Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Omdat ze het waard zijn»?1 Is het waar dat de directeur van SNV Nederland in 2008 een jaarsalaris van bruto 151 634 euro verdiende, ver boven de DG-norm van 121 000 euro?

Ja.
Volgens opgave van SNV in het Annual Report 2008 bedroeg het jaarsalaris (incl. vakantiegeld) van de directeur 151.634 euro bruto.

Vraag 2

Is het waar dat de SNV de code Wijffels onderschrijft waarin staat aangegeven dat de salariëring moet worden gebaseerd op een gelijkwaardige functie bij de rijksoverheid? Kunt u aangeven op welke functie binnen de rijksoverheid het salaris van de directeur is gebaseerd?

SNV onderschrijft wel de code Wijffels inzake goed bestuur, maar niet inzake de beloning van directeuren. Het salaris van de SNV directeur, dat wordt vastgesteld door de Raad van Toezicht van SNV, ligt onder de WOPT norm2 van euro 188.000 in 2009.
Na de verzelfstandiging van SNV per 1 januari 2003 is het SNV loongebouw niet meer vergelijkbaar met het loongebouw van de rijksoverheid.
Het ligt in de rede dat de DG-norm ook voor SNV zal gaan gelden, mocht na 2015 een nieuwe subsidieovereenkomst met de organisatie worden gesloten.

Vraag 3

Is het waar dat er bij de aanstelling van de directeur een groot bedrag in zijn pensioenfonds is gestort dat niet in de jaarverslagen is opgenomen? Kunt u duidelijkheid geven over het complete salaris en pensioen van deze directeur vanaf zijn aantreden tot en met 2009?

Volgens informatie van SNV is dit onjuist en heeft geen bijstorting in het pensioenfonds bij aanstelling van de directeur in 2002 plaats gevonden.
Voor het salaris en pensioen van de SNV directeur verwijs ik naar de bijlage.

Vraag 4

Wat is uw reactie op het bericht in hetzelfde artikel dat de effectiviteit van het advieswerk van de SNV in armoedebestrijding «nog steeds niet duidelijk is»?2

Eind 2005-begin 2006 heeft op verzoek van het ministerie een externe evaluatie van SNV plaatsgevonden, waarbij ondermeer de effectiviteit van het advieswerk is onderzocht. De uitkomsten van het onderzoek waren over het algemeen positief. Wel werden kritische kanttekeningen geplaatst bij SNV’s resultaten op het gebied van capaciteitsversterking. In het bijzonder richtte de kritiek zich op het feit dat SNV niet goed in staat is resultaten in beeld te brengen.
Uitkomsten en aanbevelingen van dit onderzoek stonden aan de basis van een vernieuwde SNV strategie voor de periode 2007–2015. Deze strategie is gericht op het verbeteren van de toegevoegde waarde van de SNV adviesdiensten en het vergroten van de «impact». Momenteel is SNV, met een zestal andere Nederlandse organisaties, onderwerp van een IOB evaluatie5 op het gebied van capaciteitsontwikkeling, waarvan de resultaten later dit jaar beschikbaar zullen komen.
Het SNV jaarverslag 2009 en de uitkomsten van de IOB evaluatie zullen een indicatie geven of op het vlak van (verslaglegging van) resultaten vooruitgang is geboekt.

Vraag 5

Is het waar dat de SNV de salarissen van het sinds 2009 werkzame management team niet openbaar wil maken? Deelt u de mening dat de SNV verantwoording verplicht is over de jaarlijkse subsidie van bijna negentig miljoen euro tot 2015?

Het salaris van de SNV directeur ligt beneden de WOPT norm, waarboven publicatie wettelijk voorgeschreven is. SNV is van mening dat door publicatie van het salaris van de statutaire directeur al meer wordt gedaan dan voorgeschreven is en volstaat overigens met de mededeling dat de salarissen van de andere leden van de «managing board» beneden het niveau van dat van de statutaire directeur liggen.
SNV is verplicht om jaarlijks over de besteding van het subsidiebedrag inhoudelijk en financieel verantwoording af te leggen in het jaarrapport. Conform het advies van de commissie Wijffels betekent dit dat de organisatie tevens geacht wordt jaarlijks inzicht te geven in de beloning van de individuele directieleden en in de componenten van hun beloning. Ik heb SNV in overweging gegeven de salarissen van alle vier de directeuren openbaar te maken.

Vraag 6

Voldoet de SNV aan de bepaling in het Medefinancieringsstelsel MFS II die stelt dat Nederlandse maatschappelijke organisaties met medewerkers die meer verdienen dan het salaris van een Directeur Generaal bij de Rijksoverheid, niet voor een MFS-II subsidie in aanmerking komen?3

Aan SNV is in 2006 subsidie verleend voor de periode 2007–2015. De organisatie valt niet onder het Medefinancieringsstelsel MFS II, dat voorziet in subsidiëring van Nederlandse maatschappelijke organisaties in de periode 2011–2015. De door u genoemde DG norm is eerst in 2009 geïntroduceerd in het subsidiebeleidskader voor MFS II, dat de criteria bevat waaraan aanvragen voor een MFS II subsidie worden getoetst. Deze criteria zijn niet van toepassing op de aan SNV verleende subsidie. In de subsidiebeschikking van SNV van 2006 zijn geen bepalingen opgenomen over de beloning van de directie(leden). Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Deelt u de kritiek dat vier directeuren voor een organisatie als SNV te veel is?

Medio 2009 heeft SNV op basis van een extern organisatieadvies besloten zijn topstructuur te wijzigen. In de subsidiebeschikking SNV van 2006 zijn geen bepalingen over organisatievorm of -structuur opgenomen. De inrichting van de organisatie is de verantwoordelijkheid van SNV zelf; ik zie hier geen specifieke rol voor het ministerie weggelegd. SNV onderschrijft de code Wijffels aangaande de aanbevelingen op het gebied van goed bestuur en houdt zich hier ook aan.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het bericht: «Ontsnapt rambo dankzij tbs-truc?»?1

Ja.

Vraag 2

Wanneer wordt uw voornemen om de zogenaamde Fokkensregeling (waardoor tot gevangenisstraf en tbs veroordeelde misdadigers een flink deel van hun gevangenisstraf niet hoeven uit te zitten) in te trekken, omgezet in daden?

Het ontwerp voor de aanpassing van de Penitentiaire maatregel, waarin de herziening van de Fokkensregeling is opgenomen, ligt thans voor advies bij de Raad van State. Uitgaande van een adviestermijn van drie maanden door de Raad van State, is inwerkingtreding uiterlijk in het vierde kwartaal van 2010 mogelijk.

Vraag 3

Is het waar dat slachtoffers en nabestaanden in een procedure bij de Raad voor Strafrechtstoepassing over toepassing van de Fokkensregeling geen spreekrecht hebben?

Ja, dat is het geval. Het spreekrecht is geregeld in artikel 302 van het Wetboek van Strafvordering en ziet op het spreken tijdens de zitting in het strafproces tegen verdachten. Deze regeling ziet niet op de procedure bij de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ).
De Raad toetst beslissingen die in het kader van de tenuitvoerlegging zijn genomen over personen die een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel ondergaan: gedetineerden, ter beschikking gestelden en jeugdigen. De Raad toetst aan de wet (met name de Penitentiaire beginselenwet, de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden en de Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen) of de overheid voldoende oog houdt voor de rechtspositie en goede bejegening van deze personen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onaanvaardbaar is dat criminelen in deze procedure kunnen vragen om hun gevangenisstraf flink in te korten, terwijl slachtoffers en nabestaanden daarover hun mening niet kenbaar kunnen maken? Zo nee, waarom niet?

Het huidige spreekrecht voor slachtoffers geeft hen de mogelijkheid om gedurende het strafproces aan de rechter kenbaar te maken wat de gevolgen zijn van het delict op hun leven. Deze vorm van spreekrecht is niet van toepassing op de fase van tenuitvoerlegging van de straf of maatregel.
Dat betekent niet dat slachtofferbelangen er in deze fase niet toe doen. Ik ben van mening dat bij beslissingen over verlof en invrijheidstelling de slachtofferbelangen moeten worden meegewogen, overigens zonder dat verlofbewegingen en invrijheidstelling volledig afhankelijk zouden worden van het slachtoffer en diens belangen. Op dit moment verken ik de mogelijkheden van het betrekken van de belangen van slachtoffers bij de tenuitvoerlegging van de straf, in de werkprocessen rond de verlofverlening bij tbs-gestelden en bij verlof in het kader van een gevangenisstraf.
Op 1 januari 2011 is de inwerkingtreding voorzien van de Wet ter versterking van de positie van het slachtoffer in het strafproces (Stb. 2010, 1). Slachtoffers krijgen door middel van deze wet een recht op informatie over de strafrechtelijke procedure en de mogelijkheden van schadevergoeding.
Een onderzoeksrapport over de uitvoering van het spreekrecht in de strafprocedure verwacht ik deze zomer. De uitkomsten daarvan zal ik met uw Kamer delen.

Vraag 5

Bent u voornemens in aansluiting op het invoeren van de wet spreekrecht voor slachtoffers, op korte termijn een spreekrecht voor slachtoffers/nabestaanden te realiseren in dergelijke procedures bij de Raad voor Strafrechtstoepassing? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de beveiliging van de samenleving veel beter gediend is met afschaffing van de tbs en oplegging van zeer langdurige gevangenisstraffen aan gevaarlijke misdadigers? Zo nee, waarom niet?

