Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het besluit van de voorzitter van de Staten van Curaçao om de openbare vergaderingen van de Staten van Curaçao voor onbepaalde tijd (volgens sommige berichten tot na de verkiezingen) te schorsen?

Volgens de media heeft de voorzitter van de Staten van Curaçao de openbare plenaire vergadering van de Staten tot nader order uitgesteld en op een persconferentie direct daarna aangekondigd de Staten tot aan de verkiezingen niet meer plenair bijeen te zullen roepen. Recent heeft de statenvoorzitter ontkend dit gezegd te hebben, maar feit is dat er tot nu toe geen plenaire vergaderingen zijn geweest en deze zijn voor de komende weken ook niet uitgeschreven.

Vraag 2

Is dit besluit in overeenstemming met de wens van de meerderheid van de Staten van Curaçao of wordt de wens van die meerheid van de Staten van Curaçao hier juist ernstig genegeerd?

Op 28 augustus jl. hebben twaalf leden van de Staten van Curaçao in een brief aangegeven dat zij de gang van zaken «onaanvaardbaar, in strijd met de ongeschreven regels van het hier te lande geldend staatsrecht en aldus in strijd met de beginselen van onze democratische rechtstaat» achten. Zij verzoeken de Gouverneur van Curaçao op de kortst mogelijke termijn een raadplegingsronde te starten met als doel een interim-kabinet te vormen.
Donderdag 30 augustus jl. heeft de Gouverneur van Curaçao mr. C.M. Grüning en mr. R.P. Koeijers om een advies verzocht, alvorens hij besluit over het verzoek van de twaalf Statenleden om een interim-kabinet samen te stellen. Dit aangezien er «in zekere zin sprake is van een patstelling tussen bestuur en parlement». De heren Grüning en Koeijers is gevraagd uiterlijk 5 september 2012 het advies uit te brengen.

Vraag 3

Op basis van welke landsverordening dan wel welk artikel uit welke specifieke landsverordening of op basis van welk artikel uit het reglement van orde van de Staten van Curaçao is een dergelijk besluit van de voorzitter van de Staten, waarbij de wens van de meerderheid kennelijk ernstig wordt geschoffeerd, mogelijk?

Het voor onbepaalde tijd opschorten van Statenvergaderingen is in strijd met het Reglement van Orde van de Staten van Curaçao en vindt, voor zover ik kan nagaan, ook geen basis in enige andere landsverordening.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat, hoewel het hier gaat om een interne aangelegenheid van het land Curaçao, het functioneren van de (parlementaire) democratie in een land binnen het Koninkrijk ernstig in het geding is?

Het gaat hier inderdaad om een interne aangelegenheid van een autonoom land binnen het Koninkrijk.
Onduidelijk is wanneer de Staten weer bijeen zullen komen. Het besluit van de voorzitter van de Staten kan er toe leiden dat de Staten tot aan de verkiezingen niet meer bijeenkomen. In dat geval zijn de Staten ook niet in de gelegenheid eventuele begrotingswijzigingen vast te stellen naar aanleiding van de aanwijzing van de Koninkrijksregering. Bovendien zou het betekenen dat de Staten tevens hun controlerende functie ten opzichte van de regering verliezen. Het hoeft geen betoog dat dit uit democratisch oogpunt een zorgelijke en onwenselijke situatie is.

Vraag 5

Acht u het acceptabel dat er binnen het Koninkrijk landen zijn, waar het functioneren van de parlementaire democratie door een minderheid wordt geblokkeerd?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Welke betekenis heeft het niet functioneren van de Staten van Curaçao voor de betrekkingen tussen landen binnen het Koninkrijk en in het bijzonder tussen Nederland en Curaçao?

Zoals hierboven reeds vermeld, heeft de Gouverneur van Curaçao de heren Grüning en Koeijers om een advies verzocht, alvorens hij besluit over het verzoek van de twaalf Statenleden om een interim-kabinet samen te stellen. Het is primair aan het land Curaçao om de «impasse tussen bestuur en parlement» te doorbreken. Nederland wacht de ontwikkelingen af.

Vraag 7

Bent u bereid hier, op welke wijze dan ook, betekenis aan te geven of met andere woorden: bent u bereid om, analoog aan vergelijkbare situaties tussen Nederland en landen buiten het Koninkrijk, stappen te zetten ten aanzien van Curaçao?

Zie antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Wilt u deze vragen uiterlijk 7 september aanstaande beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u, net als leden van de VVD-fractie, signalen ontvangen die erop wijzen dat zowel Rijkswaterstaat als het Hoogheemraadschap zich inzetten om de dijkverzwaring bij Den Oever toch volgens plan door te laten gaan en daarmee in te gaan tegen de motie met kenmerk 27 625, nr. 273 over uitstel van de dijkversterking Den Oever van de leden Jacobi/Lucas, die unaniem door de Tweede Kamer is aangenomen?

Nee, dergelijke signalen zijn mij niet bekend.

Vraag 2

Op welke wijze wordt de motie op dit moment uitgevoerd?

Sinds de start van het project in 2009, is de omgeving betrokken bij het proces, zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau. In de projectgroep onder leiding van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) zitten de gemeente Hollands Kroon (voor 2012 gemeente Wieringen), Rijkswaterstaat (RWS) en de provincie Noord Holland.
HHNK en de gemeente Hollands Kroon hebben afgesproken het vaststellen van het voorkeursalternatief tot december 2012 uit te stellen. Dit om te bekijken in hoeverre de oplossing voor de veiligheid geïntegreerd kan worden met de plannen voor Den Oever, zoals die zijn beschreven in het «Masterplan Den Oever». Ook vinden gesprekken plaats met vertegenwoordigers van de betrokken bedrijven en de Industriegroep Haven Den Oever over de inpassing van economische belangen in de plannen voor de dijkversterking. Tot slot kijkt de projectgroep in deze periode ook nogmaals naar de mogelijkheden voor synergie met de Structuurvisie Toekomst Afsluitdijk.
Kortom, in lijn met de strekking van uw motie wordt meer tijd genomen waarin de relatie met de Structuurvisie Toekomst Afsluitdijk wordt onderzocht, een integraal ontwerp met het «Masterplan Den Oever» wordt opgesteld en ondernemers de ruimte krijgen om hun visie te geven. Ik krijg signalen dat dit proces onder leiding van HHNK zorgvuldig verloopt. Het is voor mij van belang dat na afronding van dit proces de dijkversterking geen verdere vertraging oploopt, zeker gezien het feit dat de afronding van het project momenteel eind 2017 is voorzien.

Vraag 3

Op welke wijze garandeert u aan de Tweede Kamer dat de dijkverzwaring inderdaad, zoals gesteld in het dictum van de motie, wordt uitgesteld zolang dit geen direct gevaar voor de waterveiligheid van Den Oever oplevert en daarnaast wordt gekoppeld aan de uitwerking van de Structuurvisie Afsluitdijk?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke wijze zal de ontstane ruimte in de planning worden benut om alternatieve plannen vanuit de regio en betrokken ondernemers door te rekenen en mee te wegen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u de berichtgeving van RTL Nieuws over de vele dienstreizen van ambtenaren naar de BES-eilanden?1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich de vragen die leden van de PvdA-fractie bij meerdere overleggen met u hebben gesteld over het nut en de noodzaak van het aantal Nederlandse ambtenaren dat naar de BES-eilanden afreist?

Ja.

Vraag 3

Kunt u de Kamer een overzicht per departement doen toekomen van het aantal dienstreizen per jaar en het doel daarvan, voor de periode 2009 tot en met nu? Zo nee, waarom niet?

Nee, ik kan u enkel voor mijn eigen departement een overzicht van het aantal dienstreizen geven. Ik treed wat betreft Caribisch Nederland niet op als coördinerend bewindspersoon namens het Kabinet.
In de periode januari 2009 tot en met augustus 2012 hebben 189 ambtenaren van het ministerie van BZK een dienstreis naar Caribisch Nederland gemaakt. Het doel van deze reizen is in die periode niet structureel geregistreerd, dus die informatie kan ik u niet geven.

Vraag 4

Op welke wijze en door wie wordt getoetst of het noodzakelijk is dat een ambtenaar vanuit Nederland naar een van de BES-eilanden reist?

Vraag 5

Worden bij bovenstaande toetsing ook de mogelijkheden van telefonie, internet, voip, videoconferencing en dergelijke betrokken? Zo ja, welke omstandigheden maken het noodzakelijk dat een ambtenaar daadwerkelijk in persoon naar een van de eilanden reist ? En zo ja, bestaan hier richtlijnen voor en zou u die dan naar de Kamer willen sturen? Zo nee, waarom worden die mogelijkheden niet bij die afwegingen betrokken?

Vraag 6

Bent u bereid om aan de hand van duidelijke richtlijnen limieten te stellen aan het aantal dienstreizen per departement naar de BES-eilanden? Zo ja, deelt u dan de mening dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als coördinerend minister in deze de eindverantwoordelijkheid dient te dragen? Zo nee, waarom wilt u geen limieten stellen?

Vraag 7

Deelt u de mening dat het aantal dienstreizen naar de BES-eilanden dient te worden teruggebracht? Zo ja, wat is uw concrete doelstelling voor de komende jaren? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat het aantal dienstreizen naar Caribisch Nederland teruggebracht zou kunnen worden. Ik heb dit bij mijn collega-bewindspersonen onder de aandacht gebracht en deze mening wordt door het hele Kabinet gedeeld. Het is nu aan ieder departement afzonderlijk om deze gedragslijn verder uit te werken.

Vraag 1

Kent u het artikel « Nieuwe Europese wetgeving is te complex»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat 3 000 Nederlandse bedrijven te maken krijgen met het verplichte registratiesysteem voor chemische stoffen via REACH?2

Ja. Veel Nederlandse bedrijven zullen met de verplichte registratie te maken krijgen. Dit is een van de centrale doelstellingen van REACH.
Voor uitgebreidere achtergronden verwijs ik naar de Kamerstukken 30 600 A, B en C, alsmede 30 600, nrs. 1 t/m 14 inzake de behandeling van Uitvoeringswet EG-verordening registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen (REACH), de brieven betreffende de onderhandelingen over de REACH-verordening, Kamerstukken 21 501-08, nrs. 197, 211 en 213, alsmede de brief over de gevolgen voor het Nederlandse bedrijfsleven (Kamerstukken 29 515, nr. 40.

Vraag 3

Is het waar dat het MKB niet zonder hulp van buitenaf kan voldoen aan de complexe eisen van de verplichte registratie?

Het antwoord op deze vraag hangt af van het MKB-bedrijf. Er zijn bedrijven die inderdaad de expertise ontberen en dus externe advisering moeten inschakelen. Andere MKB bedrijven zijn echter goed in staat om zelfstandig aan de REACH-vereisten te voldoen.
Voor de bedrijven die daar behoefte aan hebben werkt de Rijksoverheid samen met o.a. Agentschap NL, VNCI, VNO-NCW, de Kamers van Koophandel, MKB-Nederland en verschillende andere partners om MKB-bedrijven te helpen bij de implementatie van REACH. In het verslag van schriftelijk overleg op 8 juni jl. (Kamerstukken 21 501-08, nr. 429) heb ik toegelicht dat voor het MKB specifiek op het MKB toegesneden voorlichting en ondersteuning wordt verstrekt, dat de overheid speciale MKB bijeenkomsten organiseert en een Mentorenproject is gestart waarin ervaren en deskundige bedrijfsmensen MKB-bedrijven assisteren.

Vraag 4

Welke negatieve gevolgen heeft de uitvoering van deze verordening2 voor het Nederlandse bedrijfsleven? Hoe draagt u er aan bij dat het MKB aan de registratie kan voldoen?

