Vraag 1

Kent u het bericht «gemeenten niet klaar voor drank- en horecawet»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat gemeenten nog onvoldoende voorbereid zijn «op de taken die op ze afkomen met de nieuwe Drank- en horecawet», en dat «veel gemeenten geen idee hebben wat ze over een halfjaar moeten gaan doen»? Zo ja, wat gaat u doen om er voor te zorgen dat gemeenten wel in staat zijn om vanaf januari 2013 drankmisbruik door jongeren in het kader van de handhaving van de wet tegen te gaan? Zo nee, waaruit blijkt dan wel dat gemeenten klaar zijn om de nieuwe taken op grond van de Drank- en horecawet te gaan uitvoeren?

Nee, dat is niet correct. De Eerste Kamer heeft eind mei het wijzigingsvoorstel van de Drank- en Horecawet aanvaard. Deze wijziging treedt in werking op 1 januari 2013. Er is dus nog tijd genoeg voor gemeenten om zich voor te bereiden op de nieuwe taken en bevoegdheden. Om gemeenten daarin zo goed mogelijk te faciliteren krijgen alle gemeenten binnenkort een handreiking, waarin de wijzigingen van de wet worden toegelicht. Daarnaast is er een opleiding beschikbaar voor de lokale toezichthouders en is er een website www.handhavingdhw.nl, waar gemeenten zich kunnen wenden met vragen over de wijziging van de Drank- en Horecawet.

Vraag 3

Hoeveel gemeenten hebben een verordening met betrekking tot de verkoop van alcohol in sportkantines, buurthuizen en verzorgingshuizen(paracommercie) en hoeveel gemeenten niet?

De meeste gemeenten hebben in een lokale verordening vastgelegd dat geen sterke drank mag worden verkocht in sportkantines, buurthuizen, etc. Daarnaast hebben de meeste gemeenten ook regels vastgesteld over de sluitingstijden. Die regels zijn ook van toepassing op sportkantines, buurthuizen, etc.

Vraag 4

Hoeveel gemeenten beschikken er over een facultatieve verordening, waarin bijvoorbeeld bepalingen staan over» toelatingstijden in de horeca, prijsacties in supermarkten of een tijdelijk verbod op alcoholverkoop bij verkoop aan te jonge kinderen»?

Deze bevoegdheden komen toe aan gemeenten op grond van de gewijzigde Drank- en Horecawet. Die wet treedt in werking op 1 januari 2013. Indien gewenst kunnen gemeenten vanaf dat moment de (bestaande) lokale verordening aanpassen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat bovengenoemde facultatieve verordeningen belangrijk kunnen zijn in het tegengaan van alcoholmisbruik? Zo ja, hoe gaat u gemeenten stimuleren dergelijke verordeningen op te stellen? Zo nee, waarom niet?

Ja. Door verschillende partijen worden reeds modelverordeningen beschikbaar gesteld voor gemeenten, o.a. door de VNG en het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid. Gemeenten wordt geadviseerd daar gebruik van te maken.

Vraag 6

Deelt u de mening van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP dat het voor gemeenten moeilijk is om een verordening te maken en dat een modelverordening daarbij kan helpen? Zo ja, op welke wijze kunt u een rol spelen bij het tot stand komen van een dergelijke modelverordening? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Kent u het onderzoek van integraal toezicht jeugdzaken (dit voorjaar) waaruit naar voren komt dat gemeenten in preventiebeleid tekort schieten en geen samenhangend beleid voeren, waardoor preventie onvoldoende effectief is? Hoe gaat u gemeenten steunen in de verbetering hiervan?

Ja. In de landelijke nota gezondheidsbeleid «gezondheid dichtbij» zijn de landelijke prioriteiten op het gebied van preventie benoemd. Een van de speerpunten is het tegengaan van schadelijk alcoholgebruik. Daarnaast kunnen gemeenten zich wenden tot het Centrum Gezond Leven, dat lokale professionals ondersteuning biedt die gericht is op het versterken van de lokale gezondheidsbevordering.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat de omstreden sjeik Haitham al-Haddad gastdocent is van het instituut Dar-al-’Ilm, dat hem als spreker naar Nederlandse islamcongressen haalde1?

Ik heb met u kennis genomen van de website. Ik beschik niet over verdere informatie hierover.

Vraag 2

Is het waar dat het instituut Dar-al-’Ilm Nederlandse overheden en instellingen adviseert? Zo ja, waarom laat de overheid zich door dit instituut adviseren? Welke adviezen van Dar-al-’Ilm heeft de Nederlandse overheid ook daadwerkelijk meegenomen in de ontwikkeling van haar beleid?

Allereerst wil ik benadrukken dat ik de uitspraken van de heer Al Haddad verwerpelijk vind en dat radicale denkbeelden geen invloed mogen hebben op beleid. Een instituut dat zich inlaat met de heer Al Haddad laadt de verdenking op zich zijn radicale uitspraken goed te keuren. Dit is voor mij reden om geen gebruik te willen maken van de diensten van dit instituut. Dat laat onverlet dat andere overheden en Nederlandse instellingen vrij zijn hun eigen afwegingen te maken bij het inhuren van externe adviseurs.
De vraag of, en zo ja, welke instellingen gebruik hebben gemaakt van dit instituut, kan ik niet beantwoorden. Het valt niet uit te sluiten dat een overheidsorganisatie gebruik heeft gemaakt van de diensten van Dar-al-«Ilm. In dat geval ga ik ervan uit dat adviezen waaruit radicale of anderszins vreemde denkbeelden blijken, niet zijn overgenomen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er een groot verschil bestaat tussen een overheid die alle signalen uit de samenleving opvangt en daarover in gesprek gaat, en een overheid die zich in de ontwikkeling van haar beleid laat adviseren door organisaties die zich mogelijk laten inspireren door mensen met radicale denkbeelden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u voorts van mening dat de overheid transparantie moet geven over haar adviseurs? Zo nee, waarom niet?

Uiteraard mag er geen geheimzinnigheid bestaan rond de inhuur van externe adviseurs. Vanuit mijn positie en vanuit de positie van de minister van BZK is het echter niet mogelijk om een volledig overzicht te hebben van de externe inhuur van adviseurs bij de gehele overheid en bij alle Nederlandse instellingen.

Vraag 1

Kent u het bericht dat Ghana een ideaal jachtgebied is voor Nederlandse kindersekstoeristen?1

Ja.

Vraag 2

Zet de in 2006 gesignaleerde tendens door dat kindersekstoerisme zich lijkt te verschuiven van Azië naar Afrika en Latijns Amerika?2

Er is onvoldoende bewijs om deze stelling te kunnen bevestigen dan wel ontkrachten.

Vraag 3

Hoe geeft u in algemene zin vorm aan het voorkomen en bestrijden van kindersekstoerisme? Hoeveel strafzaken zijn er sinds uw aantreden tegen vermoedelijke Nederlandse kindersekstoeristen in onderzoek genomen? In hoeveel gevallen heeft dat tot een strafrechtelijke veroordeling geleid?

Zie voor het antwoord op het eerste deel van vraag 3 het antwoord op vraag 6.
Kindersekstoerisme kent geen aparte strafbaarstelling. Het gaat om allerlei zedendelicten die als zij in het buitenland zijn gepleegd in Nederland strafbaar gesteld zijn via de artikelen 5 of 5a van het Wetboek van Strafrecht. Kindersekstoerisme wordt derhalve niet afzonderlijk geregistreerd in de systemen van het Openbaar Ministerie, zodat niet aan te geven is hoeveel zaken in een veroordeling zijn geëindigd. Zie hiervoor ook de brief van de toenmalige Minister van Justitie van 4 juni 2009 (Kamerstukken II, vergaderjaar 2008–2009, 31 700 VI, nr. 130).

Vraag 4

Is het waar dat in het in het bericht genoemde voorbeeld van een Limburgse verdachte min of meer afgezien wordt van Nederlandse opsporingsactiviteiten omdat de Ghanese justitie de zaak in onderzoek heeft? Zo ja, was het u bekend dat de verdachte reeds op de dag van zijn arrestatie alweer is vrijgelaten omdat hij volgens een woordvoerster van de Ghanese zedenpolitie een hoge borgsom had betaald, ook al is het in Ghana niet toegestaan om verdachten van kindermisbruik op borg vrij te laten? Wat was de reden van de vrijlating en hoe verhoudt zich deze Ghanese beslissing tot het Nederlandse recht tot strafvervolging? Klopt het dat deze verdachte ondanks de tegen hem bestaande verdenkingen ongestoord heen-en-weer kan reizen tussen Nederland en Ghana?

De reden waarom in de zaak van het voorbeeld werd afgezien van verdere opsporingsactiviteiten lag in het feit dat er op dat moment onvoldoende hard bewijs kon worden verzameld. Maar in het algemeen is het feit dat buitenlandse autoriteiten een zaak in onderzoek hebben niet noodzakelijkerwijs een reden om af te zien van vervolging in Nederland.
De Ghanese politie verklaart dat betrokkene in mei 2011 tegenover de politie een verklaring heeft afgelegd waarin hij de beschuldigingen ontkent. Vervolgens is hij volgens dat bericht hangende het verdere onderzoek op borgtocht vrijgelaten. De zaak is doorverwezen naar het bureau van de Attorney General. Dit staat los van het recht tot strafvervolging in Nederland.
Zolang betrokkene niet is aangehouden of er anderszins reisbeperkingen zijn opgelegd kan deze vrij reizen.

