Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat Stichting Zorgcentra Rivierenland (SZR) geen thuiszorg meer kan verlenen aan nieuwe mensen die zich melden?1

Vraag 2

Hoe kan het dat SZR al 20 procent boven het ingekochte volume zit? Ligt dit aan de populariteit van de organisatie of is het ingekochte volume te laag? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 3

Klopt het dat SZR maatwerk levert bij afhankelijke cliënten die ADL-zorg (ADL= algemene dagelijkse levensverrichtingen) nodig hebben, waaronder de 24-uurs thuiszorg, waarbij bekend is dat verminderen van het aantal uren vanwege de taakstelling bijkans onmogelijk is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 4

Is er in de regio Rivierenland waarin SZR opereert, aantoonbaar voldoende wijkverpleging ingekocht door de zorgverzekeraars? Kunt u de Kamer een overzicht van de inkoop van vorig jaar en dit jaar doen toekomen?

Vraag 5

Heeft u nog steeds geen signalen van (meerdere) opnamestops in de wijkverpleging dan wel overschrijdingen van het beschikbare budget van zorgaanbieders?2

Vraag 6

Vindt u het wenselijk dat zorgaanbieders via contracten door zorgverzekeraars gedwongen worden om zorg door te leveren, ook als zij over het bij hen ingekochte volume heen zijn? Erkent u dat het inzetten van zorg zonder dat dit betaald wordt ook ten koste zal gaan van de zorgverlening aan andere zorgbehoevende mensen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 7

Vindt u niet dat er raar wordt omgesprongen met de zorgplicht van de zorgverzekeraar als die een zorgaanbieder kan verplichten tot het leveren van zorg zonder dat daarvoor betaald wordt? Behoort – volgens u – het financiële risico bij de zorgaanbieder gelegd te worden?

Vraag 8

Als duidelijk is dat er «niet boven de financiële omvang van 2014 minus de afgesproken taakstelling 2015» gecontracteerd is, waarom is het dan niet mogelijk om een landelijk overzicht te geven van de ingekochte wijkverpleging? Vindt u het acceptabel dat zo een betrouwbaar overzicht niet beschikbaar is?

Vraag 9

Het klopt toch dat er een «productiemonitor» en een «zorgkostenmonitor» wordt bijgehouden van de ingezette wijkverpleging? Kunt u deze monitors naar de Kamer sturen? Zo neen, waarom niet?

Vraag 10

Erkent u dat u tijdens het algemeen overleg op 30 oktober 2014 heeft gezegd: «Dat betekent ook dat de zorg soms verandert en soms op een andere manier georganiseerd wordt en dat er ruimte voor moet worden gegeven hoe dat in de praktijk kan worden vormgegeven»? Bedoelde u met veranderen verminderen van zorg?3 Zo nee, waarom is bij de inkoop van wijkverpleging dan een generieke taakstelling opgelegd? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 11

Erkent u dat het een schijnvertoning is om te stellen dat de wijkverpleging verbetert als uiteindelijk de realisatie van de geleverde zorg niet hoger mag zijn dan het macrobudget op straffe van de inzet van het macrobeheersinstrument (MBI)?

Vraag 12

Op welke wijze verhoudt de dreiging van de inzet van het MBI zich tot de vrijheid van wijkverpleegkundigen om die zorg te kunnen verlenen en indiceren die zij nodig achten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 13

Op welke wijze is de mutatie in de 1e suppletoire begroting 2015 van € 89,9 miljoen extra budget voor wijkverpleging door de zorgverzekeraars gecontracteerd door de zorgverzekeraars? Is het niet zorgelijk dat er extra geld beschikbaar is op basis van de realisatiecijfers van 2014 en dat er tegelijkertijd een opnamestop wordt afgekondigd?4

Vraag 14

Welke garantie heeft u dat zorgverzekeraars deze € 89,9 miljoen voor wijkverpleging ook daadwerkelijk inzetten?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Venezolanen willen niet terug naar hun land»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u de waarneming van de Curaçaose Minister van Justitie dat Curaçao te maken heeft met een toenemend aantal Venezolaanse vakantiegangers dat weigert terug te reizen bevestigen?

Ja. De ons beschikbare gegevens duiden erop dat er inderdaad sprake is van een toename van het aantal Venezolanen dat naar Curaçao reist of langer blijft dan is toegestaan, maar het betreft geen substantiële toename. De Curaçaose Minister van Justitie onderstreepte dit in het bericht van Amigoe waaraan in uw vraag wordt gerefereerd. Sinds augustus is hierin geen of weinig verandering gekomen. De Curaçaose autoriteiten monitoren het aantal personen dat de verblijfstermijn overschrijdt. Precieze cijfers maken de Curaçaose autoriteiten niet openbaar. De situatie is volgens de Curaçaose autoriteiten beheersbaar. Curaçao verwacht in de toekomst geen grote veranderingen in het patroon, maar is voorbereid op eventualiteiten. De regering onderhoudt nauw contact met de autoriteiten in Curaçao over ontwikkelingen in Venezuela en migratie van Venezolanen naar het Caribisch deel van het Koninkrijk.

Vraag 3

Wat wordt er door de lokale autoriteiten ondernomen om – vooralsnog ontbrekende – cijfers van het aantal ongedocumenteerde Venezolanen te krijgen? Is dit naar uw oordeel voldoende?

De Curaçaose autoriteiten houden oog op ontwikkelingen in Venezuela en de mogelijke gevolgen daarvan voor Curaçao. Curaçao heeft, behorende bij de autonome bevoegdheid op dit terrein, een aantal maatregelen getroffen om illegale migratie tegen te gaan.
Toelating is een bevoegdheid van Curaçao. Het is aan Curaçao om het proces rondom in- en uitreis in te richten. Curaçao is zeer alert op (illegale) migratie, ook vanuit Venezuela. De immigratiedienst van Curaçao houdt zich bezig met opsporing van illegaal verblijvende personen. Dat leidt regelmatig tot uitzetting van illegaal in Curaçao verblijvende personen, ook naar Venezuela.
Het feit dat sommige vreemdelingen legaal naar Curaçao komen en daarna langer verblijven dan is toegestaan, is geen nieuw verschijnsel. Het is niet mogelijk om alleen uit de aankomstgegevens en de duur van het verblijf af te leiden of iemand illegaal in Curaçao verblijft. De verblijfstitel kan namelijk gedurende het verblijf in Curaçao wijzigen, bijvoorbeeld doordat men een toeristenvisum verlengt of een werkvergunning aanvraagt. In dat geval is er geen sprake van illegaal verblijf.
Venezolanen hebben voor Curaçao geen visumplicht. De regels voor toelating zijn in Curaçao vastgelegd in de Landsverordening Toelating en Uitzetting (LTU). Venezolanen mogen maximaal 30 dagen aaneengesloten op Curaçao verblijven met een maximum van 90 dagen totaal per jaar. Buitenlanders dienen op het moment van grensoverschrijding en tijdens hun gehele verblijf te voldoen aan de toelatingsvereisten. Aan de grens wordt gecontroleerd of reizigers een (tijdig) uitreisticket hebben en over voldoende financiële middelen beschikken om zich voor de duur van de reis te kunnen onderhouden. Ook moet het reisdoel voldoende duidelijk zijn.
Zowel op de luchthaven als in de haven worden personen die Curaçao binnenkomen volgens bestaande wet- en regelgeving gecontroleerd. Met betrekking tot de binnenkomst van Venezolanen over zee is een aantal aanvullende maatregelen van kracht. Er is sprake van extra controle waarbij de Kustwacht op verzoek van de Curaçaose autoriteiten het aantal binnenkomende en vertrekkende vaartuigen intensief monitort. Afwijkingen van het normale patroon worden aan de lokale autoriteiten gemeld. De Kustwacht controleert steekproefsgewijs vaartuigen op zee. Na binnenkomst controleren respectievelijk douane en de immigratiedienst goederen en persoonsgegevens van alle personen in de vaartuigen, dus ook in de fruitbarkjes.
Zoals ook blijkt uit het antwoord op vraag 2, staat de regering in nauw contact met de autoriteiten van Curaçao over ontwikkelingen hieromtrent en wordt de situatie nauw gemonitord.

Vraag 4

Op welke wijze zijn de controles op zee geïntensiveerd? Worden bijvoorbeeld alle fruitbarkjes bij aankomst gecontroleerd op het aantal inzittenden? Hoe kan het dat de lokale autoriteiten niet in staat zijn bij te houden hoe groot het aantal Venezolanen is dat per vliegtuig aankomt maar Curaçao niet meer verlaat? Deelt u de mening dat dit, zeker onder deze omstandigheden, ontoelaatbaar is?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Heeft u er, conform het dictum van de aangenomen motie-Ten Broeke/Knops (Kamerstuknr. 29 653, nr. 21) al bij de overheden van Aruba en Curaçao op aangedrongen illegale migratie te monitoren en zo nodig in overleg te bezien welke rol de Kustwacht Caribisch Gebied hierin kan spelen? Zo ja, wat is hieruit voortgekomen? Zo nee, wanneer vindt dit overleg plaats?

De regering onderhoudt nauw contact met de autoriteiten in Aruba en Curaçao over ontwikkelingen in Venezuela en migratie van Venezolanen naar het Caribisch deel van het Koninkrijk. Op zowel politiek niveau als in diverse ambtelijke gremia vindt overleg hierover plaats en wordt informatie uitgewisseld. Zoals bij het antwoord op vraag 3 en 4 gesteld, oefent de Kustwacht reeds een actieve rol uit bij het tegengaan van illegale migratie.

Vraag 6

Wat is er bij de Nederlandse regering bekend over de plannen van de opgerichte taskforce, die Curaçao moet voorbereiden op de mogelijke toename van Venezolanen op het eiland? Hoe verenigt u enerzijds de opvatting van de Curaçaose regering dat het eiland hoe dan ook voorbereid is op een toename van Venezolaanse migranten, en anderzijds de constatering dat de Curaçaose regering helemaal niet over de middelen beschikt om deze migranten op te vangen?

De taskforce van Curaçao heeft tot doel met alle relevante ketenpartijen de ontwikkelingen in Venezuela en de mogelijke invloed daarvan op Curaçao te monitoren. Defensie en Kustwacht zijn hierbij betrokken.
Zoals in de antwoorden hierboven gesteld heeft Curaçao maatregelen genomen die zien op strikte controle volgens bestaande wet- en regelgeving bij de inreis van vreemdelingen, inclusief Venezolanen. In de huidige situatie stelt Curaçao over voldoende capaciteit te beschikken om migranten op te vangen en/of in detentie te plaatsen voor terugkeer.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het verdubbelen van de bijensterfte naar 18% afgelopen winter?1

De Nederlandse winterbijensterfte is volgens de voorlopige cijfers van Coloss (EU-monitoring) weliswaar hoger dan vorig jaar, maar nog steeds lager dan het gemiddelde van de laatste tien jaar (20%). Nederland loopt in Europees opzicht niet uit de pas met het EU-gemiddelde op dit punt (18%).
Overigens betreft het Europese Coloss-bijensterftecijfer voor Nederland van afgelopen winter 14%. Dit is het percentage dode volken na de vorige winter.
De analyse van mogelijke verklaringen voor de hogere bijensterfte is nog niet afgerond.

Vraag 2

Kunt u reageren op de studie van bijenonderzoeker Van der Zee, die concludeert dat de hoge aantallen dode bijen verband houden met het gebruik van het insecticide Thiacloprid («als we die stof bij de bijenvolken vonden, was de kans op sterfte in de winter significant hoger»)?

Deze studie is enkele jaren geleden uitgevoerd als onderdeel van het toenmalige BIJ-1-programma en was gericht op de winter(bijen)sterfte van 2011–2012. Het wetenschappelijke artikel hierover is zomer 2015 gepubliceerd.
Inmiddels weten we door aanvullend multifactorieel onderzoek dat winterbijensterfte beïnvloed wordt door meerdere factoren, waarvan de vier belangrijkste zijn: bijenziekten (Varroamijt), voedselgebrek voor bijen, imkerpraktijk en gewasbeschermingsmiddelen.
Ook zijn de laatste jaren verdere stappen gezet rond bijen en neonicotinoïden, zoals diepgaand politiek en maatschappelijk overleg (Actieprogramma Bijengezondheid), het ingrijpen in toelatingen waaronder het verbod voor sommige toepassingen, inperken van toelatingen en aanvullende risicobeperkende maatregelen voor neonicotinoïden, zowel in de EU als nationaal.
In het belang van de bijengezondheid en ten behoeve van onderbouwde besluitvorming op dit complexe onderwerp ondersteun ik financieel op dit moment een meerjarige verdiepende onafhankelijke studie naar de belangrijkste factoren achter bijensterfte (Surveillance Bijengezondheid).

Vraag 3

Bent u bereid tot een totaalverbod van voor bijen gevaarlijke bestrijdingsmiddelen (Neonicotinoïden, Fipronil) op korte termijn?

Op 10 april 2015 is uw Kamer geïnformeerd dat het Ctgb is verzocht om te bezien of het rapport van de European Academies» Science Advisory Council (EASAC) over neonicotinoïden aanleiding geeft tot ingrijpen in de toelating van middelen gebaseerd op deze stoffen (Kamerstuk 27 858, nr. 304). Daarover wordt uw Kamer per brief voor het einde van het kerstreces geïnformeerd.

Vraag 4

Bent u bereid tot een totaalverbod, dan wel herbeoordeling van Thiacloprid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat in 2013 het CLM (een onafhankelijk kennis- en adviesbureau op het gebied van landbouw, voedsel, natuur en milieu) in opdracht van Greenpeace de reikwijdte van het Europese verbod op de drie Neonicotinoïden (clothianidin, thiamethoxam en imidacloprid) heeft onderzocht, en concludeerde dat dit door de vele uitzonderingen slechts zo’n 15% van het gifgebruik omvatte2? Heeft u actuele cijfers over de teruggang in het gebruik van Neonicotinoïden in Nederland en in Europa? Zo nee, wat gaat u doen om deze cijfers voor de Kamer inzichtelijk te maken? Welke cijfers zijn wel beschikbaar over het gebruik van Neonicotinoïden in Nederland?