Ik heb een kosten- en batenonderzoek laten uitvoeren over de REACH uitvoering in Nederland. De resultaten heb ik u in april 2011 gezonden (Kamerstukken 21 501-08, nr. 369). Uit die evaluatie blijkt dat het bedrijfsleven van mening is dat de Nederlandse overheid zich maximaal en naar tevredenheid heeft ingezet om de administratieve lasten van REACH tot een minimum te beperken en REACH uitvoerbaar te maken. Chemische veiligheid is overigens wel een investering waard. Dat vindt ook het bedrijfsleven. Realisatie daarvan in Europees verband is voor Nederland een voorwaarde om zowel een level playing field te garanderen als de bescherming van mens en milieu te optimaliseren.
Inmiddels wordt steeds duidelijker dat de Nederlandse Topsector Chemie krachtiger en duurzamer wordt. Het toekomstperspectief van de Nederlandse chemische industrie is dan ook positief. De Nederlandse chemische sector zal tot 2030/2050 een substantiële groei doormaken. Voor een belangrijk deel is dat perspectief gebaseerd op de gunstige uitgangspositie van de sector. Dat blijkt uit een gezamenlijke studie van de VNCI en Deloitte die op 20 januari jl. gepubliceerd werd (http://www.heeftdechemietoekomst.nl/).
Voor het tweede deel van de vraag verwijs ik kortheidshalve naar mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Herkent u het beeld dat de handhaving van de verordening op Europees niveau tekort schiet? Herkent u het beeld van Nederlandse ondernemers waarvan de concurrentiepositie verslechtert door de Europese regelgeving?

Nee. Het beeld dat de handhaving van de REACH-verordening op Europees niveau tekort schiet, herken ik niet. Sinds het van kracht worden van de REACH-verordening werken de EU-lidstaten nauw samen in het Forum, een comité van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA). In dat kader zijn afspraken gemaakt over harmonisatie van de handhaving en worden ook gezamenlijke handhavingsprojecten uitgevoerd. Zij werken onderling nauw samen om van elkaar te leren en zo veel mogelijk op gelijke voet toezicht te houden.
Een van de voornaamste redenen om REACH tot stand te brengen was om geharmoniseerde Europese regelgeving te maken en daarmee versnipperde en uiteenlopende nationale regelgeving af te schaffen. Daarin zijn we met REACH goed geslaagd. Met REACH is de versnipperde stoffenregelgeving bijeen gebracht in één verordening, waardoor een groot aantal afzonderlijke regelgevingsinstrumenten is vervallen.
Belangrijker nog is dat de differentiatie tussen landen is afgenomen omdat er nu sprake is van één Europees regiem voor chemische stoffen. Binnen dat regiem kan een onderscheid gemaakt worden tussen toezicht op naleving van administratieve en op technische voorschriften. Inspectiediensten groeien daarin naar elkaar toe.
Zoals bij veel zaken is daarbij sprake van «learning by doing», vooral waar het gaat om nieuwe voorschriften.

Vraag 6

Op welke manier wordt de controle op Europees niveau momenteel gehandhaafd? Is er een gelijke handhaving en naleving van de verordening in de verschillende Europese lidstaten? Is er een handhavende Europese instantie?

In de REACH-verordening is bepaald dat de handhaving door de individuele lidstaten uitgevoerd moet worden en dat hierover gerapporteerd moet worden aan de Europese Commissie. De Europese Commissie ziet dus ook toe op de eenduidigheid van de handhavingsinspanningen van de lidstaten. In het kader van de evaluatie van REACH voert de Commissie bovendien een studie uit naar verbetering en versterking van de implementatie en handhaving van REACH. Verder is in de REACH-verordening wettelijk vastgelegd dat de afstemming tussen de lidstaten op het gebied van de handhaving plaatsvindt via het Forum, zoals ik ook in mijn antwoord op vraag 5 heb toegelicht. Er is in Europa geen Europese handhavende instantie omdat handhaving als een nationale bevoegdheid wordt beschouwd. Echter de noodzaak tot harmonisatie en samenwerking wordt breed erkend, en de samenwerking van lidstaten in het Forum illustreert hoe daaraan concreet invulling wordt gegeven.

Vraag 7

Wat is het gevolg hiervan voor het level playing field van Nederlandse bedrijven? Welke gevolgen heeft dit voor het Nederlandse bedrijfsleven en werkgelegenheid?

Als de geharmoniseerde regelgeving voor chemische stoffen in Europa dermate verschillend wordt gehandhaafd dat er een ongelijk speelveld ontstaat voor bedrijven, dan is dat slecht voor de markt van Europese bedrijven. De organisatie en uitvoering van milieuwetgeving in Europa is divers en tussen alle 27 Europese lidstaten zitten ontegenzeggelijk verschillen. Daarom is in REACH voorzien in een samenwerking tussen Europese handhavingsinstanties om zoveel mogelijk geharmoniseerd en eenduidig op te treden, van elkaar te leren en een gelijke handhaving en naleving te garanderen. Het Forum, een Comité binnen het Europees Agentschap voor Chemische stoffen, is voor dat doel opgericht en namens de Nederlandse handhavingsautoriteiten is de ILT lid van het Forum. De Europese Commissie bewaakt de juiste implementatie en uitvoering van REACH in alle lidstaten.

Vraag 8

Kunt u het signaal over de gebrekkige handhaving en verslechterde concurrentiepositie in Europees verband agenderen in de eerstvolgende Milieuraad? En hiermee een oplossing zoeken voor het verstoorde level playing field op Europees niveau?

Dit aspect is reeds onderdeel van de evaluatie van de uitvoering van REACH die de Europese Commissie uitvoert. De studies zijn te vinden op http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/documents/reach/review2012/index_en.htm. Kortheidshalve verwijs ik u daarnaar.
Naar verwachting zal de Europese Commissie eind oktober van dit jaar haar conclusies over de evaluatie van REACH aan de Milieuraad, de Raad voor Concurrentievermogen en het Europees Parlement aanbieden en daarmee wordt ook het effect van REACH en REACH handhaving op de concurrentiepositie en het functioneren van de Interne Markt in Europa geagendeerd. Overigens deel ik niet de opvatting dat er sprake is van een verstoord level playing field op Europees niveau. Op onderdelen is mogelijk sprake van een suboptimale uitvoering van de regelgeving door sommige lidstaten, hetgeen in de evaluatie van REACH zonder meer aan de orde zal komen. Maar in algemene zin zijn alle inspanningen met REACH gericht op verbetering van het level playing field op Europees niveau.

Vraag 1

Klopt het bericht dat longarts, hoogleraar Postmus, door het bestuur van VU Medisch Centrum is ontslagen, omdat hij de patiëntveiligheid in het ziekenhuis bij de Raad van Toezicht en de Inspectie voor de Gezondheidszorg aan de kaak heeft gesteld?1

Nee, het bericht dat het afdelingshoofd longziekten van het VUmc, Prof.dr. P.E. Postmus, zou zijn ontslagen klopt niet. De raad van bestuur van het VUmc heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) er op 22 augustus 2012 telefonisch van op de hoogte gebracht dat de heer Postmus per direct op non-actief was gesteld omdat hij zich volgens de raad van bestuur niet aan bepaalde afspraken had gehouden. Het gaat hier om een arbeidsrechtelijke zaak waarvan de inhoud mij niet bekend is. In het kader van het lopende verscherpt toezicht zal de inspectie het toezicht op hoe het VUmc omgaat met interne en externe meldingen van zorgpersoneel en of daarbij wordt voldaan aan de geldende normen en wettelijke vereisten, intensiveren.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u dit ontslag? Wat vindt u ervan dat de Raad van Bestuur van VU Medisch Centrum dit ontslag probeert te verkopen als één van de eerste verbetermaatregelen? Voor wie is het ontslag van deze arts precies een verbetering, en deelt u de mening dat dit ontslag meer lijkt op een afrekening, gezien Postmus» eerdere terechte verzet tegen heimelijke video-opnames op de eerste hulp van tv-producent Eyeworks? Deelt u voorts de mening dat dit ontslag waarschijnlijk tot gevolg zal hebben dat andere vermoedelijke misstanden niet meer gemeld zullen worden?

Zoals ik in het antwoord op vraag 1 heb aangegeven, is in de situatie van de heer Postmus geen sprake van ontslag. Ten aanzien van het door zorgprofessionals melden van (vermoedelijke) misstanden in de zorg bij de IGZ vind ik het essentieel dat dit in vrijheid moet kunnen gebeuren. Eén van de veertien maatregelen uit het IGZ-rapport van november 2011 over het VUmc vat dit standpunt goed samen (citaat): «Calamiteiten dienen onverwijld aan de inspectie te worden gemeld. De raad van bestuur dient de meldingsprocedure toe te passen in lijn met de wet, waarbij er in geval van een patstelling vrijheid is voor professionals, mits intern aangekaart, om zelfstandig bij de inspectie melding te doen van een (vermoedelijke) calamiteit.» De IGZ kijkt in het kader van het verscherpt toezicht ook naar het in praktijk brengen van deze maatregel.
Overigens hebben veel zorgaanbieders afspraken over hoe dient te worden omgegaan met interne en externe meldingen. Dergelijke afspraken of regelingen dragen er in principe aan bij dat zorgorganisaties zorgvuldig omgaan met een vermoeden van een onregelmatigheid of misstand. Echter, wanneer dergelijke regelingen of afspraken tot gevolg hebben dat medewerkers beperkt worden in hun meldingsvrijheid, of misstanden niet aan de raad van toezicht of de IGZ zouden mogen melden zonder dat het bestuur daarmee akkoord gaat, dan vind ik dat ongewenst. Het is belangrijk dat zorgaanbieders transparant zijn naar de toezichthouder. Het mag al helemaal niet gebeuren dat een medewerker wordt gestraft vanwege het informeren van de IGZ. Een veilige bedrijfscultuur waarbij het melden van misstanden door zorgpersoneel juist wordt bevorderd, dient door zorgverleners gezien te worden als een vast onderdeel van het leveren van kwalitatief goede en veilige zorg.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke mogelijkheden er voor medici en verplegend personeel bestaan om vermoedelijke misstanden bespreekbaar te maken, welke procedures daarvoor gelden en welke bescherming medici en verpleegkundigen als klokkenluiders genieten?

Medici en verplegend personeel kunnen (vermoedelijke) misstanden altijd melden bij de IGZ, ook anoniem. Anonieme meldingen worden door de IGZ geregistreerd als signaal en zijn een belangrijke informatiebron voor de inspecteurs bij het toezicht op de kwaliteit van zorg. Bij (on)aangekondigde bezoeken aan instellingen houden zij rekening met deze signalen. Als de ernst van de melding daar aanleiding toe geeft, start de inspectie direct een onderzoek. Dit met bescherming van de eventueel betrokken klokkenluider(s).
De Brancheorganisaties Zorg (BoZ) hebben in 2010 een modelregeling klokkenluiden opgesteld. Deze regeling draagt eraan bij dat zorgorganisaties zorgvuldig omgaan met een vermoeden van een onregelmatigheid of misstand. In deze regeling wordt beschreven hoe er moet worden omgegaan met interne en externe meldingen. Dit initiatief is door de zorgsector zelf opgezet waardoor het op voldoende draagvlak kan rekenen van de zorginstellingen. Voldoende draagvlak is van essentieel belang om binnen zorginstellingen een open en veilige bedrijfscultuur te bewerkstelligen, waar het management open staat voor feedback van de werkvloer en medewerkers het gevoel hebben dat zij gehoord worden. Met een dergelijke bedrijfscultuur zullen mogelijke misstanden sneller worden opgelost, waardoor de zorginstelling goede zorg kan blijven verlenen. De leden van Actiz, GGZ Nederland, NFU, NVZ en VGN moeten op grond van hun lidmaatschap voldoen aan de Zorgbrede Governancecode en de modelregeling klokkenluiden die daar onderdeel van is. Deze brancheorganisaties beslaan een groot deel van de zorgaanbieders in Nederland.
Voorts start per 1 oktober 2012 het Adviespunt Klokkenluiders. Dit is een onafhankelijk advies- en verwijspunt voor klokkenluiders die werken bij de overheid of in de private sector. Het Adviespunt Klokkenluiders adviseert en ondersteunt klokkenluiders.

Vraag 4

Vindt u de bescherming van klokkenluiders in de gezondheidszorg adequaat geregeld? Zo ja, waarom? Zo nee, welke maatregelen neemt u zich voor om deze bescherming substantieel te verbeteren?

