Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Dubai police seize arms shipment» ?1

Ja.

Vraag 2

Onderschrijft u dat deze wapenleveranties Jemen verder hadden kunnen destabiliseren?

Ja.

Vraag 3

Kunt u de opdrachtgever, vervoerder en het einddoel van het wapentransport nagaan?

De autoriteiten in de VAE verrichten het onderzoek omtrent dit incident en zullen te zijner tijd wellicht in staat zijn om informatie te verschaffen over opdrachtgever, vervoerder en einddoel van het transport.

Vraag 4

Heeft u een reactie van Turkse zijde vernomen op dit incident? Indien de Turkse autoriteiten op de hoogte waren van het transport, hoe beoordeelt u het handelen van Turkije?

Ik heb vernomen dat de Turkse autoriteiten niet op de hoogte waren van deze transactie en dat zij geen vergunning hadden verleend indien deze wel zou zijn aangevraagd. Ook de Turkse autoriteiten hebben aangegeven een onderzoek te starten naar deze transactie.

Vraag 5

Bent u bekend met andere recente, illegale wapentransporten aan Jemen? Wat is het Nederlandse wapenexportbeleid aangaande Jemen? Op basis van welke criteria wordt er specifiek wel/niet geëxporteerd naar Jemen? Bent u bereid u binnen de NAVO en de EU hard te maken voor het onverkort handhaven van deze criteria, juist in deze periode van instabiliteit in Jemen?

Er zijn mij geen recente berichten bekend over andere illegale wapentransporten naar Jemen. Op 24 maart jl. heb ik tijdens het AO wapenexport in de Tweede Kamer gemeld dat alle wapenexportaanvragen voor Jemen worden aangehouden wegens de situatie in het land. In EU-verband roept Nederland andere lidstaten op om een vergelijkbare lijn te volgen.

Vraag 1

Klopt het dat het aantal megastallen sinds 2005 meer dan verdubbeld is?1

Op het bericht van Milieudefensie van 21 januari jl. heb ik reeds gereageerd in mijn brief van 11 februari over de maatschappelijke dialoog megastallen (Kamerstuk 28 973, nr. 44). Op de definitiekwestie rondom megastallen ben ik in mijn brief van 28 maart jl. in de beantwoording op het Schriftelijk Overleg verder ingegaan (Kamerstuk 28 973, nr. 46).

Vraag 2

Bent u bereid een onderzoek te doen (bijvoorbeeld in de vorm van een quick-scan) om te achterhalen welke aspecten van Nederlands dan wel Europees beleid deze trend naar schaalvergroting en megastallen bevorderen, bijvoorbeeld subsidies die eerder bij grote dan bij kleine boeren terecht komen?

Schaalvergroting is een autonome ontwikkeling die al decennia aan de gang is. Het aantal bedrijven en locaties vermindert maar het aantal dieren blijft ongeveer gelijk in Nederland. Gevolg is dat de bedrijven gemiddeld groter worden.
Ik wil u erop wijzen dat het LEI kort geleden het rapport «Schaalvergroting in de land- en tuinbouw» (van der Meulen et al, 2011) heeft uitgebracht. In dit rapport wordt uitgebreid ingegaan op diverse aspecten die van invloed zijn op schaalvergroting.

Vraag 3

Bent u bereid in uw eigen beleid en in Europa in te zetten op een beleid dat voldoende gericht is op kleine en middelgrote boeren en waar grote boeren en megastallen in ieder geval niet bevoordeeld worden ten opzichte van kleine boeren?

In de voorbereiding op de kabinetsvisie zal ik bekijken óf er op rijksniveau gestuurd moet worden op grootschalige (intensieve) veehouderij. Is de conclusie dat dit noodzakelijk is, dan zal ik aangeven op welke manier ik deze sturing voor mij zie. Hierbij neem ik nadrukkelijk de resultaten van de maatschappelijke dialoog mee.

Vraag 4

Klopt het dat de weidegang terugloopt? Vindt u dit een wenselijke ontwikkeling? Zo nee, wat gaat u hieraan doen en hoeveel meer weidegang kunnen we met uw beleidsinzet in 2012 verwachten?

Volgens de meest recente cijfers van het CBS neemt het aantal koeien met weidegang licht af. In 2009 kreeg 76% van de koeien weidegang ten opzichte van 79% in 2008. Ik vind dit geen wenselijke ontwikkeling.
Voor een groot deel wordt het tegengaan van deze ontwikkeling al door de markt opgepakt. Diverse zuivelondernemingen hebben weidegang als speerpunt benoemd en geven voor weidemelk een extra premie. Ook Stichting Weidegang stimuleert ondernemers om hun koeien weidegang te geven.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het boek «Het Dilemma van de Noordzee: intensief gebruik en het grootste natuurgebied van Nederland» en specifiek het hoofdstuk «Omploegen van Natura 2000-gebieden op de Noordzee is toegestaan»?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de analyse dat er voldoende wetenschappelijke bewijs is waaruit blijkt dat de boomkorvisserij de beschermde habitats – met name de permanent overstroomde zandbanken (H1110B) en de daarin levende organismen – van de vier zeevogelsoorten aantast en dat er daarmee een voldoende reden is om boomkorvisserij in de Natura 2000 gebieden op de Noordzee per direct te verbieden?

Al enige tientallen jaren wordt er onderzoek gedaan naar de effecten van de boomkorvisserij met wekkerkettingen (hierna: de boomkorvisserij) op de zee (bodem) en de daarin levende organismen. Hieruit blijkt dat deze vorm van visserij effecten heeft op de bodem en de daarin levende mariene organismen inclusief de schelpdieren. Fluctuaties in voedselbeschikbaarheid kunnen worden veroorzaakt door een combinatie van menselijk gebruik en bijvoorbeeld klimaatverandering, vervuiling, eutrofiering, concurrentie tussen schelpdiersoorten onderling of een nog onbegrepen natuurlijke populatiedynamiek.
Een verbod op de boomkorvisserij in de Natura 2000-gebieden zou alleen te rechtvaardigen zijn indien de negatieve effecten van die visserij niet kunnen worden ondervangen door maatregelen. De vraag of mitigatie mogelijk is en in welke vorm dat dient plaats te vinden, zal worden beantwoord in de passende beoordeling boomkorvisserij. Deze is nodig om een aanvraag voor een vergunning op basis van de Natuurbeschermingswet 1998 in te kunnen dienen. Zie in dit verband ook het antwoord op de samengevoegde vragen 3 en 7 hieronder.

Vraag 3

Klopt het dat uw voorganger handhavingsverzoeken heeft afgewezen omdat zij niet bevoegd zou zijn geweest om tegen buitenlandse vissers op te treden?

Zie het antwoord onder vraag 7.

Vraag 4

Bent u niet op grond van artikel 9 van de Basisverordening Visserij – onderdeel van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid – bevoegd niet-discriminerende maatregelen te nemen binnen de 12-mijls-zone om «het effect van visserij op de instandhouding van mariene ecosystemen tot een minimum te beperken»?

De hoofdregel is dat visserij beperkende maatregelen op Europees niveau worden vastgesteld. De Europese Commissie neemt het initiatief tot het doen van voorstellen. De verordening (Verordening (EG) nr. 2371/2002) voorziet in de mogelijkheid dat lidstaten nationale niet-discriminerende maatregelen treffen voor de instandhouding en het beheer van visbestanden, en om het effect van visserij op de instandhouding van natuurgebieden tot een minimum te beperken, binnen de 12-mijlszone. Dit onder voorwaarde dat er geen instandhoudings- en beheersmaatregelen zijn vastgesteld door de Gemeenschap en de maatregelen verenigbaar zijn met de doelstellingen van de Basisverordening.
Wanneer de nationale maatregelen mogelijke gevolgen hebben voor buitenlandse vaartuigen, dient een notificatieprocedure te worden doorlopen. In het kader van deze notificatieprocedure kan de Europese Commissie de nationale maatregel bevestigen, intrekken of wijzigen. Deze wordt dientengevolge van toepassing op buitenlandse vaartuigen. Wanneer de maatregelen alleen van toepassing zijn op Nederlandse vaartuigen, is geen notificatieprocedure vereist.

Vraag 5

Betekent dit niet dat u een dergelijke maatregel kunt nemen voor alle zware boomkorvissers in de territoriale zee liggende gebieden – de Voordelta en de Noordzeekustzone 2?

Ja, ik kan dergelijke maatregelen treffen indien die voldoen aan de onder vraag 4 gegeven Europeesrechtelijke randvoorwaarden en indien daartoe een ecologische noodzaak is.

Vraag 6

Is het niet zo dat Nederland op grond van de gemeenschapstrouw (artikel 4, derde lid Verdrag betreffende de Europese Unie) zelfs de plicht heeft, om op grond van de Habitatrichtlijn visserijmaatregelen te nemen, aangezien in het Gemeenschappelijk Visserijbeleid de natuurbeschermingsverplichtingen van de Habitatrichtlijn niet uitputtend geregeld zijn?

Binnen de kaders zoals geschetst in de antwoorden op vragen 4 en 5 ben ik mede op grond van het beginsel van gemeenschaptrouw gehouden visserijmaatregelen te treffen om aan de verplichtingen van het Gemeenschapsrecht, i,.c. de Habitatrichtlijn en Gemeenschappelijk Visserijbeleid, te voldoen. Om aan deze plicht invulling te geven, worden de nodige stappen gezet. Zie hiervoor de antwoorden op vragen 3 en 7, en met name de onderdelen die betrekking hebben op de NB-vergunningplicht en de passende beoordeling boomkorvisserij.

Vraag 7

Kunnen we van u handhaving verwachten nu ook uit een recent openbaar gemaakte brief van de Europese Commissie van 23 juli 2010 blijkt dat nationale maatregelen mogelijk zijn?

