Vraag 1

Bent u bekend met de Purmerendse Scholen Groep, waar al jaren allerlei verschillende problemen spelen, waardoor grote onrust is bij leraren, leerlingen en ouders?1

Ja.

Vraag 2

Waarom heeft de Onderwijsinspectie nooit zichtbaar voor de buitenwereld ingegrepen?

Personele en financiële aangelegenheden zijn primair de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. De Inspectie van het onderwijs was en is op de hoogte van de onrust. Het is echter niet aan de inspectie om – direct – te interveniëren als sprake is van een conflict tussen een of meer werknemer(s) en het bestuur van een school.

Vraag 3

Wat wordt er op korte termijn door u ondernomen om orde op zaken te stellen en de rust te doen terugkeren?

Nu er aanleiding is te veronderstellen dat het conflict een dusdanige omvang heeft bereikt dat er risico’s voor het onderwijs ontstaan, heeft de Inspectie op 8 september 2011, een nader onderzoek ingesteld, met name om na te gaan in hoeverre de dagelijkse gang van zaken doorgang vindt en om vast te stellen wat het afgelopen cursusjaar de omvang was van de lesuitval. Dit onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat er behoefte is aan een uitgebreider vervolgonderzoek. Dit zal plaatsvinden op donderdag 29 september. Dit onderzoek zal leiden tot een openbaar rapport.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de artikelen «Ouders betalen leraar»1 en «Ouders gevraagd om geld voor extra leraar»2?

Voor mijn reactie verwijs ik u naar mijn antwoorden op de onderstaande vragen.

Vraag 2

Hoe is het idee ontstaan dat ouders allen 300 euro meebetalen aan het salaris van een leerkracht? Kwam dit idee van de ouders of van de school?

Uit contact met het bevoegd gezag is gebleken dat het initiatief vanuit het team en de ouders is gekomen en dat het bevoegd gezag het voorstel heeft overgenomen.

Vraag 3

Deelt u de mening van de directeur van basisschool De Basis in het Groningse Mussel dat de kwaliteit van het onderwijs wordt aangetast wanneer er nog maar twee groepen zouden zijn voor de hele basisschool? Zo ja, hoe gaat u voorkomen dat de onderwijskwaliteit wordt aangetast? Zo nee, waarom niet?

Ik deel deze mening niet geheel. Het kan voor leraren lastig zijn om aan een combinatiegroep (een samenvoeging van twee of meer leerjaren in één groep) les te geven, maar het is zeker mogelijk. De Inspectie van het Onderwijs wijst er in het Onderwijsverslag 2009/2010 op dat verreweg de meeste kleine scholen ten minste voldoende kwaliteit leveren. Dat geldt ook voor De Basis (zie ook mijn antwoord op vraag 4).
Wel is het zo dat kleine scholen een grotere kans hebben om zwak of zeer zwak te worden. Om die reden heb ik in het actieplan «Basis voor Presteren» aangekondigd dat er een programma komt om kleine scholen te ondersteunen bij het (blijvend) realiseren van een goede onderwijskwaliteit. De doelgroep van dit programma bestaat uit scholen met minder dan vijftig leerlingen. De Basis hoort daar ook toe.

Vraag 4

Begrijpt u de wanhoop van de ouders die vrezen voor de kwaliteit van het onderwijs voor hun kinderen? Zo ja, hoe gaat u deze vrees wegnemen?

Ik betreur het als ouders wanhopig zijn en vrezen voor de kwaliteit van het onderwijs. Daar is volgens mij geen reden toe, gelet op de bevindingen van de inspectie. Tijdens een inspectieonderzoek dat op 24 november 2010 is uitgevoerd, heeft De Basis het vertrouwen van de Inspectie van het Onderwijs gekregen. In februari 2011 is op grond hiervan het basisarrangement toegekend. Dit betekent dat het onderwijs op De Basis van voldoende niveau is. Ik hoop dat deze positieve bevindingen de onrust bij de ouders kunnen wegnemen.

Vraag 5

Wat is uw oordeel over het feit dat ouders de docent zelf gaan betalen, omdat deze anders wordt wegbezuinigd? Deelt u de mening dat niet de ouders, maar het schoolbestuur moet zorgen voor genoeg leerkrachten? Zo ja, wat gaat u doen? Zo nee, waarom niet?

De rijksbekostiging is toereikend voor het inrichten van het onderwijs op kleine scholen. Deze scholen krijgen relatief meer geld per kind, onder andere vanwege de kleine scholentoeslag.
Het schoolbestuur is verder verantwoordelijk voor het onderwijsaanbod. Het moet de rijksbekostiging aanwenden voor het onderwijsproces op de school. Dit betekent ook dat men moet zorgen voor voldoende leerkrachten om het onderwijs te geven. Het is daarom niet nodig dat ouders een leraar gaan betalen. Zij kunnen daartoe evenmin verplicht worden gesteld. Het basisonderwijs is immers gratis. Het staat ouders vrij om op vrijwillige basis een ouderbijdrage te geven.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het onwettig en onaanvaardbaar is dat ouders leerkrachten zelf gaan betalen, aangezien het hier om het primaire onderwijsproces gaat? Wat gaat u doen om deze situatie ongedaan te maken zonder dat de leerlingen er de dupe van worden?

Een bestuur mag aan ouders een extra bijdrage vragen maar dit is te allen tijde op vrijwillige basis. Bovendien dient goedkeuring te worden gevraagd aan de medezeggenschapsraad. Essentiële besluiten met betrekking tot het schoolbeleid, waaronder de vaststelling of wijziging van de hoogte en de bestemming van de ouderbijdrage zijn namelijk onderworpen aan het instemmingsrecht van de (oudergeleding) van de medezeggenschapsraad. Het aanvaarden van extra (ouder)bijdragen voor het aanstellen van een leerkracht moet dan ook deze instemming hebben.
Indien een ouderbijdrage wordt gebruikt voor het aanstellen van een extra leerkracht die ingezet wordt voor het geven van onderwijs, kunnen kinderen van ouders die hieraan niet mee kunnen of willen betalen, hiervan niet worden uitgesloten.

Vraag 7

Deelt u de mening dat dit soort oplossingen alleen mogelijk is voor ouders die genoeg geld hebben? Zo ja, hoe voorkomt u dat publieke scholen op deze manier deels privaat worden?

Deze mening deel ik niet. Het basisonderwijs is gratis. Het bijdragen door ouders aan de kosten van een extra leraar is niet nodig, omdat de rijksbekostiging toereikend is.

Vraag 8

Wat zijn de voorschriften over de besteding van giften van religieuze instellingen aan scholen? Mogen scholen deze giften inzetten voor zaken die het primaire proces raken, zoals onderwijzend personeel?

Met een groot aantal onderwijspartners is in februari 2009 het convenant «Scholen voor primair en voortgezet onderwijs en sponsoring» afgesloten. Hierin staat opgenomen dat een gift wordt gezien als een donatie. Dat is een geldelijke bijdrage, niet gebaseerd op de onderwijswetgeving en de ouderbijdragen, waarvoor het bevoegd gezag geen tegenprestatie levert.
In het convenant staat opgenomen dat de continuïteit van het onderwijs niet in gevaar mag komen doordat op enig moment sponsormiddelen of donaties wegvallen (art. 6). Het uitvoeren van aan de school wettelijk opgedragen kernactiviteiten, mag niet afhankelijk worden van de extra middelen.
In dit verband merk ik nogmaals op dat de overheid zorgt voor de reguliere bekostiging van de scholen waarmee men in staat is te voldoen aan de wettelijke verplichtingen.

Vraag 9

Wanneer kunnen wij uw plannen tegemoet zien om de bevolkingskrimp in goede banen te leiden? Bent u bereid schoolbesturen die te maken hebben met krimp tegemoet te treden wanneer zij vanwege die krimp in financiële moeilijkheden komen?

Op 14 september 2011 heb ik de Tweede Kamer geïnformeerd over de onderzoeksresultaten van het Instituut voor Onderzoek van Overheidsuitgaven over de kostenontwikkeling bij schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs die te maken hebben met krimp. In mijn beleidsreactie, waarnaar ik hier volledigheidshalve verwijs, zet ik uiteen welke maatregelen ik tref op dit thema.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht «Fusie van universiteiten Leiden, Rotterdam, Delft»?1

Ik heb kennisgenomen van een krantenbericht over voornemens van de drie genoemde universiteiten. Over de inhoud van het artikel heb ik geen oordeel.

Vraag 2

Is het waar dat de collegevoorzitters van de universiteiten van Leiden, Rotterdam en Delft hun plannen voor een fusie bekend willen maken bij de opening van het academisch jaar? Zo nee, wat is dan wel hun voornemen?

Het is aan de betrokken instellingen om te bepalen hoe en op welk moment zij de publiciteit zoeken. De drie universiteiten hebben inmiddels inderdaad ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar aangegeven waar zij staan in hun samenwerkingsproces.

Vraag 3

Deelt u de mening dat een fusie tussen deze drie universiteiten buitengewoon onverstandig is vanwege de schaalvergroting die het tot gevolg heeft? Hoe wordt het unieke karakter van de drie instellingen bewaard?

Naar ik heb begrepen, denkt men vooral aan samenwerking in het kader van gemeenschappelijke regelingen op basis van artikel 8.1 WHW dat het instellen van samenwerkingsinstituten mogelijk maakt. Het bewaren van het unieke karakter van de universiteiten van Delft, Rotterdam en Leiden is bij uitstek een aangelegenheid die de drie instellingen zelf aangaat. Niettemin willen de betrokken collegevoorzitters, waar het gaat om de uiteindelijke bestuurlijke en organisatorische vormgeving, alle opties openhouden, inclusief die van het – op termijn – daadwerkelijk samengaan van de drie universiteiten. Het is echter prematuur om de aangekondigde samenwerking van de universiteiten van Delft, Rotterdam en Leiden nu vanuit dat perspectief te beoordelen.

Vraag 4

Wordt de fusie mede ingegeven door de wens van de drie universiteiten hoger te scoren op internationale ranglijsten en meer internationale studenten aan te trekken, bijvoorbeeld uit China? Zo ja, wat is hierover uw mening?

Ik heb begrepen dat men plannen heeft voor intensieve samenwerking om de krachten op het terrein van onderwijs en onderzoek te bundelen met als doel profilering en differentiatie. De plannen die de drie instellingen aan het ontwikkelen zijn, zullen naar ik verwacht in lijn zijn met de kabinetsreactie van 7 februari jl. op het rapport van de Commissie Veerman en de Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap van 1 juli jl., waarin profilering van instellingen en een betere benutting van en meer focus en massa in onderzoek tot prioriteit voor deze kabinetsperiode is verklaard. Indien de samenwerking tussen Leiden, Delft en Rotterdam leidt tot een hogere plaats van deze universiteiten op internationale ranglijsten, juich ik dat van harte toe.

Vraag 5

Hoe voorkomt u dat de nieuwe mega-universiteit een bestuur krijgt dat mijlenver verwijderd staat van personeel en collegezaal en veel minder affiniteit heeft met onderwijs en onderzoek?

Het voert te ver om op basis van een krantenbericht nu al te spreken van een mega-universiteit en een bestuur dat ver verwijderd staat van personeel en onderwijs. Zie ook mijn antwoord op de vragen 6 en 7.