Deze mening deel ik niet. De beveiliging van de samenleving wordt beter gediend met het tijdens de strafrechtelijke maatregel behandelen van de psychische stoornis van personen die ernstige delicten plegen. De samenleving is er niet mee gediend dat personen na een lange gevangenisstraf zonder behandeling met gevaar voor anderen terugkeren in de samenleving.

Vraag 1

Kent u het bericht «Regering Kiest Bewust niet biologisch»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat producten met het «Ik kies bewust» logo worden ingekocht onder het duurzaam inkopenbeleid? Zo ja, wat is de redenatie hierachter en hoe verhoudt zich dit tot de duurzaamheidscriteria?

Onder het Duurzaam Inkopen beleid worden geen «Ik kies bewust» logo’s voorgeschreven of gepropageerd. De landelijke duurzaamheidcriteria bevatten dit logo niet, hoewel niet valt uit te sluiten dat producten die aan de duurzaamheidcriteria voldoen, ook met dit logo zijn getooid. Evenmin kan worden uitgesloten dat producten met dit logo worden ingekocht door individuele overheden, aangezien iedere inkopende overheid zelf kan bepalen wat zij verder inkoopt onder de noemer «duurzaam».

Vraag 3

Welke keurmerken komen in aanmerking om ingekocht te worden onder het duurzaam inkopenbeleid? Zijn er ook keurmerken die hiervoor niet in aanmerking komen?

Er mag op grond van de Aanbestedingsrichtlijn niet rechtstreeks naar keurmerken gevraagd worden. De duurzaamheidcriteria zijn opgesteld los van concrete keurmerken.
Wel wordt in de criteriadocumenten daar waar mogelijk aangegeven welke keurmerken in ieder geval aan de duurzaamheidcriteria voldoen. Hiervan is echter in het geval van het «Ik kies bewust» logo geen sprake.
Zie bijvoorbeeld het criteriadocument voor duurzaam inkopen van catering: http://www.senternovem.nl/mmfiles/Criteriadocument%20Catering%20v1.3_tcm24–306703.pdf, pagina 10–11.

Vraag 4

Deelt u de mening dat keurmerken die zich richten op de volksgezondheid niet behoren te vallen onder het duurzaam inkopenbeleid? Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan? Zo nee, waarom niet en wat is dan hier de gehanteerde definitie van duurzaamheid?

Nee niet ten principale. Duurzaamheid omvat ook de people-kant en gezondheid is daar een onderdeel van. Zo bevatten de sociale criteria waarover u op 16 oktober 2009 bent geïnformeerd ook de internationale arbeidsnorm voor een gezonde en veilige werkplek. Wel is er voor gekozen om het aspect van gezondheid voor de eindgebruiker van een ingekocht product niet mee te nemen in de criteria van duurzaam inkopen, omdat dit geacht wordt voldoende te zijn afgedekt met de nationale wetgeving.

Vraag 5

Kunt u uiteenzetten welke keurmerken u wel een indicatie vindt geven van duurzaamheid en welke niet? Zo nee, waarom niet?

Per duurzaamheidcriterium kan het mogelijk zijn dat bepaalde keurmerken in ieder geval voldoen. Deze staan dan genoemd bij het desbetreffende duurzaamheidcriterium in het criteriadocument. Zie bijvoorbeeld de bij vraag 3 genoemde pagina.
Welke keurmerken geen indicatie geven van duurzaamheid is niet te zeggen, omdat er geen uitputtende lijst van keurmerken wereldwijd bestaat.

Vraag 6

Bent u bereid het duurzaam inkopenbeleid nogmaals te beoordelen op de effecten ervan op natuur en milieu en de criteria aan te scherpen wanneer blijkt dat dit duurzaamheidsvoordelen heeft? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Ja, in het proces van actualisatie van de criteria. Voor de productgroep catering is dit proces onlangs begonnen. In werkgroepen vindt intensief overleg plaats met stakeholders over de criteriaontwikkeling. Keuzes en tussenresultaten voor aanpassing van de criteria worden geplaatst op de website van AgentschapNL om diegenen die niet direct betrokken zijn van dit proces op de hoogte te houden.
Een uitgebreide uitleg van het proces en de planning staan op de website van AgentschapNL, zie http://www.agentschapnl.nl/duurzaaminkopen/Criteria/criteriaontwikkeling/index.asp.

Vraag 1

Kent u het bericht dat er in Nederland zo’n duizend Roma problemen ondervinden door hun staatloosheid? Zo ja, zijn dit bericht en de daarin geschetste problemen waar?1

Ja, ik ben bekend met het desbetreffende krantenbericht.
Ik herken het beeld zoals geschetst in het artikel niet. In het in de vraag aangehaalde artikel wordt gesteld dat zo’n duizend Roma door hun staatloosheid in de problemen zitten. Voor staatloze vreemdelingen bestaat speciaal beleid, het zogenoemde «buitenschuldbeleid». Dit beleid blijkt in de praktijk echter in de meeste gevallen niet van toepassing op Roma. Over het algemeen kunnen vreemdelingen van Roma afkomst terugkeren naar een herkomstland. Een vergunning op grond van het buitenschuldbeleid is in dat geval niet geïndiceerd.
Indien het niet mogelijk is terug te keren naar een herkomstland, dan kan men op grond van het buitenschuldbeleid in aanmerking komen voor vergunningverlening. Daarbij wordt wel een inspanningsverplichting gevraagd van de vreemdeling. Ook het individuele gedrag van de vreemdeling, bijvoorbeeld wanneer de vreemdeling een gevaar vormt voor de openbare orde en nationale veiligheid, zich onttrekt aan het vreemdelingentoezicht of onjuiste gegevens verstrekt, kan aan vergunningverlening in de weg staan. Het geldende buitenschuldbeleid is opgenomen in paragraaf B14/3 van de Vreemdelingencirculaire 2000.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het ongewenst is dat dit een bijzondere categorie vreemdelingen betreft, aangezien er geen herkomstland is dat hen zou kunnen terugnemen, maar het tegelijk onmogelijk is om aan te tonen dat er geen herkomstland is? Is het daardoor niet geïndiceerd om een vergunning tot verblijf buiten schuld toe te kennen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de in de Grondwet en de mensenrechtenverdragen geformuleerde grond- en mensenrechten ook gelden voor vreemdelingen zonder nationaliteit, waardoor Nederland een bijzondere zorgplicht zou moeten voelen om de effectuering ervan te waarborgen, bijvoorbeeld door het toekennen van studiefinanciering, toelating tot de arbeidsmarkt en het toekennen van recht op medische zorg, ook als er geen medische noodzaak bestaat? Zo nee, waarom niet?

De in de Grondwet en in mensenrechtenverdragen geformuleerde grond- en mensenrechten gelden voor iedereen. Indien een persoon volgens de Nederlandse regelgeving in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning of bepaalde voorzieningen dient dit zonder aanzien des persoons te worden verstrekt.

Vraag 4

Welke maatregelen neemt u zich voor om te voorkomen dat deze groep in een onmogelijke situatie belandt, waarbij het verblijf in Nederland onmogelijk gemaakt wordt zonder een alternatief op een rechtmatig verblijf elders?

Het bestaande beleid, waaronder het eerdergenoemde buitenschuldbeleid, biedt voldoende waarborgen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het feit dat het Oogziekenhuis 20 filialen wil openen in andere ziekenhuizen in Nederland?1

Mijn beleid is erop gericht ziekenhuizen zelf besluiten te laten nemen over hun activiteiten en uitgaven en hen aan te zetten de zorg doelmatig te organiseren.
Het Oogziekenhuis heeft mij laten weten dat het de bedrijfsvoering efficiënter gemaakt heeft en met de besparingen die deze efficiëntie heeft opgeleverd, innovatie heeft kunnen plegen die doorwerkt in zowel de kwaliteit als de prijs van de zorg die zij bieden.
De verspreiding van een dergelijke best-practice die de patiënt centraal stelt en kwaliteit en veiligheid van zorg doen toenemen juich ik alleen maar toe.

Vraag 2

Is het waar dat het ziekenhuis hiervoor circa 4–5% van de omzet per filiaal krijgt? Wat betekent dit in absolute bedragen?

Het Oogziekenhuis geeft aan te streven naar een kostendekkend tarief voor de individuele franchisenemer. Het genoemde percentage is een gemiddelde inschatting van dit tarief. Wat dit in absolute getallen betekent weet ik niet en zal afhankelijk zijn van iedere individuele franchisenemer.

Vraag 3

Maakt het Oogziekenhuis hier winst op of worden de diensten tegen kostprijs aangeboden? Zo ja, wat gebeurt er met de winst?

Het is aannemelijk dat een gedeelte van de vergoeding uit winstopslag bestaat. Dit zal bijdragen aan een verhoging van het eigen vermogen van het Oogziekenhuis. Deze reserve kan verschillende doelen dienen. Het Oogziekenhuis heeft laten weten de opbrengst te gebruiken om hun zorg verder te innoveren, gelden blijven zo behouden voor de zorg.
Overigens heeft het Oogziekenhuis moeten investeren om haar werkwijze en het franchisemodel te ontwikkelen. Het Oogziekenhuis geeft aan dat ook met het ontwikkelen en onderhouden van deze vorm van kennisuitwisseling kosten gepaard gaan. Die worden verrekend met de franchisenemers.

Vraag 4

Is de handelwijze van het Oogziekenhuis niet in strijd met de wet die het maken van winst in de ziekenhuiszorg verbiedt?