Ja.
Op de website van het CBS zijn gebruiksgegevens beschikbaar (uitgedrukt in kg werkzame stof) voor onder andere neonicotinoïden. Zie CBS (tot en met 2012): website CBS.3

Vraag 6

Kunt u aangeven hoeveel Thiacloprid in Nederland jaarlijks werd gebruikt in 2004 tot en met 2014? Zo nee, welke gegevens zijn wel beschikbaar over het gebruik van het middel Thiacloprid?

Sinds het op de markt komen van middelen op basis van de werkzame stof thiacloprid in 2004 geeft het CBS de volgende gebruiksgegevens, die op de website beschikbaar zijn (uitgedrukt in kg werkzame stof). In 2004 bedroeg het gebruik 320 kg, in 2008, 7.954 kg en in 2012, 11.654 kg.

Vraag 7

Herinnert u zich dat u in het verleden heeft aangegeven niet tot een totaal verbod op Neonicotinoïden over te willen gaan uit vrees voor juridische claims van producenten van Neonicotinoïden? Kunt u hier een juridische onderbouwing van geven, waarbij u ook aangeeft welke eerdere zaken en jurisprudentie er geweest zijn, waarbij u tevens aangeeft voor welk bedrag aan schadeclaims gevreesd wordt?

Ik verwijs hiervoor naar de brieven aan uw Kamer van 14 mei 2013 (Kamerstuk 21 501-32, nr. 707), 17 april 2014 (Kamerstuk 27 858, nr. 264) en 27 oktober 2014 (Kamerstuk 27 858, nr. 276) en 30 maart 2015 (Kamerstuk 27 858 nr. 303). Verder informeer ik uw Kamer voor het einde van het kerstreces over de beoordeling van het Ctgb over het rapport van het EASAC over neonicotinoïden.
Een voorbeeld van eerdere zaken of jurisprudentie waarbij het door u genoemde aan de orde is gekomen is er niet, omdat een dergelijk besluit niet eerder is genomen.

Vraag 8

Erkent u dat voor bijen gevaarlijk landbouwgif ook gevaarlijk is voor vogels, zoals onder andere blijkt uit bekroond onderzoek van de Radboud Universiteit en eerdere onderzoeken van Tennekes?3

Aangaande het onderzoek van de Radboud Universiteit (Hallmann et al. 2014) is uw Kamer op 27 oktober 2014 (Kamerstuk 27 858 nr. 276) per brief geïnformeerd.
De betreffende eerdere onderzoeken van Tennekes (2010) zijn reeds, waar relevant, binnen de Nederlandse herbeoordeling van neonicotinoïden in 2011 meegenomen. Ook hierover is uw Kamer per brief op 14 juli 2011 geïnformeerd.

Vraag 9

Ziet u de verhoogde bijensterfte en de achteruitgang van de weidevogelpopulatie als bewijs voor falend Europees en Nederlands beleid?

Nee. Eerder is uw Kamer geïnformeerd over de Nature publicatie aangaande imidacloprid en de afname van vogelpopulaties (Kamerstuk 27 858 nr. 276).

Vraag 10

Kunt u helder uiteenzetten in welk artikel volgens u een causaal verband (versus een aanwijzing of een correlatie) wordt vereist bij de verschillende procedures (reguliere procedure, noodprocedure)?

Zoals ook in de brieven aan uw Kamer van 14 mei 2013 (Kamerstuk 21 501-32, nr. 707), 17 april 2014 (Kamerstuk 27 858, nr. 264), 27 oktober 2014 (Kamerstuk 27 858, nr. 276) en 30 maart 2015 (Kamerstuk 27 858, nr. 303) is aangegeven, volgt uit het Europese en nationale juridisch kader dat er – om in te grijpen in toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen – aanwijzingen moeten bestaan, die wetenschappelijk onderbouwd zijn, dat niet langer wordt voldaan aan de goedkeurings- of toelatingscriteria (artikel 4, artikel 28 en artikel 29 van de Verordening (EC) 1107/2009) voor respectievelijk werkzame stoffen of gewasbeschermingsmiddelen, waardoor er onaanvaardbare risico’s ontstaan. Óf er moet in de huidige toelatingen aantoonbare aanleiding zijn voor een ernstig risico dat ingrijpen met een noodmaatregel gerechtvaardigd is. In Nederland is het Ctgb de bevoegde autoriteit om te toetsen of er ingegrepen moet worden in de toelating aan de hand van bepaalde gegevens. Daarbij toetst het Ctgb uiteraard ook de wetenschappelijke kwaliteit van die gegevens.

Vraag 11

Wanneer komt de herbeoordeling Neonicotinoïden door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB) naar aanleiding van meetgegevens in het oppervlaktewater naar de Kamer, zoals eerder toegezegd?

Hierover zal ik uw Kamer voor het einde van het kerstreces informeren per brief.

Vraag 12

Wanneer krijgt de Kamer de uitkomst van uw verzoeken aan het CTGB en de European Food Safety Authority (EFSA) om de meest recente studies van de Europese Academies te bekijken met de vraag of dit tot een herbeoordeling kan leiden?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 1

Wat is uw «plan de campagne» om de weidevogelstand te herstellen?1

Tijdens het wetgevingsoverleg over de Natuurbeschermingswet heb ik in reactie op de motie Grashoff-Leenders (TK 33 348, nr. 130) toegezegd met provincies in gesprek te gaan en gezamenlijk te bekijken welke ideeën voor landschappen er zijn. Daarbij zal het hele thema van agrarisch natuurbeheer, gemeenschappelijk landbouwbeleid en de synergie tussen landschappen en weidevogels betrokken worden. Ik zal uw Kamer over de uitkomsten daarvan informeren.

Vraag 2

Waar heeft het huidige beleid in uw analyse gefaald om de weidevogels te beschermen?

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) heeft in zijn rapport, getiteld «Onbeperkt houdbaar, naar een robuust natuurbeleid» (mei 2013) kritiek geleverd op de effectiviteit en invulling van het agrarisch natuurbeheer. Met de invoering van het nieuwe, collectieve stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer komen de provincies en ik voor een groot deel tegemoet aan die kritiek. Zie ook mijn reactie op het Rli-rapport van 6 juni 2013 (TK 33 576 nr. 3), en mijn brief van 30 juni 2014 over de stand van zaken van de voorbereiding op het nieuwe stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer, dat vanaf 1 januari 2016 in werking moet treden (TK 33 576, nr. 17).

Vraag 3

Heeft u een gestructureerd programma om de verschillende oorzaken van de achteruitgang van weidevogels (verlies aan habitat, intensivering van de agrarische sector en gebruik van gevaarlijk gif) tegen te gaan?

Zie het antwoord op vraag 1 en 2.

Vraag 4

Is het uw bedoeling dat uw beleid intensivering van de agrarische sector bewerkstelligt (zoals nu de melkveehouderij)?Zo ja, waarom? Is intensivering van de agrarische sector een onbedoeld bijeffect van uw beleid? Indien dit laatste het geval is, hoe wilt u dan omgaan met negatieve effecten van deze intensivering voor mens, dier en milieu? Denkt u dat intensivering mogelijk is zonder negatieve bijeffecten?

Mijn beleid is erop gericht de kaders, onder meer op het gebied van (dier)gezondheid, dierenwelzijn en milieu, vast te leggen waarbinnen de agrarische sector zich duurzaam kan ontwikkelen. Daarbij dragen de veehouderijketens mede verantwoordelijkheid voor een verantwoorde duurzame ontwikkeling. Binnen die kaders hebben ondernemers de vrijheid te kiezen voor een type bedrijfsvoering dat het beste bij hen past.
In de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij (UDV) is een van de ambities om soortenrijkdom op eigen grond te herstellen. Daarmee is behoud van onder meer weidevogels onderdeel van de duurzaamheidsagenda van de veehouderij. Voorts kijk ik met de sector hoe verbetering van de situatie voor weidevogels gestimuleerd kan worden vanuit de nationale enveloppe die voortkomt uit het Europese pakket voor de melkveehouderij- en varkenssector.

Vraag 5

Wat is uw reactie op het bericht dat de weidevogels ernstig bedreigd worden door de koeienexplosie?2

Ik verwijs u hiervoor naar mijn antwoorden van 9 september 2015 op de vragen die het lid Grashoff naar aanleiding van het genoemde artikel heeft gesteld (2015D32807).

Vraag 6

Kunt u een reactie geven op de door o.a. de Vogelbescherming geconstateerde toenemende verschraling van het landschap?

Ik verwijs u naar mijn brief van 10 september jl. over de vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Ik blijf met de vergroening en het stimuleren van agrarisch natuurbeheer, lokale initiatieven en landschapsontwikkeling en -behoud werken aan een gevarieerd en aantrekkelijk landschap met de bijbehorende biodiversiteit.

Vraag 7

Wat gaat u doen om de verschraling van het landschap tegen te gaan, en welke kwantitatieve gegevens heeft u over deze landschapsverschraling?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Hoe wilt u bewerkstelligen dat boeren in hun maaibeleid meer rekening houden met weidevogels, en hoe gaat u de effecten van dit beleid meten? Welke acties heeft u in het verleden ondernomen, en met welke resultaten?

Maaibeleid en graslandsamenstelling zijn belangrijke aspecten van een agrarische bedrijfsvoering waarin ruimte is voor weidevogels. Met name het maaibeleid is de laatste decennia een belangrijk onderdeel geweest van de overeenkomsten tussen overheid en agrariërs in het kader van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Juist het nieuwe stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer biedt de deelnemers de mogelijkheid om met flexibele maaidata te werken, aangepast aan de situatie in het veld.
Maaibeleid en graslandsamenstelling zitten als volgt in het nieuwe stelsel. Collectieven van agrariërs geven in een gebiedsaanvraag bij de provincie aan waar ze binnen kerngebieden leefgebieden willen realiseren. De collectieven maken op hun beurt afspraken met de deelnemende agrariërs over de wijze waarop die leefgebieden gerealiseerd gaan worden. Die afspraken kunnen ook bepalingen bevatten over maaibeleid en graslandsamenstelling.
Meting van de effecten van het nieuwe stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer gebeurt in het kader van de monitoring en evaluatie van de afspraken tussen Rijk en provincies in het natuurpact.

Vraag 9

Hoe wilt u meer bloemrijk grasland bewerkstelligen, en hoe gaat u de effecten van dit beleid meten? Welke acties heeft u in het verleden ondernomen, en met welke resultaten?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Kunt u aangeven hoe de meetbare effectiviteit van agrarisch natuurbeheer de laatste jaren is verbeterd?

De inspanningen van Rijk en provincies zijn er op gericht om per 1 januari 2016 een nieuw stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer te introduceren dat tot een meetbaar betere effectiviteit van het agrarisch natuurbeheer leidt.

Vraag 11

Kunt u zich vinden in het volgende citaat van Geert Mak: «Veel koeien zetten praktisch geen poot meer buiten, want die staan in hun megastallen bij de melkrobot. En er zijn meer beesten uit het buitengebied verdwenen. Doordat het waterpeil de laatste jaren extreem laag wordt gehouden zodat de boeren met hun maaimachines zo vroeg mogelijk het land in kunnen, blijven de weidevogels steeds vaker weg. Die hebben niets te zoeken op een grond die hard is als steen. Dáárom is het overal zo stil. En de laatste vogels worden onthoofd door maaiende boeren. «Er zijn boeren genoeg die van vogels en de natuur houden maar moet je sommige eens door het land zien raggen. De jonge vogelkopjes vliegen je om de oren. Er is een wild plan om een gigantisch monument voor de grutto op te richten, ergens boven een snelweg.»?3

De heer Mak beschrijft vanuit zijn eigen perceptie en gevoel de ontwikkelingen op het gebied van intensivering van de agrarische bedrijfsvoering en de teruggang van het aantal weidevogels. Ik onderschrijf de zorgen over die teruggang, die uit deze tekstpassage spreken. Ik kan me echter niet vinden in de toonzetting van de heer Mak waar het gaat om de werkhouding en werkwijze van boeren. Die doen geen recht aan de zorgvuldigheid die zoveel boeren betrachten bij het omgaan met weidevogels op hun land.

Vraag 12

Wat heeft u gedaan om de bedreiging van insectenetende vogels door Neonicotinoïden tegen te gaan, nadat in wetenschappelijke publicaties het verband is vastgesteld tussen hoge concentraties Neonicotinoïden in oppervlaktewater, en de teruggang in het aantal insectenetende vogels?4

Ik verwijs u naar mijn brief van 27 oktober 2014 (Kamerstuk 27 858 nr. 276) over Imidacloprid en vogelpopulaties en naar mijn brief van 10 april 2015 (Kamerstuk 27 858 nr. 304) over mijn inzet ten aanzien van neonicotinoïden. Ik zal uw Kamer op korte termijn informeren over de herbeoordeling van de neonicotinoïden door het Ctgb naar aanleiding van het rapport van de European Academies» Science Advisory Council (EASAC) en de recente meetgegevens over Imidacloprid in het oppervlaktewater.

Vraag 13

Bent u bereid te bewerkstelligen dat in Nederland geen landbouwgif meer wordt gebruikt dat een bedreiging vormt voor bijen en insectenetende vogels?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Spaarhypotheek onnodig duur»? Zo nee, waarom niet?1

Ja.

Vraag 2

Vindt u dat de Vereniging Eigen Huis gelijk heeft? Zo nee, waarom niet?

