Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de inhoud van het rapport «Living under drones, Death, injury, and trauma to civilians from US drone practices in Pakistan»?1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat de regering van de Verenigde Staten beweert dat het aantal burgerdoden in Pakistan door toedoen van gewapende aanvallen met drones (met name in de Federally Administered Tribal Areas) tijdens het presidentschap van Barack Obama zeer laag is en dat dit aantal zich in de «single digits» zou bevinden?2 Indien neen, wat is u hier dan over bekend?

De Amerikaanse regering benadrukt dat de inzet van drones gebonden is aan strikte voorwaarden en dat alle mogelijke voorzorgsmaatregelen worden genomen om burgerslachtoffers te voorkomen. De VS onderkent dat ondanks deze voorzorgsmaatregelen in een aantal gevallen toch onschuldige bijstanders zijn gedood en heeft daar spijt over betuigd. De VS noemt geen getallen, maar geeft wel aan dat het een beperkt en afnemend aantal betreft.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de regering van de Verenigde Staten «in effect counts all military-age males in a strike zone as combatants (…) unless there is explicit intelligence posthumously proving them innocent»?3 Indien neen, wat is dan de door de regering van de Verenigde Staten gehanteerde definitie voor het tellen van gedode militanten als gevolg van drone aanvallen in Pakistan? Kunt u uw antwoord toelichten?

De VS doet geen mededelingen over de wijze waarop wordt vastgesteld of, en zo ja, hoeveel militanten en/of burgers zijn gedood als gevolg van de inzet van drones. Ik ben voorstander van meer openheid over dergelijke aanvallen.

Vraag 4

Hoe vaak heeft de regering van de Verenigde Staten de term gedode «strijder» voor een omgekomen individu door een drone aanval in Pakistan achteraf gewijzigd in de term gedode «burger»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u ermee bekend dat de auteurs van het rapport van de twee gerespecteerde universiteiten Stanford Law School en NYU School of Law de cijfers van The Bureau of Investigative Journalism als betrouwbaarste bron over (burger)doden in Pakistan als gevolg van Amerikaanse drone aanvallen beschouwen? Bent u er verder mee bekend dat midden september The Bureau of Investigative Journalism ervan uitging dat 2562-3325 personen in Pakistan zijn omgekomen door de Amerikaanse aanvallen, van wie 474-881 burgers, waarvan 176 kinderen?4 Deelt u de conclusie uit het rapport dat «the numbers of civilians killed are undoubtedly far higher than the few claimed by US officials»?5 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er is onvoldoende informatie beschikbaar over de methodes van het Bureau of Investigative Journalism en andere organisaties die cijfers publiceren over de inzet van drones om dit betrouwbaarheidsoordeel te onderschrijven. Om dezelfde redenen kan geen oordeel geveld worden over de conclusie dat het aantal burgerslachtoffers in realiteit hoger is dan de VS aangeeft.

Vraag 6

Acht u, net als het rapport, de cijfers van The Bureau of Investigative Journalism als betrouwbaarste bron over (burger)doden in Pakistan als gevolg van Amerikaanse drone aanvallen? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Heeft u verder kennisgenomen van het artikel over burgerdoden door drone aanvallen in Pakistan van onderzoeksjournalist Gareth Porter die stelt dat «the majority of the deaths in the drone war in Pakistan have been civilian noncombatants – not «militants»»?6 Hoe beoordeelt u de resultaten van het onderzoek in dit artikel? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja. Er is onvoldoende informatie over specifieke gevallen beschikbaar om vast te kunnen stellen of deze bewering juist is. Zoals eerder gesteld zou ik meer transparantie over deze aanvallen verwelkomen.

Vraag 8

Is het waar dat, zoals het rapport concludeert, de Amerikaanse autoriteiten – anders dan in bijvoorbeeld Afghanistan – «have not made any coordinated effort to provide compensation to strike victims in Pakistan»?7 Indien neen, wat zijn dan de feiten? Bent u van mening dat de verantwoordelijken voor de drone aanvallen, in dit geval de Amerikaanse autoriteiten, behoren te compenseren voor geleden verlies? Indien neen, waarom niet? Indien ja, bent u bereid hier bij uw Amerikaanse collega’s op aan te dringen? Indien neen, waarom niet?

De vraag of compensatie al dan niet aan de orde is, hangt mede samen met de rechtmatigheid van een aanval. De VS is van mening dat de uitgevoerde aanvallen binnen de kaders van het internationaal recht vallen. Het is vervolgens aan de VS om af te wegen of men al dan niet tot compensatie wenst over te gaan.
Zoals aangegeven doet de VS geen mededelingen over de precieze afwegingen die gemaakt worden en is het derhalve niet mogelijk om een oordeel te vellen over de rechtmatigheid van individuele drone aanvallen.

Vraag 9

Bent u verder bereid om bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op meer openheid over burgerslachtoffers die het gevolg zijn van Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan? Indien neen, waarom niet? Indien ja, kunt u aangeven hoe u hier bij uw Amerikaanse collega’s op gaat aandringen?

De Amerikaanse regering heeft in 2012 op verschillende momenten een toelichting gegeven op de manier waarop drones worden ingezet in Pakistan en andere operatiegebieden. De inspanningen van de VS om burgerslachtoffers te voorkomen vormden een centraal onderdeel van de boodschap, alsook de bereidheid transparantie te betrachten waar mogelijk. De VS is zich in toenemende mate bewust van het belang openheid te betrachten over de besluitvorming rondom en de effecten van de inzet van drones. In EU-verband is richting VS onlangs opnieuw het belang van versterkte transparantie benadrukt.

Vraag 10

Bent u verder bekend met de vele en grote andere nadelige gevolgen voor burgers en de samenleving in Pakistan van drone aanvallen, waaronder: vele honderden gewonden; grote angst voor het helpen van gewonden na een eerste drone aanslag aangezien er vaak een tweede aanslag op volgt; inperking van de hulpverlening na een eerste aanval; grote economische problemen voor gezinnen die door drone aanvallen vaak een kostwinner verliezen; grote schade aan bezittingen; kinderen die van school gehaald worden; grote medische problemen en hoge medische kosten; grote toename van psychische klachten, waaronder angst, stress en PTSS; verstoring van het openbare leven omdat mensen niet meer samen durven te komen, waaronder tijdens begrafenissen; schade voor regionale economische ontwikkeling; ondermijning van de tradities en gebruiken; en grote toename van wantrouwen in de samenleving, vooral vanwege de vermeende aanwezigheid van informanten?8

De Nederlandse regering is begaan met de Pakistaanse bevolking waarvan een groot deel gebukt gaat onder voortdurende onveiligheid. De oorzaak daarvan ligt vooraleerst bij het gewelddadige optreden van terroristische groeperingen.

Vraag 11

Hoe beoordeelt u, gezien de vele burgerdoden en gewonden als gevolg van de Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan en daarnaast de hierboven genoemde vele en grote andere gevolgen voor individuen en de samenleving, de proportionaliteit van de drone aanvallen? Acht u het aangedane leed onder de burgerbevolking door de drone aanvallen in Pakistan «excessive in relation to the concrete and direct military advantage anticipated» en daarmee in strijd met het oorlogsrecht?9 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Een gefundeerd oordeel over de proportionaliteit van de inzet van drones kan alleen worden gegeven op basis van specifieke informatie over de feiten en omstandigheden van aanvallen.

Vraag 12

Is het u bekend, zoals het rapport concludeert, dat naast veel burgers de «vast majority of the «militants» targeted have been low-level insurgents, killed in circumstances where there is little or no public evidence that they had the means or access to pose a serious threat to the US»? Is u verder bekend dat één van de berekeningen met betrekking tot dit onderwerp concludeert dat slechts 2 procent van alle doden militantenleiders waren?10 Kunt u bevestigen dat naast veel burgerdoden overwegend «low level» militantenleiders doelwit zijn van de drone aanslagen in plaats van «high level» militantenleiders? Indien neen, wat is dan uw informatie hierover?

Ik ben bekend met de conclusies en statistische inschattingen uit het rapport onder referte, maar kan deze niet bevestigen. Ik verwijs hierbij naar mijn antwoorden op vraag 4 t/m 6.