Vraag 5

Moet met andere woorden geconcludeerd worden dat de verdenkingen tegen deze Nederlandse verdachte zowel in Ghana als in Nederland onuitgezocht blijven? In hoeverre staat dit voorbeeld symbool voor de Nederlandse aanpak van kindersekstoerisme? Laat dit voorbeeld niet eigenlijk zien dat de Nederlandse aanpak van kindersekstoerisme daadkracht mist?

Nee, zie de antwoorden op de vragen 4 en 6.

Vraag 6

Welke maatregelen neemt u zich, naast het inmiddels gelanceerde meldpunt voor, om kindersekstoerisme daadkrachtiger te voorkomen en te bestrijden?

In de voortgangsbrief over de aanpak van kinderpornografie van 27 januari 2012 (Kamerstukken II, vergaderjaar 2011–2012, 31 015, nr. 77) heb ik uw Kamer geïnformeerd over de maatregelen die door de Nederlandse overheid worden genomen ter bestrijding van kindersekstoerisme. Kortheidshalve verwijs ik u daarnaar. De in die brief genoemde vervolgcampagne kindersekstoerisme wordt in het vierde kwartaal van 2012 gelanceerd. Deze vervolgcampagne wordt door het ministerie van Veiligheid en Justitie samen met de Koninklijke Marechaussee, de ANVR, TUI Nederland en de NGO’s Ecpat en Plan Nederland georganiseerd. Daarnaast zal de aanpak van kindersekstoerisme worden geborgd in de nationale inrichting van de aanpak van kinderpornografie. In dat verband zal dit jaar een criminaliteitsbeeldanalyse kindersekstoerisme worden gemaakt. Op basis daarvan zal vervolgens een programmatische aanpak kindersekstoerisme worden ontwikkeld.

Vraag 1

Kent u het bericht «Scholen vergroten massaal klassen»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek in opdracht van CPS Onderwijsontwikkeling, waarin staat dat vier op de vijf scholen in het primair en voortgezet onderwijs op onderwijzend personeel bezuinigen en dat daardoor de klassen groter worden?

Ik herken het beeld dat uit het onderzoek naar voren komt niet. Het strookt niet met de feitelijke ontwikkelingen in het primair en voortgezet onderwijs. Wel is de leerling/leraar ratio in 2011 licht toegenomen. Dit is het gevolg van autonome keuzes van besturen en niet het resultaat van bezuinigingen. Het bedrag per leerling in het basisonderwijs is de afgelopen jaren immers gestegen en blijft de komende jaren stijgen. In het voortgezet onderwijs is het bedrag tot en met 2012 gestegen en blijft dat de komende jaren stabiel. Dit laat onverlet dat scholen tijdig moeten anticiperen op toekomstige ontwikkelingen zoals krimp. Dit vergt soms scherpe keuzes.

Vraag 3

Wat is het verloop van de gemiddelde klassengrootte in het primair en voortgezet onderwijs in de afgelopen tien jaar?

Per full-time leraar zijn er in het primair onderwijs 16,7 leerlingen (2011, inclusief het (voortgezet) speciaal onderwijs). In het voortgezet onderwijs is deze verhouding 14,8 (2011). Het langjarig verloop van de leerling/leraar ratio wordt jaarlijks gepubliceerd in Trends in Beeld. Hierin worden per onderwijssector de leerling-totalen afgezet tegen de totale personeelssterkte in fte’s. Uit Trends in Beeld 2011 (figuur 1.114, pagina 69) blijkt voor de periode 1998–2010 dat zowel in het primair als voortgezet onderwijs deze ratio is gedaald.
In de praktijk zijn er echter verschillen in groepsgrootte tussen scholen. Dit is afhankelijk van de omvang van de school, de leeftijdsopbouw van de leerlingen, het leerjaar, de schoolsoort en het gekozen pedagogisch-didactische perspectief. De leerling/leraarratio maakt verder geen onderscheid tussen lesgevende taken, lesgebonden taken en niet-lesgebonden taken.

Vraag 4

Kunt u inzichtelijk maken hoe groot de stijging is van de kosten in het onderwijs de afgelopen jaren, zoals personele en materiële bekostiging? In hoeverre is de bekostiging van het onderwijs meegestegen met deze kostenstijgingen in het onderwijs?

In het primair onderwijs is de prijsbijstelling voor de materiële bekostiging wettelijk vastgelegd en is deze altijd uitgekeerd. In het voortgezet onderwijs is de prijsbijstelling tot en met 2009 uitgekeerd. In 2010 en 2011 is deze prijsbijstelling ingezet voor andere doelen binnen het onderwijs. Sinds 2010 is als gevolg van de nullijn geen loonbijstelling ontvangen. In het primair onderwijs staat hier geen contractloonstijging tegenover. Schoolbesturen hebben dus ook geen extra loonkosten door loonstijging. In het voortgezet onderwijs is in de CAO voor 2010 wel een loonstijging afgesproken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat de klassen in het primair en voortgezet onderwijs groter worden? Welke gevolgen heeft het vergroten van klassen voor kabinetsplannen rondom passend onderwijs, professionalisering van leerkrachten en kwaliteitsverbetering in het onderwijs?

Voor mij is de kwaliteit van het onderwijs leidend. Ik investeer in de kwaliteit en heb hierover met de sectoren primair en voortgezet onderwijs afspraken gemaakt. Ik stuur niet op groepsgrootte. Het is aan schoolbesturen en schoolleiders om groepsindelingen te maken die bijdragen aan de onderwijskwaliteit. Binnen de lumpsumbekostiging is voldoende ruimte om dat naar eigen inzicht vorm te geven.

Vraag 6

Kunt u inzichtelijk maken welk bedrag per jaar het onderwijs beschikbaar heeft voor materiële instandhouding? Welke gevolgen hebben de bezuinigingen op materiële bekostiging op de kwaliteit van gebouwen, het binnenklimaat, maar ook op de onderwijskwaliteit in de klas?

Voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs heb ik in 2011 de Kamer op grond van evaluaties geïnformeerd dat de materiële bekostiging aansluit bij de feitelijke uitgaven van schoolbesturen. Voor de materiële bekostiging in het primair onderwijs is jaarlijks circa € 1,1 miljard beschikbaar. Voor het voortgezet onderwijs is dit ongeveer € 1 miljard.

Vraag 7

Wat doet u structureel aan de kwaliteitsverbetering van de financiële bedrijfsvoering op scholen?

De laatste jaren is naar aanleiding van de aanbevelingen van de commissie Don het nodige beleid in gang gezet om de financiële bedrijfsvoering van besturen te verbeteren. In mijn aanbiedingsbrief bij het CVO 400-rapport ben ik uitvoerig op deze beleidsinitiatieven ingegaan. In het najaar ontvangt u de evaluatie van de acties die gestart zijn naar aanleiding van het rapport van de Commissie Don. Bij deze evaluatie worden alle acties in samenhang bezien. Ook onderzoek naar de financiële deskundigheid in het funderend onderwijs zal daarvan onderdeel zijn.

Vraag 1

Kent u het artikel «Kerk wijkt voor moskee»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre heeft u begrip voor de onrust en woede van bewoners over de komst van de moskee?

Ik kan mij in algemene zin voorstellen dat plannen die de buurt veranderen mensen raakt. Navraag bij de gemeente Utrecht leert dat het niet gaat om een moskee maar om de vestiging van een Islamitisch Centrum. Dit gebouw biedt ruimte voor allerlei maatschappelijke activiteiten. Daarbij wordt er ook een gebedsruimte ingericht.

Vraag 3

Deelt u de mening dat kerken onderdeel zijn van de Nederlandse cultuur en moskeeën niet? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u bewerkstelligen dat een moskee altijd zal moeten wijken voor een kerk en nooit andersom?

In Nederland geldt de vrijheid van godsdienst voor alle religies, waaronder de islam. Onderdeel daarvan is het recht op een gebedshuis of vergelijkbare locaties om geloof te belijden. Vanwege het beginsel van scheiding van kerk en staat heeft de overheid een neutrale houding ten opzichte van godsdiensten en onthoudt zij zich van inhoudelijke oordelen.

Vraag 4

Bent u van mening dat het onwenselijk en ongepast is de moskee te laten bouwen, gezien de weerstand van bewoners en het enorme geblunder van de gemeente? Zo neen, waarom niet?

Navraag bij de gemeente Utrecht leert dat het plan van de kerk uitgesloten had moeten worden vanwege strijdigheid met de door de gemeente opgestelde regels. De gemeente betreurt het feit dat dit niet tijdig is opgemerkt. Geheel volgens de regels heeft de gemeente haar fout gecorrigeerd, het plan voor de bouw van de kerk uitgesloten en het goed beoordeelde plan voor een Islamitisch Centrum voorlopig geselecteerd.
Overigens heeft de gemeente Utrecht aangegeven dat het aantal reacties van bewoners beperkt is geweest. De vragen van de bewoners over de selectie zijn volgens de gemeente Utrecht goed beantwoord.

