Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Kwetsbare gezinnen op Bonaire dupe van bezuinigingen»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het openbaar lichaam Bonaire voornemens is de begrotingssteun aan Woningbouwstichting Fundacion Cas Bonairiano (FCB) met ruim 13% te verlagen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat door deze maatregel alle huurders van sociale huurwoningen op Bonaire worden getroffen, die op basis van hun inkomen nu al regelmatig problemen hebben met het betalen van de huur?

In het antwoord op vraag 4 van het lid Bosman (VVD) inzake de begroting van het openbaar lichaam Bonaire voor het dienstjaar 2018 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 1475), heb ik u op de hoogte gebracht van de inschatting die door het bestuurscollege is gemaakt.
FCB zegt per brief d.d. 11 januari 20182 onder andere het volgende over de consequenties voor kwetsbare groepen. «Met deze maatregel worden alle huurders van onze sociale huurwoningen die op basis van hun inkomen nu al regelmatig problemen hebben met het betalen van de huur geraakt. Met de huidige bijdrage van US$ 698.324 wordt voor 482 huurders de huur verlaagd. Van deze groep huurders wordt voor minimaal 217 huurders de huurprijs nog eens verder verlaagd door toepassing van de huur-inkomenstabel. De aangekondigde bezuiniging raakt deze laatste groep, de meest kwetsbare huurders met toch al de laagste inkomens. Dat betekent dat de huurders met de laagste inkomens (minimaal 217) bij handhaving van de bezuiniging gemiddeld $ 115 per maand meer aan huur gaan betalen. Het varieert van $ 2,89 tot $ 301,80.»
Afgaande op de aan mij verstrekte antwoorden van zowel het bestuurscollege als FCB, schat ik in dat het effect van deze maatregel op zijn minst zal betekenen dat ingeteerd zal worden op de reserves en investeringsruimte van FCB, indien de voorgenomen korting door FCB niet doorbelast wordt aan de huurder. Dit gaat mogelijk ten koste van zaken als renovatie, onderhoud en nieuwbouw van sociale huisvesting.

Vraag 4

Welke consequenties heeft deze voorgenomen bezuiniging voor het plan van Woningbouwstichting FCB om de komende jaren 500 sociale huurwoningen te gaan bouwen?

Het bestuurscollege van Bonaire heeft in reactie op het ambtsbericht aangegeven dat de voorgenomen bezuiniging mogelijk leidt tot stagnatie in het plan om 500 sociale huurwoningen te bouwen3.
Woningmarktbeleid betreft een eilandelijke taak. Het is daarmee aan het openbaar lichaam om zelf prioriteiten te stellen en invulling en uitvoering te geven aan de volkshuisvestelijke opgaven. Het openbaar lichaam kan de afweging maken om geen aanvullende middelen vrij te maken voor het verhogen van de verhuurdersubsidie terwijl het plan van de uitbreiding van het woningbestand van FCB met 500 woningen aan de orde is. Dat is een beleidsmatige en bestuurlijke keuze. Als deze situatie zich voordoet zal bij nieuwbouw vermoedelijk enkel verhuurd kunnen worden aan huurders die beschikken over voldoende huishoudinkomen om de volledige niet gesubsidieerde sociale huurprijs te betalen. Dat zou kunnen betekenen dat FCB hierdoor deels zijn doelgroep voorbij schiet. De noodzaak tot voldoende sociale woningbouw is desalniettemin evident en de problematiek heb ik scherp op het netvlies. Ik kan u verzekeren dat ik met diverse betrokken partijen in gesprek ben om te bezien op welke wijze alsnog binnen afzienbare tijd een impuls kan worden gegeven aan een oplossing voor dit vraagstuk. Zo heb ik op 22 januari 2018 nog een goed en constructief gesprek gevoerd in Den Haag met onder andere FCB over deze problematiek. Evident blijft echter dat alle partijen – en dus ook het openbaar lichaam – een actieve rol zullen moeten vervullen om te kunnen komen tot een sluitende businesscase. Ook hier geldt wederom het belang van stabiel bestuur en dit lijkt mij typisch een onderwerp dat ook terug zou moeten komen in het door het bestuurscollege te ontwikkelen breed gedragen actieplan, waar ik het bestuurscollege in mijn kennismakingsreis aan Bonaire om heb verzocht.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Sint-Maarten wijst voorwaarden hulp af»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de regering van Sint-Maarten niet akkoord gaat met de voorwaarden die u hebt gesteld aan terbeschikkingstelling van financiële middelen voor de wederopbouw na orkaan Irma?

Op 2 november jl. heeft een meerderheid van het parlement van Sint Maarten een motie aangenomen waarmee akkoord wordt gegaan met de Nederlandse voorwaarden voor het wederopbouwfonds, te weten de oprichting van een integriteitskamer en het versterken van het grenstoezicht. Dat is positief nieuws. Door de politieke crisis die op het eiland is ontstaan, is er echter nog veel onduidelijk.

Vraag 3

Welke maatregelen neemt u om rechtmatige, doeltreffende en doelmatige besteding van financiële middelen voor de wederopbouw van Sint-Maarten te borgen?

Vanzelfsprekend moeten de projecten die met een Nederlandse bijdrage worden gefinancierd, voldoen aan voorwaarden die zien op een rechtmatige, doeltreffende en doelmatige besteding. De gestelde randvoorwaarden zien op een integere benutting van de financiële middelen voor de wederopbouw. Overige waarborgen worden nader uitgewerkt.

Vraag 4

Wat is uw antwoord op het pleidooi van Sarah Wescott-Williams (bij brief van 14 oktober 2017 aan de Rijksministerraad, op persoonlijke titel) om de financiële steun los te koppelen van voorwaarden die niet direct te maken hebben met de transparantie, effectieve en efficiënte aanwending en besteding van de steun voor de wederopbouw vanuit Nederland?

De gestelde randvoorwaarden hebben als doel een integere benutting van de financiële middelen voor wederopbouw te borgen en om goed functionerend, ordentelijk en ongecompromitteerd grenstoezicht te garanderen. Daarmee zijn ze direct gerelateerd aan een transparante, effectieve en efficiënte besteding van de Nederlandse bijdrage aan wederopbouw.

Vraag 1

Kent u het bericht «Premier Sint-Maarten: mariniers deden niks tegen plunderingen»?1

Ja.

Vraag 2

Kent u het artikel «Mariniers deden niks bij plunderingen»?2

Ja.

Vraag 3

Is dit interview gegeven door de premier van Sint Maarten? In hoeverre berust de door de premier gegeven informatie in het interview op feiten?

Het is goed dat er inmiddels van de regeringszijde van Sint Maarten wordt bevestigd dat onze hulpverleners het uiterste doen om de inwoners van Sint Maarten te helpen hun leven weer op te pakken. Minister-President Marlin heeft aangegeven dat hij spijt heeft van de onrust die zijn uitlatingen hebben veroorzaakt en dat hij veel lof heeft voor het werk van de Nederlandse militairen.
Er heeft continu een afweging plaatsgevonden tussen behoud van openbare orde en veiligheid en hulpverlening aan de bevolking, in overeenstemming met en ter ondersteuning van de lokale autoriteiten. De inzet van militairen gebeurt alleen na een verzoek om militaire bijstand. Dit verzoek is voor de passage van Irma gedaan en door Nederland gehonoreerd. De geaccordeerde bijstand betrof concreet het bemannen van shelters, uitvoeren van damage assessment en ondersteunen van de politie bij het handhaven van de openbare orde. Voor deze inzet geldt dat de militairen onder civiel gezag staan van de autoriteiten van het land. Ondersteuning bij handhaving van de openbare orde gebeurt alleen indien de omstandigheden daar aanleiding toe geven en pas na overleg met de lokale autoriteiten.

Vraag 4

In hoeverre is de premier verantwoordelijk voor de gang van zaken bij de wederopbouw van Sint Maarten? Welke acties heeft het bestuur van Sint Maarten al ondernomen?