Zie mijn antwoord op vraag 3. In aanvulling hierop: tijdens het Algemeen Overleg over de IGZ van 28 februari dit jaar heb ik u toegezegd na te gaan hoe de IGZ omgaat met de bescherming van klokkenluiders. De manier waarop de IGZ omgaat met de meldingen van zorgpersoneel is onderdeel van het lopende dossieronderzoek bij de IGZ van mw. Sorgdrager. De wijze waarop zorgprofessionals die een klacht bij de IGZ indienen worden beschermd is onderdeel van het eveneens thans lopende onderzoek naar de IGZ door dhr. Van der Steenhoven. De resultaten van de onderzoeken worden dit najaar aan de Kamer gezonden.

Vraag 5

Bent u bereid onderzoek te laten instellen naar de gang van zaken van dit ontslag en de Kamer daarover te informeren?

Gezien mijn antwoorden op de vragen 1 en 2 is het instellen van een dergelijk onderzoek niet opportuun. Overigens heeft de raad van toezicht van het VUmc aangegeven een onderzoek te zullen instellen met als doel het eigen functioneren in relatie tot de problemen bij het VUmc te evalueren. Dit onderzoek zal door externen worden uitgevoerd, het is op het moment van schrijven nog niet bekend wie dit onderzoek gaat uitvoeren.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het verbod van drie rechts-extremistische «Kameradschaften»door de minister van Binnenlandse Zaken van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen (NRW)?1

Ja.

Vraag 2

Kent u ook de grootschalige politieactie die vanochtend is ingezet, waarbij meer dan 900 agenten in de gehele deelstaat (maar vooral in Aken, Dortmund en Hamm) 120 woningen en verenigingsgebouwen doorzoeken op verboden materialen, zoals wapens?

Ja.

Vraag 3

Zijn dit verbod en deze acties een gevolg van de toename van de criminaliteit door extreem-rechts in NRW, waarbij het vorig jaar zou gaan om meer dan 3000 strafbare feiten?

De reden voor het verbod van de drie «Kameradschaften» was dat de activiteiten van deze neonazistische groeperingen ingingen tegen de Duitse democratische rechtsorde en de Duitse grondwet. Daarnaast werden de acties van de drie Kameradschaften steeds gewelddadiger. Rechts-extremisme is in NRW een relatief groot probleem met 1 517 gevallen van «Rechtsmotivierte» strafbare feiten in een half jaar. Deze acties en het verbod maken onderdeel uit van de aanpak van de minister van Binnenlandse Zaken in NRW, Jäger, om rechts-extremisme in NRW tegen te gaan.

Vraag 4

Bent u bereid contact te zoeken met uw collega van NRW om te bezien of als gevolg van de doorzoekingen feiten boven water komen die zouden kunnen duiden op vertakkingen van deze neonazi organisaties naar Nederland dan wel van mogelijk in Nederland gepleegde of voorbereide strafbare feiten door extreem-rechts? Zo ja, zijn er reeds bestaande contacten met justitie in NRW of op het niveau van de Bondsrepubliek zodat er in samenwerking voor wordt gezorgd dat eventuele rechts-extremistische activiteiten zich niet vanuit Duitsland naar Nederland kunnen verspreiden? Zo ja, wat hebben die contacten aan informatie opgeleverd? Zo nee, wordt het dan niet hoog tijd deze contacten te leggen of te intensiveren?

Er is sprake van een goede en structurele samenwerking op het terrein van rechts-extremisme. Het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) werkt samen met het Bundeskriminalamt (BKA) en de Landeskriminalämter (LKA’s) waaronder LKA-NRW met als doel relaties en contacten tussen de Duitse en de Nederlandse rechts-extremistische «scene» te onderkennen en eventuele wetsovertredingen op te sporen. Ten aanzien van de acties van 24 augustus jl. is er uiteraard informatie uitgewisseld met het Bundeskriminalamt en de Landeskriminalämter, die echter geen aanleiding gaf voor vervolging. Mochten er in het verdere verloop van het onderzoek alsnog feiten boven tafel komen die verband houden met Nederland, dan zal hier actie op worden ondernomen.
Naast de voornoemde samenwerking op politiegebied, werkt de AIVD op dit terrein nauw samen met het Bundesamt für Verfassungsschutz. Zoals ook in het jaarverslag 2011 van de AIVD is vermeld, hebben ontwikkelingen in onder andere Duitsland in 2011 nauwelijks tot geen invloed gehad op het Nederlandse rechts-extremisme. Dit beeld is tot op heden onveranderd gebleven.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van de TV-uitzendingen1 over kinderrechten in Nederland die de IKON deze zomer heeft uitgezonden, waarbij de laatste drie afleveringen (van 9, 16 en 23 augustus) over kinderen in Caribisch Nederland gingen? Herinnert u zich de aangenomen motie over de kinderrechten binnen het Koninkrijk?2

Ja, ik heb kennisgenomen van de TV-uitzendingen en ja, ik herinner mij de motie over kinderrechten.

Vraag 2

Heeft u contact met UNICEF (Nederland) over het onderzoek «Koninkrijkskinderen» dat zij verricht naar de situatie waarin de kinderen op deze eilanden opgroeien, en de uitdagingen die deze kinderen en hun ouders daarbij tegenkomen?

Er is ambtelijk contact met UNICEF (Nederland) over het onderzoek.

Vraag 3

Erkent u de volledige verantwoordelijkheid voor de verwezenlijking van kinderrechten op de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba conform het VN-Kinderrechtenverdrag? Zo ja, op welke wijze geeft u hier uitvoering aan? Bent u, conform de motie, met Curaçao, Sint Maarten en Aruba in overleg getreden om tot een gemeenschappelijke ontwikkeling en uitvoering van wetgeving en beleid, kennisuitwisseling, technische ondersteuning en kinderbescherming te komen? Zo ja, op welke wijze heeft u hier aan voldaan? Zo nee, waarom niet?

Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) ligt aan de basis van de missie van het jeugdbeleid in Caribisch Nederland, die samen met de jeugdorganisaties en bestuurders in Caribisch Nederland is vastgesteld. De missie voor de jeugdzorg in Caribisch Nederland luidt als volgt: «Elk kind moet gezond en veilig en met plezier kunnen opgroeien, zijn talenten kunnen ontwikkelen, goed voorbereid zijn op de toekomst en leren zelf ook een bijdrage te leveren aan de maatschappij».
Op basis van deze missie is, gezien de gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rijksoverheid en de openbare lichamen voor een goed functionerend stelsel van preventieve voorzieningen, jeugdzorg, jeugdbescherming en jeugdreclassering, wederom samen met verantwoordelijke partijen binnen de openbare lichamen van Bonaire, St. Eustatius en Saba, per eiland een plan gemaakt wat de eerste concrete uitvoeringsresultaten zouden moeten zijn. Dit plan betrof zowel preventie (een Centrum voor Jeugd en Gezin, verbetering jeugdgezondheidszorg, verbetering naschoolse opvang en vrijetijdsvoorzieningen) als jeugdzorgvoorzieningen en verbetering van de jeugdbescherming. Dit plan is vanaf 2009 uitgevoerd en de basisvoorzieningen zijn inmiddels gerealiseerd. De komende jaren vergt borging en kwaliteitsverbetering nog heel veel aandacht. Zo is recent op Bonaire, St. Eustatius en Saba een startconferentie gehouden over de aanpak van kindermishandeling. Vanuit de VWS-begroting is hiervoor structureel 3,5 mln. extra beschikbaar gesteld.
Zoals is vermeld in de brief van 23 januari 2012 (2011–2012, 33 000-IV, nr 55) is ieder land in het Koninkrijk zelf verantwoordelijk voor het beschermen van kinderrechten zoals dat is vastgelegd in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Met in inachtneming van deze eigen verantwoordelijkheid en gelet op de visie van Nederland op de samenwerking binnen het Koninkrijk ondersteunt de Nederlandse regering de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten, binnen het Koninkrijk op het gebied van de kinderrechten onder meer door middel van de samenwerkingsprogramma’s. Het gaat dan bijvoorbeeld om leerplicht, het tegengaan van schooluitval, leerlingenzorg, actieve betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kinderen, maar ook om armoedebestrijding, opvoedingsondersteuning, sport en verbetering van wijken. Daarnaast ondersteunt de Nederlandse Vertegenwoordiging in Aruba, Curaçao en Sint Maarten specifieke (kleine) subsidieaanvragen, onder meer op het gebied van kinderrechten.

Vraag 4

Hoe verhoudt deze verantwoordelijkheid krachtens het VN-Kinderrechtenverdrag zich tot het onderscheid dat op veel punten wordt gemaakt – op basis van het Statuut en de WOLBES en het bestuurlijk akkoord – en dat direct invloed heeft op de toegang van kinderen en gezinnen tot basisvoorzieningen (zoals kinderbijslag)?

Voor Caribisch Nederland is gekozen voor maatwerk om rekening te houden met de bijzondere omstandigheden van de eilanden. Een belangrijk voorbeeld is de keuze voor de dollar in plaats van de euro. Ook bijvoorbeeld op het terrein van de zorg zijn specifieke oplossingen gekozen passend bij de lokale situatie. Discussies over gelijke behandeling worden vooral gevoerd in het kader van sociale voorzieningen zoals uitkeringen, kindertoeslag en huursubsidie. Het pakket aan regelgeving moet echter in zijn totaliteit worden beoordeeld. Zo is er gekozen voor een relatief simpel fiscaal stelsel met een hoge belastingvrije voet, een relatief lage vlaktax, maar dan ook geen compensaties via toeslagen en subsidies.

Vraag 5

Is dit onderscheid in overeenstemming met de Nederlandse Grondwet (art. 1) en het VN-Kinderrechtenverdrag (art. 2)?

Artikel 2 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (alle rechten gelden voor alle kinderen) en artikel 1 van de Grondwet regelt dat gelijke gevallen gelijk worden behandeld. Voor Caribisch Nederland is er echter dikwijls geen sprake van gelijke behandeling omdat er geen sprake is van gelijke gevallen gezien de bijzondere omstandigheden op de eilanden en de regio waar zij zich bevinden. Ten aanzien van de eilanden is gekozen voor maatwerk, in veel gevallen op expliciet verzoek van de eilandbesturen zelf.

Vraag 6

Op welke manier organiseert u – als coördinerend minister – de contacten tussen de vakministeries, om te waarborgen dat alle rechten van kinderen op de BES-eilanden worden gewaarborgd conform het VN Kinderrechtenverdrag?

Binnen de constructie waarvoor de wetgever heeft gekozen, is geen sprake van een coördinerende bewindspersoon. Sinds 10-10-10 zijn de individuele bewindspersonen ieder voor hun eigen beleidsterreinen in Caribisch Nederland verantwoordelijk. Net als zij dat zijn voor het Europese deel van ons land. De Nederlandse regering heeft het stokje overgenomen van de Nederlands-Antilliaanse regering en de Nederlandse ministeries dat van de Nederlands-Antilliaanse ministeries. In Den Haag beschikt ieder ministerie over een coördinator Caribisch Nederland. Deze heeft kennis van de eilanden en onderhoudt primair het contact met de vooruitgeschoven post van hun ministerie en met het eilandbestuur. De verschillende coördinatoren stemmen hun activiteiten bovendien in Den Haag af met de andere departementen. Hiertoe bestaat een interdepartementale werkgroep Caribisch Nederland en Koninkrijksrelaties. De minister van BZK heeft zich daarnaast richting de eilandbesturen bereid getoond voor hen coördinerend op te treden, in die zin dat zij gaarne bereid is de eilandbesturen te helpen bij het in contact komen met de juiste collega-bewindspersoon.
Ten aanzien van de zorg voor kinderen op Caribisch Nederland is Caribisch Nederland verantwoordelijk voor de preventieve zorg van de jeugd. De staatssecretaris van VWS draagt verantwoording voor de specialistische zorg.
Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de rijksoverheid en de openbare lichamen om te zorgen voor een goed functionerend stelsel van preventieve voorzieningen, jeugdzorg, jeugdbescherming en jeugdreclassering.