Vraag 5

Op welke wijze bent u voornemens de gemeente Utrecht te bewegen alsnog de bouw van de kerk in plaats van deze moskee doorgang te laten vinden?

Het past mij als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties niet om mij uit te laten over lokale aangelegenheden. Voor het overige verwijs ik de vragenstellers op mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met de unaniem aangenomen motie van de gemeenteraad van Muiden van 18 februari 2010 die oproept om de driehoek ten noorden van de rijksweg A1 (De brediusgronden) aan te wijzen als locatie voor de Sport Combinatie Muiden?

Ja, ik ben hiermee bekend.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de Brediusgronden in het bezit zijn van Rijkswaterstaat?

Ja, de Brediusgronden zijn door de Staat aangekocht ten behoeve van de uitvoering van het weguitbreidingsproject Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA).

Vraag 3

Is het u bekend dat deze gronden onderdeel zijn van de 2/3 groenopgave voor de Bloemendalerpolder?

Ja, dat is mij bekend.

Vraag 4

Bent u bereid om – wanneer de provincie Noord-Holland hiermee instemt – te bepleiten dat een deel van het Brediusterrein bestemd wordt voor het herhuisvesten van de Sport Combinatie Muiden onder condities die voor een kleine sportvereniging te dragen zijn? Zo nee waarom niet?

De bevoegdheid om staatsgronden te verkopen dan wel te verhuren of in bruikleen te geven, berust op grond van de Comptabiliteitswet bij het ministerie van Financiën. Ik ben op dit moment niet bereid de gronden als overtollig over te dragen aan het ministerie van Financiën omdat het project SAA
nog in uitvoering is. Rijkswaterstaat is op dit moment wel in overleg met de gemeente Muiden en het ministerie van Financiën om een regeling te treffen voor het herhuisvesten van de Sport Combinatie Muiden op een deel van de grond dat niet direct door de bouwactiviteiten wordt beïnvloed.

Vraag 1

Kent u het artikel «Al 16 maanden geen school»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit artikel?

Zie vraag 3.

Vraag 3

Wat vindt u van de impasse die is ontstaan, waarbij de school wordt verweten geen adequaat pestbeleid te hebben gevoerd en de leerling onvoldoende beschermd te hebben, waarbij de school een zorgmelding bij Jeugdzorg heeft gedaan en waarbij de leerplichtambtenaar en de Inspectie al meer dan een jaar op de hoogte zijn van deze situatie? Welke actie wordt ondernomen om zo snel mogelijk een oplossing te vinden voor deze leerling die al 16 maanden thuiszit?

Ik vind het heel erg als leerplichtige leerlingen om wat voor reden dan ook geen onderwijs volgen. Impasses dienen te worden doorbroken zodat er in het belang van de leerling gezamenlijk aan een oplossing kan worden gewerkt. De situatie in Eindhoven bleek zeer complex en is niet alleen terug te voeren op pesten. Inmiddels is met de inzet van velen een oplossing gevonden. Ouders hebben ondersteuning gekregen van een onderwijsconsulent en die heeft vervolgens Gedragswerk2 ingeschakeld. Er zijn gesprekken gevoerd met verschillende partijen die geleid hebben tot een voor iedereen werkbare oplossing. De leerling gaat na de zomervakantie naar een nieuwe school waarbij heldere afspraken zijn gemaakt over extra zorg en ondersteuning voor de leerling en de leerkracht.

Vraag 4

Wat vindt u van het feit dat ongeveer 850 leerplichtigen thuis zitten, omdat ze wegens pesterijen niet meer naar school durven? Wordt actie ondernomen om deze leerlingen weer onderwijs te laten volgen en een oplossing te vinden voor het pestprobleem? Zo ja, op welke manier?

Ik vind het niet acceptabel als kinderen thuis zouden zitten vanwege pesten. Uit eerdere onderzoeken blijkt wel dat er geen eenduidige oorzaken zijn van thuiszitten (Ingrado, Nationale Ombudsman). Iedere casus is uniek en vaker spelen meerdere factoren een rol. Ik heb dan ook geen cijfers over het aantal leerlingen dat thuiszit omdat ze slachtoffer zijn van pesterijen.
Met het door Gedragswerk bevorderen van een regionale aanpak thuiszitters (actietafels), de inzet van onderwijsconsulenten en Herstart wordt er hard aan gewerkt dat leerlingen die om wat voor reden dan ook thuiszitten zo snel mogelijk weer onderwijs kunnen volgen.

Vraag 5

Is de omvang van het pestprobleem op scholen recentelijk in kaart gebracht?

Pesten is een stelselmatige vorm van agressie waarbij één of meer personen proberen een andere persoon fysiek, verbaal of psychologisch schade toe te brengen. Om de omvang van het pestprobleem scherp te krijgen is het daarom van belang de verschillende vormen van geweld op scholen in kaart te brengen. Iedere twee jaar laat ik onderzoek uitvoeren naar de sociale veiligheid op scholen. In de monitor sociale veiligheid in en rond scholen kunt u de resultaten van dit onderzoek terugvinden. In deze monitor worden zes varianten van geweld onderscheiden, namelijk verbaal, materieel, sociaal, licht lichamelijk, grof lichamelijk en seksueel geweld.
Voor het V(S)O geldt dat er meer grof lichamelijk en seksueel geweld is gerapporteerd in 2010 ten opzichte van voorgaande jaren. Voor de overige vormen van geweld geldt dat zowel voor slachtoffer, dader als getuige, de percentages gelijk zijn gebleven dan wel zijn afgenomen. Voor het primair (speciaal) onderwijs kon een vergelijking met voorgaande jaren niet worden gemaakt omdat het onderzoek in 2010 voor het eerst werd afgenomen.
Einde van dit jaar verschijnt de monitor sociale veiligheid 2012.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de aanpak van pesten een zaak is van scholen, leraren, leerlingen én ouders? Zo ja, bent u bereid in gesprek te gaan met het onderwijsveld in het primair en voortgezet onderwijs, met ouderorganisaties en met deskundigen om de omvang van het probleem in kaart te brengen en om afspraken te maken over aanwezigheid en vormgeving van effectief antipestbeleid op scholen?

Ja, ik deel uw mening dat het aanpakken van pesten een zaak is van alle partijen. Iedereen moet inzien hoe erg pesten is voor kinderen en hoeveel schade dit kan toebrengen. De omvang van pesten wordt tweejaarlijks in kaart gebracht (zie mijn antwoord op vraag 5). Ik deel uw mening dat het belangrijk is dat er effectief anti-pestbeleid wordt aangeboden. Daarom is enige jaren geleden Pestweb.nl opgezet. Voor ouders, deskundigen, jongeren en onderwijsmedewerkers is daar een zeer breed aanbod van voorbeelden, lespakketten, aanpakken en good practices beschikbaar om het pesten in de school aan te pakken.

Vraag 7

Welke actie is ondernomen na de toezegging van uw voorganger in 2005 dat het «buitengewoon belangrijk is dat scholen een actief veiligheidsbeleid voeren, en daarbinnen zeer alert zijn op pestgedrag» en dat het thema nadrukkelijk een plek in het toezichtkader van de Onderwijsinspectie zou krijgen? Kunt u aangeven op welke manier deze toezegging voor zowel het primair als voortgezet onderwijs gestalte heeft gekregen?2

Het thema pesten is via de aandacht voor de zorg voor een veilig schoolklimaat en het welbevinden van leerlingen en personeel opgenomen in de toezichtkaders van de Inspectie van het Onderwijs. Het toezicht is, als onderdeel van de toenmalige herziening van de toezichtkaders in 2005, gericht op uiteenlopende aspecten van pesten. Het omvat zowel het veiligheidsbeleid (gericht op het voorkomen en op goede wijze omgaan met incidenten wanneer die zich voordoen), de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel, en het inzicht dat de school heeft in die veiligheidsbeleving. Zoals bekend is het toezicht risicogestuurd en in de eerste plaats gericht op scholen waar sprake is van tekortkomingen of (het vermoeden van) risico’s. In het geval van sociale (on)veiligheid spelen signalen een belangrijke rol. Daarnaast wordt jaarlijks onderzoek gedaan onder een representatieve doorsnede uit het scholenbestand, waarover jaarlijks in het Onderwijsverslag wordt gerapporteerd. Ook sociale veiligheid is daarvan onderdeel. In de afgelopen jaren rapporteerde de Inspectie van het Onderwijs in de Onderwijsverslagen dat het veiligheidsbeleid op de meeste scholen als voldoende beoordeeld wordt, maar wees daarbij tevens op het belang van actieve betrokkenheid van schoolleiding en personeel bij de daadwerkelijke dagelijkse realisering van dat beleid als noodzakelijk voorwaarde.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het omgaan met pestgedrag expliciet opgenomen moet zijn in de bekwaamheidseisen van lerarenopleidingen voor het primair en voortgezet onderwijs? Zo ja, welke actie onderneemt u op dit punt?

