Vraag 1

Het u kennisgenomen van voorstellen om de vergoeding van IVF-behandelingen te beperken tot vrouwen jonger dan 41 jaar?1 Wat is uw mening hierover?

Ja. Naar aanleiding van het Regeerakkoord, mijn toezegging alternatieven te onderzoeken en de motie (32500 XVI, nr. 46) zijn met betrokken partijen alternatieve maatregelen ontwikkeld. Zo, ook de optie om een leeftijdsgrens te gaan hanteren voor de vergoeding van IVF-behandelingen. Dit is ingebracht door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), waarvan de voorzitter op 13 mei in Brandpunt het door u aangehaalde voorstel toelichtte. Het College voor zorgverzekeringen (CVZ) heeft deze en de andere alternatieven getoetst en hierover advies uitgebracht. In mijn brief van 22 juni 2012 heb ik de Kamer hierover geïnformeerd en de adviezen van het CVZ meegezonden. In deze brief geef ik aan dat ik heb besloten om de aanbevelingen van het CVZ om een leeftijdsgrens van drieënveertig jaar voor ivf en alle andere vruchtbaarheidsbehandelingen in te voeren. Ik verwijs voor verdere details naar deze brief.

Vraag 2

Herinnert u zich uw toezegging om bruikbare voorstellen nader te onderzoeken en in mei 2012 een besluit te nemen over het continueren van de vergoeding van drie IVF-behandelingen? Bent u voornemens drie IVF-behandelingen te blijven vergoeden?

Ja. Zie ook antwoord bij 1. De maatregelen die ik voorstel bieden gezamenlijk voldoende besparingspotentieel om te dienen als alternatieve dekking van de besparingsopgave van 30 miljoen en leveren daarbij substantiële doelmatigheid- en kwaliteitswinst op. Hierdoor blijft de collectieve vergoeding van drie IVF-behandelingen in stand. De voorstellen zijn tevens verwerkt in het ontwerpbesluit zorgverzekeringen 2013.

Vraag 3

Wat is de opbrengst van het doelmatiger voorschrijven van geneesmiddelen voor vruchtbaarheidsbehandelingen?

Het CVZ geeft aan dat maatregel «doelmatig gebruik medicatie» door middel van het voorschrijven van een kleinere dosis maximaal 10 miljoen kan opbrengen. Daarnaast zijn er besparingen te realiseren door middel van het vaker voorschrijven van urinaire middelen in plaats van recombinantpreparaten. Volgens het CVZ-advies is het maximale besparingspotentieel daarvan circa 8 mln. Het doelmatig voorschrijven zou kunnen worden versterkt door overheveling van gonadotrofines naar het ziekenhuiskader, waardoor ziekenhuizen verantwoordelijk worden voor de inkoop van deze middelen. Dat is evenwel niet voor 1 januari 2014 te realiseren. Dit hoeft echter het behalen van de beoogde besparingen niet in de weg te staan. Als daadwerkelijk overgegaan wordt tot het voorschrijven van een kleinere dosis, conform de afspraak, en vervanging van recombinantvarianten door urinaire preparaten wordt de beoogde besparing bereikt. Dit zal uit de monitor blijken.

Vraag 4

Op welke wijze zouden IVF-behandelingen doelmatiger plaats kunnen vinden? Welke wijzigingen ten opzichte van de huidige gang van zaken zijn daarvoor aangewezen? Welke kostenbesparing zou hiermee kunnen worden behaald?

Hiervoor verwijs ik u naar mijn brief van 22 juni 2012 en de bijgevoegde rapporten van het CVZ.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het niet verstandig is om de vergoeding van IVF stop te zetten, omdat dit zou betekenen dat mensen die het kunnen betalen dan uitwijken naar het buitenland en het waarschijnlijk is dat het grotere aantal meerlingzwangerschappen dat hierdoor zou ontstaan ook tot hogere zorgkosten zal leiden?

Ik heb niet besloten tot het stopzetten van de vergoeding van IVF.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het niet eerlijk en niet fatsoenlijk is om de vergoeding voor IVF te beperken, omdat vrouwen die een kinderwens hebben niet voor hun plezier IVF ondergaan en IVF gezien dient te worden als een medisch noodzakelijke behandeling?

De vergoeding van IVF wordt niet beperkt. Er worden ook per 1 januari 2013 nog steeds drie pogingen vergoed. Wel worden er maatregelen getroffen zodat ivf doelmatiger en kwalitatief beter wordt uitgevoerd. Dat geldt ook voor de daarbij behorende medicatie. Met de introductie van een leeftijdsgrens van 43 jaar wordt rekening gehouden met het einde van de vruchtbare levensfase. Het CVZ heeft dit in het recente rapport dat ik aan de Kamer gestuurd heb nader onderbouwt.

Vraag 1

Kent u het bericht dat Saadat Arefi, Vahid Akbari, Javid Akbari en Houshmand Akbari in Iran dreigen te worden opgehangen in verband met homoseksueel verkeer?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er documenten zijn waaruit blijkt dat homoseksueel verkeer de reden is voor de opgelegde doodstraf?

Berichtgeving van het, doorgaans betrouwbare, Human Rights Activists News Agency (HRANA) geeft aan dat betrokkenen zijn veroordeeld voor (homoseksuele) verkrachting, naar aanleiding van een aanklacht van de ouders van het vermeende slachtoffer en op basis van een verklaring van hem en twee aanwezige vrienden en een medisch rapport. Volgens de verdachten zou er evenwel wederzijdse instemming zijn geweest.

Vraag 3

Indien ja, is dit vonnis onherroepelijk of is er nog beroep mogelijk?

Volgens juridische experts zou er in dit geval beroep mogelijk zijn bij het «Supreme Court», de Iraanse Hoge Raad.

Vraag 4

Is het waar dat de strafwet in Iran geen onderscheid maakt tussen verkrachting en homoseksueel verkeer? Indien ja, is er enig zicht op de mate waarin er onterecht wordt vervolgd op grond van verkrachting terwijl daar geen sprake van is?

De Iraanse strafwet maakt geen onderscheid tussen verkrachting en homoseksueel verkeer. Het slachtoffer van verkrachting kan (juridisch) als slachtoffer worden erkend en hem hangt volgens de Iraanse wet dan niet de doodstraf boven het hoofd. Of er in deze kwestie onterecht wordt vervolgd is niet te beoordelen.

Vraag 5

Indien de berichten juist zijn, bent u dan bereid op korte termijn de Iraanse ambassadeur te ontbieden om bezwaar te maken tegen de opgelegde doodstraf? Indien neen, waarom niet?

Nederland en de EU zijn tegen oplegging van de doodstraf. De EU-positie ten aanzien van de doodstraf is bekend bij de Iraanse autoriteiten en wordt regelmatig op verschillende niveau’s herhaald; onder meer door verklaringen van de EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton, bij demarches in Teheran en in gesprekken met de Iraanse ambassadeurs in Den Haag en in andere hoofdsteden.
Ik zal mij inspannen om bij de volgende EU verklaring ook voor deze zaak aandacht te vragen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Tanzania: EU to Review Renewable Energy Policy»1 en het rapport «Fuel for Thought» van ActionAid International?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat Europese bedrijven, waaronder een Nederlands bedrijf, bijdragen aan landonteigening en schending van mensenrechten in een aantal Afrikaanse landen?

Ik beschik niet over concrete aanwijzingen dat dit zou gebeuren. De Nederlandse regering zet zich ervoor in dat investeringen in landen niet ten koste gaan van de lokale bevolking. Verder worden bedrijven en investeerders geacht de OESO-Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen te implementeren.
Nationale overheden dragen de eerste verantwoordelijkheid voor transparante en inclusieve landovereenkomsten, aangezien ruimtelijke ordening en landrechten tot de soevereiniteit van landen zelf behoren. De recentelijk door de Committee on World Food Security van de FAO aangenomen Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security bieden een goede houvast voor overheden om deze verantwoordelijkheid op een goede manier in te vullen. Nederland spant zich ervoor in om deze vrijwillige richtlijnen tot een succes te maken.

Vraag 3

Deelt u de mening dat veel eerste generatie biobrandstoffen milieu- en klimaatschade tot gevolg hebben en een directe bedreiging vormen voor voedselzekerheid in Afrika? Zo neen, waarom niet?

Voor alle geïmporteerde biobrandstoffen geldt dat zij aan de EU Richtlijn voor Hernieuwbare Energie moeten voldoen en daarmee geen aantasting van biodiversiteit, bossen- en veengebieden mogen vormen en een bijdrage moeten leveren aan broeikasgasreductie.
Als land wordt vrijgemaakt voor biobrandstoffen, bestaat een risico op milieu- en klimaatschade. Vooral de omzetting van oerbos of veengebieden tot landbouwgrond kan leiden tot toename van de uitstoot van CO2 en schade aan ecosystemen. Vandaar dat bovengenoemde criteria in deze Richtlijn staan.

Vraag 4

Is het waar dat in Tanzania lokale gemeenschappen zeer nadelige gevolgen, zoals de onteigening van land van kleine boeren, ondervinden door de praktijken van dit soort bedrijven? Is het waar dat passende compensatie in veel gevallen uitblijft?

Zoals vermeld in mijn antwoorden op schriftelijke vragen van de leden Ferrier en Dikkers over het rapport «Land Rights and the Rush for Land» van de International Land Coalition (ingezonden op 16 en 21 december 2011 met kenmerk 2011Z26511 & 2011Z27059) onderken ik dat de mondiale strijd om vruchtbare landbouwgrond en de groeiende wereldwijde handel daarin ten koste kunnen gaan van de arme lokale bevolking.
Landconflicten zijn niet nieuw in Tanzania. De economische liberalisering, de landhervormingen en het formaliseren van landeigendommen kunnen bestaande conflicten intensiveren en leiden tot nieuwe landconflicten tussen investeerders en landgebruikers en -eigenaren, ook al waren de landhervormingen juist bedoeld om landconflicten te beperken en de bevolking in de dorpen meer zekerheid te geven over hun land.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de conclusie van het rapport «Food for Thought» dat de norm voor hernieuwbare energie in de vervoersector, bijna volledig behaald met biobrandstoffen die geproduceerd zijn uit voedselgewassen, wordt behaald?

Zoals vermeld in de jaarlijkse rapportage van de Nederlandse Emissieautoriteit was in 2010 een aanzienlijk deel van de in Nederland gebruikte biobrandstoffen, vooral wat betreft biodiesel, afkomstig uit afval- en reststromen, zoals gebruikt frituurvet. Productie van biobrandstof uit deze grondstoffen vormt dus geen bedreiging voor de voedselzekerheid. De EU richtlijn voor Hernieuwbare energie stelt naast milieueisen ook sociale rapportages verplicht, waaronder die voor voedselzekerheid.