In beginsel zou Sint Maarten zelf verantwoordelijk zijn. De Nederlandse noodhulp die wordt verleend vindt plaats op basis van artikel 36 van het Statuut; Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten verlenen elkaar hulp en bijstand. In de Rijksministerraad is vastgesteld en onderstreept dat de landen in het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen, conform het Statuut.
Momenteel wordt er door de eilandelijke diensten hard gewerkt aan het herstel van de voorzieningen, maar de capaciteit is gering. De hulp van Nederland, Aruba, Curaçao, het Rode Kruis en VN organisaties is nog hard nodig.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de uitspraken van de premier van Sint Maarten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

In hoeverre dienen de uitspraken van de premier van Sint Maarten het belang van de zwaar getroffen bevolking van het land Sint Maarten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

In hoeverre is de hulp aan boord van de ZRMS Karel Doorman nog van nut gezien de uitspraken van de premier van Sint Maarten?

Ja.

Vraag 8

Kunt u deze vragen voor donderdag 21 september 2017 te 8.30 uur beantwoorden?

Vraag 1

Kent u het filmpje «Haatzaaing tegen Nederland door de AVP op Aruba», gepubliceerd op YouTube op 11 september 2017?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre is het mogelijk dat de door de Minister-President van Aruba, de heer Eman, beloofde paspoorten binnen drie jaar afgegeven kunnen worden?

De vraag naar het hebben van aanspraak op een Nederlands paspoort is opgevat als een vraag naar het daaraan voorafgaand verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit. Een nationaliteit en een paspoort zijn twee verschillende dingen. Een nationaliteit is de juridische band tussen een persoon en een soevereine staat (onderdaanschap) en op basis van die nationaliteit kan men in aanmerking komen voor een paspoort. De Rijkswet op het Nederlanderschap, die ook in Aruba geldt en het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit regelt, stelt diverse cumulatieve voorwaarden voor nationaliteitsverkrijging. In zijn algemeenheid geldt (onder meer) een periode van vijf jaar ononderbroken legaal verblijf en hoofdverblijf in Aruba voordat een naturalisatieverzoek kan worden ingediend, terwijl voor staatloze vreemdelingen (onder meer) een periode van ononderbroken legaal verblijf en hoofdverblijf in Aruba van drie jaar geldt. Voor een (echt)partner van een Nederlander geldt (onder meer) de voorwaarde dat het huwelijk ten minste drie jaar geleden is gesloten.
Het staat de Arubaanse overheid niet vrij af te wijken van de eisen die voorvloeien uit de Rijkswet op het Nederlanderschap, respectievelijk de Paspoortwet die vereisen dat voor het verstrekken van een paspoort betrokkene over de Nederlandse nationaliteit beschikt. Deze eisen staan eraan in de weg dat een paspoort van het Koninkrijk der Nederlanden als cadeautje kan worden verstrekt.

Vraag 3

Wanneer komt men in aanspraak voor een paspoort van het Koninkrijk der Nederlanden? Welke eisen worden daar aan gesteld?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

In hoeverre is het wenselijk dat een paspoort van het Koninkrijk der Nederland mogelijk uitgedeeld wordt als cadeautje voor herverkiezing?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Kunt u deze vragen beantwoorden voor 20 september 2017 te 17:00uur?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «Stoelendans binnen Eilandsraad en BC nog niet voorbij»?1

Vraag 2

In hoeverre acht u de vele wisselingen in het Bestuurscollege en binnen de eilandsraad wenselijk?

Hoewel de vele wisselingen plaatsvinden binnen de democratische spelregels zijn ze een nadrukkelijk punt van zorg. Ook vanuit de samenleving en het bedrijfsleven op Bonaire worden hierover zorgen geuit.
De vele wisselingen dragen er naar mijn opvatting niet toe bij dat vanuit het Openbaar Lichaam bestendig beleid en uitvoering daarvan tot stand komt. Dienstverlening aan de burgers komt onder druk en de afstand tussen politiek en inwoners wordt mogelijk vergroot. Daarnaast zijn de vele wisselingen ook van betekenis voor de relatie met Nederland. In die relatie en het bereiken van gewenste verbeteringen voor de bevolking van Bonaire is het van belang dat gewerkt kan worden aan het opbouwen van onderling vertrouwen. Vanuit dat vertrouwen ontstaan eerder mogelijkheden om samen met het bestuur van Bonaire stappen vooruit te zetten in het belang van de inwoners van Bonaire. Een en ander heb ik ook uitgedragen tijdens mijn recente bezoek aan Bonaire.
Ten aanzien van de mogelijke invloed van de vele wisselingen op de financiële situatie van het eiland merk ik het volgende op. Het College financieel toezicht
heeft tot taak het adviseren van de openbare lichamen en de Minister van BZK in het kader van het toezicht op de toepassing van de bij de Wet financiën openbare lichamen BES vastgestelde normen ter zake van de voorbereiding, de uitvoering en de verantwoording van de begroting door het openbaar lichaam, alsmede van het toezicht op de verbetering van het financieel beheer, de inrichting en de werking van de administraties en het betalingsverkeer. Tot nu heb ik geen signalen dat de vele wisselingen leiden tot een verslechterde financiële positie van het eiland. Wel staat het openbaar lichaam voor de opgave het financieel beheer te verbeteren.

Vraag 3

Waardoor ontstaan de vele wisselingen binnen de Eilandsraad en het Bestuurcollege?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

In hoeverre hebben de vele wisselingen invloed op de relatie met Nederland?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

In hoeverre hebben de vele wisselingen invloed op de financiële situatie van het eiland?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Is hier nog sprake van goed bestuur?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht: « CAft adviseert opnieuw algehele verplichtingen- en vacaturestop?»1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre bent u het eens met het advies van het College Aruba financieel toezicht (CAft) om nu al een algehele verplichtingen- en vacaturestop af te kondigen?

Het CAft geeft onder andere met de vacature- en verplichtingenstop voorbeelden van maatregelen die de regering van Aruba kan nemen om aan de tekortnorm van 0,5% bbp ultimo 2017 te voldoen. De regering van Aruba bepaalt uiteindelijk zelf welke maatregelen zij neemt. Het CAft zal later in het jaar toetsen of de getroffen maatregelen voldoende zijn.
Ik ga ervan uit dat de regering van Aruba tijdig en voldoende maatregelen neemt om aan het einde van het jaar de afgesproken tekortnorm te behalen.

Vraag 3

In hoeverre vindt u het wenselijk dat het land Aruba zich niet kan vinden in het advies van het Collega Aruba financieel toezicht?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 4

In hoeverre kunnen de opbrengsten van de winstbelasting die vanaf mei zichtbaar zijn de tekortnorm zodanig drukken dat ingrijpen in het personeelsbeleid van Aruba niet nodig zou zijn?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Waarom is het ambtenarenapparaat van Aruba gestegen met 18 FTE’s?

Ik heb geen zicht op de inhoudelijke afwegingen die ten grondslag liggen aan het dynamische proces van het personeelsbeleid waar Minister Bermudez in het artikel naar verwijst. Het is aan de regering van Aruba om binnen de geldende normen de juiste beleidsmatige en financiële keuzes te maken.

Vraag 6

Tot welke consequenties leidt wat u betreft het niet meewerken van Aruba aan de adviezen van het College Aruba financieel toezicht?

Het overnemen van de adviezen van het CAft is aan de regering van Aruba. Conform de landsverordening kan het CAft bij het niet voldoen aan de normen uit de LAft – als ultimum remedium – de Rijksministerraad adviseren tot het geven van een aanwijzing aan Aruba, indien daarvoor voldoende aanleiding bestaat. Ik heb evenwel geen reden aan te nemen dat de regering van Aruba zich niet ten volle rekenschap geeft van de adviezen van het College.

Vraag 1

Kent u het bericht «Laatste bezoek vertrekkend voorzitter CAft?»1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre bent u het eens met het instellen van permanent financieel toezicht voor de voormalige Nederlandse Antillen?

Ik ben van mening dat de invoering van onafhankelijk financieel toezicht tot dusverre aanzienlijke voordelen heeft gehad voor de landen van de voormalige Nederlandse Antillen. Overigens staan alle landen van het Koninkrijk in zekere zin onder een vorm van financieel toezicht, inclusief Nederland. Financieel toezicht betekent onder andere voor Curaçao en Sint Maarten een direct rentevoordeel vanwege de lopende inschrijving van Nederland en voor Aruba een indirect voordeel, vanwege het vertrouwen van de markt en daardoor een lagere rentestand.