Omgaan met pestgedrag maakt onderdeel uit van de huidige bekwaamheidseisen voor leraren. Het woord pestgedrag wordt niet expliciet genoemd, maar wel duidelijk omschreven door de uitleg die in de bedoelde artikelen in de wet staat. Het gaat hier om de artikelen 2.5 en 2.14 van het besluit van 23 augustus 2005, houdende vaststelling van bekwaamheidseisen voor leraren in het basisonderwijs, het speciaal en voortgezet speciaal onderwijs, het voortgezet onderwijs en voor leraren educatie en beroepsonderwijs, alsmede houdende aanwijzing van vakken voor bekwaamheid als vakleerkracht in het primair onderwijs.
In deze artikelen wordt nader ingegaan op de pedagogische verantwoordelijkheid van de leraar en de kennis en vaardigheid om op professionele wijze voor het individuele kind en de klas of groep een veilige leeromgeving tot stand te brengen waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen tot een zelfstandig en verantwoordelijk persoon.
De omschrijving in deze artikelen acht ik voldoende herleidbaar tot het omgaan met pestgedrag in het primair en voorgezet onderwijs. Ik zie geen aanleiding om op dit punt nog verdere acties richting de lerarenopleidingen te ondernemen.

Vraag 1

Kent u het bericht: «Rechter laat notoire geweldpleger snel vrij: slachtoffer verbijsterd»1?

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de voorlopige hechtenis van deze crimineel is geschorst vanwege het feit dat de eerdere geweldsdelicten niet van recente datum zijn en het feit dat de verdachte al uit eigen beweging in behandeling is voor zijn agressieprobleem?

De rechter-commissaris heeft bovenstaande feiten mee laten wegen in zijn beslissing om de voorlopige hechtenis te schorsen, zoals blijkt uit de toelichting op de beslissing van de rechter-commissaris door de persrechter. Verder heeft de rechter-commissaris mee laten wegen dat betrokkene zichzelf heeft gemeld bij de politie en uitdrukkelijk zijn spijt heeft betuigd. De rechter-commissaris heeft als voorwaarde voor de schorsing van de voorlopige hechtenis gesteld dat betrokkene zich niet in de buurt van de Aldi en Hoogvliet supermarkt in Voorburg mag ophouden en dat betrokkene zijn behandeling dient te blijven volgen om in elk geval tot de uitspraak van de rechter buiten de cel te kunnen blijven.

Vraag 3

Is het waar dat deze crimineel al tien keer eerder is opgepakt voor geweldsmisdrijven en daarvoor nooit een gevangenisstraf opgelegd heeft gekregen?

Betrokkene is meerdere malen opgepakt en veroordeeld voor verschillende (gewelds)misdrijven.
Betrokkene is veroordeeld tot werkstraffen en (deels voorwaardelijke) gevangenisstraffen.

Vraag 4

Welke straffen/maatregelen heeft hij dan wel opgelegd gekregen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat deze straffen/maatregelen blijkbaar niet hebben geholpen? Zo nee, waarom niet?

Het is zorgelijk dat betrokkene na eerder opgelegde straffen toch weer in aanraking is gekomen met politie en justitie. Of daaruit valt op te maken dat in dit geval de straffen niet hebben geholpen kan ik niet beoordelen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat nu een celstraf of een maatregel Inrichting Stelselmatige Daders (ISD) dient te worden opgelegd om de samenleving te beschermen? Zo nee, waarom niet?

De oplegging van een passende straf is voorbehouden aan de rechter.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de genoemde overwegingen (eerdere geweldsdelicten niet recent en in behandeling voor agressie) absoluut geen aanleiding geven om de voorlopige hechtenis te schorsen, maar eerder om deze crimineel zo lang mogelijk op te sluiten?2 Zo nee, waarom niet?

Het is niet aan mij om een oordeel te geven over het oordeel van de rechter-commissaris. Voor de overwegingen die voor de rechter-commissaris van belang waren verwijs ik naar antwoord 2.

Vraag 8

Deelt u de mening dat dit niet valt uit te leggen aan het slachtoffer en de samenleving en dat dit het vertrouwen in politie en justitie ernstig schaadt? Zo nee, waarom niet?

Niet is gebleken dat er door politie of justitie fouten zijn gemaakt waardoor het vertrouwen ernstig geschaad zou zijn. Betrokkene is meerdere keren opgepakt en veroordeeld en staat nog steeds onder behandeling. De rechter zal ook naar aanleiding van de jongste feiten, alle omstandigheden afwegende, een onafhankelijk oordeel vellen.

Vraag 9

Weet u dat de politie ook aangeeft dit aan niemand te kunnen uitleggen? Hoe gaat u ervoor zorgen dat dit ook eens tot rechters doordringt? Ziet u iets in een ambtstermijn voor rechters in plaats van levenslange benoeming? Zo nee, waarom niet?

Ik begrijp uit de berichtgeving in de Haagsche courant van 23 juni jl. dat de zegsman van de politie op het moment dat hem om een reactie werd gevraagd, de argumentatie van de rechter-commissaris nog niet kende. De rechter-commissaris heeft de voorlopige hechtenis geschorst maar dit betekent niet dat de verdachte vrijuit gaat. De verdachte kan de periode tot de rechtszaak in vrijheid afwachten, maar hij dient zich daarbij te houden aan de door de rechter-commissaris gestelde voorwaarden.
De levenslange benoeming voor rechters zie ik als een belangrijke waarborg voor de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechterlijke macht.

Vraag 1

Kent u het bericht «Scenario’s voor P2000»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat, vanwege de sterk verouderde componenten van het P2000-netwerk, het van belang is zo snel mogelijk een keuze te maken tussen het volledig vervangen van het pagingnetwerk, het upgraden daarvan of de inkoop van alarmering als dienst? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke keuze bent u voornemens te maken?

In het CIO-beraad is op 21 maart 2012 een voorkeur uitgesproken voor het upgraden van P2000. Deze voorkeur wordt thans verder uitgewerkt.

Vraag 3

Is het waar dat de aanbesteding van het onderhoudscontract van C2000 nog niet van start is gegaan en dat de via I-Interim Rijk gestelde vacature van programmamanager nieuwe aanbesteding beheercontract C2000 nog niet is vervuld, terwijl het huidig onderhoudscontract op 1 juli 2014 afloopt? Zo ja, verwacht u de aanbesteding nog voor genoemde datum rond te krijgen?

De aanbesteding van het onderhoud van C2000 zal voor de genoemde datum zijn afgerond.

Vraag 4

Kent u het bericht «Defensie scherpt planning uitbesteding aan»2? Bent u tevens bekend met de rapporten «Strategisch beheer C2000: kiezen voor slagkracht»3 en «Leren van Buren»?4

Ja.

Vraag 5

Is het waar dat het ministerie van Defensie voornemens is zijn ICT («mainframe-hosting», ICT-advies en -applicaties, telefonie, infrastructuur en werkpleklogistiek) aan de markt over te laten dan wel in een samenwerkingsvorm met het bedrijfsleven te realiseren (bijvoorbeeld Publiek-Private Samenwerking) om zo de kosten te verlagen en het ICT-niveau op peil te houden? Deelt u de mening dat er naar een soortgelijke oplossing voor P2000 en C2000 gekeken moet worden? Zo nee, waarom niet?

Ja, de Minister van Defensie heeft deze voornemens.
Een dergelijke optie zal ik samen met andere opties in het kader van het nieuwe onderhoudscontract C2000 nader onderzoeken.

Vraag 6

Herinnert u zich uw bericht van 12 januari 2012 over de uitkomsten van het VKA/HEC-onderzoek naar de gewenste toekomstige governancestructuur van C2000, waarin u aankondigt vervolgonderzoek te zullen doen naar de invulling van het Tactisch Beheer van C2000?

VKA / HEC geven aan dat zowel een constructie van een Shared Service Centre OOV als een consortium goede oplossingen zijn voor het organiseren van het tactisch beheer C2000. Daarbij wordt een lichte voorkeur uitgesproken voor het consortium. Bij de aanbesteding van het onderhoudscontract zal een definitieve keuze gemaakt worden ten aanzien van de inrichting van het tactisch beheer van C2000.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het advies van VKA/HEC om dit beheer te organiseren in een consortium de gewenste weg voorwaarts is? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Groot netwerk achter vele schijnhuwelijken»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe vaak is verblijfsrecht verstrekt naar aanleiding van aanvragen waarin door de verdachte is «bemiddeld»? Wat zijn de nationaliteiten van de vreemdelingen die gebruik hebben gemaakt van de diensten van de verdachte? Is het verblijfsrecht van al deze vreemdelingen inmiddels ingetrokken en wordt thans gewerkt aan hun terugkeer naar het land van herkomst? Zo neen, waarom niet?

In 60 zaken waarbij verdachte betrokken is geweest is verblijfsrecht verstrekt.
In 22 daarvan beziet de IND op dit moment of er voldoende gronden zijn om het verblijfsrecht in te trekken. In vier van deze 22 zaken loopt een strafproces, waardoor het OM op dit moment geen nadere informatie verstrekt aan de IND ten behoeve van de intrekking.
In de overige 38 zaken zijn geen indicaties voor fraude gevonden.
De meeste vreemdelingen aan wie verblijfsrecht is verstrekt zijn van Afrikaanse herkomst, met name van Ghanese nationaliteit.