Vraag 6

Wanneer verwacht u het onderzoek van de Europese Commissie over de sociale gevolgen van het energiebeleid? Welke maatregelen treft u jegens Nederlandse bedrijven die zich schuldig maken aan grootschalige landroof en mensenrechtenschendingen in het kader van biobrandstoffen?

Ik wil niet vooruitlopen op het verslag van de Europese Commissie over de sociale gevolgen van het biobrandstoffenbeleid van de Europese Unie eind 2012.

Vraag 7

Op welke wijze onderzoekt Nederland zelf de sociale effecten van het Europees beleid met betrekking tot biobrandstoffen? Bent u bereid het voortouw te nemen in bindende nationale en Europese sociale duurzaamheidscriteria voor de productie en import van biobrandstoffen om zo zorg te dragen voor coherentie van beleid? Kunt u dit toelichten?

Het Kabinet heeft de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (Commissie Corbey) ingesteld met een mandaat om te kijken naar de sociale effecten van het beleid op het terrein van biobrandstoffen. Binnenkort brengt deze commissie advies uit op basis waarvan Nederland aan zal geven hoe de sociale criteria het beste in de Europese regelgeving ingepast kunnen worden.

Vraag 8

Hoe staat het met de uitvoering van de motie Van den Berge c.s.3 over duurzaamheidscriteria voor biomassa voor energietoepassingen? Kunt u dit toelichten?

Op dit moment bestaan er al wettelijke duurzaamheidseisen voor biobrandstoffen op basis van de Richtlijn Hernieuwbare Energie, die in nationale wetgeving zijn geïmplementeerd. Nederland streeft naar soortgelijke duurzaamheidseisen voor vaste en gasvormige biomassa.
Ook pleit Nederland in Brussel er voor om de indirecte effecten van landgebruik (ILUC) in de duurzaamheidseisen van biobrandstoffen op te nemen, naast de aandacht voor sociale aspecten, zoals aangegeven in vraag 7.
Bovendien stimuleert Nederland het invoeren van duurzaamheidscriteria via normeringsinstanties en stimuleert het de toepassing hiervan via het Global Bio Energy Partnership.

Vraag 9

Op welke wijze zorgt de regering ervoor dat de voedselzekerheid van Afrika niet verder lijdt onder de te lage voorwaarden die worden gesteld aan biobrandstoffen door de EU? Kunt u dit toelichten?

Uw aanname dat de voorwaarden voor biobrandstoffen te laag zijn, kan pas worden getoetst op het moment dat de rapportage van de EU beschikbaar is. Binnen Nederland stimuleert het kabinet het gebruik van afval en reststromen als basis voor biobrandstoffen via de dubbeltellingsregeling.
Het voedselzekerheidsbeleid van de regering is erop gericht om de zelfredzaamheid van onze partnerlanden te vergroten. Door alle betrokken partijen bij landverwervingen bewust te maken van hun rechten en verantwoordelijkheden kunnen negatieve effecten zoveel mogelijk voorkomen worden.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving over het 14-jarige Marokkaanse meisje Safae dat gedwongen werd te trouwen met haar verkrachter?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid, gezien het gegeven dat dit geen op zichzelf staand incident is, de Marokkaanse autoriteiten nu wel rechtstreeks en/of in EU verband aan te spreken op de toepassing van het omstreden artikel 475 van het Marokkaanse Wetboek van Strafrecht? Indien nee, waarom niet? Indien ja, hoe gaat u dat doen?

Ja. Zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 3

Deelt u de mening dat ondanks het gegeven dat dit een interne aangelegenheid is internationale druk nu wel noodzakelijk is om in de toekomst te voorkomen dat jonge meisjes, zoals Safae en Amina Filali, deze onbegrijpelijke en verwerpelijke toepassing van het recht wordt opgelegd? Indien nee, waarom niet? Indien ja, op welke wijze gaat u actie ondernemen om dit onderwerp aan de kaak te stellen bij de Marokkaanse autoriteiten?

Gezien de aard van deze problematiek is internationale druk belangrijk. Daarom heb ik deze zaak aan de orde laten stellen in het landen-examen van Marokko in het kader van de Universal Periodic Review van de VN-Mensenrechtenraad. Daarnaast zal ik het aan de orde laten stellen in de dialoog die door de EU met Marokko wordt gevoerd in het kader van het Europese Nabuurschapsbeleid.

Vraag 4

Bent u bereid om de ambtelijke werkgroep van het ministerie van Veiligheid en Justitie en het Marokkaanse ministerie van Justitie spoedig bijeen te roepen om de problematiek aan de orde te stellen en om de Marokkaanse autoriteiten nogmaals op de rechten van slachtoffers van verkrachting in het bijzonder en van vrouwen in het algemeen te wijzen? Zo ja, gaat u dit op kortst mogelijke termijn doen? Wilt u de Kamer op de hoogte stellen van de uitkomst van dit overleg?

Deze kwestie wordt in VN en EU kader aan de orde gesteld. De hierboven genoemde werkgroep is niet het geëigende forum voor deze problematiek.

Vraag 5

Wat is de stand van zaken met betrekking tot het nationale debat dat de Marokkaanse minister van Vrouwen en Gezinszaken heeft beloofd te zullen aangaan over dit omstreden wetsartikel?

Dit debat is nog niet begonnen. Het is in de Marokkaanse context niet ongebruikelijk, zeker niet bij onderwerpen die maatschappelijk gevoelig liggen, dat er langere tijd overheen gaat totdat een dergelijk debat van de grond komt.

Vraag 1

Is het waar dat de Albanese staatssecretaris van Defensie heeft gezegd dat de Nederlandse ambassadeur in Albanië tot persona non grata verklaard dient te worden, vanwege de steun die onze ambassadeur geeft aan en uitspreekt voor rechten van Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender (LGBT’s)? Zo ja, bent u bereid opheldering te vragen aan de Albanese ambassadeur in Nederland? Zo neen, waarom niet?

Ja. Een van de drie vice-ministers van Defensie, de heer Spahia, heeft in een verklaring opgeroepen de Nederlandse ambassadeur tot persona non grata te verklaren.
Deze uitspraken vertegenwoordigen niet het Albanese regeringsstandpunt. Premier Berisha heeft zich hier meermalen, ook vandaag nog, officieel van gedistantieerd. Ik acht het derhalve niet nodig om de Albanese autoriteiten over deze specifieke uitspraken om opheldering te vragen.

Vraag 2

Zult u, wanneer de berichten kloppen, de Albanese autoriteiten aanspreken op het gegeven dat de Albanese grondwet en andere wetten diametraal tegenover de vermeende wens van de Albanese staatssecretaris van Defensie staan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Welke maatregelen zult u bilateraal en in EU-verband nemen om de onwenselijkheid van dergelijke uitspraken te onderstrepen?

Zowel in bilateraal als in EU-kader worden de Albanese autoriteiten met regelmaat aangesproken op de positie van LGBT’s. De EU ambassadeurs (en ook de Amerikaanse ambassadeur) hebben de anti-LGBT uitspraken van Spahia van vorige maand publiekelijk veroordeeld. De Nederlandse ambassadeur zal, evenals veel van zijn Europese collega’s, actief deelnemen aan het «Festival of Diversity» dat door de LGBT gemeenschap ter gelegenheid van de internationale dag tegen homofobie op 17 mei 2012 wordt georganiseerd. De Nederlandse ambassade zet zich al jaren in voor de emancipatie van de LGBT-gemeenschap in Albanië en zal dit blijven doen.

Vraag 4

Bent u, gezien de urgentie van de vragen, bereid deze binnen 24 uur te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «0,7-procentsnorm is onderhandelbaar»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u in navolging van de hulplobby bereid de zogenoemde «0,7-procentsnorm» los te laten? Zo nee, waarom niet?

De «0,7 procentnorm» is uitgangspunt van het regeerakkoord.

Vraag 3

Kunt u tot op de cent nauwkeurig aangeven wat de zogenoemde «je krijgt wat je geeft-campagne» de belastingbetaler heeft gekost?

Voor de campagne #jekrijgtwatjegeeft zijn geen financiële middelen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken ingezet. De campagne is een initiatief van Partos, de branchevereniging voor Nederlandse particuliere organisaties die actief zijn op het terrein van de internationale samenwerking. Deze organisatie ontvangt geen subsidie van het ministerie. Op de cent nauwkeurig uitgedrukt, betekent dit dus 0,0 cent.

Vraag 4

Bent u bereid, op noodhulp na, alle door de belastingbetaler gefinancierde ontwikkelingshulp zo snel mogelijk af te schaffen? Zo nee, waarom niet?

De regering blijft gecommitteerd aan het bijdragen aan economische ontwikkeling en zelfredzaamheid in ontwikkelingslanden.

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat een commerciële instantie als het Nederlands Visbureau, die de missie heeft de vraag naar vis op de Nederlandse markt te vergroten, een campagne is begonnen onder basisschoolleerlingen onder de naam «haringsmaaklessen», waarin lokale vishandelaren zonder onderwijservaring worden aangespoord om in een smaakles haring te promoten onder kinderen, omdat is gebleken dat meer dan de helft van de haringeters 50 jaar of ouder is?1

Hiervan heb ik kennis genomen. Scholen kunnen zelf bepalen of ze externe organisaties willen betrekken bij hun lesprogramma en of ze gebruik willen maken van het «materiaal» dat door deze organisaties wordt aangeboden.
Gerenommeerde onderwijsondersteuners in het veld van educaties hebben wel een interne kwaliteitskeurmerk en stimuleren de inzet van kwalitatief goed (inhoudelijk en didactisch) materiaal bijv. Gezondheidseducatie (via Centrum Gezond Leven), Natuur en Milieu Educatie (Kwaliteitsmeter NME/ www.groengelinkt.nl). Organisaties zijn niet verplicht daar gebruik van te maken. De campagne «haringsmaaklessen» is overigens géén onderdeel van de door de overheid ontwikkelde «Smaaklessen». Die smaaklessen scoren zowel bij de kwaliteitsmeter NME en bij keurmerk van CGL positief op kwaliteit en inhoud.

Vraag 2

Vindt u het verantwoord dat kinderen op de basisschool enthousiast worden gemaakt voor producten die verbonden zijn met veel dierenleed, aantasting van het mariene ecosysteem en overbevissing? Zo ja, kunt u uitleggen waarom? Zo nee, op welke termijn en wijze gaat u hiertegen maatregelen treffen?