Vraag 6

Is het waar dat voor een fusie een wetswijziging nodig is, aangezien de drie universiteiten in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek afzonderlijk worden benoemd? Zo ja, hoe kijkt u aan tegen een dergelijke wetswijziging?

Voor een bestuurlijke en/of institutionele fusie van openbare universiteiten is inderdaad wetswijziging nodig. Ik wil daarover in het algemeen het volgende zeggen: het is mijn voornemen om wet- en regelgeving, waar deze een belemmering vormen voor de ambities van de Strategische Agenda, zoveel mogelijk aan te passen en daartoe voorstellen te doen. Indien de plannen van twee of meer universiteiten gericht op intensieve samenwerking en profilering als bedoeld in de Strategische Agenda gebaat zijn bij een daadwerkelijke instellingsfusie, dan zal ik per geval bezien of wetswijziging om een fusie mogelijk te maken geboden is, maar eerst nadat is gebleken dat een fusie een meerwaarde heeft in termen van kwaliteit die niet bereikt kan worden met bestaande wettelijke samenwerkingsvormen. Aan een fusie zullen strikte voorwaarden worden gesteld ten aanzien van de zorgvuldigheid van het fusieproces, het draagvlak onder interne en externe belanghebbenden, beperking van overhead en checks & balances waar het gaat om governance en kwaliteitsborging. Bovendien zal de regelgeving met betrekking tot de fusietoets onverkort van toepassing worden verklaard.
Vooralsnog ga ik ervan uit dat de huidige wettelijke kaders voldoende ruimte bieden voor samenwerking tussen universiteiten; ik denk daarbij vooral aan de instelling van samenwerkingsinstituten ex artikel 8.1 WHW.

Vraag 7

Op wat voor manier hebben personeel en studenten van de universiteiten inspraak op de fusieplannen? Deelt u de mening dat zij over een dergelijke grote beslissing instemmingsrecht moeten hebben?

Ik vind het vanzelfsprekend dat bestuurders zoeken naar draagvlak voor veranderingen die wezenlijke consequenties hebben voor personeel en studenten en dat alle geldende bepalingen met betrekking tot de betrokkenheid van de medezeggenschap in acht worden genomen. Bij de beoordeling van een fusie is – zoals ook geldt bij andere fusiebesluiten – de instemming van de medezeggenschap van belang.

Vraag 8

Wordt de geplande fusie onderworpen aan de fusietoets? Zo ja, wanneer gaat u dit doen? Zo nee, hoe blijft de kleinschaligheid en de variëteit van het onderwijsaanbod in de regio gewaarborgd?

Een fusietoets is eerst aan de orde wanneer er sprake is van een daadwerkelijke fusie, die dan ook wettelijk mogelijk gemaakt moet zijn. Ik voeg daaraan toe dat het waarborgen van kleinschaligheid niet het doel is van de fusietoetswetgeving en dat «regio» geen wettelijk gehanteerd begrip is in het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Overigens zijn ook grote instellingen in staat om het onderwijs kleinschalig te organiseren. Zie verder mijn antwoord op vraag 6.

Vraag 9

Deelt u de mening dat andere vormen van geïntensiveerde samenwerking vergelijkbaar met een fusie net zo goed aan de fusietoets moeten worden onderworpen? Zo nee, hoe voorkomt u dat de fusietoets een lege huls wordt?

Op dit punt, samenwerking tussen ho-instellingen in relatie tot de fusietoets, ben ik op verzoek van de Kamer nader ingegaan in mijn brief van 2 september jl. (Kamerstuk 31 288, nr. 205). Kortheidshalve verwijs ik naar de inhoud van die brief.

Vraag 10

Wat is uw eigen opvatting over schaalvergroting in het hoger onderwijs? Deelt u de mening dat de schaalvergroting in het hoger beroepsonderwijs (HBO) compleet is doorgeslagen en dat moet worden voorkomen dat een vergelijkbaar proces zich voordoet in het universitair onderwijs?

De schaalvergroting in het hbo heeft bijgedragen aan de emancipatie van het hoger beroepsonderwijs en de vorming van krachtige kennisinstellingen. Niettemin hebben we kunnen vaststellen dat er ook – in combinatie met andere factoren – in sommige situaties nadelige effecten kunnen zijn. Van een ongebreidelde schaalvergroting in het wetenschappelijk onderwijs zal geen sprake zijn, omdat een fusie per geval eerst wettelijk mogelijk moet worden gemaakt en bovendien aan een fusietoets onderworpen zal worden.

Vraag 11

Bent u bereid in gesprek te gaan met de collegevoorzitters van de drie instellingen met als inzet het afzien van een fusie? Zo ja, wilt u de Kamer op de hoogte houden van de voortgang van deze gesprekken? Zo nee, waarom niet?

Een gesprek met die inzet acht ik niet opportuun. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 6 heb aangegeven, is een fusie van de drie universiteiten wettelijk gezien thans niet mogelijk. Ik zal de Kamer uiteraard informeren over de uitvoering van de Strategische Agenda en over de afspraken die in dat kader met de instellingen en tussen de instellingen onderling worden gemaakt.

Vraag 12

Wanneer krijgt de Kamer antwoord op de eerdere Kamervragen van 27 mei 2011 over een mogelijke fusie tussen de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam?2

De antwoorden op deze Kamervragen zijn begin augustus naar uw Kamer gestuurd (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 3274).

Vraag 1

Kent u het bericht «Gezakte leerlingen dupe van nieuwe exameneisen»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat gezakte leerlingen die voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) gaan doen met extra eisen te maken krijgen, waardoor zij bijvoorbeeld meer vakken opnieuw moeten doen?

Neen, zonder aanscherping van de slaag/zakregeling kan het voorkomen dat een leerling zonder één voldoende bij de cijfers voor de vakken bij het centrale examen toch kan slagen. Ik heb dit in de toelichting van het wijzigingsbesluit en tijdens het debat hierover met uw Kamer een weeffout genoemd. Die weeffout voor de dagscholen gold ook in het vavo. De normen die gelden voor het behalen van een diploma moeten voor alle leerlingen gelijk zijn. Anders is er sprake van rechtsongelijkheid.

Vraag 3

Is het bericht van LAKS waar dat er veel onduidelijkheid over de exameneisen is, zelfs op vavo’s? Zo ja, is het gerechtvaardigd en van uit oogpunt van deugdelijk bestuur wenselijk dat gaandeweg zonder voorafgaande informatie regels worden veranderd? Op welke manier kunnen volgens u de leerlingen zich voorbereiden op deze nieuwe situatie?

Er is geen sprake van een wijziging «zonder voorafgaande informatie».
In 2009 en 2010 zijn de scholen voor VO en de instellingen voor volwasseneneducatie per brief geïnformeerd. Ook in de pers is hierover veelvuldig geschreven en gesproken.

Vraag 4

Welke actie onderneemt u om bekendheid over nieuwe exameneisen te verbeteren? Komt deze duidelijkheid over de exameneisen niet veel te laat om correcte inschrijving op het vavo en goede voorbereiding mogelijk te maken?

Zoals bij vraag 3 aangegeven zijn de instellingen correct geïnformeerd.
Daarnaast zal ik in het najaar wederom alle scholen voor VO en de instituten voor volwasseneneducatie per brief informeren over alle komende wijzigingen: verdere aanscherping slaag/zakregeling, invoeren rekentoets en hoe deze mee gaat wegen in de slaag/zakregeling vanaf 2013–2014 (de examens in 2014).
Het platvorm VAVO zal ik hierbij betrekken.

Vraag 5

Vindt u het wenselijk dat er geen verschil meer is tussen één schooljaar op een reguliere school opnieuw doen en het vavo? Wat is de toegevoegde waarde van de vavo voor deze groep leerlingen?

Er is nog steeds een verschil tussen de dagschool en het vavo maar niet voor leerlingen die geen enkele of slechts één of twee voldoendes hebben behaald op het centraal examen. Dan stelt het vavo terecht de eis dat alle of meerdere vakken volledig overgedaan moeten worden. Het kiezen voor enkele vakken met als risico dat het gemiddeld cijfer voor het CE niet boven de 5,5 komt is een onlogische keuze.

Vraag 6

Wat is het effect van deze maatregel op de schooluitval van deze groep leerlingen?

Het repareren van de weeffout is juist doorgevoerd om de kwaliteit te verhogen.
Hierdoor hebben de leerlingen meer kans de vervolgopleiding met succes te volgen en wordt hiermee voorkomen dat hiermee veelvoudig wisselen van opleiding met kans op uitval optreedt.

Vraag 7

Deelt u de mening dat deze maatregel ertoe zal leiden dat zwakkere leerlingen het kind van de rekening worden? Wat zijn volgens u de positieve gevolgen van de verscherpte exameneisen voor deze categorie leerlingen?

Zie het antwoord bij vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid een overgangsregeling te treffen voor vavo-leerlingen die nu met nieuwe exameneisen te maken krijgen?

Neen, het betreft een correctie op een weeffout in het eindexamenbesluit en de nieuwe aanscherping geldt voor alle leerlingen die na 1 augustus 2011 examen doen. De groep gezakte leerlingen hebben alle juridische mogelijkheden kunnen gebruiken voor 1 augustus 2011.
Wel kan de staatsexamencommissie bij die leerlingen die de examens afronden in het derde tijdvak – indien nodig – de oude regeling toepassen. Basis is hiervoor de hardheidsclausule die is opgenomen in het besluit staatsexamens vwo-havo-mavo 2000.
Deze clausule kan uitsluitend worden gebruikt voor een kleine groep leerlingen die buiten hun schuld het volledige examen met herkansing niet binnen het schooljaar 2010–2011 konden afronden, en die gelegenheid pas in het derde tijdvak krijgen.

Vraag 1

Wat is op dit moment de stand van zaken rond het aangekondigde wetsvoorstel Lesbisch Ouderschap?

De Raad van State heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel. Op dit moment wordt het nader rapport voorbereid. Indien de Ministerraad instemt met het nader rapport en het wetsvoorstel zal ik bevorderen dat het wetsvoorstel voor de Algemene Politieke Beschouwingen bij de Tweede Kamer wordt ingediend.

Vraag 2

Hoe verhoudt de beoogde inwerkingtreding hiervan (1 juli 2011), zoals vermeld in de Rijksbegroting 2011, zich tot de recente toezegging van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat het wetsvoorstel «in de zomer» van 2011 wordt ingediend? Hoe verhoudt laatstgenoemde toezegging zich tot de volgende mededeling in de recente brief van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie1: «Ik streef er naar u spoedig nader te berichten»?

Zoals aangegeven bij vraag 1 zal ik indien de Ministerraad instemt met het nader rapport en wetsvoorstel, bevorderen dat het wetsvoorstel medio september wordt ingediend. Dit is conform de toezegging (zomer 2011).

Vraag 3

Waarom is de indiening van het wetsvoorstel Lesbisch Ouderschap een aantal keren uitgesteld?

Het opstellen van het nader rapport is complex en kost tijd.

Vraag 4

Wordt het wetsvoorstel, zoals eerder toegezegd, nog deze zomer ingediend? Zo niet, wanneer kan de Kamer het wetsvoorstel verwachten?

