Vraag 1

Onderschrijft u nog steeds de doelstelling van het convenant inzake de landelijk werkende instellingen dat deze instellingen een goede overgangsperiode verdienen om op gelijkwaardige wijze mee te kunnen doen binnen de stelselwijziging zorg voor jeugd?

De doelstelling van het convenant onderschrijf ik nog steeds.

Vraag 2

Bent u bekend met signalen dat sommige provincies voornemens zijn per 1 januari 2013 de bekostiging van landelijk werkende instellingen te beëindigen? Onderkent u dat dergelijke voornemens ernstige problemen opleveren voor landelijk werkende instellingen?

Het is mij bekend dat sommige provincies voornemens zijn om per 1 januari 2013 de bekostiging van het zorgaanbod bij enkele landelijk werkende instellingen te beëindigen. Het convenant1 (Staatscourant 22912, 19 december 2011) dat ik heb gesloten met provincies en met de landelijk werkende instellingen is er op gericht dat een mogelijke subsidie- afbouw zorgvuldig zal verlopen. Ook is opgenomen dat provincies rekening zullen houden met de keuzevrijheid van de cliënt. Deze keuzevrijheid van de cliënt, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke hulpvraag of met de levensbeschouwelijke achtergrond van de cliënt is gewaarborgd in artikel 3, zevende lid, van de Wet op de jeugdzorg (Wjz). Het staat provincies vrij subsidies aan instellingen af te bouwen, zolang zij aan wettelijke verplichtingen zoals hierboven genoemd blijven voldoen.

Vraag 3

Bent u voornemens de provincies te benaderen over hun verantwoordelijkheid voor een gelijk speelveld voor landelijk werkende instellingen in aanloop naar de voorgenomen stelselwijziging? Hoe voorkomt u dat landelijk werkende instellingen geen eerlijke kans krijgen omdat zij door gebrek aan financiering al voor de inwerkingtreding van de stelselwijziging in problemen zijn gekomen?

In het reguliere overleg met de provincies heb ik aandacht gevraagd voor een zorgvuldige behandeling van het zorgaanbod bij de landelijk werkende instellingen. Provincies hebben mij verzekerd dat zij hier bestuurlijk zorgvuldig mee omgaan. Wel hebben ze daarbij aangegeven dat het aan de individuele provincies is om een afweging te maken aan welk zorgaanbod in hun provincie behoefte is. Dan kan het dus zijn dat minder gebruik wordt gemaakt van de voormalig landelijk werkende instellingen, zolang aan de randvoorwaarden in de wet is voldaan.

Vraag 4

Erkent u dat bij de positionering van landelijk werkende instellingen bijzondere zorgvuldigheid nodig is, aangezien veelal sprake is van identiteitsgebonden zorg die niet door andere aanbieders kan worden verleend? Hoe wordt de continuïteit van de identiteitsgebonden zorg gewaarborgd?

Zoals in het antwoord op vraag 2 reeds is gemeld, is de bijzondere positie van identiteitsgebonden zorg vastgelegd in de wet. Provincies dienen in hun uitvoeringsprogramma, dat de basis vormt van de uitkering jeugdzorg, duidelijk te maken dat aan deze randvoorwaarden wordt voldaan. Zolang de keuzevrijheid van cliënt gewaarborgd blijft, staat het provincies vrij om subsidierelaties te beëindigen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Van veelvuldig blowen worden jongvolwassenen dommer»?1

Vraag 2

Bent u bereid de conclusies uit dit rapport mee te nemen in het kader van het Nederlandse drugsbeleid?

Vraag 3

Welke risico’s en gevolgen, waar het gaat om de kans op een psychose, hangen samen met drugsgebruik op jonge leeftijd?

Vraag 4

Deelt u de mening dat scholen strenger zouden moeten optreden wanneer zij merken dat jongeren blowen?

Vraag 5

Deelt u de mening dat het bericht aanleiding geeft de minimum leeftijd voor het kopen van softdrugs te verhogen naar 21 jaar? Zo ja, hoe gaat u dit realiseren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 6

Wat is de stand van zaken betreffende het afstandscriterium van tenminste 350 meter tussen scholen en coffeeshops?

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van de arrestatie van het 11-jarige meisje Rimsha met Down syndroom op beschuldiging van blasfemie in een dorp, nabij Islamabad, in Pakistan?

Vraag 2

Heeft u kennis genomen van de veroordeling door de Pakistaanse mensenrechtencommissie van deze arrestatie, maar ook de aanklacht tegen de politie omdat zij toestond dat een woedende menigte het politiebureau omsingelde en vervolgens om haar uitlevering vroeg?

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit meisje per direct vrijgelaten moet worden?

Vraag 4

Bent u bereid de Pakistaanse ambassadeur te ontbieden en voor directe vrijlating te pleiten?

Vraag 5

Bent u tevens bereid zich in te spannen om binnen de EU tot een veroordeling te komen van deze arrestatie en om gezamenlijk voor directe vrijlating te pleiten bij de Pakistaanse overheid?

Vraag 6

Bent u eveneens bereid om in bilateraal en in EU-verband bij de Pakistaanse overheid erop aan te dringen om de blasfemiewet ongedaan te maken aangezien een overgrote meerderheid van de aanklachten ongegrond blijkt te zijn en dus misbruikt wordt om lokale vetes uit te vechten en met name om minderheden aan te klagen? Bent u bereid in bilateraal en in EU-verband als een eerste stap er bij de Pakistaanse overheid voor te pleiten valse aangiften op basis van de blasfemiewet strafbaar te stellen om misbruik tegen te gaan?

Vraag 7

Bent u bereid Pakistaanse organisaties, onlangs (juni 2012) bezocht door een ChristenUnie-delegatie, zoals CLAAS (Center for Legal Aid Assistance & Settlement), die slachtoffers van valse aangiften op basis van de blasfemiewet juridisch ondersteunen, financieel blijvend te ondersteunen?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichtgeving – en onderliggende onderzoeken – inzake het vrijwel systematisch onbestraft blijven van VN-soldaten na verkrachting van minderjarige meisjes in onder meer Congo?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze berichtgeving en onderzoeken, in het bijzonder met betrekking tot het gegeven dat de verkrachtingen en het seksueel geweld vrijwel altijd onbestraft blijven en verantwoordelijke VN-functionarissen passief blijven? Berust deze berichtgeving op juiste informatie?

De regering is van mening dat beschuldigingen van seksueel misbruik door VN-personeel uiterst serieus moeten worden genomen. Elk incident van wangedrag door diegenen die geacht worden burgers te beschermen, dient te worden gemeld en onderzocht.
MONUSCO heeft kritische kanttekening bij de recente berichtgeving en heeft aangegeven met een officiële reactie te komen.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat dergelijke misdrijven kunnen plaatsvinden binnen een VN-organisatie, terwijl de VN formeel een beleid van zero tolerance voert op dit terrein? Geeft de VN naar uw mening voldoende prioriteit aan ingrijpende wandaden als deze?

De VN voert een beleid van zero tolerance jegens personeel dat zich schuldig maakt aan ernstige misdragingen.
De VN heeft een eigen systeem opgezet voor preventie, registratie, onderzoek naar misdragingen, als ook passende maatregelen. Daarnaast zijn procedures vastgelegd voor het inschakelen van de (nationale) autoriteiten bij het onderzoeken van gemelde gevallen van seksueel misbruik.
Binnen het Hoofdkantoor in NY en in elke VN-vredesmissie bestaat een speciale Conduct and Discipline Unit. De eenheden hebben de taak troepenleverende landen te wijzen op het zero tolerance beleid ten aanzien van seksueel geweld. Troepen moeten hierop worden gewezen in voorafgaande trainingen in het veld. Indien misstanden toch voorkomen worden deze doorgeleid naar het onafhankelijke VN-agentschap OIOS (Office of Internal Oversight Services).
Troepenleverende landen dragen een speciale verantwoordelijkheid om aanwijzingen van wangedrag te (helpen) onderzoeken en verdachten te vervolgen. Alle Memoranda of Understanding met troepenleverende landen van de VN schenken expliciet aandacht aan de gedragsregels waaraan VN personeel, dus ook militairen van een contingent, zich dient te houden. Nederland heeft zich voor deze gedragsregels en hun verankering in de memoranda ingezet.

Vraag 4

Wat is er binnen de VN gebeurd na eerdere onderzoeken en studies (onder meer van Unicef) waaruit bleek dat zodra een vredesmacht van de VN in een land opduikt, het aantal gevallen van seksueel geweld dramatisch toeneemt? Welke acties zijn als gevolg hiervan ondernomen? Bent u tevreden over de inzet van de VN op dit gebied?

De Conduct and Discipline Unit publiceert statistieken over misdragingen van civiele en militaire deelnemers aan VN-vredesmissies. Deze laten een dalende trend zien van het aantal meldingen van seksuele exploitatie en misbruik. Hierbij geldt dat ieder geval er één te veel is. Zie verder het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Op welke wijze heeft Nederland zich in de afgelopen jaren ingezet om deze problematiek aan te kaarten? Met welk resultaat?

De VN en (waaronder Westerse en EU-) lidstaten hebben veel aandacht aan deze problematiek geschonken, met name in het Special Committee on Peacekeeping Operations (C34) en bij de uitvoering van Veiligheidsraadresolutie 1 325 over vrouwen, vrede en veiligheid.
Nederland heeft samen met Spanje een cursus opgezet om bredere gender problematiek in vredesoperaties op de kaart te zetten en de kennis en ervaring van militair en civiel personeel van VN-missies op dit punt te verbeteren

Vraag 6

Bent u bereid om u ervoor in te zetten dat het streng bestraffen van VN’ers die zich schuldig maken aan verkrachting zeer hoge prioriteit van de VN krijgt? Wilt u de Kamer op de hoogte houden van de voortgang daarvan?

De SGVN rapporteert jaarlijks openbaar over vredesmissies waarbij specifiek wordt ingegaan op de voortgang met betrekking tot onderhavige problematiek.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de actie van journaliste Ankie Spitzer en de brief van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) waarin de staatssecretaris van VWS en het Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie (NOC*NSF) worden opgeroepen hun invloed aan te wenden om tijdens de openingsceremonie van de komende Olympische Spelen in Londen één minuut stilte te houden om daarmee te herdenken dat het 40 jaar en 10 Spelen geleden is dat de terreuraanval op Israëlische atleten plaatsvond, waarbij 11 sportlieden en 1 Duitse militair om het leven kwamen?