Scholen zijn volledig vrij om gebruik te maken van de «haringsmaaklessen». In de kerndoelen primair onderwijs (nr. 39, 41 en 42) is opgenomen dat scholen aandacht dienen te besteden aan natuur, milieu en duurzaamheidaspecten. Scholen bepalen zelf op welke manier zij hier in hun lessen vorm en inhoud aan geven. Scholen kunnen deze aspecten dus ook betrekken bij de «haringsmaaklessen», al dan niet in combinatie met ander lesmateriaal en/of de reguliere methode.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat het Nederlands Visbureau indirect gesteund wordt met subsidies, omdat het onderdeel uitmaakt van het deels door de overheid gefinancierde Productschap Vis? Kunt u uiteenzetten om hoeveel directe en indirecte subsidies het gaat? Vindt u het verantwoord om de belastingbetaler te laten meebetalen aan de promotie van het eten van vis, terwijl de ecologische situatie zo nijpend is en zelfs de Gezondheidsraad al concludeert dat er niet genoeg vis in de zee zit voor het advies «twee keer per week vis»?

Het Visbureau heeft twee subsidies gekregen uit het Europese Visserijfonds (EVF). Het EVF verlangt een evenwichtige balans in de ondersteuning van maatregelen ter verduurzaming van de visserij en aquacultuur, innovatie en promotie. Promotie is louter en alleen bedoeld ter ondersteuning van de verduurzaming van de visserij. Met oog op hierop is tweemaal een subsidie van 7 ton toegekend aan het Visbureau, in 2008 en in 2011. Hiervoor geldt dat 50% van de financiering van de Europese Commissie afkomstig is en 50% nationaal. De toekenning is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Commissie.
Over de ecologische situatie heb ik heuglijk nieuws. Het haringbestand in de Noordzee is sinds haar nijpende toestand enkele jaren geleden weer ruimschoots binnen biologisch veilige grenzen. Volgens de internationale biologen van de International Council for the Exploration of the Sea (ICES) wordt het haringbestand momenteel onder het maximaal toegestane duurzame niveau (Maximaal Duurzame Opbrengst – MSY) geëxploiteerd. De vangstmogelijkheden kunnen veilig verhoogd worden. Er is dus geen sprake van overbevissing van de haring. De visserij op Noordzee (maatjes) haring is gecertificeerd op basis van het Marine Stewardship Council.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat de educatieve film die onderdeel uitmaakt van de «smaakles», waarin «Harrie Haring» vertelt over de vangst, historie en de gezondheidsaspecten van haring, geen informatie verschaft over zorgwekkende toestand van onze oceanen en visbestanden, de schade aan het mariene ecosysteem en overbevissing van visbestanden door de visserijsector? Zo ja, vindt u het verantwoord dat basisschoolleerlingen eenzijdig worden geïnformeerd door instanties die enkel een product willen kunnen promoten? Zo nee, kunt u specifiek uiteenzetten welke informatie er wordt verstrekt over de toestand van de oceanen en haar visbestanden, de visserijsector en de gevolgen van de huidige visserijactiviteiten?

De educatieve film beschrijft de haringvangst op de Noordzee. Zoals in het antwoord op vraag 3 is aangegeven, betreft het hier de promotie van een duurzame visvangst. Het is aan de school hoe breed zij leerlingen willen informeren en of zij het in combinatie met andere leermiddelen inzetten. De school maakt hierin zelf afwegingen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat scholen een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van kennis en bewustzijn van kinderen en jongeren over de zorg voor dieren, natuur en milieu? Deelt u de mening dat daarin geen plaats is voor eenzijdige, commerciële promotiecampagnes voor een ecologisch omstreden product?

In de kerndoelen primair onderwijs is opgenomen dat scholen aandacht dienen te besteden aan kennis van natuur en het met zorg omgaan met het milieu. Scholen kunnen zelf invulling geven op welke wijze zij dit zullen doen (al dan niet met inzet van externe organisaties), waardoor het per school kan verschillen op welke wijze zij aandacht zullen besteden aan de door u genoemde aspecten. Om scholen hierbij – incidenteel – te ondersteunen zet het Kabinet het programma Natuur- en Milieueducatie in.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten of u op enige manier betrokken bent geweest bij de ontwikkeling van het promotiemateriaal van het Nederlands Visbureau dat door basisscholen gebruikt wordt als onderwijsmateriaal? Zo nee, kunt u uiteenzetten hoe het kan dat dit eenzijdige lesmateriaal voldoet aan de regels en voorwaarden waaraan onderwijsmateriaal voor basisscholen moet voldoen?

Neen. Bij AMvB zijn de kerndoelen vastgesteld, scholen bepalen zelf op welke wijze zij de kerndoelen zullen halen.

Vraag 7

Deelt u de mening dat jonge kinderen recht hebben op structurele, onafhankelijke educatie over natuur en milieu, waaronder de toestand van de oceanen en welke rol de visserij daarin speelt, en dat de promotie van visconsumptie door commerciële instanties geen onderdeel zou moeten uitmaken van het lespakket? Zo ja, op welke termijn gaat u maatregelen treffen om herhaling hiervan te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Zie de antwoorden op vragen 5 en 6.

Vraag 8

Kunt u uiteenzetten welke middelen er nog beschikbaar zijn voor natuur- en milieueducatie op scholen en hoeveel daarvan door u is wegbezuinigd? Kunt u ook aangeven hoe deze situatie vanaf 2013 zal zijn? Bent u bereid natuur- en milieueducatie beter te verankeren in het curriculum van het basis- en voortgezet onderwijs door bredere opname hiervan in de kerndoelen, toetsing van de kerndoelen en door het verbeteren van natuuronderwijs in het onderwijsprogramma van de PABO? Zo nee, met welk argument denkt u onder meer de verantwoordelijkheid voor duurzame consumptie bij de consument neer te kunnen leggen als u eenzijdige commerciële promotie van ecologisch omstreden producten geen strobreed in de weg legt en niet investeert in onafhankelijke educatie over natuur, milieu en dierenwelzijn?

In de periode 2008–2011 is een interdepartementaal programma NME uitgevoerd dat een totaalbudget van € 5 miljoen per jaar had, en daarnaast een programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling met een budget van € 4,95 miljoen per jaar. In 2012 zijn deze programma’s samengevoegd in een overgangsjaar, met een werkbudget van € 5,5 miljoen.
Voor de periode 2013–2016 heeft het Kabinet toegezegd een visie en uitvoeringskader in uw Kamer neer te leggen. De voorbereidingen zijn hiervoor in volle gang, maar ik kan u nog geen indicatie geven van de beschikbare middelen.
Wat betreft verankering van NME in het curriculum heb ik u bericht in de nota Natuur en Milieu-Educatie (NME): «Kiezen, leren en meedoen, naar een effectieve inzet van Natuur- en Milieu-Educatie in Nederland 2008–2011», dat de huidige kerndoelen en eindexamenprogramma’s scholen voldoende aanknopingspunten bieden om in hun lessen aandacht te besteden aan natuur, milieu en duurzaamheid. Daarbij zijn onder de noemer van genoemde programma’s NME en Leren voor Duurzame Ontwikkeling veel activiteiten ondernomen (zie o.a. www.lerenvoorduurzameontwikkeling.nl en www.nme.nl), waaronder ook een netwerk Duurzame PABO. De activiteiten zijn afgestemd op de algemene onderwijsontwikkelingen en scholen nemen op basis van eigen keuzes en prioriteiten daaraan deel.
Door het ministerie van OCW is aangegeven, dat er incidenteel 0.13 miljoen Euro beschikbaar zou komen voor specifieke NME-projecten. Deze projecten zijn inmiddels uitgevoerd door het Christelijk Pedagogisch Studiecentrum (CPS).
De Pabo’s hebben voor alle vakken op de pabo, waaronder het vak natuur en techniek, kennisbases ontwikkeld. De kennisbasis beschrijft wat op elke pabo minimaal aangeboden wordt. De Commissie Kennisbasis heeft in het advies «Een goede basis» onder andere de kennisbasis natuur en techniek beschreven en adviseert om deze kennisbasis ook te toetsen met een landelijk ontwikkelde toets. Op deze manier wordt geborgd dat alle Pabo’s in het curriculum kennis overdragen over natuuronderwijs.
Overigens wordt het door de overheid ontwikkelde programma Smaaklessen na het schooljaar 2012/2013 beëindigd.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Mexicaanse telecomgigant doet bod op bijna kwart KPN»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het bod van América Móvil op 28% van de aandelen van KPN? Bent u van mening dat dit bod een stap is naar een vijandige overname van het bedrijf?

Het is niet aan de minister van Financiën om een oordeel te geven over een bod van een onderneming op de aandelen van een andere onderneming. Ook de intenties van América Móvil zijn mij niet bekend.
De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van KPN zelf hebben het bod als ongevraagd gekwalificeerd en raden hun aandeelhouders aan er niet op in te gaan2
Het Kabinet volgt dit proces vanwege de diverse belangen voor Nederland. Die betreffen de continuïteit van de dienstverlening en de belangen van Nederlandse werknemers, consumenten en aandeelhouders. De Nederlandse telecommunicatiemarkt is concurrerend en KPN is en blijft op deze markt een belangrijke speler. KPN is gehouden aan wettelijke verplichtingen over bijvoorbeeld de betaalbare universele dienstverlening en aan de vergunningen die lopen. Een eventuele transactie (van aandelen) verandert niets aan deze verplichtingen. De Nederlandse toezichthouders OPTA en NMa blijven toezien op een juiste werking van de telecommarkt.

Vraag 3

Bent u van mening dat het bezit van 28% van de aandelen, in het geval van KPN maar ook meer algemeen, de facto een controlerend aandeel is, gezien het veelal versplinterde bezit van publiek verhandelde aandelen en de opkomst bij de aandeelhoudersvergadering?

In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel ter uitvoering van richtlijn nr. 2004/25/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 21 april 2004 betreffende het openbaar overnamebod is toegelicht dat het verplichte bod strekt tot bescherming van minderheidsaandeelhouders tegen machtsmisbruik door een aandeelhouder die overwegende zeggenschap over de vennootschap heeft verworven.3
Destijds is voor een drempelwaarde van 30 procent van de stemrechten gekozen, omdat bij een groot aantal vennootschappen in de statuten was opgenomen dat bepaalde besluiten (bijvoorbeeld over statutenwijziging) slechts genomen konden worden met een meerderheid van ten minste tweederde van de stemmen, al dan niet gekoppeld aan een quorumeis. Indien een partij over 30 procent van de stemmen beschikt, is er in veel gevallen derhalve net geen blokkerende minderheid. Die blokkerende minderheid is er dan pas wanneer een partij over ten minste een derde van de stemmen beschikt. Verder bleek dat een aantal belangrijke EU-lidstaten, zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, de drempelwaarde eveneens bij 30 procent heeft gelegd.4
Of het bezit van 28 procent van de stemrechten de facto een controlerend aandeel is, is dus afhankelijk van de inrichting van de statuten: daar kunnen geen algemene uitspraken over gedaan worden. Wanneer vennootschappen (inmiddels) hun statuten hebben gewijzigd en wellicht minder bescherming bieden aan minderheidsaandeelhouders, dan is dat een keuze van de vennootschap zelf geweest. Het is in dat geval niet aan de wetgever om die keuze weer deels terug te draaien door nu voor een andere drempelwaarde te kiezen; de inrichting van een vennootschap is immers aan de (organen van de) vennootschap zelf.
Verder is in de hierboven genoemde landen de drempelwaarde nog steeds 30 procent en heeft Frankrijk de drempelwaarde per 1 januari 2011 juist verlaagd naar 30 procent. Mij zijn bovendien geen signalen uit de markt bekend waaruit blijkt dat de grens van 30 procent niet langer voldoet.
Gezien bovenstaande zie ik momenteel geen reden om de drempelwaarde voor het verplichte bod te wijzigen.