De toenmalige minister van LNV heeft in 2009 inderdaad afwijzend beslist op toen ingediende verzoeken tot handhaving van de Natuurbeschermingswet 1998. Zij heeft deze verzoeken afgewezen mede gelet op de onmogelijkheid om handhavend op te treden tegen buitenlandse vissers. Wel optreden tegen Nederlandse vissers en niet tegen buitenlandse vaartuigen is in strijd met het beginsel van level playing field. De beslissing om niet handhavend op te treden is momenteel onderwerp van geschil in een beroepsprocedure bij de Raad van State. Om die reden ga ik daar hier niet verder op in.
In de bedoelde brief van de Europese Commissie heeft de EC aangegeven dat het mogelijk is om onder bepaalde omstandigheden de vergunningplicht van de Natuurbeschermingswet 1998 op te leggen aan buitenlandse vaartuigen. Dit is een beleidswijziging van de EC die in een eerder geval (Voordelta, 2008) nog heeft aangegeven een vergunningplicht voor buitenlandse vaartuigen in de 12 mijlszone niet te accepteren. Een van de bijkomende voorwaarden is notificatie van visserijbeperkende maatregelen onder Verordening 2371/2002 aan de EC.
Om te komen tot een vergunning voor Nederlandse en buitenlandse vaartuigen zijn Imares en HWE bezig om ten spoedigste een zgn. passende beoordeling op te zetten voor de boomkorvisserij. Het doel van deze passende beoordeling is om te dienen als ecologische onderbouwing voor een vergunningaanvraag die naar alle waarschijnlijkheid in mei aanstaande door het bedrijfsleven zal worden ingediend.
Ik zal daarop een besluit nemen dat gebaseerd is op de inhoud van de passende beoordeling en op de vraag of het aangeboden maatregelenpakket voldoende is om de negatieve effecten van de boomkorvisserij weg te nemen.
Ik meen dat met deze gang van zaken de afronding van een vergunningprocedure onder de Natuurbeschermingswet 1998 nabij is en dat dan handhaving kan plaatsvinden t.o.v. Nederlandse en buitenlandse vaartuigen.

Vraag 1

Hoe moet uw beantwoording van de eerdere vragen van het lid Elias1 worden beoordeeld in het licht van de ondershands meegezonden e-mail van woensdag 23 maart 2011?2

In genoemde e-mail van 23 maart 2011 reageert de inspectie van het onderwijs op een vraag over een verplichte ouderbijdrage voor Leonardo-activiteiten. De eerdere vragen van het lid Elias hadden betrekking op de hoogte van de ouderbijdrage voor deze activiteiten. In de beantwoording van die vragen heb ik erop gewezen dat ouders er vrijwillig voor kiezen om hun kinderen deel te laten nemen aan deze extra activiteiten en dat daarvan bekend is dat een (hoge) ouderbijdrage wordt gevraagd.
Het Leonardo-concept wordt ontwikkeld en bewaakt door de Leonardo-stichting. Het concept is bestemd voor kinderen met een hoog leervermogen en heeft ten doel die kinderen een uitdagende leeromgeving te bieden waarin zij zichzelf zonder belemmeringen en in hun eigen tempo kunnen ontwikkelen. Dit concept bestaat uit een programma met extra activiteiten, waarbij de genoemde leerlingen in afzonderlijke groepen het gehele lesprogramma doorlopen. Door de scholen wordt dit doorgaans aangeduid als een «Leonardo-afdeling» binnen een reguliere school. Voor een goed begrip wijs ik erop dat deze afdeling binnen de wetgeving en de overheidsbekostiging geen enkele status heeft. Voor deze extra activiteiten ontvangen de scholen dan ook geen aanvullende rijksbekostiging. Voor leerlingen is deelname aan deze extra activiteiten verplicht noch noodzakelijk. Zij kunnen immers altijd deelnemen aan het reguliere aanbod van de betrokken school. Op grond van artikel 8, eerste lid, van de Wet op het primair onderwijs, dient dit aanbod afgestemd te worden op de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen, zodat het ook passend moet zijn voor hoogbegaafde leerlingen.
De Leonardo-stichting merkt de ouderbijdrage met nadruk als vrijwillig aan, zoals ook op haar website gelezen kan worden in het antwoord op de (veelgestelde) vraag of Leonardo-afdelingen particulier zijn en of ouders hiervoor moeten betalen. Dit antwoord luidt als volgt:
«Leonardo-afdelingen zijn in feite onderdeel van een bestaande basisschool en zeker geen particuliere school, dus het bestuur ontvangt van de Rijksoverheid voor de Leonardo kinderen evenveel als voor de andere kinderen. Omdat het Leonardo-onderwijs duurder is (kleinere klassen, vakleerkrachten, speciale inrichting etc.) kunnen besturen ouders om een bijdrage vragen. Dit is echter te allen tijde een vrijwillige bijdrage, een bestuur kan kinderen nooit weigeren vanwege de financiële bijdrage door de ouders» (zie www.leonardostichting.nl).
Dit antwoord sluit aan bij artikel 40, eerste lid van de Wet op het primair onderwijs waarin is bepaald is dat de toelating van een leerling niet afhankelijk mag worden gesteld van een financiële bijdrage. Wel kunnen ouders zich vastleggen op een bijdrage in een overeenkomst die voldoet aan de eisen die daaraan in genoemd artikel worden verbonden. De meeste scholen met het Leonardo-concept hebben een regeling waarmee de vrijwillige bijdrage afgestemd wordt op draagkracht van de ouders en/of een fonds waarop de ouders een beroep kunnen doen.
Mocht de school –bijvoorbeeld door ontoereikendheid van beschikbare fondsen en/of vrijwillige ouderbijdragen – de extra activiteiten niet kunnen financieren, dan zal de betrokken school daarvoor, in lijn met het voorgaande, zelf een oplossing moeten vinden. Bijvoorbeeld door het staken of verminderen van de extra activiteiten.

Vraag 2

Kunt u alsnog aangeven wat u ervan vindt dat reguliere scholen Leonardo-onderwijs geven in zogenaamde Leonardo klassen (particulier onderwijs in regulier onderwijs)?

Zoals in het antwoord op vraag 1 al is uiteengezet, betreft het hier geen particulier onderwijs maar extra onderwijsactiviteiten die door een rijksbekostigde school wordt aangeboden. Deze activiteiten biedt een schoolbestuur aan uit eigen beweging en op basis van de inrichtingsvrijheid.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de uitspraak van de onderwijsinspectie dat geen sprake kan zijn van particulier onderwijs en de ouderbijdrage dus niet kan worden gezien als verplicht?

Neen. Zie het antwoord op vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat hier sprake is van oneigenlijke situatie? Zo ja, wat gaat u hiertegen doen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Bent u bekend met het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad om de computersystemen van de Nederlandse politie volledig te vernieuwen?

Ja, het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad betreft overigens niet de vernieuwing van de ICT-systemen voor agenten en rechercheurs, zoals de Basisvoorzieningen Handhaving en Opsporing, maar de onderliggende ICT-infrastructuur en de bijbehorende ICT-organisatie.

Vraag 2

Bent u bekend met (ondermeer) het onderzoek van Het Expertise Centrum (HEC), waarin wordt geconcludeerd dat «de politieorganisatie niet meer in control is over de ICT en dat de kwaliteit van de infrastructuur evenals de ICT-organisatie niet volwassen genoeg is om de huidige situatie nog aan te kunnen»?

Ja.

Vraag 3

Bent u tevens bekend met de voorstellen van het Korpsbeheerdersberaad om tot een nieuwe ICT-organisatie en infrastructuur te komen, het zogenoemde Datacenter Politie Nederland? En onderschrijft u de voorstellen van het Korpsbeheerdersberaad?

Ja, ik ben bekend met het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad om tot een Datacenter Politie Nederland te komen. Het voorstel behelst de vernieuwing van de ICT-infrastructuur («de auto») en de bijbehorende ICT-organisatie die noodzakelijk is voor beheer en exploitatie («de garage»).
Het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad voor een tweesporenaanpak lijkt, gelet op het onderzoek van het HEC, verstandig. Het is goed dat het Korpsbeheerdersberaad zich na alle kritiek over de ICT-huishouding en -organisatie heeft gebogen over de strategie voor de komende jaren.
Zoals in het onlangs aan uw Kamer aangeboden Uitvoeringsprogramma nationale politie is aangekondigd, gaat de verantwoordelijkheid voor het gehele ICT-dossier per 1 mei over van de korps-beheerders naar mij. Ik zal mijn verantwoordelijkheid invullen in goede afstemming met de korpsbeheerders gezien hun formele verantwoordelijkheden in het bestaande politiebestel.
Ik wil mij daarom grondig vergewissen van de wenselijkheid en uitvoerbaarheid van het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad. Daarbij wil ik ook gebruik maken van het onderzoek van mijn Audit Dienst in het kader van de overdracht van de vts Politie Nederland en van de uitkomsten van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer, dat in juni wordt afgerond. Vanwege de omvang en complexiteit van de vervanging van de ICT-infrastructuur en ICT-organisatie én de samenhang met de vervanging van de basisvoorzieningen kies ik voor zorgvuldigheid boven snelheid. In de tussentijd moet de continuïteit van de basisvoorzieningen en andere systemen te allen tijde zijn gewaarborgd.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het Korpsbeheerdersberaad in feite stelt dat er niet alleen een nieuwe auto moet worden aangeschaft maar ook een nieuwe garage? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent ook u opgelucht dat er nu eindelijk klare taal wordt gesproken over de ICT-voorzieningen van de politie, namelijk dat de problemen simpelweg niet meer zijn te repareren?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Wat zijn de consequenties voor de dagelijkse politiepraktijk, nu wordt voorgesteld om het nieuwe datacenter de komende drie jaar stapsgewijs op te bouwen?