Vraag 3

In hoeverre kan permanent financieel toezicht voor de voormalige Nederlandse Antillen het financieel risico voor het land Nederland beperken?

De verantwoordelijkheid voor de overheidsfinanciën ligt bij de landen zelf en brengt derhalve geen (financiële) risico’s voor het land Nederland met zich mee. Hierbij geldt echter wel dat onafhankelijk en structureel financieel toezicht het risico op financieel wanbeheer doet afnemen.

Vraag 4

In hoeverre moet Nederland opdraaien voor financieel wanbeheer van de Caribische landen van ons Koninkrijk?

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 5

In hoeverre bent u het eens met de uitspraak van de heer Bakker dat permanent financieel toezicht voor de voormalige Nederlandse Antillen het risico dat Nederland moet opdraaien voor financieel wanbeleid verkleint?

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 6

In hoeverre neemt u dit advies mee bij de evaluatie van de huidige afspraken tussen Nederland en de eilanden over financieel toezicht in 2018?

De Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten bevat een verplichte evaluatiebepaling. Bij de eerste evaluatie in 2015 is bepaald dat er in 2018 opnieuw een evaluatie dient plaats te vinden. Hiervan moeten de inhoud en het tijdpad nog nader bepaald worden.
Voor Aruba geldt een andere situatie. De tekortnormen zijn na 2018 niet in de Landsverordening Aruba Financieel Toezicht (LAft) gedefinieerd. Conform de LAft en het protocol tussen Aruba en Nederland zal de uitvoering van de LAft echter ook na 2018 worden voortgezet. Dit is namelijk gekoppeld aan het bereiken van een duurzaam begrotingsevenwicht in overeenstemming met de normen uit de LAft. Het protocol bepaalt dat het College Aruba financieel toezicht hierover aan de Rijksministerraad rapporteert. BZK en Aruba zijn daarom in gesprek over hoe het toezicht na 2018 wordt vormgegeven. Hierbij zullen alle relevante feiten worden meegenomen.
De Kamer zal uiteraard tijdig worden geïnformeerd over de ontwikkelingen op dit terrein.

Vraag 7

Hoe wordt de Kamer betrokken bij deze evaluatie?

Zie antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Wanneer verwacht u deze evaluatie naar de Kamer te sturen?

Zie antwoord op vraag 6.

Vraag 1

Kent u het bericht «Problemen rond olieraffinaderij loodsen Aruba richting krimp»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre hebben de problemen met de olieraffinaderij de economische groei van Aruba beïnvloed? Welke risico’s geven deze problemen voor Aruba? Welke risico’s geven deze problemen voor Nederland?

De Centrale Bank van Aruba schat in haar laatste vooruitzicht van mei 2017 de reële economische groei voor het land op 3,4% voor 2017. Indien de heropening geen doorgang vindt in 2017, verwacht de bank een groei van 1,4% in 2017. Een bijstelling van de economische groei naar beneden gedurende dit jaar impliceert mogelijk lagere (belasting)inkomsten voor het Land dan geraamd. Compenserende maatregelen zullen dan noodzakelijk zijn.
Het CAft volgt deze ontwikkelingen nauwlettend en zal deze vervolgens beoordelen en hierover conform de Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht advies uitbrengen. Eventuele risico’s die gepaard gaan met een mogelijke vertraging, komen ten laste van het land Aruba.

Vraag 3

In hoeverre is het acceptabel dat een enkel bedrijf de economische groei flink negatief kan beïnvloeden?

De grote invloed van een enkele pijler op de economische groei is inherent aan een kleine eilandeconomie. De kleinschaligheid van de Arubaanse economie en de beperkte mogelijkheden tot diversificatie, maakt die dan ook economisch kwetsbaar.

Vraag 4

In hoeverre heeft de eerste inschatting van economische groei in plaats van de nu bijgestelde verwachting naar economische krimp het land Aruba geholpen bij het halen van doelstellingen? Welke voordelen zitten hier aan voor het land Aruba? Welke nadelen zitten hier aan voor het land Aruba?

In de vooruitzicht van mei 2017 van de Centrale Bank van Aruba is de geschatte reële economische groei voor 2016 bijgesteld met – 0.6% van + 0,4% naar – 0,2%. De geschatte prognoses ten opzichte van de nominale ontwikkeling van het bbp is veranderd van – 1,3% naar – 0,9%.
De maximale tekortnorm voor Aruba is gekoppeld aan het nominale bruto binnenlands product (bbp). De bovengenoemde wijziging van de nominale groei is dermate beperkt dat de invloed hiervan in positieve of negatieve zin op de overheidsfinanciën zeer beperkt is. Een eventueel effect van de aanpassing van de nominale of reële groeischattingen op de belastingopbrengsten zijn reeds in de voorlopige resultaatcijfers van Aruba verwerkt.

Vraag 5

In hoeverre was de vertraging bij de raffinaderij te voorzien? Is er nog meer vertraging voorzien in het project? Zo ja, welke invloed heeft dat op de economische situatie van het land?

Deze vraag heeft betrekking op een onderwerp dat tot de verantwoordelijkheid behoort van het land Aruba. Mij is niet meer bekend dan hetgeen hierover in de media en de adviezen van het CAft is verschenen.
Een vertraging van de activiteiten van de raffinaderij zou kunnen leiden tot een verlaging van de economische groei, wat lagere inkomsten voor het Land impliceert. Het CAft volgt de uitvoering van de begroting nauwlettend en daarmee ook de financiële gevolgen van de vertraagde activiteiten.

Vraag 6

Welke invloed heeft de vertraging bij de raffinaderij op de werkgelegenheid van Aruba?

Zie antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Welke invloed heeft de vertraging bij de raffinaderij op het huurcontract?

Zie antwoord op vraag 5.

Vraag 8

Hoe is de verwachting van het verwerken van 209.000 vaten olie per dag opgebouwd?

Mij is niet meer bekend, dan wat beschreven staat in de brief van Minister De Meza aan de Staten van Aruba, die ik eerder naar u heb toegestuurd (Kamerstuk 34 300, nr. 71). Hierin wordt enkel aangegeven dat de hervatting van de raffinageactiviteiten een productiecapaciteit zal hebben van minimaal 209.000 vaten per dag.

Vraag 9

In hoeverre is de economische situatie in Venezuela van invloed op de raffinaderij en het land Aruba?

De financiering voor de renovatie en exploitatie van de Arubaanse raffinaderij is in handen van CITGO, de Amerikaanse dochter van Venezolaans staatsoliebedrijf PdVSA. Hoewel de activa van CITGO volgens credit rating agency Moody’s (beperkt) blootgesteld staan aan de financiële situatie van PdVSA, is de liquiditeit van CITGO op dit moment ruim voldoende, en zijn er op korte termijn geen redenen om te twijfelen aan de financieringscapaciteit van CITGO voor de herstart van de raffinaderij op Aruba. In dit stadium is het nog onduidelijk welke implicaties de financiële situatie in Venezuela heeft op de solvabiliteit van PdVSA op langere termijn, en wat de gevolgen hiervan kunnen zijn voor CITGO.
De verslechterende economische situatie in Venezuela heeft ook gevolgen voor het toerisme in Aruba. Het aantal Venezolaanse toeristen daalde van januari tot mei 2017 met zo’n 70%. In diezelfde periode steeg het aantal niet-Venezolaanse bezoekers echter met 8,1%, en bleven de totale toeristenuitgaven gelijk, waardoor de toeristische sector van Aruba hier nauwelijks onder geleden heeft.
Op het gebied van handel is de invloed op de Arubaanse economie beperkt, mede omdat de import uit Venezuela relatief klein is voor Aruba.

Vraag 10

Hoe wordt de deal voor de raffinaderij door PdVSA (een staatsoliemaatschappij in Venezuela) gefinancierd? Welke gevolgen heeft de financiële situatie van Venezuela en PdVSA op deze deal?

Zie antwoord op vraag 9.

Vraag 11

In hoeverre is de financiële situatie van PdVSA van invloed op de raffinaderij en het land Aruba?

Zie antwoord op vraag 9.

Vraag 12

In hoeverre is het mogelijk dat Rosneft de raffinaderij in handen krijgt? Wat zijn daar de gevolgen van voor Aruba? Wat zijn daar de gevolgen van voor Nederland?