Vraag 4

Bent u van mening dat de drempelwaarde van ten minste 30% voor het doen van een verplicht bod op alle aandelen dient om de andere aandeelhouders te beschermen tegen een controlerende aandeelhouder die een dominante stempel op het bedrijf drukt? Zo nee, waarvoor dient deze drempelwaarde van 30% naar uw mening dan?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat u als minister van Financiën bij algemene maatregel van bestuur en binnen het kader van de Europese overnamerichtlijn de drempelwaarde kan vaststellen voor het doen van een verplicht bod?

Het vaststellen van de drempelwaarde is volgens artikel 5, derde lid, van de hiervoor genoemde richtlijn een bevoegdheid van de lidstaten. In de Nederlandse nationale rechtsorde is deze drempelwaarde neergelegd in de in artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht (Wft) opgenomen definitie van het begrip «overwegende zeggenschap». In de Wft ontbreekt een wettelijke grondslag om de drempelwaarde van 30 procent bij (of krachtens) algemene maatregel van bestuur te wijzigen. Een zodanige wijziging kan derhalve uitsluitend via een wetswijziging worden gerealiseerd.

Vraag 6

Bent u bereid van deze bevoegdheid gebruik te maken en de drempelwaarde voor een verplicht bod lager vast te stellen dan de huidige 30% van de totale aandelen, zodat partijen met een de facto controlerend aandeel ook de financiële inspanning moeten leveren die bij deze zeggenschap hoort? Zo ja, naar welk niveau bent u voornemens deze drempelwaarde te verlagen en waarom? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht «Qatar grootaandeelhouder bij Shell»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe groot wordt het aandeel van Qatar in Shell?

De grootte van het aandeel is door Shell niet bekendgemaakt. Door de notering aan de London Stock Exchange is Shell verplicht dit openbaar te maken vanaf een percentage van 3%.

Vraag 3

Heeft Qatar een aandeel in andere ondernemingen in Nederland op het terrein van energie? Zo ja, waaruit bestaat dat en hoe groot zijn die aandelen?

Voor zover bekend heeft de Qatar Investment Authority of een andere entiteit uit Qatar geen aandeel in andere ondernemingen in Nederland op het terrein van energie.

Vraag 4

Zijn er nog meer islamitische landen of investeerders uit islamitische landen die direct of indirect een belang hebben in Shell? Zo ja, welke zijn dat en hoe groot is hun aandeel?

Zoals bij antwoord 2 aangegeven is openbaarmaking door de Britse notering verplicht vanaf een percentage van 3%. Uit het jaarverslag over 2011 is niet af te leiden of andere landen, of investeerders uit deze landen, een direct of indirect belang hebben in Shell.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u deze toename van invloed van een soennitische dictatuur op Shell?

Voor concurrentiekracht en werkgelegenheid is een gezonde marktdynamiek cruciaal; de mogelijkheid van een bedrijfsovername of -verkoop hoort hierbij. Nederland heeft daarom meer baat bij open grenzen dan bij bescherming van onze economie tegen overnames uit het buitenland. Buitenlandse investeringen geven een impuls aan een open economie als de Nederlandse. Nederland verwelkomt om deze reden buitenlandse investeringen, binnen de hier geldende wet- en regelgeving.

Vraag 1

Herinnert u zich de motie Van der Staaij1 en de daaropvolgende brief van uw ambtsvoorganger?2

Ja.

Vraag 2

Heeft u kennisgenomen van het noodlottige ongeval3 op de Valleilijn van 26 juni 2010 op de onbeveiligde overweg KM 26,362 Doolhoflaan? Waarom was deze overweg niet actief beveiligd? Is deze overweg inmiddels alsnog adequaat beveiligd? Zo niet, waarom niet?

Ja. Ik heb kennisgenomen van dat noodlottige ongeval. In algemene zin kan worden gesteld dat ProRail bij het opstellen van de planning voor de maatregelen uit het Project Verbetering Overwegveiligheid Valleilijn de doorlooptijden van bijvoorbeeld overleg, ontwerp, aanbesteding en uitvoering te ambitieus heeft gepland.
Specifiek geldt ten aanzien van de overweg Doolhoflaan dat in overleg met de wegbeheerder is besloten om het actief beveiligen van de overweg niet tegelijkertijd met de uitvoering van maatregelen op andere overwegen binnen de gemeente te doen, maar in een later stadium. Daarmee is afgeweken van de oorspronkelijke planning.
Overigens is de overweg Doolhoflaan is in september 2011 voorzien van een actieve beveiliging en in gebruik genomen.

Vraag 3

Is het waar dat enige tijd daarna ook weer een bijna-ongeval4 heeft plaatsgevonden op de naastgelegen overweg KM 26,037 Wildzoom? Is deze overweg inmiddels alsnog adequaat beveiligd? Zo niet, waarom niet?

Ja. Er heeft op 20 september 2011 een bijna aanrijding plaatsgevonden tussen een trein en een auto op de overweg Wildzoom bij km 26.037. Deze overweg betreft een particuliere overweg met een openbaar karakter.
De overweg Wildzoom is in het kader van het project Verbetering Overwegveiligheid Valleilijn beoordeeld. In dit kader zijn maatregelen getroffen in de vorm van het verbeteren van het overzicht (i.c. de «zichtlijnen») ter plaatse van de overweg. Ik verwijs hierbij ook naar Bijlage B van de brief d.d. 24 augustus 2009 van ProRail met als kenmerk RvB/BK20092408 inzake de nadere achtergrond informatie bij de uitgevoerde risicobeschouwing van onbeveiligde openbare overwegen die is opgenomen bij de brief van 1 september 2009 inzake de aanpak van de onbeveiligde overwegen op drukbereden spoortrajecten conform de motie van het Kamerlid Van der Staaij (Kamerstuk 29 893, nr. 87).
In deze beoordeling is geen directe noodzaak vastgesteld voor het aanbrengen van actieve beveiliging.

Vraag 4

Heeft u inmiddels kennisgenomen van het bericht over de meest recente overwegbotsing5 op een onbewaakte overweg van de Valleilijn?

Ja.

Vraag 5

Betrof voornoemd incident de onbeveiligde overweg KM 22,275 Zandkamp in het centrum van Lunteren? Is het u bekend dat schuin tegenover deze onbeveiligde overweg het kinderdagverblijf «Het Boemeltje» gevestigd is?6 Hoe beoordeelt u deze situatie, mede gelet op het openbare gebruikskarakter, de boogligging en de gevaarlijk late zichtbaarheid van naderende treinen? Deelt u de mening dat actieve beveiliging of opheffing van de overgang hier ten spoedigste noodzakelijk is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja. Op 25 april 2012 heeft een aanrijding plaats gevonden tussen een trein en wegvoertuig. Er was enkel sprake van lichte materiële schade. De overweg Zandkamp bij km 22.275 betreft een particuliere overweg met een openbaar karakter.
Kinderopvang «Het Boemeltje» is inderdaad gelegen in Lunteren en gevestigd aan de Poelakkerweg nr. 5. De opvang biedt kinderopvang aan maximaal 5 kinderen per dag.
In het kader van het Project Verbetering Overwegveiligheid Valleilijn is door ProRail in samenspraak met de gemeente gepoogd de Zandkamp op te heffen. Echter niet alle rechthebbenden wilden hier aan meewerken.
Indien (mogelijke) interventie door de gemeente niet tot opheffing leidt, zal aan de hand van het Programma Uniformering Particuliere Overwegen door ProRail worden bepaald of deze overweg een particuliere of openbare status krijgt. Bij een openbare status ligt aanpassing in de rede.

Vraag 6

Wat is in de stand van zaken met betrekking tot de overwegsanering op de Valleilijn? Zijn de eerder overeengekomen maatregelen conform planning alle in 2010 uitgevoerd? Zo nee, waarom niet en wat gaat u doen om op korte termijn alsnog een adequaat veiligheidsniveau te bereiken?

In het kader van Project Verbeteren Veiligheid Overwegen Nieuw loopt het Programma Uniformering Particuliere Overwegen. Dit programma heeft tot doel het verbeteren van de risicobeheersing van particuliere overwegen (al dan niet met een openbaar karakter). Een in dit kader te treffen maatregel kan bestaan uit het afsluiten of herijken van particuliere overeenkomsten zodat het openbare karakter verdwijnt. Een maatregel kan ook bestaan uit het erkennen van het openbare karakter casu quo het toekennen van de openbare status door gemeenten van die overweg. Indien nodig wordt de uitmonstering van de overweg daarbij aangepast op het risicoprofiel van de overweg waarbij bij de aanpak prioriteit wordt gegeven aan overwegen met het hoogste risicoprofiel.
Zoals hierboven gesteld is, is het gros van de maatregelen uitgevoerd dan wel in uitvoering. De planning is in veel gevallen gehaald. In algemene zin kan worden gesteld dat bij het opstellen van de initiële planning voor de maatregelen uit het project Verbetering Overwegveiligheid Valleilijn optimistisch is gedacht over de doorlooptijden. De medewerking van rechthebbenden bij particulieren dan wel voorstellen van de wegbeheerder hebben in een aantal gevallen tot vertraging geleid. Voor een aantal maatregelen is in overleg met de wegbeheerder bewust gekozen voor een herziening van de planning.

Vraag 7

Is er naar uw mening voldoende aandacht en gevoel van urgentie bij rechthebbenden, wegbeheerders en lokale overheden voor de (onbeveiligde) spoorwegovergangen en met name voor de onbeveiligde overwegen met een openbaar gebruikskarakter?

Ja.

Vraag 1

Klopt de bevinding in het rapport van de Inspectie Sanctietoepassing van januari 2012 dat vreemdelingen in detentie slechts in een aantal locaties toegang hebben tot internet? Zo ja, in welke locaties is geen toegang tot internet?