Vraag 7

Deelt u de eerste voorlopige conclusies die door verschillende deskundigen getrokken worden in de uitzendingen van Spraakmakende Zaken over kinderen op de BES-eilanden over de problemen waarmee zij geconfronteerd worden, zoals rond opvoeding, armoede, onderwijs, toekomstkansen en tienerzwangerschappen?

Mijn beeld is dat er de afgelopen jaren veel is verbeterd, maar dat er ook nog veel moet gebeuren. Zo zijn de afgelopen jaren Centra voor Jeugd en Gezin opgezet waar een brede opvoed- en opgroeiondersteuning wordt geboden. Daarnaast zijn de vrijetijdsvoorzieningen verbeterd, is de methodiek positief opvoeden (Triple P) geïntroduceerd, is jeugdzorg ontwikkeld (ambulante hulp, pleegzorg, tehuizen, kinder- en jeugdpsychiatrie) en is binnen het gedwongen kader de uitvoering van de gezinsvoogdij verbeterd en de voogdijraad verder geprofessionaliseerd3. Ook in de (jeugd)gezondheidszorg en het onderwijs is en wordt veel geïnvesteerd om de kwaliteit en de voorzieningen verder te verbeteren.

Vraag 8

Bent u het eens met de constatering – zoals deze door deskundigen in Spraakmakende Zaken werd geuit – dat verschillende kinderrechten op de BES-eilanden niet gewaarborgd worden, zoals het recht op een adequate levensstandaard, het recht op ontwikkeling en ontplooiing, het recht op vrije- tijdsvoorziening, het recht op adequaat onderwijs en gezondheidszorg, het recht op bescherming tegen kindermishandeling en misbruik, etc., en wat gaat u hieraan doen?

Zoals ik eerder heb aangegeven is de missie voor het jeugdbeleid in Caribisch Nederland gebaseerd op het Internationaal Verdrag inzake Rechten van het Kind. De daartoe ondernomen acties hebben aan de volbrenging van deze missie bijgedragen, maar ook in toekomst zullen acties nodig zijn.

Vraag 9

Op welke manier onderhoudt u de komende periode contacten met zowel bewoners als gezagsdragers op Bonaire, Sint Eustatius en Saba over de situatie van kinderen aldaar?

De organisatie Jeugdzorg en Gezinsvoogdij Caribisch Nederland onderhoudt regelmatig contact met de gezaghebbers op de drie eilanden. Via deze organisatie ontvang ik signalen over de voortgang van de verbeteringen op het gebied van de jeugd. Bewoners kunnen voor vragen over onder andere opvoed- en opgroeiondersteuning terecht bij de Centra voor Jeugd en Gezin.

Vraag 10

Is de nu geschetste situatie van kinderen in Caribisch Nederland voor u aanleiding om uw beleid te veranderen? Zo ja, is de nu geschetste kinderrechtensituatie op Caribisch Nederland voor u aanleiding om concrete maatregelen te initiëren (vanuit verschillende ministeries), zoals op het gebied van armoedebestrijding, bescherming tegen en hulp bij kindermishandeling en geweld, vergroten van toekomstkansen voor kinderen, opvoedingsondersteuning en schoolse en naschoolse mogelijkheden?

Het structureel verbeteren van de positie van kinderen heeft mijn aandacht. De geschetste situatie is een bevestiging van de door mij ondernomen en voorgenomen acties.
Het Comité van de Verenigde Naties voor de monitoring van het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind heeft in 2009 gewezen op de zorgelijke situatie van de kinderrechten in de toenmalige Nederlandse Antillen. Saba, Sint Eustatius en Bonaire hebben daarom al in 2008 met Nederland afgesproken om de jeugdaanpak tot één van de prioritaire thema’s te maken. In 2009 en 2010 zijn hiervoor extra middelen vrijgemaakt.
Samen met het lokale bestuur, de lokale instellingen en de Inspectie Jeugdzorg is er in de afgelopen jaren een behoorlijke verbetering aan voorzieningen gerealiseerd: het opzetten van een Centrum voor Jeugd en Gezin, de verbetering van vrije tijdsvoorzieningen voor jongeren vanaf 12 jaar, het ontwikkelen van jeugdzorg (ambulant, pleegzorg en residentiële zorg), verbeteren van de gezinsvoogdij en het versterken van de Voogdijraad. De acties op het gebied van de jeugdbescherming onderneem ik in nauwe samenspraak met de staatsecretaris van Veiligheid en Justitie.
In navolging van de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité, worden professionals opgeleid in een methodiek voor positief opvoeden (Triple P). Vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt dit najaar de Campagne voor Positief Opvoeden voor ouders georganiseerd.
De komende twee jaar richten we ons op de verbetering van de jeugdgezondheidszorg, het bieden van opvoedingsondersteuning aan ouders van tieners, het versterken van seksuele educatie, het begeleiden van tienermoeders, het bereiken van ouders in de buurten via buurtmoeders en een sluitende aanpak van kindermishandeling.
Deze doelstellingen worden door mij gemonitord via de subsidieafspraken.
In juni 2012 hebben er op Bonaire, Saba en St. Eustatius conferenties plaatsgevonden met alle ketenpartners over het onderwerp kindermishandeling. Deze conferenties waren het startschot om te komen tot een sluitende aanpak van kindermishandeling en het maken van werkafspraken, waarbij nadrukkelijk wordt gekeken naar de lokale behoeften en mogelijkheden van de eilanden.

Vraag 11

Bent u bereid actie te ondernemen op basis van de aanbevelingen van het rapport «Koninkrijkskinderen» dat UNICEF begin 2013 uitbrengt, in samenwerking met verantwoordelijke ministeries en overheidsdiensten in Nederland en in Caribisch Nederland?

Ik kijk met belangstelling uit naar het verschijnen van het rapport van UNICEF. Ik wil nu nog niet vooruitlopen op de mogelijke inhoud van dit rapport, de aanbevelingen en de mogelijke actie die ik al dan niet in samenwerking met andere verantwoordelijke ministeries en overheidsdiensten zal nemen.

Vraag 1

Is het waar dat het Rijk in het kader van de wijkenaanpak budget aan de gemeente Roosendaal heeft gegeven voor de wijk Kalsdonk? Zo ja, hoeveel bedroeg dat budget? Hoe komt het dat bewoners van de wijk Kalsdonk zich toch in toenemende mate zorgen maken over de overlast van jongeren, drugsdealers, troep in de wijk en de culturele segregatie? Zo nee, wat is er dan niet waar aan het gestelde?

Vraag 2

Welk doel dient het budget voor de wijkenaanpak in het algemeen en voor Kalsdonk in het bijzonder? Op welke wijze monitort u of het beoogde doel wordt bereikt en wat zijn de resultaten van die monitoring?

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat veel op adressen waar huisdealers wonen, ook sprake is van uitkeringsfraude? Zo ja, deelt u dan de mening dat het zorgwekkend is dat de betreffende ambtenaren van Roosendaal aangeven te weinig handhavingscapaciteit te hebben om te patrouilleren? Zo ja, hoe denkt u gemeenten als Roosendaal, ondanks verder gaande bezuinigingen, toch in staat te stellen meer inzet te plegen op handhaving en betere begeleiding naar werk? Zo nee, waarom bent u hiermee niet bekend?

Vraag 4

Bent u bereid u zelf op de hoogte te stellen van de situatie in de wijk Kalsdonk en de Kamer hierover te informeren? Zo ja, op welke termijn kan de Kamer die informatie ontvangen? Zo nee, waarom bent u hiertoe niet bereid?

Vraag 1

Wat is uw oordeel over de vernieling van proefvelden met aardappels in Valthermond en Lelystad?1

Ik betreur dat deze proefvelden zijn vernield. Deze proefvelden zijn onderdeel van een project van de Wageningen University & Research centre, waarin wordt gewerkt aan een duurzame resistentie tegen aardappelziekten en een vermindering van 75% in het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit project biedt daarmee belangrijke kansen voor milieu, aardappeltelers en MKB-veredelingsbedrijven. Binnen dit project wordt veel aandacht besteed aan communicatie met de samenleving door middel van publieksdagen, voorlichting in het land en het uitnodigen van de pers. Voor de veldproef is een vergunning krachtens het Besluit genetisch gemodificeerde organismen Milieubeheer afgegeven door de Staatssecretaris van IenM. Uit de veiligheidsbeoordeling bleek dat de risico’s voor mens en milieu verwaarloosbaar klein zijn. Ook in deze procedure was ruimte voor het inbrengen van zienswijzen. Er is dus ruimschoots gelegenheid geboden aan mensen en partijen om op een open en constructieve manier uiting te geven aan hun zorgen of kritiek.

Vraag 2

Hoe draagt het onderzoek naar de ziekteverwekker Phytophtora bij aan de voedselvoorziening en aan een duurzame voedselproductie?

Aardappel is wereldwijd het derde gewas voor menselijke consumptie en met een productie van 325 miljoen ton (FAO, 2007) een pijler onder de wereldvoedselvoorziening. De aardappelziekte Phytophtora veroorzaakt wereldwijd grote oogstverliezen in deze teelt. Daarmee wordt de voedselzekerheid bedreigd. Vrijwel alle rassen zijn vatbaar voor deze ziekte. Als gevolg van de Phytophtora-schimmel worden er veel gewasbeschermingsmiddelen gebruikt.
In Nederland zijn de opbrengsten van de teelt van aardappel hoog. Een zeer groot deel van het nationale gebruik van chemische gewasbeschermingmiddelen is echter gericht op het bestrijden van deze ziekte. In ontwikkelingslanden kunnen de boeren zich deze chemische middelen vaak niet veroorloven en daar zijn de opbrengsten en de oogstzekerheid stukken lager.
In het Duurzame Resistentie tegen Phytophtora (DuRPh)-project worden, met genen uit wilde aardappelrassen («cisgenese»), bestaande aardappelrassen resistent gemaakt tegen deze ziekte. Tevens wordt een strategie ontwikkeld voor resistentiemanagement waardoor de resistentie zo lang mogelijk in stand blijft. De verwachting is dat het gebruik van chemische middelen tegen Phytophtora bij dergelijke aardappelen aanzienlijk kan worden verminderd, terwijl de oogstzekerheid belangrijk groter wordt. Langs deze lijnen draagt het onderzoek dus bij aan voedselzekerheid en verduurzaming van de productie in Nederland en daarbuiten.

Vraag 3

Erkent u het belang voor Nederland, als toonaangevend land op het gebied van innovatieve agrarische ontwikkeling, van een veilig onderzoeksklimaat en bent u, mede vanwege dit belang, bereid hoge prioriteit te geven aan het opsporen van de daders?

Nederland vervult een belangrijke internationale positie als het gaat om agrarische kennisontwikkeling. Het behoeft geen verdere uitleg dat een veilig onderzoeksklimaat een primaire voorwaarde is om die positie te houden.
De vernielingen zijn bekend bij de politie. Naar de vernieling in Valthermond loopt een opsporingsonderzoek. In verband met de vernieling in Lelystad is de politie alert op daderindicaties met het oog op het opstarten van een opsporingsonderzoek.

Vraag 4

Zijn deze vernielingen op twee plaatsen tegelijkertijd en op dezelfde wijze gepleegd?

Nee. De eerste vernieling vond medio juli 2012 plaats in Lelystad. Hierbij zijn planten uit de grond getrokken of geschopt. De tweede vernieling vond in de eerste helft van augustus 2012 plaats in Valthermond. Bij deze vernieling hebben de daders gebruik gemaakt van een herbicide.

Vraag 5

Bestaat het vermoeden dat de daders van beide vernielingen dezelfde zijn of behoren tot dezelfde criminele organisatie?

Voor geen van beide vernielingen is de verantwoordelijkheid opgeëist. Ik kan niet op de resultaten van het onderzoek vooruit lopen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brief van de heer B. aan het UWV over de gevolgen van het vernieuwde jobcoachprotocol? 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat in het nieuwe protocol is afgesproken dat de begeleiding van cliënten in principe na 3 jaar wordt beëindigd, maar dat er voor mensen die niet zonder begeleiding kunnen een uitzondering wordt gemaakt?