De uitvoering van het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad, oftewel de eventuele opbouw van het Datacenter Politie Nederland in de komende drie jaar, mag geen (negatieve) consequenties hebben voor de dagelijkse praktijk. Integendeel, het Datacenter moet er aan bijdragen dat de politie kan rekenen op een stabielere ICT-infrastructuur met minder kans op de uitval van systemen en verlies van gegevens. Na de opbouw van het Datacenter wordt van het voorstel dus een adequatere ICT-dienstverlening voor de Nationale Politie verwacht.

Vraag 7

Ziet u mogelijkheden om dit proces sneller te laten verlopen zonder afbreuk te doen aan kwaliteit en gebruikersgemak?

Het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad moet eerst nader worden uitgewerkt. Pas dan kan worden beoordeeld of versnelling mogelijk is.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het onderzoek van de Algemene Rekenkamer wellicht niet meer zal worden gebruikt om de toekomst erop te baseren, maar dat gedegen onderzoek naar de rechtmatigheid en doelmatigheid van de bestede gelden aan de huidige ICT-voorzieningen cruciaal blijft? Zo nee, waarom niet?

Ik zal bij het verder uitwerken van het voorstel van het Korpsbeheerdersberaad beslist gebruik maken van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer.

Vraag 9

Kunt u aangeven wat de financiële consequenties zijn van voornoemde voorstellen van het Korpsbeheerdersberaad? Zo nee, waarom niet? Wanneer dan wel?

Ik kan de financiële consequenties van het voorstel van het Kbb nu nog niet aangeven, omdat het plan van aanpak nog niet is uitgewerkt. Ik zal uw Kamer direct na de zomer informeren over mijn plan van aanpak en de financiële uitwerking ervan en de daaruit voortvloeiende budgettaire consequenties.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «schuld geërfd van vergeten stiefvader»?1

Ik heb ervan kennisgenomen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het schrijnend is dat de in het bericht genoemde vrouw, die de man die formeel haar vader blijkt te zijn al 50 jaar niet heeft gezien, nu moeite moet doen en kosten moet maken om de erfenis die haar toevalt te verwerpen?

Hetgeen beschreven is in het artikel in De Telegraaf (24 maart 2011) oogt inderdaad schrijnend. Het is echter niet zo dat voor het verwerpen van een nalatenschap in alle gevallen kosten gemaakt moeten worden. Betrokkene kan de verklaring tot verwerping van de erfenis zelf afleggen bij de griffie van de rechtbank van het sterfhuis (artikel 4:190 lid 1 juncto 4:191 lid 1 Burgerlijk Wetboek) zonder tussenkomst van een notaris. Bovendien is het afleggen van een dergelijke verklaring vrijgesteld van griffierecht als het inkomen van betrokkene onder een bepaalde grens valt (artikel 1 lid 1 onder j Regeling griffierechten burgerlijke zaken juncto artikel 2, eerste of tweede lid Besluit eigen bijdrage rechtsbijstand). Als deze vrijstelling niet van toepassing is, bedraagt het griffierecht 111 Euro.

Vraag 3

Kunt u zich de ernst van de situatie voorstellen dat een slachtoffer van incest wordt opgezadeld met schulden uit een erfenis? Vindt u het eveneens schrijnend dat een vrouw die door haar vader is misbruikt en haar vader al jaren niet meer heeft gezien kosten moet maken om de haar toegevallen erfenis te verwerpen?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u bekend met het feit dat het verwerpen van een erfenis 110 euro aan griffierecht kost plus de kosten van de notaris? Deelt u de mening dat het bijzonder schrijnend is dat de hiervoor genoemde betrokkene deze kosten moet dragen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Wat is de huidige omvang van de consignatiekas, die ondermeer bestaat uit onbeheerde nalatenschappen en erfenissen waarvoor zich geen rechthebbende heeft gemeld?

In de consignatiekas is momenteel een bedrag opgenomen van € 24,9 miljoen, waarvan € 4,6 miljoen betrekking heeft op nalatenschappen.

Vraag 6

Bent u bereid er voor te zorgen dat voor bepaalde schrijnende gevallen, bijvoorbeeld voor slachtoffers van incest, de kosten voor het verwerpen van de erfenis door de rijksoverheid worden betaald uit de consignatiekas? Zo nee, waarom niet?

Nee, daartoe zie ik geen noodzaak, omdat voor minder draagkrachtigen al een voorziening is getroffen. Ik verwijs naar mijn antwoord op vragen 2 tot en met 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het «Appèl voor internationale gerechtigheid voor alle slachtoffers van gewapend geweld tijdens de Gaza Oorlog», ondertekend door zeventien hoogleraren en deskundigen op gebied van internationaal recht?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie van deze ondertekenaars dat beide partijen in de Gaza-oorlog, dat wil zeggen Israël en de de facto Hamas regering in Gaza, nog altijd geen onderzoek hebben verricht dat voldoet aan internationaal aanvaarde normen van onafhankelijkheid, onpartijdigheid, grondigheid, doelmatigheid en tijdigheid? Zo niet, waarom niet?

Deze conclusie deel ik wat betreft de inspanningen van de de facto autoriteiten in Gaza. Israël en de Palestijnse Autoriteit verrichten naar het oordeel van de regering wel degelijk onderzoeken. Zij is in dit oordeel bevestigd door de gewijzigde inzichten van de heer Goldstone zelf, zoals neergelegd in zijn ingezonden stuk in de Washington Post van 1 april 2011. De onderzoeken van Israël en de Palestijnse Autoriteit zijn nog niet afgerond. De regering hecht eraan niet op de uitkomst daarvan vooruit te lopen. Ik verwijs tevens naar de antwoorden op de vragen van de leden Voordewind c.s. naar aanleiding van het artikel van de heer Goldstone (ref brief DAM-404/11 d.d.19. mei 2011).

Vraag 3

Deelt u de mening dat het uitblijven van een dergelijk onderzoek geen recht doet aan de slachtoffers aan beide zijden van het conflict en de rol van het internationaal recht ondergraaft?

Ja. Ik volg daarin de opvatting van de heer Goldstone, waar deze het uitblijven van onderzoek door de de facto autoriteiten in Gaza aan de kaak stelt.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het internationaal recht de grondslag moet vormen voor een rechtvaardige en duurzame vrede en garanties kan bieden voor een veilig en menswaardig bestaan voor zowel Israëlische als Palestijnse burgers, en dat niet het recht van de sterkste maar de kracht van het (internationale) recht de weg naar rechtvaardige vrede kan effenen?

Een duurzame vrede zal, in de visie van de Nederlandse regering, gegrondvest moeten zijn op een akkoord dat door beide partijen is uitonderhandeld, met inachtneming van het internationaal recht.

Vraag 5

Bent u het eens met de ondertekenaars van het appèl, dat het moment gekomen is dat de internationale gemeenschap zich uitdrukkelijk en onomwonden dient uit te spreken voor een opvolging van het Goldstone-rapport op internationaal niveau? Zo neen, waarom niet en wanneer en onder welke voorwaarden zou dat moment volgens u dan wel aan de orde zijn?

Nederland hecht zeer aan uitvoering van onafhankelijke onderzoeken door de betrokken partijen naar mogelijke schendingen van humanitair oorlogsrecht en mensenrechten ten tijde van het gewapende conflict in Gaza. Nederland heeft dat ook altijd bepleit in EU- en VN-kader zowel als in gesprekken met Israël en de Palestijnse Autoriteit.
Nederland heeft daarnaast steeds kenbaar gemaakt geen voorstander te zijn van instelling van internationale opvolgingsmechanismes, omdat de eerste verantwoordelijkheid voor het doen van onderzoek naar internationale misdrijven en het vervolgen van verdachten bij betrokken partijen ligt. Naar het oordeel van de regering dient het internationaal overleg over de opvolging van het Goldstone-rapport gericht te zijn op de uitvoering en afronding van de nationale onderzoeken, gevolgd door afronding van de discussie, in het belang van het Midden-Oosten vredesproces. Dit is in VN- en in EU-kader steeds uitgedragen en hierover is de Tweede Kamer geïnformeerd in de rapportage over de Nederlandse inzet in de VN-Mensenrechtenraad.
Deze inspanningen zal de regering voortzetten. Zoals toegezegd tijdens het mondelinge vragenuur van 5 april 2011 zal de regering – bij de eerstvolgende gelegenheid – de herziening van de behandeling van het rapport-Goldstone in zijn totaal aankaarten, zowel in EU- als in VN-verband, in het licht van de gewijzigde opvattingen van de heer Goldstone.

Vraag 6

Bent u bereid om zich in Europees verband voortvarend en actief in te zetten ten behoeve van een internationale opvolging van het Goldstone-rapport? Zo ja, welke stappen denkt u te ondernemen en op welke wijze rapporteert u hierover aan de Tweede Kamer? Zo neen, waarom niet en hoe denkt u dan dat Nederland kan bijdragen aan het recht doen aan de slachtoffers aan beide zijden van de Gaza oorlog?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met de tv-uitzending waarin een reportage te zien was over ondervoeding bij ouderen in verzorgingshuizen?1

Ja.

Vraag 2

Hoe kijkt u aan tegen het onderzoeksrapport van de Universiteit Maastricht, waarin staat dat verse maaltijden niet duurder hoeven te zijn dan kant-en-klaar maaltijden?

Dit onderzoek is mij niet bekend. Ik ontvang graag van u dat rapport zodat ik daar kennis van kan nemen.

Vraag 3

Is bekend in hoeveel verpleeg- en verzorgingshuizen, psychiatrische ziekenhuizen en instellingen van gehandicaptenzorg kant-en-klaar maaltijden worden geserveerd, met als belangrijkste argument kostenbesparing? Klopt het dat kant-en-klaar maaltijden niet voldoen aan de vastgestelde maatstaven voor een goede maaltijd?