In mijn brief van 29 juni 2010 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2009–2010, 19 637, nr. 1353) heb ik gemeld een pilot uit te voeren waarbij op een tweetal locaties in bewaring gestelde vreemdelingen beperkt en met veiligheidsmaatregelen omgeven toegang tot internet wordt geboden. Doelstelling van de pilot is het verruimen van de mogelijkheden van vreemdelingen om zelfstandig invulling te kunnen geven aan de op hen rustende plicht Nederland te verlaten. Met behulp van internet kunnen de vreemdelingen zich een actueel beeld vormen van de ontwikkelingen in hun herkomstland en van hun toekomst daar en krijgen zij eigen regelmogelijkheden. Daarnaast kan internettoegang, als tijdsbesteding, een bijdrage leveren aan een zinvolle invulling van het dagprogramma en de kennis en vaardigheden vergroten die nodig zijn voor een zinvol gebruik van digitale middelen en informatie.
De pilot is uitgevoerd in de periode van november 2011 tot en met januari 2012 in de detentiecentra Rotterdam en Zeist.
Het doel van deze pilot was om te beoordelen of het gebruik van internet door ingeslotenen op een functionele en veilige wijze kan worden ingericht. De pilot is recentelijk geëvalueerd. Uit deze evaluatie is gebleken dat de voorzieningen die getroffen zijn een veilig en op de doelgroep toegespitst beperkt gebruik van internet mogelijk maken.

Vraag 2

Hoe verhoudt het beperken van het gebruik van email en sociale media zich met het feit dat een sterk sociaal netwerk in het land van herkomst een zeer belangrijke factor in het succes van terugkeer en herintegratie kan vormen?

De pilot had als doel de vreemdeling een veilig platform te bieden waarop hij zich een beeld van de actuele ontwikkelingen in zijn herkomstland kan vormen. Door middel van een zogeheten «white list» is toegang mogelijk tot een aantal vooraf goedgekeurde websites. Gedurende de pilot is, mede in overleg met de ingeslotenen het aantal benaderbare domeinen uitgebreid. Om het risico van ongecontroleerde en ongewenste communicatie van ingeslotenen met de buitenwereld te beheersen is in het kader van de pilot geen toegang tot e-mail en sociale media gegeven.

Vraag 3

Onderschrijft u de gedachte dat vrije toegang tot internet slechts in zeer uitzonderlijke gevallen dient te worden beperkt? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat het gebruik van internet kan bijdragen aan de doelstellingen die met vreemdelingenbewaring worden beoogd. Onbeperkte toegang tot internet draagt echter niet noodzakelijkerwijs bij aan het bereiken van deze doelen en ongecontroleerde communicatie met de buitenwereld kan eveneens uit veiligheidsoverwegingen ongewenst zijn. De onbeperkte toegang wordt dan ook beperkt.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het voor de voorbereiding op terugkeer belangrijk is dat er in alle detentielocaties toegang tot internet moet zijn? Zo ja, bent u bereid daar stappen toe te zetten? Nee, waarom niet?

Naar aanleiding van de positieve uitkomsten van de evaluatie van de pilot zal de internetfaciliteit voor ingeslotenen verder ontwikkeld worden, waarna besluitvorming over voortzetting plaats zal vinden.

Vraag 5

Is het waar dat in locaties waar wel internettoegang is, beperkingen van toepassing zijn waardoor vreemdelingen geen gebruik kunnen maken van email en sociale media, en dat slechts geselecteerde websites kunnen worden bezocht?

Ja. Zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 6

Ziet u landen als het Verenigd Koninkrijk en Australië – waar wel toegang wordt geboden tot email en sociale media – als voorbeeld voor Nederland?

Uitgangspunt voor mij bij de verdere ontwikkeling van internetfaciliteiten voor ingesloten vreemdelingen is dat deze faciliteiten een bruikbaar, veilig en goed te onderhouden platform bieden dat bijdraagt aan de voorbereiding op het vertrek uit Nederland.

Vraag 1

Kent u het rapport «Protection of Civilians Weekly Report 2–8 May» van het Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) van de Verenigde Naties?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat tientallen Palestijnse huizen, watertanks en boerderijen die met Europees geld waren gebouwd, zijn vernietigd door Israël?

Er hebben vernielingen van projecten, gefinancierd met Europees geld, plaatsgevonden. Dit betreft geen huizen en boerderijen; die projecten worden in de regel niet door Europese donoren gefinancierd.

Vraag 3

Is het waar dat in 2011 62 gebouwen en objecten op de Westelijke Jordaanoever zijn gesloopt en dat nog eens 110 andere projecten datzelfde risico lopen?

Ik ben niet bekend met deze cijfers.

Vraag 4

Gaat het hier ook om projecten die zijn gefinancierd door Nederland en de Europese Commissie? Zo neen, welke Europese donors hebben middelen geïnvesteerd in deze projecten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bekend met de lijst die de Europese Commissie heeft vrijgegeven in antwoord op vragen van Europarlementariër Chris Davies over door de EU gefinancierde projecten die het Israëlische leger tussen mei 2001 en oktober 2011 heeft vernietigd of beschadigd?2

Ja.

Vraag 6

Is het waar dat daarin 82 incidenten worden vermeld met een totaal verlies van 49,2 miljoen euro, waarvan 30 miljoen rechtstreeks van Europese hulp afkomstig is?

De genoemde bedragen zijn schattingen van de Europese Commissie. In het verleden is geen database bijgehouden waarin schade werd geregistreerd.

Vraag 7

Heeft u een lijst met door Nederland direct of indirect gefinancierde projecten die beschadigd of vernield zijn door het Israëlische leger? Zo ja, kunt u die vrijgeven? Zo neen, waarom niet?

Van lopende bilaterale activiteiten is bekend dat schade is toegebracht aan het OS-project Land Development Programme dat zich richt op het herstel en de ontwikkeling van landbouwgrond op de Westelijke Jordaanoever. Het gaat om schade aan waterbakken, omheiningen en olijfbomen. Daarnaast zijn materialen en machines in beslag genomen.

Vraag 8

Welke maatregelen neemt u als u bekend is dat door Nederland direct of indirect gefinancierde projecten zijn beschadigd of vernield? Wat heeft Nederland specifiek gedaan bij het bekend worden van de schade aan projecten die Nederland of de Europese Commissie heeft gefinancierd en door het Israëlische leger zijn beschadigd of vernield?

Schade aan Nederlandse lopende activiteiten wordt in alle gevallen opgenomen met de Israëlische autoriteiten. De Nederlandse ambassadeur in Tel Aviv en de Nederlandse vertegenwoordiger in Ramallah hebben verschillende gesprekken gevoerd met de Coordinator of Government Activities in the Territories (COGAT – onderdeel van het Israëlische ministerie van Defensie) en opgeroepen vernieling van het bovengenoemde project te stoppen en geen nieuwe sloopbevelen uit te vaardigen. Eenzelfde boodschap heeft de minister van Buitenlandse Zaken overgebracht tijdens het bezoek van COGAT aan Nederland op 19 maart jl. en tijdens zijn bezoek aan Israël op 7 juni jl.

Vraag 9

Wat is de financiële waarde van de schade die door het Israëlische leger is veroorzaakt aan door Nederland direct of indirect gefinancierde projecten?

De schade aan het Land Development Programme bedraagt € 65 000.

Vraag 10

Wat is de schade die veroorzaakt is door het Israëlische leger in de periode mei 2001 en oktober 2011 aan projecten die worden gefinancierd door organisaties in het Medefinancieringsstelsel (MFSII)?

De omvang van de schade is mij niet bekend.

Vraag 11

Op welke wijze voorkomt u dat door Nederland direct of indirect gefinancierde projecten worden beschadigd of vernield?

Door de opgelopen schade aan de orde te stellen wordt getracht om herhaling te voorkomen.

Vraag 12

Bent u bereid om compensatie te eisen van de Israëlische regering voor de schade die is toegebracht aan door de EU of Nederland gefinancierde projecten? Bent u bereid dit zowel bilateraal als in Europees verband aan de orde te stellen op de eerstvolgende bijeenkomst van ministers voor ontwikkelingssamenwerking?

Tot nu toe hebben EU-lidstaten de schade toegebracht aan bilaterale projecten rechtstreeks opgenomen met de Israëlische autoriteiten. De kwestie heeft ook de aandacht van de EU. In de Raadsconclusies van 14 mei jl. roept de EU de Israëlische regering op gezamenlijk tot een verbeterd mechanisme te komen voor de uitvoering van projecten ten behoeve van de Palestijnse bevolking in area C.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Oproep: stop uitzetten kinderen»?1

Vraag 2

Hoeveel uitzettingen waarbij minderjarige kinderen zijn betrokken staan er voor de komende maanden gepland?

Vraag 3

Wanneer kan de Tweede Kamer uw reactie verwachten op het rapport «Wachten op je toekomst» van de Kinderombudsman dat op 8 maar jl. is verschenen?

Vraag 4

Bent u bereid gehoor te geven aan de oproep van de Kinderombudsman en alle geplande uitzettingen waar gewortelde kinderen bij betrokken zijn, uit te stellen tot het initiatiefwetsvoorstel van de leden Samsom en Voordewind is behandeld? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat kinderen elkaar misbruiken in een Almelose jeugdinstelling?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat in de leefgroepen van jeugdzorginstelling Commujon in Almelo nog steeds sprake is van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen minderjarige kinderen? Zo ja, hoe is dat mogelijk? Zo nee, waar blijkt dat uit?

LSG Rentray, de Inspectie Jeugdzorg en ook mijn ministerie beschikken niet over recente signalen over seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen minderjarige kinderen in de instelling Commujon.
In 2009 heeft de Inspectie Jeugdzorg diverse meldingen ontvangen over seksueel getinte incidenten in de leefgroepen van Commujon die aanleiding gaven tot onderzoek. De inspectie concludeerde naar aanleiding van haar onderzoek dat de leegroepen onvoldoende veilig waren. De instelling werd in 2010 met onmiddellijke ingang onder verscherpt toezicht geplaatst. In 2011 is het verscherpt toezicht opgeheven.
Recentelijk heeft LSG Rentray melding gedaan bij de IJZ over een seksueel getint incident van twee jongeren van Commujon in de thuissituatie. Over de zaak is aangifte gedaan; de aangifte heeft niet geleid tot vervolging.

Vraag 3

Herinnert u zich eerdere vragen over de uitzending van Zembla waaruit blijkt dat jeugdzorginstellingen klachten van seksueel misbruik negeren en daarmee kwetsbare kinderen ernstig in gevaar brengen2? Zo ja, hoe beoordeelt u het dat kinderen die onder toezicht van de overheid in een pleeggezin of jeugdzorginstelling zijn of worden geplaatst, niet veilig zijn?