Een instelling die beschikt over een toelating op grond van de WTZi mag geen winstoogmerk hebben en geen winst uitkeren aan derden (tenzij zulks bij amvb is uitgezonderd). Uit de memorie van toelichting bij de WTZi blijkt dat een instelling zonder winstoogmerk wel opbrengsten van de zorgverlening mag bijschrijven bij het eigen vermogen van de instelling en een positief exploitatieresultaat mag behalen. Dit is in lijn met de geldende budgetsystematiek. Dat is niet meer dan gezonde bedrijfsvoering die van belang is voor de continuïteit van de instelling. Het Oogziekenhuis is een toegelaten instelling en bovendien een stichting, waardoor een winstoogmerk en het uitkeren van winst aan derden is uitgesloten.

Vraag 5

Wat gebeurt er met de winst die het Oogziekenhuis maakt? Is het uitgesloten dat de directie en/of artsen van het ziekenhuis hier persoonlijk voordeel van genieten?

Zie mijn antwoorden op vraag 3 en 4.
Binnen de huidige bekostigingssystematiek is de instelling verantwoordelijk voor het eigen bedrijfsbeleid. Er wordt een budget toegekend waaruit de zorg verleend dient te worden en de kosten gedekt. De invulling daarvan is echter aan de instelling zelf. Dus met of zonder franchising wordt de beloningsstructuur door de instelling bepaald; niet door de overheid. Het Oogziekenhuis heeft mij laten weten dat de honorering van de directie en oogartsen geheel los staat van de financiële resultaten.

Vraag 6

Is hier geen sprake van een ongewenste vermarkting van een medisch behandelingsconcept met publiek geld waardoor de zorg onnodig duurder wordt? Is dit niet principieel onjuist om zorg op deze manier te gelde maken?

Zoals ik aangeef in het antwoord op vraag 1 is mijn beleid is erop gericht ziekenhuizen zelf besluiten te laten nemen over hun activiteiten en uitgaven en hen aan te zetten de zorg doelmatig te organiseren. Het is dus aan de ziekenhuizen die de franchise willen voeren en het Oogziekenhuis om te beoordelen of de franchise, de baten en kosten daarvan passen binnen de doelen en randvoorwaarden van de eigen organisatie.
Ik begrijp van het Oogziekenhuis dat ziekenhuizen de efficiëntiewinst van het franchisemodel inzien en verwachten daar hun voordeel mee te kunnen doen. Als voorbeelden worden genoemd meer operaties kunnen doen en zo wachttijden bekorten en het biedt de mogelijkheid gezamenlijk in te kopen en zo te besparen. Dit past in mijn beleid en kan ziekenhuizen en patiënten juist iets opleveren.

Vraag 7

Wat is het oordeel van de Nederlandse Zorgautoriteit over de handelwijze van het Oogziekenhuis?

Mijn beleid is erop gericht ziekenhuizen zelf besluiten te laten nemen over hun activiteiten en uitgaven en hen aan te zetten de zorg doelmatig te organiseren. Dit wordt weerspiegeld in de huidige bekostigingssystematiek; de instelling is verantwoordelijk voor het eigen bedrijfsbeleid. Er wordt een budget toegekend waaruit de zorg verleend dient te worden en de kosten gedekt. De invulling daarvan is echter aan de instelling zelf. De NZa kan pas een gefundeerde uitspraak doen over de markttechnische en bedrijfseconomische aspecten als de exacte structuur en voorwaarden van de het franchiseconcept bij hen bekend zijn.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten: «Financiële nood bewust overdreven door Orbis» en «Orbis overdreef financiële nood»?1

Vraag 2

Wat is uw mening over deze, naar mijn mening schokkende bekentenis van de advocaat van Orbis?

Vraag 3

Vindt u dat het op deze manier afdwingen van steun ontoelaatbaar is, en dat er op grove wijze misbruik is gemaakt van het sentiment over de gedwongen ontslagen?

Vraag 4

Hoe kan het dat er geen controle op de financiën heeft plaatsgevonden alvorens er is overgegaan tot borgstelling?

Vraag 5

Welke acties gaat u ondernemen om dit in de toekomst te voorkomen?

Vraag 1

Bent u bekend met de kritiek op het vliegverbod dat is ingesteld na de uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven welke instanties de beslissing hebben genomen het Nederlandse luchtruim te sluiten? Zijn zij in die beslissing beïnvloed door Europese regelgeving? Welke Europese regelgeving zou volgens u moeten worden aangepast?

Zie mijn brief van 3 mei 2010 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 276).

Vraag 3

Kunt u aangeven op basis van welke gegevens tot instelling en verlenging van het vliegverbod is besloten? Op welk moment is sprake geweest van het voorzorgsprincipe? Op welk moment was de exacte samenstelling van de lucht bekend?

Zie mijn brief van 3 mei 2010 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 276).

Vraag 4

Is het inmiddels mogelijk om, mochten de vulkanen op IJsland op korte termijn wederom grote hoeveelheden schadelijke stof uit gaan stoten, met meer fijnmazige maatregelen het vliegverkeer veilig te handhaven?

Zie mijn brief van 3 mei 2010 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 276).

Vraag 5

Kunt u aangeven op basis van welke veranderde omstandigheden op maandagavond het besluit genomen werd om vliegen weer toe te staan? Deelt u de mening dat «een beetje veilig» niet bestaat? Was vliegen op zondag 18 april 2010, toen 10 overbrengingsvluchten en 2 cargovluchten mochten vertrekken, veilig of niet veilig?

Zie mijn brief van 3 mei 2010 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 276).

Vraag 6

Kunt u aangeven hoe groot de directe en indirecte schade van de sluiting van het luchtruim voor de Nederlandse economie is geweest?

Laat ik voorop stellen dat allereerst de persoonlijke schade als gevolg van de situatie zeer ingrijpend is geweest voor die tienduizenden reizigers die op Europese en internationale luchthavens gestrand zijn waaronder vele Nederlanders. Ik ben trots op de wijze waarop wij in Nederland en in het bijzonder de luchthaven Schiphol deze mensen goed hebben opgevangen en hebben verzorgd.
Zoals ik u eerder heb aangegeven zijn niet alleen de persoonlijke maar ook de financiële gevolgen groot voor niet alleen de luchtvaartsector maar tevens ook voor alle sectoren die in hun keten afhankelijk zijn het vervoer van goederen en personen met de luchtvaart. Op dit moment is mij alleen de zeer globale informatie bekend zoals door enkele luchtvaartmaatschappijen en organisaties in de media genoemd.

Vraag 7

Kunt u aangeven of een Single European Sky had kunnen bijdragen aan het vinden van creatieve manieren om het vliegverkeer deels overeind te houden? Bent u bereid naar aanleiding van de recente ervaringen opnieuw het belang van een Single European Sky te benadrukken bij uw collega’s uit andere EU-landen?

Ja, ik ben er zeker toe bereid om het belang van Single European Sky (SES) bij mijn Europese collega's te benadrukken. Ik zal dat ook doen op de extra ingelaste Transportraad van 4 mei 2010. De Commissie heeft reeds aangegeven de implementatie van SES te willen versnellen. Ik deel de ambitie om in deze complexe materie tot een succesvol resultaat te komen.
SES hééft een belangrijke bijdrage geleverd aan het vinden van mogelijkheden om het vliegverkeer zo snel als mogelijk te hervatten. De oprichting van FAB's (Functional Airspace Blocks), een belangrijke pijler van SES zal leiden tot een efficiënte en snelle besluitvorming en verregaande afspraken. De samenwerking in het kader van FABEC, het FAB waar Nederland deel van uitmaakt heeft laten zien wat de voordelen zijn, hoewel de FAB’s formeel nog niet in werking zijn getreden. Als gevolg van de uitstekende samenwerking met de FABEC-partners zijn we gekomen tot het operationele concept waarmee het luchtruim in Europa geleidelijk heropend kon worden.

Vraag 8

Bent u bereid deze vragen tegelijkertijd te beantwoorden met de toezending van de door u tijdens het mondeling vragenuur d.d. 20 april 2010 toegezegde brief over de sluiting van het luchtruim als gevolg van de uitbarsting van genoemde vulkaan?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het rapport «De verdiensten van veerdiensten»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de conclusies en aanbevelingen van deze rapportage, in het bijzonder als het gaat om de conclusies ten aanzien van het onvolkomen provinciaal beleid ten aanzien van veerdiensten?

De decentrale overheden hebben de verantwoordelijkheden en de bevoegdheden voor overzetveren. Zij wegen nut en noodzaak van deze verbindingen af binnen de locale omstandigheden.
Mijn ambtsvoorganger heeft op aandringen van uw Kamer in 2006 eenmalig een bijdrage ter beschikking gesteld aan deelnemende decentrale overheden om de noden van overzetveren te verlichten die door omstandigheden op investeringsgebied op achterstand waren geraakt. Zij heeft dit gedaan in de verwachting dat vervolgens de veren die door de decentrale overheden noodzakelijk worden geacht voor hun functie in het verkeer- en vervoerbeleid zich met behulp van deze decentrale overheden konden handhaven.

Vraag 3

Bent u bereid dit rapport mee te nemen in de door u toegezegde evaluatie inzake de omvang en effecten van gedane investeringen in veren, mede in relatie tot de toegekende subsidies aan de verenvloot?2 Wanneer zal genoemde evaluatie door u naar de Kamer worden verstuurd?

In samenwerking met de decentrale overheden zal een evaluatie plaatsvinden naar de omvang en de effecten van de investering op de verlichting van de problematiek van de veren. Het door u genoemde rapport zal ik hierbij benutten.
Ik verwacht deze evaluatie eind dit jaar aan u te kunnen aanbieden.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het zorgelijke gegeven, dat verschillende provincies géén vervolgbeleid zullen voeren ten aanzien van de veren op het moment dat de subsidiemiddelen zijn uitgeput?