De overeenkomst die Aruba heeft gesloten met CITGO is een lease-overeenkomst. De Arubaanse overheid blijft in alle gevallen eigenaar van de raffinaderij. Van een mogelijke overname door Russisch staatsoliebedrijf Rosneft of enige andere partij is daarom geen sprake.
Wel vergroot de verhypothekering van CITGO door PdVSA de onzekerheden rondom de toekomst van de raffinaderij. PdVSA heeft volgens internationale media in december 2016 een lening afgesloten bij Rosneft van USD 1,5 miljard. PdVSA heeft hiervoor 49,9% van de aandelen in CITGO als onderpand geboden. Dit betekent dat bij in gebreke blijven van PdVSA Rosneft aanspraak zou kunnen maken op deze aandelen. Of Rosneft dit in de praktijk ook zou (kunnen) doen is onduidelijk. Zo heeft het Committee on Foreign Investment in the United States(CFIUS) toegezegd een onderzoek te doen naar de deal.
Het valt niet te zeggen wat de invloed van een dergelijke hypothetische situatie zou zijn op de olie- en gastoevoer voor de raffinaderij. Zo heeft CITGO naast PdVSA ook andere leveranciers van ruwe olie voor hun bedrijfsvoering in Amerika.

Vraag 13

In hoeverre heeft de mogelijke overname van de raffinaderij door Rosneft invloed op de olietoevoer voor de raffinaderij?

Zie antwoord op vraag 12.

Vraag 14

In hoeverre heeft de mogelijke overname van de raffinaderij door Rosneft invloed op de gasaanvoer voor de raffinaderij?

Zie antwoord op vraag 12.

Vraag 15

Hoe ziet u uw eerdere antwoorden over de CITGO raffinaderij in verhouding tot de kennis die u nu heeft?

De regering is zich ervan bewust dat de situatie in Venezuela snel verandert, en dat dit mogelijk ook gevolgen heeft voor de raffinaderij in Aruba. Daarom houdt de regering nauwgezet de ontwikkelingen en hun gevolgen voor Aruba en Nederland bij, en is de regering hierover in contact met Aruba.

Vraag 16

Wat zijn de gevolgen voor Aruba als er door de overname van de raffinaderij vertraging optreedt?

Zie antwoord op vragen 2 en 5.

Vraag 17

Kloppen de gegevens van de gemaakte quick scan nog met de situatie van vandaag? Zo ja, waarop is dit gebaseerd? Zo nee, op welke punten komt de quick scan niet meer overeen met de situatie van vandaag?

De quickscan is geproduceerd als een onafhankelijk advies aan de regering van Aruba voor de mogelijke ondertekening van een MoU inzake de exploitatie van de olieraffinaderij op Aruba door CITGO. De quickscan was derhalve bedoeld voor de besluitvorming op dat moment, rond september 2015. Voor de huidige situatie wat betreft PdVSA, CITGO en Aruba, zie antwoord op vraag 9.

Vraag 18

Kent u het bericht «Chinezen in gesprek met Curaçao over overname raffinaderij»?2

Ja.

Vraag 19

In hoeverre heeft de schuld van PdVSA die betaald wordt met olie invloed op de raffinaderij van Aruba?

De raffinaderijen in Aruba en Curaçao blijven een logisch eerste verwerkingspunt voor de Venezolaanse ruwe olie. Hoewel naar schatting zo’n 20% van de Venezolaanse olie op het moment als schuldendienst naar China gaat, vergroot de afkalvende binnenlandse raffinagecapaciteit van Venezuela het belang voor PdVSA van de raffinaderijen op Aruba en Curaçao, die een strategische ligging hebben en als een van de weinigen in het Caribisch gebied zware olie kunnen verwerken.

Vraag 20

In hoeverre heeft de schuld van PdVSA die betaald wordt met olie invloed op het land Aruba?

Zie antwoord op vraag 19.

Vraag 21

In hoeverre heeft de schuld van PdVSA die betaald wordt met olie invloed op de raffinaderij van Curaçao?

Zie antwoord op vraag 19.

Vraag 22

In hoeverre heeft de schuld van PdVSA die betaald wordt met olie invloed op het land Curaçao?

Zie antwoord op vraag 19.

Vraag 23

In hoeverre is er contact geweest met de nieuwe premier van Curaçao over de hulp van Nederland ten aanzien van de deal met Guangdong Zhenrong?

In zijn felicitatiebrief van 2 juni 2017 aan Minister-President Rhuggenaath heeft Minister Koenders het aanbod herhaald om samen op te trekken op het gebied van de onderhandelingen met het Chinese oliebedrijf Guangdong Zhenrong Energy over het leasen van de Isla-raffinaderij – uiteraard met aandacht voor ieders verantwoordelijkheden.

Vraag 24

Welke invloed krijgen China en Rusland in ons Koninkrijk door de raffinaderijen in Aruba en Curaçao?

Uiteraard is een mogelijke investering als die van Guangdong Zhenrong Energy van grote invloed op een economie – zeker een kleine eilandeconomie als die van Curaçao. Op de langere termijn zouden de rentabiliteit van de investering en contractuele afspraken ook van positieve of negatieve invloed kunnen zijn op de financiële situatie van Curaçao. Er is door Curaçao echter nog geen definitieve beslissing genomen over het leasecontract.
Ook voor Aruba geldt dat de grote invloed van een enkele pijler op de economische groei inherent is aan een kleine eilandeconomie. Het wegvallen van zo’n pijler kan juist voor een kwetsbare kleine eilandeconomie, met beperkte mogelijkheden tot diversificatie, grote gevolgen op socio-economisch vlak hebben.
Voor Rusland en de raffinaderij in Aruba, zie het antwoord op vraag 12.

Vraag 25

Welke invloed heeft de Chinese en Russische invloed op Aruba en Curaçao op de financiële situatie van de landen Aruba en Curaçao?

Zie het antwoord op vraag 24.

Vraag 1

Waarom is er voor gekozen om in Caribisch Nederland het nieuw Financieel Toetsingskader (nFTK) niet in te voeren toen dat in Europees Nederland wel gedaan is?

De regelgeving voor pensioenfondsen op Caribisch Nederland (momenteel alleen het Pensioenfonds Caribisch Nederland, PCN) is in 2010 neergelegd in de Pensioenwet BES en de daarbij behorende lagere regelgeving. Net als bij andere wetgeving die in die tijd is aangepast, is zo veel mogelijk gekozen voor een beleidsarme omzetting. Ook het financieel toetsingskader, zoals dat op dat moment in Nederland van kracht was, is niet één op één op Caribisch Nederland overgenomen, maar toegespitst op de al bestaande (wetgevings)situatie in Caribisch Nederland.
Het nieuwe financieel toetsingskader (nFTK), zoals dat in Europees Nederland van kracht is geworden per 1 januari 2015, kan niet één op één voor Caribisch Nederland worden overgenomen. PCN moet bijvoorbeeld de pensioenverplichtingen op basis van de US swapcurve berekenen. Daarnaast is in 2015 niet gekozen voor doorvertaling de regels en voorschriften van het nFTK, omdat hier ook nadelen aan kleven (zie antwoord op vraag 2). Kortom, een aanpassing van het toetsingskader voor Caribisch Nederland vraagt om een eigenstandige afweging en aparte wetgeving.

Vraag 2

Kunt u een uitgebreider overzicht geven, toegespitst op de situatie van het pensioenfonds, wat op korte en langere termijn het effect zou zijn van het invoeren van het nFTK voor Caribisch Nederland met een indicatie van de effecten voor de hoogte van premie, uitkering, indexatieperspectief en zekerheid van pensioenuitkering op de lange termijn? Zijn er andere pensioenfondsen die nog onder het «oude» FTK vallen?