Ik ben bekend met de eerdere vragen over de uitzending van Zembla. Ik heb uw Kamer toen geantwoord dat de veiligheid van het kind binnen de jeugdzorg altijd voorop moet staan. In de Wet op de jeugdzorg is opgenomen dat zorgaanbieders verantwoordelijk zijn voor het bieden van verantwoorde zorg. De Inspectie Jeugdzorg ziet toe op de kwaliteit en de veiligheid. De inspectie kan ingrijpen indien zij daar aanleiding toe ziet, bijvoorbeeld omdat de kwaliteit van de zorg onder de maat is of omdat er sprake is van onveilige situaties. Dit gebeurt in de praktijk ook. Commujon is in 2010 onder verscherpt toezicht geplaatst.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het de verantwoordelijkheid van professionals in de jeugd- en pleegzorg is om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en dit een halt toe te roepen? Zo ja, welke maatregelen zult u treffen om incidenten als deze in de toekomst te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Professionals hebben een grote verantwoordelijkheid als het gaat om het signaleren en het stoppen van grensoverschrijdend gedrag. Zij moeten scherp zijn op signalen en op basis daarvan handelen, zodat grensoverschrijdend gedrag zo vroeg mogelijk kan worden gestopt. Incidenten kunnen helaas nooit helemaal worden voorkomen, maar de risico’s op incidenten moeten zo klein mogelijk worden gehouden. Om professionals in de jeugdzorg te ondersteunen en te faciliteren zijn er op dit moment twee instrumenten: een voorgenomen verplichte meldcode huiselijke geweld en kindermishandeling en een meldplicht voor geweld gepleegd door professionals.
De Commissie Samson brengt in oktober 2012 haar rapport uit. Zij doet onafhankelijk onderzoek naar seksueel misbruik van minderjarigen die onder verantwoordelijkheid van de overheid in instellingen of pleeggezinnen zijn geplaatst. Ik zal op basis van het rapport bezien of nadere maatregelen nodig zijn.

Vraag 5

Acht u de sancties die worden verbonden aan het niet naleven van de reeds bestaande meldplicht voor situaties waarbij hulpverleners zich schuldig maken aan seksueel misbruik van kinderen voldoende? Zo ja, hoe verklaart u het geringe aantal meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij de Inspectie Jeugdzorg? Zo nee, welke aanvullende maatregelen zijn nodig?

De Wet op de jeugdzorg verbindt geen aanvullende sancties aan het niet naleven van de meldplicht. De instelling is zelf verantwoordelijk voor eventuele acties bij het niet naleven van de meldplicht.
Op grond van artikel 47, eerste lid, aanhef en onder b van de Wet op de jeugdzorg, ziet de Inspectie Jeugdzorg toe op de naleving van de wet, en dus ook op naleving van de bovenbedoelde meldplicht.
Als het rapport van de Commissie Samson gereed is, wil ik in het licht van dat rapport bekijken of er maatregelen nodig zijn om de uitvoering van de wet te verbeteren.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er, naast de wettelijke meldplicht voor professionals om (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag van hulpverleners jegens jeugdigen te melden, ook een meldplicht moet komen om (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag van andere volwassen jegens jeugdigen en van jeugdigen onderling te melden, opdat jeugd- en pleegzorginstellingen incidenten van seksueel misbruik niet langer in de doofpot kunnen stoppen teneinde imagoschade te voorkomen?

Ik deel die mening niet. Voor het melden van geweld van andere volwassenen jegens jeugdigen en van jeugdigen onderling zal de voorgenomen wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling gelden. Ik ben van mening dat een meldcode bij geweld in huiselijke kring effectiever is dan een meldplicht, ook bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bovendien is het voor professionals verwarrend als zij bij seksueel grensoverschrijdend gedrag in huiselijke kring moeten werken met een meldplicht, terwijl zij voor andere vormen van geweld in huiselijke kring de stappen van de meldcode moeten doorlopen. De discussie over mijn keuze voor een meldcode in plaats van een meldplicht ga ik graag met u aan tijdens de behandeling van het wetsvoorstel verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

Vraag 7

Hoeveel aangiftes van seksueel misbruik van kinderen zijn er sinds 2002 bij de politie gedaan door het bestuur van een jeugdzorginstelling naar aanleiding van het amendement van de leden Arib en Van der Vliet met betrekking tot de wijziging van de Wet op de jeugdhulpverlening in verband met de advies en meldpunten kindermishandeling?2

Ik beschik niet over de cijfers van het aantal aangiftes gedaan door jeugdzorginstellingen. Iedere jeugdzorginstelling doet namelijk aangifte bij politie in de eigen stad of regio. Aangiftes worden niet centraal geregistreerd. Om de contacten tussen de bureaus jeugdzorg en de politie te intensiveren, hebben genoemde partijen in 2011 een samenwerkingsconvenant getekend. Het convenant geeft de mogelijkheid om een melding te doen bij de politie. Er hoeft dan niet direct aangifte te worden gedaan, maar de informatie is wel bekend bij de politie. In een latere fase van het onderzoek kan dan alsnog aangifte worden gedaan. De politie kan de zaak dan snel oppakken omdat zij reeds beschikt over de nodige informatie.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nieuwe onderzoeksmethode biedt asielkinderen houvast in procedure» en het onderzoek «In the best interest of the child»? van orthopedagoge Zijlstra?1

Ja.

Vraag 2

Op welke wijze wordt op dit moment voldaan aan de verplichting die direct voortvloeit uit artikel 24 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind, om bij een besluit in een asielprocedure het belang van het kind te wegen?

In de asielprocedure gaat het primair om de vraag of het gezin, inclusief de kinderen, voor bescherming in aanmerking komt of moet terugkeren. De beoordeling van de aanvraag van het kind vindt daarom in beginsel plaats in de context van het gezin. Dit volgt ook uit het feit dat het meestal de ouders zijn die asielmotieven hebben en omdat het belang van het kind verweven is met het belang van zijn ouders. Dit neemt niet weg dat, vanwege de kwetsbaarheid van kinderen, in het vreemdelingenbeleid en de regelgeving rekening wordt gehouden met de belangen en rechten van kinderen.
Het belang van het kind heeft in de asielprocedure een duidelijke plaats en komt op veel plaatsen in het vreemdelingenbeleid tot uitdrukking. Ik noem – in relatie ook tot artikel 24 van het Handvest – bijvoorbeeld het recht om te worden gehoord en het recht om bij de ouders te leven. Gedurende het toelatingsproces én het terugkeerproces wordt het belang van het kind door de uitvoerende organisaties zorgvuldig in het oog gehouden. Zo geldt bijvoorbeeld – als uitzondering op het koppelingsbeginsel – ook voor kinderen die niet rechtmatig in Nederland verblijven, een recht op onderwijs en wordt hen onderdak geboden. Verder wordt (alleenstaande) minderjarigen meer (rust en) voorbereiding gegeven voorafgaand aan de indiening van een asielverzoek en is in het beleid als uitgangspunt opgenomen dat minderjarigen in beginsel niet in vreemdelingenbewaring worden gesteld behoudens enkele bijzondere (limitatief neergelegde) situaties. Ook in het toelatingsbeleid wordt bijzonder rekening gehouden met kindspecifieke situaties en het belang van het kind. Dit komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in het beleid rond kindsoldaten.
Dat met deze belangen rekening wordt gehouden, wil niet zeggen dat dit per definitie moet leiden tot een verblijfstitel. Het belang van het kind is immers niet het enige belang dat moet worden gediend. Er wordt een afweging gemaakt tussen het belang van het kind en overige belangen, zoals de integriteit van het vreemdelingenbeleid, rechtsgelijkheid en redelijkheid en billijkheid en het behouden van maatschappelijk draagvlak voor asielbescherming.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het belang van het kind het best gediend is met een methodisch onderbouwde en transparante beoordeling van het «belang van het kind» in individuele asielzaken? Zo nee, waarom niet?

Ik onderken dat een methodische en transparante beoordeling een nuttig hulpmiddel kan zijn om meer beeld te krijgen bij verschillende situaties van kinderen. Dat laat echter onverlet dat het begrip «belang van het kind» een open norm is zonder eenduidige betekenis. Het begrip is dynamisch van aard en dient nader te worden ingevuld binnen de beoordelingskaders van de asielaanvraag.

Vraag 4

Acht u de door mevrouw Zijlstra ontwikkelde en wetenschappelijk gevalideerde vragenlijst, BIC-Q genoemd, bruikbaar als standaard instrument om in asielprocedures het belang van het kind methodisch en transparant te toetsen? Zo nee, waarom niet?

De BIC-Q vragenlijst maakt inzichtelijk hoe met name het recht op ontwikkeling van kinderen nader te concretiseren is. Daarbij is -vanuit een gedragswetenschappelijke invalshoek- vooral bezien welke opvoedings- en ontwikkelingsvoorwaarden randvoorwaardelijk voor kinderen kunnen worden beschouwd, om gezond en overeenkomstig hun mogelijkheden op te kunnen groeien.
Echter, als ik de elementen die gewogen worden met de BIC-Q binnen een asielprocedure een plaats zou geven, dan zou ik een nieuwe toelatingsgrond creëren, bijvoorbeeld het recht op een goede opvoedingsomgeving, welke het kind de beste ontwikkelingskansen biedt. Hoewel ik mij realiseer dat Nederland kinderen in algemene zin betere kansen kan bieden dan landen van herkomst, acht ik het niet houdbaar om dit als grond voor verblijfsaanvaarding op te nemen, nu het a) niet een beschermingsvraag betreft zoals bedoeld in de asielprocedure b) een sterke aanzuigende werking zou hebben.
Om die reden zie ik geen plaats voor de methode als standaard onderdeel van de asielprocedure. Overigens opereert de Raad voor de Kinderbescherming binnen een wezenlijk andere context. In het asielbeleid gaat het primair om de vraag of het gezin, inclusief de kinderen, voor bescherming in aanmerking komt of niet.

Vraag 5

Bent u bereid de door mevrouw Zijlstra ontwikkelde methode over te nemen voor het gebruik in asielzaken, zoals de Raad voor de Kinderbescherming dit heeft gedaan voor het gebruik in civiele en strafrechtelijke zaken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u het artikel «Opknappen oude Haagse wijken op losse schroeven»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat juist in de oude Haagse en Rotterdamse wijken de wijkaanpak van cruciaal belang is voor de leefbaarheid en hoe gaat u ervoor zorgen dat hier geen stagnatie in gaat optreden?