Ja.

Vraag 2

Bent u van mening dat de terreurdaad in München een tragedie was in de geschiedenis van de Olympische Spelen?

Ja, het begrip «tragedie» is zeker in deze op zijn plaats. Deze meer dan betreurenswaardige gebeurtenis staat een ieder nog steeds zeer bij.

Vraag 3

Bent u van mening dat het gepast is dat 40 jaar en 10 Spelen na het drama van 1972 tijdens de openingsceremonie één minuut stilte wordt betracht, niet alleen als uiting van respect voor de slachtoffers en hun nabestaanden, maar ook omdat we daarmee de geest van de Olympische Spelen beter tot ons kunnen laten doordringen, namelijk het bouwen aan een vreedzame en betere wereld, waarin wederzijds begrip, vriendschap, solidariteit en sportiviteit kernwaarden zijn?

Ik heb van de kant van het Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie begrepen dat het IOC heeft aangegeven dit niet te willen herdenken tijdens de openingsceremonie in Londen. Ik heb wel vernomen dat het IOC open staat voor gepaste herdenkingen tijdens de Olympische Spelen.

Vraag 4

Bent u bereid om uw invloed aan te wenden om zowel het NOC*NSF als het Internationaal Olympisch Comité (IOC) ervan te overtuigen dat de één minuut stilte tijdens de openingsceremonie gepast is?

Neen. Ik acht het niet mijn verantwoordelijkheid het IOC hierop te wijzen. Het IOC is een autonome organisatie, waarbij haar leden het beleid van het IOC bepalen. Het is niet aan de overheid om invloed uit te oefenen op de protocollen en procedures van het IOC en de wijze waarop zij gepast aandacht wil besteden aan het afschuwelijke voorval in 1972.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de bevindingen van mensenrechtenexpert David Hawk over de strafkampen in Noord-Korea?1 Wat is uw oordeel hierover?

Ja. Het rapport van het Committee for Human Rights in North Korea (HRNK) beschrijft de systematiek en ernst van de mensenrechtenschendingen van het Noord-Koreaanse regime op gedetailleerde wijze.

Vraag 2

Deelt u zijn belangrijkste conclusie dat – gegeven de ernst en omvang van de mensonterende toestanden in de kampen – veel meer internationale opwinding en actie gerechtvaardigd zou zijn? Welke gevolgtrekkingen verbindt u hieraan? Welke informatie heeft u over de feitelijke situatie in de kampen? Spoort dit met de gruwelijkheden die David Hawk beschrijft?

Goed onderbouwde publicaties als het rapport van HRNK moeten tot meer internationale aandacht leiden voor de verschrikkelijke situatie in de strafkampen in Noord-Korea.

Vraag 3

Kunt u aanduiden wat er de afgelopen jaren is gebeurd vanuit de verschillende internationale gremia om verandering aan te brengen in deze situatie? Welke resultaten of lessen voor de toekomst heeft dit opgeleverd? Wat is de opstelling van China en Zuid-Korea hierin?

Het merendeel van de VN-lidstaten roept de Noord-Koreaanse autoriteiten al vele jaren op tot substantiëlere samenwerking, ook op het vlak van mensenrechten. De VN Mensenrechtenraad (MRR) neemt jaarlijks een resolutie, geïnitieerd door Japan en de EU, aan waarin Noord-Korea wordt opgeroepen de mensenrechten-situatie te verbeteren en het mandaat van de Speciaal Rapporteur (SR) voor de Mensenrechten in Noord-Korea te erkennen. Tijdens de 19de MRR in maart 2012 heeft de Noord-Koreaanse vertegenwoordiger meegedeeld dat Noord-Korea het mandaat van de SR niet erkent. Op 7 december 2009 vond de Universal Periodic Review van de MRR voor Noord-Korea plaats; de daaruit voortgekomen aanbevelingen heeft Noord-Korea voor een groot deel naast zich neergelegd.
Tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) vragen diverse landen, waaronder Nederland, ieder jaar aandacht voor de mensenrechtensituatie en voor de afwezigheid van politieke en civiele rechten in Noord-Korea. Nederland roept Noord-Korea bilateraal ook op de mensenrechtensituatie te verbeteren. De mensenrechtenproblematiek en het bestaan van strafkampen wordt ontkend door het Noord-Koreaanse regime en vormt voor hen dus geen onderwerp van gesprek. Dit maakt het aangaan van een betekenisvolle dialoog uiterst lastig.
China laat zich in internationaal verband niet uit over de mensenrechtensituatie in Noord-Korea en beschouwt deze als een binnenlandse aangelegenheid. Zuid-Korea echter vraagt in internationale fora wel aandacht voor de mensenrechten-situatie in Noord-Korea.

Vraag 4

Bestaan er op dit moment initiatieven binnen de internationale gemeenschap om de situatie van de strafkampen serieus aan te pakken? Zo ja, welke en op welke termijn?

Noord-Korea schrijft het uitblijven van samenwerking met de VN-mechanismen toe aan de opstelling van de internationale gemeenschap in de AVVN- en MRR-vergaderingen. Dit zal Nederland niet weerhouden tijdens de AVVN 2012 Noord-Korea opnieuw op te roepen de mensenrechtensituatie in het land te verbeteren met verwijzing naar het rapport van HNRK. Ook zal Nederland tijdens bilaterale gesprekken de mensenrechtensituatie aan de orde blijven stellen.

Vraag 5

Op welke wijze wordt tevens geprobeerd om de internationale druk op China op te voeren om te stoppen met het terugsturen van Noord-Koreaanse vluchtelingen naar hun eigen land? Zijn hiervan resultaten bekend?

Ik verwijs naar de antwoorden op de schriftelijke kamervragen (ingezonden op 2 maart 2012, kenmerk 2012Z03976).

Vraag 6

Bent u bereid om binnen de verschillende, relevante internationale gremia het voortouw te nemen om de Noord-Koreaanse strafkampen op de agenda te houden en voorstellen tot verbetering te initiëren? Hoe en op welke termijn? Wilt u van uw pogingen hiertoe en de resultaten hiervan de Kamer expliciet op de hoogte houden?

Ja. Nederland vraagt in internationale fora aandacht voor de mensenrechten-situatie in Noord-Korea en steunt VN-resoluties terzake. Ook financiert Nederland de Zuid-Koreaanse NGO «Citizens» Alliance for North Korean Human Rights». Deze zet zich internationaal in voor verbetering van de mensenrechtensituatie in Noord-Korea en verleent assistentie aan de opvang van gevluchte Noord-Koreanen in derde landen en aan integratie in de Zuid-Koreaanse samenleving.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het advies om hulp voor relatieproblematiek niet meer onder te verzekeren geneeskundige GGZ (het basispakket) te laten vallen, zoals blijkt uit het adviesrapport «Geneeskundige GGZ», welke is uitgebracht door het College voor Zorgverzekeringen (CVZ)?1

Wij zijn bekend met het recente advies van het CVZ over afbakening van het pakket voor de curatieve GGZ. Hierin stelt het CVZ onder andere dat de hulp voor werk- en relatieproblematiek niet valt onder het basispakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw). Dit is in lijn met zijn eerdere adviezen. Wij volgen het oordeel van het CVZ, omdat hiermee wordt bijgedragen aan de houdbaarheid van het pakket voor geneeskundige GGZ, zoals in de reactie op het advies van 15 juni 2012 is aangegeven (Z 3119679).
Relatietherapie kan bijdragen aan het voorkomen van een (echt)scheiding. Relaties en relatievorming maken naar het oordeel van het kabinet deel uit van het privédomein van individuele burgers. Men moet terug kunnen vallen op (vergoeding van) geestelijke gezondheidszorg, als er sprake mocht zijn van een psychische stoornis die onder het verzekerd pakket valt.

Vraag 2

Bent u het er mee eens dat scheiden in veel gevallen leidt tot toename van (problematische) schulden, zoals beweerd wordt in het artikel «Als scheiden te duur is, moet je creatief zijn»?

Ik deel uw standpunt dat een scheiding verstrekkende individuele gevolgen kan hebben en dat een toename van het aantal scheidingen een groter beslag legt op sociaal-maatschappelijke voorzieningen is evident. Vanuit mijn verantwoordelijkheid ben ik erop gericht gemeenten te ondersteunen om de negatieve gevolgen voor kinderen van spanningen in de relatie van ouders en (echt)scheiding zoveel mogelijk te beperken. Dit onderwerp is geagendeerd binnen het beleid rond kwaliteit in de zorg voor jeugd. Ik heb niet de indruk dat een landelijk onderzoek naar de totale maatschappelijke kosten van echtscheiding in Nederland een toegevoegde waarde heeft als het gaat om het ondersteunen van de verantwoordelijkheid van gemeenten in deze.

Vraag 3

Bent u het er mee eens dat een scheiding voor kinderen problematische gevolgen kan hebben?2

In mijn antwoorden op vragen van uw kamer met de brief van 3 april 2012 (102191–100369-J), constateer ik dat er een groeiend besef is dat spanningen tussen ouders en eventuele echtscheiding negatieve gevolgen kunnen hebben voor kinderen. Gevolgen die soms tot ver in de volwassenheid waarneembaar zijn. Het is belangrijk dat de gevolgen voor kinderen van spanningen in de relatie tussen hun ouders zoveel mogelijk beperkt worden. In mijn beleid is een van de drie speerpunten de volgende: we gunnen ieder kind dat als het volwassen is, een relatie kan hebben en onderhouden. Dat leert het als kind en kijkt het af van de omgeving en dus vaak in het gezin van zijn ouders. Maar anderzijds maken relaties en relatievorming deel uit van het privédomein van individuele burgers. De overheid moet zich hierbij terughoudend opstellen.
Met het agenderen van dit onderwerp binnen het beleid rond kwaliteit in de zorg voor jeugd, worden gemeenten gestimuleerd in het aanbieden van (preventief) hulpaanbod. Een toenemend aantal Centra voor Jeugd en Gezin besteedt hieraan al aandacht. De handreiking «Relatieondersteunend aanbod voor (aanstaande) ouders» voor gemeenten en Centra voor Jeugd en Gezin wordt eind augustus gepubliceerd.