Of het meenemen van spaartegoeden bij de bepaling van de risico-opslag gunstig is voor de consument is afhankelijk van de omvang van het opgebouwde spaartegoed en het marginale tarief waartegen de hypotheekrente fiscaal aftrekbaar is. Een verlaging van de hypotheekrente – en daarmee ook de rente over het spaartegoed (deze zijn over het algemeen gekoppeld) – zal leiden tot een stijging van de spaarpremie. Die stijging is noodzakelijk om het gewenste eindbedrag voor de aflossing van de hypotheek te halen aan het einde van de looptijd. In de praktijk kan dit juist leiden tot een stijging van de maandlasten. Dit in tegenstelling tot een volledig annuïtaire hypotheek, waar een renteverlaging altijd gunstig is voor de consument.

Vraag 3

Bent u bereid zelf in te grijpen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 is het meenemen van een spaartegoed niet altijd voordelig voor de consument. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft aangegeven dat zij verwacht dat aanbieders in het kader van het productontwikkeling- en reviewproces een afweging maken of bepaalde productaspecten, zoals het al dan niet meenemen van spaartegoeden bij het bepalen van de risico-opslag, wel of niet in het belang van de klant zijn. Waar nodig zal de AFM aanbieders hier op aanspreken.

Vraag 4

Bent u bereid om de De Nederlandsche Bank te laten ingrijpen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid om de Autoriteit Consument en Markt een onderzoek te laten uitvoeren naar de hypotheekmarkt? Zo nee, waarom niet?

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) monitort de concurrentie op de hypotheekmarkt, waarbij onder andere wordt gekeken naar de rentetarieven die hypotheekverstrekkers hanteren. In 2016 zal de ACM haar eerdere studies naar de hypotheekmarkt (2011, 2013) actualiseren.

Vraag 6

Bent u bereid om het oversluiten van hypotheken makkelijker en goedkoper te maken door de boeterente te maximeren net zoals in België? Zo nee, waarom niet?

In de Kamerbrief van 12 juni jl. ben ik uitgebreid ingaan op de vergelijking tussen de Nederlandse en Belgische situatie. Een vergelijking tussen de hypotheekmarkten in Nederland en België is lastig, omdat hierbij rekening moet worden gehouden met onder andere de verschillen in nationale wetgeving, de specifieke kenmerken van de bankensector en variaties in consumentenvoorkeuren. In België geldt dat consumenten maximaal drie maanden rentederving moeten betalen als boete bij tussentijdse gehele of gedeeltelijke aflossing of bij het oversluiten naar een andere bank. In Nederland bestaat een dergelijke wettelijke beperking niet. Het is in België echter niet altijd aantrekkelijker om over te sluiten of tussentijds gedeeltelijk of volledig af te lossen. Zo wordt in België bij volledige aflossing van de hypotheek in het geval van een verkoop van de woning de vergoedingsrente berekend over het bedrag dat wordt terugbetaald, terwijl in Nederland standaard boetevrij kan worden afgelost in het geval van verkoop (met uitzondering van enkele budgethypotheken). Ook hebben kredietverstrekkers in Nederland afgesproken in de Gedragscode Hypothecaire Financiering dat de consument jaarlijks ten minste 10% van het hypotheekbedrag boetevrij kan aflossen. In de praktijk staan sommige hypotheekverstrekkers zelfs toe dat consument 20% per jaar boetevrij kunnen aflossen. Deze voorwaarde komt in België weinig voor. Daarnaast zijn hypotheekaanbieders in Nederland verplicht een eensporig rentebeleid te hanteren. Dit betekent dat consumenten met een vergelijkbaar risicoprofiel dezelfde rentevoet aangeboden moeten krijgen, ongeacht of het gaat om een bestaande klant of een nieuwe klant. Dit bevordert de transparantie en de concurrentie op de hypotheekmarkt. Een dergelijke verplichting bestaat niet in België, waardoor bestaande klanten bij oversluiting of het aflopen van hun rentevaste periode vaak niet hetzelfde (aantrekkelijke) renteaanbod krijgen als nieuwe klanten.
Indien de banken geen vergoedingsrente zouden mogen hanteren of deze gemaximeerd zou worden zoals dat in België gebeurt, zullen banken minder geneigd zijn om hypotheken met rentevasteperiodes aan te bieden. Belgische kredietverstrekkers hebben reeds aangegeven dat vanwege de wettelijke beperking van de vergoedingsrente het aanbieden van lange rentevasteperiodes en hypotheken met lage rentes op termijn onder druk komt te staan. Het belang van rentevastperiodes voor de Nederlandse hypotheekmarkt is groot. Rentevastperiodes kunnen bijdragen aan de stabiliteit op de hypotheekmarkt omdat het huishoudens minder kwetsbaar maakt voor plotselinge renteschommelingen en ook hypotheekverstrekkers zekerheid geeft voor een langere periode.

Vraag 1

Bent u bekend met de voorlopige raming van het CPB gepubliceerd op 11 augustus 2015?

Ja.

Vraag 2

Bent u in het bijzonder bekend met de koopkrachtcijfers van gepensioneerden in deze raming? Kunt u toelichten waarom gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden, in tegenstelling tot werkenden, weer koopkracht in moeten leveren in 2016?

Vraag 3

Waarom kiest u niet voor een eerlijke verdeling van de koopkracht tussen werkenden, mensen die niet kunnen werken en mensen die gewerkt hebben en nu gepensioneerd zijn?

Vraag 4

Bent u, mede naar aanleiding van ons gesprek op 7 juli, bereid om de koopkracht eerlijker te verdelen, zodanig dat er minimaal 1 miljard Euro beschikbaar is voor verbetering koopkracht gepensioneerden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Kunt u de cijfers ten aanzien van werkloze beroepsbevolking nader specificeren voor de groep werklozen van 45 jaar en ouder? En een specificatie over de duur van de uitkering en de uitstroom van deze groep?

Het CBS en UWV publiceren met regelmaat statistieken over de in- en uitstroom in de WW van ouderen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat er in juli 2015 245 duizend mensen van 45 jaar en ouder werkloos waren. Dit komt overeen met 6,4% van de beroepsbevolking1. In 2014 hebben 259.380 mensen tussen de 45 en de 65 jaar een WW uitkering ontvangen, waarvan 34% met een duur tot een half jaar, 22% voor een duur tussen een half jaar en een jaar, en 44% voor een jaar of langer. Vergeleken met andere leeftijdsgroepen is het percentage dat meer dan een jaar WW ontvangt relatief hoog, al wordt dit ook veroorzaakt door het feit dat de opbouw van de WW-rechten bij deze leeftijdgroep ook relatief hoog is. De totale uitstroom in de leeftijdsklasse 45–65 in 2014 bedroeg 205.680, waarvan bijna de helft direct naar werk2. De andere helft stroomt uit vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, of vanwege het bereiken van de maximale duur van de WW. Een deel hiervan vindt hierna alsnog een baan.

Vraag 6

Bent u bereid extra geld en/of middelen in te zetten om de langdurige werkloosheid van mensen van 45 jaar en ouder aan te pakken en deze mensen weer een baan en perspectief te bieden?

Het kabinet heeft reeds een breed palet aan samenhangende maatregelen genomen om de arbeidsmarktpositie van ouderen te verbeteren en de uitstroom uit de WW te bevorderen. De mobiliteitsbonus maakt het voor werkgevers aantrekkelijk om een oudere uitkeringsgerechtigde in dienst te nemen. Werkgevers hebben recht op die bonus, van € 7.000,– per jaar gedurende maximaal drie jaar, wanneer zij een oudere uitkeringsgerechtigde in dienst nemen. Dit bevordert de baankansen voor ouderen. Ook instrumenten als proefplaatsing, waarbij een uitkeringsgerechtigde onder voorwaarden tijdelijk met behoud van uitkering aan het werk gaat, en de no-risk polis WW zijn er op gericht om werkgevers kennis te laten maken met potentiële werknemers. Dit beperkt het risico voor werkgevers, waardoor zij de mogelijkheid krijgen om een reëel beeld van potentiële werknemers te vormen.
Daarnaast neemt het kabinet ook met de sectorplannen concrete maatregelen om ouderen aan het werk te helpen en te houden. Er wordt volop aandacht besteed aan het verhogen van duurzame inzetbaarheid, aan om- en bijscholing en begeleiding bij van-werk-naar-werk. Met het «Actieplan 50pluswerkt» wordt extra ondersteuning geboden aan een specifieke groep werklozen in de WW. Kern van dit actieplan is de empowerment van werkzoekenden, door bijvoorbeeld netwerktrainingen, en het actief benaderen van werkgevers voor deze doelgroep.
Gezamenlijk met het UWV blijf ik de maatregelen gericht op het versterken van de arbeidsmarktpositie van ouderen monitoren en waar nodig verbeteren.

Vraag 7

Kunt u deze vragen voor 31 augustus 2015 beantwoorden? Kunt u een toelichting geven indien dat niet lukt?

Vanwege de drukte in de voorbereiding op Prinsjesdag heb ik u deze antwoorden niet eerder kunnen doen toekomen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Benzine is 20 eurocent te duur»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de in genoemd bericht opgenomen analyse dat de benzine 20 eurocent en de diesel 11 eurocent te duur is? Zo nee, waarom niet?

Nee. Uit onderzoek (zie bijvoorbeeld Kamerstukken II 2011/12, 24 036, nr. 392) komt naar voren dat de hoogte van de Nederlandse brandstofprijzen over het algemeen goed verklaard kan worden door de hoogte van de prijs voor ruwe olie, mits gecorrigeerd voor de dollarkoers. Prijsontwikkelingen op de Nederlandse brandstofmarkt lopen echter op de korte termijn niet altijd gelijk met veranderingen in de ruwe olieprijs. De belangrijkste verklaring hiervoor is dat de prijzen voor ruwe olie, raffinageproducten en brandstof aan de pomp tot stand komen op verschillende markten die hun eigen dynamiek en concurrentieomstandigheden kennen. Omdat veranderingen eerst in de prijzen voor ruwe olie en geraffineerde producten doorwerken, kan vertraging optreden in een verandering in de eindprijs voor consumenten. Olie die nu wordt opgepompt, komt pas na maanden of langer terecht bij tankstations. Verhandeling van ruwe olie en geraffineerde producten vindt bovendien plaats op termijnmarkten waar economische, politieke en voorraadrisico’s worden afgedekt waardoor de brandstofprijs minder direct verband houdt met de feitelijke productieprijs van olie. Tot slot hangen de brandstofprijzen ook af van de lokale concurrentiesituatie. Door verschillen in kosten, typen klanten en dienstverlening kunnen de prijzen lokaal verschillen. Op 3 september jl. kon in Nederland bijvoorbeeld een liter euro 95 benzine getankt worden voor prijzen tussen de € 1,40 en € 1,70.

Vraag 3

Bent u bereid in te grijpen? Zo nee, waarom niet?

Om de genoemde redenen in het antwoord op vraag 2 zie ik geen noodzaak om in te grijpen of opnieuw onderzoek uit te laten voeren naar de hoogte van de brandstofprijzen. Vanwege het belang van de benzinemarkt voor de Nederlandse economie houdt de ACM relevante ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en zal zij optreden indien daartoe aanleiding is.

Vraag 4

Bent u bereid de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een onderzoek te laten uitvoeren naar de hoogte van de brandstofprijzen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat vindt u van het bericht dat de NS voornemens is om Qbuzz te verkopen en de eventuele opbrengst te investeren in een aandeel in Thalys?1

De NS is sinds eind 2014 bezig met een strategische heroriëntatie van haar rol op de regionale vervoersmarkt. Hierbij wordt ook gesproken over regionale bus-activiteiten, maar deze analyse is breder.
Ik vind het belangrijk dat deze heroriëntatie eerst wordt afgerond alvorens er besluiten worden genomen. Tot die tijd acht ik het niet opportuun en niet in het belang van NS en de staat als aandeelhouder van NS om vooruit te lopen op de uitkomsten van de strategische heroriëntatie als ook op de mogelijke gevolgen hiervan voor (bedrijfsonderdelen van) NS, waaronder Qbuzz.
In reactie op de moties Dik Faber/Hoogland en De Boer/Van Veldhoven heb ik uw Kamer toegezegd om samen met Staatssecretaris Mansveld u een analyse en kabinetsopvatting te doen toekomen over de positionering van NS. De strategische heroriëntatie van NS neem ik hierin mee. Ik verwacht u dit najaar de analyse en kabinetsopvatting over de positionering van NS te doen toekomen.

Vraag 2

Wat is de reden dat de NS het busbedrijf Qbuzz wil verkopen? Hangt dit samen met de eerdere fraude bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg of is hier een andere reden voor?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoe past de verkoop van het busbedrijf bij de ambitie van de NS om tot beter deur-tot-deur-aanbod te komen voor de reiziger?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Is er overleg met uw ministeries over de verkoop van busbedrijf Qbuzz? Zo ja, in welke fase bevindt dit overleg zich? Zo nee, waarom niet?

Er vindt geregeld informatie-uitwisseling plaats, tussen NS en het Ministerie van Financien in het kader van het aandeelhouderschap, op alle relevante en majeure bedrijfsterreinen van NS. En dus ook over de heroriëntatie die NS momenteel uitvoert.

Vraag 5

Welke gevolgen heeft de mogelijke verkoop van Qbuzz voor de joint venture tussen NS en HTM?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Welke gevolgen heeft de eventuele verkoop van Qbuzz voor het personeel en op welke wijze wordt het personeel betrokken bij het proces?

Op dit moment loopt de heroriëntatie van NS nog en kan ik dus geen uitspraken doen over eventuele personele gevolgen. Zodra de heroriëntatie leidt tot concrete plannen wordt het personeel van NS conform de WOR betrokken bij het proces.

Vraag 7

Welke andere mogelijkheden heeft de NS om een belang te verwerven in Thalys zonder hiervoor Qbuzz te verkopen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 8

Acht u het verstandig om wederom een Nederlands busbedrijf aan een buitenlands staatsbedrijf te verkopen? Zo ja, kunt u dit toelichten?