Ja, de wijkenaanpak is van belang om de problematiek in de oude stadswijken op fysiek en sociaal-economisch terrein aan te pakken. De corporaties spelen hier een cruciale rol in. De financiële problemen van Vestia betekenen dat de investeringen in de achterstandswijken waar Vestia bezit of voornemens heeft voorlopig niet plaatsvinden. Daarom ben ik met de wethouders van Den Haag en Rotterdam in overleg over de precieze consequenties en de mogelijke oplossingen in brede zin. Aan Aedes is verzocht om de bereidheid te onderzoeken van andere corporaties om een bijdrage te leveren aan de noodzakelijke investeringen in de gebieden waar Vestia actief is. Inmiddels heb ik van de wethouders van Den Haag, Rotterdam, Delft en Zoetermeer brieven ontvangen met daarin verschillende oplossingsrichtingen. De komende periode zal ik deze opties bezien op hun reële mogelijkheden.

Vraag 3

Wat vindt u van de uitspraken van wethouder Norder van Den Haag dat u als minister verantwoordelijkheid dient te nemen voor de volkshuisvesting nu u, in aansluiting op de conclusies van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, heeft geconcludeerd dat Vestia alle geplande investeringen moet laten vallen waar mogelijk?

Ik heb geconstateerd dat Vestia haar investeringsvoornemens zal moeten bijstellen met het oog op het noodzakelijke herstel van haar financiële situatie. Zoals ik in het antwoord op de vorige vraag heb toegelicht ben ik hierover in gesprek met de wethouders van Den Haag, Rotterdam, Delft en Zoetermeer. Op beide punten neem ik dus mijn verantwoordelijkheid.

Vraag 4

Kunt u ons een totaal overzicht doen toekomen van alle nieuwbouw- en renovatieprojecten in Nederland van Vestia die door de ontstane situatie nu stil zijn komen te liggen?

Ik heb aan Vestia gevraagd of zij een overzicht kan leveren van alle nieuwbouw- en renovatieprojecten. De bijgevoegde lijst is door Vestia verstrekt.2

Vraag 5

Welke oplossingen ziet u voor doorgang van al geplande nieuwbouw en verbouwprojecten van Vestia ook als er geen deal met de banken gesloten kan worden voor eind mei a.s.? Bent u al in gesprek met eventuele andere partners voor alternatieve scenario’s?

Op 19 juni heb ik uw Kamer geïnformeerd3 over de gemaakte afspraken tussen Vestia en de banken. Op basis van deze afspraken worden momenteel verdere vervolgstappen bepaald. Ik ben met Aedes, betrokken gemeenten, de VNG en andere corporaties in gesprek over de overname van investeringsopgaven van Vestia.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat de huurders nu uiteindelijk de dupe zijn van het debacle bij Vestia en zo spoedig mogelijk duidelijkheid dienen te krijgen over doorgang van projecten? Hoe gaat u hiervoor zorg dragen?

Ik vind de situatie die is ontstaan, ook voor de huurders van Vestia, bijzonder vervelend. Er is onzekerheid ontstaan over de woningverbetering, verhuismogelijkheden en de huurprijzen. Vestia heeft aangegeven dat er niet wordt bezuinigd op de onderhouds- en beheerprogramma’s. Voor nieuwe huurders zullen de huren bij vrijkomende woningen weliswaar verhoogd worden, maar tot 92% van de maximale huurprijsgrens.

Vraag 7

Zijn de betrokken bewonersorganisaties in de betreffende steden en wijken inmiddels benaderd? Zo nee, waarom niet?

De huurders van Vestia zijn allemaal geïnformeerd over de situatie. Ik ga er van uit dat Vestia haar huurders nader zal informeren als de situatie hier om vraagt. Het is de verantwoordelijkheid van de betrokken gemeenten en Vestia om de bewonersorganisaties in de steden en wijken te informeren.

Vraag 1

Bent u er zich van bewust dat de Kamer op 19 april 2012 heeft ingestemd met de ratificatie van het UNESCO-verdrag ter bescherming van het Immaterieel Erfgoed, waardoor dit in juli 2012 al in werking zou kunnen treden?1 Zo ja, hoe verhoudt uw antwoord op eerdere vragen2, dat plaatsing van het rapen van kievitseieren of andere maatschappelijk omstreden activiteiten niet aan de orde zijn, zich hiertoe en kunt u de eerdere vragen in dit licht nogmaals beantwoorden? Zo nee, kunt u aangeven wat hier feitelijk niet aan klopt en waarom het feit dat de Kamer heeft ingestemd met het ratificeren van het UNESCO-verdrag voor Immaterieel Erfgoed niets verandert aan uw eerdere antwoorden?

Het feit dat de Tweede Kamer heeft ingestemd met de ratificatie van het UNESCO-verdrag voor Immaterieel Erfgoed verander niets aan de eerdere antwoorden. Het Koninkrijk der Nederlanden wordt pas partij bij het verdrag drie maanden nadat de stukken ter bekrachtiging bij UNESCO zijn gedeponeerd (medio augustus 2012).
Daarna zal eerst worden gewerkt aan de inventarisatie van het immaterieel erfgoed in Nederland. Een plan van aanpak voor de uitvoering daarvan wordt nu geschreven door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed samen met onder andere het Meertens Instituut en het Nederlands Openluchtmuseum.
Het Koninkrijk der Nederlanden zal pas in een later stadium beslissen of en zo ja, welke immaterieel erfgoedelementen het zal voordragen voor de internationale lijst van het Verdrag.

Vraag 1

Kent u het bericht «Laatste kievitsbloemen ter wereld in Haren»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het uitsterven van de beschermde witte kievitsbloem moet worden voorkomen? Zo ja, bent u bereid om samen met Natuurmonumenten, waterschap Hunze en Aa’s, aangrenzende agrariërs en de provincies Groningen en Drenthe op korte termijn alle maatregelen te treffen die noodzakelijk zijn om het uitsterven van de witte kievitsbloem te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

De wilde kievitsbloem is beschermd onder de Flora- en faunawet, en daarmee ook witte varianten daarvan. Deze komen in kleine percentages voor bij wilde kievitsbloemen. Door aanwijzing en beheer van Natura 2000-gebieden voor het habitatype 6510 (B), waarvan «kievitsbloem-hooiland» een kenmerkend vegetatietype is, zal de wilde kievitsbloem ook actief worden beschermd. Bovendien is het een soort die in aanmerking komt voor de toepassing van de Leefgebiedenbenadering. Provincies kunnen daarvoor zelf maatregelen nemen, al dan niet samen met partijen zoals in de vraag genoemd. Ik ben van mening dat er daarmee voldoende mogelijkheden zijn om het verdwijnen van de betreffende soort (of witte varianten daarvan) te voorkomen.

Vraag 3

Is het waar dat de laatste 15 wilde witte kievitsbloemen in Haren met uitsterven worden bedreigd, omdat ten behoeve van enkele landbouwers het grondwaterpeil laag wordt gehouden in het natuurgebied? Zo ja, wat is uw oordeel daarover? Zo nee, waaraan ontleent u die zekerheid?

Het is onjuist dat in Haren de laatste 15 wilde kievitsbloemen (of witte varianten daarvan) ter wereld of zelfs maar van Nederland zouden voorkomen. In ons land bevindt de grootste populatie wilde kievitsbloemen – waaronder eveneens witte varianten – zich juist in het als Natura 2000-gebied aan te wijzen gebied «Uiterwaarden Zwarte Water en Vecht».

Vraag 4

Deelt u de mening dat het mogelijk uitsterven van de witte kievitsbloemen laat zien dat het belang van goede natuurbescherming groot is en dat natuurorganisaties hierbij een onmisbare rol vervullen? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het voornemen van RWE/Essent om CO2 op te slaan in lege gasvelden onder de zeebodem?1

Nee.

Vraag 2

Speelt de Rijksoverheid een rol bij de plannen voor transport en opslag van CO2 uit de Eemshaven onder de zeebodem? Zo ja, welke?

Mochten er in de Eemshaven plannen worden ontwikkeld voor transport en opslag van CO2 onder de zeebodem, dan zal de rijksoverheid haar taak in de ruimtelijke inpassing vervullen. Daarnaast is de minister van EL&I bevoegd gezag voor de CO2-opslagvergunning onder Nederlandse zeebodem.

Vraag 3

Is er voor opslag van CO2 uit de kolencentrale van RWE/Essent onder de zeebodem financiële steun van de Europese Unie gevraagd? Zo ja, wat is de omvang van deze financiële steun en eventuele cofinanciering van de provinciale en Rijksoverheid?

Er is mij geen concreet voornemen voor de opslag van CO2 uit de kolencentrale van RWE/Essent onder de zeebodem bekend. Dit geldt mutatis mutandis voor het doel van het voornemen, de financiële en economische risico’s of een aanvraag voor financiële steun van de Europese Unie of de provinciale overheid. In ieder geval is geen cofinancieringsaanvraag bij de Rijksoverheid ingediend.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat het voornemen van RWE/Essent om CO2 op te slaan in onderzeese lege gasvelden betekent dat plannen om CO2 in onderzeese lege olievelden2 op te slaan van de baan zijn? Zo nee, kunt u uiteenzetten of het primaire doel hiervan oliewinning of opslag van CO2 is? Kunt u uitleggen hoe groot de financiële en ecologische risico’s van deze techniek zijn?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het transporteren van CO2 via schepen of pijpleidingen door de Waddenzee voor de opslag van CO2 in lege gasvelden onder de zeebodem grote risico’s oplevert voor het milieu en de natuurwaarden van het Natura 2000-gebied de Waddenzee? Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan? Zo nee, waarom niet en waaraan ontleent u die zekerheid?

Nee. Voor elk project dat het transport en de opslag van CO2 in of nabij een Natura 2000-gebied behelst, zal een milieueffectrapportage moeten worden opgesteld. Als het mogelijk is dat een project of plan significante gevolgen heeft voor de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied, moet een «passende beoordeling» gemaakt worden. Zonder kennis van een concreet voornemen en de milieueffectrapportage en een eventuele passende beoordeling daarvan, kan ik geen mening geven over de risico’s voor het milieu en de natuurwaarden.

Vraag 6

Deelt u de mening dat kolencentrales voor de energievoorziening overbodig zijn aangezien er een energieovercapaciteit is, kolencentrales ook nog eens enorm vervuilend zijn door de grote hoeveelheid CO2-uitstoot, en dat terwijl we al jaren worstelen de klimaatdoelstellingen te halen waarbij het terugdringen van CO2-uitstoot essentieel is? Zo nee, waarom niet?

Nee. Zowel in Nederland als in Noordwest Europa is een fors deel van de elektriciteitsproductie afkomstig van kolencentrales. Kolencentrales kunnen op een stabiele en continue wijze elektriciteit leveren, zonder daarbij afhankelijk te zijn van de weersomstandigheden. Verder zijn kolen mondiaal nog ruim voorradig (zie o.a. de World Energy Outlook van het International Energy Agency). Daarmee leveren kolencentrales een belangrijke bijdrage aan de leverings- en voorzieningszekerheid.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het niet produceren van CO2 de goedkoopste, veiligste, snelste en meest efficiënte methode is om de klimaatdoelstellingen te halen? Zo ja, bent u bereid om de productie van CO2 door kolencentrales te stoppen? Op welke termijn en wijze gaat u dit vormgeven? Zo nee, waarom niet?