Ja.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke criteria het UWV hanteert om te beoordelen of er terecht een beroep wordt gedaan op de uitzonderingsclausule?

De opgenomen uitzonderingsclausule ziet op een situatie waarbij de werknemer door omstandigheden, tijdelijk nog niet in staat is zonder begeleiding door een jobcoach de functie uit te oefenen.

Vraag 4

Klopt het bericht dat het UWV in de praktijk een gemotiveerd beroep op de uitzonderingsclausule nauwelijks honoreert, en dat het gevolg hiervan is dat werkgevers niet meer bereid zijn om wajongeren, die op zich goed functioneren, een vast dienstverband te geven en worden ontslagen?

Het afwijzingspercentage voor de voorziening jobcoaching in de periode 1 juli 2011 – 1 juli 2012 is in vergelijking tot het afwijzingspercentage voor de periode 1 juli 2010 – 1 juli 2011 nauwelijks gewijzigd. Het beeld dat op grote schaal voorzieningen jobcoaching worden beëindigd door het nieuwe Protocol is niet terug te zien in de cijfers.
Van de 2 543 mensen die vanaf het laatste halfjaar van 2008 voor maximaal 6 of 7 periodes (= 3 tot 3,5 jaar) jobcoaching toegekend hebben gekregen heeft 81% (2 064 mensen) op 1 juli 2012 nog een lopend dienstverband. 19% (479 personen) is niet meer aan het werk.
Het beeld dat in de periode sinds de aanpassing van het Protocol mensen en masse ontslagen worden op het moment dat de maximale termijn voor de inzet van jobcoaching verstreken is wordt door deze cijfers niet bevestigd. Uit eerder onderzoek blijkt dat jonggehandicapten over het algemeen veelvuldig van baan wisselen, vooral omdat zij vaak op basis van tijdelijke contracten werkzaam zijn. Jonggehandicapten kennen een grotere mobiliteit op de arbeidsmarkt. Daarnaast speelt mee dat het moment van het vervallen van de voorziening jobcoach na drie opeenvolgende jaren vaak samenvalt met het moment waarop een werkgever moet beslissen of een reeks van tijdelijke aanstellingen wordt omgezet in een vast dienstverband.

Vraag 5

Deelt u de mening dat dit een ongewenst effect is van het jobcoachprotocol, en dat de uitzonderingsclausule moet worden toegepast als er een gemotiveerd beroep op wordt gedaan voor mensen die niet zonder begeleiding kunnen? Zo ja, wilt u dan bewerkstelligen dat het UWV vaker gebruik gaat maken van deze uitzonderingsclausule? Zo neen, welke maatregelen gaat u nemen om te voorkomen dat mensen die niet zonder begeleiding kunnen worden ontslagen?

Nee, zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat vindt u in dit verband van het voorstel van de heer B. om voor de groep werknemers die een langdurige begeleidingsbehoefte heeft een lump sum beschikbaar te stellen, gebaseerd op gemiddeld 7 tot 8 uur begeleiding per week, zodat persoonlijke ondersteuning mogelijk blijft?

Het doel van de jobcoach is dat mensen op termijn zelfstandig en zonder begeleiding bij een werkgever aan de slag kan. De heer B. geeft in zijn brief aan dat het hier een groep betreft met een permanente begeleidingsbehoefte. Daar de voorziening jobcoach enkel ingezet wordt voor tijdelijke ondersteuning, komt deze groep daarmee niet in aanmerking voor de voorziening jobcoach. Ik heb mij overigens voor de zomer ingezet om voor deze groep de mogelijkheid van permanente steun te bieden. Het wetsvoorstel Werken naar vermogen voorzag hierin.

Vraag 1

Hoeveel geld hebben de verschillende ministeries vanaf 1 januari 2010 uitgegeven aan reiskosten voor ambtenaren naar Saba, Statia en Bonaire?1 Kunt u dit overzicht voor 12 september naar de Tweede Kamer sturen?

Ik kan u geen overzicht van de totale reiskosten van alle departementen verschaffen. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van elk afzonderlijk departement.
Voor wat betreft het ministerie van BZK is tussen 1 januari 2010 en 31 augustus 2012 een totaalbedrag van € 580 588,- uitgegeven aan reiskosten van ambtenaren naar Caribisch Nederland.

Vraag 2

Is het waar dat Saba bezoek heeft gehad van ambtenaren voor de implementatie en controle van regels met betrekking tot tv-media, terwijl dit eiland helemaal geen tv-media heeft? Deelt u de opvatting dat ook heel veel andere reizen niet noodzakelijk zijn geweest, omdat de regels die ambtenaren zouden moeten implementeren en controleren niet voor deze eilanden van toepassing zijn?

Ja, dit is inderdaad het geval geweest bij de reis van het Commissariaat voor de Media. Alle eilanden van Caribisch Nederland zijn bezocht omdat de Rijksdienst Caribisch Nederland adviseerde het bezoek niet te beperken tot Bonaire. Er is uitleg gegeven over de nieuwe wetgeving en het toezicht. Bij de eilandbestuurders van Saba bestonden vragen over distributie en jurisdictie van televisie op het eiland. Inmiddels heeft de Minister van OCW afgesproken met het Commissariaat voor de Media hier zeer terughoudend mee om te gaan en andere manieren van communicatie te benutten. Ik deel daarmee niet de mening dat veel reizen niet noodzakelijk zijn geweest. Gezien de taken en verantwoordelijkheden die departementen hebben sinds 10 oktober 2010 is het nodig dat er af en toe door Rijksambtenaren naar Caribisch Nederland wordt gereisd.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat overbodige reizen door ambtenaren vele miljoenen euros kosten en dat dit geld veel beter geïnvesteerd kan worden in de bewoners op de eilanden?

Ik deel de opvatting niet dat er vele miljoenen euro’s aan overbodige reizen worden gespendeerd. Het is ook niet zo dat de gemaakte reiskosten ten koste gaan van de middelen die beschikbaar zijn voor Caribisch Nederland.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat onnodig gereis door ambtenaren ook het gevolg is van de staatsrechtelijke constructie dat deze eilanden grotendeels bestuurd worden vanuit ministeries, waar ambtenaren veel verstand hebben van regels, maar niet van lokaal bestuur?

Er is bij de toetreding van de eilanden van Caribisch Nederland tot het Nederlands staatsbestel een duidelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden afgesproken. Dat houdt in dat Caribisch Nederland voor een belangrijk deel door de eilanden zelf bestuurd wordt. Waar het gaat om de Rijkstaken zijn de departementen zelf verantwoordelijk voor de uitvoering.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat het veel beter zou zijn als op de eilanden enkele mensen aanwezig zouden zijn met veel ervaring in kleinschalig lokaal bestuur, die veel minder bezig zijn met het handhaven van regels en veel meer met het oplossen van praktische problemen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Is het waar dat de verbreding van de N35 tussen Zwolle en Wijthmen een vertraging oploopt van elf maanden?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de oorzaak van deze vertraging en wat gaat u er aan doen om deze tot een minimum te beperken? Wat is uw ambitie ten aanzien van de oplevering, die in oorspronkelijke planning in 2014 zou plaatsvinden?

In 2011 is besloten om de kostenraming verder uit te werken. Uit de nieuwe kostenraming bleek dat het budget niet toereikend was. Door het toepassen van versoberingen en extra budget van de Provincie Overijssel, Zwolle en het Rijk is het budget en de kostenraming weer in evenwicht. Het proces om budget en kostenraming met elkaar in overeenstemming te brengen, heeft mede door de economische situatie enige tijd in beslag genomen, vervolgens moest overgestapt worden op de nieuwe methodiek voor geluidsonderzoek als gevolg van de 1 juli 2012 in werking getreden gewijzigde geluidwetgeving. Deze beide oorzaken leiden tot een vertraging van ongeveer 1 jaar ten opzichte van de planning zoals die was vermeld in het MIRT- projectenboek 2012. Mijn ambitie is nu om het project in 2015 op te leveren.

Vraag 3

Kunt u aangeven of u nog steeds de ambitie heeft om de N35 op te waarderen tot een 100 km doorstroomweg (Mobiliteitsaanpak, 2008)? Kunt een actuele planning geven van de marsroute die met de regio is afgesproken om deze ambitie te realiseren?

Met het vaststellen van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) is de Mobiliteitsaanpak (2008) vervallen.
De fasering van de aanpak van de N35 past bij de Marsroute uit 2009, waarin de regio haar visie op de opwaardering van de N35 tot stroomweg heeft verwoord. De fasering past ook bij de afspraak tussen rijk en regio om de N35 stapsgewijs per tracédeel te bezien. Voor alle deeltrajecten heb ik afspraken met de regio gemaakt, waarvoor ik u graag verwijs naar het MIRT – projectenboek 2013.

Vraag 4

Bent u bereid om met de regio tot afspraken te komen over een decentralisatie van het beheer van de rijksweg N35, met bijbehorende afkoopsom, zodat de regio de regie ten aanzien van de opwaardering, beheer en onderhoud zelf ter hand kan nemen?

De N35 maakt onderdeel uit van nationale hoofdwegennet en het heeft mijn voorkeur alle wegen die onderdeel uitmaken van dit hoofdwegennet in eigendom, beheer en onderhoud van het rijk te houden.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de berichtgeving over de commissie-Alders, die onder andere moet adviseren over de selectiviteitscriteria op Schiphol?1

Ja. Ik wil er daarbij overigens op wijzen dat deze commissie niet adviseert over nieuwe selectiviteitscriteria. In 2008 is een gezamenlijke visie over de selectieve ontwikkeling van Schiphol vastgelegd in het Aldersakkoord en daarna bevestigd in de Luchtvaartnota die in 2011 met de Kamer is besproken. De nu ingestelde commissie heeft de opdracht te toetsen hoe de gezamenlijke visie over de selectieve ontwikkeling van Schiphol in de praktijk wordt ingevuld. Verder zal de commissie bezien wat de implicaties zijn van deze gezamenlijke visie voor de investeringen in de mainport Schiphol in de komende jaren en wat de gevolgen zijn voor de tariefontwikkeling. Voor de geformuleerde opdracht aan de ingestelde commissie onder voorzitterschap van de heer Alders verwijs ik u naar de bijlage.

Vraag 2

Waarom zit er slechts één luchtvaartmaatschappij – KLM – in deze commissie?

KLM heeft Schiphol als thuisbasis en als kern van haar netwerk van Europese en intercontinentale verbindingen. Ook is KLM met ca. 50 % van het aantal vliegbewegingen (en ca. 70% wat betreft KLM Groep en (Skyteam-) partners) en 71 % van het aantal passagiers verreweg de grootste luchtvaartmaatschappij op Schiphol. Het uitgebreide netwerk van KLM is in hoge mate bepalend voor de hubpositie van Schiphol. Veel buitenlandse passagiers gebruiken Schiphol als transferluchthaven. Door de transferpassagiers kan de KLM directe verbindingen onderhouden die anders economisch niet rendabel zouden zijn. Hierdoor is vanaf Schiphol een breed scala van bestemmingen over de gehele wereld beschikbaar. Vanwege de onderlinge afhankelijkheid van Schiphol en KLM is een optimale samenwerking tussen Schiphol en KLM vanuit een gezamenlijke visie daarom van groot belang. De samenstelling van de zogenaamde «Commissie shared vision» onder voorzitterschap van de heer Alders dient tegen die achtergrond te worden gezien. Het gaat hier om een tijdelijke commissie die al op korte termijn advies moet uitbrengen. Voor alle duidelijkheid wijs ik er op dat deze commissie los staat van de zogenaamde Alderstafel Schiphol waar sinds 2007 door regionale bestuurders, de luchtvaartpartijen en bewonersvertegenwoordigers wordt geadviseerd over de balans tussen de groei van de luchtvaart op Schiphol, de hinderbeperking en de kwaliteit van de leefomgeving.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het beeld kan ontstaan van een eenzijdig samengestelde commissie? Hoe kunnen op deze manier alle belangen op een goede manier meegewogen worden? Bij selectiviteit gaat het toch bij uitstek om het afwegen van belangen?