NS voert de strategische heroriëntatie momenteel uit. We hebben afgesproken dat NS de resultaten hiervan eerst met mij deelt voordat NS concrete stappen gaat zetten. Bij de beoordeling van de heroriëntatie door mij zal ik samen met de Staatssecretaris van I&M kijken naar het belang van de reiziger en de prestaties op het HRN, gezonde concurrentieverhoudingen in de Nederlandse OV-sector en de toekomstbestendigheid en waardebehoud van de onderneming. Inzichten vanuit diverse invalshoeken zijn nodig om een gefundeerde beoordeling te kunnen maken over eventuele opties en de daarmee gepaarde gaande risico’s die uit de heroriëntatie voortvloeien.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Prijzige Franse trein krijgt concurrentie van autobus»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat particulier, ongesubsidieerd openbaar vervoer per bus over lange afstanden, zoals nu op basis van EG-Verordening 1073/20092 al plaatsvindt van Nederland naar bestemmingen in Frankrijk, Duitsland, Tsjechië en andere landen in Europa, een goede ontwikkeling is voor het bevorderen van grensoverschrijdend verkeer en toerisme? Zo nee, waarom niet?

Ja, indien ik in uw vraag particulier, ongesubsidieerd «openbaar vervoer» interpreteer als internationaal «geregeld vervoer», dan deel ik uw mening dat dit vervoer naar het buitenland positief bijdraagt aan de bevordering van grensoverschrijdend verkeer en toerisme.
Ik zal deze opmerking hier toelichten. De Europese Verordening (EG) nr. 1073/2009 maakt geen onderscheid in particulier of openbaar vervoer. Voor het internationale busvervoer wordt onderscheid gemaakt tussen «geregeld vervoer», «bijzondere vormen van geregeld vervoer», «ongeregeld vervoer» en «vervoer voor eigen rekening». «Geregeld vervoer» is vervoer van personen met een bepaalde regelmaat en langs een bepaalde reisweg, waarbij op vooraf vastgestelde stopplaatsen reizigers mogen worden opgenomen of afgezet. Daarmee komt dit begrip het dichtst in de buurt van «openbaar vervoer» zoals gedefinieerd in de Wet personenvervoer 2000 ook al is daarvoor een dienstregeling vereist.

Vraag 3

Wat zijn de mogelijkheden in Nederland voor het rijden van binnenlandse lange afstanden met een autobus naar voorbeeld Frankrijk en zijn er juridische belemmeringen die dergelijke initiatieven verhinderen? Kunt uw antwoord toelichten?

Volgens de EU-regelgeving mag een busvervoerder van een internationale lijn passagiers laten in en -uitstappen in Nederland. Dat is toegestaan volgens de EU, ook al is het openbaar vervoer in de gebieden tussen deze haltes vergund aan een of meer andere vervoerders via een of meer concessies in het kader van de Wet personenvervoer 2000. Elke busvervoerder kan een aanvraag indienen bij de bevoegde autoriteit KIWA Register B.V. Een vergunning hiervoor kan alleen aan de kant van de markt worden geweigerd indien het hoofddoel van het vervoer niet is om passagiers tussen haltes in verschillende lidstaten te vervoeren, of indien de voorgenomen buslijndienst de levensvatbaarheid van vergelijkbaar al bestaand openbaar vervoer op dezelfde routes of verbindingen in het gedrang brengt. In Nederland is tot nu toe nog geen aanvraag voor een vergunning internationaal geregeld vervoer geweigerd.

Vraag 4

Deelt u de mening dat goedkoop reizen met langeafstandsbussen een impuls kan geven aan de economie en meer mogelijkheden biedt aan mensen om te reizen? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik deel uw mening dat goedkoop reizen met langeafstandsbussen een impuls kan geven aan de economie en meer mogelijkheden biedt aan mensen om te reizen. Als we ongeregeld vervoer zoals de zon- en sneeuwvakantiereizen en dergelijke buiten beschouwing laten, is lange afstandsvervoer binnen Nederland te onderscheiden in «openbaar» vervoer of «besloten» vervoer of «geregeld» vervoer als onderdeel van een internationale reis. In de eerste twee gevallen zal genoemde impuls uitgaan naar Nederlandse steden; in het derde geval gaat het ook om de gevolgen voor het buitenland.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het vrijgeven van de markt voor lange afstanden met de autobus de mobiliteit kan verhogen en een impuls kan geven aan de economie? Zo nee, waarom niet en waarom doen veel andere landen – waaronder Groot-Brittannië, Duitsland en nu ook Frankrijk – dit wel?

De markt voor binnenlands openbaar vervoer is in Nederland voorbehouden aan de provincies en metropoolregio’s die concessies verlenen, ook als het om lange afstanden gaat. Op dit vervoer is de concessiesystematiek van de Wet personen-vervoer 2000 van toepassing. Overschrijding van concessiegebieden vergt een concessiebesluit van alle betrokken concessieverleners. Volgens de Wet personenvervoer 2000 is het mogelijk een ontheffing te verkrijgen van het verbod om zonder concessie openbaar busvervoer te verrichten. Dit is geregeld in artikel 29 van de Wet personenvervoer 2000 om nichemarkten mogelijk te maken, zoals bijvoorbeeld lange afstandvervoer met een openbaar karakter.
Lange afstand busvervoer binnen Nederland zonder dienstregeling (besloten busvervoer in termen van de Wet personenvervoer 2000) valt net als internationaal geregeld vervoer onder de Europese verordening. Daarmee moet het aan dezelfde eisen voldoen als het lange afstandvervoer in de lidstaten van de Europese Unie. Deze markt is in Nederland net zo vrij als in de andere lidstaten van de Europese Unie.

Vraag 6

Deelt u de mening dat we in Nederland ons voordeel kunnen doen met ervaringen opgedaan in andere EU-landen? Zo ja, bent u bereid onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een verdergaande vrijgave van het langeafstandsbusvervoer in Nederland? Zo nee, waarom niet?

Algemeen gesproken deel ik uw mening dat we in Nederland ons voordeel kunnen doen met ervaringen die zijn opgedaan in andere EU-landen. In dit geval gaat dit minder op.
De situatie wat betreft busvervoer is in bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk tot voor kort anders geweest dan in Nederland. In Duitsland en Frankrijk was het busondernemingen tot 2013 wettelijk verboden om verbindingen aan te bieden op afstanden waar ook een treinverbinding bestaat. Inmiddels is de Duitse en Franse wetgeving op dit punt versoepeld als gevolg van de invoering van de EU-verordening 1073/2009. De concurrentiebescherming voor het spoor is komen te vervallen.
Het enige verschil met de Nederlandse situatie nu is dat deze landen strikte criteria hebben vastgesteld voor de vergunningverlening van binnenlands lange afstandsvervoer ter bescherming van het openbaar vervoer.
In Frankrijk is de nationale wetgeving gewijzigd om een alternatief te kunnen bieden voor de TGV. Ter voorkoming van concurrentie met regionale treinen zijn busreizen korter dan honderd kilometer niet opengesteld.
In Duitsland is in de nationale wetgeving een onderscheid gemaakt tussen lange afstandsvervoer en korte afstandsvervoer. Het openbaar vervoer wordt tegen lange afstandsvervoer beschermd door de bepaling dat de afstand tussen twee stopplaatsen van een lange afstandbuslijn meer dan 50 km moet bedragen of er geen spoorvervoer tussen twee halteplaatsen is met een reistijd van minder dan een uur.
In Nederland zijn dergelijke criteria niet in de nationale wetgeving ingevoerd en zijn er dus geen juridische drempels om lange afstandbussen in te zetten. Wel vergt het inzet van de ondernemers om een concessie of een ontheffing hiervan te verkrijgen, dan wel vervoer zonder dienstregeling te exploiteren al dan niet als onderdeel van een internationale buslijndienst. Dat dit type vervoer in Nederland niet echt van de grond is gekomen, vergeleken met Duitsland en Frankrijk, kan te maken hebben met de geringe oppervlakte van Nederland en de dichtheid van het openbaar vervoernetwerk.

Vraag 7

Deelt u de mening dat langeafstandsbusvervoer in aanvulling op het reguliere openbaarvervoernetwerk kansen kan bieden tussen plaatsen waar op dit moment een slechte openbaarvervoerverbinding is en daarmee het openbaarvervoernetwerk als geheel aantrekkelijker kan maken?

Ik deel uw mening dat langeafstandsbusvervoer in aanvulling op het reguliere openbaar vervoernetwerk kansen kan bieden. Het is de vraag of dit ook geldt voor initiatieven tussen plaatsen waar op dit moment een slechte openbaar vervoerverbinding is, omdat lange afstandsvervoer waarmee snelheid wordt betracht en halteren bij kleine dorpen niet verenigbaar lijken. Maar indien daarmee het openbaar vervoernetwerk als geheel aantrekkelijker wordt, juich ik dit natuurlijk toe.

Vraag 1

Kent u het bericht «Enkelband huisarrest kan worden gekraakt» en klopt hetgeen hierin vermeld wordt?1

Ik ken het bericht. Het nieuwsbericht gaat over de enkelbanden van GWG International. Ten behoeve van Nederlandse justitiabelen wordt voor elektronische monitoring geen gebruik gemaakt van de diensten van dit bedrijf. Ik kan daarom niet verifiëren of hetgeen hierin vermeld wordt correct is.

Vraag 2

Bent u van mening dat het onacceptabel en onverantwoord is indien enkelbanden op welke manier dan ook gekraakt kunnen worden? Zo nee, waarom niet?

Aan de betrouwbaarheid en beveiliging van de enkelbanden die in Nederland worden ingezet worden hoge eisen gesteld.
Daarnaast is elektronische monitoring met behulp van een enkelband een ondersteunend middel binnen het reclasseringstoezicht, dat naast andere middelen wordt ingezet om de naleving van bijzondere voorwaarden te controleren.

Vraag 3

Worden de enkelbanden van GWG International ook in Nederland gebruikt? Zo ja, bent u bereid dit gebruik per direct te beëindigen?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 1 wordt in Nederland bij elektronische monitoring van onder toezicht gestelden geen gebruik gemaakt van enkelbanden van GWG International.

Vraag 4

Indien u niet weet of enkelbanden van GWG International ook in Nederland worden gebruikt, bent u dan bereid dit per direct te onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Indien in Nederland enkelbanden van een andere type gebruikt worden, kunnen deze dan ook gekraakt worden? Zo ja, bent u bereid dit gebruik per direct te beëindigen?

De enkelbanden die in Nederland binnen het reclasseringstoezicht worden gebruikt zijn voorzien van diverse veiligheidsmaatregelen. De veiligheid van de enkelbanden en het achterliggende systeem worden bovendien voortdurend gemonitord om eventueel misbruik vast te stellen. Daaruit is tot op heden niet gebleken dat het systeem in Nederland is gekraakt. Daarnaast worden periodiek hacktesten uitgevoerd om mogelijk zwakke plekken te identificeren. Met deze maatregelen wordt de beveiliging voortdurend op peil gehouden en/of verbeterd. Ik zie dan ook geen aanleiding om het gebruik van enkelbanden als ondersteunend middel te beëindigen.

Vraag 6

Indien u niet weet of enkelbanden ook gekraakt kunnen worden, bent u dan bereid dit per direct onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Hacker Cracks Satellite Communications Network»?1

Ja.

Vraag 2

Maakt Defensie gebruik van het betrekkelijk eenvoudig te hacken Globalstar-satellietsysteem? Zo ja, gaat u maatregelen nemen om onze krijgsmacht te beschermen tegen het hoge risico op het hacken van dit systeem?

Nee, Defensie maakt geen gebruik van het Globalstar-satellietsysteem.

Vraag 3

In welke mate bent u op dit moment nog afhankelijk van commerciële satellietcommunicatie, en hoe ontwikkelt die afhankelijkheid zich de komende jaren?

Defensie maakt zowel bij missies als bij het opleiden en trainen van de eenheden gebruik van satellietcommunicatie. In verband met risicospreiding heeft Defensie gekozen om missies te ondersteunen met militaire en commerciële satellietcapaciteit. Voor de militaire satellietcapaciteit maakt Defensie gebruik van Wideband Global Satcom (WGS). Zeven van de negen satellieten die binnen dit internationale initiatief zijn gepland, zijn inmiddels gelanceerd. De Nederlandse militaire satellietcapaciteit stijgt als nieuwe WGS satellieten beschikbaar komen. De laatste satelliet wordt naar verwachting in 2018 gelanceerd. Voor de commerciële satellietcapaciteit heeft Defensie een flexibel contract met de provider SES, waarmee de benodigde capaciteit per half jaar kan worden bijgesteld.
De afweging van voortzettingsvermogen, communicatiebeveiliging, informatiebeveiliging, wereldwijde beschikbaarheid en kosten zal vanaf 2016 leiden tot een optimale verhouding van 60% militaire- en 40% commerciële satellietcommunicatie. Het gebruik van commerciële satellietcommunicatie zal daarmee afnemen. In 2016 zal in het satelliet ankerstation te Zoutkamp een uitbreiding van de militaire capaciteit worden gerealiseerd door ingebruikname van een nieuwe satelliet grondterminal.
Defensie heeft geen tekort aan satellietcapaciteit om de missies en oefeningen te kunnen ondersteunen. De militaire satellietcapaciteit is voldoende om de huidige missies door de krijgsmacht te laten uitvoeren.

Vraag 4

Heeft u recent nog te kampen gehad met een tekort aan satellietcommunicatiecapaciteit? Zo ja, heeft dit tekort invloed gehad op de missies die onze krijgsmacht op dit moment uitvoert?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Welke invloed hebben beveiligingsaspecten gehad op uw voornemen om de krijgsmacht minder afhankelijk te maken van commerciële satellietcommunicatie.2

De afweging bij de keuze voor militaire of commerciële satellietcommunicatie wordt gemaakt op basis van meer dan alleen beveiligingsaspecten. Communicatie- en informatiebeveiliging, voortzettingsvermogen, de wereldwijde beschikbaarheid en kosten worden hierbij ook beschouwd. Wel is het voor Defensie van essentieel belang dat het kan beschikken over voldoende eigen militaire capaciteit, zodat operaties in missiegebieden altijd en onder alle omstandigheden ondersteund kunnen worden. WGS draagt hier aan bij.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het bericht «IS ontvoert zeker 230 Syriërs, onder wie tientallen christenen»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u dit bericht bevestigen?