Vraag 13

Bent u bekend met de conclusies in het rapport dat «there is strong evidence to suggest that US drone strikes have facilitated recruitment to violent non-state armed groups, and motivate attacks against both US military and civilian targets» en dat «this report presents evidence of the damaging and counterproductive effects of current US drone strike policies»?11 Bent u verder bekend met de opiniepeiling, die in 2012 in Pakistan werd gehouden, die concludeert dat «only 17% of Pakistanis supported drone strikes. And remarkably, among those who professed to know a lot or a little about drones, 97% considered drone strikes bad policy»?12 Deelt u de mening dat de drone aanvallen een escalerend effect hebben op de bevolking van Pakistan en een verklaring kunnen zijn voor het massale afkeer van de Pakistaanse bevolking tegen deze oorlogvoering? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

In de gebieden waar drones worden ingezet leeft de bevolking in een voortdurende situatie van conflict en onveiligheid. De activiteiten van terroristische bewegingen vormen daarvoor de belangrijkste oorzaak. Daarnaast zijn de operaties tegen deze bewegingen door het Pakistaanse leger en de inzet van drones onderdeel van het conflict en dragen vanuit dat perspectief bij aan de gevoelde onveiligheid onder de bevolking. Er kan derhalve niet gesteld worden dat de inzet van drones als zodanig contraproductief is. Dat neemt niet weg dat er gestreefd zou moeten worden naar een structurele oplossing van de problematiek in Pakistan om een duurzaam veilige situatie voor de bevolking te creëren. Voor stabiliteit en ontwikkeling op langere termijn kunnen alleen een politiek proces en continue inspanningen op het terrein van veiligheid, rechtsorde, democratie en economie uitkomst bieden.

Vraag 14

Deelt u, afgaande op de bevindingen uit het rapport, de mening dat het Amerikaanse beleid van drone aanvallen in Pakistan contraproductief is? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 13.

Vraag 15

Bent u tenslotte bereid, vanwege het grote leed dat het gevolg is van de Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan voor burgers – het rapport concludeert dat de het Amerikaanse drone beleid «terrorizes men, women, and children» -13 om bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op een moratorium op het uitvoeren van drone aanvallen in Pakistan? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. Ik verwijs daarbij naar mijn antwoorden op bovenstaande vragen.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoord op de vragen van het lid El Fassed, waarin u schrijft dat er geen rol voor Nederland is weggelegd in de kwestie van uitlevering van Assange door het Verenigd Koninkrijk aan Zweden?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er geen formele aanklacht tegen Assange bestaat in deze zaak en dat de Zweedse aanklager hem alleen wil ondervragen?2

Ja.

Vraag 3

Is het waar dat de Zweedse regering niet bereid is om Assange in het Verenigd Koninkrijk te ondervragen of te garanderen dat Assange niet wordt uitgeleverd aan de VS in verband met zijn Wikileaks activiteiten?3

De Zweedse openbare aanklager acht het voor het doel van het vooronderzoek noodzakelijk om de heer Assange in Zweden te kunnen ondervragen.
De Zweedse wet voorziet niet in de mogelijkheid van een vooraf af te geven garantie tegen uitlevering. De Zweedse wet kent waarborgen op het gebied van uitlevering aan landen waar de persoon in kwestie het risico loopt op schending van zijn of haar mensenrechten.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, als de Zweedse regering niet bereid is tot bovengenoemde oplossingen, er een rol is weggelegd voor Nederland, als de bakermat van het internationaal recht, om een oplossing te bieden voor deze internationale impasse, bijvoorbeeld door Assange op Nederlands grondgebied te laten ondervragen?

Nee, dit betreft een zaak tussen het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Er is geen reden te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de rechtsgang in deze landen.

Vraag 5

Bent u bereid om Nederlandse hulp te bieden om naar deze of andere oplossingen te zoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met de NAVO oefening Steadfast Noon?1 Hoe vaak vindt deze oefening plaats? Welke NAVO lidstaten doen er aan mee?

Op basis van internationale afspraken worden hierover geen mededelingen gedaan.

Vraag 2

Is het waar dat Nederland van 15-26 oktober gaat meedoen met deze oefening op Buchel luchtmachtbasis in Duitsland?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat deze oefening bedoeld is om de procedures voor de inzet van tactische kernwapens na te bootsen? Zo ja, voor welke nucleaire missie wordt er geoefend? Zo nee, waartoe dient de oefening?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat dit soort oefeningen strijdig is met het Nederlandse beleid, gericht op nucleaire ontwapening? Deelt u verder de mening dat dergelijke oefeningen een verkeerd signaal afgeven naar landen die misschien het bezit van kernwapens nastreven?

De collectieve verdediging van het bondgenootschappelijk grondgebied berust op een combinatie van verschillende eenheden en diverse capaciteiten. De Navo-lidstaten beoefenen op generieke wijze alle taken die bij de verdediging van het bondgenootschap horen.
De Deterrence and Defence Posture Review van de Navo, die tijdens de recente Navo top in Chicago is vastgesteld, bevestigt wat eerder in het Strategisch Concept is vastgelegd. De Navo blijft enerzijds een nucleaire alliantie zolang in de wereld kernwapens bestaan en streeft er anderzijds uitdrukkelijk naar de omstandigheden te scheppen voor een wereld zonder nucleaire wapens, in overeenstemming met de doelstellingen van het Non Proliferatie Verdrag (NPV). Dit laatste zal echter niet op korte termijn bereikbaar zijn, maar stap voor stap, fase na fase. De Navo onderstreept, mede op aandringen van Nederland, het belang van negatieve veiligheidsgaranties van de Navo-kernwapenstaten als vertrouwenwekkende maatregel. Er is vastgelegd dat de negatieve veiligheidsgaranties van individuele kernwapenstaten ook gelden voor de aan Navo toegewezen nucleaire wapens. Tevens is vastgelegd dat met Rusland zal worden gesproken over wederzijdse transparantie op het gebied van niet-strategische kernwapens in Europa. Reciprociteit met Rusland is een voorwaarde voor aanpassingen in het niet-strategisch kernwapenarsenaal van de Navo. Het kabinet is ook verheugd over de steun die in de Posture Review wordt uitgesproken voor verdere inspanningen van de Verenigde Staten en de Russische Federatie om de strategische stabiliteit te bevorderen, de transparantie te vergroten en de aantallen nucleaire wapens te verminderen.

Vraag 5

Bent u bereid om deelname van Nederland aan deze oefeningen te staken? Zo nee, waarom niet? Non-Strategic Nuclear Weapons – Hans Kristensen Federation of American Scientists May 2012 pag 22–2

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het bericht «Bahrain approves UN rights recommendations»?1

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat Bahrein 156 van de 176 aanbevelingen van de Universal Periodic Review van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties geheel of gedeeltelijk heeft aangenomen? Is eveneens de aanbeveling om het statuut van Rome van het Internationaal Strafhof te ratificeren, aangenomen? Indien neen, wat is dan de stand van zaken betreffende de aangenomen aanbevelingen?

Vraag 3

Bent u bekend met de inhoud van het persbericht van Amnesty International over de begin deze maand veroordeelde oppositieleden in Bahrein? Deelt u de opvatting van Amnesty International dat de betreffende individuen zijn veroordeeld «solely for peacefully exercising their human rights»? Indien neen, waarom niet? Deelt u verder de opvatting van Amnesty International dat in Bahrein «little has been done on the ground to ensure accountability and true justice for victims of human rights abuses»?2 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 4

Hebt u kennisgenomen van de conclusie van het rapport van eind vorig jaar van de Bahrain Independent Commission of Inquiry dat tijdens de opstanden in het land «many detainees were subjected to torture and other forms of physical and psychological abuse while in custody»? Hoe beoordeelt u de implementatie door Bahrein van de aanbeveling in het rapport «to establish a national independent and impartial mechanism to determine the accountability of those in government who have committed unlawful or negligent acts resulting in the deaths, torture and mistreatment of civilians with a view to bringing legal and disciplinary action against such individuals, including those in the chain of command, military and civilian, who are found to be responsible under international standards of «superior responsibility»»?3 Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Bent u verder bekend met de bevinding uit het rapport van Physicians for Human Rights over het gebruik van traangas door de Bahreinse autoriteiten dat «it is clear that the Bahraini security forces are wielding [toxic chemical agents] as weapons not just to disperse crowds but to wound, harm, harass, and intimidate the largely Shi’a neighborhoods that are home to many protesters, in violation of UN protocols for the use of force»? Kunt u bevestigen of door het gebruik van traangas door de Bahreinse autoriteiten ook doden zijn gevallen? Deelt u de aanbeveling van Physicians for Human Rights aan Bahrein «to suspend its use of tear gas while it conducts an impartial investigation of tear gas misuse and holds accountable those who have used the gas in excessive or improper ways»?4 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 6

Bent u bereid om uw Bahreinse collega’s aan te spreken op de bij vraag 3, 4 en 5 genoemde kwesties, bij voorkeur tijdens de aankomende bijeenkomst van de Mensenrechtenraad waar de Universal Periodic Review over Bahrein besproken wordt? Indien neen, waarom niet?

Vraag 7

Bent u tevens bereid binnen de Mensenrechtenraad aan te dringen op een speciale sessie van de Mensenrechtenraad over Bahrein? Indien neen, waarom niet?