Vraag 4

Bent u van plan dit advies van het CVZ over te nemen? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de handreiking voor gemeenten en Centra voor Jeugd en Gezin (CJG's) die deze zomer gepubliceerd zal worden, waarin aandacht wordt besteed aan de gevolgen van relatieproblemen tussen ouders en de wijze waarop CJG's op dit terrein een rol kunnen spelen?3

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Bent u het er mee eens dat reductie van bewezen effectieve partner-relatiebehandeling zal leiden tot toename van het aantal scheidingen, gegeven dat deze behandelingen bij 70% van de echtparen een duidelijk positief effect heeft?4

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Bent u het er mee eens dat de gevolgen van een scheiding voor kinderen tot ver in de volwassenheid meetbaar kunnen zijn?5

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 8

Bent u het er mee eens dat toename van het aantal scheidingen een extra druk betekent op de (sociale) woningmarkt, extra kosten meebrengt voor kinderopvang, juridische hulpverlening en jeugdzorg en dat de omvang hiervan nog onderzocht dient te worden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 9

Bent u bereid erop aan te dringen om de verspreiding en uitvoer van preventieve programma’s gericht op (echt)scheidingspreventie en relatieverbetering te ondersteunen, en gemeenten te stimuleren deze programma’s in te zetten binnen de lokale gemeenschap?6

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 10

Bent u bereid onderzoek te doen naar de (financiële) gevolgen van (echt)scheiding in Nederland, zodat betrouwbare Nederlandse data beschikbaar komen welke als basis kunnen dienen voor toekomstig beleid gericht op vermindering van de maatschappelijke kosten ten gevolge van (echt)scheiding?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 11

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het algemeen overleg over het Pakketadvies op 21 juni?

Wij hebben u met de reactie op het advies van het CVZ over de afbakening van het pakket voor de curatieve GGZ van 15 juni 2012 en de schriftelijke antwoorden op vragen van uw kamer van 3 april 2012 geinformeerd over ons standpunt.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat 18,4 miljoen mensen in de Sahel volgens VN-noodhulporganisatie OCHA (Office for the Coordination of Humanitarian Affairs) bedreigd worden door een groeiende voedselcrisis en dat deze crisis de komende maanden kan uitlopen op een ernstige humanitaire ramp? Onderschrijft u de urgentie van de situatie?

De situatie in de Sahel wordt nauwlettend gevolgd. Er is inderdaad sprake van een zeer ernstige situatie. Volgens actuele schattingen van VN-OCHA zijn meer dan 18 mln. mensen getroffen door een ernstige voedselcrisis. Om deze reden heeft VN-OCHA de afgelopen maanden de financiële behoeftes om de crisis te bestrijden verhoogd van USD 724 miljoen naar USD 1,06 miljard.

Vraag 2

Kunt u een overzicht geven van datgene wat er tot nu toe en gedurende de laatste decennia gedaan is in deze droogtegevoelige regio om rampen zoals deze te voorkomen? Kunt u daarnaast aangeven waarom het niet gelukt is de dreiging van een nieuwe droogte te voorkomen?

Zowel de overheid van Mali als van Burkina Faso heeft de afgelopen jaren met steun van donoren, waaronder Nederland, African Development Bank, Wereldbank, Frankrijk en Duitsland, maatregelen genomen om voedselzekerheid in droge periodes te verbeteren door het aanleggen van strategische voedselvoorraden. Het Comité International de la Lutte contre la Sécheresse du Sahel (CILSS) werkt samen met OESO-Club du Sahel aan een project voor het opzetten van een regionaal netwerk voor beheer van strategische nationale voedselvoorraden. Het CILSS steunt ook overheden in de Sahel-regio bij verbetering van landbouwmethoden. Zeventien landen in West-Afrika hebben in maart 2012 een samenwerkingskader getekend voor het opzetten van een netwerk voor het beheer van nationale strategische voedselvoorraden. Dit regionale solidariteitsmechanisme is één van de belangrijkste onderdelen van een regionale voedselzekerheidsstrategie (zoals de regionale voedselreserve van ECOWAS).
Vanaf eind jaren 70, begin jaren 80 is zowel in Mali als Burkina Faso door Nederland ingezet op grote ontwikkelingsprojecten, met name gericht op water en landbouw. In Burkina Faso bestond de hoofdmoot van het OS-programma tot 2002 uit een viertal grote streekontwikkelingsprojecten in vier provincies. Focus was daarbij verbetering van de landbouw, steun aan boerenorganisaties, alfabetisering en gezondheidszorg.
In Mali is sinds de late jaren 70 ingezet op landbouw en irrigatie ter verbetering van de voedselzekerheid. Het «Office du Niger» ontving tussen 1978 en 1998 omgerekend EUR 70 miljoen aan Nederlandse steun en tussen 1998 en 2006 nog eens EUR 20 miljoen. De totale rijstproductie steeg van 60 000 ton in 1982 naar 500 000 ton in 2008. Niet alleen het geïrrigeerde areaal werd uitgebreid, ook de opbrengsten per ha stegen van 1,5 ton in de beginjaren naar ruim 5 ton per ha in deze eeuw. Sinds 2010 worden ook in de binnendelta ten noorden van het Office du Niger kleinschalige irrigatiegebieden ontwikkeld. Dit gebied is zeer kwetsbaar voor droogte en verwoestijning.
Droogte is niet te voorkomen. Echter, door in te zetten op verbetering van het waterbeheer, de verdere ontwikkeling van de geïrrigeerde akkerbouw en maatregelen om de veerkracht van veehouders te verbeteren hoopt Nederland de kwetsbaarheid voor onregelmatige en onevenredig verdeelde regen waarmee Mali steeds vaker te kampen heeft, te mitigeren.
Ook het «Office du Niger» had door het uitblijven van regen in het gebied waar de Nigerrivier ontspringt in 2011 een 30 à 40% lagere oogst; door volledig gecontroleerde irrigatie wordt echter nog altijd veel voedsel geproduceerd. Daarnaast is er steeds meer aandacht voor sustainable land use planningmet de beschikbare hoeveelheid water als criterium voor de keuze van gewassen en productiesystemen.
De huidige omstandigheden gaan de veerkracht van de bevolking te boven, mede omdat deze de vorige droogteperiode nog niet te boven was.

Vraag 3

Gezien het feit dat OCHA verwacht dat de behoefte aan extra internationale steun zal oplopen tot 1,17 miljard euro en er momenteel ongeveer 470 miljoen euro (600 miljoen dollar) is toegezegd, bent u bereid de huidige extra bijdrage van 4 miljoen te verhogen? Zo nee, waarom niet?

Nederland heeft op 24 mei jl. EUR 0,9 miljoen extra beschikbaar gesteld via de Internationale Federatie van het Rode Kruis en Rode Halve Maan voor de getroffen bevolking van Burkina Faso en Tsjaad. Nederland heeft al eerder in 2012 EUR 2 miljoen aan Niger en EUR 2 miljoen aan Tsjaad bijgedragen. Indirect draagt Nederland daarnaast bij via de ongeoormerkte bijdrage aan het VN noodhulpfonds CERF (EUR 40 miljoen). CERF stelde tot nu toe USD 82 miljoen beschikbaar voor de Sahel. De Europese Commissie draagt EUR 287 miljoen bij om de humanitaire crisis in de Sahel te bestrijden, waarvan EUR 123,5 miljoen naar noodhulp gaat. Het Nederlandse aandeel in de EU-hulp bedraagt 5% oftewel bijna 15 miljoen EUR.
Daarnaast zal, zodra de VN en de Malinese autoriteiten een formeel noodhulpverzoek uitdoen, welke zeer binnenkort verwacht wordt, worden bekeken of een extra bijdrage aan Mali opportuun is op basis van de behoeften en van de bijdragen van andere donoren. Getracht wordt daar bij te springen waar de noden het hoogst zijn. Ook wordt geprobeerd versnippering te voorkomen.
De humanitaire hulp door de internationale gemeenschap is gaande: de VS hebben USD 284 miljoen bijgedragen, Duitsland USD 22 miljoen en het VK USD 15 miljoen.

Vraag 4

Deelt u de overtuiging dat het van belang is om, mede gezien de toenemende frequentie van droogteperiodes en voedselcrises in de regio, meer in te zetten op programma’s voor Disaster Risk Reduction (DRR)?

Ja. De versterkte inzet op DRR komt naar voren in het beleidskader Humanitaire Hulp dat met uw Kamer besproken werd op 28 maart jl. Een van de vier beleidsprioriteiten is de inzet op zelfredzaamheid en veerkracht. Onderdeel hiervan is een versterkte inzet op rampenrisicovermindering (Disaster Risk Reduction). Deze inzet gaat het werk van humanitaire hulp te boven en komt vooral tot uiting in mijn speerpunten water en voedselzekerheid.

Vraag 5

Is het waar dat van het budget van 140 miljoen euro voor humanitaire hulp in 2012 dat beschikbaar is buiten de ongeoormerkte bijdragen aan multilaterale instellingen, er 2% beschikbaar is voor DRR? Bent u bereid het percentage te verhogen? Zo nee, waarom niet?

Voor 2012 is geen exact bedrag vastgesteld voor Disaster Risk Reduction (DRR) uitgaven binnen het humanitaire budget. Vooralsnog is EUR 3 miljoen vrijgemaakt voor bijdragen aan de Internationale Strategie voor Disaster Risk Reduction van de VN (UNISDR) en de Global Facility voor Disaster Reduction and Recovery (GFDRR) van de Wereldbank in 2012. UNISDR en GFDRR zijn de twee grootste multilaterale organisaties die zich exclusief richten op DRR. Nederland is van november 2011 tot november 2012 voorzitter van de Consultative Group van GFDRR. Daarnaast wordt binnen lopende noodhulpactiviteiten aandacht besteed aan «preparedness» en transitie, zonder exacte cijfermatige toekenning. Ook via MSFII wordt aandacht besteed aan DRR middels het ondersteunen van het Partnership for Resilience dat ook in Mali actief is.
Verder is Nederland nauw betrokken bij de vormgeving van DRR beleid van de EU door deelname in de recent opgerichte DRR Steering Committee en input te leveren aan EU-SHARE (Supporting the Horn of Africa’s Resilience). Op termijn streeft Nederland naar een besteding van 10 procent van het budget voor humanitaire hulp en ten minste 1 procent van de Nederlandse ODA voor DRR.