Ik acht het te vroeg om nu een inhoudelijke reactie te geven op deze vraag. Ik wacht hiervoor het resultaat van de evaluatie af. Wel kan ik stellen dat ik geen reden zie voor het wijzigen van de verantwoordelijkheidsverdeling tussen rijk en regio ten aanzien van de veren. De regio maakt binnen het verkeer- en vervoerbeleid afwegingen op basis van locale omstandigheden en prioriteert binnen de eigen middelen, waaronder de BDU. Ik acht het daarbij vanzelfsprekend dat de afweging bij de ene decentrale overheid tot andere keuzes zal leiden dan de afweging bij de andere decentrale overheid. Aangezien door locale verschillen de functie en financieringsbehoefte van veren verschillend zijn zie ik geen reden voor het landelijk opleggen van normen.

Vraag 5

Hoe wilt u dit ondervangen? Bent u bereid hierover het gesprek aan te gaan met de betreffende decentrale overheden?

Voor deze vraag verwijs ik naar het antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u het feit dat provincies zeer diverse normen («wildgroei») hanteren bij het toekennen van gelden aan de veren en verschillende provincies de ontvangen subsidiegelden zelfs in het geheel niet hebben besteed aan de veren? Zou het scheppen van een nationaal kader voor de besteding van de desbetreffende subsidiegelden hieraan tegemoet kunnen komen, zoals gesuggereerd in het genoemde rapport?

Ook voor deze vraag verwijs ik naar het antwoord op vraag 4.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht dat gegevens van gedetineerden op straat zijn komen te liggen?1

Ja.

Vraag 2

Is dit bericht waar en zijn er sinds 2003 vanuit de gevangenis meer computers weggegeven?

Het is juist dat twee jongens op een dumpplaats voor computerapparatuur een computer met twee harde schijven hebben gevonden. Vastgesteld is dat één van de schijven defect was. De andere schijf is in gebruik geweest bij de penitentiaire inrichting De Berg te Arnhem. Deze harde schijf bevatte gegevens uit 2002, waaronder notulen van een psycho-medisch overleg, een registratiekaart, procedures, een plattegrond en foto’s van penitentiaire inrichting De Berg.
Ook na 2003 zijn door Justitie personal computers, die waren afgeschreven, ter beschikking gesteld aan scholen ter bevordering van het computeronderwijs. Uiteraard was en is hierbij wel de voorwaarde dat eventueel aanwezige gegevensdragers dienen te zijn geschoond. Bij de betreffende computer is dit helaas niet afdoende gebeurd.

Vraag 3

Geldt bij het weggeven of afdanken van computers een bepaald protocol voor het wissen van vertrouwelijke gegevens en is dat bekend bij het personeel?

Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven dienen gegevensdragers van of af te danken computers afdoende te zijn geschoond. De wijze waarop dit dient te gebeuren is uitgewerkt in een protocol dat is gebaseerd op een voorschrift uit het Handboek «beveiliging Ministerie van Justitie». Het betreffende voorschrift luidt: «Personal computers, laptops e.d., waarop enig gerubriceerd gegeven kan zijn verwerkt, worden pas naar Domeinen of een particulier (bedrijf) afgestoten als de harde schijven eruit zijn verwijderd of de harde schijven zijn gewist met een door de Beveiligingsambtenaar van Justitie goedgekeurd product en volgens een door hem goedgekeurde procedure. De verwijderde harde schijven worden langs mechanische weg vernietigd of onbruikbaar gemaakt, bijvoorbeeld door samenpersen of bewerken met hamerslagen.»
Het protocol is aan alle informatiebeveiligingsfunctionarissen van DJI verstrekt.
Het bovengenoemde handboek en het DJI basispakket informatiebeveiliging waarin onder meer het beheer en de afvoer van personal computers en andere gegevensdragers voor de DJI-organisatie nader is uitgewerkt, is voor alle medewerkers digitaal beschikbaar. Verder wordt in diverse functionele overleggen regelmatig aandacht besteed aan informatiebeveiligingsonderwerpen, waaronder de veilige afvoer van ICT-middelen. Met de instelling in 2008 van een Shared Service Center voor ICT (SSC-I) geschiedt de afvoer van personal computers voor geheel DJI centraal vanuit dit SSC-I.

Vraag 4

Vindt er nader onderzoek plaats hoe dit heeft kunnen gebeuren en wie daarvoor verantwoordelijk is?

Er heeft een forensisch onderzoek plaatsgevonden van de harde schijf. De uitkomsten van dit interne onderzoek zijn bevestigd door een extern bureau. Uit het onderzoek blijkt dat de schijf begin 2003 voor het laatst is gebruikt.
Aangezien de penitentiaire inrichting De Berg niet beschikt over gegevens met betrekking tot personal computers die aan scholen zijn verstrekt, kan niet worden achterhaald aan welke school de betrokken personal computer ter beschikking is gesteld.
De directeur van een penitentiaire inrichting is verantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid binnen zijn inrichting en dus ook voor het op een afdoende wijze wissen van gegevens op gegevensdragers die worden afgestoten.

Vraag 5

Ziet u reden tot aanscherping van het bestaand Justitiebeleid in de omgang met vertrouwelijke gegevens op (oud-)computers?

Ik zie geen aanleiding om het huidige Justitiebeleid in de omgang met vertrouwelijke gegevens te wijzigen. De vondst van de door de penitentiaire inrichting afgestoten personal computer bevestigt wel hoe belangrijk het is dat er op dit punt goede procedures zijn en dat daar de hand aan wordt gehouden. Op dit moment is er een bewustwordingscampagne op het gebied van informatiebeveiliging bij DJI gaande. Hierin krijgen ondermeer deze aspecten aandacht.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het initiatief «KlasseContact», waarbij zieke kinderen via ICT-middelen onderwijs kunnen volgen?

Het is goed dat het initiatief «KlasseContact» bestaat voor díe leerlingen die vanwege hun ziekte echt niet in staat zijn om lessen in de klas te volgen. Overigens moet de inzet steeds zijn om deze leerlingen zo snel mogelijk weer in de klas onderwijs te laten volgen.

Vraag 2

Heeft u er inzicht in hoeveel zieke leerlingen profijt zouden kunnen hebben van dergelijke ICT-middelen in het onderwijs?

In totaal worden er jaarlijks tussen de 4000 en 4500 zieke leerlingen al dan niet tijdelijk ondersteund door onderwijsconsulenten van de onderwijsbegeleidingsdiensten of van de academische ziekenhuizen. Dat is exclusief korte contacten van minder dan een uur en de helpdeskfunctie voor de ouders van kinderen met een nierziekte. Veel van de zieke leerlingen blijven onderwijs in de klas volgen. Voor zieke leerlingen die dit voor een langere periode niet meer kunnen, kan «KlasseContact» een uitkomst bieden. Om hoeveel leerlingen het precies gaat, is moeilijk te zeggen, want hier zijn geen gegevens over. In totaal zijn er nu 237 ict-sets (Digibeter of Webchair) die vanaf 2008 tot op heden 323 keer zijn geplaatst. De sets worden vaak langdurig ingezet.

Vraag 3

Kunt u een indicatie geven van de huidige kosten voor het lesgeven van zieke leerlingen die niet in het klaslokaal aanwezig kunnen zijn?

In totaal gaat er voor het onderwijs aan zieke leerlingen ca € 4.120.000 naar de schoolbegeleidingsdiensten en € 2.575.400 naar de Academische Ziekenhuizen.
Daarnaast zijn er nog leerlingen die een indicatie voor cluster 3 (langdurig ziek: somatisch) en 4 (langdurig ziek: psychiatrisch) hebben. Deze leerlingen volgen onderwijs in een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs of in het reguliere onderwijs met leerlinggebonden financiering.
Er is geen indicatie te geven van de huidige kosten voor het lesgeven van zieke leerlingen buiten het klaslokaal. De kosten voor zieke leerlingen die niet naar school kunnen gaan en leerlingen die wel naar school gaan worden niet apart geregistreerd.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de stelling dat dit soort projecten doubleren en uitval helpt te voorkomen?

Er is niet specifiek onderzoek gedaan naar het effect van dit soort projecten op het voorkomen van doubleren en uitval. Wel blijkt uit onderzoek dat dit soort projecten positief van invloed zijn op het contact met klasgenoten en het onderwijsproces kunnen ondersteunen.
Ik heb de onderwijsinspectie onlangs gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de kwaliteit van het onderwijs aan zieke leerlingen. Ik zal vragen of de invloed van ict-middelen in het onderzoek kan worden meegenomen.

Vraag 5

Kunt u een beeld schetsen van hoeveel in financiële zin gewonnen kan worden door het lesgeven via deze methoden?

Zoals in antwoord op vraag 4 is aangegeven is er geen specifiek onderzoek gedaan naar de financiële effecten van het lesgeven via deze methoden. Daarom is hierover geen beeld te schetsen.

Vraag 6

Zijn er mogelijkheden om dit initiatief te financieren? Zo nee, bent u dan bereid hiervoor middelen beschikbaar te maken?

Binnen de begroting zijn geen middelen beschikbaar voor de financiering voor «klasseContact» naast de middelen die al naar het onderwijs aan zieke leerlingen gaan.

Vraag 1

Kent u het bericht «Tbs’er steekt vrouw neer in Hema»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat deze ter beschikking gestelde (tbs’er) verbleef in een kliniek voor onbehandelbare tbs’ers (longstay)?

Ja.