Vraag 1

Kent u het bericht «Nederland zette Libiër uit op last van CIA»?1

Vraag 2

Is het waar dat de Libiër Muhammed Abu Farsan in 2004 op Schiphol asiel aanvroeg, dat dit werd geweigerd en dat hij later dat jaar naar Soedan werd uitgezet? Is het verder waar dat Abu Farsan in Soedan gevangen werd gezet, daar werd ondervraagd door een individu die zich identificeerde als CIA-agent en vervolgens naar Libië werd overgebracht? Indien neen, wat zijn dan de feiten?

Vraag 3

Kunt u toelichten waarom Abu Farsan volgens de Immigratie- en naturalisatiedienst (IND) in het systeem van de IND niet is terug te vinden? Is er contact opgenomen met Human Rights Watch voor meer specifieke informatie over Abu Farsan? Indien neen, bent u bereid dit alsnog te doen?

Vraag 4

Op grond waarvan is de Libiër naar Soedan uitgewezen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Deelt u de opvatting van Human Rights Watch dat Soedan onvoldoende bescherming bood voor uitzetting naar Libië, waarvan bekend was dat er een grote kans bestond dat een gevangene blootgesteld kon worden aan marteling?2 Indien neen, waarom niet?

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de constatering van Human Rights Watch dat er serieuze aanwijzingen zijn dat de Amerikaanse geheime dienst CIA en de Britse geheime dienst MI6 hebben aangedrongen op uitlevering van Abu Farsan? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 7

Bent u bekend met de constatering van Human Rights Watch dat «the Tripoli Documents contain information suggesting Dutch officials might have been aware that Abu Farsan would ultimately be sent to Libya from Sudan»? Hoe beoordeelt u deze constatering? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 8

Deelt u de constatering van Human Rights Watch dat «to the extent they [Dutch officials] knew that there was a genuine risk he [Abu Farsan] would be returned to Libya, they violated his rights against unlawful return»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 9

Bent u bereid tegemoet te komen aan de oproep van Human Rights Watch om een onafhankelijk Nederlands onderzoek in te stellen naar de zaak Abu Farsan dat mede ingaat op de rol van de CIA en MI6 bij de uitlevering van Abu Farsan aan Soedan? Indien neen, waarom niet?

Vraag 1

Kent u het bericht «Vijf doden door drone-aanval in Pakistan»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening van de oorlogsrechtexpert Mary Ellen O’Connell dat de Verenigde Staten momenteel niet in oorlog zijn met de staat Pakistan en evenmin met de staten Jemen en Somalië en dat het oorlogsrecht met betrekking tot targeted killings in deze landen niet van toepassing is?2 Indien neen, wat is dan uw opvatting over het van toepassing zijnde recht met betrekking tot targeted killings door de Verenigde Staten in de genoemde landen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het humanitair oorlogsrecht zou van toepassing kunnen zijn op bepaalde handelingen van de VS in landen voor zover deze handelingen in relatie staan tot een gewapend conflict met niet-statelijke partijen. Volgens de VS is er een gewapend conflict met Al Qaida en gaat het om aanvallen op belligerenten die op zichzelf rechtmatig zijn; Al Qaida heeft meermalen zware aanslagen tegen Amerikaanse instellingen en instellingen in andere westerse landen uitgevoerd en opgeëist. Het oorlogsrecht verbiedt het gebruik van geavanceerde wapentechnologie niet.

Vraag 3

Deelt u de mening van de Pakistaanse autoriteiten dat de Verenigde Staten door het uitvoeren van targeted killings in Pakistan inbreuk maken op de soevereiniteit van het land? Indien neen, waarom niet?

Bij de concrete operaties waar het hier om gaat, is het voor derde landen niet vast te stellen of al dan niet toestemming is gegeven.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de rechtmatigheid van de bij vraag 1 genoemde targeted killings? Kunt u uw antwoord toelichten?

In een gewapend conflict is het gebruik van dodelijk geweld rechtmatig, indien dit binnen de kaders van het oorlogsrecht wordt aangewend. Ten aanzien van specifieke aanvallen in betreffende landen beschik ik niet over de feitelijke informatie die nodig zou zijn om een verantwoord oordeel te kunnen geven over de rechtmatigheid ervan.

Vraag 5

Is het u bekend dat de Verenigde Staten zogenaamde signature strikes uitvoeren, in ieder geval in Jemen en Pakistan, waarbij niet geïdentificeerde individuen op basis van verdacht gedrag doelwit zijn van targeted killings?3 Deelt u de opvatting van de oud-Special Rapporteur on extrajudicial, summary or arbitrary executions van de Verenigde Naties, Philip Alston, dat «targeted killings should never be based solely on «suspicious» conduct or unverified – or unverifiable – information»?4 Acht u signature strikes in strijd met het internationale recht? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u ermee bekend dat de Verenigde Staten ook targeted killings uitvoeren op reddingswerkers?5 Deelt u de opvatting van de Special Rapporteur on extrajudicial, summary or arbitrary executions van de Verenigde Naties, Christof Heyns, dat «secondary drone strikes on rescuers who are helping (the injured) after an initial drone attack (…) are a war crime»?6 Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik kan dit niet bevestigen.

Vraag 7

Is het u verder bekend dat de Verenigde Staten ook targeted killings uitvoeren op begrafenisstoeten?7 Hoe beoordeelt u de rechtmatigheid van aanvallen op begrafenisstoeten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Bent u er tenslotte mee bekend dat de aanbevelingen van de Special Rapporteur on extrajudicial, summary or arbitrary executions van de Verenigde Naties met betrekking tot targeted killings – aanbevelingen 24 en 25 – niet zijn geïmplementeerd door de Verenigde Staten?8

Of dit het geval is of niet, het is aan de VS te bezien hoe wordt omgegaan met de aanbevelingen van een Speciaal Rapporteur.

Vraag 9

Deelt u de opvatting van de Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism van de Verenigde Naties, Ben Emmerson, dat targeted killings met drones niet alleen aanvallen op de individuen in kwestie zijn, maar ook op «international law itself»?9 Indien neen, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 2 en 5.

Vraag 10

Deelt u de opvatting dat de ontwikkeling naar steeds meer targeted killings, met name tijdens het presidentschap van Barack Obama, allerlei juridische vragen oproept en dat meer duidelijkheid over de juridische aspecten hiervan dringend gewenst is? Indien neen, waarom niet?

Nee, het internationaalrechtelijk kader voor het gebruik van geweld, ook met behulp van drones, is voldoende helder. Exacte kennis over concrete gevallen is noodzakelijk om een gefundeerd oordeel te formuleren over de rechtmatigheid van het gebruik van drones in een concreet geval. Zie verder het antwoord op vraag 9.

Vraag 11

Ligt er een juridisch advies of wordt er momenteel gewerkt aan een juridisch advies van de externe volkenrechtelijk adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken, professor André Nollkaemper, en/of van de Commissie van advies inzake volkenrechtelijke vraagstukken met betrekking tot het beleid van targeted killings? Indien neen, bent u bereid de externe volkenrechtelijk adviseur en/of de Commissie van advies inzake volkenrechtelijke vraagstukken om dit advies te vragen? Indien neen, waarom niet?

Over deze kwestie heb ik intern juridisch advies ontvangen.

Vraag 12

Bent u bereid stelling te nemen tegen deze systematische schendingen van mensenrechten door middel van targeted killings en uw Amerikaanse collega’s hiervan op de hoogte te brengen? Indien neen, waarom niet?

Nee, zie ook antwoord 4 en 5.

Vraag 13

Bent u verder bereid bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op implementatie van de aanbevelingen over targeted killings van de Special Rapporteur on extrajudicial, summary or arbitrary executions van de Verenigde Naties? Indien neen, waarom niet?

Nederland is een bondgenoot van de VS in de strijd tegen het terrorisme. In dat kader vindt regelmatig juridisch overleg plaats waarbij dergelijk aspecten aan de orde komen.

Vraag 14

Bent u tenslotte bereid om, zolang er grote twijfels bestaan over de rechtmatigheid van targeted killings, bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op een moratorium op het uitvoeren van targeted killings buiten erkende gewapende conflictgebieden? Indien neen, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het «urgent action» bericht van Amnesty International inzake de gevangene Johan Teterissa?1

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de heer Teterissa is geslagen met kabels en dat hem medische verzorging is onthouden? Kunt u tevens bevestigen dat de heer Teterissa al reeds eerder zwaar is mishandeld in de gevangenis? Zo ja, deelt u de mening dat de autoriteiten hiermee fundamentele mensenrechten met voeten treden?

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de heer Teterissa zonder medeweten van zijn advocaten is overgeplaatst naar een andere gevangenis? Is het waar dat hij en andere gevangenen eerder in de Madiun-gevangenis geen toegang hadden tot schoon drinkwater? Kunt u bevestigen dat hij in juni 2007 tijdens een vreedzame demonstratie is gearresteerd en sindsdien een gevangenisstraf van 15 jaar moet uitzitten?