Vraag 6

Kunt u toelichten op welke manier en in welke mate (d.w.z. met hoeveel middelen) de internationale gemeenschap zich inzet voor DRR in de Sahel?

Op dit moment is het zogenoemde «aid tracking» van DRR activiteiten, het labellen van de DRR-dimensie van OS activiteiten, nog niet mogelijk. In internationaal verband, bijvoorbeeld binnen OESO/DAC, wordt gekeken naar de mogelijkheid van uniforme registratie. Ook zonder exacte toekenning hebben programma’s in uitvoering vrijwel altijd DRR elementen. De inzet van veel humanitaire en OS-bijdragen is evenzeer gericht op het voorkomen van noodsituaties in de toekomst en het doorbreken van de vicieuze cirkel van elkaar opvolgende humanitaire crises.
Het World Food Programme (WFP) wil haar operaties in de Sahel opvoeren om in totaal 9,6 miljoen mensen te kunnen bereiken. Daarvoor heeft WFP nog USD 360 miljoen nodig. Het WFP heeft als hoofddoelstelling het verstrekken van voedsel in noodsituaties, zoals bijv. de huidige natuurramp in de Sahel. Sinds een jaar is het WFP bezig met de overgang van «food aid» naar «food assistance», een goede stap richting meer langere termijn ontwikkeling en bevorderen van zelfredzaamheid van de bevolking. Daarbij spelen «cash transfers» een belangrijke rol.
Sinds 2010 heeft de Food and Agricultural Organization (FAO) USD 25,4 miljoen aan de Sahel regio bijgedragen. Voor de huidige crisis is USD 73,8 miljoen nodig, aldus de FAO, waarvan op dit moment USD 4,4 miljoen ontvangen is.
De FAO heeft een «emergency response» taak: als WFP het voedsel heeft uitgedeeld, komt FAO in actie om te voorkomen dat de eerstvolgende oogst (weer) zal mislukken, bijvoorbeeld door het gebrek aan inputs. Daarmee wordt de zgn. «resilience» van de betrokken bevolking verhoogd. Omdat uit ervaring is gebleken dat de opzet van de initiële «emergency response» (WFP) cruciaal is voor de vervolgfase van «resilience building» (FAO), wordt FAO tegenwoordig al vroeg betrokken bij deze eerste humanitaire respons.
Er wordt goed samengewerkt tussen deze beide instellingen waarbij WFP qua taken dichter naar de FAO schuift en de FAO dichter naar WFP, en er in de praktijk een beter geïntegreerde humanitaire respons plaatsvindt, die soepeler kan overgaan in «resilience building».

Vraag 7

Kunt u toelichten op welke manier en in welke mate (d.w.z. met hoeveel middelen) Nederland zich inzet voor DRR-programma’s in de Sahel? Kunt u eventuele extra middelen voor de Sahel deels oormerken voor DRR-activiteiten, bijvoorbeeld voor voedselreserves of sociale zekerheidsprogramma’s?

Zie antwoord vraag 6 en 8.

Vraag 8

Met hoeveel middelen en op welke manier zet de regering zich in de Sahel-landen, via bilaterale en multilaterale hulp, in voor het versterken van de positie en zelfredzaamheid van kleinschalige boeren en veehouders?

Onder DRR vallen het voorkomen van rampen (preventie), het beperken van de effecten van rampen (mitigatie) en het voorbereid zijn op rampen. Preventie en mitigatie zijn in hoge mate verbonden met in de Focusbrief Ontwikkelingssamenwerking (maart 2011) genoemde speerpunten water en voedselzekerheid.
In Mali is het bilaterale programma gericht op een geïntegreerde benadering van voedselzekerheid en water. Nu de relatie met de overheid sinds de staatsgreep van 22 maart is stopgezet, verloopt de hulp van de ambassade via NGO’s. Voor 2012 gaat het om een bedrag van ongeveer 11 miljoen EUR. Voor de periode 2012–2015 is een bedrag voorzien van ongeveer 80 miljoen EUR, te besteden aan efficiënt watergebruik, hogere landbouwproductiviteit en meer toegevoegde waarde in agrarische ketens. Deze activiteiten dragen bij aan meer zelfredzaamheid van arme boeren en boerinnen en verminderen de afhankelijkheid van de bevolking van humanitaire hulp en het risico op rampen in de toekomst. In andere Sahellanden worden geen programma’s op dit terrein meer uitgevoerd.
Er zijn multilaterale programma’s van onder meer IFAD, FAO, WFP, AfDB en EU, die met Nederlands geld regionale en/of landenspecifieke programma’s uitvoeren die voedselzekerheid op verschillende manieren stimuleren, bijvoorbeeld via de versterking van waardeketens waar kleinschalige boeren en veehouders deel van uitmaken.
Tenslotte zet de regering in op een sterkere positie en zelfredzaamheid van boeren en veehouders via programma’s van ondermeer AgentschapNL, IFDC, Agriterra, AgriProFocus, Wereldbank en MFS organisaties (bv. Oxfam/Novib).
Door verschillen in gehanteerde definities v.w.b. de afbakening van de Sahel is het niet mogelijk de hoeveelheid door de regering ingezette middelen exact aan te geven; via een ruwe schatting kom ik op een bedrag van 15 mln. EUR.
Voornoemde programma’s dragen in hoge mate bij aan het verbeteren van voedselzekerheid en derhalve aan het verminderen van het risico op een voedselcrisis.

Vraag 9

Bent u bereid de komende jaren meer in te zetten op structurele oplossingen door de structurele jaarlijkse bijdrage aan de VN Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) te verhogen?

De algemene vrijwillige bijdrage van Nederland aan FAO bedroeg in 2010 en 2011 EUR 2,5 miljoen per jaar. In 2012 geeft Nederland geen algemene vrijwillige bijdrage, omdat de FAO op institutioneel en operationeel gebied niet afdoende positief werd beoordeeld. Per 1 januari jl. is er een nieuwe Directeur-Generaal bij FAO aangetreden, die met een grondige reorganisatie begonnen is, gebaseerd op een nieuwe strategische visie met betrekking tot de organisatie. Zijn plannen worden binnenkort in de FAO Raad besproken. In dat licht zal Nederland bezien of in 2013 weer een algemene vrijwillige bijdrage aan de FAO zal worden gegeven.
Daarnaast worden in samenwerking met IFAD (International Fund for Agricultural Development) mogelijkheden tot activiteiten in de Sahel, gericht op een structureel verbeterde voedselproductie, waterbeheer en bodemvruchtbaarheid bekeken. Hierbij moet klimaatrobuustheid van de interventies worden geborgd. Economische ontwikkeling en zelfredzaamheid worden hierdoor bevorderd en de afhankelijkheid van noodhulp en het risico op rampen in de toekomst verminderd.

Vraag 10

Gezien het feit dat Nederland een belangrijke donor is van het Central Emergency Response Fund (CERF), wil Nederland bij het CERF pleiten voor meer flexibiliteit, zodat op termijn ook «vroege actie» en DRR-programma’s uit dit fonds gefinancierd kunnen worden? Zo ja, hoe gaat Nederland dit aanpakken?

Nederland zal daar niet voor pleiten. Kracht van CERF is snelle actie. CERF is gespecialiseerd in snelle humanitaire financiering van levensreddende activiteiten bij acute crises, chronische crises en de zogeheten « vergeten» crises. Vroege actie en Disaster Risk Reduction programma’s betreffen voor het overgrote deel preventie en rampenrisicovermindering in het kader van structurele ontwikkelingsactiviteiten. Nederland acht financiering via activiteiten van ontwikkelingsorganisaties als Wereldbank, UNDP en FAO daarvoor beter geschikt. CERF en ontwikkelingsorganisaties werken complementair aan elkaar.

Vraag 11

Kunt u de vragen binnen één week beantwoorden gezien de urgentie van de situatie in de Sahel?

Helaas is dit niet gelukt.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «C1000 begint EK-oorlog»1?

Ja.

Vraag 2

Kunt u – mede in het licht van de doelstelling van de Drank- en Horecawet om het overmatig alcoholgebruik tegen te gaan – aangeven hoe u tegen dergelijke bieroorlogen aankijkt? Bent u van mening dat dergelijke stuntprijsacties onwenselijk zijn?

Ik kan mij voorstellen dat goedkope drank aantrekkelijk is voor jongeren. Daarom voer ik ook een afgewogen beleid, waar naast voorlichting aan jongeren en ouders, ook prijsbeleid onderdeel van uitmaakt.
Ik zie drankgebruik onder jongeren als een probleem dat met name een lokale aanpak vergt. Ik ben dan ook voorstander van een aanpak op gemeentelijk niveau. Op 22 mei jl. is in de Eerste Kamer de wijziging van de Drank- en Horecawet aanvaard. Met die nieuwe wet hebben gemeenten straks meer instrumenten voor het inrichten van hun preventiebeleid gericht op alcoholgebruik onder jongeren. Burgemeesters krijgen met de nieuwe Drank- en Horecawet bijvoorbeeld extra bevoegdheden om op lokaal niveau ongewenste prijsacties met alcohol tegen te gaan, zoals stuntprijzen of happy hours.

Vraag 3

Bent u bekend met de wetenschappelijke studies waaruit blijkt dat er een relatie is tussen de hoogte van de prijs van alcoholhoudende dranken en de omvang van de alcoholconsumptie en de schade die daaruit voortkomt2? Deelt u de mening dat met name minderjarigen en jongvolwassenen voor dergelijke stuntacties erg gevoelig zijn omdat ze én heel voordelig aan alcohol kunnen komen én worden gestimuleerd om heel veel alcohol te nuttigen? Vindt u dat ook onwenselijk?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Valt een dergelijke actie volgens u nog steeds onder de door de branche zelf opgestelde alcoholcode? Is een dergelijke actie in overeenstemming met de Europese richtlijn, waarin onder andere staat dat de reclame geen onmatig alcoholgebruik mag aanmoedigen?