Zoals is aangegeven in het antwoord op vraag 1 opereert op dit moment alleen PCN als pensioenfonds onder het toetsingskader op grond van de Pensioenwet BES. De invoering van een nFTK voor Caribisch Nederland zou de actuele financiële positie van PCN, de hoogte van de premie die PCN hanteert en op de lange termijn de zekerheid en hoogte van pensioenuitkeringen niet verbeteren. Deze aspecten worden niet bepaald door toezichtregels, maar door de gehanteerde premie, het beleggingsbeleid en als onderdeel daarvan de mate van afdekking van het renterisico. Het zijn deze elementen, die gezamenlijk de financiële opzet van een pensioenfonds vormen, die bepalen hoe goed of slecht een fonds er op de lange termijn financieel voor staat. Dit komt tot uitdrukking in de dekkingsgraad van een pensioenfonds.
De invoering van een nFTK verandert de verwerking van financiële mee- of tegenvallers op de korte en middellange termijn bij een bepaalde dekkingsgraad. Onder het nFTK worden kortingen meer in de tijd gespreid, maar dat betekent ook dat een fonds minder snel herstelt en dat kortingen mogelijk gedurende een aantal jaren kunnen aanhouden. Daarbij gelden onder het nFTK ook strengere eisen ten aanzien van het vereist eigen vermogen1. Bij een herstel van de dekkingsgraad mag onder het nFTK bovendien pas bij een hogere dekkingsgraad worden geïndexeerd dan onder het oude ftk was toegestaan.
Kortom: een goede vergelijking neemt alle toetsingscriteria in ogenschouw. Overigens zal ook het nFTK zelf dit jaar worden geëvalueerd. Het is wenselijk om de uitkomsten daarvan mee te nemen bij de vraag of het nFTK ook in Caribisch Nederland (en dus voor PCN) zou moeten worden ingevoerd.

Vraag 3

Op basis van welke inschattingen voor de levensverwachting en rente is in 2010 het Pensioenfonds Caribisch Nederland gekapitaliseerd? Welke scenario’s zijn daarbij afgewogen?

In 2010 is uitgegaan van de destijds prudente regels en uitgangspunten voor levensverwachting en rente. Net zoals pensioenfondsen in Europees Nederland heeft PCN daarna aanpassingen moeten doen aan gewijzigde omstandigheden.

Vraag 4

Hoe zijn de verantwoordelijkheden tussen de individuele Nederlandse ministeries en de bestuurscolleges verdeeld als het gaat om de koopkracht van gepensioneerden in Caribisch Nederland?

De koopkracht van gepensioneerden op Caribisch Nederland wordt, net als in het Europees deel van Nederland, bepaald door de drie pijlers van het pensioenstelsel. Het basispensioen – de eerste pijler – wordt gevormd door de Wet Algemene Ouderdomsverzekering (AOV). De AOV behoort tot het beleidsterrein van het Ministerie van SZW en valt onder de verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van SZW. De uitvoering van de AOV vindt plaats door de Unit SZW binnen de Rijksdienst Caribisch Nederland namens de Staatssecretaris van SZW. Het aanvullend pensioen – de tweede pijler – wordt door sociale partners bepaald en wordt door hen belegd bij een pensioenuitvoerder, te weten een verzekeraar of een pensioenfonds. De Staatssecretaris van SZW is verantwoordelijk voor de kaderstellende wetgeving rond de pensioenuitvoering.
PCN geeft uitvoering aan de pensioenovereenkomst voor ambtenaren die tussen de betreffende sociale partners in die sector is overeengekomen. De sociale partners worden gevormd door de werkgevers (i.e. de openbare lichamen op de eilanden, scholen, zorginstellingen en de Rijksdienst Caribisch Nederland) en werknemersvertegenwoordigers. De Nederlandse ministeries zijn dus als werkgever, samen met andere werkgevers, betrokken bij het aanvullend pensioen dat is ondergebracht bij PCN. Deze betrokkenheid wordt gecoördineerd door de Minister van BZK.
Tot slot hebben de inwoners van Caribisch Nederland de mogelijkheid zelf, in de derde pijler, te sparen voor hun pensioen.

Vraag 5

Wanneer kunnen de deelnemers van het Pensioenfonds Caribisch Nederland meer duidelijkheid verwachten over de rechtszaak tussen PCN en de Staat? Op welke termijn verwacht u een uitspraak?

De behandeling van de dagvaarding vangt aan op 19 juli aanstaande. Voor het overige kunnen we geen indicatie geven van verloop en tijdpad van de rechtszaak. Dit is afhankelijk van de termijn die de rechtbank partijen geeft om over en weer op elkaars standpunten te reageren.

Vraag 6

Wat is de rol van de rijksoverheid bij de koopkracht van mensen in Caribisch Nederland en wanneer worden er besluiten genomen over de koopkracht van de mensen in Caribisch Nederland voor 2018?

Het Rijk is verantwoordelijk voor onder meer de jaarlijkse indexering van de bedragen voor het wettelijk minimumloon en de sociale uitkeringen en incidenteel beleidsmatige aanpassingen, zoals de recente (per 1 maart 2017) doorgevoerde verhoging van het basisbedrag onderstand. Besluitvorming over de ontwikkeling van de niveaus per 1 januari 2018 vindt in het komend najaar plaats, op basis van de dan voorhanden zijnde statistische informatie van het CBS over de ontwikkeling van het consumentenprijsindexcijfer en de inkomensstatistiek.

Vraag 7

Heeft u er zicht op welke inkomenseffecten het korten van de pensioenen (zowel de al doorgevoerde korting van 3,5% als de mogelijke korting van 12% in 2018) heeft voor gepensioneerde inwoners van Caribisch Nederland? In hoeverre wordt er flankerend beleid overwogen?

De inkomenseffecten bij een korting op het aanvullende pensioen van 3,5% zijn te zien in onderstaande tabel. De verschillende inkomenseffecten per eiland worden veroorzaakt door de verschillen in hoogte van de AOV-uitkering. Voor 2018 kunnen nog geen inkomenseffecten worden gepresenteerd omdat de uitkeringsbedragen voor de AOV in 2018 worden vastgesteld in het najaar van 2017.
Alleenstaande
AOV + $ 2.500
– 0,9%
– 0,7%
– 0,7%
AOV + $ 5.000
– 1,4%
– 0,9%
– 0,9%
Paar
AOV + $ 2.500
– 0,5%
– 0,4%
– 0,4%
AOV + $ 5.000
– 0,9%
– 0,7%
– 0,7%
Bron: SZW-berekeningen
Flankerend beleid in de zin van compensatie van doorgevoerde pensioenkortingen vanuit de overheid wordt niet overwogen. Wel is het Nederlandse kabinet, als één van de werkgevers, naast de openbare lichamen en onderwijs- en zorginstellingen, in gesprek met PCN over de nu te volgen koers m.b.t. tot de financiële situatie van het fonds.

Vraag 8

Worden er, vanuit de rol als werkgever, gesprekken gevoerd met andere werkgevers die aangesloten zijn bij PCN? Zo ja, kunt u toelichten waar deze gesprekken over gaan en tot wanneer deze gesprekken bij benadering lopen?

Dat is het geval, zowel in Caribisch Nederland als in Den Haag lopen momenteel gesprekken met andere werkgevers en PCN (zie het antwoord op vraag 7).

Vraag 9

Kunt u aangeven wat de voortgang is van de inzet van het Ministerie van SZW en de bestuurscolleges om te komen tot passende voorzieningen voor specifieke groepen, zoals door u aangegeven in uw antwoorden op eerdere vragen?1

Zoals in de brief van 3 maart 2017 door de Staatssecretaris van SZW is aangegeven, wordt samen met de openbare lichamen gewerkt aan een sociaaleconomische agenda. De uitwerking hiervan is in volle gang. De agenda zal naar verwachting rond de zomer gereed zijn. Intussen krijgen de bedoelde specifieke groepen al de aandacht in het staande of nieuwe beleid. Voorbeelden daarvan zijn de bijzondere onderstand en het eilandelijk armoedebeleid (staand beleid) en de recent ingevoerde regeling waarmee het zakgeld voor AOV-gerechtigden die in een verzorgingstehuis verblijven, substantieel is verhoogd (nieuw beleid).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Op Sint Eustatius spelen koelkasten de zee in»?1

Ja

Vraag 2

In hoeverre herkent u zich in het beeld zoals geschetst in het artikel?

Er is een gering gedeelte van de afvalstort naar beneden gegleden en op het strand Zeelandia terecht gekomen. Door de bijzonder zware en langdurige regenval op 17 november is de bodem verzadigd geraakt en heeft er een zogenaamde landslide plaats gevonden. Het beeld dat er op grote schaal afval, inclusief koelkasten, in de zee zijn weggespoeld, klopt niet.