Kant-en-klaar maaltijden zoals getoond in de Vara uitzending van 21 maart zijn maaltijden waarmee voedingskundig niets mis is. Verderop in het Vara-item worden deze maaltijden door de heer Wisse, directeur van verzorgingshuis Naarderheem ook zo genoemd. Ze voldoen aan de maatstaven van een gezonde voeding en er wordt aanvullend rekening gehouden met de wensen van de klant. Naast het getoonde bedrijf in de Vara-uitzending zijn er tal van kleinschalige cateringinitiatieven die ook deze koelverse maaltijden aanbieden. Vanuit de visie van kostenbesparing en gemak wordt door diverse zorginstellingen van deze diensten gebruik gemaakt. Het is bij mij niet bekend hoeveel en welke zorginstellingen om bovenstaande redenen van deze dienstverlening gebruik maken.

Vraag 4

Deelt u de mening dat «Gezelligheid kent geen (leef)tijd» kent? Vindt u dat er een relatie bestaat tussen ondervoeding en gezelligheid aan tafel?

Zoals ik in de beantwoording van de mondelinge vraag dinsdag 22 maart jl. al heb aangegeven is het mij zeker bekend dat ouderen beter eten, als er aandacht is voor de ambiance en de maaltijd smakelijk is. Dat is voor de voormalige ministers van LNV en VWS ook aanleiding geweest om eind 2010 de pilot «De genietende groene tafel» te ondersteunen. De resultaten van deze pilot gaven aanleiding om het onderwerp eten en drinken bij ouderen in zorginstellingen verder uit te werken in een parapluproject genaamd «een mooie maaltijd in de zorg» waarin het RIVM, TNO, Wageningen UR en zorgbedrijf/praktijkorganisatie Phliss participeren. Het bieden van aanknopingspunten voor de uitrol van «een mooie maaltijd in de zorg» over meerdere zorginstellingen is een belangrijk onderdeel van dit onderzoek. De ministeries van VWS en EL&I streven met dit project naar een gezond en duurzaam voedselaanbod in de zorg.

Vraag 5

Bent u bereid om de Hazard Analysis Critical Control Points (HACCP)-normen, waarvan in de praktijk blijkt dat deze beperkend werken om creatief met voedsel om te gaan en een enorme bureaucratie met zich meebrengen (en dus geen tijd voor de bewoner), zo te vertalen dat met behoud van kwaliteit en met minder rompslomp een betere maaltijd op tafel gezet kan worden waarbij de gezelligheid leidend is? Met andere woorden, mag het potje jam weer op de ontbijttafel?

De HACCP-normen waar u op doelt zijn vastgelegd in de Hygiënecode voor de voedingsverzorging in zorginstellingen en Defensie. Deze code is per 1 januari 2009 van kracht. Het Voedingscentrum is houder van de code.
De HACCP-normen zijn niet in de eerste plaats geassocieerd met huiselijkheid en gezelligheid maar met veiligheid van de maaltijdbereiding en -verstrekking.
De Hygiënecode voor de voedingsverzorging in zorginstellingen en Defensie is een praktische vertaling van de HACCP-normen naar de situatie zoals die zich voordoet in zorginstellingen. Het betreft hier processen als: bestellen, ontvangst van goederen, opslag, bereiding, serveren, transport en afwas. De code zelf geeft geen aanleiding om een maaltijd vanuit het oogpunt van veiligheid minder huiselijk of gezellig te maken. Het potje jam waar u het over heeft mag echt op de ontbijttafel staan. Er is geen enkele HACCP-norm die dit tegenspreekt.
Ook de deelname van bewoners in de kleinschalige maaltijdbereiding, zoals aardappelen schillen, boontjes doppen, tafel dekken enz. zijn handelingen die met creativiteit en gezond verstand kunnen worden ingepast door het personeel dat met de maaltijdbereiding is belast. Ook dit wordt door geen enkele HACCP-norm tegengesproken.
De balans tussen enerzijds huiselijkheid en gezelligheid en anderzijds risicobeperking komt mijns inziens niet vanuit het versoepelen van regelgeving. Deze balans moet gevonden worden in het met gezond verstand en creativiteit inpassen van deze noodzakelijke regelgeving in de dagelijkse gang van zaken rondom maaltijdbereiding en –verstrekking in zorginstellingen. Hiervoor is de Hygiënecode voor de voedingsverzorging in zorginstellingen en Defensie een laagdrempelig en praktisch hulpmiddel om veilig met voedsel om te gaan.
In 2014 zal deze code herzien worden. Dat is een mooi moment om de praktische toepasbaarheid met de verschillende partijen uit het veld, weer eens nader onder de loep te nemen.

Vraag 6

Hoe ziet u de balans tussen enerzijds huiselijkheid en gezelligheid en anderzijds risicobeperking?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Bent u bereid om in nauw overleg met gebruikers van de zorg en de mensen uit de praktijk de regelgeving in dit kader aan te passen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

In uw brief (Kamerstuk 28 286, nr. 494) stelt u dat u de motie Grashoff en Van Veldhoven (Kamerstuk 28 286, nr. 488) onder de aandacht zal brengen van provincies en gemeenten.; hebt u dit intussen gedaan? Zo ja, op welke wijze? Kunt u een afschrift aan de Kamer sturen van eventuele brieven die u hierover aan gemeenten en/of provincies hebt geschreven? Zo nee, bent u bereid dit dan zo spoedig mogelijk te doen?

Op vrijdag 25 maart heb ik een brief verzonden naar het College van Gedeputeerde Staten van alle twaalf provincies en het bestuur voor de Verening van Nederlandse Gemeenten (VNG). De betreffende brieven vindt u in de bijlage.1

Vraag 2

Klopt het dat sommige gemeenten zich op het standpunt stellen dat bovengenoemde motie voor gemeenten niet uitvoerbaar is, omdat de motie een economische omvang als criterium stelt, daar waar een verzoek tot wijziging van een bestemmingsplan op ruimtelijke gronden dient te worden beoordeeld. Deelt u de mening dat de grootte aanduiding van 300 NGE de facto verwijst naar een ruimtelijke norm, gezien het feit dat voor de verschillende diersoorten er een betrekkelijk eenduidige omrekenfactor is van aantal dieren x minimale oppervlakte per dier?

Vraag 3

Bent u bereid om gemeenten en provincies hier zo spoedig mogelijk actief op te wijzen en de te hanteren omrekenfactoren voor koeien, varkens en pluimvee in een (aanvullende) brief aan provincies en gemeenten mede te delen?

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat provincies en gemeenten hiermee een bruikbaar en voldoende handvat hebben om tot de gewenste tijdelijke stop op de bouw van megastallen te komen?

Vraag 5

Zo nee, welke aanvullende initiatieven denkt u te nemen, in het licht van de uitgesproken bereidheid tegemoet te willen komen aan de wens van de Tweede Kamer om «tijdens de maatschappelijke dialoog megastallen mogelijk ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan» (Kamerstuk 28 286, nr. 494)?

Vraag 6

Kunt u deze vragen voor 1 april 2011 beantwoorden?

Ik heb de beantwoording van uw vragen met spoed ter hand genomen.

Vraag 1

Klopt het dat studenten op de Universiteit van Amsterdam die, na een hbo-bachelor, een verplicht schakeljaar volgen voor een master, een zogenaamde pre-masters, ingeschreven moeten worden als contractstudent?

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) heeft mij erop geattendeerd dat er twee universiteiten zijn die verhoogde tarieven voor de pre-masters willen vragen met ingang van het studiejaar 2012–2013, namelijk Universiteit van Amsterdam (UvA) en Vrije Universiteit Amsterdam (VUA).

Vraag 2

Geldt dit ook voor andere onderwijsinstellingen?

Zie mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat het collegegeld voor studenten voor deze pre-masters kan oplopen tot € 9000?

Ja, Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit van Amsterdam zijn van plan voor het studiejaar 2012–2013 bedragen te vragen variërend van de hoogte van het wettelijk collegegeld tot € 100 – € 200 per studiepunt. De kosten voor een pre-master kunnen daardoor oplopen tot € 12 000.

Vraag 4

Wat is de reden dat het collegegeld voor deze pre-masters verhoogd wordt?

De universiteiten vinden dat sommige doorstroomprogramma’s substantiële kosten met zich meebrengen die gecompenseerd moeten worden en kiezen ervoor dit te doen door de tarieven voor pre-masters te verhogen. Ik verwijs verder naar het antwoord op vraag 6.

Vraag 5

Wat betekent dit voor de doorstroom van studenten van het hbo naar de master?

De voornemens om het collegegeld voor de pre-masters te verhogen hebben betrekking op het studiejaar 2012–2013. Er zijn nu dus nog geen effecten bekend.

Vraag 6

Deelt u de mening dat studenten met een hbo bachelordiploma niet om financiële redenen belemmerd mogen worden om een universitaire master te gaan volgen en dat dit daarom een onwenselijke situatie is?

In het algemeen vind ik dat universiteiten geen financiële belemmeringen voor studenten moeten opwerpen voor de doorstroom van een hbo-bachelor naar een wo-master. Dit is conform de bestuurlijke afspraak die in 2007 is gemaakt om voor doorstromers een instellingscollegegeld gelijk aan het wettelijk collegegeld te vragen.
Maar ik vind ook dat er grenzen zijn aan de lengte van schakelprogramma’s die tegen de hoogte van het wettelijk collegegeld worden aangeboden. Ik heb hierover bestuurlijk overleg gevoerd met VSNU. VSNU heeft aangegeven dat er grofweg drie groepen doorstroomprogramma’s zijn:
Alleen voor de derde groep is het gerechtvaardigd om een hogere bijdrage te vragen, omdat deze trajecten veel inspanningen van de instellingen vergen.
Dit is in overeenstemming met de toezegging van mijn voorganger dat een student die een bacheloropleiding heeft afgerond het recht heeft om voor een laag collegegeld een master te behalen – en indien nodig – ook een schakelprogramma voorafgaand aan de master tegen wettelijk collegegeld te volgen. Hierbij werd onder schakelprogramma een opleiding van beperkte duur verstaan, dat wil zeggen een half jaar, of bij hoge uitzondering een jaar (Eerste Kamer, 2009–2010, 32 123 VIII, E).