In Nederland bestaat een stelsel van zelfregulering. Hiertoe heeft de branche een Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken opgesteld. In die code zijn ook beperkingen gesteld aan het gratis verstrekken van drank en de toelaatbaarheid van kortingsacties. Een korting mag maximaal 50% van de normale verkoopprijs bedragen. De actie van C1000 valt binnen die maximaal toegestane kortingspercentages. Bij overtreding van de Reclamecode kan de Reclame Code Commissie of het College van Beroep bij de reclamecode aangesloten bedrijven een boete opleggen.
Het kabinet hecht veel belang aan de zelfregulering, mede gelet op de langs die weg reeds bereikte beperkingen van reclame. Mede tegen die achtergrond is het kabinet niet voornemens verdergaande wettelijke maatregelen te nemen. Zoals ik heb toegelicht in het antwoord op de vorige vraag, ben ik voorstander van een lokale aanpak van alcoholgebruik onder jongeren. De gewijzigde
Drank- en Horecawet biedt daartoe voldoende handvatten.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het instrument van zelfregulering onvoldoende zwaar is, niet ver genoeg reikt en derhalve een onvoldoende bijdrage levert aan het alcoholpreventiebeleid richting jongeren? Bent u daarom alsnog bereid om artikel 15 van de Audiovisuele Mediadiensten Richtlijn (AVMDR) in de wet op te nemen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Zou u voor het tegengaan van dergelijke landelijke stuntacties een landelijk verbod op het verkopen van alcoholhoudende dranken onder de kostprijs willen overwegen?

Ik vind dergelijke maatregelen een zaak waar lokale afwegingen noodzakelijk zijn. Daarom heb ik in de nieuwe Drank- en Horecawet extra verordenende bevoegdheden opgenomen voor burgemeesters om op lokaal niveau ongewenste prijsacties met alcohol tegen te gaan, zoals stuntprijzen of happy hours, in het belang van de volksgezondheid of de openbare orde. Deze vorm van lokaal maatwerk acht ik samen met de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken afdoende. VWS is in zijn algemeenheid in gesprek met het CBL via het
Regulier Overleg Alcoholbeleid. Ik hoop wel dat er op lokaal niveau gesprekken met o.a. supermarkten plaatsvinden om alcoholgebruik onder jongeren verder te beperken.
Meier et al., (2008b). Independent review of the effects of alcohol pricing and promotion: Part B. Modelling the potential impact of pricing and promotion policies for alcohol in England: Results from the Sheffield Alcohol Policy Model Version 2008 (1–1). University of Sheffield, UK. Study commissioned by the Department of Health.
Meier, P. et al., (2009). Model-based appraisal of alcohol minimum pricing and off-licensed trade discount bans in Scotland. A Scottish adaptation of the Sheffield Alcohol Policy Model version 2.
Meier, P. (2009). Sheffield report analyses effects of minimum pricing for alcohol in Scotland. Quote opgehaald van: http://www.sheffield.ac.uk/mediacentre/2009/1351.html op 1 oktober 2009.

Vraag 7

Bent u bereid om in overleg te treden met het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) om te bezien hoe soortgelijke stuntacties rondom het EK gestopt en voorkomen kunnen worden?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Bent u bekend met de reportage van de Evangelische Omroep over rondreizende radicale moslims, die burgers proberen te werven voor de islam?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorg over het feit dat deze jongeren zich afzetten tegen de Nederlandse democratische rechtsstaat en zeggen geweld niet af te wijzen als het gaat om de positie van de islam? Welke mogelijkheden ziet u en benut u om deze verschijnselen zoveel mogelijk tegen te gaan?

Ja, wij delen de zorg van de vragensteller wat betreft het afzetten tegen de democratie en de ambigue houding ten opzichte van geweld dat gepleegd wordt in naam van het geloof. Het religieus zendingswerk dat in de reportage wordt belicht, valt echter onder de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst.
De weerstand in de moslimgemeenschap tegen radicalisering is groot. Dit neemt niet weg dat kleine groepen radicale moslims actief kunnen zijn met het uitdragen van hun radicale boodschap en met provocatieve acties. De dreiging van dergelijke groepen komt voort uit het polariserend en radicaliserend effect dat hiervan uitgaat. Tot nog toe vinden de genoemde groepen weinig weerklank.
Waar het gaat om radicalisering, hanteert het kabinet een veelzijdige aanpak van de dreiging van radicalisering naar gewelddadig extremisme en terrorisme. Deze aanpak is in samenhang beschreven in de Nationale Contraterrorisme Strategie 2011–20152. Het bestrijden van het mondiaal jihadisme heeft hierbij prioriteit. De diensten en organisaties die bijdragen aan de brede benadering van terrorismebestrijding zijn waakzaam op de risico’s van jihadistische radicalisering.

Vraag 3

Maken deze activiteiten deel uit van een proces van toenemend zelfbewustzijn en groeiende radicalisering? Hoe beoordeelt u die trend?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Worden deze groepen jongeren met bijzondere zorg door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) gevolgd? Geldt dit ook de contacten die deze jongeren hebben met radicale imams in het buitenland? Kan de Kamer in het eerstvolgende jaarrapport over de resultaten worden geïnformeerd?

Wij kunnen in het openbaar geen mededelingen doen over actueel onderzoek van de AIVD. De AIVD besteedt ieder jaar in zijn openbaar jaarverslag aandacht aan islamistisch extremisme en zal dat ook doen in het jaarverslag over 2012.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de reportages in het tv-programma Door de Wereld en het Radio 1-programma Dit is de Dag aangaande de ontvoeringen van Koptische meisjes, waarbij ook sprake is van gedwongen bekeringen?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat alleen al de afgelopen 10 maanden meer dan 1 500 Koptische meisjes zijn ontvoerd? Zo nee, wat is dan wel de situatie?

Er zijn in Egypte geen betrouwbare criminaliteitsstatistieken voorhanden. Criminaliteit is sinds begin 2011 toegenomen, evenals het aantal ontvoeringen om losgeld. Verschillende gerenommeerde Egyptische mensenrechtenverdedigers, waaronder ook Kopten, kunnen niet bevestigen dat het genoemde aantal ontvoerde Koptische meisjes juist is. Zij benadrukken dat bij een aanzienlijk deel van de gevallen waarin de ouders spreken van «ontvoeringen», het in werkelijkheid blijkt te gaan om meisjes die van huis zijn weggelopen vanwege strenge sociale controle of vanwege niet getolereerde interreligieuze relaties. Ook in moslimgezinnen komen dergelijke «vermissingen» voor.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er een causaal verband bestaat tussen de groeiende invloed van het Salafisme in Egypte en de explosieve toename van deze ontvoeringen, gedwongen bekeringen en de afname van vrouwenrechten in het algemeen, waaronder, maar niet beperkt tot, vrouwenbesnijdenis? Deelt u de zorgen over de vrouwenrechten in Egypte? Hoe verhoudt zich dit tot uw beleid «less for less» en «more for more»?

Aangezien betrouwbare criminaliteitsstatistieken ontbreken is het lastig uitspraken te doen over toename van ontvoeringen en gedwongen bekering. Vrouwenbesnijdenis komt in Egypte onder alle religieuze groeperingen voor. De verwachte, eerstvolgende Egyptian Demographic Health Survey is de enige betrouwbare indicator voor de prevalentie van vrouwenbesnijdenis.
Egypte kampt met druk op vrouwenrechten en spanningen tussen verschillende religieuze groeperingen.
Als reactie op de gebrekkige voortgang in het transitieproces en het achterblijven van verbeteringen in de mensenrechtensituatie in Egypte, heeft de Nederlandse regering de overheidssamenwerking met Egypte in het kader van Matra-Zuid opgeschort. De resterende steun die Egypte in het kader van MATRA-zuid ontvangt ter bevordering van het Egyptische transitieproces komt ten goede aan het maatschappelijk middenveld.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de daders van deze misdaden vrijelijk hun gang kunnen gaan gezien het feit dat de Egyptische politie deze zaken amper onderzoekt en er geen daders berecht worden? Bent u bereid uw Egyptische ambtsgenoot op zijn verantwoordelijkheid aan te spreken?

Nederland onderstreept zowel in bilaterale contacten met Egyptische autoriteiten, als in EU-verband, het belang van de toepassing en uitvoering van rechtsstatelijkheid en het belang om straffeloosheid tegen te gaan. Nederland zet zich van oudsher in voor de bescherming van vrouwenrechten in Egypte. Over dit thema vindt nauw overleg plaats met andere actoren, waaronder de EU. In officiële contacten met de Egyptische autoriteiten, zowel bilateraal als in EU-verband, wordt het belang van vrouwenrechten en bescherming van minderheden benadrukt en wordt Egypte gewezen op zijn internationale verplichtingen op het gebied van mensenrechten.

Vraag 5

Wordt in de vrouwenrechtenprojecten die onder het Matra-Zuid programma vallen hier specifiek aandacht aan besteed? Zo ja, over welke projecten gaat het hier? Zo nee, bent u alsnog bereid hier via het Matra-Zuid programma specifiek aandacht aan te besteden?

Binnen de voor Egypte ter beschikking staande fondsen is het thema vrouwenrechten één van de prioritaire thema’s. Voor vrouwenrechtenprojecten in Egypte zijn ook in 2012 extra middelen beschikbaar. Nederland steunt verschillende projecten die streven naar onder meer een adequate politieke belangenbehartiging van vrouwen(rechten), het uitbannen van de Egyptische cultuur van vrouwenbesnijdenis en het bevorderen van de opvang en zelfontplooiing van meisjes.
In het kader van de pilot vrijheid van godsdienst en levensovertuiging zet Nederland zich in voor de verbetering van de positie van religieuze minderheden in Egypte.
Daarnaast hebben Egyptische vrouwenorganisaties financiering aangevraagd bij het UN Women Fund for Gender Equality dat in 2011 en 2012 op de Arabische regio is gericht. Nederland heeft in 2011 € 950 000 aan dit fonds bijgedragen.

Vraag 6

Bent u bereid uw zorgen over de explosieve toename van ontvoeringen, gedwongen bekeringen en vrouwenbesnijdenis over te brengen aan uw Egyptische ambtsgenoot? Bent u voorts bereid om hier ook binnen de EU draagvlak voor te zoeken en de Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid te verzoeken Egypte hierop aan te spreken?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de veroordeling van de advocate en winnares van de Mensenrechtentulp Ni Yulan en haar echtgenoot tot 2 jaar cel? Bent u door de Chinese autoriteiten hiervan op de hoogte gesteld? Bent u tevens bekend met het rapport van Amnesty International «Against the Law» over de intimidatie en repressie van Chinese advocaten?