Zie het antwoord op de vragen 1 en 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Onderwijsassistent kan niet begrijpend lezen»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de resultaten van het Amsterdamse onderzoek, dat nog niet de helft van de onderwijsassistenten op Amsterdamse basisscholen een voldoende haalt voor een toets begrijpend lezen?

Dat vind ik zorgwekkend. Ik vind het dan ook een goede zaak dat de Amsterdamse schoolbesturen bijscholing organiseren ter verbetering van de taalvaardigheid van hun onderwijsassistenten.

Vraag 3

In hoeverre acht u de resultaten van het Amsterdamse onderzoek representatief voor het kennisniveau van onderwijsassistenten in de rest van het land?

Omdat het onderzoek alleen in Amsterdam is uitgevoerd, kan ik over de representativiteit geen uitspraken doen.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat in het onderzoek door de koepelorganisatie voor Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs gebruik is gemaakt van een toets, die aansluit bij de nieuwe exameneisen die vanaf schooljaar 2013–2014 aan mbo'ers worden gesteld? Klopt het dat in de afgelopen jaren in het mbo extra is geïnvesteerd in taal en rekenen? In hoeverre acht u deze extra inzet geslaagd gezien de resultaten van het Amsterdamse onderzoek?

De koepelorganisatie geeft inderdaad aan dat de toets die zij aan de onderwijsassistenten van de basisscholen hebben voorgelegd is afgestemd op de nieuwe exameneisen voor Nederlandse taal in het mbo.
In het mbo wordt inderdaad vanaf 2010 volop geïnvesteerd in taal- en rekenonderwijs. Alle studenten die vanaf 2010–2011 met de mbo-opleiding Onderwijsassistent zijn begonnen, krijgen voortaan taal- en rekenonderwijs dat afgestemd is op de nieuwe referentieniveaus. Vanaf 2013–2014 zullen deze referentieniveaus centraal worden geëxamineerd.
De onderwijsassistenten die in Amsterdam zijn getoetst, hebben nog niet kunnen profiteren van mijn gevoerde beleid. De Amsterdamse onderzoeksresultaten bevestigen wel de noodzaak van het door mij ingezette beleid voor taal en rekenen in het mbo.

Vraag 5

Overweegt u op grond van deze onderzoeksresultaten het beleid ten aanzien van het taalonderwijs op het mbo nader aan te scherpen? Zo ja, op welke wijze dan? Zo nee, waarom niet?

Het tijdpad voor invoering van de referentieniveaus, zoals ik in mijn antwoord op vraag 4 heb geschetst, getuigt reeds van de hoge prioriteit die ik geef aan een goede beheersing van taal en rekenen.

Vraag 6

Ziet u binnen de bestaande kaders mogelijkheden om te zorgen dat onderwijsassistenten die de komende jaren afstuderen een voldoende taal- en rekenniveau hebben? Hoe denkt u dit te gaan bereiken?

Ja, mijn beleid gericht op de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen in het mbo betekent dat onderwijsassistenten die in 2014 hun mbo-diploma behalen, aan de hand van resultaten van centrale examens Nederlandse taal en rekenen, kunnen aantonen over voldoende taal- en rekenvaardigheden te beschikken. Ook de in 2012 of 2013 afgestudeerde onderwijsassistenten hebben taal- en rekenonderwijs achter de rug. Zo hebben deze studenten verplichte schoolexamens Nederlands afgelegd, en hebben zij taal- en rekenonderwijs gehad in het kader van hun beroep en ter voorbereiding op een eventuele doorstroom naar de Pabo.

Vraag 7

Op welke wijze denkt u onderwijsassistenten, die in het verleden zijn afgestudeerd, op een voldoende niveau van taal en rekenen te brengen?

Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun personeel. Indien wordt geconstateerd dat de onderwijsassistenten werkzaam op een basisschool onvoldoende bekwaam zijn op het terrein van taal en/of rekenen, is het de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur om te zorgen voor bijscholing.

Vraag 8

Als in hetzelfde bericht wordt aangeduid dat Amsterdam werkt aan een ambitieus plan om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen, onder andere door het verbeteren van het resultaat van de Cito-toets, welke lessen kunnen uit deze aanpak dan worden getrokken voor alle basisscholen en zo mogelijk ook voor het mbo?

De plannen van Amsterdam om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en het resultaat van de Cito-toets te verbeteren sluiten heel goed aan op mijn actieplan Basis voor presteren. Met dit actieplan wil ik stimuleren dat alle basisscholen hogere ambities stellen op het terrein van de leerprestaties en meer opbrengstgericht werken. Ook sluiten de plannen van Amsterdam goed aan bij mijn beleid voor taal en rekenen voor het mbo.

Vraag 1

Wat is uw inhoudelijke reactie op het artikel «Wat een mislukking, die schoolboekenwet»? Kunt u de geschetste problemen die in het artikel worden aangegeven bevestigen? Zo nee, welke niet, en waarom niet?1

Vraag 2

Wat is uw inhoudelijke reactie op de voorgestelde verbeterpunten in het artikel, namelijk dat scholen hun aanbesteding aanbieden in percelen en dat de schoolboekfinanciering niet meer per leerling wordt geëxpliciteerd, maar in het algemene schoolbudget wordt opgenomen?

Vraag 3

Bent u bereid om de evaluatie van de effectiviteit van de gratis schoolboeken te vervroegen?

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek naar onderwijsassistenten gedaan op Amsterdamse basisscholen?1 2

Ik vind het belangrijk dat onderwijsassistenten die – onder verantwoordelijkheid van de leerkracht – ondersteunende werkzaamheden uitvoeren bij het onderwijs aan kinderen, hun Nederlands goed beheersen. Mijn beleid voor taal en rekenen in het mbo geldt ook voor de mbo-opleiding Onderwijsassistent. Ik vind het een goede zaak dat de schoolbesturen en de gemeente Amsterdam bij werkende onderwijsassistenten ook expliciete eisen stellen aan de beheersing van de taalvaardigheid en hun onderwijsassistenten hierop toetsen en zonodig bijscholen.

Vraag 2

Hoe kan de situatie zijn ontstaan dat van de 164 getoetste assistenten 84 procent een voldoende haalt voor lezen, zeven op de acht slaagt voor het onderdeel schrijven en slechts 42 procent een voldoende haalt voor begrijpend lezen? Hoe heeft de inspectie hier op toegezien? Was ze al eerder van deze achterstanden op de hoogte?

Op de vraag over de specifieke situatie van de 164 getoetste onderwijsassistenten kan de betrokken werkgever zelf het beste een antwoord geven. In algemene zin kan ik zeggen dat het een recente ontwikkeling is om met behulp van referentieniveaus eisen te stellen aan taal- en rekenvaardigheden voor mbo-opleidingen die met ingang van studiejaar 2013/2014 centraal worden geëxamineerd. Ik vind het een goede zaak dat de gemeente Amsterdam in overleg met de schoolbesturen een taalnorm heeft vastgesteld voor hun onderwijsassistenten en dat die aansluit bij de referentieniveaus Nederlandse taal. Voor het toezicht door de inspectie is het voldoen aan de exameneisen Nederlands alleen een factor bij de beoordeling van de kwaliteit van de beroepsopleidingen in het mbo. De inspectie beoordeelt niet de kwaliteit van individuele personeelsleden werkzaam aan basisscholen; dit is de exclusieve verantwoordelijkheid van het bestuur van de school.

Vraag 3

Welke cijfers zijn u bekend van basisscholen elders in het land? Hoe wilt u toezien op de kwaliteit van onderwijsassistenten?

Over de taalvaardigheid van onderwijsassistenten die elders in het land werkzaam zijn heb ik geen gegevens. Het toezicht van de inspectie richt zich niet op een beoordeling van de kwaliteit van onderwijsassistenten. Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Welke acties gaat u ondernemen om de tekortschietende kennis van onderwijsassistenten te verbeteren naar het goede niveau?

In het mbo wordt vanaf 2010 volop geïnvesteerd in taal- en rekenonderwijs. Alle mbo-studenten die in 2010–2011 met een opleiding zijn begonnen, krijgen voortaan taal- en rekenonderwijs dat afgestemd is op de nieuwe referentieniveaus. Vanaf 2013–2014 zullen deze referentieniveaus centraal worden geëxamineerd. Dit geldt ook voor de opleidingen Onderwijsassistent. Voor onderwijsassistenten die reeds in de beroepspraktijk werken, zijn ook de schoolbesturen aan zet. Wanneer een schoolbestuur vaststelt dat de kennis van hun onderwijsassistenten tekortschiet, is het de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur om ervoor te zorgen dat de onderwijsassistenten over de juiste bekwaamheden (gaan) beschikken en om zonodig te investeren in bijscholing.

Vraag 5

Deelt u de mening dat directe en indirecte bezuinigingen, of het uitblijven van bepaalde investeringen van het kabinet op onderwijs, de druk op de kwaliteit van het onderwijs niet positief beïnvloedt?

Nee, die mening deel ik niet. Dit kabinet staat voor de zware opgave om de overheidsuitgaven weer op orde te krijgen. Op bijna alle beleidsterreinen wordt een stapje teruggedaan. Het onderwijs neemt bij dit kabinet een bijzondere positie in en wordt bij de bezuinigingen ontzien. De ombuigingen die in het onderwijs plaatsvinden worden gericht geherinvesteerd om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. Een groot deel van deze investeringen komt ten goede aan het basisonderwijs. Aan het einde van deze kabinetsperiode gaat het om substantiële investeringen die de kwaliteit van het onderwijs zullen verhogen. Dit laat onverlet dat prioriteiten binnen de onderwijsbegroting herschikt zullen worden ten gunste van de kwaliteit van het onderwijs. Onze gezamenlijke uitdaging is om met hetzelfde budget het beter te doen. Dat betekent dat ook schoolbesturen duidelijke keuzes en afwegingen moeten maken bij de inzet van hun beschikbare middelen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Leiding HBO botst met personeel»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de situatie op deze vestiging van de hogeschool Larenstein, vooral met het oog op de positie van onderwijspersoneel en de kwaliteit van het onderwijs?

Het bestuur en de directie van de Hogeschool Van Hall Larenstein werken aan een organisatorische en kwalitatieve vernieuwing van hun instelling. Ik ben door hen op de hoogte gebracht van de ontwikkelingen en steun hun wens om het onderwijs goed te laten aansluiten op de behoeften van het bedrijfsleven. Daarbij wordt als uitgangspunt gehanteerd dat de kwaliteit van het onderwijs wordt gewaarborgd. Aan de positie van het personeel wordt eveneens de nodige aandacht besteed.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat de discussie op deze hoge school exemplarisch is voor de bredere discussie rondom schaalvergroting bij onderwijsinstellingen, waarbij hier de voor- en nadelen en de continuïteit van onderwijskwaliteit onvoldoende inzichtelijk worden gemaakt?

Nee. De ontwikkelingen in deze hogeschool zijn voor een groot deel gerelateerd aan de gewenste vernieuwing in deze instelling.
Er is bij VHL geen sprake van een schaalvergroting. Het gaat om twee scholen (Van Hall en Larenstein) die feitelijk al langer als één instelling functioneren en als zodanig worden bestuurd. In lijn met de Wet versterking besturing wordt de situatie per 1 september 2011 geformaliseerd, zodat één instelling ontstaat.