Vraag 4

Bent u bereid om uw ambtsgenoot met spoed te verzoeken de heer Teterissa medische hulp te verlenen? Bent u tevens bereid uw afkeuring uit te spreken over dergelijke martelpraktijken en de autoriteiten aan te spreken op de verantwoordelijkheid om fundamentele mensenrechten, waaronder die van gevangenen, te waarborgen? Bent u tot slot bereid om uw ambtsgenoot te verzoeken om de heer Teterissa en andere politieke gevangenen zo spoedig mogelijk vrij te laten?

Vraag 1

Is het u bekend dat het Eritrese consulaat al jarenlang Eritrese Nederlanders afperst door maandelijks twee procent van hun inkomsten te innen waarbij weigeraars worden bedreigd, geïntimideerd en noodzakelijke consulaire diensten worden onthouden? Zo nee, bent u bereid hiernaar onderzoek te verrichten, per direct een einde te maken aan afpersingspraktijken en slachtoffers bescherming te bieden?1 2

De Eritrese overheid int sinds 1994 via de ambassades en consulaten een 2% «Development and Rehabilitation» inkomensbelasting onder Eritrese burgers in het buitenland. Het heffen van een dergelijke belasting is in Nederland niet illegaal, evenmin het onthouden van overheidsdiensten bij weigering om te betalen. Volgens een rapport van 13 juli jl. van de VN Monitoring Group on Somalia and Eritrea zou dergelijke belastingheffing door ambassades en consulaten gepaard gaan met intimidatie, bedreiging en dwang.
Het organiseren van culturele festivals en het werven van fondsen tijdens dergelijke festivals is niet illegaal. Indien dit gepaard gaat met intimidatie, bedreiging of fraude is dat uiteraard in strijd met de wet.
Voor het vaststellen of misdrijven als afpersing en soortgelijke delicten aan de orde zijn, zijn politie en het openbaar ministerie (OM) in belangrijke mate afhankelijk van aangifte en melding door de slachtoffers. Zodra er aangifte is gedaan zal de politie onder leiding van het OM daar onderzoek naar doen. Lopende een onderzoek worden geen mededelingen daarover gedaan.

Vraag 2

Is het u bekend dat het Eritrese regime festivals en bijeenkomsten organiseert – zoals de geplande bijeenkomst in Zaandam en de bijeenkomsten in Amsterdam en Rotterdam van afgelopen weekend – via het consulaat en/of door het consulaat gecontroleerde groepen waar topfunctionarissen van het regime aanwezig zouden zijn en waar volgens betrokkenen enorm veel druk wordt uitgeoefend om geld te geven aan het regime? Zo ja, wat vindt u hiervan? Zo nee, bent u bereid hiernaar onderzoek te verrichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat gebeurt er met de door de Eritrese autoriteiten geïnde middelen? Wordt met deze middelen een zeer repressief regime zoals staat beschreven in diverse internationale rapporten indirect gefinancierd? Klopt het bericht dat via Nederland en andere landen geïnde middelen zouden kunnen worden ingezet voor gewapende troepen in de Hoorn van Afrika zoals Al Shabab?

De geïnde middelen komen ten goede aan de Eritrese staat. De VNMonitoring Groupvindt in haar rapport van 13 juli jl. geen bewijs van steun door Eritrea aan Al-Shabaab.

Vraag 4

Is het wettelijk toegestaan dat Eritrese autoriteiten in Nederland belastingen en andere gelden innen van Eritrese Nederlanders? Deelt u de mening dat dit soort praktijken ontoelaatbaar zijn? Zo ja, wat gaat u doen om hieraan een einde te maken? Zo nee, waarom niet?

Het heffen van een dergelijke belasting in Nederland en fondsenwerving via festivals en evenementen zijn niet illegaal. Indien bij enige vorm van fondsenwerving strafbare feiten worden geconstateerd, dan is dat ontoelaatbaar en zullen politie en het openbaar ministerie daar onderzoek naar doen.

Vraag 5

Klopt het bericht dat naast de twee procent verplichte afdracht en geldinzameling via festivals en evenementen, het Eritrees consulaat ook geheime bankrekeningen regelt voor zwartwerkers opdat zij vervolgens de op deze rekeningen gestorte gelden kan incasseren?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Is het u bekend dat het regime via het Eritrese consulaat de integratie van Eritreërs in de Nederlandse samenleving zou dwarsbomen door de vorming van een onafhankelijk Eritrese maatschappelijke organisatie in Nederland te belemmeren? Klopt het bericht dat door directe en indirecte inmenging van het consulaat, maatschappelijke activiteiten van verontruste Eritrese Nederlanders in Amersfoort onmogelijk worden gemaakt en zij een brief hebben overhandigd aan de burgemeester van Amersfoort, waarin ze bescherming en hulp vragen? Zo ja, speelt dit ook elders in Nederland en op welke wijze wordt deze ongewenste beïnvloeding en intimidatie tegengegaan?

Eritrese Nederlanders wonend in en rond Amersfoort hebben een brief over dit onderwerp geschreven aan burgemeester Bolsius van Amersfoort. In deze brief maken zij melding van incidenten tussen Eritrees-Nederlandse aanhangers van het Eritrese regime, en personen die een onafhankelijke organisatie voor Eritrese Nederlanders willen oprichten. Naast deze brief zijn er signalen dat activiteiten die indruisen tegen de wensen van het Eritrese regime worden gedwarsboomd door pro-regimeaanhangers in Nederland.
Het kabinet is van mening dat het ieder land vrij staat om relaties met (voormalige) onderdanen in den vreemde te onderhouden. Het kabinet stelt zich hierbij wel op het standpunt dat de contacten tussen een vreemde mogendheid en haar (voormalige) onderdanen in Nederland louter op basis van vrijwilligheid mogen plaatsvinden, binnen de grenzen die de wet hiervoor stelt. Ook mogen deze contacten de integratie in Nederland niet belemmeren.
Ongewenste beïnvloeding en intimidatie zullen vanuit het strafrechtelijk perspectief en op basis van individuele aangiften behandeld worden.

Vraag 7

Is het u bekend dat de Eritrese diaspora in onder meer Canada, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland ook te maken hebben met heffingen van de Eritrese autoriteiten? Bent u bereid om ook in internationaal verband actie te ondernemen tegen deze ongewenste praktijken van de Eritrese autoriteiten? Zo nee, waarom niet? 2)

Ja. Nederland overlegt met onder andere Canada, VK en Duitsland en zet deze kwestie in EU-verband op de agenda.

Vraag 8

Zijn er Nederlandse bedrijven die handel bedrijven met Eritrea? Zo ja, welke?

Hierover zijn geen gegevens beschikbaar. De bilaterale economische betrekkingen tussen Nederland en Eritrea zijn beperkt.

Vraag 1

Herinnert u zich uw uitspraak van vorig jaar dat u reders zou vervolgen die illegaal gewapende beveiligers zouden meenemen aan boord van koopvaardijschepen?1

In het overleg met uw Kamer over piraterijbestrijding van 10 november 2011 stelden enige leden vragen over berichten dat reders zouden overwegen bewust in strijd met de wettelijke bepalingen toch gewapende particuliere beveiligers in te zetten. De minister van Veiligheid en Justitie heeft daarop als volgt geantwoord:
«Gewapende particuliere beveiligers aan boord van schepen onder Nederlandse vlag ter zelfverdediging tegen piraterij zijn niet toegestaan. Het is een overtreding van de wet, een strafbaar feit, om zulke mensen aan boord van onder Nederlandse vlag varende koopvaardijschepen te hebben. Daarvoor kan een hoge straf worden gevorderd door het Openbaar Ministerie (OM). Het Nederlandse OM heeft hierover de jurisdictie en kan derhalve strafrechtelijke vervolging instellen. Ook tegen de Nederlandse reder die aanzet tot het plegen van een dergelijk strafbaar feit of dit mogelijk maakt, kan worden opgetreden.»

Vraag 2

Heeft u vervolgens maatregelen genomen om erop toe te zien dat reders geen illegaal gewapende beveiligers aan boord zouden meenemen? Zo ja, welke maatregelen? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse overheid biedt onder voorwaarden militaire Vessel Protection Detachements (VPD’s) aan voor het beveiligen van onder Koninkrijksvlag varende koopvaardijschepen. In gesprekken met de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) en vertegenwoordigers van de reders kwamen de zorgen van de reders over de kosten en de aanvraagtermijn van militaire Vessel Protection Detachments (VPD’s) aan de orde. Enkele reders zouden hierdoor overwegen particuliere beveiligers in te huren. In die gesprekken heb ik gemeld dat een dergelijke inzet een strafbaar feit kan opleveren, waartegen het openbaar ministerie kan optreden.
Naar aanleiding van de geuite zorgen heb ik al twee keer de financiële bijdrage van de reders aan de VPD-inzet verlaagd en neemt Defensie elke VPD-aanvraag, ongeacht de aanvraagtermijn, in behandeling. Daarnaast blijft Defensie regelmatig overleg voeren met vertegenwoordigers van de reders en de KVNR over de verdere verbetering (waaronder flexibilisering) van de inzet van VPD’s.