Vraag 3

Hoe heeft het kunnen gebeuren dat pas onlangs is gebleken dat hier sprake is van een grootschalige fraudezaak, terwijl de verdachte al in maar liefst 300 zaken heeft «bemiddeld»? Vormt het gebeurde voor u aanleiding om de door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) uitgevoerde controle op fraude verder uit te breiden en aan te scherpen? Zo ja, welke maatregelen bent u voornemens te treffen?

Het kabinet geeft prioriteit aan immigratiefraude. Daarom heeft de IND de inzet op fraudeonderzoek verhoogd. In januari 2011 is in dit kader naar aanleiding van signalen door de IND een aantal dossiers van EU-onderdanen met partners uit derde landen onderzocht op mogelijke fraude.
Vervolgens zijn daaruit de dossiers onderzocht waarin dubieuze samenlevingsovereenkomsten waren aangetroffen, waarbij de verdachte bleek voor te komen.
Vanaf het moment dat duidelijk was dat er vervalste samenlevingscontracten in omloop waren is hiermee rekening gehouden bij de beoordeling van aanvragen waarbij zo’n overeenkomst werd overgelegd.

Vraag 4

Kunt u toezeggen dat de vrouwen die zich in de betreffende verblijfsprocedures hebben laten gebruiken als «partner» worden geregistreerd en dat zij in de toekomst nooit meer als zodanig kunnen optreden? Welke andere maatregelen worden er tegen de zogenaamde partners getroffen?

Neen. Verblijfsrecht kan niet voor toekomstige situaties worden beperkt om reden van het in het verleden hebben meegewerkt aan het verschaffen van verblijf op grond van een schijnrelatie. Het huidige gemeenschapsrecht noch het nationale recht biedt hiertoe de mogelijkheid. Wel is er vooruitlopend op de invoering van de Wet Modern Migratiebeleid al extra aandacht voor de referent, ook wat betreft handhaving. Een deel van de onder dit kabinet verdubbelde capaciteit voor fraude-onderzoek wordt hier op ingezet. Zoals blijkt uit deze casus werpt dat zijn vruchten af
Voor wat betreft andere maatregelen die getroffen kunnen worden tegen de partner in kwestie geldt dat niet vooruitgelopen kan worden op zaken die nog onderdeel zijn van een strafrechtelijke procedure.

Vraag 5

Is het waar dat in al deze zaken verblijfsrecht is verkregen op grond van de Europa-route? Zo ja, deelt u de mening dat hieruit opnieuw de noodzaak blijkt om die route zo snel mogelijk te sluiten? Zo neen, waarom niet?

Het merendeel van de referenten in de zaken genoemd in het antwoord op vraag 2 zijn in Nederland verblijvende EU-onderdanen van diverse nationaliteiten, die een aanvraag om gezinshereniging hebben gedaan. Die aanvragen worden conform het EU-recht weliswaar soepeler beoordeeld (de zogenaamde Europaroute) dan aanvragen die conform nationaal beleid worden beoordeeld, maar ook hier moet wel degelijk de gezinsband worden aangetoond. Daarbij is gebleken dat zich in een aantal zaken fraude heeft voorgedaan en daarop is actie ondernomen. De fraude uitte zich dus in het gebruik maken van valse samenlevingsovereenkomsten ten behoeve van het aangaan van schijnrelaties. Kern van het probleem was hier niet zozeer de Europaroute als wel de valsheid van de documenten.
De Europese Commissie heeft inmiddels, mede op verzoek van Nederland, een werkgroep ingesteld die zich zal bezighouden met het bestrijden van fraude met gezinsmigratie, waaronder de bestrijding van schijnhuwelijken en schijnrelaties.

Vraag 1

Herinnert u zich eerdere schriftelijke vragen van 23 maart 2012, inzake de intensivering van de Nederlands-Israëlische betrekkingen?1 Herinnert u zich de vraag of u bereid bent juridisch advies in te winnen omtrent het risico dat bedrijven of instellingen in nederzettingen bij samenwerkingsactiviteiten betrokken raken die uit deze intensivering voortvloeien en het verzoek van de Kamer dergelijk advies te delen indien u dit reeds mocht hebben ontvangen?

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich uw antwoorden van 29 mei 2012 op vragen van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken inzake afspraken van de Nederlandse regering met de Israëlische regering over versterking van de betrekkingen tussen beide landen, waarin u de Kamer meedeelde dat de Externe Volkenrechtelijk Adviseur (EVA) ter zake juridisch advies heeft verstrekt?2

Ja.

Vraag 3

Was dit advies ten tijde van de beantwoording van de in vraag 1 genoemde vragen bekend bij u? Zo ja, wanneer heeft u dit advies ontvangen en waarom heeft u er in uw beantwoording van de bij vraag 1 vermelde vragen geen melding van gemaakt?

Het advies was mij bekend. Ik volg hierbij de afspraken die met uw Kamer zijn gemaakt over de werkwijze van de EVA en de verslaglegging daarover. Zoals ik in mijn brief d.d. 17 augustus 2011 aan uw Kamer heb gemeld, zal ik eens per jaar uw Kamer een overzicht sturen van het aantal EVA adviezen dat de extern Volkenrechtelijk Adviseur de voorgaande periode heeft uitgebracht.

Vraag 4

Was het betreffende juridische advies van de EVA bij uw ambtenaren bekend die waren belast met de beantwoording van de bij vraag 1 vermelde vragen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Wat is de inhoud van het betreffende juridische advies van de EVA, vooral in relatie tot inspanningen die de regering zou moeten verrichten om te voorkomen dat bedrijven of instellingen in nederzettingen bij samenwerkingsactiviteiten betrokken zouden raken die uit de intensivering van de Nederlands-Israëlische betrekkingen voortvloeien?

Ook hier volg ik de afspraken die zijn gemaakt. Onderliggend advies valt naar mijn oordeel niet onder de categorie van adviezen waarvan is toegezegd dat de Kamer geïnformeerd zal worden over de conclusie ervan.

Vraag 6

In welke mate en op welke wijze heeft de regering dit advies gehonoreerd, in beleid vertaald en gevolgd bij stappen die zij heeft gezet om aan de intensivering invulling te geven?

Het regeringsbeleid is het resultaat van een brede beleidsafweging, inclusief volkenrechtelijke aspecten. Daarbij ziet het kabinet erop toe dat het beleid niet in strijd is met het volkenrecht.

Vraag 7

Bent u bereid het betreffende juridische advies van de EVA op korte termijn met de Kamer te delen? Zo neen, waarom niet?

Nee, zie de eerdere antwoorden.

Vraag 8

Wilt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden, indien mogelijk voor aanvang van het zomerreces?

Deze vragen zijn zo spoedig mogelijk beantwoord.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Afluisterproject splijt AIVD en MIVD»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat de AIVD (Algemene inlichtingen- en veiligheidsdienst) en MIVD (Militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst) elkaar tegenwerken bij het onderscheppen van buitenlandse satelliet- en radiocommunicatie? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

De afgelopen jaren is de samenwerking tussen de AIVD en de MIVD op verschillende gebieden verder verbeterd en geïntensiveerd. De gezamenlijke MIVD-AIVD onderzoeksteams zijn hier voorbeelden van. De diensten hebben een samenwerkingskalender opgesteld. Daarbij gaat het onder meer om de uitwisseling van personeel en kennis, het harmoniseren van het beleid voor veiligheidsonderzoeken en het uniformeren van producten.
Bij signals intelligence (sigint) gaat het om het verkrijgen van inlichtingen op basis van interceptie van niet-kabelgebonden communicatie. De AIVD en de MIVD werken sinds 2007 binnen de NSO nauw samen bij het onderscheppen van die communicatie. De inzet van de NSO-capaciteit wordt doorlopend afgestemd op de verschillende en gemeenschappelijke behoeften van de diensten, met hun aandachtsgebieden en verantwoordelijkheden als uitgangspunt. Dit proces van afstemming liet ruimte voor verbetering en mede daarom werken de AIVD en de MIVD vanaf midden vorig jaar aan de vorming van een gezamenlijke Sigint-Cybereenheid, bestaande uit de NSO en andere personele en materiële capaciteiten van de MIVD en AIVD.
In dat kader wordt thans de verwerking van onderschepte berichten bezien. De eenheid zal de ondersteuning van de beide diensten verder optimaliseren. De gezamenlijke Sigint-Cybereenheid zal leiden tot een betere benutting van hoogwaardige technische deskundigheid en interceptiemiddelen. Met deze kwaliteitsinvestering zijn de diensten bovendien in staat in te spelen op de technologische ontwikkelingen op het gebied van sigint en cyber. Hiermee behoudt Nederland een goede, zelfstandige informatiepositie.