Vraag 4

Op welke wijze is het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap op dit moment betrokken bij mogelijke schaalvergrotende activiteiten binnen deze hogeschool, ook vanuit het toezicht op correcte en efficiënte besteding van onderwijsmiddelen aan onderwijstaken?

Het ministerie van EL&I is door VHL op de hoogte gesteld over het voorgenomen fusiebesluit en de instemming van de medezeggenschapsraden met de fusie. Het is de verantwoordelijkheid van de instelling om te voldoen aan de wettelijke kaders zoals gesteld in de Wet versterking besturing.

Vraag 5

Bent u bereid om de situatie en potentiële plannen voor groei en structuurwijzigingen zelf te zijner tijd te toetsen, waarbij er ook recht wordt gedaan aan opvattingen die leven onder onderwijspersoneel en studenten op de vestigingen van de hogeschool?

Een rol voor de Minister bij het toetsen van de plannen is nu niet aan de orde.
De school heeft een grote eigen verantwoordelijkheid binnen de WHW. Binnen de wettelijke kaders dient ook de medezeggenschap in het fusieproces te worden betrokken. Met de inwerkingtreding van de wet fusietoets krijgt de minister een formele rol ingeval van een fusie tussen twee of meer instellingen.
De Wet Fusietoets zal op 1 oktober 2011 in werking treden.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel «Oneerlijke kamerverhuur»?1

Het is goed dat er kritisch gekeken wordt naar het woningaanbod voor en de woonomstandigheden van studenten. Overigens hebben huurders de mogelijkheid om de huurprijs van hun woonruimte bij de Huurcommissie te laten toetsen. Ik onderschrijf het initiatief «Check je kamer» van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVB), waarmee de hoogte van de huurprijs van onzelfstandige woningen (kamers) wordt onderzocht.

Vraag 2

Deelt u de mening dat buitenlandse studenten in Nederland niet meer moeten betalen voor een gelijkwaardige studentenkamer dan Nederlandse studenten? Zo nee, waarom niet?

Navraag bij studentenhuisvester DUWO, waarover het in dit artikel gaat, leert dat de studentenkamers voor de buitenlandse studenten volledig gemeubileerd en gestoffeerd zijn, inclusief eindschoonmaak en beheer. Er is dan ook geen sprake van een gelijkwaardige situatie ten opzichte van kamerverhuur aan reguliere Nederlandse studenten.
Wat betreft de kale huur en servicekosten van een kamer of woning kan er geen onderscheid gemaakt worden tussen Nederlandse of buitenlandse studenten. Zoals in het antwoord op vraag 1 aangegeven heeft elke huurder het recht de huurprijs te laten toetsen bij de Huurcommissie op basis van het woningwaarderingstelsel. DUWO geeft hierbij wel aan dat buitenlandse studenten gemiddeld meer energie gebruiken waardoor de kosten hiervoor hoger zijn dan bij een gemiddelde Nederlandse student. Verder is sprake van extra kosten voor de buitenlandse student vanwege extra service en voorzieningen die niet worden verleend aan reguliere studenten uit Nederland.

Vraag 3

Bent u bereid verhuurder DUWO te wijzen op de wettelijke verplichting om de servicekosten transparant te maken aan de verhuurders, nu blijkt dat slechts 38% van de buitenlandse studenten weet hoe hoog de servicekosten zijn?

Met DUWO is hierover contact geweest. Blijkens informatie van DUWO wordt er altijd een uitsplitsing in het contract gemaakt tussen huur en servicekosten. Daarbij is op de website van DUWO uitleg gegeven over verschillen in behandeling en verschillen in prijzen.

Vraag 4

Vindt u het gerechtvaardigd dat een verhuurder tien euro per maand vraagt voor de huur van bestek, zonder dat een huurder ervoor kan kiezen het bestek niet te huren? Zo nee, wat gaat u hiertegen ondernemen? Zo ja, waarom?

DUWO geeft aan dat het hier gaat om een keukenpakket én een lakenpakket, dat onderdeel is van het vooraf aangegeven all in servicepakket dat bij de kamerverhuur hoort. Hierbij zijn het keukenpakket en lakenpakket specifiek benoemd.

Vraag 5

Vindt u het een teken van gastvrijheid om buitenlandse studenten evenveel te laten betalen voor een gedeelde kamer, als dat Nederlandse studenten betalen voor dezelfde kamer in hun eentje?

Navraag leert dat het hier gaat om shared rooms, waarbij de kale huur door 2 studenten gedeeld wordt, net als de servicekosten. DUWO geeft aan in overleg met de Haagse Hogeschool voor shared room gekozen te hebben om aan de vraag naar gegarandeerde woonruimte voor buitenlandse studenten te kunnen voldoen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat servicekosten redelijk en hooguit kostendekkend dienen te zijn en dat de opbouw van deze kosten inzichtelijk moet zijn? Zo ja, bent u bereid in overleg te treden met DUWO om hen daartoe te manen? Zo nee, waarom niet?2

Servicekosten dienen kostendekkend te zijn. Ambtelijk is hierover contact geweest met DUWO. DUWO geeft aan dat de servicekosten gebaseerd zijn op de reële kosten die zij heeft.

Vraag 7

Is het gebruikelijk dat een vertrekkende huurder 30 euro moet betalen wanneer hij per ongeluk een eigen kussen achterlaat in de woning?

DUWO geeft aan dat de kamers waar het hier om gaat gemeubileerd en gestoffeerd zijn, inclusief eindschoonmaak en beheer. Bij het aangaan van het huurcontract wordt de huurder gewezen op het feit dat aan het eind van de huurperiode de kamer stofschoon achtergelaten moet worden.
Het schoon opleveren van een woning of kamer geldt in Nederland voor elke huurder. Wanneer er desondanks toch spullen achterblijven kunnen de kosten voor het verwijderen hiervan doorberekend worden aan de huurder.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het zorgelijk is dat 56% van de buitenlandse studenten die bij DUWO huren geen rookmelder hebben, terwijl dit wettelijk verplicht is? Wat gaat u ondernemen om ervoor te zorgen dat de verhuurder actie onderneemt?

DUWO geeft aan dat de woonruimte die zij verhuurt voldoet aan alle regelgeving als het gaat om het aanbrengen van brand/rookmelders en dat zij hierover ook contact met en controles heeft van de lokale brandweer.

Vraag 9

In hoeverre is het toegestaan in het contract op te nemen dat een woning te allen tijde kan worden betreden door personeel van de verhuurder, ook zonder toestemming vooraf van de huurder? In hoeverre is hier sprake van huisvredebreuk en is de verhuurder strafrechtelijk te vervolgen?

De huurder is verplicht toe te staan dat de verhuurder dringende werkzaamheden aan de woning verricht (artikel 7:220 BW). Uiteraard moet dit wel in overleg gaan met de huurder(s). DUWO geeft aan dat beheerders niet zomaar naar binnen gaan bij huurders. Reden is altijd een klacht/gebrek of noodzakelijke inspectie. Er wordt altijd aangebeld en toestemming gevraagd. De praktijk is dat de meeste huurders het bijzonder prettig vinden als een klacht tijdens schooluren verholpen kan worden zonder dat zij thuis hoeven te blijven. Een afspraak maken om een klacht of inspectie in aanwezigheid te verhelpen is altijd mogelijk.

Vraag 10

Bent u bereid onderzoek te doen naar de uitbuiting van buitenlandse studenten door verhuurders? Zo neen, welke actie gaat u nemen naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek?

Het vergroten van het woningaanbod voor studenten op lokaal niveau is in mijn ogen het beste middel om eventuele misstanden tegen te gaan. Daarom heb ik op 13 juli jl. een actieplan studentenhuisvesting aangekondigd, dat ik in samenwerking met de betrokken partijen in het najaar wil opstellen. Daar zijn onder andere de onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters bij betrokken.

Vraag 11

Bent u bereid in gesprek te gaan met de onderwijsinstellingen die namens de verhuurder de huurcontracten opstellen, om de woonomstandigheden van buitenlandse studenten te verbeteren?

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Soms € 2 500 per dag voor de directeur»?1

Ik vind dat de inzet van interim-bestuurders zoveel mogelijk moet worden beperkt. Vanuit dat perspectief deel ik uw zorgen op grond van de diverse uitspraken in het artikel. Dat neemt niet weg dat er soms een goede reden kan zijn voor een instelling om – voor een kortere periode – gebruik te maken van een interim-bestuurder. De instelling moet in dat geval een gedegen afweging maken.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de tegenstelling die in het stuk wordt beschreven dat het gebruikelijke dagtarief van interim-bestuurders evenveel is als een half maandsalaris van de leraar van een paar deuren verderop?

In vergelijking met een gemiddeld maandsalaris van een leraar lijkt een dagtarief voor een interim-bestuurder zoals genoemd in het artikel hoog. Het salaris van een leraar en het dagtarief van een interim-bestuurder kunnen echter niet zonder meer met elkaar worden vergeleken. In het tarief van een interim-bestuurder zit bijvoorbeeld ook de vergoeding voor sociale werkgeverslasten zoals de pensioenbijdrage, reiskostenvergoeding, vergoeding voor de uitlenende organisatie e.d.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het betalen van een vergoeding van 21 250 euro voor onder meer hotelovernachtingen van een bestuurder geen doelmatige besteding is van onderwijsgeld? Kunt u uw antwoord toelichten?

Of er sprake is van ondoelmatige besteding van onderwijsgeld kan ik op basis van alleen dit gegeven niet beoordelen. Uit het artikel maak ik op dat het hier gaat om een vergoeding over 2010. Met ingang van het verslagjaar 2010 zijn onderwijsinstellingen op grond van de Regeling jaarverslaglegging onderwijs verplicht om de beloningsgegevens inclusief de belastbare onkostenvergoedingen voor bestuurders op te nemen in het jaarverslag. Deze jaarverslagen over 2010 zijn medio juli 2011 ingestuurd. Mede aan de hand van een analyse van alle gegevens in het desbetreffende jaarverslag, inclusief de bijbehorende verklaringen van de instellingsaccountants, zal ik beoordelen of hier sprake is van een ondoelmatige besteding van overheidsmiddelen over 2010.

Vraag 4

Klopt de bewering van uw adviseur Hans Overduin, dat de dagtarieven van interim-bestuurders in het mbo en hbo kunnen oplopen tot 2 500 euro? Zo ja, bent u bereid in kaart te brengen hoeveel interim-bestuurders in het onderwijs boven de ministersnorm verdienen (teruggerekend naar een jaarloon)? Zo neen, op welk misverstand is de bewering gebaseerd?

Onderwijsinstellingen zijn op grond van de Regeling jaarverslaglegging onderwijs verplicht om de beloningen – op jaarbasis – van individuele bestuurders op te nemen in het jaarverslag. Deze beloningen zijn niet één op één terug te leiden tot dagtarieven. Gezien het toekomstig beleid in het wetsvoorstel «wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector» (WNT) rond de beloningen van topfunctionarissen, waaronder interim-bestuurders, zie ik geen aanleiding daarenboven nu alle interim-bestuurders jaarlijks in kaart te brengen. In dit verband verwijs ik u verder naar het antwoord op vraag 8.