Zoals in mijn antwoord op vraag 1 aangegeven, houdt de commissie zich niet bezig met de ontwikkeling van nieuwe selectiviteitscriteria, maar gaat het om toetsing hoe de gezamenlijke visie over selectiviteit in de praktijk wordt ingevuld en wat de implicaties van deze visie zijn voor de investeringen en tariefontwikkeling op Schiphol. Zoals in het antwoord op vraag 2 gemeld, heeft KLM als homecarrier en belangrijke pijler van de mainport een bijzondere positie. Ik wijs erop dat bij de uitwerking van de wijziging van de tariefregulering, over de hoofdlijnen waarvan ik de Kamer bij brief van 4 april 2012 heb geïnformeerd (Kamerstuk 33 231, nr. 1), naast KLM ook andere luchtvaartmaatschappijen betrokken zijn. Onderdeel hierbij is verbetering van de consultatie van luchtvaartmaatschappijen en ook introductie van meerjarenafspraken over de luchthaventarieven waarbij ook de meerjarige investeringsplannen van Schiphol met alle luchtvaartmaatschappijen worden besproken.

Vraag 4

Bent u bereid om de samenstelling van de commissie-Alders uit breiden met andere luchtvaartmaatschappijen?

In het licht van de antwoorden op de vragen 1 tot en met 3 vind ik het niet nodig om de samenstelling van de Commissie shared vision te wijzigen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de instelling van deze commissie ingaat tegen de gedachte van de aangenomen motie-Graus c.s2, om ook andere luchtvaartmaatschappijen te betrekken bij de Alderstafel?

Nee, deze mening deel ik niet. Zoals ik in antwoord 1 en 2 heb aangegeven is de opdracht van de commissie een andere dan de opdracht die de Alderstafel Schiphol heeft. Over de aangenomen motie Graus c.s. heb ik u op 21 november 2011 (Kamerstuk 31 936, nr. 101) en op 8 mei 2012 (Kamerstuk 31 936, nr. 111) geïnformeerd. Zoals ik u heb aangegeven heeft de heer Alders naar aanleiding van de motie gesprekken gevoerd met de betrokken partijen, waarna ik op basis van de uitkomsten heb geconcludeerd dat een voldoende representatieve afvaardiging van de sectorpartijen aan de Alderstafels is ontstaan.

Vraag 6

Deelt u de mening dat niet alleen KLM, maar ook andere luchtvaartmaatschappijen, zoals EasyJet, kunnen bijdragen aan de mainport en aan de economie en de werkgelegenheid in het algemeen?

Uiteraard dragen ook andere luchtvaartmaatschappijen bij aan de mainportpositie en economie. In de Luchtvaartnota wordt ingegaan op het belang van diverse soorten van luchtvaartmaatschappijen en luchtvervoer voor de economie, vestigingsplaatsfunctie en netwerkkwaliteit. Daarbij wordt wat dit betreft ook het belang erkend van zogenaamd «point-to-point» verkeer op (zakelijke) Europese bestemmingen, waaronder low-cost maatschappijen.

Vraag 7

Is het waar dat bijvoorbeeld EasyJet niet alleen een prijsvechter is, maar relatief meer zakelijke reizigers (30%) heeft dan KLM, en op die manier bijdraagt aan de economie?

KLM als Easyjet vervoeren allebei zowel zakelijke reizigers als passagiers met andere reismotieven. Ik heb geen gegevens over de samenstelling van het vervoer van luchtvaartmaatschappijen. In 2011 maakten bijna 50 miljoen passagiers gebruik van de luchthaven Schiphol. De KLM Groep en partners vervoerden hiervan 35,4 miljoen passagiers en Easyjet 3,4 miljoen passagiers3. Voor het overige verwijs ik naar het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Is het waar dat concurrentie op meer verbindingen gunstig is, omdat daardoor de tarieven omlaag gaan, waardoor Nederland (financieel gezien) beter bereikbaar is, wat goed is voor de netwerkkwaliteit en de economie?

In een open markt kan in het algemeen worden gesteld dat vergroting van het aantal aanbieders bijdraagt aan lagere prijzen. In de luchtvaart ligt dit echter vaak gecompliceerder. De internationale luchtvaartmarkt is (buiten de EU) nog steeds grotendeels gebaseerd op een stelsel van bilaterale verdragen of EU-verdragen met derde landen. Hierdoor zijn er onder andere beperkingen wat betreft vestigingsplaatsen en bestemmingen. Alleen een in Nederland gevestigde luchtvaartmaatschappij kan daarom vanaf Schiphol een netwerk op mondiale schaal onderhouden. Daarom moet concurrentie op meerdere niveaus worden bezien en moet onderscheid worden gemaakt tussen effecten op korte en langere termijn. Zo kan een aantasting van het «feeder» netwerk (bijvoorbeeld op een aantal Europese bestemmingen) van een intercontinentaal opererende alliantie er toe leiden dat ook intercontinentale verbindingen op een bepaalde «hub» moeten worden gereduceerd door teruglopend passagiersaanbod. Hierdoor kan een negatieve spiraal ontstaan, waardoor steeds meer verbindingen onrendabel worden en uitvallen, de hubpositie wordt ondermijnd en de netwerkkwaliteit en bijdrage aan de economie op termijn per saldo terugloopt.

Vraag 9

Is het waar dat waar geen concurrentie is, zoals op de verbinding Amsterdam-Paramaribo (KLM-SLM), de tarieven absurd hoog zijn, wat slecht is voor de netwerkkwaliteit en de bereikbaarheid van Nederland? Kunt u uw bevoegdheden uit het Luchtvaartverdrag inzetten om deze tarieven te verlagen? Zo nee, waarom niet?

Waar geen concurrentie is kan misbruik van een machtspositie ontstaan. Mijn beleid is er dan ook op gericht om een optimale marktwerking te bevorderen. Wat betreft de verbinding Amsterdam-Paramaribo kan ik u melden dat Nederland in samenspraak met Suriname in 2004 het aantal luchtvaartmaatschappijen dat op deze route mag opereren, heeft uitgebreid van één naar drie maatschappijen per land, waardoor de concurrentiemogelijkheden aanzienlijk zijn verbeterd. Deze mate van liberalisatie is afdoende om de specifieke luchtvaartmarkt Suriname – Nederland in de komende jaren te dekken. Daarbij staat het luchtvaartmaatschappijen op grond van het luchtvaartverdrag tussen Suriname en Nederland vrij om zelf hun tarieven vast te stellen op basis van commerciële overwegingen. Mijn mogelijkheden om op basis van het Luchtvaartverdrag met Suriname in te grijpen, zijn daarbij beperkt tot gevallen waarin luchtvaartmaatschappijen extreem hoge of extreem lage tarieven zouden hanteren. Er zijn op dit moment geen indicaties dat dit het geval is.

Vraag 10

Is het bewerkstelligen van een level playing field op Schiphol een beleidsdoel voor u? Op welke manier kunt u het grote verschil tussen het transfertarief en het OD-tarief (2 keer zo hoog) verkleinen?3

Handhaving van een concurrerend kostenniveau is een belangrijke beleidsdoelstelling, zoals is aangegeven in de Luchtvaartnota. Hetzelfde geldt voor handhaving en versterking van de kwaliteit van het netwerk van luchtverbindingen. Zoals aangegeven in mijn hierboven genoemde brief van 4 april 2012 (antwoord 3) is transfervervoer voor het netwerk op Schiphol vanwege de relatief beperkte thuismarkt een essentiële factor. Het volume van op Schiphol aankomende en vertrekkende passagiers is immers niet groot genoeg om een uitgebreid en frequent netwerk in stand te houden (42 % van het totale vervoer op Schiphol is transfer). Juist dit transfervervoer is zeer prijsgevoelig, omdat transferpassagiers gemakkelijk kunnen uitwijken naar andere overstapluchthavens. De genoemde brief meldt dat het kabinet voornemens is om vast te leggen dat Schiphol bij het vaststellen van de tariefstructuur en tarieven rekening moet houden met de mogelijke effecten op de netwerkkwaliteit en in het bijzonder met het belang van het transfervervoer daarbij. Gezien dit standpunt van het kabinet acht ik het niet opportuun om te streven naar vermindering van de differentiatie tussen OD- en transfertarieven. Daarbij wil ik ook nog opmerken dat de huidige differentiatie binnen de bestaande wettelijke kaders is toegestaan, hetgeen door diverse rechterlijke uitspraken is bevestigd. Verder wijs ik er op dat de tariefdifferentiatie primair de verantwoordelijkheid van Schiphol is. De overheid heeft hier geen directe invloed op. Tot slot merk ik op dat Schiphol ook niet uniek is wat betreft tariefdifferentiatie. Dit wordt ook op veel andere luchthavens toegepast.

Vraag 11

Kunt u zich herinneren dat in 2007, vijf jaar geleden, al werd gesproken over de breed gedeelde wenselijkheid van meer selectiviteit op Schiphol? Waarom komt u dan nu pas met een selectiviteitscommissie? Waarom verloopt dit traject kennelijk zo traag?

Ja, dat kan ik mij herinneren. Het traject verloopt niet traag, omdat naar aanleiding van deze wens in 2008 in het convenant «behoud en versterking van de mainport functie en netwerkkwaliteit luchthaven Schiphol» afspraken zijn gemaakt tussen Schiphol en het Rijk over de selectieve ontwikkeling van de Mainport Schiphol. In mijn antwoord op vraag 12 ga ik nader in op de uitvoering van de gemaakte afspraken. Verder wil ik nogmaals benadrukken dat de nu ingestelde «Commissie shared vision» los staat van de Alderstafels en een andere taak heeft.

Vraag 12

Heeft u al vorderingen gemaakt met de «uitplaatsing» van luchtvaartmaatschappijen? Waarom verloopt dit proces zo mogelijk nog trager? Hebben zich al luchtvaartmaatschappijen vrijwillig gemeld om uitgeplaatst te worden naar Lelystad of Eindhoven?

Momenteel wordt gevolg gegeven aan de afspraken uit het aan de Alderstafel Schiphol gesloten convenant «behoud en versterking van de mainport functie en netwerkkwaliteit luchthaven Schiphol». Om de selectieve ontwikkeling van Schiphol vorm te geven worden momenteel twee sporen in samenhang voorbereid: (1) het creëren van de noodzakelijke capaciteit en functies op luchthavens van nationale betekenis en (2) het vormgeven van stimuleringsmaatregelen voor ontwikkeling op de luchthavens van nationale betekenis en restrictief beleid voor Schiphol. Deze twee sporen worden voorbereid zodat – zodra het volumeplafond op Schiphol in zicht komt – het stimuleringsbeleid leidt tot de gewenste herverdeling van verkeer over de luchthavens. Hiertoe wordt nauwlettend de groei van het aantal vliegtuigbewegingen op Schiphol gemonitord aangezien dit bepalend is voor de wijze en het tijdstip waarop er daadwerkelijk invulling wordt gegeven aan de gemaakte afspraken.
De heer Alders heeft regionale Tafels gevormd waarin met de regio’s Eindhoven en Lelystad wordt gesproken over het uitbreiden van capaciteit. In juni 2010 is een advies uitgebracht voor een gefaseerde capaciteitsuitbreiding van Eindhoven met 25 000 extra vliegtuigbewegingen tot 2020. Dit advies is door het kabinet overgenomen. De Kamer heeft vervolgens begin 2011 verzocht om een voortvarende uitvoering van het advies. De KLM Groep heeft inmiddels een deel van de Transavia operatie op Schiphol uitgeplaatst naar Eindhoven. De heer Alders heeft begin dit jaar zijn advies uitgebracht over de ontwikkeling van Lelystad. De kabinetsreactie op het Aldersadvies Lelystad Airport heb ik op dinsdag 11 september 2012 naar de Kamer gestuurd.
Hiernaast bent u in juni 2011 geïnformeerd over het andere belangrijke onderdeel van het selectiviteitsbeleid: het door Schiphol vorm te geven stimuleringsbeleid ter benutting van de schaarse capaciteit op Schiphol door verkeer dat bijdraagt aan de mainportontwikkeling.