Vraag 3

Hoe kan het dat een onbehandelbare tbs’er toestemming kreeg voor een op terugkeer in de samenleving voorbereidend verlof?

Zie voor het antwoord op deze vraag het antwoord op vraag 2 van het lid Joldersma (2010Z07267), ingezonden 22 april 2010.

Vraag 4

Wilt u verbieden dat onbehandelbare tbs’ers nog verlof kunnen krijgen? Zo nee, waarom niet?

Naar aanleiding van het incident in Uden zijn alle verloven voor de tbs-gestelden van de betreffende kliniek opgeschort. Ik beraad mij nog op de noodzaak van generieke maatregelen. Zie hiervoor ook het antwoord op vraag 2 van het lid Joldersma.

Vraag 5

Gaat u excuses en schadevergoeding aanbieden aan de vrouw die dankzij dit onzin-verlof werd neergestoken? Zo nee, waarom niet?

Het Schadefonds Geweldsmisdrijven kan een financiële tegemoetkoming bieden aan slachtoffers van een geweldsmisdrijf met ernstig letsel. Het gaat daarbij om een tegemoetkoming voor zowel de immateriële als de materiële schade. Slachtofferhulp Nederland wijst slachtoffers op deze mogelijkheid en ondersteunt hen zon odig bij het indienen van een aanvraag.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de beveiliging van de samenleving veel beter gediend is met afschaffing van de terbeschikkingstelling en oplegging van zeer langdurige gevangenisstraffen aan gevaarlijke misdadigers? Zo nee, waarom niet?

Nee. Uit cijfers blijkt dat tbs-gestelden na beëindiging van hun behandeling minder vaak recidiveren dan gedetineerden die hun straf hebben uitgezeten. Bovendien blijkt dat, hoewel het aantal tbs-gestelden met een verlofmachtiging is toegenomen van 726 in 2005 naar 971 in 2009, het aantal ontvluchtingen en onttrekkingen in dezelfde periode is gedaald van 73 in 2005 naar 22 in 2009.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Gratis joint op verkiezingsdag»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat het uitdelen van gratis joints onverantwoord is?

Ik acht het gratis uitdelen van joints aan vaste klanten van coffeeshops om hen over te halen te gaan stemmen een ongewenste zaak.

Vraag 3

In hoeverre druist het gratis uitdelen van joints in tegen de zogenaamde AHOJG-gedoogcriteria voor coffeeshops? Is het op basis daarvan mogelijk coffeeshops te sluiten die gratis joints uitdelen of ziet u andere mogelijkheden om op te treden?

Het kenbaar maken van het voornemen tot het uitdelen van gratis joints is aan te merken als een openbaarmaking die gericht is op de bevordering van de verkoop, aflevering of verstrekking van softdrugs. Daarmee is het in strijd met het verbod op affichering zoals dit in de aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie is opgenomen en zoals dit is vertaald is naar de AHOJG-criteria in de APV van de gemeente Maastricht. Ten aanzien van het onderdeel Affichering wordt, zoals bepaald in het lokale coffeeshopbeleid, bij de eerste overtreding een waarschuwing gegeven. Deze waarschuwing is inmiddels namens de burgermeester van Maastricht gegeven. Bij volgende overtredingen zal worden opgetreden door het opleggen van een last onder dwangsom.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat het wenselijk is dat coffeeshopshouders eindelijk hun maatschappelijke verantwoordelijkheid gaan nemen door geen gratis joints te verstrekken en door verslaafde blowers niet toe te laten in de coffeeshop?

Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat de regering van de Verenigde Staten de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Syrië heeft ontboden in verband met mogelijke levering van Scud-raketten aan de terroristische Hezbollah-beweging in Libanon?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid – in navolging van de VS – de Syrische ambassadeur in Nederland te ontbieden en hem over deze kwestie dringend aan te spreken?

Op grond van de ons tot nog toe beschikbare informatie is er op dit moment voor Nederland geen goede grond om de Syrische ambassadeur te ontbieden.

Vraag 3

Bent u bereid Syrië te laten weten dat u iedere levering van wapentuig aan Hezbollah ten zeerste veroordeelt?

Nederland heeft zich altijd sterk gemaakt voor de naleving van verplichtingen voortvloeiende uit VNVR-resoluties 1559 en 1701, die beide oproepen tot ontwapening van milities in Libanon. Wanneer en waar mogelijk worden betrokken partijen hierop door Nederland gewezen. Syrië is zeer goed bekend met de Nederlandse positie.

Vraag 4

Bent u bereid te bevorderen dat ook de internationale gemeenschap zich krachtig uitspreekt tegen wapenleveranties door Syrië aan Hezbollah en tevens te bevorderen – mocht Syrië zich inderdaad hieraan hebben schuldig gemaakt – dat hieraan krachtige sancties jegens Syrië worden verbonden? Op welke wijze en op welke termijn?

Aangenomen mag worden dat als blijkt dat deze berichten op waarheid berusten, dat deze schending van VNVR-resoluties zowel in de VN-veiligheidsraad als in EU-kader aan de orde zal worden gesteld. Ik acht het niet opportuun te anticiperen op de maatregelen die in dit geval genomen kunnen worden.

Vraag 1

Bent u bekend met het voorgenomen coalitieakkoord in Utrecht waarin de partijen een legale bevoorrading van coffeeshops met een experiment willen opstarten?1

Ja.

Vraag 2

Past dit experiment binnen de landelijke en Europese wetgeving en de door Nederland gesloten verdragen over de handel in softdrugs? Zo nee, op welke gronden is dit experiment niet passend?

Nee, artikel 3 van de Opiumwet verbiedt onder andere het verkopen, leveren, verstrekken of vervoeren van de op lijst II genoemde drugs. Het valt niet in te zien hoe een experiment zoals door het College van B&W van Utrecht wordt voorgestaan mogelijk is zonder een of meer van deze handelingen te verrichten. Bovendien valt een dergelijk experiment buiten de in de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie vastgelegde criteria.
De Opiumwet is in overeenstemming met de bepalingen van de drie VN-drugsverdragen van 1961, 1971 en 1998. Alle EU-lidstaten hebben zich gebonden aan de VN-drugsverdragen.

Vraag 3

Welke andere gemeenten zijn nog van plan aan bevoorrading van coffeeshops mee te werken door deze plaatselijk te reguleren? Loopt dit niet vooruit op de hoofdlijnenbrief die controversieel is verklaard?

Er zijn verschillende gemeenten geweest die naar aanleiding van de hoofdlijnenbrief Drugsbeleid van 29 september 2009 (Kamerstukken II, vergaderjaar 2009–2010, 24077, nr. 239) hebben aangegeven dat zij een experiment met de bevoorrading van coffeeshops zouden willen uitvoeren. Door mijn departement is in het onderlinge contact, onder verwijzing naar de betreffende passage in de hoofdlijnenbrief, steeds aangegeven dat enigerlei experiment met gereguleerde teelt, al dan niet ten behoeve van de bevoorrading van coffeeshops, niet in deze kabinetsperiode plaats zal vinden.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het voorgestelde experiment van de Gemeente Utrecht in het licht van het arrest inzake coffeeshop Checkpoint te Terneuzen?

Beide kwesties moeten mijns inzien los van elkaar bezien en beoordeeld worden. Bij het arrest inzake coffeeshop Checkpoint te Terneuzen was sprake van georganiseerde criminaliteit. Aan het voorgestelde experiment te Utrecht ligt een meer principiële juridische vraag ten grondslag met betrekking tot de bevoegdheden van de gemeente.

Vraag 5

Hoe beoordeeld u de stelling van de coalitie in Utrecht dat het voorgenomen experiment met de bevoorrading van coffeeshops een positief effect heeft op criminalisering en overlast?2

Mij zijn geen gegevens bekend die deze bewering onderbouwen.

Vraag 6

Bent u bereid hier op te treden en de Nederlandse wetgeving en de internationale afspraken te handhaven?

Het Openbaar Ministerie te Utrecht heeft aangegeven niet in het voornemen van het nieuwe Utrechtse college gekend te zijn, en conform het huidige beleid te zullen blijven handhaven. Zodra de gelegenheid zich voordoet zal ik het College van B&W aangeven dat het onwenselijk is dat het voornemen uit het Utrechtse coalitieakkoord in deze kabinetsperiode tot uitvoering wordt gebracht.

Vraag 1

Hoe verklaart u dat er, zoals u in uw antwoord op eerdere vragen stelt1, foto’s van en informatie over apenexperimenten van een onderzoek dat volgens u niets te maken heeft met Mars 500, terecht zijn gekomen op de officiële website van het Mars 500 project? Kunt u aangeven op welke wijze u deze kwestie heeft onderzocht en op welke informatie u zich heeft gebaseerd bij de beantwoording van mijn vragen daarover? Zo nee, waarom kunt u dit niet toelichten?

Het Mars500-project is een samenwerking tussen ESA en het Russische Institute for Biomedical Problems (IBPM). Omdat Nederland hierin geen contractpartner is, heb ik ESA verzocht om nadere informatie over het Mars500-project. ESA heeft mij daarop per email en met kopieën van haar correspondentie met IBPM duidelijk gemaakt dat bij het Mars500-project geen experimenten met apen plaatsvinden. Het bericht over dergelijke experimenten was door IBMP ten onrechte op de Mars500-website geplaatst, maar is door IBMP 1 dag later van deze website verwijderd op nadrukkelijk verzoek van ESA. Met brief van 7 april 2010 heeft IBMP vervolgens aan ESA bevestigd dat het Mars500-project uitsluitend onderzoek betreft naar gevolgen van langdurige menselijk verblijf in de ruimte via een gesimuleerde vlucht van 520 dagen naar Mars.