Vraag 5

Deelt u de mening van hoogleraar Leo Witvliet dat de overheid het aan zichzelf heeft te wijten dat er zoveel geld gaat naar interim-bestuurders, omdat de schaalvergroting in het onderwijs te omvangrijk is voor veel van de huidige bestuurders en zij daarom specialisten moeten inhuren? Is dit voor u een reden om met voorstellen te komen voor schaalverkleining?

De redenen om een interim-bestuurder aan te trekken kunnen zeer divers zijn. Het kan bijvoorbeeld bedoeld zijn ter overbrugging van een overgangsperiode van een oud naar een nieuw bestuur, het gevolg zijn van een vertrouwensbreuk dan wel noodzakelijk worden geacht als tijdelijke vervanging van een bestuurder. Een directe relatie met de schaalgrootte zie ik vooralsnog niet. Overigens treedt per 1 oktober 2011 de wet fusietoets in het onderwijs in werking. Deze wet zorgt ervoor dat scholen en besturen in hun organisatie de «menselijke maat» in acht moeten nemen.

Vraag 6

Deelt u de verwachting van Thea Jonkman van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) dat onderwijsinstellingen vanaf 2013 steeds vaker een beroep zullen doen op de dure tijdelijke bestuurders? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u voorkomen dat geld dat bestemd is voor onderwijs in de toekomst onnodig naar het management gaat in plaats van naar de klas?

Een instelling doet er verstandig aan om het gebruik van tijdelijke bestuurders te beperken. Schoolbesturen zijn echter autonoom en maken zelf de afweging of het noodzakelijk is een tijdelijke bestuurder aan te trekken. Andere maatregelen zoals bijvoorbeeld de versterking van de financiële deskundigheid en verbetering van de professionalisering van schoolbestuurders kunnen de noodzaak voor de inhuur van interim-bestuurders doen afnemen. De achtergrond hiervan is onder andere dat de bekostiging van scholen zoveel mogelijk ten goede moet komen aan het primaire proces.

Vraag 7

Deelt u de mening dat een toename van (tijdelijke) interim-bestuurders in het onderwijs niet alleen slecht is omdat het meer kost, maar ook omdat de continuïteit van scholen eronder te lijden heeft en een onderwijsinstelling gebaat is bij iemand met een onderwijshart in plaats van bij mensen die slechts tijdelijk in het onderwijs werken? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie het antwoord bij de vragen 3 en 6.

Vraag 8

Is het waar dat voor interim-bestuurders in het onderwijs een maximaal uurloon geldt dat omgerekend naar een jaarloon hoger is dan de sectorale beloningsmaxima? Zo ja, bent u bereid om het maximale uurloon voor interim-bestuurders zo aan te passen, dat dit uurloon omgerekend gelijk is aan de sectorale beloningsmaxima?

De WNT, zoals deze nu voorligt, zal ook van toepassing zijn op interim-bestuurders in het onderwijs. Het gaat daarbij om interim-bestuurders die in een periode van achttien maanden ten minste twaalf maanden in een functie als topfunctionaris werkzaam zijn. Die keuze is gemaakt omdat bij kortere periodes vaak sprake is van echte noodsituaties en een instelling dan afhankelijk is van de markt. Zodra iemand echter langer dan twaalf maanden werkzaam is, wordt met terugwerkende kracht het maximum van toepassing. Voor wat betreft de maximumbeloning van interim-bestuurders in het onderwijs zal het sectorale beloningsmaximum, zoals dat zal gelden voor de onderwijsbestuurders in de betreffende sector, van toepassing zijn.

Vraag 9

Wanneer er geen beloningsmaximum geldt voor interim-bestuurders, bent u dan bereid om dit op te stellen? Zo ja, wanneer kan de Kamer voorstellen hiertoe tegemoet zien? Zo neen, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 8.

Vraag 1

Klopt het dat studenten van buiten de Europese Unie die in Nederland willen studeren al met ingang van 1 juli 2011 33% meer aan leges moeten betalen voor verblijf in Nederland?1

Nee, het is niet juist dat de stijging in alle gevallen 33% bedraagt.
Het is juist dat leges met ingang van 1 juli 2011 omhoog zijn gegaan. De leges bedragen vóór respectievelijk na 1 juli 2011:
voor een mvv-aanvraag € 433 resp. € 600
voor een aanvraag verblijfsvergunning met mvv € 188 resp. € 300
voor een aanvraag verblijfsvergunning zonder mvv € 433 resp. € 600
voor de verkorte mvv-procedure € 250 resp. € 300.
Volledigheidshalve verwijs ik hier tevens naar het antwoord op vragen 7 en 8.

Vraag 2

Welk doel wilt u met de verhoging van de leges voor studenten bereiken en op welke wijze is daarbij rekening gehouden met de toegankelijkheid van Nederland voor studenten uit landen van buiten de Europese Unie?

De legesverhoging van 1 juli jl. is bedoeld om de kostendekkendheid van de leges te vergroten. De toegankelijkheid van het Nederlandse hoger onderwijs is onderdeel geweest van de overwegingen bij de legesverhoging. Het kabinet is van mening dat de toegankelijkheid van Nederland voor studenten van buiten de EU niet in gevaar komt door de legesverhoging. Voor deze studenten, die hun studie en verblijf geheel zelf financieren, blijven de kosten van de leges immers een klein deel van de totale kosten.

Vraag 3

Kunt u concreet aangeven wat deze verhoging, mede bezien vanuit het huidige economische klimaat, betekent voor het aantal studenten dat van buiten de Europese Unie naar Nederland komt?

Nee. Een oorzakelijk verband tussen migratiegegevens en de hoogte van de leges is vrijwel onmogelijk vast te stellen, omdat op migratiegegevens meerdere factoren van invloed zijn. De verwachting is, zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2, dat de legesverhoging niet van invloed zal zijn op het aantal studenten dat van buiten de EU naar Nederland komt.

Vraag 4

In uw brief d.d. 27 juni jl.2 verwijst u naar een van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ)-advies uit 2008 over de belemmerende werking van de toenmalige tarieven op de komst van kennis- en arbeidsmigranten naar Nederland, maar op grond van welke concrete aanname of constatering bent u van mening dat dit advies voor 2011 nog steeds houdbaar is en in het bijzonder voor studenten nu geen belemmerende werking zal hebben?

Uit het ACVZ-advies komt naar voren dat studenten vooral de leges die gelden voor een wijziging van het verblijfsdoel, € 433 (nu € 600), als zeer hoog ervaren, zeker in vergelijking met de leges voor een aanvraag om een verlenging van de verblijfsvergunning, die € 52 (nu € 150) bedragen. Onder het modern migratiebeleid wordt de verblijfsvergunning voor studie verleend voor de duur van de studie (met een maximum van vijf jaar) en mag de student ook binnen de looptijd van de vergunning van studierichting of -instelling veranderen. Na inwerkingtreding van het modern migratiebeleid zal daardoor het aantal wijzigingen en verlengingen fors afnemen, waarmee aan het vorengenoemde bezwaar tegemoet wordt gekomen.
Daarnaast zouden studenten volgens het ACVZ-advies het onredelijk vinden dat voor een korte periode van verblijf hetzelfde bedrag aan leges dient te worden betaald als voor een lange periode van verblijf. De in het kader van de verlening van een verblijfsvergunning te toetsen voorwaarden zijn echter in beide gevallen hetzelfde. Gelet hierop wordt geen onderscheid gemaakt in het legestarief.
De VSNU, de HBO-Raad, het ISO en de LSVb hebben in een gezamenlijke brief aangegeven dat zij van mening zijn dat de legesverhoging de toegang tot het Nederlands hoger onderwijs onaantrekkelijker maakt. Ik verwacht echter dat de kansen die het Nederlandse stelsel van hoger onderwijs biedt en de kwaliteit van dat onderwijs een doorslaggevende rol spelen bij het maken van de keuze om in Nederland te studeren. Daarnaast vindt overleg plaats met de universiteiten en HBO-instellingen.
Wanneer het gaat om arbeids- en kennismigranten, heb ik van werkgevers, noch van migranten signalen ontvangen dat de legesverhoging voor deze categorieën migranten belemmerend zal werken. De constatering in het ACVZ-advies dat de leges als een gegeven worden beschouwd, lijkt dan ook nog steeds houdbaar.

Vraag 5

Hoeveel moet het verhogen van de leges voor studenten volgens u opleveren?

Met de huidige aantallen studenten levert de verhoging van de leges studie ruim € 1 miljoen op.

Vraag 6

Op welke wijze zijn buitenlandse studenten over de gewijzigde tarieven geïnformeerd?

De buitenlandse studenten zijn geïnformeerd via de websites van de IND en de Nuffic en via de onderwijsinstellingen zelf, die de directe contacten onderhouden met de individuele studenten. De onderwijsinstellingen, die de aanvragen namens de studenten indienen en via automatische incasso de leges voor hen betalen, en andere betrokken partijen zijn geïnformeerd via een gezamenlijk nieuwsbericht van de IND en de Nuffic.

Vraag 7

Wat vindt u van de constatering van de HBO-Raad en de VSNU dat de termijn tussen aankondiging en invoering van de legesverhoging te kort is geweest om studenten goed te kunnen informeren over de veranderingen?

Ja. Ik realiseer me dat de betrokkenen pas zeer kort van tevoren zijn geïnformeerd over de legesverhoging. Om tegemoet te komen aan mogelijke problemen van onderwijsinstellingen zal de IND coulant omgaan met aanvragen waarbij de student reeds vóór 1 juli jl. de leges had betaald aan de onderwijsinstelling, dan wel reeds een afspraak heeft gemaakt bij de IND om een aanvraag in te dienen. In deze gevallen geldt dat ook als de aanvraag wordt ingediend op of na 1 juli 2011, met het oude legesbedrag genoegen wordt genomen.

Vraag 8

Bent u voornemens om eventuele problemen voor studenten die door de snelle invoering zijn ontstaan, te ondervangen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Bent u bereid de Kamer een half jaar en een jaar na invoering, resp. in januari 2012 en op 1 juli 2012, te informeren over de effecten van de legesverhoging op migratie, waaronder op buitenlandse studenten? Zo nee, waarom niet?

Vanzelfsprekend ben ik bereid om de Kamer te informeren. Via de Rapportage Vreemdelingenketen die uw Kamer halfjaarlijks wordt toegezonden, wordt uw Kamer op de hoogte gebracht van onder andere ingewilligde aanvragen om verblijf voor studie. Zoals bij het antwoord op vraag 3 is aangegeven, is het nader inzichtelijk maken van een oorzakelijk verband tussen migratiegegevens en de hoogte van de leges echter vrijwel onmogelijk, omdat op migratiegegevens ook andere factoren van invloed zijn. Het staat derhalve niet vast dat de genoemde effecten zich laten vaststellen. Wel ben ik echter bereid de instroomcijfers naast het bijbehorende legesbedrag voor studenten te leggen om te bezien of een verband waarneembaar is.

Vraag 1

Waarom krijgen studenten op Bonaire, Saba en Statia de mogelijkheid om studiefinanciering te krijgen voor een studie op het eiland Navassa?1

In de Regeling studiefinanciering BES is aangesloten bij gangbare definities van het Caribisch gebied. In de uitputtende opsomming van landen en territoria van het Caribisch gebied is Navassa voor de volledigheid opgenomen. Het betreft uiteraard een theoretische mogelijkheid, aangezien er thans geen onderwijsinstellingen op het eiland zijn.