Vraag 13

Klopt het dat de Luchtruimvisie is september aan de Kamer zal worden gezonden, zoals is opgenomen in uw brief d.d. 27 juni 20124?

Ja, ik heb de Luchtruimvisie op maandag 10 september 2012 naar de Kamer gestuurd.

Vraag 1

Kent u de berichten «Geen strafrechtelijke vervolging voor creëren file A2»?1 en «Korpchefs: voorlopig geen filefuik»?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat politieambtenaren die moeten besluiten over het creëren van een filefuik niet kunnen terugvallen op regelgeving of beleid op dit punt? Zo ja, deelt u dan de mening dat dit onverantwoord is en hoe gaat u ervoor zorgen dat deze regelgeving of dit beleid er wel komt? Zo nee, wat klopt er niet aan dit bericht?

Enkele regiokorpsen hebben formeel beleid opgesteld met betrekking tot achtervolgingen en het creëren van files. Om te komen tot landelijk beleid op dit punt heeft de politie een werkgroep samengesteld met de opdracht een richtinggevend kader op te stellen voor achtervolgingen en geforceerde stops. Ik deel de wens dat dit kader snel ontwikkeld moet worden. De politie heeft mij toegezegd dat binnen drie maanden een concept zal zijn afgerond. Naast een landelijk richtinggevend kader zal ook bezien worden of aanvullende opleidingen op dit terrein nodig zijn. In afwachting hiervan zal terughoudendheid worden betracht met het creëren van een filefuik ter aanhouding van een verdachte.

Vraag 3

Hoe vaak worden filefuiken jaarlijks toegepast? Acht u het mogelijk dat vanwege het feit dat er voorlopig geen filefuiken zullen zijn dat verdachten kunnen ontkomen? Zo ja, hoe snel kunt u voor het de benodigde regels en beleid zorgen?

Zogenaamde filefuiken worden niet als zodanig geregistreerd en cijfers over de aantallen zijn dan ook niet voorhanden.
De politie beschikt over een voldoende ruim repertoire aan mogelijkheden om verdachten aan te houden, en zal vanzelfsprekend in voorkomende gevallen daarvan gebruik blijven maken. Zie verder ook mijn antwoord op de vragen 2 en 4.

Vraag 4

Ontbreekt het op het gebied van politieachtervolgingen, roadblocks en aanverwante middelen aan nog meer regelgeving of beleid? Zo ja, welke lacunes zijn er nog en hoe gaat u die opvullen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Deelt u de mening van het Openbaar Ministerie dat het creëren van een file een te groot risico voor de burgers in de file heeft opgeleverd? Zo ja, kan dit gevolgen hebben voor de civiele aansprakelijkheid ten aanzien van de nabestaanden van de slachtoffers? Zo nee, waarom niet?

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft geoordeeld dat de vorming van een file op de A2 een te groot risico heeft opgeleverd voor de weggebruikers die zich in die file bevonden. Onder de gegeven omstandigheden was naar het oordeel van het OM niet voldaan aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit en hadden de risico’s voor de verkeersveiligheid zwaarder moeten wegen dan het belang van de aanhouding van de verdachte. Het is evenwel niet aan mij om te treden in de eventuele civiele aansprakelijkheid. Dat zal in eerste instantie worden beoordeeld door het regiokorps Utrecht.

Vraag 6

Acht u het mogelijk dat nu de individuele agent(en) niet strafrechtelijk aansprakelijk zijn, er wel sprake kan zijn van strafrechtelijke aansprakelijkheid van de rechtspersoon waar zij voor werken? Zo ja, welke rechtspersoon betreft dit? Zo nee, waarom niet?

Artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994 (het in gevaar brengen van verkeer) is gericht tot natuurlijk personen. Vervolging van een rechtspersoon wegens dit artikel acht ik daarom, met het OM, niet mogelijk. Daarnaast geldt dat de door een politiekorps verrichte handelingen moeten worden gezien als exclusieve overheidstaak. In de jurisprudentie is bepaald dat handelingen die worden verricht door een overheidsorgaan en die als exclusieve overheidstaak moeten worden gezien, niet met succes strafrechtelijk kunnen worden vervolgd.

Vraag 7

Is er sprake van dat op grond van een artikel 12 Wetboek van Strafvordering procedure alsnog strafrechtelijke vervolging plaats kan of gaat vinden? Zo ja, kunt u dan met beantwoording van voorliggende vragen wachten tot het moment dat er definitief zekerheid bestaat over de vervolging?

Artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering biedt aan rechtstreeks belanghebbenden de mogelijkheid om het Gerechtshof te verzoeken het OM te bevelen alsnog te vervolgen, als eerder een sepotbeslissing werd genomen. Zulks kan geschieden binnen de wettelijke termijn van drie maanden, nadat de rechtstreeks belanghebbenden kennis hebben genomen van de sepotbeslissing. Er is mij niet bekend of een verzoek bij het Hof is ingediend.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het bericht «Sloppen willen niet wijken voor Spelen Rio»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er zo’n 8000 mensen uit hun huis gezet zijn om plaats te maken voor bouwprojecten voor grote toernooien? Deelt u de mening dat de belangen en rechten van deze mensen niet voor het een groot sporttoernooi opzij gezet mogen worden? Bent u bereid deze kwestie in internationaal verband aan de orde te stellen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze?

De Braziliaanse autoriteiten melden dat in voorkomende gevallen mensen gevraagd kan worden te verhuizen voor grote infrastructurele projecten van grote sportevenementen, maar een exact aantal valt niet te achterhalen. Hen wordt woonruimte aangeboden. Er zijn afspraken gemaakt voor de bouw van meer dan tienduizend woningen in zes wijken en favelas van Rio de Janeiro. Ik zie daarom op dit moment geen aanleiding om deze kwestie in internationaal verband aan de orde te stellen.

Vraag 3

Herinnert u zich de motie Van Dekken/Dijkstra2 en de motie Timmermans/Pechtold3 waarin het kabinet wordt opgeroepen in Europees verband te komen tot een gedragscode voor Non-Gouvernementele Organisaties (NGO’s) in het algemeen en sportkoepels en sportbonden in het bijzonder? Wat is de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van deze motie? Deelt u de mening dat er niet alleen op het organiserend land, maar ook op de sportkoepels een verantwoordelijkheid en zorgplicht rust? Zo nee, waarom niet?

Deze kwestie is aan de orde gesteld in diverse gremia in de EU. Zoals ik op
11 november 2011 aan de Kamer rapporteerde is een nieuwe expertgroep opgericht voor het uitwerken van dit vraagstuk. De groep zal eind 2012 een aantal aanbevelingen doen aan de lidstaten en de Europese Commissie. De aanbevelingen zullen uiterlijk eind 2012 in EU-verband besproken worden. Uw Kamer wordt daarna over de uitkomsten geïnformeerd.

Vraag 4

Wat gaat u doen om te voorkomen dat de sportkoepel FIFA, die miljarden op de bank heeft staan, forse winst maakte in Zuid-Afrika en daarna het straatarme land weer berooid achter liet, ook de arme bevolking in Brazilië in 2016 in de steek laat? Deelt u de mening dat er niet alleen een verantwoordelijkheid en zorgplicht rust op het organiserende land, maar dat er ook een verantwoordelijkheid ligt bij de sportkoepels als de FIFA en het IOC? Bent u bereid deze kwestie in internationaal verband aan de orde te stellen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze?

De financiële jaarverslagen van de FIFA zijn opgemaakt volgens de strengste internationale accountancy standaards en geven uitputtend inzicht in de geldstromen bij de FIFA. Opbrengsten vanuit de WK-eindronde worden onder meer gebruikt om het voetbal in grote delen van de wereld te ondersteunen. De meerderheid van de aangesloten bonden kan alleen met deze hulp functioneren. Daarnaast worden veel projecten gefinancierd in het werelddeel van de WK eindronde. Zo is een aantal projecten in de sociale sector gesteund, maar ook zijn er kunstgrasvelden aangelegd in Afrika. Daarnaast wil de FIFA een zodanige reserve hebben dat zij een mislukte inkomstencyclus kan overleven. Zowel FIFA als IOC dringt er bij elke organisator op aan een eindtoernooi vooral een langdurig positief effect te laten hebben. Het gaat te ver om de FIFA en IOC verantwoordelijk te maken voor de politieke keuzes die landen maken bij het realiseren van de infrastructuur, die nodig is voor een mega-sportevenement.

Vraag 1

Herinnert u zich de Kamervragen die ik stelde naar aanleiding van de bezuinigingen op de vervoerkosten van gehandicapteninstellingen?1 Herinnert u zich ook dat u in uw antwoorden aangaf dat instellingen in overleg met de cliënten voor vervoer moeten zorgen?1

Ja, ik herinner mij dat.

Vraag 2

Hoe rijmt u dit antwoord met het bericht dat de zorginstelling Noorderbrug heeft besloten in ieder geval de locaties Werklocatie Frederiksoord, Activiteitencentrum Meppel, Zorgboerderij Boyemaheerd en Werken Grootegast te sluiten, met als reden de bezuinigingen op de vervoerkosten?3

Mij is bekend dat de Noorderbrug al langer kijkt naar de organisatie van dagactiviteiten, reeds lange tijd voor de maatregel «Vervoerskosten». Zo is onder andere te lezen in hun jaardocument 2010 en 2011. Ook in het blad NB! jaargang 2011 (Noorderbrug) is te lezen dat er op 9 december 2010 een speciale themasessie getiteld «balanceren tussen kwaliteit en betaalbaarheid», is gewijd aan de noodzaak voor «een heroriëntatie op het gebied van dagactiviteiten».
Op pagina 28 van het jaardocument 2011 is ondermeer te lezen: «In 2011 zijn voorbereidingen getroffen voor het sluiten van niet rendabele activiteitencentra, waarbij principiële keuzes gemaakt zijn op weg naar de invoering van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) en de Wet Werken naar Vermogen (WVnV). Een zinvolle dagbesteding kan veelal ook in samenwerking met bedrijven of welzijnsinstellingen vormgegeven worden en hoeft niet permanent in een activiteitencentrum plaats te vinden.» (einde citaat) Op pagina 42 van het jaarverslag is te lezen dat: «In 2012 zullen de resultaten van de reorganisatie van het primair proces en het sluiten van niet rendabele centra zichtbaar zijn.» (einde citaat).
Instellingen richten hun eigen organisatie in en kunnen dat autonoom en naar eigen doen inzicht doen.

Vraag 3

Hebben de cliënten die gebruik maken van deze locaties nog enig recht van spreken, behalve dat ze tegen dit voorgenomen besluit van de Raad van Bestuur kunnen protesteren bij de cliëntenraad? Kan de cliëntenraad een voorgenomen besluit van de Raad van Bestuur terugdraaien, of kunnen ze alleen een negatief advies uitbrengen dat de Raad van Bestuur naast zich neer kan leggen? Hebben individuele cliënten in dergelijke situaties nog een andere manier om hun dagbesteding te behouden, of trekken ze waarschijnlijk toch aan het kortste eind? Wat is uw oordeel over de positie van de cliënt in dit geval?

De Noorderbrug hecht, zoals zij dat zelf formuleert in het jaarverslag 2011 «grote waarde aan medezeggenschap, omdat dit past bij de missie, visie en kern-waarden.» (einde citaat) Ik heb geen reden om te veronderstellen dat de Noorderbrug niet op een zorgvuldige manier omgaat met (de ook formeel geborgde positie van) haar cliënten en de cliëntenvertegenwoordigers.