Vraag 3

Gaat u inderdaad tot vervolging van reders en/of beveiligingsbedrijven over, nu verschillende reders publiekelijk toegeven dat ze illegaal gewapende beveiligers aan boord meenemen?2 Zo nee, waarom niet?

Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 4 van het lid El Fassed van uw Kamer (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 131), ingezonden op 3 augustus 2012.

Vraag 4

Welke maatregelen gaat u nemen om te voorkomen dat reders doorgaan met het illegaal inzetten van gewapende particuliere beveiligers?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Heeft u eerder dan vandaag al signalen gekregen dat er mogelijk gewapende beveiligers aan boord van Nederlandse koopvaardijschepen meevaren? Zo ja, welke maatregelen heeft u toen genomen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Klopt het dat de vraag vanuit reders om door de marine te worden beschermd, achterblijft bij het aanbod en dat zij daarom in sommige gevallen hun toevlucht zoeken tot goedkopere particuliere beveiligers? Zo ja, deelt u de opvatting dat het overtreden van de wet uit puur winstbejag hard moet worden bestraft?

De vraag vanuit de reders blijft op dit moment achter bij de VPD-capaciteit van Defensie. Als de reders geen VPD-aanvraag indienen en wel gewapende particuliere beveiliging inhuren, kan het Openbaar Ministerie hiertegen optreden. Het bepalen van de juiste straf is vervolgens aan de rechter.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het onacceptabel zou zijn als leden van de marine het oogluikend toestaan dat illegaal bewapende beveiligers aan boord zouden zijn? Zo ja, bent u bereid naar deze bewering een diepgravend onderzoek te starten? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat het asielbeleid voor Somaliërs moet worden herzien?1

Uiteraard geef ik invulling aan de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling). De uitspraak ziet enkel op vreemdelingen afkomstig uit Zuid- en Centraal-Somalië, omdat Al-Shabaab in overige delen van Somalië (Somaliland en Puntland) niet de feitelijke macht heeft. In mijn huidige beleid toets ik, conform de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in de zaak Sufi en Elmi waaraan ook de Afdeling refereert, of zij voldoende ervaring hebben met leven onder de regels van Al-Shabaab om zich opnieuw in hun land van herkomst te kunnen handhaven. In mijn brief van heden aan de Tweede Kamer heb ik toegelicht hoe verwestersing een plek heeft gekregen in mijn beleid.
Deze toets kan overigens eerst aan de orde komen indien de herkomst uit Zuid- en Centraal-Somalië geloofwaardig is bevonden en de vreemdeling ervaring heeft met leven onder de regels van Al-Shabaab. Immers, in zaken waar de afkomst uit Zuid- en Centraal-Somalië geloofwaardig wordt bevonden en de persoon geen ervaring heeft met het leven onder de regels van Al-Shabaab, wordt al geoordeeld dat de persoon zich niet kan handhaven onder Al-Shabaab. Dit geldt voor personen die al voor de komst van Al-Shabaab uit Somalië zijn vertrokken en voor hen die uit een gebied afkomstig zijn waar Al-Shabaab geen macht had, maar wel terugkeren of reizen door een gebied waar Al-Shabaab (inmiddels) de macht heeft. In die gevallen waarin niet geloofwaardig is dat de vreemdeling afkomstig is uit Zuid- en Centraal-Somalië, is een artikel 3 EVRM-risico bij terugkeer vanwege Al-Shabaab op voorhand niet aannemelijk. Voor asielzoekers die recent zijn vertrokken, geldt dat zij ervaring kunnen hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. Zij zullen vaak nog niet verwesterd zijn.
Vreemdelingen die menen dat deze uitspraak betekenis voor hen heeft staat het vrij een nieuwe asielaanvraag in te dienen. Dit kan dus alleen zinvol zijn als niet betwist wordt dat zij afkomstig zijn uit Zuid- en Centraal-Somalië en wanneer de eerdere aanvraag is afgewezen omdat zij ervaring hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. De uitgebreidere toets zal overigens niet betekenen dat in alle gevallen alsnog een vergunning wordt verleend. De Afdeling geeft ook aan dat het enkele verblijf van de vreemdeling in Nederland niet hoeft te betekenen dat deze daarmee dermate is verwesterd dat niet langer kan worden verwacht dat hij zich zal kunnen handhaven onder Al-Shabaab.

Vraag 2

Welke consequenties heeft deze uitspraak voor de Somaliërs die al lange tijd in Nederland verblijven en daarom bij terugkeer meer kans hebben om onder de aandacht van Al Shabaab te komen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de meeste Somaliërs buiten hun schuld om niet terug kunnen keren wanneer Al Shabaab aan de macht is en de levensgevaarlijke situatie in hun land gehandhaafd blijft?

Nee, die mening deel ik niet. Aan Somaliërs ten aanzien van wie wordt geoordeeld dat zij gevaar lopen bij terugkeer naar Somalië, hetzij van de zijde van Al-Shabaab hetzij om andere redenen, wordt immers bescherming verleend. Van hen wordt niet verwacht dat zij terugkeren naar Somalië. Voor de Somaliërs ten aanzien van wie in de asielprocedure is vast komen te staan dat zij geen gevaar lopen, wordt wel verwacht dat zij terugkeren. Hoewel op dit moment gedwongen terugkeer naar Somalië niet mogelijk is, is zelfstandige terugkeer naar Somalië mogelijk.

Vraag 4

Zal door de Dienst Terugkeer en Vertrek per Somalische vreemdeling worden onderzocht of een buitenschuldprocedure moet worden gestart? Zo nee, waarom niet?

Omdat zelfstandige terugkeer mogelijk is, wordt terugkeer enkel gevergd als dit voor de vreemdeling veilig is. Het buitenschuldbeleid ziet niet op situaties waarin terugkeer onveilig is, omdat in die gevallen asielbescherming wordt verleend. Het gebruikelijke buitenschuldbeleid geldt vanzelfsprekend ook voor Somaliërs, die kunnen aantonen dat zij buiten hun schuld niet kunnen terugkeren. Nu zelfstandige terugkeer naar Somalië mogelijk is en in de praktijk ook plaatsvindt, is er geen aanleiding om standaard een buitenschuldprocedure te starten voor Somaliërs.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de Somalische vreemdelingen opvang moeten krijgen nu in rechte is komen vast te staan dat ze niet kunnen worden uitgezet?

Nee. Het uitgangspunt van het beleid is dat asielzoekers wier verzoek is afgewezen zelf verantwoordelijk zijn voor hun vertrek. Zelfstandig vertrek naar Somalië is mogelijk. De omstandigheid dat gedwongen terugkeer momenteel niet mogelijk is, maakt niet dat er een recht op opvang of onderdak ontstaat, anders dan conform het gebruikelijke beleid. Vreemdelingen die menen dat de uitspraak waarnaar vraag 1 verwijst betekenis voor hen heeft, staat het vrij een nieuwe asielaanvraag in te dienen. In het geval een nieuwe asielaanvraag kansrijk blijkt en niet in de Algemene Asielprocedure in het aanmeldcentrum wordt afgewezen, ontstaat in beginsel voor de betreffende vreemdeling ook een hernieuwd recht op opvang.

Vraag 1

Kent u het bericht «Surinamers «belegeren» Nederlandse ambassade»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de Nederlandse ambassade in Paramaribo een enorme achterstand heeft met het afhandelen van visumaanvragen en dat iedereen die nu een aanvraag indient, pas rond midden augustus aan de beurt is? Zo ja, hoe is deze achterstand ontstaan? Zo nee, wat zijn dan de feiten?

Er is geen achterstand. Iedere visumaanvraag, mits compleet en in orde door de indiener aangeleverd, wordt binnen vijf werkdagen afgehandeld.
Om aan de zomerpiek het hoofd te bieden, is naar aanleiding van de ervaringen met de piekperiode in 2011 extra apparatuur in gebruik genomen en is het personeel in de maanden juni tot en met augustus uitgebreid.

Vraag 3

Is het waar dat er ieder jaar in de maanden juni, juli en augustus een piek is in de visumaanvragen en dat die piek ook dit jaar te voorzien was? Zo ja, waarom is er dan dit jaar onvoldoende menskracht beschikbaar om achterstanden en lange wachttijden te voorkomen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is het waar dat een woordvoerder van de ambassade heeft gezegd «Er zijn gewoon bakken met aanvragen die zich opstapelen»? Betekent dit dat de achterstand in de afhandeling oploopt in plaats van wordt weggewerkt?