Vraag 2

Wist u dat dit eiland – buiten de Navassaanse grondduif – geen inwoners heeft?

Ja.

Vraag 3

Wist u dat dit eiland – buiten de verlaten vuurtoren – geen woningen, laat staan scholen heeft?

Navassa is ooit bewoond geweest. Behalve de vuurtoren – gebouwd in 1917 en bewoond tot 1929 – zijn op Navassa nog restanten te vinden van Lulu Town, dat bewoond werd tot rond 1900. Het is mij niet bekend of in Lulu Town een school gevestigd was. Voornaamste economische activiteit was de winning van guano (vogelpoep).

Vraag 4

Wist u dat dit eiland wordt betwist door enerzijds Haïti, dat een beroep doet op het Verdrag van Rijswijk van 1697 en anderzijds de Verenigde Staten, die zich in 1859 het eiland formeel toe-eigenden?

Ja.

Vraag 5

Hoe waarborgt u de veiligheid van Nederlandse studenten op Navassa, gezien de ervaringen van een groep Amerikaanse wetenschappers die in 1998 de grondduif wilden bestuderen, maar terechtkwamen in een diplomatieke rel?

Indien een dergelijke situatie zich voordoet, zal naar bevind van zaken worden gehandeld.

Vraag 1

Herinnert u zich het werkbezoek aan Friesland en in het bijzonder het bezoek aan Wetsus, het technologisch topinstituut (TTI) water in Leeuwarden?1

Ik herinner mij dit bezoek nog goed. Ik ben positief over de samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen die in het TTI tot stand komt.
De faciliteiten voor valorisatie die in Leeuwarden rond het TTI aanwezig zijn, kunnen bijdragen aan het verkorten van de lijn van kennis naar kassa.

Vraag 2

Is het u bekend dat Nederland met een totale omzet van 9,7 miljard euro een wereldmarktaandeel van 6,2% heeft, met ongeveer 1500 bedrijven en ca 47 000 banen?2

Ja, het omzetcijfer voor watertechnologie is mij bekend. Watertechnologie is een van de onderdelen van de Topsector Water, naast Deltatechnologie en Maritiem, die in totaal zo’n 180 000 directe en indirecte banen biedt. Het aantal directe banen binnen de watertechnologie bedraagt 22 000.
Inderdaad kent de watertechnologie op onderdelen een marktaandeel van rond de 6%; het gaat hier vooral om afvalwatertechnologie; een van expertises die binnen Wetsus wordt ontwikkeld. Dit cijfer is vergelijkbaar met het wereldmarktaandeel van Deltatechnologie. Over de hele breedte van watertechnologie ligt het wereldmarktaandeel op de helft tot eenderde van dit cijfer.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat het – mede op grond van bovenstaande – van belang is om de positie van Nederland als Watertechnologiehub van Europa op en uit te bouwen? Zo nee, waarom niet?

Ja. Met mijn topsectorenbeleid zet ik erop in dat vooraanstaande sectoren met een stevige of potentieel sterke internationale concurrentiepositie hun vooraanstaande positie kunnen versterken. De topsector Water is daar met zijn drie sterke onderdelen een van. Ik vind het dan ook van belang om de positie van Nederland als waterland uit te bouwen. Ik acht het daarbij wel belangrijk dat Nederland in de uitwerking van deze opgave en in de internationale profilering opereert als één regio.

Vraag 4

Zo ja, bent u bereid om met Friesland een convenant te sluiten waarbij voor een financieringsscenario van 2013–2020 gebruik wordt gemaakt van het RijksREP (Noordelijk geld gelabeld voor Piekenprojecten van nationaal belang) in combinatie met private investeringen en regionale cofinanciering? Zo nee, waarom niet?

In februari jongstleden heb ik bij mijn bezoek aan het TTI aangegeven dat ik mij wil inspannen om een deel van de Zuiderzeelijnmiddelen voor het Ruimtelijk Economisch Pakket die op mijn begroting staan (het «Rijks REP») voor continuering van het TTI-Wetsus in te zetten. De afstemming over de uiteindelijke inzet van deze middelen behoort tot de portefeuille van de staatssecretaris. Ook van zijn kant bestaat er bereidheid om de inzet van deze middelen voor onder meer het TTI Wetsus verder uit te werken. In juli is er vanuit mijn ministerie hierover met de drie noordelijke provincies gesproken. Door deze provincies wordt de inzet gesteund. Vanuit mijn ministerie en provincies is er dan ook in principe bereidheid om middelen uit het Rijks REP voor het TTI in te zetten. Dit is in de Kabinetsreactie ook aangegeven.
De uiteindelijke omvang van de in te zetten middelen zal aan moeten sluiten bij de innovatiecontracten waarom ik de topsectoren heb gevraagd. Het kabinet wil af van PPS-programma’s met onzekere financieringsbasis en wil initiatieven meer bundelen. Vraagsturing staat daarbij centraal. Daarom wil het kabinet dat partijen uit de gouden driehoek zich inhoudelijk en financieel committeren voor een gezamenlijke innovatie-agenda voor de hele keten van fundamenteel onderzoek tot valorisatie. Daarbij gaat het om álle relevante partijen. Naast mijn ministerie dus óók de private partijen, vakdepartementen, regionale overheden, NWO, TNO en de kennisinstellingen.
Terecht stelt mevrouw Verburg dan ook dat de inzet van Zuiderzeelijnmiddelen onderdeel moet zijn van een breder pakket aan bijdragen. De provincie Friesland heeft reeds aangegeven vanuit de eigen middelen te willen bijdragen aan het uitbouwen van een valorisatie-omgeving rond het TTI.

Vraag 5

Bent u bereid om bovenbedoeld overleg zo spoedig mogelijk te starten en de mogelijkheden van dit TTI ten aanzien van het topgebied water, onder de aandacht te brengen van het topteam water?

Zoals uit mijn vorige antwoord spreekt, heeft een gesprek met de regionale bestuurders reeds plaatsgevonden. De mogelijkheid om een deel van de financiering te doen vanuit het Rijks REP zijn bij de ontwikkeling van het topsectoradvies reeds onder de aandacht van het topteam gebracht. In de kabinetsreactie op de topsectoradviezen is dit meegenomen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «BES-bursalen toevertrouwd aan zorg S4»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er geen organisaties vanuit de BES-eilanden2 zijn benaderd of zijn ingelicht over het besluit te stoppen met SSC3 en over te stappen op de St. Maarten Student Services (S4)? Zo nee, kunt u een overzicht verschaffen van de contacten die er zijn geweest? Zo ja, waarom is deze keuze gemaakt? Deelt u voorts de mening dat het een onjuiste beslissing is geweest de organisaties in de BES-eilanden, en daarmee haar belangen, te negeren?

Vanaf komend studiejaar geldt er voor de BES-studenten een nieuw stelsel van studiefinanciering. Op basis van de Tweede Aanpassingswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba – B (Staatsblad 2011, 33) wordt de Wet studiefinanciering BES gewijzigd. De uitvoering van BES-studiefinanciering is belegd bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN), afdeling studiefinanciering, onder verantwoordelijkheid van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Zowel RCN als DUO hebben geen ervaring met begeleiding van BES-bursalen in Nederland. Omdat deze vorm van begeleiding in de Nederlandse Antillen tot de transitie werd verstrekt, heb ik, ook vanwege de veranderingen die het nieuwe studiefinancieringssysteem met zich zal brengen, besloten deze, in elk geval voorlopig, te continueren.
De inzet was de begeleiding te laten plaatsvinden zoals in voorgaande jaren. Dat zou betekenen dat de bursalen van Bonaire onder begeleiding van de SSC in Nederland gaan studeren en de bursalen van Saba en Sint-Eustatius begeleiding van S4 ontvangen. Een belangrijke reden om de begeleiding te laten voortzetten door deze twee stichtingen is dat zij ruime ervaring hebben met de begeleiding van studenten. Een ander belangrijk punt is dat zij beschikken over een vestiging in Nederland, en zodoende korte lijnen hebben met bijvoorbeeld woningbouwverenigingen voor het regelen van huisvesting.
In een laat stadium bleek het voor de SSC niet mogelijk te zijn om voor andere studenten dan die van Curaçao zelf, begeleiding te organiseren. Als gevolg hiervan heeft DUO, mede gelet op de afspraken die inmiddels met S4 waren gemaakt (o.a. over het regelen van adequate huisvesting in Nederland), deze verzocht om ook de studenten van Bonaire te begeleiden.
Er is absoluut geen sprake van het negeren van de organisaties in de BES-eilanden en hun belangen, maar er is in het belang van de bursalen gehandeld om een tijdige begeleiding mogelijk te maken, door een organisatie die aantoonbare ervaring heeft op dit terrein.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat een of meerdere organisaties, gelegen in de BES-eilanden, bereid waren om op korte termijn de zorg voor deze studenten op zich te nemen? Zo ja, over welke organisaties gaat het en welke afweging heeft hieraan ten grondslag gelegen? Kunt u tevens bevestigen dat de organisatie «Fundashon Ban Boneiru Bèk!» al in 2008 een offerte heeft ingediend om de zorg van studenten afkomstig uit Bonaire op zich te nemen? Welke afweging is er gemaakt om deze organisatie niet te benaderen?

Er is geen onderzoek geweest naar de bereidheid van andere partijen, gelegen in de BES-eilanden, om de zorg voor de studenten op zich te nemen. Zie verder mijn antwoord op vraag 2. Ik heb in 2008 geen offerte van Fundashon Ban Boneiru Bèk! ontvangen. Ik vermoed dat wordt gerefereerd aan een offerte die Ban Boneiru Bèk op dat moment heeft ingediend bij de toenmalige uitvoeringsorganisatie voor de studiefinanciering in het eilandgebied Bonaire, de Fundashon Finansiamentu di Estudio di Bonaire (FINEB). De FINEB heeft destijds geen gebruik gemaakt van deze offerte.

Vraag 4

Voor hoelang is S4 verantwoordelijk voor de zorg van de zogenaamde «BES-bursalen»? Deelt u het belang dat er, waar mogelijk, in het vervolg de voorkeur wordt gegeven aan organisaties die verankerd zijn in de lokale samenleving? Zo nee, waarom niet?

De afspraken die DUO heeft gemaakt over begeleiding die S4 zal bieden aan de BES-bursalen betreffen alleen het studiejaar 2011–2012. Voor de studiejaren die daarop volgen zal onderzocht worden of er andere partijen zijn die de begeleiding ter hand zouden kunnen nemen. Hiertoe zal binnenkort een Pakket van Eisen worden opgesteld, waaraan partijen dienen te voldoen. Begeleiding door mentoren die bekend zijn met de cultuur van de BES-eilanden zal daarbij zeker een rol spelen. Een andere factor zal een adequaat uitvoeringsapparaat in Nederland zijn, dat in staat is de gewenste voorzieningen te leveren.