Vraag 3

Kunt u toelichten welke afspraken er gemaakt zijn over het in gebruik stellen van de nieuwe afvalscheidingsinstallatie?

De afspraak was dat het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) zorg zou dragen voor de bouw van de afvallocatie en de aanschaf van het materieel en dat het Openbaar Lichaam (OL) Sint Eustatius de exploitatie (personeel, beheer en onderhoud) voor zijn rekening zou nemen.

Vraag 4

Kunt u toelichten waarom het eilandbestuur weigert mensen op te leiden voor het gebruik van deze afvalscheidingsinstallatie?

Mijn beeld is niet zozeer dat het bestuur weigert mensen op te leiden. Het probleem wordt veroorzaakt door het gebrek aan financiële middelen om de lasten voor personeel, beheer en onderhoud te dragen. De jaarrekeningen over 2014 en 2015 sloten af met een tekort. Het bestuur is inmiddels bezig met een oplossing. In de conceptbegroting 2017 van St. Eustatius staat vermeld dat in de 2e helft van 2017 het eiland de afvalverbranding in werking wil laten treden, een initiatief dat ik toejuich gelet op het incident met de vuilstort.

Vraag 5

Welke kosten zijn gemaakt bij het aanschaffen van deze afvalscheidingsinstallatie en door wie zijn deze kosten betaald?

Het Ministerie van I&M heeft alle kosten gedragen voor de bouw van de afvallocatie en de aanschaf van vuilniswagens, een sorteerlijn, machines voor het verwerken van recyclebaar materiaal en een verbrandingsoven voor biologisch, niet recyclebaar afval. De totale investering bedroeg ruim EUR 1,3 miljoen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Marlin zooms in on border dispute in St. Martin/St. Maarten Day message»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre klopt het dat de autoriteiten van het Franse deel van Sint Maarten inspecties hebben uitgevoerd op een bouwplaats die aan het Nederlandse deel van Sint Maarten toebehoort? Klopt het dat de Franse autoriteiten in kwestie daar geen jurisdictie hebben?

Er is een verschil van inzicht over het verloop van een deel van de landgrens tussen Sint Maarten en Saint Martin. Dat betreft in het bijzonder Oyster Pond Bay. In het Verdrag van Concordia uit 1648, dat het eiland opdeelt in een Frans en Nederlands gedeelte, wordt de grens niet specifiek afgebakend. Na de ondertekening in april 2016 van het zeegrensverdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Franse Republiek in het Caribisch gebied, is gestart met de voorbereiding van de onderhandelingen over de landgrens van Sint Maarten. Oyster Pond Bay is een binnenwater en maakt onderdeel uit van deze landgrensonderhandelingen.
Aan een steiger aan de noordzijde van Oyster Pond Bay is een restaurant (met jachthaven) gevestigd dat sinds de opening belasting afdraagt aan en functioneert onder vergunningen verleend door Sint Maarten. Tot enkele jaren geleden werd deze situatie niet betwist door Frankrijk. Om incidenten te voorkomen werd in een overleg tussen het Koninkrijk der Nederlanden, de Franse Republiek, Sint Maarten en Saint Martin in 2014 afgesproken om zolang de grens niet is vastgesteld de status quo te handhaven. Franse autoriteiten hebben op 26 oktober jl. een inspectie uitgevoerd bij werkzaamheden aan de hogergenoemde steiger. Enkele personen zijn daarbij meegenomen voor verhoor door de Franse gendarmerie. De Franse actie druist naar het inzicht van het Koninkrijk in tegen de afspraak om de status quo te handhaven.

Vraag 3

Klopt het dat de grens tussen de Nederlandse en Franse zijde van St. Maarten rond Oyster Pond nog niet officieel is bepaald, of in elk geval niet zodanig bepaald dat beide partijen hiermee hebben ingestemd?2 Is hier sprake van een territoriaal dispuut?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u de Kamer informeren over de gevolgen die het incident in kwestie heeft gehad? In hoeverre heeft het geschil invloed op de betrekkingen tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Franse Republiek?

Zowel de regering van Sint Maarten als het Koninkrijk hebben Frankrijk aangesproken op de uitgevoerde inspectie. De landgrensonderhandelingen zullen zo spoedig mogelijk worden aangevangen. De betrekkingen tussen het Koninkrijk der Nederlanden en Frankrijk zijn uitstekend en worden niet beïnvloed door dit verschil van inzicht.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Geen aidsremmers meer in Curaçao»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat er inderdaad een aantal aids-patiënten in Curaçao te laat, andere of helemaal geen hiv-remmende medicijnen heeft gekregen vanwege een tekort in het ziekenhuis? Om hoeveel patiënten gaat het?

Ik beschik niet over dergelijke informatie. Het land Curaçao is als onafhankelijk land zelf volledig verantwoordelijk voor de zorg, de geneesmiddelenverstrekking, het toezicht op de zorg en de financiering hiervan. Het is in dit geval niet aan de regering van een ander land, Nederland, om te oordelen over en te interveniëren in wat ik als, interne aangelegenheden van het land Curaçao beschouw. We staan in het Koninkrijk der Nederlanden wel samenwerking tussen de vier landen op het gebied van zorg voor. Maar alleen op vrijwillige basis.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat de directe consequentie tot nu toe voor de patiënten is? Welke gevolgen kan dit voor hen gaan hebben wanneer de impasse nog enkele weken voortduurt?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven of er ook andere medicijnen niet of slechts in beperkte mate zijn verstrekt vanwege de financiële problemen?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de patiënten niet de dupe mogen zijn van de onderlinge verdeeldheid over wie er verantwoordelijk is voor de financiële problemen en het tekort aan medicijnen?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Kunt u ondersteuning bieden aan de regering van Curaçao om de impasse te doorbreken en te helpen om de zorgplicht van zowel de verzekeraar als van het ziekenhuis te handhaven? Bent u hierover in overleg met de regering van Curaçao en welke acties heeft u ondernomen? Welke mogelijkheden heeft Nederland om samen met Curaçao een tussenvoorziening te treffen waardoor er ondertussen geen schrijdende gevallen bij patiënten ontstaan?

Het staat de regering van Curaçao vrij om de Nederlandse regering om advies of ondersteuning te vragen. Dat past in de afspraken over samenwerking rond zorg, die we in het Koninkrijk hebben gemaakt. Ik ben momenteel niet in gesprek met de regering van Curaçao over de door u, in uw vragen, genoemde zaken.

Vraag 1

Welke signalen heeft u dat op het VWO van Liseo Bonairiano op Bonaire nog steeds voor verschillende vakken de schoolboeken niet zijn geleverd, terwijl het schooljaar al maanden onderweg is? Wat klopt er van deze signalen? Bent u bereid zo snel mogelijk te waarborgen dat voor alle leerlingen op de school in alle vakken die worden gegeven het lesmateriaal, inclusief de schoolboeken, op orde is, zodat leerlingen fatsoenlijk onderwijs kunnen genieten? Op welke wijze gaat u dit doen?

Het bestuur van de Scholengemeenschap Bonaire (SGB) is verantwoordelijk voor het bestellen en op voorraad hebben van de boeken. Een aantal boeken is door omstandigheden te laat geleverd en wasdaardoor bij aanvang van het schooljaar niet beschikbaar. De SGB heeft dit opgelost doordat de leerkrachten, totdat de boeken aanwezig waren, met zelf samengesteld lesmateriaal hebben gewerkt. Er is geen lestijd verloren gegaan en de leerlingen hebben vanaf de start van het schooljaar onderwijs genoten.

Vraag 2

Wat is de oorzaak dat deze school niet alle schoolboeken voorradig heeft? Is er ook sprake van dat de school onvoldoende geld heeft om alle schoolboeken te verstrekken? Wat zijn de resultaten voor de vakken waar nog geen schoolboeken voor zijn, en hoe verhouden die zich tot vorig schooljaar?