Vraag 3

Op welke wijze bent u voornemens te zorgen voor betere samenwerking tussen de AIVD en MIVD in het algemeen, en binnen de Nationale Sigint Organisatie (NSO) in het bijzonder? Welke maatregelen zullen hiertoe worden genomen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Vindt u het noodzakelijk dat de AIVD en MIVD binnen de Nationale Sigint Organisatie (NSO) beiden onderschepte berichten decoderen en analyseren? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Is het waar dat er in Griekenland in de periode 2010–2011 70 000 nieuwe ambtenaren zijn aangenomen?1

Het is inderdaad correct dat de reductie van het aantal ambtenaren in 2011 langzamer is geweest dan gepland. Ik verwijs u hiervoor naar de documentatie die bij de Kamerbrief nieuw leningenprogramma Griekenland aan de Tweede Kamer (Vergaderjaar 2011–2012 Kamerstuk 21501-07 nr. 893) is verzonden.
De oorzaak hiervoor was dat de uitstroom van ambtenaren werd gecompenseerd door een hoger dan verwachte instroom van ambtenaren. De Trojka oordeelde in maart jl. dat de voornaamste oorzaak hiervoor het gebrek aan effectieve gecentraliseerde coördinatie in de publieke sector betrof.

Vraag 2

Is het waar dat er in lokale Griekse gemeenschappen 12 000 nieuwe ambtenaren zijn aangenomen, terwijl de besparingen via een fusie van lokale besturen officieel volop aan de gang waren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat deze aanwas ervoor zorgde dat het totaal aantal ambtenaren niet werd verminderd in de mate zoals was afgesproken? Zo ja, wat is daarvan de oorzaak?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u aangeven met welke hoeveelheid en in welke omvang het ambtenarenapparaat volgens afspraken zou moeten afnemen?

In het Memorandum of Understanding (MoU) van maart jl. heeft Griekenland zich gecommitteerd aan het terugdringen van het aantal ambtenaren met 150.000 in de periode eind 2010 tot en met eind 2015. Daarnaast committeerde Griekenland zich in maart jl. tot het plaatsen van 15.000 ambtenaren in een zogenaamde «reserve pool».

Vraag 5

Is het waar dat de Trojka bestaande uit de ECB, het IMF en de Europese Commissie, hiervan niet op de hoogte was? Zo ja, hoe kan dat worden verklaard?

De recente voortgangsrapportage en het aangepaste MoU (zie documentatie bij het verslag Eurogroep 26 november, d.d. 28 november, met kenmerk BFB2012–18009M) toont aan dat Griekenland nog steeds gecommitteerd is aan de doelstelling om in de periode eind 2010 tot en met eind 2015 het aantal ambtenaren terug te dringen met 150.000. Dit zal in de voortgangsrapportages die de Trojka opstelt nauwlettend in de gaten moeten worden gehouden.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat deze ontwikkeling niet zonder gevolgen kan blijven? Zo ja, op welke wijze gaat u in deze kwestie actie ondernemen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Kent u het bericht over protesten na «parlementaire coup» in Paraguay?1

Ja.

Vraag 2

Hoe typeert u de afzetting van de democratisch gekozen president Lugo van Paraguay? Deelt u de opvatting van onder andere de Argentijnse president Kirchner dat hier sprake is van een staatsgreep en dat de democratische orde is verstoord? Indien neen, waarom niet?

In de grondwet van Paraguay is vastgelegd dat het congres de president kan afzetten. Diezelfde grondwet schrijft voor dat dan de vicepresident de taken overneemt. Het Hooggerechtshof en de Kiesraad van Paraguay hebben geoordeeld dat de vervanging van de president in lijn is met de grondwet.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de legitimiteit van de afzetting van president Lugo? Hoe beoordeelt u de legitimiteit van de nieuwe president? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u van mening dat met de afzetting van president Lugo de «democratische wil» van de bevolking wordt gerespecteerd, zoals de EU van Paraguay vraagt? Kunt u uw antwoord toelichten?2

Het parlement van Paraguay heeft met ruime meerderheid (39 voor, 4 tegen) voor de afzetting van president Lugo gestemd.

Vraag 5

Is het waar dat Argentinië, Brazilië, Venezuela, Chili, Uruguay en Colombia hun ambassadeur uit Paraguay hebben teruggehaald voor consultaties? Zijn er andere landen die hun ambassadeurs hebben teruggeroepen?

Verschillende landen hebben hun ambassadeur voor consultaties naar de hoofdstad geroepen. Voor zover bekend zijn dit Brazilië, Chili, Colombia, Mexico, Peru en Uruguay.
Voor zover bekend hebben Argentinië, Cuba, Ecuador en Venezuela hun ambassadeur teruggeroepen.

Vraag 6

Zijn er landen die de nieuwe president erkennen? Zo ja, welke zijn dat?

Duitsland heeft contact opgenomen met benoemd president Franco via een bezoek van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast hebben voor zover bekend alleen Canada en Spanje een verklaring afgegeven waarin kennis werd genomen van het aftreden van president Lugo en de installatie van Franco als president.

Vraag 7

Bent u bereid bij de Paraguayaanse ambassadeur opheldering te vragen over het afzetten van de democratisch gekozen president Lugo? Indien neen, waarom niet?

In nauwe samenspraak met de OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten) maakt de EU een analyse van de gang van zaken. Deze zal in EU-verband worden besproken. Op dit moment is er geen aanleiding om de Paraguyaanse ambassadeur om opheldering te vragen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Scholier zakt voor burgerschap»?1

Het door u aangehaalde mediabericht heeft betrekking op een internationaal onderzoek uitgevoerd in 2009 in opdracht van de International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). Het eindrapport van dit onderzoek is gepubliceerd in 20102. Op de data uit dit onderzoek is een bewerking uitgevoerd door het Joint Research Centre (JRC)en Institute for the Protection and Security of the Citizen (IPSC). Deze bewerking is gepubliceerd bij het betreffende mediabericht. Navraag bij de IEA-onderzoekers die het burgerschapsonderzoek in Nederland uitvoerden wijst uit dat zij van mening zijn dat de bewerking selectief is samengesteld en geen recht doet aan de bevindingen van het eigenlijke onderzoek naar burgerschap.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het teleurstellend is dat Nederlandse leerlingen op de 38e plaats staan wat betreft kennis en opvattingen rondom burgerschap?

In het onderzoeksrapport van 2010 bestaat de belangrijkste indicator uit een lijst van gemiddelde scores van landen op burgerschapskennis. Daar staat Nederland op de 24e plaats van de 38 landen. Bij de opvattingen over gelijke rechten voor immigranten spreekt het rapport van «een extreme positie» vanwege de positie van Nederland, samen met Vlaanderen en Engeland, onderaan de lijst3.
Het kabinet hecht eraan dat jongeren kennis hebben van onze democratische rechtsstaat en pluriformiteit en de verantwoordelijkheden die daarbij passen. Het is van belang dat jongeren maximaal de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen en geëquipeerd zijn om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving.
In 2011 heb ik, mede naar aanleiding van de constatering van de Inspectie van het Onderwijs dat burgerschap in het onderwijs nadere aandacht behoeft, de Onderwijsraad gevraagd mij te adviseren over de vraag hoe scholen ondersteund kunnen worden bij de verdere ontwikkeling van burgerschapsonderwijs. De Onderwijsraad verwacht dit advies na de zomer te publiceren. Gezien de demissionaire status van het kabinet zal u de beleidsreactie op dit advies ontvangen van het volgende kabinet.

Vraag 3

Hoe wordt deze lage plaats volgens u veroorzaakt?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Vindt u het ook zorgelijk dat Nederlandse scholieren «extreem» worden genoemd door de onderzoekers als het gaat om hun opvattingen over gelijke rechten voor migranten? Wat gaat u hiertegen ondernemen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid met spoed de motie Kooiman c.s. uit te voeren, waarin wordt opgeroepen tot een versterking van het onderdeel burgerschapsvorming in het onderwijs?2 Wanneer kan de Kamer uw voorstellen tegemoet zien?

Zoals aangegeven bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van OCW op 30 november 2011 zal de reactie op de motie Kooiman c.s. worden opgenomen in de hiervoor genoemde beleidsreactie op het advies van de Onderwijsraad over burgerschap.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Hoogleraar Erasmus ontkent fraude»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening van de hoogleraar in kwestie dat de regels ruimte laten voor de fraude die hij heeft gepleegd? Zo nee, moeten de regels worden aangescherpt?

Nee, die mening deel ik niet. Door de VSNU zijn de gedragsregels onlangs aangescherpt. Onderzoekers hebben een eigen verantwoordelijkheid als het gaat om naleving van de (aangescherpte) gedragregels.

Vraag 3

Wat zegt het over het wetenschappelijke klimaat aan de EUR en in het veld van de sociale psychologie dat de hoogleraar in kwestie in een ander bericht2 zegt dat «de cultuur binnen zijn werkveld en afdeling zodanig is dat hij zich als persoon niet schuldig voelt»?

Ik kan geen uitspraken doen over de cultuur binnen de EUR. De cultuur binnen welke instelling dan ook kan nimmer een excuus zijn om de regels te overtreden. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 al heb aangegeven, heeft, de onderzoeker een eigen verantwoordelijkheid op het punt van naleving van gedragsregels. De instelling ziet hierop toe en neemt – indien noodzakelijk – maatregelen.