Vraag 5

Hoe verhoudt het besluit om in zee te gaan met S4 met de keuzemogelijkheid van de student om hun zorg in te kopen dan wel deze zelf te verzorgen zoals geregeld in Artikel 16 Wet Studiefinanciering BES? Is er in dit kader, conform artikel 16 lid 6, een ministeriële regeling met nadere voorschriften beschikbaar? Zo ja, kunt u deze als bijlage toevoegen aan de beantwoording?

Artikel 16 Wet studiefinanciering BES heeft betrekking op het studiejaar 2010–2011. Voor dit studiejaar zijn met de SSC en S4 nog samenwerkingovereenkomsten gesloten door het inmiddels voormalig Land Nederlandse Antillen (voor de bursalen van Saba en Sint-Eustatius) en de FINEB (bursalen van Bonaire). Er is geen ministeriële regeling met nadere voorschriften.

Vraag 6

Deelt u de conclusie dat de uitspraken van de directeur van de St. Maarten Student Services aanleiding geven om te twijfelen aan de aanname dat de BES-studenten adequate zorg krijgen aangezien de directeur duidelijk laat merken dat de zorg voor de BES-studenten op geen enkele manier ten koste mag gaan van de zorg verleend aan Sint Maartense studenten?

Deze conclusie deel ik niet. Zoals hierboven aangegeven, heb ik afspraken gemaakt met de S4. Hierbij is door de directeur van de S4 toegezegd de studenten van Bonaire net zo goed te begeleiden als de studenten van de bovenwindse eilanden. Ik heb dan ook geen enkele aanleiding te twijfelen aan de zorg die S4 zal besteden aan begeleiding van de BES-studenten.

Vraag 7

Kunt u garanderen dat S4 een adequate personele bezetting hebben om de BES-studenten de juiste zorg en begeleiding te bieden? Zo nee, is hij bereid alsnog maatregelen te treffen zodat dit wel het geval zal zijn?

Door de toename van het aantal bursalen dat S4 komend studiejaar zal begeleiden, zal de personele bezetting van S4 zodanig zijn dat een adequate begeleiding kan worden geboden.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Verzet bij Inholland»1, over het verzet van de Raad van Toezicht van Inholland tegen de afspraak om de onterechte declaraties en gemiste transacties zo mogelijk persoonlijk op de ex-bestuurders te verhalen?

Ja.

Vraag 2

Bent u net als een voormalig bestuurder geschokt over de inhoud van de documenten en deelt u zijn mening dat dit aantoont dat deze raad op oude voet verdergaat? Zo nee, waarom niet?

Nee. Ik heb afspraken gemaakt met de huidige voorzitter van het College van Bestuur om ondoelmatig verstrekte declaraties en uitgaven zoveel mogelijk op de betrokken personen te verhalen. Hij heeft mij verzekerd dat hij de met mij gemaakte afspraken zal nakomen. Bovendien is Inholland gestart met de herziening van de samenstelling van de Raad van Toezicht. De zittende leden zijn onlangs teruggetreden en per 1 juli 2011 is Henk Breukink aangetreden als nieuwe voorzitter.

Vraag 3

Klopt de veronderstelde bewering van een van de leden van de Raad van Toezicht dat er toezeggingen aan de staatssecretaris zouden zijn gedaan? Zo nee, wat zijn de exacte toezeggingen?

Er van uitgaand dat u doelt op de uitspraak in het artikel in de Telegraaf van 21 juni dat er geen toezeggingen zouden zijn gedaan, bericht ik u het volgende.
Ik heb de huidige voorzitter van het College van Bestuur van Inholland gemeld dat ik alle bedragen, die als ondoelmatig en onrechtmatig door de inspectie zijn vastgesteld, zal terugvorderen bij Inholland. Ik houd daarbij rekening met de eerder teruggevorderde € 183 000 betreffende de voormalige voorzitter van het College van Bestuur die in functie was tot en met augustus 2007.
Ik heb voorts de toezegging van de huidige voorzitter dat hij, indien mogelijk, de ondoelmatige uitgaven betreffende de voormalige leden van het College van Bestuur terug zal vorderen. Uitgangspunt daarbij is dat er sprake moet zijn van individueel profijt. Bovendien moet een dergelijke terugvordering een wettelijke basis hebben.
Ik heb tevens met de huidige voorzitter van het College van Bestuur besproken dat Inholland de voormalige voorzitter van het College van Bestuur die in functie was tot en met augustus 2007 alsnog om een opgave vraagt van de totale inkomsten in de periode 2007–2010. Inholland heeft dat inmiddels gedaan. Indien sprake is van meerinkomsten ten opzichte van de € 199 200 aan neveninkomsten bij een consultancybureau, moeten deze conform afspraken alsnog terug vloeien naar Inholland.
Daarnaast heeft de huidige voorzitter mij toegezegd dat de door het nieuwe College van Bestuur ingezette cultuur van transparantie, soberheid en integer handelen wordt doorgezet. Inholland blijft daarop waakzaam en zorgt ervoor dat de nieuwe cultuur verder wordt geborgd in de organisatie. De voorzitter rapporteert mij daarover per 1 september 2011.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het ongepast is dat een raad van toezicht probeert te ontkomen aan een afspraak met een bewindspersoon? Zo nee, waarom niet?

De voorzitter van het College van Bestuur heeft het departement per direct laten weten dat de gemaakte afspraken gestand worden gedaan. Ik ga ervan uit dat de Raad van Toezicht zich – net als de voorzitter van het College van Bestuur – houdt aan de afspraken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het inschakelen van een huisadvocaat op rekening van de belastingbetaler met als doel te ontkomen aan een terugvordering in dit geval bijzonder ongepast is? Zo nee, waarom niet?

Die mening deel ik niet. De voorzitter van het huidige College van Bestuur van Inholland heeft mij gemeld dat de huisadvocaat is ingeschakeld om te onderzoeken wat de juridische (on)mogelijkheden zijn van het terugvorderen van ondoelmatig verstrekte declaraties en uitgaven op de betrokken voormalige bestuursleden. Inholland komt de met mij gemaakte afspraken over terugbetaling na.

Vraag 6

Bent u er zeker van dat de voorzitter van het College van Bestuur de afspraak zal nakomen?

Zie vraag 4.

Vraag 7

Welke opties ziet u om het geld alsnog persoonlijk op de ex-bestuurders te verhalen indien Inholland zich niet aan de afspraak houdt?

De regering beschikt over één instrument; het terughalen van middelen bij de instelling. Ik kan de te veel betaalde middelen niet direct bij de ex-bestuurders terughalen.

Vraag 8

Welke maatregelen bent u van plan te treffen indien de afspraak toch niet wordt nagekomen?

Ik heb geen reden te veronderstellen dat het College van Bestuur van Inholland zijn afspraken op dit punt niet nakomt.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel «Foute familiezaken op de universiteit», waaruit blijkt dat een decaan van de Technische Universiteit Delft voor € 750 000 aan opdrachten aan zijn vrouw verleende?1

Naar aanleiding van onder meer dit artikel heeft het College van Bestuur van TU Delft in overleg met de Inspectie van het Onderwijs een accountant een onafhankelijk feitenonderzoek laten uitvoeren. Dit feitenonderzoek heeft een aantal aandachtspunten in het inkoopproces binnen de universiteit blootgelegd. TU Delft heeft op deze punten inmiddels ook maatregelen genomen. Ik ben van mening dat de TU Delft deze casus afdoende heeft afgehandeld.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de geconstateerde belangenverstrengeling buitengewoon slecht is voor het aanzien van de wetenschap?

Ondanks het feit dat de werkzaamheden van de echtgenote van de betrokken decaan geen betrekking hadden op wetenschappelijke activiteiten ben ik van mening dat TU Delft zich in dergelijke gevallen maximaal moet inspannen om belangenverstrengeling te voorkomen en het aanzien van de wetenschap niet te schaden.

Vraag 3

Vindt u de zaak een interne aangelegenheid van de TU Delft of deelt u de mening dat u ook een taak heeft in het waarborgen van de integriteit en onafhankelijkheid van het wetenschappelijk personeel?

Het behoort tot de taakopdracht van het universiteitsbestuur van TU Delft om de bestuurlijke en wetenschappelijke integriteit te waarborgen. Inmiddels is het College van Bestuur van TU Delft binnen de universiteit gestart met een project, waarmee in 2012 de interne gedragsregels extra onder de aandacht worden gebracht. De Raad van Toezicht heeft mij toegezegd de komende tijd extra aandacht te besteden aan het op- en bijstellen, naleven en handhaven van de interne regelgeving.

Vraag 4

Is er een sanctie opgelegd naar aanleiding van het gebeurde of blijft het bij de constatering dat het «onvoorzichtig en niet gewenst» is? Vindt u dit afdoende?

In overleg met het College van Bestuur van TU Delft heeft betrokkene inmiddels zijn functie als decaan binnen de universiteit neergelegd. Ik vind dat afdoende.

Vraag 5

Op welke manier gaat de TU Delft de gedragscode aanscherpen? Gaat u erop toezien dat dit op een adequate manier gebeurt?

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 6

In hoeverre kunnen dit soort zaken ook bij andere universiteiten voorkomen? Bent u bereid dit te onderzoeken?

Om het risico van incidenten zo veel mogelijk te voorkomen is in de Wet hoger onderwijs en onderzoek geregeld hoe de governancestructuur van een instelling moet zijn ingericht. Ik heb vooralsnog geen aanleiding te veronderstellen dat onderzoek op dit punt bij andere instellingen noodzakelijk is.

Vraag 7

Gaat u erop toezien dat ook andere universiteiten hun gedragscode aanscherpen? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Hoe staat het met de transparantie rond de nevenfuncties van hoogleraren bij bedrijven, et cetera? Bent u bereid hiervan een overzicht te geven, zodat er volstrekte openheid bestaat over de bijbanen van het wetenschappelijk personeel?2

De TU Delft heeft een overzicht verstrekt van nevenfuncties van alle Delftse hoogleraren en bestuurders. Het beleid van TU Delft is om deze nevenfuncties – zoals mijn ambtsvoorganger destijds voor alle universiteiten met de VSNU heeft afgesproken – te publiceren. Het College van Bestuur van TU Delft scherpt de procedures op dit moment aan, zodat de regeling nog beter wordt nageleefd.
Ik zie op dit moment geen aanleiding voor een centraal totaaloverzicht van nevenfuncties van alle hoogleraren.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichtgeving rondom een decaan aan de TU Delft die gedurende enkele jaren meerdere malen vanuit de universiteit opdrachten heeft gegund aan het bedrijf van zijn vrouw?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze situatie? Deelt u de mening dat deze ernstige belangenverstrengeling strijdig is met het zorgvuldig handelen met publieke middelen?

Ik vind dat belangenverstrengeling in strijd is met het zorgvuldig handelen met publieke middelen. Het College van Bestuur van TU Delft heeft een onafhankelijk feitenonderzoek door een accountant uit laten voeren. Uit de rapportage van dit onderzoek komt naar voren dat er weliswaar aanwijzingen waren voor de schijn van belangenverstrengeling, maar dat de decaan veelal niet direct betrokken was bij de verlening van de opdrachten. In overleg met het College van Bestuur van TU Delft heeft betrokkene inmiddels zijn functie als decaan binnen de universiteit neergelegd. Het College van Bestuur heeft met betrokkene een betalingsregeling getroffen voor zijn – door de Inspectie in de brief van 6 februari 2012 – als ondoelmatig aangemerkte declaraties.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, in situaties waarin sprake is van herhaalde belangenverstrengeling, een berisping geen recht doet aan de ernst van de overtreding? Zo ja, welke mogelijkheden hebben toezichthouders van universiteiten om bestuurders hierop aan te spreken en zwaardere sancties op te leggen?