Dit kabinet heeft zich vanwege internationale afspraken gecommitteerd aan een CO2-reductie van 20% en een aandeel duurzame energie van 14% in 2020. Om te kunnen voldoen aan deze doelstellingen, zet het kabinet zich actief in voor meer energiebesparing, meer duurzame energie en internationale afspraken over emissiehandel.
In het Lente-akkoord wordt voorzien in een kolenbelasting die de inzet van kolen in centrales belast. Deze maatregel zal de koleninzet op zichzelf dus duurder maken. Er zal een positief effect uitgaan op de CO2-emissies van deze centrales omdat de inzet van kolen door de belastingheffing mogelijk zal verminderen. Op de totale CO2 uitstoot op Europese schaal heeft dit overigens geen invloed omdat centrales onder het Europese emissieplafond (ETS) vallen. Er zal meer ruimte onder dat Europese plafond ontstaan waardoor er voor andere bedrijven onder ETS meer ruimte ontstaat om CO2 uit te stoten.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over de hoogte van de kosten van het onderzoek naar de omstandigheden bij het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), € 903 598,= exclusief de kosten van het onderzoek door de Rijks Accountants Dienst (RAD) (314 uur), en de kosten van advocaten van het COA en de onderzoekscommissie COA?

Het bedrag is zonder meer omvangrijk. Het betreft dan ook diverse hoogwaardige onderzoeken die alle nodig waren om een zo compleet mogelijk beeld van de situatie met betrekking tot het COA te krijgen. Op verzoek van en in overleg met de Kamer is de onderzoeksopdracht aan de Commissie van onderzoek COA geformuleerd.

Vraag 2

Kunt u nadere informatie verschaffen over de volgende kosten ten laste van BZK: personele kosten € 170 430,–, communicatie € 50 130,– en het onderzoeksbureau € 487 638,–?

De personele kosten betreffen de vergoedingen aan de twee Commissieleden de kosten verbonden aan de inzet van een secretaris van de Commissie, en de secretariële ondersteuning. De vergoeding aan de twee Commissieleden heeft plaatsgevonden comform artikel 2 van de Wet vergoedingen adviescolleges. Dat is terug te vinden in artikel 8 van het Instellingsbesluit van 25 november 2011 (Stcrt. 2011-22063), zoals gewijzigd op 12 april 2012 (Stcrt. 2012-7875).De communicatiekosten zijn gemaakt voor het opzetten en onderhouden van de website van de Commissie en de ontwerp- en drukkosten met betrekking tot het rapport. De kosten van het onderzoeksbureau houden verband met de inzet van een onderzoeksteam dat de Commissie heeft ondersteund bij het uitvoeren van het onderzoek. Voor de activiteiten die in dit kader hebben plaatsgevonden, verwijs ik u naar hoofdstuk 1, paragraaf 1.3 van het onderzoeksrapport.

Vraag 3

Op welke wijze heeft de opdrachtverlening voor dit onderzoek plaatsgevonden, ondershands of in het kader van aanbesteding? Waarom is voor deze vorm van opdrachtverlening gekozen? Zijn er meer onderzoeksbureaus benaderd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, met welk resultaat en waarom is voor KPMG gekozen?

De opdrachtverlening voor de ondersteuning van de Commissie door een extern onderzoeksbureau heeft plaatsgevonden via een offerteaanvraag die is uitgezet bij alle contractpartners binnen de voor dit onderzoek relevante mantelovereenkomst van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Ik verwijs u hiervoor naar de bijgevoegde «Offerteaanvraag onderzoek naar werkklimaat en bestuursstructuur», d.d. 24 oktober 2011. De gunning van de opdracht heeft plaatsgevonden op grond van gewogen, vooraf vastgestelde en met de betrokken bureaus gecommuniceerde criteria. Uit deze procedure is BDO, met als onderaannemer bureau Berenschot BV, naar voren gekomen als de partij met de economisch meest voordelige offerte.

Vraag 4

Hoe luidde de onderzoeksopdracht en de overeengekomen voorwaarden (in offerte, en/of contract) en hoe verhouden de gemaakte kosten zich hiermee?

Ik verwijs u hiervoor naar de in de vorige vraag genoemde offerteaanvraag. In de offerteaanvraag is uitgegaan van een geschatte tijdsbesteding door het bureau van 960 uur. Vanwege de complexiteit van de materie en de zorgvuldigheid die de Commissie in acht wilde nemen heeft de commissie het noodzakelijk geacht om met een aanzienlijk groter aantal personen te spreken dan van te voren ingeschat en om op een aantal onderwerpen verdiepend dossieronderzoek te doen. Mede hierdoor zijn er op verzoek van de Commissie aanvullende offertes voor meerwerk door BDO/Berenschot uitgebracht en zijn de kosten van het onderzoek hoger uitgevallen dan in eerste instantie geraamd.

Vraag 5

Hoe en door wie werd er door het ministerie tijdens het onderzoek gestuurd op de kosten?

De Commissie heeft het onderzoek geleid. BDO/Berenschot heeft, onder aansturing van de Commissie, uitvoering aan het onderzoek gegeven. Het opdrachtgeverschap van het brede COA-onderzoek was in handen van de Minister voor Immigratie, Integratie en Asiel. De Secretaris-generaal van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft als gedelegeerd opdrachtgever opgetreden. Dit gedelegeerd opdrachtgeverschap betekende in de praktijk dat de Secretaris-generaal geregeld met de commissieleden overleg voerde in een zogenoemd opdrachtgeveroverleg over de beheersmatige kanten van de opdrachtverlening. Bij een deel van dit overleg was ook het Bureau Berenschot aanwezig. In dit overleg werd over de voortgang en planning van de werkzaamheden gesproken. Daarbij kwamen in voorkomende gevallen verzoeken aan de orde voor meerwerk. Daarover werd uiteindelijk door de Secretaris-generaal besloten op een beargumenteerd schriftelijk verzoek van de Commissie.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u het gerucht dat het onderzoeksbureau al zijn producten op dit onderzoek heeft ingezet zonder dat daarvoor in alle gevallen de noodzaak aanwezig was?

Dit gerucht is mij onbekend en wordt door mij niet herkend.

Vraag 7

Hoe verhouden de kosten van het onderzoeksbureau zich met de richtlijnen voor de kosten van externe inhuur?

De opdracht aan het onderzoeksbureau betrof een resultaatopdracht. Er was daarmee geen sprake van externe inhuur.

Vraag 8

Kunt u aangeven welke andere onderzoeken in 2011 en 2012 onder verantwoordelijkheid van het ministerie van BZK en andere ministeries meer dan € 1 mln. hebben gekost?

Binnen het kerndepartement van BZK hebben verschillende onderzoeken plaatsgevonden, waarvan twee onderzoeken een financieel belang van boven de € 1 mln. in de periode 2011–2012 hebben.
Een onderzoek met een beslag van meer dan € 1 mln. is het nader onderzoek Periodiek Onderhoudsrapport van het Gemeentefonds 2010. Dit onderzoek wordt in opdracht van het ministerie van BZK en Financiën uitgevoerd, met als doel in beeld te brengen of, hoe en op welke onderdelen het gemeentefonds aangepast moet worden. Het betreft groot onderhoud aan het gemeentefonds en leidt tot aanpassingen in verdeling en volume van de clusters indien noodzakelijk. Het ministerie van BZK treedt op als opdrachtgever in de rol van fondsbeheerder.
Ook de kosten voor het Woononderzoek Nederland 2012 bedragen meer dan € 1 mln. Het Woononderzoek kent een lange traditie en is een landelijk veldwerkonderzoek dat dient als basis voor meerdere deelonderzoeken. Deze deelonderzoeken (modules) zijn de woningmarktmodule (wordt eens in de 4 jaar gehouden) en de energiemodule (wordt eens in de 6 jaar afgenomen). Dit onderzoek geeft inzicht in onder meer de situatie op de woningmarkt, de betaalbaarheid van het wonen, scheefheid, het verhuisgedrag, leefbaarheid, seniorenhuisvesting, energiegedrag en de energetische kwaliteit van de woningen. Dit onderzoek levert de beleidsinformatie op die noodzakelijk is ter onderbouwing en monitoring van het woonbeleid. Voorbeelden hiervan zijn de doorberekeningen van de effecten van aanpassingen in het huurbeleid of wijzigingen in de hypotheekrenteaftrek, het effect op de financiële situatie van huishoudens, meningen van bewoners over leefbaarheidsontwikkeling, preventieve maatregelen t.b.v. brandveiligheid en de mate waarin internationale afspraken over reductie van de CO2 uitstoot gerealiseerd worden door energiebesparingsmaatregelen in de woningvoorraad. Het WoonOnderzoek Nederland 2012 laat daarnaast 99 gemeenten meeliften met het onderzoek, ten behoeve van de onderbouwing van hun lokale woonbeleid.

Vraag 9

Wordt er toegezien op het binnen de perken houden van de kosten van externe onderzoeken? Zo ja, op welke wijze? Bestaan hiervoor richtlijnen per ministerie of rijksbreed? Zo nee, vindt u niet dat de kosten van dit onderzoek aanleiding geven tot een betere sturing van de kosten van de externe onderzoeken?

De sturing op de kosten wordt ondersteund door de aanbestedingsprocedure zoals gehanteerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, waarbij vooraf heldere afspraken over de opdracht, de aanpak, de geschatte tijdsbesteding en voorwaarden worden gemaakt. De aanbestedingsprocedure zorgt ervoor dat de partij met de – op basis van vooraf vastgestelde gunningscriteria – economisch meest gunstige offerte de opdracht gegund krijgt. Volledigheidshalve verwijs ik hierbij naar het antwoord op vraag 5. De rijksoverheid hanteert voor het inkopen van diensten overeenkomsten waarbij algemene voorwaarden van toepassing zijn, vastgelegd in de ARVODI. Hierin zijn onder meer clausules opgenomen waarmee meerwerk beperkt wordt en alleen onder bepaalde voorwaarden ingezet kan worden.

Vraag 10

Bent u bereid de Kamer te informeren over de kosten van advocaten van het COA en de onderzoekscommissie COA en eventuele andere kosten voor dit onderzoek, zodat een compleet beeld ontstaat van alle kosten van dit onderzoek?

De kosten van de advocaten van het COA bedragen half juni omstreeks € 190 000. De kosten voor de juridische ondersteuning van de Commissie door het kantoor van de landsadvocaat bedragen € 59 450. De hoogte van de kosten is mede gerelateerd aan het aantal gerechtelijke procedures dat mevrouw Albayrak heeft aangespannen.