In het onderhavige geval is het wijzigen van de bestelling en het versturen van de boeken over zee (wat veel tijd kost) de oorzaak geweest dat aan het begin van het schooljaar niet alle boeken voorradig waren. Ik heb geen signalen gekregen dat de school onvoldoende geld heeft om alle schoolboeken te verstrekken.
Voor zover mij bekend, zijn alle schoolboeken nu aanwezig. Het effect van de afwezigheid van de schoolboeken is niet meetbaar, zeker niet omdat de leerkrachten hebben gewerkt met zelf samengesteld lesmateriaal, zodat les kon worden gegeven en de leerlingen onderwijs hebben genoten. Ik heb geen reden aan te nemen dat de resultaten op dit moment slechter zijn dan vorig schooljaar.

Vraag 3

Welke andere scholen op Bonaire hebben eveneens problemen met het tijdig verstrekken van schoolboeken?

Voor zover mij bekend heeft geen van de andere scholen op Bonaire problemen met het tijdig verstrekken van schoolboeken.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onbestaanbaar is dat leerlingen op Bonaire geen volledig en goed onderwijs kunnen volgen, omdat zij daar de boeken niet voor krijgen? Zo ja, op welke wijze garandeert u in overleg met de lokale autoriteiten en de scholen dat mogelijke oorzaken hiervan structureel weggenomen worden, zodat dit niet meer voorkomt?

De enkele aanwezigheid van schoolboeken is niet de succesfactor waarmee goed en volledig onderwijs staat of valt. Kwalitatief onderwijs is een samenspel van vele factoren. Het bestuur van de SGB is zich hier goed van bewust en werkt hier hard aan.

Vraag 5

Deelt u tevens de mening dat voor Europees Nederland en voor Caribisch Nederland dezelfde standaarden gelden, ook wat betreft de waarborg van goed en deugdelijk onderwijs? Zo ja, op welke wijze realiseert u dat?

Ik deel de mening dat voor Europees Nederland en voor Caribisch Nederland, wat betreft de waarborg van goed en deugdelijk onderwijs, dezelfde standaarden gelden. Samen met alle betrokkenen in het onderwijsveld is voor Caribisch Nederland een tweede onderwijsagenda opgesteld, die op 28 november 2016 op Sint Eustatius wordt ondertekend door de Minister. Hierin staat hoe alle betrokkenen verder werken aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs in Caribisch Nederland. U zult binnenkort worden geïnformeerd over deze nieuwe onderwijsagenda.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Nederland schendt afspraken» en «twijfels over screening» uit het Antilliaans Dagblad?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er een benoemingsprotocol, vastgelegd door de Rijksministerraad in 2001, bestaat waarin afspraken over de benoeming van gouverneurs zijn vastgelegd? Kunt u aangeven wat de status van dit benoemingsprotocol is? Is het nog steeds geldig? Bent u bereid dit benoemingsprotocol openbaar te maken? Zo nee, waarom niet?

In 2001 is in de Rijksministerraad een notitie aan de orde geweest. De notitie gaat in op de in het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, de Reglementen voor de Gouverneurs en het Reglement van Orde van de ministerraad voorgeschreven procedure voor de benoeming van de Gouverneur. Daarnaast wordt een informele procedure beschreven die voorafgaat aan de voordracht aan de Koning van een kandidaat voor het Gouverneurschap. De notitie is als bijlage toegevoegd3. De in de notitie beschreven procedure, die geen wettelijke status heeft, heeft tot doel dat tijdig voor het einde van de termijn van de zittende Gouverneur een kandidaat die op draagvlak in de Rijksministerraad kan rekenen, door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt voorgedragen op aanbeveling van de ministerraad van het betrokken land. Ondanks het feit dat de tweede termijn van Gouverneur Refunjol reeds op 1 mei 2016 verliep en er gedurende geruime tijd veelvuldig contact is geweest, ontstond er geen zicht op een aanbeveling vanuit Aruba die op draagvlak zou kunnen rekenen. De Rijksministerraad heeft vervolgens besloten dat de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de voordracht tot benoeming van de heer Boekhoudt aan de Koning kan doen. In de toekomst zal het streven blijven om bij voorkeur in de geest van de in de notitie beschreven procedure tot overeenstemming met het betrokken land en draagvlak in de Rijksministerraad te komen, zodat tot voordracht kan worden overgegaan.

Vraag 3

Kunt u aangeven of de benoeming van de nieuwe gouverneur niet alleen volgens de geldende regels van het Statuut voor het Koninkrijk en het Reglement van Orde voor de Gouverneur is geweest, maar ook geheel conform het benoemingsprotocol heeft plaats gevonden? Indien dit niet het geval was, kunt u aangeven op welke punten de benoeming afweek van het benoemingsprotocol, en waarom u daarvoor heeft gekozen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven of in het benoemingsprotocol inderdaad is afgesproken dat, in het kader van de Reglementen voor de Gouverneurs (artikel 6 en 7), door de Minister-President van het betreffende land de kandidaat wordt getoetst op eventuele belangenverstrengeling en onverenigbaarheid van functies? Heeft deze toetsing plaats gevonden? Zo niet, waarom is dit niet gebeurd en wie heeft daartoe besloten? Zal er nog wel op enige wijze een screening plaats vinden, opdat kan worden getoetst of aan artikelen 6 en 7 is voldaan?

Toetsing aan de artikelen 6 en 7 vindt volgens de notitie plaats door de Minister-President van het betrokken land voorafgaand aan de (schriftelijke) aanbeveling door de Raad van Ministers van het betrokken land. In dit geval is de procedure zoals beschreven in de notitie, waarbij een schriftelijke aanbeveling door de Raad van Ministers wordt gedaan, niet gevolgd. Derhalve heeft geen toets in het kader van artikel 6 en 7 van het Reglement voor de Gouverneur door de Minister-President van Aruba plaatsgevonden. Een dergelijke toets heeft wel plaatsgevonden voordat de heer Boekhoudt tot Gevolmachtigde Minister werd benoemd en is voorafgaand aan de voordracht in de gesprekken met de Minister van BZK aan de orde geweest.

Vraag 5

U geeft aan dat deze benoeming niet de schoonheidsprijs verdiende2; kunt u bevestigen dat er vanuit deze benoemingsprocedure geen precedent zal voortvloeien? Kunt u tevens uiteenzetten op welke manier volgens u toekomstige procedures van benoemingen van gouverneurs zouden moeten verlopen? Welke rol speelt het benoemingsprotocol daar volgens u bij? Waar liggen daarbij de verantwoordelijkheden en inspraakmogelijkheden van de betreffende landen en van Nederland?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht «Acuut behoefte aan meer bewakers en cellen»?1

Ja, het artikel is bekend. Het beeld wijkt niet af van het beeld dat de Voortgangscommissie schetst ten aanzien van deze gevangenis.
Samen met de Nederlandse zusterdiensten (politie, marechaussee, Dienst Justitiële Inrichtingen) is er – vanwege de geconstateerde stagnatie bij de voortgang van de plannen van aanpak – in april 2016 op Sint Maarten door de politie en het gevangeniswezen van Sint Maarten gewerkt aan verbeterplannen. Daarbij waren ook het lokale Openbaar Ministerie, de Raad voor de Rechtshandhaving en ambtenaren van het Ministerie van Justitie van Sint Maarten aanwezig.
De verbeterplannen zijn door de Minister van Justitie van Sint Maarten ingebracht in de ministerraad aldaar. De regering van Sint Maarten dient nu te bepalen hoe de uitvoerende instanties, waaronder de gevangenis Pointe Blanche, in staat gesteld gaan worden om met de verbeterplannen te beginnen. Dat is ten dele een kwestie van geld. Er zijn ook verbeteringsmogelijkheden die niet om extra budget vragen, zoals het wegnemen van onnodige bureaucratie en het terugdringen van ziekteverzuim. De Nederlandse zusterdiensten zijn in beginsel bereid om te helpen. Deze bereidheid is wel sterk gekoppeld aan het vertrouwen in het perspectief. Hulp uit Nederland moet effectief zijn. Zodra de nieuwe regering van Sint Maarten is geïnstalleerd, zal ik met hen spreken over de voortgang inzake de plannen van aanpak voor de politie en de gevangenis. Uiteraard met nauwe betrokkenheid van de Voortgangscommissie en het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Vraag 2

In hoeverre komt dit overeen met het laatste met de Kamer gedeelde Plan van Aanpak gevangenis Sint Maarten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wie is er verantwoordelijk voor de ontstane situatie in de Pointe Blanche-gevangenis?