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de bezorgdheid van de voorzitter van de Associatie van Surinaamse Reisagenten (Asra) dat de achterstand in de afhandeling kan inhouden dat de meeste mensen, die naar Nederland op vakantie willen, deze vakantie aan zich zien voorbijgaan? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Gaat u extra capaciteit inzetten om op zo kort mogelijke termijn de achterstand in de visumafhandeling weg te werken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het bericht «MBO’s gokken met derivaten»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat vier grote mbo-instellingen in de afgelopen jaren gespeculeerd hebben met geld dat bestemd was voor huisvesting door risicovolle derivaten af te sluiten? Indien ja, kunt u per mbo-instelling een schatting maken van het financiële risico dat deze opleidingen lopen?

In de regeling Beleggen en Belenen is geregeld dat onderwijsinstellingen derivaten mogen aanschaffen, maar deze moeten risicomijdend ingezet worden. Ik heb de Inspectie van het Onderwijs gevraagd om het financiële cijferbeeld van alle publiek bekostigde mbo-instellingen kritisch te beoordelen. Dit onderzoek zal onder andere duidelijkheid geven over de financiële producten die mbo-instellingen zijn aangegaan. Hierover zal ik u in het najaar informeren.

Vraag 3

Hebben bedoelde mbo-instellingen naar uw opvatting met deze speculatie verantwoord gehandeld? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik wacht eerst het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs af. Daaruit zal moeten blijken hoe het financiële cijferbeeld van de instellingen eruit ziet en of de instellingen zich aan de regeling Beleggen en Belenen hebben gehouden bij het gebruik van derivaten.

Vraag 4

Is het waar dat de kosten voor de afkoop van deze verzekeringen ook deels ten laste kunnen komen voor de rest van de mbo-sector.

Nee, als een instelling besluit de verzekering af te kopen, dan zullen ze dat verlies zelf moeten dragen.

Vraag 5

In hoeverre is dit speculatieve gedrag een gevolg van het governance-model dat Colleges van Bestuur grote handelingsvrijheid geeft, terwijl Raden van Toezicht maar beperkte mogelijkheden hebben daadwerkelijk toezicht te houden?

In mijn reactie op de motie van Dijk (kamerstuk 31 524, nr. 149) zal ik deze vraag meenemen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de overheid teveel op afstand is komen te staan van de mbo-sector en dat meer toezicht op het financiële beleid door de onderwijsinspectie dringend noodzakelijk is? Indien neen, waarom niet? Indien ja, wat gaat u doen om dit soort speculatief gedrag in de toekomst te voorkomen?

Ik wacht de resultaten van het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs af. Indien hieruit blijkt dat mbo-onderwijsinstellingen onverantwoorde risico’s hebben genomen dan zal het kabinet bezien welke maatregelen genomen zullen moeten worden.

Vraag 1

Kent u het bericht «Afghaanse politie-eenheid loopt over naar de Taliban»?1

Ja.

Vraag 2

Uit hoeveel agenten bestond deze eenheid en wat voor wapens hij zij bij het overlopen naar de Taliban meegenomen?

Het is onduidelijk wat zich precies heeft afgespeeld in de provincie Farah (Zuidwest-Afghanistan). De Navo meldt dat elf agenten van de Afghan Uniformed Police (AUP) die in het bezit zijn van klein kaliber wapens en munitie zijn overgelopen.

Vraag 3

Behoorden de overlopers tot de Afghan Uniformed Police, de Border Police of een ander onderdeel van de Afghaanse politie?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Betrof het hier via een NAVO-trainingsmissie opgeleide agenten?

De Navo heeft niet kunnen vaststellen of de betrokken agenten door de Navo-trainingsmissie zijn opgeleid.

Vraag 5

Welke verklaring geeft u voor het overlopen van deze agenten?

Ik heb geen verklaring voor het overlopen van deze agenten. Onderzoeken naar green on blue incidenten (het zich keren van Afghaanse agenten en militairen tegen Navo-troepen) noemen uiteenlopende oorzaken: intimidatie en dwang om mee te werken aan gewelddadigheden, een persoonlijk of sociaal conflict van de daders of rancune en frustratie over het optreden van de coalitie. Dergelijke verklaringen spelen wellicht ook een rol bij het overlopen.

Vraag 6

Hoeveel agenten en recruten zijn er dit jaar reeds overgelopen?

Exacte, bevestigde informatie hierover is niet bekend.

Vraag 7

Hoe gaat u voorkomen dat door Nederland opgeleide politieagenten overlopen?

Met een zorgvuldige intake van de agenten, intensieve opleiding en begeleiding en het opbouwen van een vertrouwensrelatie met de agenten beperkt de geïntegreerde politietrainingsmissie het risico dat door Nederland opgeleide agenten overlopen. De basisopleiding en praktijkbegeleiding met aanvullende opleidingen die Nederland de agenten van de AUP in de provincie Kunduz geeft en de mentoring en training van EUPOL van het midden- en hoger kader dragen bij tot de kwaliteitsverbetering en professionalisering van de politie in de provincie. Naarmate de kwaliteit van de politie toeneemt, is er steeds meer reden voor agenten om deel te blijven uitmaken van de AUP.

Vraag 1

Kent u het bericht «Iranian authorities must release Mohammad Sadiq Kabudvand immediately and unconditionally»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting van de drie mensenrechtenorganisaties dat de heer Kabudvand een gewetensgevangene is en dat hij gevangen zit voor zijn journalistieke werk, zijn mensenrechtenactiviteiten en voor het uiten van zijn mening? Zo nee, wat zijn dan de feiten?

Geraadpleegde bronnen zijn niet eenduidig over de reden voor de gevangenneming van de heer Kabudvand. Volgens sommige bronnen zou hij uitsluitend gevangenzitten vanwege zijn journalistieke activiteiten. Volgens andere bronnen zou hij ervan beschuldigd worden gelieerd te zijn aan de PJAK (Partij voor een vrij leven in Koerdistan); die regelmatig aanslagen pleegt op Iraans grondgebied.

Vraag 3

Is het juist dat de gezondheidssituatie van de heer Kabudvand sinds zijn hongerstaking drastisch achteruit is gegaan? Klopt het verder dat adequate medische hulp de heer Kabudvand onthouden wordt?

Volgens een verklaring van de heer Kabudvand heeft hij zijn hongerstaking op 24 juli jl. beëindigd. Hoe de heer Kabudvand er op dit moment aan toe is, is niet te verifiëren.

Vraag 4

Bent u bereid de oproep tot onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van de heer Kabudvand van Amnesty International, de International Federation for Human Rights en de Iranian league for the Defence of Human Rights te ondersteunen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid uw Iraanse ambtgenoot te informeren over uw steun aan de oproep van de drie mensenrechtenorganisaties? Zo nee, waarom niet?

Nederland dringt bilateraal en multilateraal (bijvoorbeeld via verklaringen van EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton) bij de Iraanse autoriteiten aan op het handhaven van een eerlijke en transparante rechtsgang en het eerbiedigen van internationale verdragen die Iran heeft ondertekend. Hierbij is een effectieve balans aan de orde tussen het benadrukken van algemene principes en het vragen van aandacht voor individuele zaken.

Vraag 5

Bent u tenslotte bereid te bevorderen dat de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, mevrouw Ashton, deze oproep steunt en de Iraanse autoriteiten hierover informeert?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het bericht «Penambangan Emas di Romang Ganggu Suplai Air» van de digitale krant Ambon Antara News?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de goudwinningsactiviteiten van het mijnbouwbedrijf Gemala PT Borneo Utama in Romang gepaard gaan met de vervuiling van drinkwater en dat voedselgewassen zijn verwoest om de goudwinningsactiviteiten uit te kunnen breiden?

Er is op het eiland Romang een conflict tussen de lokale bevolking en het bedrijf PT Gemala Borneo Utama (GBU) dat een lokale goudmijn uitbaat. Het bedrijf GBU wordt beschuldigd van milieu schadende activiteiten. Ik beschik niet over informatie uit andere bronnen die deze beschuldiging ondersteunt of weerspreekt.

Vraag 3

Is het waar dat de Indonesische politie en het leger 418 mensen die tegen de goudwinningsactiviteiten protesteerden hebben aangehouden? Indien ja, op grond waarvan zijn zij aangehouden? Hoeveel personen zijn nog steeds gedetineerd?