Ik heb kennisgenomen van de uitspraak van de rechtbank via de aanwezigheid van de Nederlandse ambassade. Na afloop van de zitting heeft de rechtbank een verklaring afgegeven aan journalisten en diplomaten, die geen toegang kregen tot de zitting. Ja, ik ben bekend met het rapport van Amnesty International.

Vraag 2

Deelt u de mening dat hier sprake is geweest van een oneerlijk proces en dat Ni Yulam en haar echtgenoot vanwege onrechtmatige redenen zijn veroordeeld? Zo nee, op basis waarvan concludeert u dit? Heeft u bij uw Chinese ambtsgenoot gepleit voor de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Ni Yulan en haar echtgenoot? Zo nee, bent u bereid dat alsnog te doen? Bent u bereid om de Chinese ambassadeur te ontbieden naar aanleiding van deze veroordeling? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid om ook te pleiten voor een EU-veroordeling? Zo nee, waarom niet?

Nederland heeft met zorg kennis genomen van de veroordeling van Ni Yulan. Onze zorg over de gang van zaken is duidelijk verwoord in de verklaring die de EU in Peking heeft afgegeven bij de rechtbank. Ik heb op passende wijze de Chinese autoriteiten op de hoogte gesteld van het feit dat ook Nederland zeer teleurgesteld is over deze veroordeling.
Ik deel ook de internationale zorgen over de mate van transparantie die bij de behandeling van de rechtszaak is betracht. Nederland en de EU roepen China op de mensenrechten te respecteren en te handelen conform internationaalrechtelijke regels en verplichtingen. Deze zaak zal wat Nederland betreft ook onderwerp van gesprek moeten zijn tijdens de komende EU-China mensenrechtenconsultaties.
Ik zal met mijn Europese collega’s deze zaak nauwgezet blijven volgen. De rechtsgang is nog niet voltooid voor Ni Yulan en haar echtgenoot; zij hebben een verzoek om hoger beroep ingediend.

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat activisten en advocaten in China regelmatig worden veroordeeld op grond van vage aanklachten, zoals «onrust stoken» en dat zij vaak ten onrechte worden beschuldigd van fraude?

Nederland en andere EU-lidstaten delen de zorgen over het gebrek aan transparantie, die bij deze rechtszaak wordt betracht. De versterking van de rechtsstaat blijft een belangrijk onderwerp tijdens de Nederlandse en EU-dialoog met China. Naast het voorkomen van onregelmatigheden zoekt Nederland daarbij ook naar mogelijkheden om de Chinese juridische sector te versterken, in lijn met internationale standaarden.

Vraag 4

Hoe verhoudt deze veroordeling zich met de onlangs ingevoerde Chinese wetswijzigingen van het strafprocesrecht, die volgens de autoriteiten meer garanties voor mensenrechten zouden bieden?

De nieuwe Strafproceswet treedt pas op 1 januari 2013 in werking. De wet heeft meer oog voor rechten van verdachten. Aan de andere kant staan er ook bepalingen in over gedwongen verdwijningen die zorg baren. De wet zal in EU-verband nader worden bekeken en besproken.

Vraag 5

Bent u bereid om de structurele inperking van de vrijheid van de Chinese advocatuur bij uw ambtsgenoot aan te kaarten? Zo ja, op welke wijze gaat u hier vorm aan geven? Zo nee, waarom niet?

Het belang van een goed functionerende rechtsstaat, naar internationale standaarden en volgens internationale verdragen, inclusief de rol van advocaten, is een belangrijk punt in bilaterale consultaties en de EU-dialoog met China. Ook Nederland draagt hieraan bij via de financiering van projecten en het bespreken van dit belang tijdens bilaterale mensenrechtenconsultaties.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «kerk in Koeweit dicht na Saoedische fatwa»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de kerk, die onderdeel uitmaakt van de «National Evangelical Church of Kuwait» voor Goede Vrijdag moet sluiten? Zo nee, wat is dan wel de situatie?

De «National Evangelical Church of Kuwait» liet desgevraagd weten dat er geen sprake is van sluiting en dat de diensten rond Pasen gewoon doorgang zullen vinden. In een van de belangrijkste Arabische kranten van Koeweit (Al-Qabas) staat ook de aankondiging dat deze kerk op Paaszondag voor alle gelovigen is geopend.

Vraag 3

In hoeverre houdt de aanstaande sluiting van de kerk verband met de fatwa van de grootmoefti van Saoedi-Arabië, die onlangs stelde dat alle kerken op het Arabisch schiereiland moeten sluiten? Is het waar dat het parlementslid Osama Ahmad Moenawir een wetsvoorstel heeft ingediend dat regelt dat er geen nieuwe niet-islamitische gebedshuizen gebouwd mogen worden? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u zowel bilateraal als binnen de EU om hier protest tegen aan te tekenen?

De invloed van de grootmoefti van Saoedi-Arabië is doorgaans beperkt tot de eigen gemeenschap. Het Koeweitse parlementslid Osama Ahmad Moenawir kreeg recent veel aandacht na een tweet over de sluiting van kerken. Hij heeft zich ook kritisch uitgelaten over sjiieten en eist overheidstoezicht op centra van de sjiitische gemeenschap. Het is niet bekend of hij zijn ideeën recentelijk als wetsvoorstel heeft ingediend. Er zijn geen aanwijzingen dat het beleid van de Koeweitse regering ten aanzien van kerken is veranderd. Vorige week riep Sheikha Fariha al-Ahmad al-Sabah, de zuster van de Emir van Koeweit, nog op tot de bouw van een nieuwe Armeense kerk in Koeweit.

Vraag 4

Bent u bereid de ambassadeur van Koeweit te ontbieden om zodoende aan te dringen om af te zien van de plannen kerken te sluiten?

In het licht van bovenstaande antwoorden zie ik daar geen reden toe.

Vraag 5

Kunt u, gezien de grote urgentie, deze vragen vóór Goede Vrijdag beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «With Mideast aflame, UN creates Goldstone-like «fact-finding mission» against Jewish state»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het dat dit VN-orgaan vijf resoluties – waaronder nota bene een door Syrië opgestelde resolutie – aanneemt om Israël te veroordelen terwijl er slechts één resolutie werd aangenomen die Syrië veroordeelt?

Ik acht het aantal Israël-resoluties en het karakter ervan disproportioneel. Er zijn gedurende de laatste reguliere zitting van de Mensenrechtenraad twee resoluties over Syrië aangenomen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit het zoveelste bewijs binnen een week is dat de VN-Mensenrechtenraad Israël bij herhaling misbruikt als bliksemafleider ten koste van de aandacht voor de echte mensenrechtenschenders in de wereld?2

Sinds de oprichting van de Mensenrechtenraad in 2006 is het Israëlisch optreden in de bezette gebieden disproportioneel onderwerp van aandacht.

Vraag 4

Verwacht u dat dit tij gekeerd kan worden? Zo ja, op welke wijze en wat draagt Nederland daaraan bij? Zo neen, welke consequenties wilt u daaraan verbinden?

Nederland bepleit krachtig evenredigheid in resoluties over de mensenrechtensituatie in het Midden-Oosten.

Vraag 5

Bent u voorts bereid uw afkeuring te laten blijken over de eenzijdigheid van de door de VN aangenomen anti-Israël resoluties?3 Zo ja, op welke wijze? Zo neen, waarom niet?

Nederland brengt deze zorg in EU-verband herhaaldelijk naar voren. Ook in breder VN-verband is dit meermaals naar voren gebracht.

Vraag 6

Wilt u deze vragen voor de gewenste duidelijkheid ieder afzonderlijk en in ieder geval voor het algemeen overleg Mensenrechtenbeleid op 11 april 2012 beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met de evaluatie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM) over de naleving van artikel 240a van het Wetboek van Strafrecht?1

Ja.

Vraag 2

Op welke manier spant u zich in om de verbeteringen die door de convenanten zijn gerealiseerd de komende jaren verder door te zetten? Bent u voornemens het reglement van Kijkwijzer algemeen verbindend te verklaren? Zo nee, waarom niet?

De naleving van de leeftijdsgrenzen van films en games is in de periode 2009–2011 sterk toegenomen. Was de gemiddelde naleving tijdens de nulmeting in 2008 nog 14%, in september 2011 bleek deze gestegen naar 49%. Vooral de bibliotheken met een naleving van 81% (nulmeting 8%) en de bioscopen met ruim 76% (28%) hebben ruimschoots voldaan aan de convenantsafspraak die in 2009 gemaakt is met de toenmalige minister van Justitie. Deze behelsde dat eind 2011 een naleving van minimaal 70% gerealiseerd zou zijn voor beeldmateriaal dat in de hoogste categorie valt en dus schadelijk te achten is voor álle jongeren onder de leeftijd van 16 jaar. De resultaten die in de afgelopen drie jaar zijn bereikt, hebben mij doen besluiten de ingeslagen weg voort te zetten.
Zoals in het convenant was afgesproken, heeft het ministerie van Veiligheid en Justitie onderzocht wat de mogelijkheden zijn om de aansluiting bij het Nicam te vergroten van met name winkelketens en (online) verkopers die niet al via een brancheorganisatie bij het Nicam aangesloten zijn. Dit heeft ertoe geleid dat de speelgoedbranche GEBRA zich bij het Nicam heeft aangesloten. In overleg met OCW en het Buro240a is geconstateerd dat het algemeen verbindend verklaren van het reglement van Kijkwijzer geen toegevoegde waarde heeft; voor degenen die niet bij het Nicam aangesloten zijn, geldt immers (ook) artikel 240a Sr.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de constatering dat videotheken, warenhuizen en muziekwinkels in tegenstelling tot andere branches ver achterblijven bij de doelstellingen in het convenant? Welke specifieke inzet pleegt u om deze branches tot verbetering te bewegen?

Hoewel een aantal branches niet de vereiste 70% naleving heeft bereikt, zijn toch vorderingen geboekt bij videotheken (nu 26%, was 18%), de warenhuizen (nu 38%, was 3%), de entertainmentwinkels (nu 27%, was 19%) en gameshops (nu 48%, was 10% en convenantpartner Game Mania zit op 60%). Ik trek hieruit de conclusie dat de inspanningen die de afgelopen drie jaar gepleegd zijn, gecontinueerd moeten worden om ook deze branches op het gewenste niveau van naleving te brengen. Het gaat dan onder meer om het blijven aanbieden van e-learning aan verkopend personeel, informatieverstrekking aan deze bedrijven over de Kijkwijzer (films) en PEGI (games) en controle op de naleving van artikel 240a Sr door de daartoe aangewezen buitengewone opsporingsambtenaren.