Eigen bronnen bevestigen de ontvoering, maar geven geen uitsluitsel over de huidige verblijfplaats.

Vraag 3

Beschikt u over meer informatie met betrekking tot de mogelijke verblijfplaats(en) van de gegijzelden?

Nee.

Vraag 4

Wat is uw inschatting van de beweegreden van ISIS om mensen te ontvoeren? Is het waarschijnlijk – net als bij de vorige ontvoering van 230 christenen in februari van dit jaar – dat er weer losgeld wordt geëist? Kan dit duiden op een mogelijke nieuwe strategie, om op deze manier meer inkomen te generen aangezien mogelijk de verkoop van olie wordt bemoeilijkt?

ISIS intimideert de bevolking in de gebieden onder zijn controle, onder meer middels martelingen en onthoofdingen. Daarnaast blijken zij in staat om net als andere terroristische organisaties individuen te ontvoeren. Een mogelijk doel kan zijn om hier losgeld voor te eisen. Van een nieuwe strategie lijkt geen sprake.

Vraag 5

Kunt u aangeven wat de laatste stand van zaken is met betrekking tot deze groep, die eerder (in februari 2015) is ontvoerd?

Openbare bronnen maakten op 11 augustus jl. melding van de vrijlating van 22 Assyriërs, die in februari dit jaar door ISIS werden ontvoerd in het noordoosten van Syrië. Het kabinet beschikt niet over gegevens met betrekking tot de overige door ISIS ontvoerde Assyriërs.

Vraag 6

Welke mogelijkheden zijn er om bijvoorbeeld via de speciale Syrië-gezant van de Verenigde Naties (VN), de heer De Mistura, te achterhalen wat de beweegreden zijn van ISIS? Bent u bereid hier op aan te dringen?

De heer De Mistura onderhoudt geen contact met de terroristische organisatie ISIS. De door u gesuggereerde navraag door De Mistura is dan ook niet mogelijk.

Vraag 7

Bent u bereid bij de VN er op aan te dringen, met mogelijk gelijkgestemden, om er alles aan te doen deze gegijzelden, waaronder 50 vrouwen en 19 kinderen, vrij te krijgen?

De VNVR heeft zich net als NL met gelijkgezinden als de Verenigde Staten en Duitsland uitgesproken over verschillende ontvoeringen door ISIS. Ook deze zaak zal waar opportuun ter sprake gebracht worden in multilateraal en/of bilateraal verband.
De anti-ISIS coalitie, waar Nederland actief deel van uitmaakt, streeft er met de bestrijding van ISIS naar o.a. religieuze en etnische minderheden in Syrië en Irak te beschermen. Op 8 september heeft Nederland op uitnodiging van Frankrijk en Jordanië in Parijs deelgenomen aan een conferentie over slachtoffers van etnisch en religieus geweld in het Midden-Oosten.
Ook in EU-verband wordt stilgestaan bij het lot van religieuze en etnische minderheden in Syrië en Irak, o.a. door de totstandkoming van een nieuw actieplan mensenrechten (2015–2019), waarin het mensenrechteninstrumentarium wordt aangepast aan de veranderende aard van conflicten, waarbij steeds vaker niet-statelijke actoren als ISIS grootschalige mensenrechtenschendingen begaan.

Vraag 1

Kent u het onderzoek waarin de WHO aangeeft de stijging van het aantal ingeleide bevallingen in Nederland zorgwekkend te vinden?1

Nee, dat onderzoek ken ik niet. Contact met de WHO heeft uitgewezen dat een rapport over het (stijgend) aantal inleidingen dan wel anderszins aanbevelingen aan Nederland op het gebied van inleidingen bij bevallingen niet blijken te bestaan. De WHO heeft ook geen plannen om een dergelijk rapport te maken. De WHO heeft zich verbaasd over het artikel in de krant en betreurt met name de titel van het bericht.

Vraag 2

Bereikten u ook al dergelijke signalen; bijvoorbeeld via gynaecologen of verloskundigen?

Nee, deze beroepsgroepen hebben voorafgaand aan dit krantenartikel geen signalen gegeven over een mogelijk toename van het aantal inleidingen.

Vraag 3

Wat vindt u van de constatering van de WHO?

Zie het antwoord op vraag 1, er is geen sprake van een constatering.

Vraag 4

Deelt u de mening dat grondig onderzoek naar de onderliggende oorzaken en mechanismen noodzakelijk is? Zo ja, bent u bereid dat zo spoedig mogelijk in gang te zetten? Zo nee, waarom niet?

Nee, daar is nu geen specifieke aanleiding toe. In mijn brief2 over zwangerschap en geboorte van 8 juli jl. heb ik u gemeld dat ik ZonMw heb gevraagd om te komen met een voorstel voor een vervolg op het ZonMw-programma Zwangerschap en Geboorte. Dat voorstel zal de prioritaire thema’s voor de komende jaren bevatten, gebaseerd op de stand der wetenschap en de behoefte in het veld.

Vraag 5

Bent u bereid op korte termijn de Kamer een cijfermatig overzicht/spiegelinformatie te sturen over het aantal ingeleide bevallingen per ziekenhuis in Nederland?

Ik beschik over landelijke cijfers met betrekking tot het aantal inleidingen en die cijfers zijn via de Zorgbalans 2014 van het RIVM3 bekend gemaakt. Uit de Zorgbalans blijkt dat het percentage inleidingen, na een stijging tussen 2007 en 2010, stabiel is gebleven rond de 24%. Het RIVM concludeert dat er grote verschillen zijn tussen ziekenhuizen. Deze verschillen staan geanonimiseerd weergegeven in de Zorgbalans.

Vraag 1

Kent u het bericht «Azerbaijan Seeks Long Prison Terms For Ailing Leyla, Arif Yunus»?1 Kunt u bevestigen dat de aanklager 11 jaar cel tegen Leyla Yunus heeft geëist en 9 jaar tegen Arif Yunus?

Ja, het bericht is mij bekend. De openbaar aanklager heeft tijdens de zitting van 6 augustus jl. in de rechtszaak tegen Leyla en Arif Yunus respectievelijk 11 en 9 jaar gevangenisstraf geëist. Op 13 augustus jl. heeft de rechtbank in Bakoe Leyla en Arif Yunus veroordeeld tot respectievelijk 8,5 en 7 jaar gevangenisstraf.

Vraag 2

Wat is uw beeld van de medische behandeling die Leyla en Arif Yunus tijdens het proces tegen hen ontvangen? Is deze ontoereikend?

Op aandringen van de EU heeft een Duitse arts Leyla en Arif Yunus sinds december 2014 een aantal keren kunnen bezoeken. Daarnaast heeft de EU medicijnen verschaft in het kader van de medische behandeling van het echtpaar Yunus. Gedurende verscheidene hoorzittingen vereiste de gezondheidstoestand van Arif Yunus onmiddellijke medische attentie. Op 3 augustus jl. verleenden ambulanceartsen hiertoe medische ondersteuning. Het is van belang dat Leyla en Arif Yunus de noodzakelijke adequate medische verzorging ontvangen. De EU dringt aan op vrijlating van het echtpaar Yunus, zodat deze verzorging kan worden verleend.

Vraag 3

Kunt u aangeven op welke wijze het proces tegen Leyla en Arif Yunus tot op heden is gevolgd door internationale waarnemers, waaronder personeel van de Nederlandse ambassade? Worden verzoeken om het proces bij te wonen steeds gehonoreerd door de autoriteiten in Azerbeidzjan? Kunt u uw antwoord toelichten?

In lijn met de EU-richtsnoeren inzake mensenrechtenverdedigers maakt de Nederlandse ambassade samen met gelijkgestemde staten en onder coördinatie van de EU-delegatie onderdeel uit van een roulatieschema voor buitenlandse waarnemers bij het proces tegen Leyla en Arif Yunus. Op deze manier zijn er bij elke zitting in het proces tegen het echtpaar Yunus buitenlandse waarnemers aanwezig.
Verschillende delegaties uit o.a. Nederland, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten alsook de EU-delegatie hebben toegang gekregen tot de rechtszaal tijdens hoorzittingen in het proces tegen Leyla en Arif Yunus. Deze delegaties deden verslag aan de participerende staten in het roulatieschema voor buitenlandse waarnemers. Nederland was op 13 augustus jl. als buitenlandse waarnemer aanwezig bij het proces.
Als OVSE-lidstaat is Azerbeidzjan de verplichting aangegaan om in het kader van vertrouwenwekkende maatregelen de aanwezigheid van proceswaarnemers die worden gezonden door andere OVSE-lidstaten en vertegenwoordigers van non-gouvernementele organisaties te accepteren.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoe met betrekking tot Leyla en Arif Yunus concreet uitvoering wordt gegeven aan de motie waarin wordt opgeroepen te pleiten voor de vrijlating van gewetensgevangenen in Azerbeidzjan?2 Deelt u de mening dat de aanklacht tegen beide mensenrechtenverdedigers reden zou moeten zijn om op te roepen tot vrijlating van beiden?

Op 24 juli jl. heeft de regering een brief gestuurd aan de Kamer (Kamerstuk 32 735, nr. 144)3 in reactie op de motie van het lid Van Bommel (Kamerstuk 32 735, nr. 140). In deze brief worden concrete voorbeelden genoemd waarin de Nederlandse regering pleit voor de vrijlating van onrechtmatige gevangen in Azerbeidzjan.
Tijdens de 29e sessie van de VN-mensenrechtenraad d.d. 24 juni 2015 steunde Nederland in multilateraal verband een verklaring waarin de Azerbeidjaanse regering wordt opgeroepen om over te gaan tot onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Leyla en Arif Yunus.
In reactie op de veroordeling van Leyla en Arif Yunus tot jarenlange gevangenisstraffen heb ik op 14 augustus jl. een verklaring uitgebracht waarin ik mijn ernstige zorgen uit over het toenemend gebrek aan respect voor mensenrechten in Azerbeidzjan. In deze verklaring onderstreep ik ook de EU-verklaring waarin de Azerbeidjaanse autoriteiten worden opgeroepen om de rechtszaak tegen Leyla en Arif Yunus te herzien en het echtpaar Yunus in vrijheid te stellen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Huizenbezitters betalen te veel rente voor hun spaarhypotheek»?1 Klopt de conclusie van het bericht dat de genoemde banken ten onrechte een risico-opslagrente (blijven) berekenen voor hypotheken zelfs met een aanzienlijke bijbehorende spaarrekening? Betalen deze huiseigenaren teveel hypotheekrente? Heeft u eerder soortgelijke berichten ontvangen? Zo ja, wat vindt u hiervan?

Ik ben bekend met het bericht «Huizenbezitters betalen te veel rente voor hun spaarhypotheek» en vergelijkbare eerdere berichtgeving. Of het meenemen van spaartegoeden bij de bepaling van de risico-opslag gunstig is voor de consument is afhankelijk van de omvang van het opgebouwde spaartegoed en het marginale tarief waartegen de hypotheekrente fiscaal aftrekbaar is. Een verlaging van de hypotheekrente – en daarmee ook de rente over het spaartegoed (deze zijn over het algemeen gekoppeld) – zal leiden tot een stijging van de spaarpremie. Die stijging is noodzakelijk om het gewenste eindbedrag voor de aflossing van de hypotheek te halen aan het einde van de looptijd. In de praktijk kan dit juist leiden tot een stijging van de maandlasten. Dit in tegenstelling tot een volledig annuïtaire hypotheek, waar een renteverlaging altijd gunstig is voor de consument.

Vraag 2

Zijn banken voldoende transparant richting hun klanten bij het aanbieden van een nieuwe hypotheekrente over het wel of niet doorberekenen van een risico opslagrente en de bijbehorende voorwaarden? Zo nee, is bent u dan bereid om hierover in gesprek te gaan met de banken? Welke verantwoordelijkheid heeft een bank hierin c.q. welke verplichtingen? In hoeverre mogen banken een risico-opslag rente berekenen als er voldoende geblokkeerd spaargeld tegenover staat en hoe past dit in de «klant centraal»?

Voor alle aan consumenten verstrekte informatie geldt dat deze op grond van artikel 4:19, tweede lid, Wet op het financieel toezicht (Wft): «correct, duidelijk en niet misleidend» dient te zijn. Dit geldt dus ook voor informatie over (de werking van) een spaarhypotheek. Daarnaast geldt dat voorafgaand aan de totstandkoming van een overeenkomst, op grond van artikel 4:20 Wft, alle relevante informatie moet worden verstrekt om een consument in staat te stellen een adequate beslissing te maken. Gedurende de looptijd van een hypotheek, gelden er specifieke informatieverplichtingen rond een renteverlenging (artikelen 68a en 68b BGfo). In deze regelgeving is onder meer bepaald welke eisen worden gesteld aan een renteverlengingsvoorstel. Hierin is tevens opgenomen dat een consument op de mogelijkheid moet worden gewezen om advies over oversluitmogelijkheden in te winnen bij de aanbieder of een andere financiële dienstverlener. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) ziet toe op een adequate informatieverstrekking door aanbieders op basis van deze regelgeving.

Vraag 3

Heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) de praktijk rond risico-opslag bij spaarhypotheken eerder onderzocht? Zo ja, wat concludeert de AFM en welke signalen heeft de AFM ontvangen? Zo nee, waarom niet en is de AFM bereid dat te doen naar aanleiding van de signalen van Vereniging Eigen Huis? Welke instrumenten heeft de AFM om te waarborgen dat huiseigenaren met een spaarhypotheek transparant en afdoende worden geïnformeerd over de effecten van hun spaarrekening op hun hypotheekrente en klanten niet onnodig teveel betalen?