Vraag 2

Kunt u toelichten waar u uw stelling op baseert dat ESA geen plannen noch belangstelling heeft om te experimenteren met dieren noch de ambitie heeft dieren te gebruiken voor ruimtevluchten?2 Hoe verklaart u in dit opzicht de positie die ESA hier op haar eigen website over inneemt, waar wordt aangegeven dat de activiteiten van ESA Life Sciences alle aspecten van de Space Life Sciences beslaan, inclusief onderzoek met dieren?3

Mijn door u geciteerd antwoord betreft het Mars500-project. In het kader van het ESA-programma voor Leven en Exacte Wetenschappen (ELIPS) kan wel ruimteonderzoek plaats hebben met ongewervelde dieren of knaagdieren. Zoals ook benadrukt in mijn eerdere beantwoording, houdt ESA zich hierbij volledig aan de op het terrein van onderzoek met dieren van toepassing zijnde regels en wetgeving van de Europese Unie en van COSPAR1. Naar mij bekend zijn er thans geen Nederlandse wetenschappers betrokken bij ruimteonderzoek met dieren.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat door ESA letterlijk gesproken wordt over de noodzaak om te experimenteren op kleine dieren in een ruimteomgeving4 waar u in uw antwoorden stelt dat ESA daar geen belangstelling voor zou hebben? Kunt u dit toelichten?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Welke ruimte laat de Wet op de dierproeven in uw optiek voor dierproeven voor ruimteonderzoek? Acht u het mogelijk dat binnen de kaders van de Wet op de dierproeven experimenten op levende dieren worden toegestaan voor onderzoek dat gericht is op reizen naar en/of andere ontwikkelingen in de ruimte? Zo ja, op welke precieze gronden zou dan goedkeuring worden gegeven voor dergelijke dierproeven en kunt u dat toelichten aan de hand van de betreffende bepalingen in de Wet op de dierproeven? Zo nee, op welke wijze kunt u garanderen dat dergelijke experimenten dan ook niet plaatsvinden, en hoe moet de informatie van ESA over dierproeven in haar onderzoek dan worden beoordeeld?

Binnen de Wet op de dierproeven is het toegestaan om dierproeven te verrichten, mits het belang van de proef opweegt tegen het ongerief dat het dier wordt aangedaan, en het doel niet op een andere manier kan worden bereikt dan door middel van een dierproef. In Nederland wordt deze afweging over de toelaatbaarheid van dierproeven gemaakt door de Dier Experimenten Commissies (DEC’s). De DEC’s beoordelen daarmee de ethische en maatschappelijke aanvaardbaarheid van een dierproef. Deze beoordelingen worden uitgevoerd in de lidstaat waar het onderzoek plaats vindt. Daarom kan ik alleen spreken voor de Nederlandse situatie.

Vraag 5

Deelt u de mening dat dierproeven voor ruimteonderzoek ethisch onacceptabel en maatschappelijk onaanvaardbaar zijn? Zo ja, welke maatregelen kunnen we van u verwachten om dergelijke proeven uit te bannen, zowel in Nederland als in Europa? Zo nee, kunt u toelichten waarom u experimenten op levende dieren voor ruimteonderzoek toelaatbaar acht?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van Kassa van 17 april jl.?1

Ja.

Vraag 2

Heeft de Stichting van de Arbeid volgens u alleen toegezien op het proces van de totstandkoming van de regeling of zich ook bemoeid met de inhoud daarvan?

Voor een inhoudelijk oordeel over de toetsnorm voor beschikbare premieregelingen met beleggingsmogelijkheid, die door de verzekeraars op eigen initiatief is voorgesteld naar aanleiding van de toetsnorm voor individuele beleggingsverzekeringen, heeft de Stichting van de Arbeid zich tijdens het overlegproces met het Verbond gewend tot de Ombudsman Financiële Dienstverlening. Aan de Ombudsman, de heer J.W. Wabeke, is gevraagd aan te geven hoe hij de uitwerking door het Verbond van Verzekeraars met betrekking tot de structuur en de hoogte van de in de toetsnorm opgenomen parameters zou beoordelen. Met zijn specifieke inhoudelijke kennis heeft de Ombudsman vervolgens op een aantal punten concessies afgedwongen van de verzekeraars. De partners in de Stichting hebben dit proces gevolgd. Zonder de toetsnorm inhoudelijk te kunnen beoordelen, heeft de Stichting van de Arbeid op basis van een eindrapportage van de Ombudsman vastgesteld dat de norm als redelijk en juist beoordeeld is door de Ombudsman Financiële Dienstverlening.

Vraag 3

Indien de Stichting van de Arbeid zich alleen met het proces heeft beziggehouden, deelt u dan de mening dat van deze regeling ten onrechte de suggestie uitgaat dat sociale partners zich verbonden hebben aan de inhoud van de regeling?

Nee. Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Indien het voorgaande niet het geval is, waarom ontkent de Stichting van de Arbeid dit dan in de uitzending?

De door Kassa uitgezonden geluidsfragmenten zijn opgenomen en uitgezonden zonder toestemming van betrokkenen. Betrokkenen waren zelfs niet op de hoogte van de opnames. De Stichting heeft verklaard zich niet te herkennen in het beeld dat in de uitzending over de betrokkenheid van de Stichting is opgeroepen.

Vraag 5

Onderschrijft u de in de uitzending ingenomen stelling dat een gemiddeld kostenpercentage van 1% voor beleggingsfondsen gebruikelijk is? Zo ja, hoe verhoudt dat zich volgens u tot de norm van maximaal 1,5% en maximaal 9,5% van de premie-inleg?

Nee, dit is zijn algemeenheid niet te zeggen; het kostenpercentage hangt van veel verschillende factoren af. Van het Verbond van Verzekeraars hebben wij begrepen dat de gemiddelde beleggingskosten rond de 1,5% liggen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er een groot verschil in kosten is tussen een individuele beschikbare premieregeling en een collectieve? Zo ja, waarom komt dit dan niet tot uiting in de compensatieregeling die aansluit bij de Wabeke-norm voor individuele woekerpolissen?

Het is niet aan mij om een oordeel te geven over de hoogte van de compensatieregeling. De gepresenteerde toetsnorm geldt voor overeenkomsten die in het verleden zijn gesloten en is door de sector zelf tot stand gebracht. De Stichting van de Arbeid neemt het oordeel van de Ombudsman Financiële Dienstverlening over dat deze norm op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen.

Vraag 7

Is het waar dat een betere compensatieregeling niet betekent dat verzekeraars de daarvoor benodigde middelen onmiddellijk op tafel moeten leggen, maar dat deze kosten pas over vele jaren of zelfs decennia genomen moeten worden?

De feitelijke betaling vindt plaats op pensioenleeftijd, of wordt verrekend bij de vernieuwing van een contract. Los daarvan moeten verzekeraars voorzieningen treffen in verband met toekomstige compensatie die ten laste gaan van het huidige resultaat.

Vraag 8

Deelt u de mening dat de Wabeke-norm een woekernorm is?

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 9

Wat vindt u van de suggestie om banksparen open te stellen voor pensioenproducten?

Voor vermogensopbouw voor de oudedag in de derde pijler is banksparen mogelijk. In de tweede pijler is vanuit de optiek van bescherming van de deelnemer in de Pensioenwet dwingend voorgeschreven dat een ouderdomspensioen levenslang moet zijn. Omdat bankspaarproducten niet voorzien in een afdekking van het langlevenrisico acht het kabinet de gedane suggestie voor de tweede pijler onwenselijk.

Vraag 1

Kent u het bericht «Nog niet alle zaaimachines aangepast voor maiszaad»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat nog niet alle zaaimachines uitgerust zijn met deflectoren om bijensterfte te voorkomen?

Ja, dat is waar. De deflectorverplichting is gekoppeld aan het gebruik van met bepaalde gewasbeschermingsmiddelen behandeld maïszaad. De situatie is daarbij als volgt: op verzoek van de houders van toelatingen voor gewasbeschermingsmiddelen op basis van de werkzame stoffen clothianidin, thiamethoxam en imidacloprid heeft het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) de desbetreffende toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen voor de behandeling van maïszaad gewijzigd met ingang van 8 januari 2010. In die toelatingen heeft het Ctgb bepaald dat het zaad slechts mag worden gezaaid met behulp van zogenoemde deflectoren op de zaaimachine. Tevens echter heeft het Ctgb een aflever- en opgebruiktermijn voor reeds behandeld maïszaad vastgesteld tot 1 juli 2010. Dit betekent dat bestaande voorraden van behandeld maïszaad nog tot 1 juli 2010 met het oude etiket op de markt mogen worden gebracht en dientengevolge ook mogen worden gebruikt zonder deflector. Nu de termijn op 1 juli eindigt, mag behandeld maïszaad nadien uitsluitend met behulp van een zaaimachine, voorzien van deflectoren worden uitgezaaid.
Het Ctgb heeft daarmee vooruitgelopen op Richtlijn 2010/21/EU van de Commissie van 12 maart 2010 tot wijziging van bijlage I bij Richtlijn 91/414/EEG van de Raad wat betreft de specifieke bepalingen voor clothianidin, thiamethoxam, fipronil en imidacloprid (Pb EU, L65). Deze richtlijn stelt aanvullende regels ter bescherming van niet tot de doelsoorten behorende organismen, met name honingbijen. Deze regels moeten met ingang van
1 november 2010 worden toegepast. Voor zaadbehandelingen zijn de doelen het vrijkomen van stof zoveel mogelijk te beperken en een zo groot mogelijke inwerking van het zaad in de bodem te bereiken. Voor spuittoepassingen moeten zo nodig aanvullende risicobeperkende maatregelen worden genomen.