Vraag 4

Ziet u naar aanleiding van dit geval reden tot een gesprek met de universiteiten dan wel het aanscherpen van de regels? Zo nee, waarom niet?

Nee, daartoe zie ik geen aanleiding. Zie verder het antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Deelt u de mening dat de Nederlandse overheid er maximaal zorg voor moet dragen dat het kiesrecht voor Nederlanders in het buitenland gewaarborgd wordt? Indien ja, hoe gaat u ervoor zorgen dat Nederlanders in het buitenland hun stem op 12 september a.s. kunnen uitbrengen?

Ik heb thans geen aanleiding om te veronderstellen dat de registratieprocedure bij de gemeente Den Haag niet goed zou verlopen. De gemeente Den Haag heeft mij bericht dat er inmiddels circa 30 000 verzoeken tot registratie zijn ontvangen. Dit ligt op hetzelfde niveau als (in dezelfde periode) in 2010. Dat geldt ook voor het aantal registratieverzoeken dat door de gemeente Den Haag tot nu toe is afgewezen, te weten circa 2 %. Met gerichte communicatie wordt getracht meer Nederlanders vanuit het buitenland te laten deelnemen aan de komende verkiezingen.

Vraag 2

Kunt u aangeven of de registratieprocedure van Nederlanders die vanuit het buitenland willen stemmen naar behoren verloopt? Indien nee, wat is hiervan volgens u de oorzaak?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u bevestigen of ontkennen dat alle Nederlanders die vanuit het buitenland contact opnemen met de Gemeente Den Haag ook tijdig een antwoord krijgen van de Gemeente Den Haag?

Aan het begin van de registratieperiode, de eerste twee weken na de val van het kabinet zijn door de gemeente Den Haag 12 533 registratieverzoeken en 13 190 e-mails met vragen ontvangen. De registratieverzoeken worden inmiddels binnen de wettelijke periode van 7 dagen behandeld. Via de e-mail gestelde vragen worden momenteel binnen één dag behandeld.
Kiezers waarvan de gemeente Den Haag over een e-mailadres beschikt, en van wie gegevens ontbreken om de registratie te kunnen verwerken (zoals de kopie van het paspoort of een ondertekende aanvraag) ontvangen via de email bericht met het verzoek de benodigde gegevens te sturen. Als dit, omdat geen e-mailadres is opgegeven, per post moet worden afgehandeld duurt het vanzelfsprekend langer.

Vraag 4

Is er naar uw mening voldoende personeel aanwezig bij de Gemeente Den Haag om de kiesregistratie van Nederlanders in het buitenland te bewerkstelligen en eventuele vragen van Nederlanders die vanuit het buitenland willen stemmen te beantwoorden? Indien nee, bent u bereid de capaciteit uit te breiden?

De gemeente Den Haag heeft mij bericht dat zij momenteel 36 tijdelijke krachten in dienst heeft om de vragen en de registraties af te handelen. Zonodig vindt uitbreiding van de capaciteit plaats. De ervaring leert dat kort voor het einde van de registratieperiode zich nog veel potentiële kiezers melden en dat op dat moment extra inzet van capaciteit noodzakelijk is. Indien nodig zal de capaciteit worden uitgebreid.

Vraag 5

Voor welke dag zullen de stembiljetten uiterlijk verstuurd worden? Klopt het dat in het meest gunstige geval dit slechts drie weken voor de verkiezingsdatum is en dat veel mensen alleen al vanwege trage postbezorging niet in staat zullen zijn om te stemmen? Welke acties kunnen stemgerechtigden die in het buitenland wonen ondernemen die hun stembiljet niet tijdig ontvangen en daarmee worden uitgesloten van het stemrecht?

Het is op dit moment niet mogelijk precies aan te geven wanneer de stembescheiden naar kiezers buiten Nederland kunnen worden verstuurd. Dit kan nadat de kandidatenlijsten definitief zijn vastgesteld. Eerder kan immers het stembiljet niet worden gedrukt. Dinsdag 7 augustus 2012 is de laatste dag dat beroep kan worden aangetekend tegen de beslissingen van de hoofdstembureaus inzake de geldigheid van de lijsten. Indien er geen beroepen worden aangetekend zijn de lijsten op dat moment definitief en kan het verzenden van de stembescheiden aanvangen. Indien wel beroep is aangetekend, beslist de Raad van State binnen uiterlijk 6 dagen na ontvangst van het beroepsschrift. In dat geval zullen de stembescheiden pas na de uitspraak van de Raad van State verzonden kunnen worden.
In 22 landen worden bij ambassades briefstembureaus ingesteld waar kiezers hun briefstembescheiden kunnen inleveren of naar toe kunnen sturen. De briefstembescheiden moeten aldaar uiterlijk op de dag van de stemming, in casu 12 september om 15.00 uur (lokale tijd) zijn ontvangen. Dit geldt ook voor de Nederlandse vertegenwoordiging in Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Voor de overige landen geldt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken kiezers de mogelijkheid biedt om hun stembescheiden bij de ambassades in te leveren enige dagen voorafgaand aan 12 september. Ambassades zullen dan zorgdragen voor verzending naar Nederland. Per land zullen de ambassades aangeven wat de uiterste inleverdatum is waarbij tijdige aankomst in Nederland gewaarborgd is. Kiezers in het buitenland die menen dat, vanwege de trage postbezorging, hun stembescheiden niet tijdig in Nederland retour zullen worden ontvangen, kunnen bij registratie er voor kiezen een kiezer in Nederland een volmacht te verlenen. Dit om te voorkomen dat hun stem verloren gaat.

Vraag 1

Is het waar dat van de zes officieel geregistreerde Europese burgerinitiatieven die zijn aangemeld, er nog niet een is begonnen met het inzamelen van handtekeningen?1

Momenteel staan er bij de Europese Commissie zeven Europese burgerinitiatieven geregistreerd. Vanaf moment van registratie kunnen organisatoren van een initiatief steunbetuigingen gaan verzamelen. Dit kan op papier of via een online verzamelsysteem. Voor het online verzamelsysteem heeft de Commissie gratis (niet verplichte) software ter beschikking gesteld. Er blijken echter problemen te bestaan met het installeren van deze software. Daardoor kunnen de organisatoren nog niet beginnen met het online verzamelen van steunbetuigingen. Wel kunnen de organisatoren starten met het verzamelen van papieren steunbetuigingen. De Commissie heeft toegezegd de problemen zo snel mogelijk te willen oplossen en overweegt de organisatoren uitstel te verlenen. In dat laatste geval zou de termijn van 1 jaar voor het verzamelen van de 1 miljoen steunbetuigingen pas gaan lopen als de problemen zijn opgelost.

Vraag 2

Is het waar dat het elektronisch verzamelsysteem van de Europese Commissie nog niet gereed is? Zo ja, wat is daarvan de oorzaak en wanneer is dit wel gereed?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is de capaciteit die de Europese Commissie heeft vrijgemaakt om burgers te assisteren bij het indienen van een initiatief? Deelt u de mening van de auteur van het artikel dat die onvoldoende zou zijn?

Nederland heeft vastgesteld dat de Europese Commissie in de voorbereidingen heeft gezorgd voor zo compleet en duidelijk mogelijke informatie voor organisatoren op een speciale website – http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/welcome – en voor een helpdesk via Europe Direct. Ambtenaren van DG Digit hebben bovendien vorige maand een bijeenkomst georganiseerd met de organisatoren van de geregistreerde initiatieven om de problemen die zijn ontstaan met de software te bespreken. Ik heb daarom de indruk dat de Commissie haar taak serieus oppakt.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat een initiatief om op termijn kernenergie uit te bannen, is afgewezen met het argument dat het buiten de competenties van de Europese Commissie ligt? Zo ja, deelt u de mening dat de Europese Commissie met deze opstelling het gebruik van het burgerinitiatief te veel inperkt? Indien neen, waarom niet?

Ja, het initiatief is afgewezen omdat het buiten de bevoegdheid van de Commissie valt om hierover een voorstel voor EU-wetgeving in te dienen ter uitvoering van de EU-verdragen. Het initiatief betreft een onderwerp dat valt onder het Euratom-verdrag. Echter, het burgerinitiatief is niet van toepassing op het Euratom-verdrag. Dit volgt uit artikel 106bis Euratom, een artikel dat is ingevoegd bij het Verdrag van Lissabon. Dit artikel geeft aan welke bepalingen van het Verdrag betreffende de EU (VEU) en het Verdrag betreffende de Werking van de EU van toepassing zijn op het Euratom-verdrag. Artikel 24 VWEU, de rechtsgrondslag van de verordening over het burgerinitiatief, valt daar niet onder. De Commissie moet de verdragen en de voorwaarden uit de verordening respecteren. De initiatiefnemers kunnen tegen de beslissing in beroep gaan om dit oordeel te laten toetsen door het Hof of bezwaar maken bij de Europese Ombudsman.

Vraag 5

Hoeveel burgerinitiatieven zijn door de Europese Commissie afgewezen en wat zijn daarvoor de meest voorkomende redenen?