De AFM heeft geen onderzoek gedaan naar (de structuur van) risico-opslagen bij spaarhypotheken. De AFM heeft op basis van signalen echter wel een beperkt aantal hypotheekvertrekkers hier in het verleden op aangesproken. De AFM verwacht dat aanbieders in het kader van het productontwikkeling- en reviewproces een afweging maken of bepaalde productaspecten wel of niet in het belang van klanten zijn. Dit geldt ook voor hypotheekverstrekkers voor wat betreft het meewegen van het opgebouwde spaartegoed bij het bepalen van de risico-opslag op de rente. Als uit die afweging blijkt dat het meewegen van het spaartegoed bij het bepalen van de risico-opslag in het belang van hun klanten is, dan verwacht de AFM dat hypotheekverstrekkers dit ook doen. De AFM zal hypotheekverstrekkers hier – waar nodig – ook in de toekomst op aanspreken.

Vraag 1

Is het waar dat u in antwoord op eerdere vragen d.d. 21 april 20151 met de tekst «Er is geen sprake van het in bruikleen geven aan de Belastingdienst» verkeerd heeft geantwoord?» Zo nee, hoe kan het dan dat er in het aanbestedingsdocument2 staat dat er sprake is van bruikleen?

Zoals ik eerder op 21 april jl. aan u heb geantwoord, is er geen sprake van het in bruikleen geven van de boekscanners aan de Belastingdienst, maar zijn deze na de inkoop eigendom van de Staat. De formulering in het aanbestedingsdocument d.d. 21-10-2014 is op dit punt helaas ongelukkig.

Vraag 2

Verschillen u en de Commissie van Aanbestedingsexperts nog steeds van mening over de regels die gelden wanneer de Staat inkoopt op de markt, en over de voorwaarden waarop de Staat als rechtspersoon binnen zijn eigen organisatie werkzaamheden kan laten uitvoeren? Zo ja, wat betekent dit verschil van mening over de bruikbaarheid van de aanbestedingsregelgeving? Vindt u het wenselijk dat regelgeving voor meerdere interpretaties vatbaar is?

Er is geen verschil van mening dat de aanbestedingsregels van toepassing zijn, wanneer de Staat inkoopt op de markt. Het gaat in deze zaak om de vraag of de Staat als rechtspersoon binnen de eigen organisatie werkzaamheden kan laten uitvoeren zonder dat de aanbestedingsregels daarop van toepassing zijn.
Ook eerder is in een overleg met uw Kamer reeds aangegeven dat het kabinet van mening verschilt met de Commissie van Aanbestedingsexperts. Het kabinet is van mening dat de overheid gerechtigd is om dit eigen werk door eigen mensen te laten doen.3 Er is in deze zaak dan ook geen aanleiding tot het innemen van een ander standpunt dan zoals verwoord in de beantwoording van de Kamervragen en mijn reactie op de motie.4 Voorts wijs ik u in dit verband op een aantal publicaties dat mijn standpunt ondersteunt.5 Het is niet ongebruikelijk dat er verschillende interpretaties zijn van regelgeving. In zo’n geval is het aan de rechter om de regelgeving uit te leggen. Het feit dat er een geschil is over de toepasselijkheid van de Aanbestedingswet 2012 maakt de wet niet minder bruikbaar.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de belangrijkste conclusies van het onderzoek van het Public Procurement Research Centre van de Universiteit Utrecht, waarin een verdere juridische onderbouwing wordt gegeven van het begrip «zelfvoorziening» in het aanbestedingsrecht, en het begrip «Staat» zoals opgenomen in de Aanbestedingswet 2012?

Uit nadere informatie is gebleken, dat het onderzoek met de conclusies waarnaar de vraag verwijst nog niet beschikbaar is. Beantwoording van deze vraag zal plaats kunnen vinden, zodra het kabinet kennis heeft kunnen nemen van het bewuste rapport en de gevolgtrekkingen.

Vraag 4

Als het juridisch al juist zou zijn dat, zoals u stelt, overheden vrij zijn om te beslissen of activiteiten ten behoeve van de eigen overheidsorganisatie worden uitbesteed aan derden, dan wel in eigen beheer worden uitgevoerd, waarom legt u dan het verzoek van de Kamer om de inbestedingsplannen terug te draaien en u in te spannen voor een eerlijke en transparante aanbestedingsprocedure voor digitaliseringswerkzaamheden naast zich neer?

Na alle voorbereiding sinds 2014 kan in dit najaar een begin met de geplande werkzaamheden worden gemaakt. Het behoort tot mijn verantwoordelijkheid om de nu op handen zijnde start af te wegen tegen het verzoek van uw Kamer om de inbesteding terug te draaien. De verschillende elementen die onderdeel uitmaken van mijn afweging licht ik hierna nader toe.
Naar mijn overtuiging dienen wij met de digitalisering en ontsluiting van de rijkscollecties een maatschappelijk belang. Door de digitalisering maakt het Nationaal Archief de archiefcollecties beter toegankelijk, wordt hergebruik van informatie gestimuleerd en worden mogelijkheden gecreëerd tot het combineren van de archiefinformatie met die uit andere bronnen.
De wijze van uitvoering waarbij het Rijk gebruikmaakt van shared services is geoorloofd en beproefd, een uitgangspunt dat ook is vastgelegd in het Regeerakkoord.6 Binnen het concern Rijk is elk organisatieonderdeel van de rijksdienst flexibel inzetbaar en beschikbaar om werkzaamheden te verrichten voor andere onderdelen binnen de rijksdienst, zoals de Minister voor Wonen en Rijksdienst aan uw Kamer uiteen heeft gezet.7 Voorbeelden van interne dienstverlening binnen de rijksoverheid zijn afgezien van de onderhavige scandiensten te vinden op het terrein van salarisadministratie en personeelszaken (P-Direkt; Expertisecentrum Organisatie en Personeel, BZK), gezamenlijke inkoop (Inkoop Uitvoerings Centra, diverse ministeries), werkplekbeheer en ICT-diensten, documentdiensten (Doc-Direkt, BZK), facilitaire dienstverlening (FMHaaglanden, BZK) en incassodiensten van het Centraal Justitieel Incassobureau (V&J), deze laatste voor onder meer de Dienst Uitvoering Onderwijs en het Zorginstituut Nederland. Tevens is het een goede en te verdedigen zaak dat met de digitalisering van de rijkscollecties binnen diezelfde rijksoverheid werk met werk gemaakt wordt, zoals ook het Regeerakkoord spreekt van het belang van een baanperspectief bij het Rijk.
Terugdraaien van de inbesteding van de werkzaamheden, zoals de motie vraagt, leidt tot een verdere vertraging van, naar verwachting, minimaal een jaar. Eenmalige investeringen voor het inrichten van het scanproces moeten dan worden afgeschreven. Er zullen extra kosten zijn voor transport en logistiek. Voor het aanbestedingsproces zelf is het nodig een nieuwe begroting op te stellen en middelen te reserveren. In totaal zal het terugdraaien van de afspraken met de Belastingdienst en het herinrichten van het digitaliseringsproces leiden tot een eenmalige extra kostenpost van naar schatting € 0,75 mln.
Zoals ik in mijn beantwoording van de Kamervragen en de reactie op de motie aan uw Kamer uiteenzette, is bij de keuze voor inbesteding van de werkzaamheden voor het Nationaal Archief bij de Belastingdienst niet over één nacht ijs gegaan. De businesscase is gebaseerd op een goede verhouding tussen prijs en kwaliteit en afspraken over maatwerk. De positieve samenwerking tussen het Nationaal Archief en de Belastingdienst op het terrein van digitalisering is niet nieuw en dateert al van enige jaren terug.
Hoewel in beginsel niet onmogelijk, is een positieve businesscase als er nu is voor inbesteding van de werkzaamheden langs de weg van aanbesteding niet zomaar te realiseren. Omdat de collecties divers van locatie, aard, omvang en afmeting zijn en deze aspecten niet altijd tevoren bij de archiefdiensten volledig bekend zijn, vergt een aanbestedingstraject ook uit dat oogpunt veel voorbereiding en nazorg.
Dit laatste zet ik graag nader uiteen. Bij de bestaande raamovereenkomsten van het Nationaal Archief met marktpartijen is digitalisering gekoppeld aan het type archiefstuk binnen een archief (negatieven, grote formaten, foto’s, microfilms en archieven). Een en hetzelfde archief kan verschillende typen archiefstukken bevatten. Bij het werken volgens deze overeenkomsten zouden archieven afhankelijk van het type archiefstuk moeten worden opgesplitst om te kunnen worden gedigitaliseerd door verschillende partijen en na afloop weer moeten worden hersteld. Dit proces is logistiek complex en foutgevoelig en brengt extra kosten en risico’s met zich mee.
Voorgaande elementen maken deel uit van mijn afweging. Op grond hiervan is in mijn ogen een verder uitstel van de digitalisering van de rijkscollecties onnodig en evenmin wenselijk.

Vraag 5

Hoe verhouden uw inbestedingsplannen zich tot het negeren van het oordeel en de expertise van de Commissie van Aanbestedingsexperts, het naast u neerleggen van een met ruime meerderheid aangenomen motie in de Kamer3, en het doorzetten van uw eigen plannen en die van het Nationaal Archief, met de kabinetsbrief van 11 oktober 20134, waarin helder wordt geschreven: «binnen het Rijk wordt geen uitbreiding met scanfaciliteiten meer toegestaan»?

De passage in de aangehaalde kabinetsbrief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst houdt in dat grootschalige scanactiviteiten binnen het Rijk dienen te worden uitgevoerd bij één van de drie genoemde scanstraten van de ministeries van BZK, V&J en de Belastingdienst. De voorgenomen inbesteding en uitvoering van de digitaliseringswerkzaamheden ten behoeve van de rijkscollecties dienen derhalve binnen een van deze drie faciliteiten plaats te vinden. Op de onjuiste aanname van de Commissie van Aanbestedingsexperts wees ik eerder onder vraag 2.

Vraag 6

Bent u bereid dit keer rechtstreeks te beantwoorden of u het digitaliseren van archieven een taak vindt van de Belastingdienst?5 Zo ja, vindt u dit een taak van of voor de Belastingdienst?

Het digitaliseren van documenten en stukken is te beschouwen als onderdeel van het primaire werkproces van de Belastingdienst. Het is daarmee een van diens taken, die worden uitgevoerd door het Centrum voor Facilitaire Dienstverlening (B/CFD). De afdeling Centrale Invoer in Heerlen, onderdeel van B/CFD, is een van de drie aangewezen scanstraten die de gehele rijksoverheid ten dienste staan. Op grond van die aanwijzing kan ook het scannen van archiefmateriaal tot de taken van de Belastingdienst behoren. Behalve aan het Nationaal Archief verleent de Belastingdienst, afdeling Centrale Invoer, momenteel scandiensten aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (OCW), het CIBG (VWS), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (VWS) en de Kiesraad (BZK).

Vraag 7

Deelt u de mening dat het een vreemde gang van zaken is dat de Belastingdienst, naast de uitvoering van haar kerntaak – het innen van belastingen –, ook in staat wordt gesteld om diezelfde bedrijven van wie ze belasting int te beconcurreren met, in dit geval, digitaliseringswerkzaamheden?

Zoals ik in mijn eerdere beantwoording van de Kamervragen heb aangegeven, is van concurrentie met derden geen sprake indien de rijksoverheid zelf voorziet in bepaalde goederen of diensten die zij nodig heeft en het aanbieden van die goederen en diensten uitsluitend binnen de rechtspersoon de Staat geschiedt. Zie ook het antwoord onder vraag 4.

Vraag 8

Op welke exacte datum is de aanbesteding van de 16 boekscanners gegund?

Op 16 januari 2015 is de opdracht voor de boekscanners inclusief additionele diensten en ondersteuning gegund. In de hierop volgende zogeheten Alcatel-periode van 20 dagen is geen gebruik gemaakt van de gelegenheid om op te komen tegen deze gunningsbeslissing. Hiermee is de gunning definitief geworden. Op 24 juni 2015 is de aankondiging van de gegunde opdracht op TenderNed geplaatst.

Vraag 9

Hoe heeft u kunnen beoordelen of er sprake is van een marktconforme prijs – een vereiste die u in uw brief van 23 juni 20156 zelf poneert – zonder bij marktpartijen op te vragen wat hun prijs zou zijn? Kunt u de betreffende afweging over de te kiezen uitvoeringsvorm uiteenzetten, en uw stelling over «een positieve businesscase» verklaren, als er niet eens is geïnformeerd bij de marktpartijen?

Het Nationaal Archief beschikt door de bestaande raamovereenkomsten alsmede verschillende digitaliseringsprojecten zoals Metamorfoze, Beelden voor de Toekomst en Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed (GCE) over voldoende actuele marktkennis en expertise, op grond waarvan het een goede inschatting kan maken van wat als marktconform mag gelden. Deze informatie en expertise is betrokken bij het opstellen van de businesscase tot inbesteding.

Vraag 10

Is het waar dat als de digitalisering van het Rijksarchief zou worden gerealiseerd via openbare aanbestedingen en gunningen aan marktpartijen, het Nationaal Archief niet zelf de kosten had hoeven maken voor de aanschaf van de scanapparatuur? Hoe verhoudt dit zich tot de businesscase?

Indien de digitaliseringswerkzaamheden ten behoeve van de rijkscollectie zouden worden aanbesteed, ligt het niet voor de hand dat het Rijk zelf de benodigde apparatuur zou aanschaffen. Daar staat tegenover dat de kosten voor het gebruik, onderhoud en afschrijving van apparatuur in dat geval door marktpartijen worden verdisconteerd in de kostprijs per scan. Zoals ik in mijn reactie op de motie echter aangaf, bestaat de businesscase uit meer dan het element prijs. Daar komt bij dat de door aanbesteding aangeschafte scanapparatuur eigendom is geworden van de Staat en binnen het gehele concern Rijk gebruikt kan worden.