Vraag 3

Is het waar dat de Algemene Inspectiedienst (AID) te kennen heeft gegeven hierop niet te zullen controleren? Zo ja, hoe beoordeelt u dit? Zo nee, hoe zal de AID hiermee omgaan?

Nee. Tot op heden heeft de AID 22 controles uitgevoerd op de eisen gesteld aan het zaaien van maïs en daarbij geen overtredingen aangetroffen. De controles hadden een preventief karakter om te bevorderen dat zaaimachines zo spoedig mogelijk met deflectoren worden uitgerust. Vanaf 1 juli 2010 is het uitsluitend nog toegestaan om maïszaad dat is behandeld met de desbetreffende gewasbeschermingsmiddelen te zaaien met een machine voorzien van deflectoren. Bij constatering van een overtreding van deze eis, kan een bestuurlijke boete worden opgelegd.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het niet aanvaardbaar is om de gezondheid van de bijen in gevaar te brengen door te zaaien met niet aangepaste zaaimachines? Zo nee, waarom niet?

Ja. De door het Ctgb gekozen opgebruiktermijn betekent dat ruim voor de termijn die Richtlijn 2010/21/EU stelt, niet langer gebruik mag worden gemaakt van niet aangepaste zaaimachines. Zie verder mijn antwoorden op vragen 2 en 5.

Vraag 5

Bent u bereid maatregelen te treffen om het zaaien met niet-aangepaste machines tegen te gaan? Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzonderlijke situatie waarin melkschapenbedrijven met zeldzame landbouwhuisdierrassen zoals het Friese melkschaap verkeren?

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat duurmelken bij melkschapen geen mogelijkheid is? Zo ja, hoe beoordeelt u de consequenties hiervan?

Ja. Het feit dat melkschapen niet duurgemolken kunnen worden, heeft financiële consequenties voor de veehouders. Hun bron van inkomsten valt weg als de schapen geen melk meer geven. Door het fok- en aanvoerverbod kunnen deze schapen niet vervangen worden. Hoe groot de financiële consequenties voor een individuele veehouder zijn, hangt af van verschillende factoren zoals de spreiding in het aflamseizoen en (op een besmet bedrijf) het aantal geruimde dieren.

Vraag 3

Is het mogelijk om de dieren die niet geruimd zijn op besmette bedrijven herhaald individueel te testen gedurende 1 jaar om vast te stellen welke dieren wel en niet besmet zijn, bijvoorbeeld door het afnemen van meerdere vaginaalswabs? Zo ja, bent u bereid een regeling voor te bereiden die dit mogelijk maakt? Zo nee, waarom niet en waarom is het dan wel mogelijk om bokken individueel te testen?

Het is niet mogelijk om bij achtergebleven dieren op besmette bedrijven onderscheid te maken tussen besmette en onbesmette dieren. Herhaaldelijk testen van individuele dieren geeft geen zekerheid over een negatieve uitslag, omdat de dieren intermitterend uitscheiden.
Hierdoor blijft het risico bestaan dat positieve dieren niet tijdig gedetecteerd worden. Als deze dieren alsnog drachtig worden, vormen ze opnieuw een bron van infectie. Bokken vormen geen direct risico voor de volksgezondheid. De kans dat een herhaald negatief geteste bok geiten kan infecteren, wordt zeer klein geacht. Daarom is het wel toegestaan om bokken op basis van een herhaald negatieve testuitslag in te zetten voor de fokkerij.

Vraag 4

Welke maatregelen bent u bereid te nemen om de melkschapenhouders met bedreigde landbouwrassen tegemoet te komen?

Er zijn verschillende maatregelen voor door Q-koorts getroffen bedrijven. In deze maatregelen wordt geen onderscheid gemaakt tussen geiten- of schapenbedrijven.
Op 25 mei jl. is het project «Kans» van start gegaan. In dit project bied ik veehouders begeleiding ten aanzien van de financieel-economische situatie in de nabije toekomst. Het beoogt ondernemers te faciliteren bij heroriëntatie. Daarnaast kunnen bedrijven in acute liquiditeitsproblemen gebruik gaan maken van de regeling voor advisering van bedrijven bij liquiditeitsproblemen. Ondernemers die in financiële moeilijkheden zitten, kunnen in het kader van deze maatregel subsidie krijgen voor een onafhankelijk advies over hoe zij de financiële problemen kunnen aanpakken.
De Garantstelling Landbouw geeft ondernemers in bepaalde gevallen de mogelijkheid een beroep op de overheid te doen voor het afsluiten van een lening voor investeringen.
Ten slotte is er een regeling voor zelfstandige bedrijven die door maatregelen in het kader van bestrijding van een dierziekte op de rand van een faillissement staan. Deze regeling is per 1 juni in werking getreden en is opengesteld voor de door Q-koorts getroffen bedrijven (zie Kamerbrief van 7 april 2010, TK 32 123 XIV, nr. 192).

Vraag 5

Deelt u de zorg dat zeldzame landbouwhuisdierrassen zouden kunnen verdwijnen als gevolg van het ruimingsbeleid? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze wilt u dit voorkomen?

Het Friese/Zeeuwse melkschaap behoort tot een zeldzaam schapenras. Op basis van aantallen dieren en analyse van genetische diversiteit is het ras kwetsbaar.
Op dit moment zijn er twee besmet verklaarde melkschapenbedrijven met het Friese/Zeeuwse melkschaap. Het aantal geruimde dieren en dieren met een levenslang fokverbod op deze twee besmette bedrijven vormen geen bedreiging voor het voortbestaan van het ras.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht waarin de Europese primeur van een vrachtauto die rijdt op vloeibaar biogas/groen gas wordt bekendgemaakt?1

Ja

Vraag 2

Kunt u een overzicht verschaffen van de fiscale maatregelen die u heeft genomen om het rijden op biogas/groen gas door vracht- en personenauto’s te stimuleren? Kunt u aangeven hoe deze zich verhouden tot fiscale stimuleringsmaatregelen voor andere duurzame alternatieven zoals het rijden op biobrandstoffen, elektriciteit en waterstof?

Voor de vergelijking van de fiscale behandeling van biogas/groen gas met die van andere duurzame alternatieven zoals het rijden op andere biobrandstoffen, elektriciteit en waterstof verwijs ik naar mijn toezegging gedaan tijdens het Algemeen Overleg van 8 april jl. om voor de zomer een brief aan uw Kamer te sturen met daarin een integraal overzicht van de behandeling van de verschillende brandstoffen in het verkeer. In deze brief zal ook aandacht worden besteed aan het aspect techniekneutraliteit.
Biogas wordt nu, veelal mede gefinancierd uit de SDE-regeling, op relatief beperkte schaal geproduceerd door vergisting van bijvoorbeeld mest, rioolslib en reststoffen, soms met co-vergisting met andere organische materialen zoals maïs, gerst en aardappelen. Wanneer biogas wordt bewerkt zodat het dezelfde kwaliteit krijgt als aardgas in het aardgasnet wordt gesproken van groen gas. Biogas/groen gas is een van de meest duurzame biobrandstoffen maar is relatief duur om te produceren.
Biogas/groengas wordt fiscaal hetzelfde behandeld als aardgas. Voor aardgas in de vorm van CNG (Compressed Natural Gas) als motorbrandstof geldt een laag tarief in de energiebelasting (EB) van 3 cent per Nm3. Een belangrijk argument voor invoering van dit lage tarief was destijds het milieuvoordeel van aardgas ten opzichte van diesel. Met het schoner worden van dieselauto’s wordt dit milieuvoordeel steeds kleiner. De belastingdruk per kilometer op de brandstof CNG is lager dan op elektriciteit gebruikt in een vergelijkbare elektrische auto. Verder geldt een gunstiger behandeling dan voor dieselpersonenauto’s in de BPM en de MRB. Er geldt verder voor aardgaspersonenauto’s geen toeslag in de BPM en geen toeslag in de MRB ter compensatie van lagere belasting op de brandstof zoals die wel geldt voor LPG- en dieselauto’s. Bij de invoering van het tarief van 3 cent EB was de gedachte dat vooral bussen, bestelauto’s en taxi’s de overstap zouden maken van diesel naar aardgas. CNG is vanwege de beperkte actieradius een minder geschikte brandstof voor vrachtauto’s en touringcars. De in vraag 1 genoemde vloeibare gassen LNG (Liquefied Natural Gas) en LBG (Liquefied Biogas) zijn voor deze toepassing wel geschikt. De fiscale behandeling van deze beide vloeibare gassen is gelijk aan die van LPG: het accijnstarief bedraagt € 154 per 1000 kg. Dit komt overeen met 9 cent per Nm3 CNG. De gelijke fiscale behandeling van LNG en LBG aan LPG is verplicht op grond van de Richtlijn Energiebelastingen2. Het tarief voor LNG ligt hoger dan het tarief voor CNG, maar is fors lager dan het tarief voor diesel (42 cent accijns per liter). De facto worden ook LNG en LBG in fiscaal opzicht dus gunstiger behandeld dan diesel.
De discussie over het gebruik van biogas/groen gas in het wegverkeer is een zeer recente ontwikkeling. Tot voor kort werd alleen fossiel CNG in beperkte mate toegepast in het wegverkeer. Een belangrijke vraag is in hoeverre de inzet van groen gas in het verkeer de meest efficiënte en kosteneffectieve maatregel is om bij te dragen aan de CO2-doelstellingen. Groen gas is immers ook rechtstreeks toepasbaar in huishoudens door bijmenging in het bestaande gasnet, waarmee de CO2-uitstoot van huishoudens kan worden gereduceerd.
De stimulering van de toepassing van biobrandstoffen in het wegverkeer gebeurt in Nederland primair via een verplichtstelling en niet via de fiscaliteit. Voor leveranciers van benzine en diesel aan het wegverkeer geldt een verplichting om een deel hiervan te leveren als biobrandstof. Deze verplichtstelling is techniekneutraal aangezien de keuze voor het type biobrandstof wordt overgelaten aan de markt. Het verplichtingdeel bedraagt in 2010 4%. Op grond van Europese regelgeving wordt tot 2020 een tot minimaal 10% oplopend aandeel hernieuwbare energie in de vervoerssector voorgeschreven. In de praktijk wordt nu aan de verplichting voldaan door een bepaald percentage biobrandstoffen toe te voegen aan de reguliere brandstoffen, bijvoorbeeld ethanol aan benzine en biodiesel aan diesel. Geleidelijk komen ook (meer) pure biobrandstoffen als E- 85 en andere vormen van hernieuwbare energie, zoals hernieuwbare elektriciteit, meer in beeld.
Met de verplichtstelling wordt een groeiende inzet van biobrandstoffen in het verkeer gegarandeerd. Dit betekent dat indien groen gas in het verkeer wordt ingezet, er bij een gelijkblijvend verplichtingpercentage minder andere biobrandstoffen zoals bio-ethanol en biodiesel hoeven te worden toepast. Wanneer biogas/groen gas in het verkeer andere biobrandstoffen vervangt, ontstaat niet noodzakelijk een hogere CO2-reductie.