Vraag 7

Kunt u aangeven welke stappen u gaat ondernemen om te voorkomen dat studenten met deze hoge kosten geconfronteerd worden?

Ik verwijs naar het hiervoor genoemde bestuurlijk overleg met universiteiten.
Daarnaast heb ik vorige maand aan de studentenorganisaties gevraagd mij vóór de zomer ervan op de hoogte stellen als er nog andere gevallen zijn dan deze laatste groep waaraan een zeer hoog collegegeld wordt gevraagd. Het ISO heeft mij hierover onlangs informatie gestuurd waaruit blijkt dat VUA en UvA overwegen m.i.v. 2012 hoger collegegeld te vragen. Ik zal contact opnemen met de betrokken instellingen en mij laten informeren over hun voornemens en ze wijzen op de met VSNU afgesproken gedragslijn in dezen.

Vraag 8

Kunt u toezeggen zo spoedig mogelijk actie te ondernemen zodat studenten ruim voor komend studiejaar niet worden ontmoedigd om door te stromen naar een mastersopleiding?

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Opnieuw gesteggel over Hedwigepolder»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de door voormalig-minister Nijpels gecreëerde hetze rondom de Hedwigepolder niet zal bijdragen aan het op een rustige wijze zoeken naar alternatieven die de ontpoldering kunnen afwenden? Zo nee, waarom niet?

De opvatting van voormalig-minister Nijpels heeft de voorbereiding van het kabinetsbesluit niet verstoord. Ik verwijs naar mijn brief van 17 juni jl.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de waarschuwing van voormalig-minister Nijpels aan Deltares, waarin hij oproept om geen alternatief aan te dragen voor het onder water zetten van de Hedwigepolder in Zeeuws-Vlaanderen, een actie is om zijn eigen beschadigde imago te redden en dat de politiek deze mening dient te prullemanderen? Zo nee, waarom niet?

Een zorgvuldige voorbereiding van de besluitvorming staat bij mij voorop. Ik ga niet in op een beoordeling van uitspraken van voormalige bewindspersonen.

Vraag 4

Kunt u garanderen dat u tot het uiterste zal gaan om alternatieven te vinden om de Hedwigepolder, geheel conform het regeerakkoord, niet onder water te zetten? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat de ondertiteling op uitzending gemist vaak ontbreekt?1

De stelling dat de ondertiteling op Uitzending Gemist vaak ontbreekt, verdient enige nuancering.
Van de uitzendingen van Nederland 1 en 2 die via «Uitzending Gemist» (UG) van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) beschikbaar komen is ongeveer 80% voorzien van geschreven ondertitels. Het percentage van Nederland 3-programma’s dat via UG wordt aangeboden ligt beduidend lager. Dit komt omdat veel kinderprogramma’s op Nederland 3 worden uitgezonden. Kinderprogramma’s bestemd voor kinderen tot 8 jaar worden niet ondertiteld.

Vraag 2

Zijn er programma’s die, wanneer ze «live» uitgezonden worden, wel ondertiteld zijn maar via uitzending gemist niet worden ondertiteld? Zo ja, om hoeveel programma’s gaat het en wat is de reden dat de ondertitels niet via uitzending gemist worden doorgegeven?

Van de «live» uitgezonden Nederlandse programma’s zijn de Journaals en De Wereld Draait Door op Uitzending Gemist met ondertiteling beschikbaar.
De ondertiteling van overige live-programma’s kan soms van onvoldoende kwaliteit zijn om via UG beschikbaar te stellen. Reden is dat bij live-programma’s tijdens de uitzending fouten in de ondertiteling ontstaan die niet gecorrigeerd kunnen worden. Bovendien loopt bij live programma’s de ondertiteling niet altijd synchroon met het gesproken woord en is de kans op technische storingen groter, waardoor de ondertiteling bij sommige gedeeltes kan ontbreken. Correctie daarvan kost veel extra capaciteit die niet beschikbaar is en ten koste zou gaan van de wettelijke verplichte ondertiteling (95%) van Nederland 1, 2 en 3. Daarom heeft de NPO ervoor gekozen om deze correcties te beperken tot alle Journaals en De Wereld Draait Door.

Vraag 3

Welke initiatieven zijn er om programma’s die «normaal» worden uitgezonden en programma’s die via uitzending gemist worden aangeboden zo goed mogelijk toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden?

Op dit moment ondertitelt de NPO via pagina 888 van Teletekst ruim 95% van de Nederlandstalige programma’s op Nederland 1, 2 en 3. Hiermee voldoet de Publieke Omroep aan de wettelijke verplichting om uiterlijk in 2011 95% van de Nederlandse programma’s te ondertitelen. Bovendien wordt een aantal Journaals dagelijks ten behoeve van dove en slechthorende kijkers mede ondersteund door gebarentolken.
Van het aanbod van de programma’s op Uitzending Gemist wordt, zoals aangegeven bij antwoord 1, het grootste deel ondertiteld, hiervoor geldt overigens geen wettelijke verplichting.

Vraag 4

Welk percentage van de uitzendingen wordt op dit moment ondertiteld en hoe beoordeelt u dit percentage? Is dat in uw ogen voldoende dan wel onvoldoende? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie de antwoorden bij de bovenstaande vragen 1, 2 en 3.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Bewoners Bramelt strijden tegen de komst van windmolens»?1

Vraag 2

Deelt u de mening dat het op het zijn minst vreemd te noemen is dat bewoners van de desbetreffende wijk in de media moeten vernemen dat de gemeente van plan is om drie grote windmolens te gaan bouwen? Zo ja, wilt u er bij de gemeente Deventer op aandringen dat zij in overleg gaan met de inwoners van Bramelt en de inwoners wijzen op de bezwaarprocedures die zij kunnen benutten?

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van alle subsidie(s) die voor deze windmolens worden verstrekt en van welke begroting(en) deze subsidie(s) komen?

Vraag 1

Kent u het nalevingsonderzoek van de Universiteit Twente naar de effectiviteit van leeftijdscontrole in supermarkten?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de uitkomst dat jongeren onder de 16 jaar vrijwel altijd slagen in het aankopen van alcohol en dat het gemiddeld zo’n 12 minuten kost?

Deze uitkomst is zorgwekkend.

Vraag 3

Wat vindt u van de conclusie dat verschillende campagnes van de laatste jaren voor naleving van leeftijdgrenzen geen enkel effect hebben gehad op de beschikbaarheid van alcohol? Op welke manier leveren uw ministerie en de nieuwe Voedsel en Warenautoriteit (nVWA) een bijdrage aan de campagne «Soms moet je nee verkopen», zowel in inspanningen als in geld? Bent u bereid deze steun te herzien, aangezien het een ineffectieve campagne betreft?

De conclusie dat de verschillende campagnes van verstrekkers «geen enkel effect»hebben gehad op de beschikbaarheid van alcohol laat ik voor rekening van de Universiteit van Twente. Het CBL geeft in reactie op dit onderzoek aan dat de campagnes wel een positief effect hebben gehad. Er is sprake van een stijging van het nalevingspercentage van 25% naar 32%. Dit percentage vind ik overigens veel te laag.
Het Ministerie van VWS heeft bijgedragen aan de CBL-campagne om tot 20 jaar legitimatie te vragen via personele inzet in de vorm van communicatieadvies door de alcoholvoorlichtingsdeskundigen van het Trimbos-instituut. Deze bijdrage was eenmalig.

Vraag 4

Bent u bereid de afzwakking van de 3-strikes-out-maatregel in de nieuwe Drank- en horecawet te herzien, nu blijkt dat naleving van leeftijdgrenzen al jarenlang niet of nauwelijks verbetert? Deelt u de mening dat de ondernemer geacht wordt de wet goed na te leven? Zo ja, hoe wilt u dit effectief afdwingen?

Daartoe ben ik niet bereid. Ik ben van mening dat ondernemers altijd worden geacht de wet goed na te leven. Daarom is in de nieuwe Drank- en Horecawet het voorstel opgenomen het toezicht over te dragen aan gemeenten. Daardoor komen er meer toezichthouders en kunnen gemeenten voortaan zelf de prioriteiten bepalen en de beschikbare handhavingscapaciteit inzetten op die plaatsen waar veel jongeren komen en waar de leeftijdsgrenzen vaak worden overtreden. Op lokaal niveau kan vervolgens worden besloten de 3-strikes-out maatregel van toepassing te verklaren.

Vraag 5

Is de handhavingcapaciteit voldoende om de 3-strikes-outmaatregel effectief te maken, gezien het beperkte aantal controles per jaar op dit moment? Bent u het er mee eens dat de termijn van 3-strikes-out binnen één jaar te kort is en dat een termijn van 3-strikes-out in drie jaar realistischer is?

Zie het antwoord op vraag 4. Mijns inziens is de termijn van 1 jaar voldoende om de «three strikes out» maatregel straks effectief in te kunnen zetten. Indien er sprake is van een situatie waarbij binnen enkele maanden een herhaalde overtreding van artikel 20 van de Drank- en Horecawet wordt geconstateerd, lijkt het mij dat er snel sprake zal zijn van een nieuwe controle. In dergelijke gevallen is een termijn van een jaar ruim voldoende. Voor dergelijke gevallen is de nieuwe maatregel ook bedoeld.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de aanzienlijke verschillen tussen naleving bij leeftijdscontrole op afstand en naleving bij traditionele leeftijdscontrole bij verkoop, waarbij de naleving ook enkele jaren na het invoeren van de campagne om legitimatie tot 20 jaar te vragen, ongeveer 24% bij de eerste aankooppoging bedraagt?