Vraag 4

Had u bij de afspraken in het Kunduz-akkoord niet kunnen voorzien dat dit het gevolg zou kunnen zijn? Had u dat idee ook nog niet na het algemeen overleg over de Toekomst van de AWBZ, vlak voor het zomerreces?4

Mijn verwachting was en is dat instellingen – op grond van onderliggende rapporten – eerst gaan kijken wat ze zelf kunnen verbeteren respectievelijk hoe ze de consequenties van de daling van inkomsten kunnen opvangen in hun bedrijfsvoering. Daarvoor is er ook ruimte. Geconstateerd is immers dat er grote verschillen zijn tussen instellingen in hun kostprijzen voor vervoer van en naar de dagbesteding. Daarbij was ook de constatering dat de huidige regeling voor een instelling weinig reden was om doelmatig vervoer te organiseren, omdat ze de kosten nagenoeg geheel vergoed kregen. Een slag waarbij instellingen kritisch kijken naar de organisatie ligt voor de hand.
Vervolgens zullen er instellingen zijn die wel uitkomen met de vergoedingen (er zijn er die dit nu al kunnen) en zullen er instellingen die niet (direct) uitkomen. Dat laatste kan ook een bewuste keuze zijn van de instelling, bijvoorbeeld om geld die men op andere posten overhoudt, in te zetten voor vervoer. Ik ben nadrukkelijk niet verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering c.q. bevoegd op het terrein van de individuele instelling.

Vraag 5

Wat bedoelde u precies toen u in genoemd overleg op dit onderdeel als antwoord op mijn vragen zei dat u de maatregel « met coulance» zou uitvoeren?4 Hoe gaat u deze coulance in dit concrete geval toepassen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat bedoelde u toen u in dit overleg tevens zei dat u schrijnende gevallen wilde voorkomen?4 Vallen de mensen in de bovengenoemde dagbestedingslocaties, die hun dagbesteding waar ze al jaren naar toe gaan verliezen, onder de kwalificatie «schrijnend geval»? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Herinnert u zich dat In het algemeen overleg over de Toekomst van de AWBZ ook de 150 miljoen euro aan bezuinigingen van de Kunduz-coalitie is behandeld, en dat u in reactie op mijn vragen heeft bevestigd dat de getroffen instellingen de bezuinigingen niet per se hoeven op te halen uit hun vervoerkosten? Kunt u laten nagaan hoe de instelling Noorderbrug met deze uitvoeringsruimte is omgegaan? Heeft u de mogelijkheid de korting op de vervoerkosten te beschouwen als een generieke korting laten weten aan alle zorginstellingen die met deze maatregel zijn geconfronteerd?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Zijn u ook andere zorginstellingen bekend die hun cliënten hebben laten weten dat hun dagvoorziening zal verdwijnen, en dat ze op zoek moeten naar iets anders? Zo ja, welke instellingen zijn dat?

Nee, deze zijn mij thans niet bekend.

Vraag 9

Zijn er bij u al signalen bekend over wachtlijsten voor voorzieningen die wel open kunnen blijven?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitspraken van de Amerikaanse president Obama over eventueel militair ingrijpen in Syrië, op het moment dat het regime overgaat tot het gebruik van onconventionele wapens?1

Vraag 2

Deelt u de mening dat gebruik en verspreiding van deze wapens een groot risico voor de gehele regio met zich meebrengen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid de woorden van president Obama te ondersteunen?

Vraag 3

Deelt u de bezorgdheid over de positie van christenen in Syrië? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier wordt binnen het huidige beleid ten aanzien van Syrië met deze specifieke bevolkingsgroep rekening gehouden?

Vraag 4

Bent u bereid het Turkse pleidooi om een bufferzone langs de Syrische grens in te stellen te ondersteunen? Zo nee, op welke manier zullen de Syrische vluchtelingen volgens u moeten worden opgevangen?

Vraag 1

Bent u bekend met de brief van 17 augustus 2012 van de minister van Infrastructuur en Milieu1 waarin aangegeven wordt dat een reactie op de motie-Elissen2 van 2 november 2011 zo spoedig mogelijk na het reces komt?

Ja.

Vraag 2

Heeft u wel kennisgenomen van genoemde motie, waarin de regering wordt verzocht te bewerkstelligen dat ambulances in Nederland kunnen rijden en stilstaan waar de bestuurder dit noodzakelijk acht (dus ook op een busbaan) als dit bevorderlijk is voor bijvoorbeeld betere ambulancespreiding of comfortabeler vervoer van patiënten? Zo ja, waarom is deze motie dan nog niet uitgevoerd?

Ja. Tot mijn spijt heeft een reactie op de motie en de beantwoording van de vragen van lid Wiegman veel overleg gekost, waardoor vertraging in de afhandeling is opgetreden. Inmiddels is een reactie op de motie aan de Tweede Kamer gezonden.
Zie hiervoor de brief van de minister van Infrastructuur en Milieu met (Kamerstuk II 33400-XII, nr.7). Hierin wordt ook beschreven dat voor uitvoering van de motie geen wijziging in de regelgeving nodig is.

Vraag 3

Deelt u de mening dat uitvoering van de motie erg lang duurt en dat de regering weinig voortvarend is bij het uitvoeren van de voornoemde motie, die werd ondersteund door alle fracties in de Tweede Kamer behalve de VVD?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven waarom het uitvoeren van de motie zo veel tijd kost? Op welke termijn en welke wijze denkt u de motie uit te voeren? Kunt u dit antwoord toelichten en onderbouwen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Shell betaalt Nigeriaanse veiligheidstroepen», waarin staat dat Shell jaarlijks tientallen miljoenen euro’s aan de Nigeriaanse politie en het leger geeft ondanks berichten dat Nigeriaanse veiligheidstroepen geregeld betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen?1

Vraag 2

Gaat u Shell aanspreken op het bericht dat het bedrijf veiligheidstroepen financiert die geregeld betrokken zijn bij vermeende mensenrechtenschendingen? Indien ja, wanneer en op welke wijze? Indien nee, waarom niet?

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onverantwoord en onacceptabel is dat Shell in Nigeria veiligheidstroepen financiert die waarschijnlijk meermaals betrokken zijn geweest bij mensenrechtenschendingen? Indien nee, waarom niet? 2

De Shell Petroleum Development Company is operator van een joint venture met staatsbedrijf NNPC en een tweetal andere oliemaatschappijen. Met 55% heeft de Nigerian National Petroleum Company (NNPC) het grootste belang in de joint venture. Om de infrastructuur van olievelden te beschermen, zet de Nigeriaanse federale overheid veiligheidstroepen in. Oliemaatschappijen dienen aan de Nigeriaanse overheid dagvergoedingen te betalen voor de bescherming van deze faciliteiten. SPDC is verplicht om aan de Nigeriaanse overheid te rapporteren over veiligheidsdreigingen.
De Nederlandse regering en ook Shell onderschrijven de VP’s. De VP’s geven aan hoe de interactie tussen bedrijven en publieke- en private veiligheidsdiensten er uit zou moeten zien, waarbij in ogenschouw wordt genomen dat de lokale overheden primair zelf verantwoordelijk zijn voor het bevorderen en respecteren van de mensenrechten («duty to protect» in de UN Guidelines for Business and Human Rights). SPDC geeft aan dat zij in de interacties met de Nigeriaanse veiligheidstroepen de VP’s toepast, onder meer ook door het geven van trainingen. Zie ook het antwoord op vraag 6.

Vraag 4

Dringt u er bij de Nigeriaanse regering op aan, vanuit uw rol als actief deelnemer aan en huidige voorzitter van de «Voluntary Principles on Security and Human Rights», om zich te houden aan deze principes en er zorg voor te dragen dat de Nigeriaanse veiligheidstroepen die gefinancierd worden door Shell mensenrechten beschermen in plaats van schenden? Indien ja, op welke wijze en wat zijn de resultaten? Zo nee, waarom niet?

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat de financiering door Shell van Nigeriaanse veiligheidstroepen in strijd is met de vrijwillige principes voor veiligheid en mensenrechten in de olie, gas en mijnbouwindustrie, die zowel door u als Shell zijn onderschreven, wanneer deze veiligheidstroepen geregeld betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen? Indien ja, welke consequenties heeft dit voor uw deelname aan en voorzitterschap van de «Voluntary Principles on Security and Human Rights»? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Wordt er op onafhankelijke en transparante wijze bijgehouden of Shell zich in Nigeria aan de «Voluntary Principles on Security and Human Rights» houdt? Zo ja, wat zijn de resultaten? Indien nee, waarom niet?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «ECB wil bij crisislanden rentelimiet instellen»?1

De berichtgeving waarnaar u in uw Kamervragen verwijst, is mij bekend.

Vraag 2

In hoeverre is het waar dat de Europese Centrale Bank (ECB) van plan is om bij het volgende rentebesluit op 6 september a.s. (of op een ander moment in de nabije toekomst) een renteplafond in te stellen?

De ECB heeft geen renteplafond ingesteld.

Vraag 3

In hoeverre is een dergelijke handelwijze nog in overeenstemming met het mandaat van de ECB? Hoe verhoudt zich dit tot haar inflatiedoelstelling?

Zoals ik eerder antwoordde heeft de ECB op 6 september geen renteplafond ingesteld.
Ik benadruk verder dat de ECB onafhankelijk is in de uitvoering van de monetaire taak en dienovereenkomstig spreek ik mij niet uit over het beleid van de ECB ten aanzien van de opkoop van staatsobligaties. Ik heb het volste vertrouwen dat de ECB de juiste keuzes zal maken ten behoeve van de primaire taak van handhaving van prijsstabiliteit in de Eurozone. De ECB loopt, net als andere centrale banken, altijd enig risico. Het is aan de ECB om binnen haar mandaat die risico's te wegen.

Vraag 4

Wat zijn de gevolgen voor de balans van de ECB (en de risico's voor de belastingbetaler) van eventueel onbeperkt ingrijpen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoe verhoudt een dergelijke activiteit zich tot het verbod op monetaire financiering zoals dat duidelijk in het Verdrag staat?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Wat is de mening van de Nederlandsche Bank (DNB) over deze mogelijke handelwijze van de ECB, mede tegen de achtergrond van de zeer kritische uitlatingen van de Bundesbank over dit onderwerp?

De ECB-raad bestaat uit de ECB-directie en de presidenten van de nationale centrale banken van de landen die deelnemen aan de muntunie. Besluiten worden aangenomen met meerderheid van stemmen. Deze presidenten zitten daar echter qualitate qua (dwz uit hoofde van zijn/haar positie als president van de nationale centrale bank) en handelen vanuit het belang van de Eurozone als geheel. De president van DNB vertegenwoordigt in de ECB-raad dus niet Nederland of DNB.
De president van DNB heeft zich niet uitgelaten over zijn standpunt omtrent de mogelijke handelswijze van de ECB. Bovendien is het vanwege de onafhankelijkheid van de ECB in het algemeen en de Raad van Bestuur in het bijzonder niet gepast om over binnen de ECB lopende beleidsdiscussie uitspraken te doen.

Vraag 7

Wat zijn de mogelijkheden van DNB om zich tegen deze activiteiten van de ECB te verzetten, temeer nu dit echt duidelijk in strijd lijkt met het mandaat van de ECB?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Deelt u de mening – uitgaande van de onafhankelijkheid van de centrale bank – dat deze handelwijze van de ECB niettemin mogelijk leidt tot een enorm moreel risico in de zin dat landen geen prikkel meer hebben? Bent u van plan om hier wat aan te doen? Zo ja, wat? Zo nee, waarom niet?

Er bestaat een risico dat het opkopen van overheidsobligaties de prikkel om te hervormen vermindert. Daarom heeft de ECB bekendgemaakt dat het belangrijke stappen zet om eventueel moreel risico zoveel mogelijk te beperken. Op 6 september kondigde de ECB aan dat het alleen overheidsobligaties op zal kopen van landen die ofwel een volledig programma ofwel een «enhanced precautionary credit line» van het ESM/EFSF hebben. De betrokkenheid met het IMF zal actief gezocht worden voor het opstellen van de conditionaliteit en de monitoring van de betreffende programmalanden. Daarnaast zal de ECB stoppen met opkopen indien het land niet aan de programmavereisten voldoet en worden alleen kortlopende overheidsobligaties opgekocht, met een looptijd van maximaal drie jaar. De betreffende landen zullen hierdoor snel moeten herfinancieren, wat een extra prikkel geeft om voor die tijd orde op zaken te stellen.