Vraag 4

Welke gevolgen verbindt u aan de constatering dat naleving mogelijk sterker verbeterd had kunnen worden indien een publiekscampagne gericht op ouders de convenanten had ondersteund? Wordt dit thema opgenomen in de voorlichtingscampagne van de Rijksoverheid?

De afgelopen drie jaar is de campagne «Heftige films en games: pas op de juiste leeftijd» door het ministerie van Veiligheid en Justitie gevoerd. Deze was mede gericht op ouders. Naar het oordeel van de brancheorganisaties verenigd in het Nicam had deze campagne ook massamediaal via Postbus-51, dus met spotjes op de televisie, gevoerd moeten worden. Dit is overwogen, maar het mogelijke aantal overheidscampagnes via dit medium is naar zijn aard echter beperkt. Bij de selectie kregen andere thema’s, zoals de campagne tegen huiselijk geweld, meer prioriteit.

Vraag 5

Neemt u de aanbeveling van de bioscoopbranche over om de coulanceregeling voor jongeren onder 16 jaar te schrappen? Deelt u de mening dat het verstandig is de classificatie ten aanzien van alle leeftijden strikt te hanteren, zodat verwarring vermeden wordt?

Met de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten is overeengekomen dat parental guidance voor films met de classificatie 16 jaar geheel wordt afgeschaft. Bij de naleving van de overige leeftijdsclassificaties doet zich het probleem voor dat voor jongeren onder de veertien jaar geen identificatieplicht geldt, wat de controle op de leeftijd bemoeilijkt. Daarom zijn hierover aparte afspraken gemaakt met de bioscoopbranche. In mijn brief die uw Kamer nog voor de zomer ontvangt over de resultaten van de naleving van artikel 240a Sr zal ik u hierover nader informeren.

Vraag 6

Deelt u de in het rapport verwoorde urgentie om ook de naleving van de verkoop op internet voortvarend ter hand te nemen, zodat een verplaatsing van het probleem kan worden tegengegaan? Binnen welke termijn kan de Kamer hiervoor voorstellen verwachten?

De afgelopen twee jaar zijn de mogelijkheden geïnventariseerd om te komen tot een betere naleving van de leeftijdsgrenzen bij de verkoop via internet. Omdat dezelfde problematiek ook bij andere leeftijdsgebonden goederen speelt, zoals bij de verkoop van alcohol en tabak, wordt bij het zoeken naar een noodzakelijk geachte oplossing nauw samengewerkt met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zoals toegezegd tijdens het AO alcoholbeleid van 9 februari 2012 zal uw Kamer uiterlijk juni 2012 hierover bij brief geïnformeerd worden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onlangs verschenen rapport «Human rights report on Assyrians in Iraq: the exodus from Iraq»?1 Heeft u tevens kennis genomen van het artikel «Irak: baken op de zee van Arabische onrust»?2

Ja.

Vraag 2

Kunt u de Kamer nader informeren over de Nederlandse bijdrage aan de Nineveh-pilot van het UNDP waarover u 7 maart jl. sprak?3 Welke concrete maatregelen worden hierin genomen ten aan zien van de veiligheidsstrategie waarin de rechten van minderheden, waaronder van Assyrische christenen, vorm krijgen?

Op dit moment financiert Nederland twee UNDP-projecten in de provincie Nineveh. Het eerste project richt zich op het starten van een dialoog door de verschillende geloofsgroepen in de provincie bijeen te brengen, teneinde interreligieuze spanningen te verminderen. Het tweede project is een pilotproject dat project is gericht op kleinschalige conflictbemiddeling tussen de verschillende dorpen en gemeenschappen, om te voorkomen dat kleine disputen uitgroeien tot langdurige conflicten. Indien succesvol zal het in andere provincies worden uitgerold.
Op basis van laatstgenoemd project bereidt UNDP nu een breder project voor, beginnend in Nineveh, dat zich richt op het ondersteunen van de Iraakse nationale en lokale overheid bij het vormgeven van een veiligheidsstrategie gericht op de specifieke kenmerken en wensen van een regio. De bijdrage van lokale sektarische groepen en minderheden speelt hierbij een belangrijke rol. Onderdeel van de veiligheidsstrategie is de samenstelling en training van de politie in de betreffende regio.

Vraag 3

Kunt u uw constatering4 dat de Irakese autoriteiten de boodschap, mede ingegeven door de motie Voordewind c.s.5, hebben begrepen en dat de inzet van politiepersoneel op de Niniveh-vlakte inmiddels functioneert, nader toelichten? Hoe verhoudt deze constatering zich met de bevindingen van het bovengenoemde rapport waarin geconcludeerd wordt dat de veiligheidssituatie van Assyrische christenen en andere minderheden aanzienlijk is verslechterd?

Ik heb mijn zorgen omtrent de positie van christenen in Irak besproken met de Iraakse minister van Buitenlandse Zaken tijdens zijn bezoek aan Nederland in september jl. De minister bevestigde dat alle bevolkingsgroepen gelijk zijn en dat er geen discriminerend beleid wordt gevoerd.
Het rapport stelt dat het geweld tegen Assyrische christenen is afgenomen ten opzichte van 2010, hoewel het aantal aanslagen op kerken is toegenomen. Dit laatste baart mij zorgen. Ik bespreek dit op korte termijn met de Iraakse autoriteiten en vraag daarbij specifiek aandacht voor de inzet van de politie in Nineveh.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het strafrechtelijk onderzoek ten onrechte ervan uitgaat dat de aanslagen in Zakho eind 2011 niet gericht waren op de Assyrische christenen terwijl alle slachtoffers tot deze minderheid behoren? Is het waar dat er nog niemand is opgepakt? Bent u bereid om de Koerdische autoriteiten hierop aan te spreken?

De eigenaren van de bij deze aanslagen vernielde winkels en panden waren zowel van christelijke als van islamitische afkomst. Kort na de aanslagen zijn enkele personen gearresteerd. De Iraakse autoriteiten zijn een strafrechtelijk onderzoek gestart, waarvan de resultaten nog niet bekend zijn.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de oproep (fatwa) van de grootmoefti van Saoedi-Arabië,sjeik Abdul Aziz bin Abdulah, om alle kerken in de regio te vernietigen?1 Hoe beoordeelt u deze oproep? Welke actie heeft u naar aanleiding hiervan ondernomen?

Ja. Zie verder het antwoord op vraag 4 t/m 6.

Vraag 2

Welk gezag onder moslims heeft deze grootmoefti in Saoedi-Arabië? Kan hij inderdaad worden beschouwd als één van de meest invloedrijke leiders in de moslimwereld? Welke consequenties kunnen zijn uitspraken hebben in de regio, maar ook daarbuiten, in het bijzonder voor kerken en christenen?

De invloed van de grootmoefti van Saoedi-Arabië is doorgaans beperkt tot de eigen gemeenschap. Ik heb geen wetenschap van aanvallen tegen kerken naar aanleiding van de opmerking van de grootmoefti, of andere gevolgen voor christenen in de regio.

Vraag 3

Hoe is hierop gereageerd door de politieke machthebbers in Saoedi-Arabië? Hebben zij deze uitspraken veroordeeld?

De Saudische autoriteiten hebben niet gereageerd op de opmerking van de grootmoefti.

Vraag 4

Hoe is hierop tot nu toe gereageerd door politieke leiders in de internationale gemeenschap en in het bijzonder vanuit de EU?

Ik betreur dergelijke uitspraken. Na overleg tussen EU-lidstaten zijn de zorgen omtrent de opmerking van de grootmoefti in EU-verband uitgesproken tijdens een overleg met de landen van de Gulf Cooperation Council (GCC) op 28 maart j.l.
De grootmoefti heeft geen formele rol in de politieke besluitvorming in Saudi-Arabië, zijn opmerking weerspiegelt dan ook niet het beleid van de Saudische autoriteiten. Er zijn geen aanwijzingen dat de autoriteiten in Saudi-Arabië, of in de andere Golfstaten, voornemens zijn om navolging te geven aan de opmerking.
Mensenrechten, waaronder de doodstraf, rechten van vrouwen, rechten van arbeidsmigranten en de positie van religieuze minderheden, worden regelmatig in multilateraal en bilateraal verband met de Saudische autoriteiten besproken. Recent kwam dit onderwerp nog aan de orde tijdens het bezoek van de mensenrechtenambassadeur aan Saudi-Arabië (11–14 februari 2012).

Vraag 5

Bent u bereid om deze uitspraken zo krachtig mogelijk te veroordelen en hiertoe ook op te roepen bij uw collega’s in Europees verband?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid om – zoveel mogelijk in internationaal verband – deze uitspraken te bespreken met de politieke machthebbers in Saoedi-Arabië en hen dringend verzoeken om deze uitspraken te veroordelen en er afstand van te nemen? Op welke wijze en wanneer wilt u dit doen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de column «Amina Filali»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de Marokkaanse wet de mogelijkheid biedt aan verkrachters om strafvervolging te voorkomen door met het slachtoffer te trouwen? Zo ja, hoe vaak wordt er van deze mogelijkheid gebruik gemaakt? Bent u van mening dat dit een fundamentele schending van de mensenrechten betreft?

In deze zaak is artikel 475 van het Marokkaanse Wetboek van Strafrecht toegepast. Het eerste lid bepaalt dat «ontvoering of verleiding van een minderjarige, zonder geweld of bedreiging» strafbaar is. In het tweede lid van dit artikel is bepaald dat in het geval er sprake is van een huwelijk tussen dader en een huwbaar minderjarig slachtoffer, de dader niet strafrechtelijk zal worden vervolgd.
In de praktijk is toepassing van het artikel ook mogelijk bij verkrachting. In de traditionelere delen van de Marokkaanse samenleving geldt dat bij verlies van de maagdelijkheid van de vrouw, ook bij verkrachting, soms uit schaamte voor een huwelijk wordt gekozen om de familie-eer te redden. Het is niet bekend hoe vaak dergelijke zaken voorkomen.
Ik ben het met u eens dat door toepassing van artikel 475, tweede lid, bij verkrachtingszaken de rechten van vrouwen, zoals in internationale verdragen neergelegd (waaronder het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten en het VN-Vrouwenverdrag), kunnen worden geschonden.