Volgens lokale NGO’s en andere bronnen zijn op 28 juni 27 inwoners van Romang door de politie opgepakt op verdenking van het vernielen van faciliteiten van het mijnbouwbedrijf GBU. In reactie hierop hebben ruim 400 inwoners van Romang zich solidair verklaard met de opgepakte inwoners en uit protest een tentenkamp opgericht op het nabijgelegen eiland Kisar waar het politiekantoor en de lokale overheid zijn gevestigd. Alle 27 arrestanten zijn na het opmaken van proces verbaal weer in vrijheid gesteld.

Vraag 4

Bent u bereid om bij de Indonesische ambassadeur opheldering te vragen over de gevolgen van genoemde goudwinningsactiviteiten voor mens en milieu? Indien neen, waarom niet?

Gezien het bovenstaande zie ik geen aanleiding de Indonesische ambassadeur om opheldering te vragen.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het bericht dat er ondanks aanvalsplannen en convenanten nog altijd 1,5 miljoen laaggeletterden zijn in Nederland?1

Zie hiervoor het integrale antwoord op vraag 1 van het lid Van der Ham (D66), ingezonden 17 juli 2012 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2011–2012, nr. 3309).

Vraag 2

Deelt u de mening dat uw beleid om het aantal laaggeletterden terug te dringen heeft gefaald, nu dat aantal, net als vijf jaar geleden, nog steeds op 1,5 miljoen staat? Zo nee, waarom niet?

Zie hiervoor het integrale antwoord op vraag 1 van het lid Van der Ham (D66), ingezonden 17 juli 2012 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2011–2012, nr. 3309).

Vraag 3

Is het beeld correct dat door mevrouw Leenhouts van de MBO-Raad wordt geschetst, dat het bij de Stichting Lezen & Schrijven draait om «PR, recepties, feestjes en oploopjes met topmannen van bedrijven»? Welk deel van het budget van de stichting is besteed aan PR, recepties, feestjes en dergelijken?

Eén van de activiteiten waarvoor Stichting Lezen & Schrijven (L&S) van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) subsidie ontvangt, is het agenderen van en bekendheid geven aan het thema laaggeletterdheid. Het Forum A tot Z, een onafhankelijk, informeel platform dat bestaat uit prominente Nederlanders die belangeloos meewerken, waaronder topmannen en -vrouwen van bedrijven, speelt hierbij een belangrijke rol en wordt regelmatig door Stichting L&S voor dit doel ingezet. Ook het organiseren van de Week en de Dag van de Alfabetisering, inclusief de daarbij behorende (media)campagnes, PR en de uitreiking van de alfabetiseringsprijzen, horen hierbij. Al deze acties zijn functionele middelen om het thema laaggeletterdheid te agenderen en mensen bekend te maken met dit onderwerp. Dit is Stichting L&S goed gelukt. Zo blijkt uit onderzoek van TNS NIPO dat in 2006 nog 13% van de Nederlanders dacht dat er mensen zijn die moeite hebben om mee te doen in de samenleving vanwege een gebrekkige taalbeheersing, terwijl in 2011 dit percentage was gestegen naar 51%. Activiteiten zonder verbondenheid aan een inhoudelijk thema worden niet bekostigd met subsidie van het ministerie van OCW.
Stichting L&S heeft overigens ook eigen inkomsten. Over de besteding van deze inkomsten is geen verantwoording aan het ministerie verschuldigd (zie ook het antwoord op vraag2. Hiervoor verwijs ik u naar de jaarverslagen van Stichting L&S.

Vraag 4

Is de bewering van de heer Hammink van Stichting ABC over uw relatie met Prinses Laurentien, voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven, correct dat het voor u «aanzienlijk moeilijker is om de prinses iets te weigeren, dan een ander iets te ontzeggen»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik herken mij niet in deze zienswijze. Besluiten over het al dan niet subsidiëren van bepaalde activiteiten in het kader van bestrijding van laaggeletterdheid gebeurt op basis van inhoudelijke gronden en zijn weloverwogen. H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden heeft naast een ruime kennis en ervaring, opgedaan als voorzitster bij Stichting L&S, ook veel internationale kennis, netwerken en expertise (o.a. Speciaal Gezant Geletterdheid voor UNESCO en voorzitster van de High-Level Expert Group on Literacy). Inbreng van haar kennis en ervaring leveren een substantiële bijdrage aan het verwezenlijken van de doelstellingen van het Actieplan 2012–2015 «Geletterdheid in Nederland» (kamerstuk 28 760 nr. 22).

Vraag 5

Deelt u de analyse van onderzoeksbureau CINOP dat de Stichting Lezen & Schrijven «onvoldoende expertise in huis heeft en geen menskracht of kennisinfrastructuur heeft» om het beleid te verbeteren rondom laaggeletterdheid? Zo nee, waarom niet?

Beleidsontwikkeling en -verbetering op het gebied van laaggeletterdheid is de taak van de overheid. Hier is ook de benodigde expertise en menskracht aanwezig. Stichting L&S en het Steunpunt Volwasseneneducatie (VE) ontvangen subsidie voor activiteiten die gericht zijn op het uitvoeren van onderdelen van het Actieplan Laaggeletterdheid, waaronder ook het programma Taal voor het Leven. Ik ben er van overtuigd dat de Stichting L&S voor deze taak de benodigde expertise, menskracht en toegang tot kennisinfrastructuren in huis heeft.

Vraag 6

Kunt u met cijfers inzichtelijk maken wat de opbrengsten zijn van Stichting Lezen & Schrijven, nu blijkt dat het aantal laaggeletterden in elk geval niet is verminderd?

De opbrengsten van het Aanvalsplan Laaggeletterdheid zijn breed en divers, waarbij vele organisaties, gemeenten, provincies, instellingen en individuen betrokken zijn. Het rapport Opbrengsten in Beeld (kamerstuk 28 760 nr. 22 van 12 september 2011), dat ik 12 september 2011 aan de Kamer heb gestuurd en de Voortgangsrapportages die ik in de periode 2007–2010 jaarlijks in het voorjaar aan de Tweede Kamer heb gestuurd en heb besproken, geven een uitgebreid beeld van de opbrengsten van het Aanvalsplan Laaggeletterdheid dat door Stichting Lezen & Schrijven, Stichting Expertisecentrum ETV.nl en CINOP werd uitgevoerd (zie ook het antwoord op vraag 3).

Vraag 7

Bent u bereid om per direct de regie over te nemen van de Stichting Lezen & Schrijven om het aantal laaggeletterden terug te dringen? Zo ja, bent u bereid om de Kamer zo snel mogelijk een stappenplan toe te sturen? Zo nee, hoe kunt u volhouden dat het subsidiegeld om laaggeletterdheid terug te dringen doelmatig wordt besteed?

Het ministerie van OCW heeft de regie over het terugdringen van het aantal laaggeletterden en niet Stichting L&S (zie ook mijn antwoord op vraag 5). Stichting L&S ontvangt subsidie van het ministerie van OCW voor het programma Taal voor het Leven en een aantal activiteiten in het kader van het Actieplan Laaggeletterdheid. Stichting L&S is daarbij één van de vele partijen die zich bezighoudt met activiteiten om laaggeletterdheid terug te dringen. Stichting L&S legt jaarlijks over besteding van de middelen en uitvoering van de activiteiten aan het ministerie van OCW zowel inhoudelijke als financiële verantwoording af.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten over het rapport van de Israëlische nederzettingencommissie?1

Ja.

Vraag 2

Hoe verhouden de bevindingen uit het rapport dat Israëliërs «het wettelijke recht (hebben) om zich te vestigen in Judea en Samaria» en dat «het bouwen van nederzettingen niet illegaal» is zich tot de bepaling van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag in 2004 dat alle Joodse nederzettingen in de Palestijnse gebieden illegaal zijn? Kunt u uw antwoord toelichten?

VN-resolutie 242 uit 1967 en het advies van het Internationaal Gerechtshof van 9 juli 2004 over de bouw van een muur op bezet Palestijns gebied concluderen dat de nederzettingen in strijd zijn met het internationaal recht.

Vraag 3

Hoe verhoudt de conclusie in het rapport dat de Westoever geen bezet gebied is zich tot VN-resolutie 242 uit 1967, die stelt dat Israël zich terug moet trekken uit recent bezet gebied? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de conclusie uit het rapport dat de Israëlische overheid ook de bouw van de voor de Israëlische wet illegale nederzettingen de facto impliciet heeft goedgekeurd? Indien nee, waarom niet?