Vraag 11

Waarom schrijft u in uw brief van 23 juni 20157 dat in het geval dat de werkzaamheden niet worden inbesteed bij de Belastingdienst, maar openbaar aanbesteed bij marktpartijen, zoals de eerdergenoemde motie voorstelt, de rijkscollectie bij het Nationaal Archief moet worden geanalyseerd? Impliceert u hiermee dat wanneer de digitaliseringswerkzaamheden zouden worden inbesteed, een analyse van de rijkscollectie niet nodig is?

Ja, bij inbesteding is nadere analyse van het deel van de rijkscollectie dat voor digitalisering in aanmerking komt niet nodig. Bij aanbesteding had het Nationaal Archief gebruik moeten maken van de bestaande raamovereenkomsten, waarbij digitalisering is gekoppeld aan het type archiefstuk. Zie voorts het antwoord onder vraag 4.

Vraag 12

Indien het antwoord op vraag 11 bevestigend is, hoe verklaart u dan dat circa 70% van het in te besteden budget geldt ter dekking van kosten van voorbereiding en verwerking die door het Nationaal Archief zelf worden gemaakt?

De 70% van het budget bij inbesteding is bedoeld voor voorbereidende werkzaamheden en begeleiding door en bij het Nationaal Archief. Deze voorbereidende werkzaamheden zijn onder alle omstandigheden noodzakelijk en bestaan uit onder meer logistieke organisatie, selectie van archieven, transport, gereedmaken van documenten, toekennen van metadata en kwaliteitscontrole van de scans.

Vraag 13

Indien het antwoord op vraag 11 ontkennend is, waarom gebruikt u dit dan als argument vóór inbesteding?

Zie de beantwoording onder vraag 11.

Vraag 14

Hou verhouden de cijfers uit uw antwoord op eerdere vragen d.d. 21 april 2015 waarin u een bedrag van € 7 miljoen opvoert voor de digitaliseringswerkzaamheden voor de periode van eind 2013 t/m 20158 zich met de cijfers in de passage uit uw eerdergenoemde brief van 23 juni 2015, waarin een bedrag van € 5 miljoen wordt genoemd9? Welk van de twee bedragen is juist?

Beide bedragen zijn juist. Voor de digitaliseringswerkzaamheden is voor de periode van eind 2013 t/m 2015 binnen het programma DTR € 7 mln. gereserveerd. Voor de jaren na 2015 is er binnen het programma DTR structureel € 5 mln. opgenomen.

Vraag 15

Is de Belastingdienst voornemens de scanwerkzaamheden en het noodzakelijke werk daaromheen uit te laten voeren? Zou dat eigen personeel van de Belastingdienst betreffen? Of wil de Belastingdienst personeel aantrekken via bijvoorbeeld uitzend- en/of payrollconstructies?

De voorgenomen scanwerkzaamheden zullen voornamelijk worden uitgevoerd door personeel dat binnen de Belastingdienst tijdelijk of permanent in dienst is. De Belastingdienst maakt geen gebruik van payroll-constructies.

Vraag 16

Realiseert u zich dat er bedrijven zijn die hebben geïnvesteerd in onder meer scanapparatuur, om te kunnen voldoen aan de aanbestedingseisen van de overheid bij scanopdrachten?

Ik realiseer mij dat de markt inspeelt op de vraag van de overheid. Er is echter nooit sprake van geweest dat ook de digitalisering van de rijkscollecties als onderdeel van het programma Digitale Taken Rijksarchieven (DTR) openbaar zou worden aanbesteed.

Vraag 17

Hoe kunt u in de beantwoording van 21 april jl. op de eerdere vragen10 beweren dat het belang van het midden- en kleinbedrijf geenszins ter discussie staat, als u uw inbestedingsplannen tegen de wens van de Kamer, en lijnrecht tegen het oordeel van de Commissie van Aanbestedingsexperts in toch doorzet, met als gevolg banenverlies bij het midden- en kleinbedrijf?

Zoals ik in mijn beantwoording van de Kamervragen d.d. 21 april jl. en mijn reactie op de motie d.d. 23 juni jl. aangaf, is het kabinetsbeleid gericht op een goede balans tussen enerzijds het belang van een kleinere, slagvaardige en efficiënte overheid alsmede het belang van goed en sociaal werkgeverschap en anderzijds de belangen van de markt. Van een zwart-wittegenstelling voor of tegen de markt is geen sprake. Een dergelijke tegenstelling doet evenmin recht aan de belangenafweging die van geval tot geval aan een beslissing tot in- of aanbesteden voorafgaat.
Bovendien is er bij die beslissingen ruimte voor een meersporenaanpak. Bij inbesteding is meestal sprake van gelijktijdige inkoop van goederen of diensten op de markt. In het onderhavige geval is de benodigde scanapparatuur openbaar Europees aanbesteed. Buiten het programma DTR besteedt het Nationaal Archief digitaliseringsopdrachten ook openbaar aan.
Zie voorts het antwoord onder vragen 2 en 16.

Vraag 18

Kunt u deze vragen uiterlijk vrijdag 4 september beantwoorden, zodat de antwoorden kunnen worden betrokken bij het plenaire debat over dit onderwerp dat waarschijnlijk plaatsvindt in september?

Ja.

Vraag 19

Zou u deze vragen zoveel mogelijk afzonderlijk willen beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «Bomenstichting stuurt brief naar ministerie»?1 Bent u inmiddels ook bekend met de inhoud van de brief?

Ik ken het aangehaalde bericht. Dit bericht bevatte onjuiste informatie, er is geen brief verstuurd. Het bericht is ondertussen vervangen door het bericht «Bomenstichting stuurt Minister geen brief». Ik verwijs voor deze aanpassing naar de internetpagina van regio 82.
Het Ministerie van Economische Zaken is door de Bomenstichting Achterhoek geïnformeerd dat er geen brief is gestuurd over de bomen die gekapt moeten worden voor de aanleg van de 380 kV-hoogspanningsverbinding tussen Doetinchem en Voorst (grens). De Bomenstichting Achterhoek geeft verder aan goed en adequaat geïnformeerd te zijn over de kap van bomen ten behoeve van de aanleg van de nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbinding in de Achterhoek. Het is volgens deze stichting spijtig dat er gekapt moet worden voor realisatie van de hoogspanningsverbinding. Naar het oordeel van de stichting is er echter sprake van voldoende compensatie. De Bomenstichting Achterhoek geeft aan in te stemmen met de plannen in het vertrouwen dat de werkzaamheden volledig volgens de omschreven plannen zullen worden uitgevoerd en de te bereiken resultaten voor landschap en natuur worden gerealiseerd.

Vraag 2

Wat is de projectstatus van de 380kV-hoogspanningslijn tussen Doetinchem en Wesel? Op welke wijze vindt overleg plaats met (vertegenwoordigers van) gemeenten, omwonenden en maatschappelijke organisaties? Heeft dit overleg tot bijstelling van gemaakte keuzes geleid?

Het inpassingsplan en een deel van de benodigde uitvoeringsbesluiten voor deze nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbinding tussen Doetinchem en het grenspunt bij Voorst zijn op 15 april 2015 vastgesteld.
Ten tijde van het ontwikkelen van het tracé voor de nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbinding is bilateraal overleg gevoerd met belanghebbenden en belangengroepen, zijn openbare informatieavonden georganiseerd, zijn regio-overleggen met vertegenwoordigers van overheden belegd en er zijn bestuurlijke overleggen gevoerd. Er is ook meerdere keren met de Bomenstichting Achterhoek gesproken. Tijdens deze bijeenkomsten is de ontwikkeling van het tracé voor de nieuwe 380 kV-hoogspanningsverbinding besproken, zodat wensen en reacties meegenomen konden worden. Indien daar aanleiding voor was, zijn de plannen bijgesteld.
Ik heb uw Kamer tijdens het AO Energie op 9 april 2015 toegezegd de betrokken regio te informeren over de (on)mogelijkheid van ondergrondse verkabeling van deze verbinding. Bij publicatie van het inpassingplan heb ik de regio geïnformeerd over de keuze voor een bovengrondse inpassing van deze verbinding. De regio is hierover aanvullend geïnformeerd door middel van nieuwsbrieven en tijdens ambtelijk overleg.

Vraag 3

Is het waar dat voor deze 380kV-verbinding alleen al in de gemeente Oude IJsselstreek 150 bomen gekapt dienen te worden? Hoeveel bomen moeten in andere gemeenten gekapt worden ten behoeve van deze lijn?

Er zijn omgevingsvergunningen aangevraagd voor het vellen van houtopstanden in de gemeente Oude IJsselstreek voor in totaal 123 bomen en 3 singels. Voor het project Doetinchem–Voorst (grens) 380kV dienen in totaal 398 bomen te worden gekapt en 175 bomen te worden gesnoeid. Verder dient er totaal 7,4 hectare aan houtopstanden (bosschages en kleine bosjes) te worden gekapt.

Vraag 4

Zijn alle alternatieven, waarbij mogelijk minder schade aan de natuur wordt aangericht, onderzocht? Zo ja, wat waren de uitkomsten van dit onderzoek? Zo nee, bent u bereid dit alsnog te doen?

In het kader van het inpassingsplan is een milieueffectrapportage (MER) opgesteld. Hiervoor zijn alternatieven ontwikkeld en op hun (milieu)gevolgen bekeken om zicht te krijgen op de mogelijke gevolgen voor het milieu. Het gekozen tracé is gebaseerd op het Meest Milieuvriendelijke Alternatief uit het MER. Bij de keuze voor het tracé en de positionering van de mastvoeten is zoveel als mogelijk rekening gehouden met de structuur van het landschap en met lokale elementen zoals bossen en houtwallen. Landschappelijk gezien kenmerkt het gekozen tracé zich door een aaneenschakeling van relatief lange rechtstanden, hetgeen een zo rustig mogelijk beeld oplevert. Ook vanuit ecologisch oogpunt kan gesproken worden van een optimaal resultaat; aantasting van de ecologische hoofdstructuur (EHS) wordt zoveel mogelijk voorkomen.

Vraag 5

Op welke wijze wordt de natuur in dit gebied gecompenseerd als geen andere oplossing mogelijk blijkt dan de nu gekozen oplossing?

In de omgevingsvergunningen voor het vellen van houtopstanden is – waar relevant – een herplantplicht opgenomen die in het Landschapsplan juridisch bindend is verankerd. De herplantplicht ziet op circa 660 bomen en 7,8 hectare houtopstanden.
Om de effecten op het landschap te beperken wordt de nieuwe 380 kV-verbinding landschappelijk ingepast door nieuwe houtopstanden, op zodanige wijze aan te brengen dat dit leidt tot een goede samenhang van lijn en landschap. In het Landschapsplan voor deze verbinding is voorzien in inrichtingsmaatregelen die noodzakelijk zijn voor een goede inpassing van de nieuwe 380 kV-verbinding. De uitvoering van dit Landschapsplan is verplicht. De inrichtingsmaatregelen zijn onderbouwd op grond van het MER, de EHS, de Flora- en faunawet, de Watertoets, de Boswet c.q. «Richtlijn compensatie Natuur en Bos» van de provincie Gelderland, en de gemeentelijke (kap)verordeningen.

Vraag 6

Op welke wijze worden de hoogspanningsmasten in het landschap ingepast, zodat de schade aan de natuur wordt beperkt, en ook recreatie, toerisme en vestigingsklimaat op orde kunnen blijven?

Zie de beantwoording onder 5.

Vraag 1

Kent u het artikel «Laat kleine verzekeraar niet verdwijnen»?1 Wat vindt u van de inhoud van dit artikel?

Ja, ik ben bekend met de inhoud van het artikel. Zoals aangegeven in mijn antwoorden van 29 mei jl. op eerdere vragen van het lid De Vries2 zitten de knelpunten voor kleine (onderlinge) verzekeraars met name in de toezichtkosten.
Naar mijn oordeel kan toepassing van alle eisen uit de richtlijn solvabiliteit II op alle verzekeraars inderdaad als niet proportioneel en knellend worden beschouwd. In de Nederlandse implementatie van de richtlijn solvabiliteit II is daarom op verschillende manieren rekening gehouden met de aard, omvang en complexiteit van de risico’s van verschillende categorieën verzekeraars. Teneinde de toezichtkosten zo veel mogelijk te beperken, zijn verschillende versoepelingen aangebracht in het nieuwe toezichtregime voor kleine verzekeraars. In mijn beantwoording van 29 mei jl. heb ik deze versoepelingen uiteengezet.
Verzekeraars met een beperkte risico-omvang (kleine verzekeraars) die niet onder de richtlijn zullen vallen, kunnen onder solvabiliteit II Basic of de Vrijstellingsregeling Wft vallen. Voor levensverzekeraars van beperkte risico-omvang is volledige vrijstelling van DNB-toezicht niet mogelijk.

Vraag 2

Hoe moet dit artikel gezien worden in relatie tot de antwoorden van 29 mei 2015 op eerdere Kamervragen van de VVD over het bericht «Kleine verzekeraars vechten voor voortbestaan»? Hoe beoordeelt u uw eigen gegevens; uit deze antwoorden blijkt dat het aantal kleine verzekeraars is afgenomen en er nauwelijks nieuwe kleine verzekeraars zijn bijgekomen sinds 2011?