Wat betreft het eerste deel van de vraag over belangenverstrengeling verwijs ik naar mijn antwoord op vraag twee. De Inspectie van het Onderwijs kan besluiten een onderzoek uit te voeren als daar aanleiding toe bestaat en naar aanleiding hiervan het College van Bestuur aanspreken op eventuele onregelmatigheden. Ik kan in dergelijke gevallen daarnaast de Raad van Toezicht aanspreken.

Vraag 4

Wie had hier volgens u toezicht moeten houden? Ziet u reden om richtlijnen en verantwoordelijkheden (bijvoorbeeld met betrekking tot de raad van toezicht) voor de gunning van opdrachten met publieke middelen aan te scherpen? Zo nee, waarom niet?

Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht hebben beide een rol. In de Wet hoger onderwijs en onderzoek is al geregeld hoe de governancestructuur van instellingen is ingericht. Geregeld is dat de Raad van Toezicht toezicht houdt op het bestuurlijk handelen van het College van Bestuur. De instellingsaccountant is belast met de controle van de jaarverslaggeving en op de rechtmatige besteding van publieke middelen. De Inspectie van het Onderwijs voert het financieel toezicht uit op de kwaliteit van de accountantscontroles van de instellingsaccountants, onder meer via reviews en specifiek onderzoek. Ik zie geen reden om dit toezichtstelsel aan te passen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat er, nu hier sprake is van laakbaar handelen, terugvordering van dergelijke middelen bij de desbetreffende persoon ook mogelijk moet zijn (conform de motie Jadnanansing2)? Zo ja, welke acties mogen op dat gebied van u verwacht worden?

Ik ben van mening dat in de bedrijfsvoering van een instelling als TU Delft procedures moeten zijn opgenomen om te waarborgen dat opdrachten zorgvuldig, zakelijk en rechtmatig worden verstrekt en dat deze procedures ook worden toegepast en worden nageleefd. Jaarlijks onderzoekt de accountant het stelsel van interne beheersing als onderdeel van zijn controle van de jaarrekening en rapporteert daarover aan het bestuur en de Raad van Toezicht.
Het College van Bestuur van TU Delft heeft naar aanleiding van deze casus een aantal maatregelen genomen en heeft met betrokkene een betalingsregeling getroffen voor de door de Inspectie als ondoelmatig aangemerkte declaraties. De Inspectie heeft TU Delft gemeld dat deze acties door de instellingsaccountant moeten worden gemonitord. De Raad van Toezicht heeft mij toegezegd de komende tijd extra aandacht te besteden aan het op- en bijstellen, naleven en handhaven van de interne regelgeving. De Raad van Toezicht heeft toegezegd mij waar relevant op de hoogte te houden.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over de 2-pagina’s grote advertorial van Doekle Terpstra en Hogeschool InHolland?1

Van de inhoud van het advertorial heb ik kennisgenomen.
Ik vind het belangrijk dat studenten voor het maken van hun studiekeuze over eerlijke en transparante informatie kunnen beschikken. Adverteren is één van de kanalen waarlangs informatie de aspirant-studenten kan bereiken. Alle hbo-instellingen adverteren. De verantwoordelijkheid voor de wijze waarop zij dit doen, ligt bij de instellingen. In hun jaarverslag en jaarrekening moeten de instellingen verantwoording afleggen over de doelmatigheid van de bestede publieke middelen.
InHolland heeft ervoor gekozen een inhoudelijk advertorial in de Spits te plaatsen, omdat veel (aankomend) studenten willen weten wat werkgevers van het InHollanddiploma vinden. Ik kan mij goed voorstellen dat InHolland – na alle commotie in de afgelopen periode – de behoefte heeft om zaken die wel goed gaan voor het voetlicht te brengen. De kosten van de advertorial bedroegen volgens informatie van InHolland € 20 000 en deze zijn betaald uit het marketingbudget. InHolland heeft laten weten dat de hoogte van dit budget in 2011 30% lager ligt dan in voorgaande jaren. Hiervoor is bewust gekozen, omdat investeren in de kwaliteit bij InHolland de hoogste prioriteit heeft.

Vraag 2

Wat heeft de advertentie precies gekost? Is deze betaald uit het budget van Hogeschool InHolland?

Zie het antwoord op vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit een ongepaste actie is en ook geen zinvolle besteding van het onderwijsbudget, gezien alle commotie rond InHolland? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. Ik deel deze mening niet. Zie het antwoord op vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat een dergelijke advertentie niets toevoegt aan de kwaliteit van het onderwijs? Zo ja, wilt u dit overbrengen aan de heer Terpstra?

Ik ben van mening dat adverteren geen invloed heeft op de kwaliteit van het onderwijs. Het doel van adverteren is een andere. Zie verder het antwoord op vraag 1.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat «verreweg de meeste opleidingen van InHolland staan als een huis en voldoen aan de eisen»? Hoe kan de heer Terpstra dit beweren, aangezien slechts vijf van de 90 opleidingen door de onderwijsinspectie zijn onderzocht? Deelt u de mening dat hierover geen zekerheid bestaat?

Alle bekostigde InHolland-opleidingen zijn geaccrediteerd. Onlangs heeft de inspectie gerapporteerd over vier opleidingen , waarvan één opleiding op twee verschillende locaties is onderzocht. Op basis van het inspectierapport heb ik een aantal stevige conclusies getrokken. Deze richten zich op zowel de betreffende opleidingen als op de checks and balances in het huidige stelsel. Dit is van belang omdat over de kwaliteit van het hbo-diploma geen enkele twijfel mag bestaan. In mijn beleidsreactie op de eindrapporten van het inspectieonderzoek naar de alternatieve afstudeertrajecten bent u door mij hierover schriftelijk geïnformeerd (Kamerstuknummer 31 288, nr. 167). Ik heb geen concrete aanleiding om aanvullend op dit inspectieonderzoek te twijfelen over de kwaliteit van de andere opleidingen bij InHolland.

Vraag 6

Kunt u een overzicht geven van de uitgaven aan reclame en promotie van de verschillende hogescholen en in het bijzonder van InHolland? Zo nee, hoe voorkomt u dat hogescholen steeds meer budget besteden aan PR-activiteiten en steeds minder aan het primaire onderwijsproces?

Nee, ik beschik niet over een dergelijk overzicht. In mijn antwoord op vraag 1 heb ik aangegeven, dat de verantwoordelijkheid voor de wijze waarop hbo-instellingen adverteren, bij hen ligt. Over de inzet van publieke middelen voor dit doel leggen zij in hun jaarverslag en jaarrekening verantwoording af. Ik zie, mede gegeven het feit dat de uitgaven aan marketing bij InHolland aanzienlijk dalen, in deze advertorial geen aanleiding om in te grijpen op de wijze die de vraag suggereert.

Vraag 1

Bent u bereid een integrale schriftelijke reactie te sturen op de brandbrief van de jonge wetenschappers van de Jonge Academie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) waarin zij de bezuinigingen op fundamenteel onderzoek als «kortzichtig» kwalificeren?1 Bent u bereid bij deze schriftelijke reactie uitgebreid in te gaan op de principiële kritiek van de jonge wetenschappers dat wetenschap niet in geld moet worden uitgedrukt en dat de markt de wetenschap niet zou moeten aansturen?

De kabinetsvisie op onderzoek en de versterking van de economische topsectoren wordt uiteengezet in de strategische agenda hoger onderwijs, onderzoek en wetenschap en de Bedrijfslevenbrief, die uw Kamer voor Prinsjesdag zullen bereiken. Daarnaast heeft de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie naar aanleiding van een uitzending van Nieuwsuur door middel van een ingezonden artikel in NRC Handelsblad al op de gezichtspunten van de Jong KNAW-ers (NRC Handelsblad d.d. 15 juni 2011). De minister heeft hierin aangegeven dat meer onderzoek en innovatie noodzaak is om het hoofd te bieden aan de toenemende mondiale concurrentie. Hiervoor zijn twee punten essentieel: betere samenwerking tussen onderzoekers en ondernemers én meer private investering in onderzoek en innovatie.
Voorts merken wij in dit verband op dat er in het kader van de topsectoren niet wordt bezuinigd op fundamenteel onderzoek. Wel zal het fundamenteel onderzoek meer worden gericht op de economische topsectoren en de maatschappelijke uitdagingen (grand challenges) waar ons land voor staat. Bij de honorering van onderzoeksvoorstellen blijft wetenschappelijke kwaliteit leidend naast het criterium van impact. Verder zal er altijd ruimte zijn voor fundamenteel, vrij en ongebonden en door nieuwsgierigheid gedreven onderzoek, ook naast de topsectoren en de grand challenges, onder andere in de Vernieuwingsimpuls. Het is bovendien niet juist om te stellen dat de markt het onderzoek stuurt. In de topsectorenaanpak stellen vertegenwoordigers van de bedrijven, uit de wetenschap en uit de overheid in gezamenlijkheid kennisagenda’s op, waarbij vraag en aanbod op elkaar worden aangesloten.

Vraag 2

Kunt u schetsen wat de gevolgen van de bezuiniging van 350 miljoen euro op fundamenteel onderzoek zullen zijn voor de kwaliteit en de kwantiteit van het fundamenteel onderzoek in Nederland? Kunt u daarbij een cijfermatig overzicht geven van de gevolgen voor het aantal opleidingsplekken, promotieplekken en wetenschappers die zich bezig houden met fundamenteel onderzoek? Kunt u daarbij tevens ingaan op de vraag hoe u de balans tussen fundamenteel onderzoek en toegepast onderzoek wilt bewaren?

Er is in het kader van de topsectoren geen sprake van een bezuiniging van € 350 miljoen. Dit bedrag blijft, bij NWO en KNAW, beschikbaar voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Dit zal dus nagenoeg geen invloed op het aantal opleidingsplekken, promotieplekken en wetenschappers hebben.

Vraag 3

Hoe verhoudt de bezuiniging op fundamenteel onderzoek zich tot de ambitie van het kabinet en de Kamer om Nederland in de top vijf van de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum te krijgen? Welke inzet mogen wij verwachten indien mocht blijken dat Nederland als gevolg van deze bezuiniging daalt op deze ranglijst?

Zoals al in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, is er dus geen sprake van een bezuiniging op het fundamenteel onderzoek in het kader van de topsectoren. In de global competitiveness index van het World Economic Forum staat Nederland op de 8e plaats. In 2009 had Nederland nog de 10e positie. De topsectorenaanpak moet ervoor zorgen dat Nederland verder stijgt op deze index en zich zelfs in de top 5 kwalificeert, onder andere doordat bedrijven financieel commitment aangaan in publiek-private onderzoeksprogramma’s en ook zelf meer gaan investeren in onderzoek en ontwikkeling. Een reden voor bedrijven om dat te doen is gelegen in het feit dat de agenda’s van partijen zoals NWO, KNAW, TNO en GTI’s meer worden gericht op de economische topsectoren.