Deze zogenoemde «buitenposten» zijn opgericht zonder dat er een politiek besluit van de Israëlische regering aan ten grondslag lag en zijn ook naar Israëlisch recht illegaal. Dit laat onverlet dat overheidsinstanties vaak een faciliterende rol spelen ten aanzien van buitenposten. Israël heeft zich niettemin met de aanvaarding van de «Roadmap» gecommitteerd aan de ontmanteling van alle buitenposten die na februari 2001 zijn gebouwd

Vraag 5

Bent u bekend met de reactie van de Israëlische minister van Milieu die de regering zal vragen om de conclusies uit het rapport over te nemen? Bent u ermee bekend dat de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken hoopt dat het kabinet het rapport goedkeurt? Bent u er tenslotte mee bekend dat de Israëlische minister van Wetenschap en Technologie wil dat het rapport snel wordt aangenomen? Bent u bereid met spoed bij uw Israëlische collega’s er op aan te dringen dat de regering de bevindingen in het rapport ten stelligste verwerpt? Indien neen, waarom niet

Ik ben bekend met de reacties van de door u genoemde ministers. Ik wil niet vooruit lopen op een mogelijk besluit van het Israëlische kabinet. De Israëlische regering moet zich nog uitspreken over het rapport. Het kabinet heeft het Nederlandse standpunt ten aanzien van nederzettingen in contacten met de Israëlische regering meermalen consequent uitgedragen.

Vraag 6

Bent u verder bereid deze kwestie tijdens de zevenenzestigste zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aan te kaarten? Indien nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Kent u het bericht «Eerste beeld van executies in Indië»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat op één der gepubliceerde foto’s twee Nederlandse militairen zijn te zien bij een greppel met gedode Indonesiërs? Acht u het aannemelijk dat Nederlandse militairen verantwoordelijk zijn voor de dood van de betreffende Indonesiërs? Indien neen, waarom niet?

Op een van de gepubliceerde foto’s zijn twee militairen in uniform van de Koninklijke landmacht te zien. Op basis van de foto’s kan niet worden geconcludeerd dat deze militairen verantwoordelijk zijn voor de dood van de slachtoffers op de foto.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat noch bij het oorlogsinstituut NIOD, noch bij het Nederlandse Instituut voor Militaire Historie (NIMH) dergelijke foto’s bekend zijn?

Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) heeft ongeveer 2 miljoen foto’s, 7000 films en tientallen fotoboeken van veteranen in bezit. Dit beeldarchief bevat indringende foto’s van slachtoffers uit de Bersiapperiode, van slachtoffers van gevechtshandelingen tijdens de dekolonisatiestrijd van Indonesië (1945–1949), alsmede van het optreden van het Depot Speciale Troepen KNIL onder leiding van kapitein R.P.P.Westerling op Zuid-Celebes. Deze beelden bevinden zich al jaren in het publieke domein.

Vraag 4

Bent u bereid eerder genoemde instituten onderzoek te laten doen naar de exacte plaats en de toedracht van de gefotografeerde executies? Indien neen, waarom niet?

Vanuit hun wetenschappelijke onafhankelijkheid zetten zowel het NIOD als het NIMH hun eigen onderzoeksprogramma’s uit.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het nieuwe beeldmateriaal aanleiding geeft om een nieuw wetenschappelijk onderzoek te laten doen naar de oorlog in Indonesië in de jaren 1945–1949, zodat een volledig beeld ontstaat van de gebeurtenissen in die oorlog? Zo ja, bent u bereid daartoe opdracht te geven? Indien neen, waarom niet?

Op 19 juni jl. hielden enkele historische instituten een pleidooi voor verder onderzoek naar de gebeurtenissen in Indonesië in de jaren 1945–1949. Vanzelfsprekend staat het de instituten vrij om binnen hun programma en verantwoordelijkheidsgebied ruimte te maken voor studie naar het geweldsgebruik in de periode van dekolonisatie. Zij zijn hiervoor geëquipeerd en zij beschikken over de benodigde onderzoeksbudgetten. Zij kunnen dit onderzoek desgewenst in gezamenlijkheid doen met internationale partners. Wij zien hierbij geen inhoudelijke, sturende of begeleidende rol voor het kabinet.

Vraag 1

Kent u het bericht over protesten na «parlementaire coup» in Paraguay?1

Ja.

Vraag 2

Hoe typeert u de afzetting van de democratisch gekozen president Lugo van Paraguay? Deelt u de opvatting van onder andere de Argentijnse president Kirchner dat hier sprake is van een staatsgreep en dat de democratische orde is verstoord? Indien neen, waarom niet?

In de grondwet van Paraguay is vastgelegd dat het congres de president kan afzetten. Diezelfde grondwet schrijft voor dat dan de vicepresident de taken overneemt. Het Hooggerechtshof en de Kiesraad van Paraguay hebben geoordeeld dat de vervanging van de president in lijn is met de grondwet.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de legitimiteit van de afzetting van president Lugo? Hoe beoordeelt u de legitimiteit van de nieuwe president? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u van mening dat met de afzetting van president Lugo de «democratische wil» van de bevolking wordt gerespecteerd, zoals de EU van Paraguay vraagt? Kunt u uw antwoord toelichten?2

Het parlement van Paraguay heeft met ruime meerderheid (39 voor, 4 tegen) voor de afzetting van president Lugo gestemd.

Vraag 5

Is het waar dat Argentinië, Brazilië, Venezuela, Chili, Uruguay en Colombia hun ambassadeur uit Paraguay hebben teruggehaald voor consultaties? Zijn er andere landen die hun ambassadeurs hebben teruggeroepen?

Verschillende landen hebben hun ambassadeur voor consultaties naar de hoofdstad geroepen. Voor zover bekend zijn dit Brazilië, Chili, Colombia, Mexico, Peru en Uruguay.
Voor zover bekend hebben Argentinië, Cuba, Ecuador en Venezuela hun ambassadeur teruggeroepen.

Vraag 6

Zijn er landen die de nieuwe president erkennen? Zo ja, welke zijn dat?

Duitsland heeft contact opgenomen met benoemd president Franco via een bezoek van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast hebben voor zover bekend alleen Canada en Spanje een verklaring afgegeven waarin kennis werd genomen van het aftreden van president Lugo en de installatie van Franco als president.

Vraag 7

Bent u bereid bij de Paraguayaanse ambassadeur opheldering te vragen over het afzetten van de democratisch gekozen president Lugo? Indien neen, waarom niet?

In nauwe samenspraak met de OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten) maakt de EU een analyse van de gang van zaken. Deze zal in EU-verband worden besproken. Op dit moment is er geen aanleiding om de Paraguyaanse ambassadeur om opheldering te vragen.

Vraag 1

Is het waar dat er in Griekenland in de periode 2010–2011 70 000 nieuwe ambtenaren zijn aangenomen?1

Het is inderdaad correct dat de reductie van het aantal ambtenaren in 2011 langzamer is geweest dan gepland. Ik verwijs u hiervoor naar de documentatie die bij de Kamerbrief nieuw leningenprogramma Griekenland aan de Tweede Kamer (Vergaderjaar 2011–2012 Kamerstuk 21501-07 nr. 893) is verzonden.
De oorzaak hiervoor was dat de uitstroom van ambtenaren werd gecompenseerd door een hoger dan verwachte instroom van ambtenaren. De Trojka oordeelde in maart jl. dat de voornaamste oorzaak hiervoor het gebrek aan effectieve gecentraliseerde coördinatie in de publieke sector betrof.

Vraag 2

Is het waar dat er in lokale Griekse gemeenschappen 12 000 nieuwe ambtenaren zijn aangenomen, terwijl de besparingen via een fusie van lokale besturen officieel volop aan de gang waren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat deze aanwas ervoor zorgde dat het totaal aantal ambtenaren niet werd verminderd in de mate zoals was afgesproken? Zo ja, wat is daarvan de oorzaak?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u aangeven met welke hoeveelheid en in welke omvang het ambtenarenapparaat volgens afspraken zou moeten afnemen?

In het Memorandum of Understanding (MoU) van maart jl. heeft Griekenland zich gecommitteerd aan het terugdringen van het aantal ambtenaren met 150.000 in de periode eind 2010 tot en met eind 2015. Daarnaast committeerde Griekenland zich in maart jl. tot het plaatsen van 15.000 ambtenaren in een zogenaamde «reserve pool».

Vraag 5

Is het waar dat de Trojka bestaande uit de ECB, het IMF en de Europese Commissie, hiervan niet op de hoogte was? Zo ja, hoe kan dat worden verklaard?

De recente voortgangsrapportage en het aangepaste MoU (zie documentatie bij het verslag Eurogroep 26 november, d.d. 28 november, met kenmerk BFB2012–18009M) toont aan dat Griekenland nog steeds gecommitteerd is aan de doelstelling om in de periode eind 2010 tot en met eind 2015 het aantal ambtenaren terug te dringen met 150.000. Dit zal in de voortgangsrapportages die de Trojka opstelt nauwlettend in de gaten moeten worden gehouden.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat deze ontwikkeling niet zonder gevolgen kan blijven? Zo ja, op welke wijze gaat u in deze kwestie actie ondernemen?

Zie antwoord vraag 5.