Er zijn tot nu toe drie initiatieven afgewezen, waaronder het hierboven besproken initiatief. Het betreft initiatieven waarvan de Commissie heeft geoordeeld dat deze buiten haar bevoegdheid vallen om een voorstel voor EU-wetgeving in te dienen ter uitvoering van de EU-verdragen. De afgewezen verzoeken en de redenen daarvoor zijn te vinden via http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/initiatives/non-registered.

Vraag 6

Deelt u de mening dat ook initiatieven zouden moeten worden toegelaten waarvan de intentie deels wel via Europese wetgeving zou kunnen worden nagestreefd en dat de Europese Commissie indieners zou moeten helpen om de daarvoor noodzakelijke vraagstelling te formuleren? Indien ja, bent u bereid hiervoor bij de Europese Commissie te pleiten? Indien neen, waarom niet?

De Europese Commissie geeft op haar speciale website over het burgerinitiatief uitgebreide informatie over zowel de te volgen procedure als de onderwerpen waarop de Commissie bevoegd is om wetgeving te ontwikkelen. Naar mijn mening helpt de Commissie initiatiefnemers hiermee voldoende op weg. De Commissie is niet betrokken bij het formuleren van de noodzakelijke vraagstelling, omdat de Commissie op onafhankelijke wijze moet kunnen oordelen over de ontvankelijkheid van initiatieven.

Vraag 1

Kent u het bericht «Ethiopia: Newspaper warns of gay «infestation»»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de populaire Ethiopische krant Yenga daily recent berichtte over een homoseksualiteit «plaag» die het land momenteel zou teisteren en in het artikel onder meer noemt dat Europa via Ethiopische studenten deze «plaag» naar het land exporteert? Worden er in Ethiopische media vaker berichten met een vergelijkbare inhoud over homoseksualiteit in het land gepubliceerd?

Ja. Sinds de International Conference on Aids and Sexually Transmitted Infections (ICASA) in december 2011 in Addis Abeba, verschijnen er met enige regelmaat negatieve berichten in de media over homoseksualiteit.

Vraag 3

Is het waar dat een kortgeleden gehouden nationale anti-homoseksualiteit conferentie opriep om tegen deze vermeende homoseksualiteit plaag in actie te komen? Werd tijdens de conferentie de doodstraf voorgesteld? Welke andere maatregelen zijn tijdens de conferentie voorgesteld?

Ja. Op een conferentie over homoseksualiteit op 9 juni j.l. in Addis Abeba werd opgeroepen de strijd aan te gaan tegen verspreiding van homoseksualiteit en de wetgeving aan te scherpen. Echter, de doodstraf werd niet voorgesteld.

Vraag 4

Was de Ethiopische regering op enigerlei wijze betrokken bij de conferentie?

Nee. Overheidsfunctionarissen, parlementsleden, hoofden van religieuze en maatschappelijke organisaties namen op persoonlijke titel deel.

Vraag 5

Hoe invloedrijk acht u de conferentie?

Dit is zo kort na afloop moeilijk in te schatten. De conferentie zal worden gevolgd door regionale bijeenkomsten met dezelfde strekking. Het is te verwachten dat de combinatie van nationale – en regionale bijenkomsten een negatieve invloed zal hebben op de publieke opinie en houding jegens homoseksuelen.

Vraag 6

Wat doet de Ethiopische overheid om discriminatie van homoseksuelen tegen te gaan?

Homoseksualiteit is een uiterst gevoelig onderwerp in Ethiopië en maatschappelijk niet geaccepteerd. Homoseksualiteit is bij wet verboden.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat sinds de conferentie de haat tegen homo’s, die zich onder meer uit in doodsbedreigingen, is toegenomen?

Formele berichtgeving over toename doodsbedreigingen zijn niet bekend. Wel zijn er informele berichten over toename van intimidatie tegen homoseksuelen sinds de conferentie. Nederland wijst elke vorm van geweld, bedreiging en intimidatie van homoseksuelen af.

Vraag 8

Is het waar dat de conferentie werd gesponsord door buitenlandse donoren? Indien ja, door welke landen werden de conferentie of hieraan deelnemende groepen gesteund? Is er ook geld vanuit Nederland naar de conferentie of hieraan deelnemende groepen gegaan?

Het is onbekend of en door wie deze conferentie werd gesponsord. Nederland heeft geen (financiële) bijdrage geleverd.

Vraag 9

Zet Nederland in partnerland Ethiopië, bijvoorbeeld in het kader van de betrokkenheid bij HIV/AIDS, ook middelen in voor voorlichting over homoseksualiteit? Indien ja, welke activiteiten worden op dit gebied ondernomen? Overweegt u, gezien de recente ontwikkelingen in Ethiopië, hier extra geld voor vrij te maken?

Ja. Binnen het speerpunt Seksuele Reproductieve Rechten en Gezondheid (SRGR) wordt op een geïntegreerde manier aandacht besteed aan Lesbian, Gay, Bisexual, Transsexual and Intersexual (LGBTI)-rechten. Hierbij streeft men actief naar verbetering van dienstverlening aan deze groep en naar het tegengaan van intimidatie en bedreigingen. De Nederlandse Ambassade in Addis Abeba verleent financiële steun aan verschillende organisaties die actief zijn op het gebied van SRGR. Daarnaast zijn er contacten met (religieuze en professionele) organisaties in Nederland om te onderzoeken hoe en met wie een dialoog over homoseksualiteit open gevoerd kan worden binnen de Ethiopische samenleving. Later dit jaar zal de Nederlandse SRGR en Hiv/Aids-ambassadeur een bezoek brengen aan Ethiopië. Nederland blijft de ontwikkelingen betreffende homoseksualiteit kritisch volgen.

Vraag 1

Was voor leerlingen met dyscalculie al twee jaar bekend dat zij geen rekenkaart mochten gebruiken bij de examens, aangezien u meldt dat de exameneisen twee jaar bekend zijn? Waarom wordt niet gekozen voor een jaar uitstel van deze maatregel, aangezien de exameneisen aangescherpt zijn en leerlingen met dyscalculie onvoldoende voorbereidingstijd hebben gehad op een examen zonder rekenkaart?1

Uitstel van de aanscherping van de exameneisen is niet aan de orde. Deze aanscherping is al sinds 2009 aan scholen bekendgemaakt. Scholen en leerlingen konden op grond daarvan hun keuzes afwegen. Daarbij wijs ik erop dat in het vmbo en havo het mogelijk is een pakket te kiezen zonder wiskunde en economie.
Twee jaar voorafgaand aan het centraal examen wordt de regeling toegestane hulpmiddelen gepubliceerd door het College voor Examens. De rekenkaart was bij het examen in 2012 geen toegestaan hulpmiddel. Leerlingen met dyscalculie weten dus ruim van te voren dat de rekenkaart niet is toegestaan. Algemeen geldt, en meer specifiek voor leerlingen met dyscalculie, dat het niet is toegestaan bij centrale examens aanvullende informatie mee te nemen naast de in de regelingen van het College voor Examens toegestane hulpmiddelen. Dit is bij scholen en leerlingen bekend. Leerlingen met dyscalculie hadden derhalve voldoende voorbereidingstijd op een examen (inclusief de met ingang van 2012 aangescherpte exameneisen) zonder rekenkaart. Omdat de exameneisen, die op grond van maatschappelijke consensus zijn vastgesteld, bekend waren is niet gekozen voor een jaar uitstel. Het ad hoc vervallen van exameneisen is ook niet toegestaan. Dit zou de civiele waarden van onze diploma’s ernstig schaden.

Vraag 2

Waarom stelt u dat u er alles aan doet om scholen te faciliteren om leerlingen met dyscalculie in staat te stellen hun diploma te halen, terwijl het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD) voor het voortgezet onderwijs pas medio 2012 beschikbaar komt? Dit protocol komt toch te laat voor de huidige groep examendeelnemers?

Onderwijs aan leerlingen met dyscalculie valt onder het reguliere schoolbeleid. Het protocol biedt scholen extra handvatten voor begeleiding. Dat is gewenst omdat vanaf 2014 de rekentoets voor alle leerlingen verplicht is. Bij de voorbereiding van het centraal examen 2012 waren de scholen ruimschoots op de hoogte van de exameneisen en de op dat moment bestaande begeleidingsmogelijkheden. Op grond daarvan konden scholen de mogelijkheden en keuzes afwegen.

Vraag 3

Verlangt u van scholen om in strijd met de WGBH/CZ2 te handelen, aangezien de Commissie Gelijke Behandeling in haar uitspraak heeft gesteld dat van een school kan worden verlangd dat zij aanpassingen verricht die mogelijk in strijd zijn met lagere regelgeving, in dit geval de exameneisen?

Nee, ik verlang niet van scholen om in strijd met de WGBH/CZ te handelen. Van scholen kan inderdaad worden verlangd dat zij aanpassingen verrichten die de toegang tot het onderwijs vergemakkelijken, maar dit betekent niet dat met het oog daarop lagere eisen worden gesteld aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen. De rekenkaart bevat informatie of kan informatie bevatten die leerlingen op grond van de exameneisen moeten beheersen. Het toestaan van het gebruik van rekenkaarten zou leiden tot een aanpassing van de exameneisen.