Vraag 3

In hoeverre is het huidige beleid techniekneutraal? Ziet u aanleiding om techniekneutralere voorwaarden te formuleren om voor fiscale maatregelen in aanmerking te komen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

In hoeverre geeft de in vraag 2 gevraagde vergelijking u aanleiding om het fiscale regime voor het rijden op biogas/groen gas aan te passen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Erkent u dat het overschrijven van een hele bladzijde strijdig is met de forensische norm voor het afnemen van een schrijfproef?1

Nee. De betreffende FT-norm schrijft slechts voor dat de tekst aan de betrokkene moet worden gedicteerd. Het gedeeltelijk overschrijven van de gedicteerde tekst is op zichzelf niet in strijd met die norm. Wel meen ik dat het overschrijven als bijzonderheid had moeten worden vermeld in het proces-verbaal van de betreffende schrijfproef.

Vraag 2

Waarop baseert u de «overschrijfhypothese» terwijl die door de feiten en de betrokken getuigen wordt tegengesproken en allen stellen dat alles volgens de richtlijnen is verlopen en zich geen bijzonderheden hebben voorgedaan?

De «overschrijfhypothese» biedt een logische verklaring voor de herstelactie die mogelijk heeft plaatsgevonden nadat klaarblijkelijk was geconstateerd dat mevrouw W. de gedicteerde tekst op de achterkant van het eerste blad doorschreef. Zij past bovendien bij de verklaringen die mevrouw W. tegenover de Rijksrecherche heeft afgelegd en bij de destijds gemaakte aantekeningen in haar agenda. De enkele omstandigheid dat een aantal door de Rijksrecherche gehoorde getuigen heeft verklaard «dat alles volgens de richtlijnen is verlopen en zich geen bijzonderheden hebben voorgedaan», doet aan de aannemelijkheid van de overschrijfhypothese niet af.

Vraag 3

Uit welke agenda-aantekeningen of verklaring van mevrouw W., van haar advocaat of van de betrokken rechercheur blijkt dat er een hele bladzijde zou zijn overgeschreven en de originele bladzijde is weggegooid?

Dat kan volgen uit de agenda-aantekeningen van mevrouw W. bij de datum 3 april 2006. Over die aantekeningen heeft mevrouw W. tegenover de Rijksrecherche verklaard dat zij zich meent te herinneren dat zij op het eerste blad op de achterzijde verder schreef, omdat zij de voorzijde had volgeschreven en dat dat niet de bedoeling was, omdat de tekst niet mocht doordrukken.
Verder verklaarde zij dat zij vervolgens op een nieuw blad moest verder schrijven en dat zij een nieuw blad uitgereikt kreeg waarop zij de proef had voortgezet.
Mede op basis daarvan is van de gang van zaken tijdens de schrijfproef een reconstructie gemaakt. Die geeft grond voor de aanname dat de bladzijde waarvan de achterzijde was beschreven, is weggegooid.

Vraag 4

Waarom heeft de Rijksrecherche de mogelijkheid van het weggooien niet onderzocht, nu dit de pijler lijkt te zijn onder uw antwoord?

De mogelijkheid van het weggooien heeft wel deel uitgemaakt van het onderzoek door de Rijksrecherche. Getuigen zijn ernaar gevraagd, maar wisten zich de relevante feitelijke details niet of slechts ten dele te herinneren. Zie voorts het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Waar in het rapport en door welke onderzoeksactiviteiten is de fraudehypothese van de Rijksrecherche weerlegd, anders dan het horen van getuige F. die slechts verklaart dat het ontbreken van de passage niet van invloed is geweest op de uitslag?

Deze fraudehypothese is door de Rijksrecherche geformuleerd ten behoeve van haar feitenonderzoek. Zij is vervolgens niet aannemelijk geoordeeld. Zie ook het antwoord op vraag 6. De getuige F. heeft overigens niets verklaard over de totstandkoming van de schrijfproef, maar over de bruikbaarheid van het resultaat voor het handschriftvergelijkend onderzoek. Ik citeer uit zijn verklaring: «De bedoeling is dat wij een stuk handgeschreven tekst of een aantal handtekeningen ontvangen dat wij als vergelijkingsmateriaal kunnen gebruiken. Indien er niet geheel is voldaan aan de richtlijnen, wil dat niet zeggen dat dit meteen onbruikbaar is. We hadden voldoende aan het aangeleverde materiaal om tot een oordeel te komen».
Uit de verklaring van getuige F. kan worden geconcludeerd dat, indien de FT-norm wel was overschreden, het materiaal volgens getuige F. niettemin bruikbaar zou zijn geweest.

Vraag 6

Waarom zijn de in de bijlage2 opgenomen tegenstrijdige verklaringen van betrokkenen en onregelmatigheden in combinatie met de onmogelijke tijdlijn en de onverklaard gebleven ontbrekende passage, in tegenstelling tot hetgeen fraude-experts3 en statistici (zoals Richard Gill) volgens u geen aanwijzingen voor frauduleus handelen?

Met «frauduleus handelen» wordt kennelijk gedoeld op de mogelijkheid dat een ander dan mevrouw W. de schrijfproef heeft afgelegd, of dat mevrouw W. een aantal gedicteerde woorden bewust niet heeft opgeschreven. Het onderzoek van de Rijksrecherche geeft evenwel geen reden om eraan te twijfelen dat mevrouw W. de schrijfproef heeft afgelegd. De schrijfproefformulieren van mevrouw W. zijn daadwerkelijk beschreven door mevrouw W., gezien de door het NFI geconstateerde sterke samenhang tussen dit handschrift en het van mevrouw W. afkomstige handschrift op andere ter vergelijking gebruikte dragers. Voorts valt niet in te zien hoe met het enkele niet opschrijven van 15 van de 131 gedicteerde woorden het resultaat van het handschriftvergelijkend onderzoek zodanig zou kunnen worden beïnvloed, dat daardoor niet meer zou kunnen worden vastgesteld dat mevrouw W. de auteur is van de anonieme briefjes.
Het onderzoek door het Nederlands Forensisch Instituut en het onderzoek door het Britse Forensic Science Services hebben tot slot geen aanwijzingen opgeleverd dat de tekst op de anonieme briefjes van dezelfde schrijver afkomstig is, noch dat die afkomstig is van een van de deelnemers aan de schrijfproef.

Vraag 7

Hoe verhouden deze feiten en verklaringen zich tot uw antwoord op de achtste vraag van de eerder gestelde Kamervragen dat de geformuleerde eventualiteiten zich niet hebben voorgedaan?

Zie het antwoord op vraag 8.

Vraag 8

Kunt u per punt van bijlage 1 uiteenzetten waarom de Rijksrecherche geen onderzoek (aanvullende vragen etc.) naar de fraudeaanwijzingen heeft verricht dan wel kunt u de pagina’s noemen, waarop de onderzoeksactiviteiten (inclusief de uitkomsten) zijn beschreven?

De herstelhypothese is niet onverenigbaar met de in de bijlage gereleveerde «feiten en verklaringen». De fraudehypothese heeft wel deel uitgemaakt van het feitenonderzoek van de Rijksrecherche maar is ondanks de «feiten en verklaringen» niet aannemelijk geworden.
Naar tijdstippen heeft de Rijksrecherche wel onderzoek gedaan, maar er is onduidelijkheid blijven bestaan over het exacte tijdstip waarop de opdracht tot het uitvoeren van de schrijfproeven bij het korps Noord- en Oost Gelderland is binnengekomen. Dit is ook vermeld in het persbericht en in mijn antwoord op vraag 7 van eerdere vragen van het lid Pechtold (D66) over een Rijksrechercheonderzoek naar schrijfproeven in het kader van de Deventer moordzaak en het klachtrecht bij het Openbaar Ministerie (TK 2009–2010, 1788). Ook dat doet echter in mijn ogen niet af aan de aannemelijkheid van de herstelhypothese en onaannemelijkheid van de fraudehypothese.