Deze verschillen zijn significant. Zoals eerder aangegeven ondersteun ik het feit dat winkeliers effectieve controlesystemen inzetten om de leeftijdscontrole te verbeteren. Het is echter geen taak van de overheid een specifiek systeem of enkele specifieke systemen aan te bevelen.

Vraag 7

Kan naar uw mening het gebruik van effectieve controlesystemen het toekomstige gemeentelijke toezicht op de naleving vergemakkelijken?

Ik ben van mening dat het inzetten van effectieve controlesystemen een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de leeftijdsgrenzencontrole. De toepassing van dergelijke systemen zou kunnen leiden tot meer efficiëntie van het lokale toezicht, omdat de handhavingscapaciteit dan meer gericht kan worden ingezet op ondernemingen die geen gebruik maken van dergelijke systemen.

Vraag 8

Welk nalevingspercentage bij alcoholverstrekking aan jongeren horen verkopers volgens u na te streven? Bent u het eens met de constatering dat statistisch gezien een nalevingsgraad van tenminste 90% nagestreefd moet worden, om de praktische manier waarop jongeren met slagingskansen omgaan bij de aankoop van alcohol tegen te gaan?

Verkopers zijn gehouden de controle op de leeftijdsgrenzen ten tijde van het verstrekken van alcoholhoudende drank zo goed mogelijk uit te voeren. In die gevallen dat dit niet gebeurt, moet er worden opgetreden.
Uit het onderzoek van de Universiteit van Twente komt naar voren dat de onderzoekers van mening zijn dat een nalevingspercentage van 90% redelijke zekerheid biedt om de aankoop van alcoholhoudende drank door jongeren tegen te gaan. Deze constatering laat ik voor rekening van de Universiteit van Twente. Wel ben ik van mening dat het huidige nalevingspercentage van 32% volstrekt onvoldoende is.

Vraag 9

Bent u bereid er bij het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) op aan te dringen een meer sluitend systeem van leeftijdscontrole op afstand actief te promoten bij zijn leden, ook gezien de positieve ervaringen van ondernemers die al gebruik maken van het systeem?

Op korte termijn komt er overleg met het betrokken bedrijfsleven om te bevorderen dat de geldende leeftijdsgrenzen beter worden nageleefd.

Vraag 10

Wat is uw reactie op het recente onderzoek van Intomart/GfK dat zes op de tien Nederlanders vindt dat de leeftijdgrens voor alcoholverkoop moet worden verhoogd naar 18 jaar?2 Hoe beoordeelt u het draagvlak in de samenleving, de wetenschap en bij gemeenten voor de verhoging van de leeftijdgrens?

De resultaten van het onderzoek van Intomart/GfK neem ik voor kennisgeving aan. Ik deel het gevoel van urgentie dat de praktijk moet verbeteren. Ik ben van mening dat dit vooral kan worden bereikt door in te zetten op goede voorlichting, duidelijke normstelling en een strikte naleving van de geldende leeftijdsgrenzen. De maatregelen van het kabinet zijn gericht op betere handhaving van de regels, in plaats van de leeftijdsgrenzen steeds hoger te stellen, zonder te investeren in de handhaving.

Vraag 11

Blijft u de wens van veel gemeenten negeren om de leeftijdgrens te verhogen, die een leeftijdgrensverhoging willen ten behoeve van de volksgezondheid, maar ook de veiligheid op straat? Bent u bereid om specifieke gemeenten die de leeftijd willen ophogen tot 18 jaar hiertoe in staat te stellen, zoals de gemeenten Utrecht, Rotterdam, Den Haag en gemeenten in West-Friesland?

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Scholen weigeren Deborah»1, waarin de zoektocht van ouders van kinderen met een verstandelijke beperking in de regio Rotterdam naar een school die een integratieklas mogelijk wil maken wordt beschreven?

Ja, ik ben op de hoogte van dit artikel en de zoektocht van deze ouders.

Vraag 2

Sprak u begin februari de hoop uit dat er binnen niet al te lange tijd een school binnen het samenwerkingsverband voortgezet onderwijs in de regio Rotterdam bereid is om een integratieklas te organiseren?2 Wat is de stand van zaken?

Op 2 februari 2011 heb ik de heer Cohen in een persoonlijke brief antwoord gegeven op zijn vragen omtrent het opzetten van een zogenoemde integratieklas voor leerlingen met een verstandelijke beperking in de regio Rotterdam. Op 8 februari 2011 heb ik een afschrift van mijn brief aan de heer Cohen gestuurd naar de vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Eveneens heb ik op 20 januari 2011 de Kamervragen van het lid Smits over deze kwestie beantwoord.
Tot op heden heeft er binnen het Rotterdamse samenwerkingsverband «Koers VO» nog geen school aangegeven een integratieklas te willen opzetten. Ik waardeer het dat «Koers VO» nog altijd bemiddelt in het vinden van mogelijkheden voor een integratieklas bij één van de scholen binnen hun samenwerkingsverband.

Vraag 3

De scholen wilden hun eigen invulling geven aan een integratieklas in de regio Rotterdam; zijn er al afspraken gemaakt over deze invulling? Welke invulling willen de scholen geven aan een integratieklas?

Op dit moment zijn er nog geen concrete afspraken gemaakt over het opzetten van een integratieklas binnen het Rotterdamse samenwerkingsverband «Koers VO». Scholen die eventueel een integratieklas willen opzetten hebben de vrijheid om te zoeken naar een concept dat past binnen de mogelijkheden en de identiteit van de school. Daarbij geldt nog steeds dat een integratieklas alleen tot stand kan komen wanneer een schoolbestuur daar zelf voor kiest en er volledig achter staat. Daarnaast hebben scholen tijd nodig om een eventuele integratieklas op te zetten. Noch het samenwerkingsverband, noch ikzelf kunnen een school verplichten om een integratieklas op te zetten.

Vraag 4

Welke inzet heeft het samenwerkingsverband «Koers VO» teneinde van een integratieklas tot stand te brengen ?

Het samenwerkingsverband «Koers VO» staat nog altijd welwillend tegenover het opzetten van een integratieklas voor leerlingen met een verstandelijke beperking bij één van de scholen binnen het samenwerkingsverband. Het samenwerkingsverband heeft een onderwijsconsulent ingezet om de mogelijkheden hiertoe te verkennen. Het samenwerkingsverband kan echter geen scholen dwingen om een integratieklas op te zetten.

Vraag 5

Nu u in uw antwoord op Kamervragen van het lid Smits aangeeft de ontwikkelingen te zullen volgen,3 en in genoemde brief de hoop uitspreekt binnenkort te kunnen melden dat er in de regio Rotterdam een integratieklas gaat starten, welke inspanningen heeft u de afgelopen maanden geleverd om de integratieklas dichterbij te brengen?

De afgelopen maanden heeft mijn ministerie contact onderhouden met het samenwerkingsverband Koers VO en de heer Cohen. Daarbij heb ik beide partijen aangespoord tot het zoeken van oplossingen.

Vraag 6

Wanneer zal de integratieklas in de regio Rotterdam van start gaan?

Zoals aangegeven in mijn antwoord op vraag 3 zijn mij geen concrete afspraken bekend over de start van een integratieklas in de regio Rotterdam. Ik sta positief tegenover onderwijsvormen waarbij maatwerk wordt geboden aan leerlingen en zal daarom de ontwikkelingen omtrent het opzetten van een eventuele integratieklas in de regio Rotterdam blijven volgen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Helft zorgaanbieders doet mee aan landelijk EPD»?1

Ja.

Vraag 2

Waarom staat u toe dat al van 8,5 miljoen mensen gegevens worden uitgewisseld, terwijl de patiënt zelf nog altijd geen toegang heeft tot het EPD, de veiligheid en privacy niet gewaarborgd zijn en het wetsvoorstel nog niet door de Eerste Kamer is aangenomen?

Aansluiting vond plaats op vrijwillige basis volgens de kaders van de WGBO en Wbp. Nu de Eerste Kamer de wet heeft verworpen en moties heeft ingediend, zullen er geen aanmeldingen meer plaatsvinden en zal binnen gerede tijd elke betrokkenheid bij het LSP worden beëindigd. U wordt daarover separaat geïnformeerd per brief.

Vraag 3

Denkt u dat er een verband is tussen het aantal aansluitingen en de subsidie die hiervoor tot 1 maart verstrekt werd aan huisartsen en apothekers?

De aansluitsubsidie LSP is in het leven geroepen om tegemoet te komen in de kosten die zorgverleners maken ten behoeve van aansluiting op het LSP. Er kon tot 1 juli 2010 subsidie worden aangevraagd. Het aantal aansluitingen geeft aan dat er een groot draagvlak is in het veld om aan te sluiten op het LSP.

Vraag 4

Klopt het dat nog maar 18% van de ziekenhuizen zich hebben aangesloten?

Het aantal aangesloten ziekenhuizen bedraagt per 1 april 2011 19%.

Vraag 5

Denkt u dat er een verband ligt met dit percentage aansluitingen bij ziekenhuizen en het feit dat ziekenhuizen geen subsidie krijgen?

Het lage percentage ziekenhuizen dat is aangesloten heeft onder meer te maken met het feit dat de ziekenhuizen bij de planvorming vaak rekening houden met het tempo waarin de apotheken in de regio aansluiten. Verder is de planvorming binnen het ziekenhuis sterk afhankelijk van de specifieke inrichting van de ICT-voorzieningen in het betreffende ziekenhuis.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de uitspraak van de heer Luc de Witte, bijzonder hoogleraar technologie in de zorg aan de universiteit van Maastricht, namelijk dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat het EPD de patiëntveiligheid ten goede komt?