Zoals eerder aangegeven, staat de Nederlandse verzekeringsmarkt al jaren onder druk. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de krimp van het premievolume in zowel de leven- als schademarkt. Naar verwachting krimpt de vraag naar, onder andere, individuele levensverzekeringen ook de komende jaren nog en blijft het premievolume dalen. Mijn eerdere antwoorden moeten in het licht van deze precaire situatie worden bekeken. Consolidatie kan bijdragen aan het realiseren van kostenbesparingen om deze ontwikkelingen het hoofd te bieden. Consolidatie door fusies en overnames of het beëindigen van de activiteiten kunnen de afname van het aantal kleine verzekeraars verklaren. Daarnaast kan toetreding tot deze markt door de krimpende omvang en concurrentie als niet aantrekkelijk worden ervaren, hetgeen het kleine aantal toetreders kan verklaren.
Door middel van regelgeving en het toezicht daarop wordt gestreefd naar een gezonde, stabiele en concurrerende verzekeringsmarkt. Zoals ook aangegeven in de beantwoording van 29 mei jl. kunnen kleine verzekeraars een waardevolle bijdrage leveren aan een diverse en concurrerende verzekeringsmarkt. Dit wordt mogelijk gemaakt door het toezicht zo in te richten dat de polishouder goed beschermd kan worden, maar de regels kleine verzekeraars niet onnodig beperken in hun bedrijfsvoering. Solvabiliteit II biedt die betere bescherming, ook voor polishouders van kleinere verzekeraars. Aan proportionaliteit is vorm gegeven via de diverse versoepelingen die voor kleine verzekeraars zijn aangebracht. Deze proportionele invulling geldt zowel voor bestaande verzekeraars als nieuwe potentiële toetreders.

Vraag 3

Komt er met Solvency II en Solvency Basic (inclusief de vrijstellingsregeling) in feite een einde aan de traditie van onderling verzekeren? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Bij het toezicht op verzekeraars is het uitgangspunt proportionaliteit. Daarom zijn kleine onderlinge schadeverzekeraars momenteel uitgezonderd van een aantal prudentiële toezichteisen en vallen zij onder een lichter toezichtsregime. Zij behoeven voor hun werkzaamheden niet te beschikken over een vergunning van DNB, maar kunnen daarvoor volstaan met een verklaring van DNB. Zoals het aangehaalde krantenartikel ook stelt, vormen onderlinge schadeverzekeraars vanwege het ontbreken van bepaalde eisen een laagdrempelige en toegankelijke manier voor burgers en ondernemingen om risico’s te delen. De invoering van de richtlijn solvabiliteit II en het Basic regime voor verzekeraars met beperkte risico-omvang per 1 januari 2016 leidt tot een verdere professionalisering en versterking van het toezicht op verzekeraars. Dat kan betekenen dat kleine onderlinge schadeverzekeraars die nu met een verklaring van DNB werken dan een Wft-vergunning (Solvency II Basic-vergunning of Solvency II-vergunning) nodig hebben, of dat zij onder de Vrijstellingsregeling Wft vallen en niet langer onder DNB-toezicht staan.
Het aantal schade- en natura-uitvaartverzekeraars dat op basis van de huidige gegevens vanaf 1 januari 2016 onder de Vrijstellingsregeling Wft valt (en dan niet langer onder toezicht van DNB valt) is ongeveer 70. Dit betreft grotendeels onderlinge waarborgmaatschappijen die deels met een verklaring en deels met een Wft-vergunning werken
Van de ruim 40 verzekeraars die vanaf 1 januari 2016 zullen vallen onder solvabiliteit II Basic betreft het grootste deel eveneens onderlinge waarborgmaatschappijen. Daarnaast zijn er diverse middelgrote onderlinge waarborgmaatschappijen die onder solvabiliteit II zullen vallen.

Vraag 4

In hoeverre vindt u dit een wenselijke ontwikkeling, aangezien onderlinge verzekeraars toch prima passen in het streven naar een participatiesamenleving? Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat onderlinge verzekeraars verdwijnen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Welke regelgeving knelt of gaat knellen voor onderlinge verzekeraars? In hoeverre is de regelgeving en de bijkomende bureaucratische verplichtingen proportioneel?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Waarom wordt de toezegging in de memorie van toelichting bij de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II (33 273) dat nog wordt bezien in hoeverre aan verzekeraars met beperkte risico-omvang die niet aan genoemde voorwaarden voldoen, maar zich wel volledig herverzekeren, ook een gehele of gedeeltelijke vrijstelling kan worden verleend, niet nagekomen?

In de memorie van toelichting bij het voorstel voor de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II is aangekondigd dat nog zou worden bezien in hoeverre ook aan verzekeraars met beperkte risico-omvang die niet voldoen aan de voorwaarden inzake de hoogte van het premie-inkomen, de technische voorzieningen en de omvang van de dekking, maar die zich volledig herverzekeren, een gehele of gedeeltelijke vrijstelling kan worden verleend. Die nadere beoordeling heeft intussen plaatsgevonden. Geconcludeerd is dat het enkele feit dat een verzekeraar volledig is herverzekerd onvoldoende reden is om de verzekeraar vrij te stellen van prudentieel toezicht. De herverzekering verkleint weliswaar de risico’s voor de verzekeraar, maar neemt die niet volledig weg. Wanneer de herverzekeraar op zeker moment in gebreke blijft kan dat tot gevolg hebben dat polishouders en begunstigden niet de uitkering krijgen waarop zij hadden gerekend of hun schade niet volledig vergoed krijgen. Om de polishouder te beschermen, is daarom in de conceptvrijstellingsregeling niet voorzien in een vrijstelling voor volledig herverzekerde verzekeraars. Voor de volledigheid zal daarover in de toelichting bij de regeling een passage worden toegevoegd.
Volgens opgave van de Nederlandsche Bank is slechts een enkele verzekeraar werkzaam die volledig is herverzekerd. Wat de huidige regeling betreft: kleine onderlinge waarborgmaatschappijen komen op dit moment slechts in aanmerking voor een verklaring als bedoeld in artikel 2 van het Besluit reikwijdtebepalingen Wft – waarmee de Wft grotendeels niet op hen van toepassing is – indien de bij hen verzekerde risico’s «op genoegzame wijze zijn herverzekerd», tenzij DNB herverzekering niet nodig acht. Die eis komt te vervallen: vrijstelling zal niet afhankelijk zijn van de mate waarin de herverzekeraar al dan niet is herverzekerd, maar alleen van de in de conceptvrijstellingsregeling opgenomen criteria, die overwegend betrekking hebben op de aard en de omvang van de activiteiten van de verzekeraar.

Vraag 7

Waarom komt deze vrijstelling niet terug in de concept-regeling die momenteel tot eind augustus ter consultatie voorligt? In hoeverre betekent dit dat de vrijstelling er niet komt en wat zijn de gevolgen daarvan? Bent u bereid om deze vrijstelling alsnog op te nemen in de regeling? Zo nee, waarom niet? Hoeveel verzekeraars zouden naar schatting onder deze definitie van volledig herverzekeren kunnen vallen bij een mogelijke vrijstelling? Is de huidige eis van volledig herverzekeren wel redelijk? Wordt hiermee de huidige definitie van genoegzaam herverzekeren vervangen door de definitie van volledig herverzekeren? Zo ja, waarom en wat is hiervoor de aanleiding en wat zijn hiervan de gevolgen voor kleine verzekeraars?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Wat doen het ministerie en de toezichthouders om kleine verzekeraars een kans te geven om in de toekomst ook een rol te blijven vervullen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 9

Wat doen het ministerie en de toezichthouders om nieuwe (kleine) verzekeraars en andere (financiële) startups een reële mogelijkheid te geven toe te treden tot de markt, want zij kunnen zorgen voor concurrentie, (regionaal) maatwerk, innovatie en soms zelfs op een goede manier «disruptive» zijn? Welke belemmeringen zijn daarbij? Wat wordt er gedaan om deze belemmeringen weg te nemen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 10

In hoeverre worden de ontwikkelingen c.q. de gevolgen van de invoering van Solvency Basic gemonitord, zodat bij onwenselijke ontwikkelingen tijdig kan worden ingegrepen? Wanneer wordt Solvency Basic geëvalueerd?

Er is niet voorzien in een formeel evaluatiemoment van het Basic regime, maar er zal vanzelfsprekend voortdurend oog zijn voor eventuele niet beoogde of ongewenste effecten.

Vraag 11

Bent u bereid de Tweede Kamer nader te informeren over inhoud van de vrijstellingsregeling Solvency Basic en de uitkomsten van de internetconsultatie?

Daartoe ben ik bereid. De uitkomsten van de internetconsultatie worden, zoals gebruikelijk, besproken in de toelichting bij de regeling.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de grootschalige sloop door de Chinese overheid van kruizen van christelijke kerken?1

Verschillende berichten melden dat in de provincie Zhejiang, China, katholieke en protestantse kerken zijn gesloopt en anderen ontdaan van kruisbeelden of andere Christelijke elementen. Zie ook antwoord op Kamervragen over dit onderwerp beantwoord in juni 2014, (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2013–2014, nr. 2241).

Vraag 2

Deelt u de mening dat de sloop van die kruizen onaanvaardbaar is als dat plaatsvindt terwijl die kruizen geen fysiek gevaar vormen?

In de provincie Zhejiang, China, zijn katholieke en protestantse kerken gesloopt en anderen ontdaan van kruisbeelden of andere Christelijke elementen.
Zoals ook beschreven in de beantwoording van Kamervragen met het kenmerk (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2013–2014, nr. 2241) ligt volgens berichtgeving een driejarige beleidscampagne van «three renovates, one demolish» ten grondslag aan het optreden van de provinciale overheid in Zhejiang. Het doel van deze campagne is het renoveren van oude woonwijken, oude fabrieksterreinen en stadsdorpen en het slopen van illegale bouwwerken. Met illegale bouwwerken wordt gedoeld op gebouwen die zonder de benodigde vergunningen en ontheffingen zijn gebouwd, waaronder sommige kerken en bijbehorende religieuze elementen.
De Chinese Grondwet voorziet in vrijheid van religie en bescherming tegen discriminatie van burgers op religieuze gronden. In China in het algemeen, en bij deze overheidscampagne in het bijzonder, is het van belang dat een goede balans wordt gevonden tussen wetshandhaving enerzijds en waarborgen van vrijheid van godsdienst en levensovertuiging anderzijds. De Nederlandse regering vraagt de Chinese autoriteiten, mede in EU verband, om mensenrechten, waaronder vrijheid van religie en levensovertuiging, te respecteren.

Vraag 3

Wilt u bij de Chinese autoriteiten navragen op welke gronden de sloop van de kruizen wordt uitgevoerd en welke rechtsmiddelen de benadeelden daartegen kunnen inzetten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat er onder deze omstandigheden geen enkele sprake kan zijn van een vertegenwoordiging van de Nederlandse overheid bij de militaire parade op 3 september a.s. in China? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u bevestigen dat Nederland op geen enkele manier bij die parade vertegenwoordigd zal zijn?

Gaarne verwijs ik hier naar de beantwoording van uw eerdere Kamervragen met het kenmerk (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2014–2015, nr. 3136) welke de Kamer op 25 augustus jl. heeft bereikt.

Vraag 5

Wilt u deze vragen beantwoorden, gelijktijdig met uw beantwoording van mijn eerdere vragen over deelname van Nederlandse bewindslieden aan de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in China, ingezonden 17 juli 2015 (vraagnummer 2015Z14209)?

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met de inhoud van het rapport «Cause For Concern, Hundreds of civilian non-combatants credibly reported killed in first year of Coalition airstrikes against Islamic State»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de bevinding in het rapport dat er sterke indicaties zijn dat vele honderden niet-strijders zijn omgekomen door toedoen van aanvallen van landen van de coalitie tegen IS? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het uitschakelen van doelen gebeurt volgens een zorgvuldig targeting proces. In de luchtcampagne tegen ISIS staan de bescherming van de burgerbevolking en het minimaliseren van burgerslachtoffers centraal.
Meldingen van vermeende burgerslachtoffers worden door de coalitie uiterst serieus genomen en waar mogelijk onmiddellijk onderzocht. CENTCOM start een onderzoek zodra er indicaties zijn van onbedoelde nevenschade of burgerslachtoffers. Er zijn vijf onderzoeken voltooid. Uit een van deze vijf onderzoeken blijkt dat het waarschijnlijk is dat er twee burgerslachtoffers te betreuren zijn. De uitkomsten van dit onderzoek zijn door US CENTCOM openbaar gemaakt. Momenteel zijn er zeven onderzoeken gaande. Op de uitkomsten van deze onderzoeken kunnen wij niet vooruitlopen.
Zoals reeds eerder aan uw Kamer gemeld, is het niet mogelijk volledig en betrouwbaar onderzoek te doen naar omgekomen burgerslachtoffers in ISIS-gebied door handelingen van ISIS, de Iraakse en Koerdische strijdkrachten of de internationale coalitie. De reden hiervoor is dat het moeilijk of soms zelfs onmogelijk is een gedetailleerde battle damage assessment op de grond te laten uitvoeren. De veiligheidssituatie laat dit niet toe en doden worden in de moslimgemeenschap meestal binnen 24 uur begraven. Ook laat de bevolkingsregistratie te wensen over, zeker in door ISIS gecontroleerde gebieden.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke van de in het rapport genoemde aanvallen waarbij waarschijnlijk niet-strijders zijn gedood (mede) zijn uitgevoerd door Nederland? Zo nee, waarom niet?

Om operationele redenen en omwille van de binnenlandse veiligheid doen wij geen uitspraken over specifieke gevallen.
Cause For Concern, Hundreds of civilian non-combatants credibly reported killed in first year of Coalition airstrikes against Islamic State, http://airwars.org/wp-content/uploads/2015/08/airwars-cause-for-concern-civilians-killed-by-coalition.pdf, augustus 2015.

Vraag 4

Is het waar dat van de kant van de coalitie rekening wordt gehouden met slechts twee doden onder niet-strijders? Zo nee, wat is dan de actuele stand van zaken? Hoe verklaart u de discrepantie met de bevindingen in het rapport?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid de aanbeveling in het rapport, dat Nederland net als Canada moet aangeven waar en wanneer het aanvallen heeft uitgevoerd, over te nemen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.