Vraag 3

Bent u van mening dat Marokko hiermee haar internationale verplichtingen schendt? Bent u bereid deze zaak te veroordelen en ook hiervoor in EU-verband in te spannen? Bent u tevens bereid om bij uw Marokkaanse ambtsgenoot aan te dringen op wijziging of intrekking van deze verkrachterswet en zich hiervoor ook in EU-verband in te spannen?

De toepassing van artikel 475 bij verkrachtingszaken staat haaks op de internationale verplichtingen van Marokko uit hoofde van de hiervoor genoemde verdragen. De zelfmoord van Amina Filali heeft in de Marokkaanse media en politiek veel stof doen opwaaien en onder meer tot felle protesten van vrouwen- en mensenrechtenorganisaties geleid. Ook de officiële Marokkaanse Nationale Raad voor de Mensenrechten heeft er zijn ontsteltenis over uitgesproken en de autoriteiten opgeroepen het herzieningsproces van het Wetboek van Strafrecht te bespoedigen.
In reactie hierop heeft de Marokkaanse regering, bij monde van de minister van Vrouwen en Gezinszaken, aangegeven een nationaal debat over deze wetgeving te willen aangaan. Omdat de Marokkaanse regering heeft aangegeven deze kwestie zelf te zullen aanpakken, is het nu vooral aan de Marokkaanse regering en de Marokkaanse samenleving om de juridische context te bestuderen en de wetgeving waar nodig te herzien. In de mensenrechtendialoog die door de EU met Marokko wordt gevoerd in het kader van het Europese Nabuurschapsbeleid, zal de voortgang daarvan worden besproken.

Vraag 4

In hoeverre wordt er in het Matra-zuid programma, waarin Marokko één van de prioriteitslanden is, specifiek aandacht geschonken aan deze rechtsongelijkheid van vrouwen? Welke activiteiten zijn hiervoor inmiddels ontplooid? In hoeverre wordt er ook ingezet op wijziging van dergelijke wetgeving?

Binnen de voor Marokko ter beschikking staande fondsen is het thema vrouwenrechten al geruime tijd één van de prioritaire thema’s. De Nederlandse ambassade in Rabat ondersteunt diverse projecten op dit terrein zoals een bewustwordingscampagne voor de gevolgen van huwelijken met minderjarigen en een project voor de invoering van een wet tegen geweld binnen het gezin.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht, dat de Palestijnse Autoriteit (PA) een christelijke kerk in Bethlehem (First Baptist Church) wil dwingen om te sluiten?1

Ja.

Vraag 2

Kent u de achtergronden hiervan? Waarom wil de PA hiertoe overgaan?

Volgens de viceminister van Religieuze Zaken is de PA niet voornemens de kerk te sluiten.
In de Palestijnse Gebieden is een aantal kerken aangewezen om huwelijks- en geboortecertificaten te verstrekken. In beginsel is binnen elke congregatie een of meerdere kerken aangewezen. De First Baptist Church in Bethlehem is hiertoe niet geautoriseerd maar besloot eigenstandig certificaten uit te geven. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de kerk vervolgens verzocht hier een einde aan te maken dan wel te voldoen aan de wettelijke eisen.
Nadat bleek dat de dominee hier niet aan had voldaan, besloot het ministerie van Binnenlandse Zaken de officiële betrekkingen met deze Baptistengemeente voorlopig aan te houden.

Vraag 3

Bent u bereid de PA hierover ernstig aan te spreken en zo te bevorderen dat deze christelijke kerk geopend mag blijven? Zo ja, op welke wijze?

Zoals al eerder aangegeven is er geen voornemen de Baptistengemeente in Bethlehem te sluiten. De kerk is vrij om kerkdiensten te houden.

Vraag 4

Welke ruimte hebben christenen momenteel in de Palestijnse gebieden om hun geloof te beleven? Wat is de trend op dit gebied? Welke resultaten zijn er de afgelopen periode geboekt als het gaat om het waarborgen van geloofsvrijheid in de Palestijnse gebieden?

Palestijnse Christenen zijn vrij om hun religie te beleven. Palestijnen, ongeacht de religieuze overtuiging, zijn vrij zich te bekeren. Over het algemeen is er sprake van een vreedzame co-existentie en de PA draagt dit ook actief uit. De PA hanteert de Jordaanse wet van 1958 waarin erkenning van religieuze instellingen is vastgelegd. Later werd ook een minimale vertegenwoordiging van christenen bepaald in Palestijnse bestuursorganen, het parlement en de regering.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de prejudiciële vragen die op 18 februari en 2 maart 2011 door het Bundesverwaltungsgericht van de Bondsrepubliek Duitsland zijn gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese Unie over de uitleg van artikel 9 van de «richtlijn 2004/83/EG inzake minimumnormen voor de erkenning van onderdanen van derde landen en staatlozen als vluchteling of als persoon die anderszins internationale bescherming behoeft, en de inhoud van de verleende bescherming» in relatie tot het hebben en invullen van een geloofsovertuiging?1

Ja, ik ben bekend met deze informatie.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State begin maart in ten minste één zaak die in hoger beroep aanhangig is, betreffende een tot het christendom bekeerde Iraniër, heeft besloten de behandeling van het hoger beroep aan te houden in afwachting van het antwoord op deze prejudiciële vragen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Bent u voorts bekend met het feit dat het Europees Hof voor de Rechten van de mens op 9 maart 2012 «een interim measure» heeft getroffen ten aanzien van een Iraanse asielzoeker die in Nederland is bekeerd tot het christelijk geloof en die, ingevolge de interim measure, niet mag worden uitgezet naar Iran, zolang zijn zaak dient voor het Europese Hof voor de Rechten van de mens?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, nu in het ambtsbericht met betrekking tot Iran wordt gesteld dat de mate van vervolging afhankelijk is van het aanhouden van een laag dan wel een hoog profiel en tevens wordt gesteld dat bij bezoek van huiskerken de dreiging van een inval door de politie die inzicht wil krijgen in de aard van de bijeenkomst, afluisteren van de telefoon, controle van e-mailberichtgeving en infiltratie door spionnen, altijd aanwezig is, deze prejudiciële vragen direct raken aan het vraagstuk rond de bescherming van Iraanse bekeerlingen? Zo nee, waarom niet?

De prejudiciële vragen zien niet specifiek op de situatie van Iraanse bekeerlingen, maar hebben betrekking op de meer algemene vraag wanneer een ingreep in de godsdienstvrijheid als een daad van vervolging wordt beschouwd.
Mijn standpunt ten aanzien van dit vraagstuk heb ik in het verleden toegelicht in het kader van het asielbeleid ten aanzien van Iraanse (bekeerde) christenen. In dit verband verwijs ik u naar mijn brief van 19 september 2011 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 19 637, nr. 1456). In deze brief heb ik ten aanzien van dit vraagstuk opgemerkt dat het asielbeleid bedoeld is om bescherming te bieden aan personen die aannemelijk hebben gemaakt dat de problemen als gevolg van hun geloofsbeleving als een situatie zoals beschreven in het Vluchtelingenverdrag of artikel 3 EVRM kunnen worden gekwalificeerd. Het asielbeleid is evenwel niet bedoeld om te garanderen dat personen hun geloof elders op exact dezelfde wijze kunnen uitoefenen als zij in Nederland kunnen doen. Zoals ik heb toegelicht in de brief van 19 september 2011 sluit dit uitgangspunt aan bij de bestaande jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (uitspraak van 28 februari 2006 – Z. en T. tegen Verenigd Koninkrijk, nr. 27034/05, JV 2006, 274).
Een enkele beperking in de vrijheid van godsdienst zal daarom op zichzelf niet snel als daad van vervolging worden aangemerkt. Slechts indien er sprake is van ernstige schending van de godsdienstvrijheid is er sprake van vervolging in de zin van het Vluchtelingenverdrag. Of er sprake is van een ernstige schending zal afhangen van het specifieke geval en zal moeten worden beoordeeld tegen de achtergrond van hetgeen uit openbare bronnen bekend is over de situatie van aanhangers van een bepaalde godsdienst. Conform Nederlands beleid zal in elk geval sprake zijn van een ernstige schending wanneer de beperkingen dusdanig zijn dat betrokkene zijn geloof uitsluitend in verborgenheid kan belijden.
Bovenstaande zal het uitgangspunt blijven vormen bij de beoordeling van asielaanvragen van asielzoekers die zich beroepen op problemen die ze hebben ondervonden als gevolg van hun geloofsbeleving.

Vraag 5

Welke gevolgen verbindt u aan deze ontwikkelingen voor de behandeling van lopende asielzaken van Iraanse bekeerlingen?

De door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens getroffen voorlopige maatregel (interim measure) is niet gemotiveerd. Reeds om deze reden komt aan deze in een individuele zaak getroffen voorlopige maatregel geen generieke werking toe en verbind ik hieraan geen gevolgen voor de beoordeling van asielaanvragen van andere Iraanse christenen of voor de eventuele gedwongen terugkeer van Iraanse christenen waarvan is geoordeeld dat ze geen bescherming in Nederland behoeven.
De prejudiciële vragen die voor de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State aanleiding waren om de behandeling van het hoger beroep van een tot het christendom bekeerde Iraanse vreemdeling aan te houden, vormen evenmin aanleiding om de behandeling van asielaanvragen van asielzoekers die zich beroepen op problemen omwille van hun religie aan te houden. Zoals ik heb geantwoord op vraag 4 is het Nederlandse uitgangspunt dat niet elke beperking in de geloofsbeleving reeds grond is om te besluiten tot het toekennen van bescherming in Nederland. Dat standpunt is door Nederland ook ingebracht in de procedure bij het Hof van Justitie.

Vraag 6

Bent u bereid de behandeling van asielverzoeken van Iraanse bekeerlingen en een eventueel daaropvolgende uitzetting op te schorten, totdat het Hof van Justitie van de Europese Unie antwoord heeft gegeven op de prejudiciële vragen, waaronder de vraag of het kerngebied van de godsdienstvrijheid beperkt is tot de geloofsbelijdenis en geloofsbeleving thuis en in beperkte kring, of dat van daden van vervolging ook sprake kan zijn wanneer de uitoefening van het geloof in het openbaar in het land van herkomst een gevaar voor de fysieke integriteit, het leven of de vrijheid van verzoeker inhoudt en de verzoeker er daarom vanaf ziet? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.