In het betreffende artikel in Zorgvisie wordt aangegeven dat de heer Luc de Witte van mening is dat het «twijfelachtig» is dat het landelijk EPD tot grotere patiëntveiligheid leidt, omdat dit nergens wetenschappelijk zou zijn onderbouwd.
Uit een Nederlandse onderzoek uit 2006 naar geneesmiddel gerelateerde ziekenhuisopnames («HARM») blijkt dat er jaarlijks 19 000 patiënten opgenomen worden in het ziekenhuis door verkeerd gebruik van geneesmiddelen. Deze opnames zijn potentieel vermijdbaar: komen voort uit verkeerd voorschrijfgedrag onder andere door onvoldoende uitwisseling van gegevens (overdracht van de medicatiegegevens) en het onvoldoende monitoren van patiënten.
Naar schatting kan minimaal 30% van de vermijdbare ziekenhuisopnames ten gevolge van verkeerd medicatiegebruik worden vermeden door gebruik van het EPD. Dat het landelijk EPD een essentiële bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van de zorg benadrukt de KNMP in haar thema magazine «medicatieveiligheid» (uitgave februari 2011).
Een onlangs uitgevoerde pilot (in de zgn. High 5-ziekenhuizen) toonde aan dat het aantal medicatiefouten bij spoedopnames met 80% gereduceerd kan worden door binnen 24 uur na een spoedopname te beschikken over een actueel medicatie-overzicht.

Vraag 1

Deelt u de mening dat milieuzones slecht toegankelijk zijn voor voertuigen van ondernemers binnen de milieuzone en van voertuigen van de kermis- en circusbranche en dat dit slecht is voor de economie?

Nee, deze mening deel ik niet. Een milieuzone is één van de maatregelen die gemeenten kunnen nemen binnen het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) om aan de luchtkwaliteitsnormen te voldoen. In Nederland zijn momenteel 12 gemeenten met een milieuzone voor vrachtverkeer. De Europese Commissie heeft normen gesteld om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het NSL is een programma waarmee wordt aangetoond dat Nederland de Europese luchtkwaliteitsnormen op tijd gaat halen. In het -met alle overheden tezamen- opgestelde programma zijn alle geplande ruimtelijke projecten opgenomen en alle maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Het NSL heeft ervoor gezorgd dat Nederland van het «bouwslot» afgekomen is en geeft daarmee juist een impuls aan de economie.
Voor het beperkte aantal ondernemers met één of meer vrachtauto’s in het bezit (die niet aan de eisen voldoen) dat gevestigd is binnen de milieuzone geldt dat gemeenten zorgvuldig omgaan met een beroep op de gemeentelijke hardheidsclausule. Hiermee kan een langdurige ontheffing worden verkregen. Een beroep hierop slaagt als de desbetreffende ondernemer failliet dreigt te gaan door de milieuzone-eisen of als de ondernemer een onevenredig grote investering zou moeten doen. Het uitgangspunt is dat ondernemers niet failliet mogen gaan door de eisen van een milieuzone. Tot op heden hebben mij geen signalen bereikt van gemeenten of bedrijfsleven dat er daadwerkelijk ondernemers failliet zijn gegaan als gevolg van de milieuzone. Daarnaast is er de mogelijkheid dat als een ondernemer overgaat tot de aanschaf van een schoner voertuig, dat in dat geval een ontheffing kan worden verkregen voor het oude voertuig tot het moment van levering van het nieuwe voertuig.
Kermisvoertuigen zijn in het Convenant Stimulering Schone Vrachtauto’s en Milieuzonering aangemerkt als bijzonder voertuig. Dit betekent dat deze voertuigen vanwege hun langere levensduur toegang tot de milieuzone hebben tot ze de leeftijd van 13 jaar hebben bereikt. Voor gewone vrachtwagens wordt uitgegaan van een levensduur van 8 jaar. In de helft van de milieuzonesteden ligt het kermisterrein binnen de milieuzone, in de andere helft van de steden niet. Uit tellingen van de Belastingdienst van begin 2011 blijkt dat er ongeveer 900 kermis- en circusvoertuigen in Nederland ouder zijn dan 13 jaar. Deze voertuigen moeten een dagontheffing aanvragen als zij de milieuzone in willen rijden. Staat een voertuig stil gedurende de kermis, dan hoeft voor die dagen geen ontheffing te worden aangevraagd. Dit betekent in de praktijk dat er meestal 2 maal een ontheffing à 25 euro per dag dient te worden aangevraagd voor de dag van opbouw en de dag van afbouw. Naast de mogelijkheid van een dagontheffing (maximaal 12 keer per jaar per gemeente) bestaat er voor de voertuigen ouder dan 13 jaar een mogelijkheid om een beroep te doen op de gemeentelijke hardheidsclausule. Gegeven de hierboven beschreven ontheffingensystematiek, de beperkte omvang van het kermiswagenpark en de relatief lage kosten van de ontheffing voor de ondernemer, leidt het regime wat mij betreft niet tot een significante verslechtering van de economische situatie

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat ondernemers veel tijd kwijt zijn met het aanvragen van een ontheffing en dat zij bovendien worden overspoeld met administratieve en financiële lasten?

Ik ben niet van mening dat ondernemers veel tijd kwijt zijn met aanvragen van een ontheffing of dat zij overspoeld worden met administratieve en financiële lasten. Het aanvragen van een dagontheffing gaat via een zeer eenvoudige digitale aanvraagprocedure. De dagontheffing is 30 uur geldig. De controle gebeurt digitaal op basis van het kenteken. Er hoeft dus geen bewijs van betaling of een ontheffing in de vrachtwagen aanwezig te zijn. Sommige gemeenten hebben de faciliteit dat de ontheffing voor de milieuzone tegelijk met een standplaats- of evenementenvergunning aangevraagd kan worden. Dit scheelt dan in de administratieve lasten van de ondernemer.

Vraag 3

Zo ja, wilt u de mogelijkheid bekijken om uw weigering om de kermis- en circusbranche een ontheffing te verlenen te herzien, om zo de kermis- en circusbranche tegemoet te treden in een vermindering van regels en kosten?

Zie het antwoord op vraag 2; ondernemers wordt – mits zij aan de criteria voldoen – geen (lokale) ontheffing geweigerd. Gedurende de afgelopen jaren zijn vrachtauto’s een stuk schoner geworden. Vrachtauto’s van 13 jaar en ouder zijn relatief erg vervuilend, dus verlenging van de termijn van 13 jaar of het verlenen van volledige vrijstelling aan de kermisvoertuigen zou het effect van de milieuzone ondergraven. Bovendien leidt verlenging tot een onevenredige bevoordeling ten opzichte van eigenaren van gewone vrachtauto’s, waaraan wel strengere roetfilter- en leeftijdseisen worden gesteld.

Vraag 4

Bent u op de hoogte van het feit dat het voertuigenpark in de kermis- en circusbranche een levensduur heeft welke ligt tussen de 30 en 40 jaar? Zo ja, vindt u de nu geldende criteria, waarbij auto’s ouder dan dertien jaar extra worden belast, dan niet bijdragen aan de financiële doodsteek voor de kermis- en circusbranche?

Ik ben ervan op de hoogte dat voertuigen in de kermis- en circusbranche over het algemeen minder kilometers maken en langer gebruikt worden dan andere vrachtauto’s. Voor «gewone» vrachtauto’s gaat het Convenant Stimulering Schone Vrachtauto’s en Milieuzonering uit van een gemiddelde levensduur van 8 jaar. In het convenant wordt dus al tegemoet gekomen aan de langere levensduur van kermis- en circuswagens door deze als «bijzonder voertuig» te bestempelen totdat ze 13 jaar oud zijn. Dit houdt in dat deze voertuigen tot die tijd toegang hebben tot de milieuzones. Voor ondernemers die door de milieuzone-eisen een onevenredig grote investering zouden moeten doen, is een beroep op de gemeentelijke hardheidsclausule mogelijk. Bovendien worden vrachtauto’s ouder dan 13 jaar niet extra belast, maar hebben zij – zoals aangegeven – juist langer toegang tot de milieuzone dan een gemiddelde vrachtwagen.

Vraag 5

Bent u bekend met het feit dat fijnstofoverschrijdingen vooral te wijten zijn aan het weer en dat schommelingen daarbij niet te beïnvloeden zijn door verkeersmaatregelen? Zo nee, kunt u een overzicht geven van elke milieuzone, maar ook van elk omliggend gebied rondom de milieuzone, in Nederland met daarbij het percentage fijnstof vóór en na de invoering van de milieuzone?

Het is mij bekend dat de weersomstandigheden een belangrijke rol spelen voor wat betreft het optreden van relatief hoge of lage concentraties van luchtverontreiniging. Echter, voor het halen van de Europese normen gaat het primair om het omlaag brengen van de jaargemiddelde concentraties. Dit kan slechts bereikt worden door de emissies (onder andere van het verkeer) structureel te verminderen. Milieuzones hebben effect op de uitstoot van stikstofdioxide (NO2) en fijn stof. Een recente studie (oktober 2010) van bureau Goudappel Coffeng (Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 31 305, nr. 188) laat dit zien.
Op NSL-knelpuntlocaties waar de maximale gemiddelde jaarlijkse stikstofdioxide (NO2)-concentratie (40 µg/m³) dreigt te worden overschreden, kan – afhankelijk van het aantal vrachtautobewegingen – het hebben van een milieuzone vanaf 2013 leiden tot een afname van de concentratie NO2 met 0,3 μg/m³. Daarmee levert de milieuzone een bijdrage aan het oplossen van resterende NO2-knelpunten. Voor de fijnstof (PM10)-concentratie wordt op NSL-knelpuntlocaties een reductie van 0,15 tot 0,25 μg/m³ bereikt. De verwachte effecten voor 2013 en 2015 zijn vergelijkbaar.

Vraag 1

Kunt u liefst per ommegaande – maar in ieder geval voor 20:30 uur hedenavond – inhoudelijk reageren op het rapport van de CTIVD?1 Kunt u daarbij specifiek ingaan op de vraag hoe de uitkomsten van dit onderzoek zich verhouden tot uw brief en het feitenrelaas die u 21 maart jl. aan de Kamer zond?2

Vraag 1

Kent u het bericht «Wapendieven vrijgesproken»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de vervolging van de verdachten van de wapenroof uit Schietsportcentrum Westpoint Amsterdam door een gebrek in de tenlastelegging zou zijn geëindigd met een vrijspraak? Zo ja, acht de minister dat wenselijk? Zo nee, wat is dan de feitelijke gang van zaken?

De rechtbank heeft de verdachten vrijgesproken van diefstal van de wapens. De rechtbank was van oordeel dat genoegzaam was gebleken dat de verdachten de wapens hebben weggenomen. Volgens de rechtbank viel echter niet uit te sluiten dat de verdachten de wapens hebben weggenomen op verzoek van de eigenaar en/of zijn vriendin, zodat het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening niet kon worden bewezen. Heling van de wapens door de verdachte bij wie de wapens zijn aangetroffen, kon naar het oordeel van de rechtbank evenmin worden bewezen, omdat de verdachte zelf betrokken was bij het wegnemen van de wapens. Ook van het voorhanden hebben van de wapens werd de verdachte vrijgesproken, omdat een wapenrapport ontbrak en de rechtbank daardoor niet kon vaststellen in welke categorie de wapens en toebehoren vallen.
Het College van procureurs-generaal heeft mij bericht, dat naar de mening van het OM geen sprake is van een gebrek in de tenlastelegging. In eerste aanleg heeft het OM op basis van de aanwezige bewijsmiddelen besloten dit feitencomplex te kwalificeren als diefstal. Er is hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank. In hoger beroep bestaat de mogelijkheid om de tenlastelegging te wijzigen. Gezien de uitspraak van de rechtbank zal de advocaat-generaal bij het ressortsparket bezien of de tenlastelegging dient te worden aangepast en/of aangevuld.
Het ontbreken van het wapenrapport vormt wel een omissie. De wapenrapporten zijn inmiddels aan het dossier toegevoegd, zodat het verzuim ten aanzien van dit feit is hersteld.

Vraag 3

Wordt de vervolging van de betrokken verdachten voortgezet en/of opnieuw opgestart? Zo ja, vanwege welke strafbare feiten? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Zijn de betreffende verdachten ook in vrijheid gesteld?

Door de vrijspraak was er geen grond om de verdachten nog langer in voorlopige hechtenis te houden.

Vraag 5

Hoeveel van de geroofde wapens zijn nog niet terug gevonden?

Van de 180 weggenomen wapens zijn er tot nu toe drie teruggevonden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Schaf verbod op betalen eicel af»?1

Ja.

Vraag 2

Vindt u het onwenselijk het verbod op betalen voor eicellen af te schaffen?

Ja.
Het «betalen» voor het doneren van eicellen verdraagt zich niet met artikel 21 van het Verdrag inzake de bescherming van de mens met betrekking tot de toepassing van de biologie en de geneeskunde (VRMB) van de Raad van Europa (RvE). Genoemd artikel bepaalt: «Het menselijk lichaam en zijn bestanddelen, als zodanig, mogen niet dienen tot verkrijging van financieel voordeel». In de toelichting bij het VRMB is dienaangaande opgenomen dat vergoeding van onkosten of verlies aan inkomen wel is toegestaan. Ik maak onderscheid tussen het geven van een dergelijke vergoeding en het «betalen». Spanje is (net als Nederland) lidstaat van de RvE. Ik ga er vanuit dat het in het bericht genoemde bedrag van € 900 dat donoren van eicellen in dat land kennelijk «krijgen» voor de donatie, zich verdraagt met artikel 21 van het VRMB en de toelichting daarbij.

Vraag 3

Bent u op de hoogte van het feit dat steeds meer onvruchtbare stellen naar het buitenland uitwijken wegens een groot gebrek aan eicellen in Nederland?

Ja.
Uit een Nederlands abstract2 voor de bijeenkomst van de «European Society of Human Reproduction and Embryology» die in 2010 in Rome plaatshad, leid ik in ieder geval af dat het aantal patiënten dat voor een behandeling met eiceldonatie naar het buitenland ging, in de periode 2005–2008 (149) ruim drie keer zo hoog was als in de periode 2000–2004 (45). Deze aantallen betreffen alleen de gevallen waarbij medewerking van Nederlandse gynaecologen aan de orde was. Dit betekent dat de feitelijke aantallen ongetwijfeld groter zullen zijn geweest. Desalniettemin gaat het om relatief kleine aantallen vergeleken met het aantal procedures voor in-vitrofertilisatie dat jaarlijks in Nederland start (in 2008 bedroeg dat aantal ongeveer 9 0003.
Een eventueel tekort aan bij vruchtbaarheidsbehandelingen te gebruiken eicellen is overigens niet een automatisch gevolg van (verboden die zijn opgenomen in) de Nederlandse regelgeving. De Embryowet staat immers toe dat vrouwen eicellen beschikbaar kunnen stellen voor de ingevolge die wet toegestane doeleinden, in casu de zwangerschap van een ander of wetenschappelijk onderzoek. Bij die eicellen kan het zowel gaan om eicellen die zijn overgebleven van hun eigen vruchtbaarheidsbehandeling als om eicellen die met het oog op donatie ten behoeve van de vruchtbaarheidsbehandeling van een ander na een hormoonbehandeling speciaal moeten worden afgenomen.

Vraag 4

Vindt u het wenselijk dat vrouwen steeds vaker naar het buitenland gaan voor een vruchtbaarheidbehandeling waarbij gebruik wordt gemaakt van eiceldonatie en daarvoor in toenemende mate een vergoeding krijgen van hun verzekering? Zo nee, welke middelen staan u ter beschikking om daar wat aan te doen?

De vruchtbaarheidsbehandeling met eiceldonatie is ook in Nederland beschikbaar en zij behoort onder voorwaarden ook tot de te verzekeren zorg. Het is aan vrouwen zelf om de behandelaar te kiezen bij wie zij zo’n behandeling ook daadwerkelijk kunnen ondergaan. Daarbij kan een vrouw kiezen voor behandeling bij zorgaanbieders in Nederland of in het buitenland. De Zorgverzekeringswet (Zvw) biedt de mogelijkheid zorgpolissen (restititutiepolissen) aan te bieden met een volledig vrije keuze of zorgpolissen uitgaande van gecontracteerde zorg. Maar ook ingeval een zorgverzekeraar slechts gecontracteerde zorg aanbiedt, heeft de verzekerde op grond van de Zvw toch de mogelijkheid om naar een niet-gecontracteerde zorgaanbieder te gaan. De zorgverzekeraar zal in die situaties in de zorgpolis moeten hebben bepaald welk deel van de kosten niet wordt vergoed. Op grond van Europese jurisprudentie (Hof van Justitie, 13 mei 2003, C-385/99 inzake Müller-Fauré/Van Riet) mag de vergoeding niet zodanig laag zijn dat feitelijk een hinderpaal ontstaat voor het inroepen van hulp bij een niet-gecontracteerde zorgaanbieder. Daarmee zou immers een niet gerechtvaardigde belemmering van het vrije verkeer van diensten kunnen ontstaan. Ik heb geen middelen om dit tegen te gaan. De vraag of ik de ontwikkeling wenselijk acht is dan in wezen niet meer aan de orde.

Vraag 5

Wat is uw reactie op de uitspraak: «Nieuwe vruchtbaarheidstechnieken komen in Nederland pas zeer laat ter beschikking van patiënten», waardoor we altijd achter de feiten aan lopen?

Ik ben van mening dat de aangehaalde uitspraak een te negatief beeld geeft van de mogelijkheden die er in Nederland in het algemeen zijn om nieuwe vruchtbaarheidstechnieken toe te passen. De Embryowet respectievelijk de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) maken immers mogelijk dat binnen kaders van die regelgeving klinisch onderzoek op het gebied van (nieuwe) vruchtbaarheidstechnieken wordt uitgevoerd.
Ik vind het van groot belang dat in Nederland nieuwe technieken zorgvuldig worden geïntroduceerd met het oog op de belangen van de betrokken vrouwen en vooral ook de (gezondheid van) toekomstige kinderen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er in Nederland een onafhankelijke instantie moet komen, zodat in een vroeg stadium gefundeerd advies beschikbaar komt, analoog aan de Britse Human Fertility and Embryology Authority? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat er in Nederland niet een onafhankelijke instantie analoog aan de Britse Human Fertility and Embryology Authority (HFEA) moet komen. We hebben met de Gezondheidsraad al een orgaan dat – desgevraagd of uit eigener beweging – onafhankelijk een gefundeerd advies ook over fundamentele ontwikkelingen op het gebied van vruchtbaarheidsproblematiek kan uitbrengen. Wanneer het gaat om relatief beperkte bijstellingen van handelwijzen zoals die in de praktijk bij vruchtbaarheidsbehandelingen worden gehanteerd, zal veelal volstaan kunnen worden met het door de beroepsgroepen wijzigen van hun protocollen en reglementen.
De Nederlandse situatie lijkt mij daarmee ten minste net zo werkbaar als die in het Verenigd Koninkrijk. Ik merk in dit verband nog op dat in het Verenigd Koninkrijk plannen bestaan om de taken van de HFEA over te dragen aan andere organen.