Zoals bekend is de rechtshandhaving, en daarmee het beheer van de gevangenis op Sint Maarten, een autonome aangelegenheid en valt deze onder de politieke verantwoordelijkheid van de Minister van Justitie op Sint Maarten. Ten tijde van de totstandkoming van de huidige status van Land zijn er in de Ronde Tafel Conferentie (september 2010) met Sint Maarten afspraken gemaakt over het verder brengen van een aantal onderdelen van de rechtshandhavingsketen, vastgelegd in de eerder genoemde plannen van aanpak. Daarmee is er sprake van concrete verplichtingen voor het land Sint Maarten waarvan ik als Minister van Koninkrijksrelaties naleving verlang. Het feit dat de van toepassing zijnde algemene maatregel van rijksbestuur onlangs voor de derde maal is verlengd, spreekt boekdelen over de mate waarin en de snelheid waarmee de overeengekomen vooruitgang wordt geboekt. De rapportages van de Voortgangscommissie spreken eveneens van stagnatie of achteruitgang.
Na installatie van de nieuwe regering van Sint Maarten zal ik over de voortgang spreken met de regering van Sint Maarten en aandringen op besluitvorming en uitvoering van het verbeterplan voor de gevangenis.

Vraag 4

In hoeverre kunnen onveilige situaties in de Point Blanche-gevangenis verantwoordelijkheden opleveren voor Nederland?

De regering van Sint Maarten is verantwoordelijk voor de gevangenis en daarmee ook voor de veiligheid in de inrichting. Zoals hiervoor beschreven zal ik als Minister van Koninkrijksrelaties toezien op het nakomen van de rond 10-10-10 gemaakte afspraken. Die opdracht neem ik zeer serieus en in samenspraak met de Voortgangscommissie is mijn inzet er op gericht dat de gevangenis Pointe Blanche op een niveau wordt gebracht dat aanvaardbaar is voor een detentie-inrichting.

Vraag 1

Kent u het artikel «parlement krijgt «slechts enkele dagen» voor goedkeuring Citgo-deal»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre bent u het eens met de stelling dat een parlement met gekozen volksvertegenwoordigers zijn taken zorgvuldig moet kunnen uitvoeren? In hoeverre krijgen de leden van de parlementen binnen het Koninkrijk der Nederlanden hiervoor de ruimte? Is hier sprake van goed bestuur?

Ik deel de stelling. De parlementen binnen het Koninkrijk der Nederlanden ontlenen hun taak tot volksvertegenwoordiging aan respectievelijk de Grondwet en afzonderlijke Staatsregelingen. De vraag in hoeverre het parlement van Aruba de ruimte heeft om zijn taak als volksvertegenwoordiger uit te oefenen, betreft een landsaangelegenheid en is derhalve ter beoordeling van de Staten van Aruba.

Vraag 3

In hoeverre heeft het parlement van Aruba ruimte gekregen om de taak als volksvertegenwoordiger uit te oefenen met betrekking tot de aankoop van de Valero-raffinaderij?

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Is de aankoop van de Valero-raffinaderij voorgelegd aan het College Aruba financieel toezicht (CAft)? Zo neen, waarom niet?

Het CAft heeft op basis van de Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft) de bevoegdheid om te adviseren op de begroting en begrotingswijzigingen van Aruba. De aankoop van de Valero-raffinaderij als zodanig is niet aan het CAft voorgelegd. De beslissing tot de aankoop is immers een landsaangelegenheid, waarbij het CAft geen adviserende rol heeft.
De financiële gevolgen van de aankoop en de heropening van de Valero-raffinaderij dienen door Aruba, zowel in een begrotingswijziging voor 2016 als in de vastgestelde (meerjaren)begroting van 2017, te worden verwerkt. Het CAft zal deze begrotingswijziging 2016 en begroting 2017 beoordelen aan de hand van de normen die de LAft hieraan stelt, en hierover advies uitbrengen.

Vraag 1

Klopt het dat de op Curaçao gebruikte constructie van master- en sublicenties in de gokindustrie geen wettelijke basis heeft?

Ik kan mij over deze vragen niet uitlaten omdat het vragen zijn die een aangelegenheid van het autonome land Curaçao betreffen.
Wel zal ik deze vragen conform het verzoek van 8 september 2016 van de vaste commissie voor Koninkrijksrelaties voorleggen aan de regering van Curacao.

Vraag 2

Klopt het dat UTS als casinolicentiehouder geen ongebruikelijke transactie-meldingen doet bij het MOT?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Klopt het dat UTS het online-casinonetwerk ook faciliteert middels onder meer (master)licenties, internetlicenties, logo, marketingactiviteiten en andere turnkey services, zoals co-locatie, e-zones services, juridische en compliance services, corporate services, fiducary services, IT infrastructuur en ondersteuning, telefoon, leaselijnen en internet infrastructuur, gamingsoftware, banking, card, payment en autorisatie services?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Draagt UTS als (master) licentiehouder verantwoordelijkheid voor de belastingafdrachten van haar casinonetwerk?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Klopt het dat KPMG UTS voorziet van onder meer juridische, fiscale en financiële adviezen, management consultancy, marketing en verkoopwerkzaamheden verricht, interne rapportages verzorgt en al meer dan 15 jaar jaarrekeningen controleert?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Kent u het bericht «Aruba en Valero sluiten definitief akkoord voor overname raffinaderij»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre is er een sluitende business case voor de aankoop van de Valero raffinaderij door het land Aruba?

De aankoop van de Valero raffinaderij betreft een landsaangelegenheid. Een businesscase hieromtrent is mij niet bekend. De voor de deal benodigde (aanpassingen) in wet- en regelgeving zijn inmiddels aan de Staten van Aruba aangeboden.
De begroting 2017 van Aruba is inmiddels door de Raad van Advies van advies voorzien. Nadat de Staten de Begroting 2017 hebben vastgesteld, zal het CAft hierover advies uitbrengen.
Het CAft zal vanuit haar wettelijk toegewezen taak dan ook de financiële gevolgen voor de (meerjaren) begroting van de gesloten overeenkomsten ten aanzien van de overname en heropening van de raffinaderij toetsen aan de normen van de Landsverordening Aruba financieel toezicht in het licht van structureel houdbare overheidsfinanciën.

Vraag 3

In hoeverre ziet u gelijkenis tussen de aankoop van de ISLA raffinaderij door Curaçao in 1985 en de aankoop van de Valero raffinaderij door Aruba dit jaar?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Gaat de aankoop van de Valero raffinaderij zorgen voor economische meerwaarde voor Aruba? Zo ja, hoeveel banen levert deze aankoop op of worden behouden met deze aankoop die anders zouden verdwijnen?

Zie antwoord vraag 2 en 3.

Vraag 5

Welke andere kosten heeft Aruba aan de aankoop van de raffinaderij naast de (symbolische) aanschafkosten van de raffinaderij?

Zie antwoord vraag 2 en 3.

Vraag 6

In hoeverre deelt u de mening dat de gevolgen van de aankoop van deze raffinaderij door Aruba nooit tot kosten voor Nederland mogen leiden?

Ik deel die mening.

Vraag 7

In hoeverre is er sprake van een financieel risico en een schuldenprobleem met betrekking tot de aankoop van de raffinaderij voor de toekomst?

Zie antwoord vraag 2 en 3.

Vraag 8

Is de aankoop van de Valero raffinaderij voorgelegd aan het College Aruba financieel toezicht (CAft)? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2 en 3.

Vraag 1

Kent u het bericht «Disrepair causes Statia court session to move»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre bent u het eens met de stelling dat het onacceptabel is dat het gebouw van de rechtspraak op Sint Eustatius in zo’n slechte conditie is dat het gebouw voor onbepaalde tijd niet gebruikt kan worden?

Het Guesthouse is een van de zogenaamde boedelscheidingspanden welke een nalatenschap vormt van het Land Nederlandse Antillen. Doordat enkele jaren onduidelijkheid heeft bestaan over eigenaarschap en bestemming van deze panden is er de afgelopen jaren beperkt tot geen onderhoud gepleegd. Inmiddels is er in overleg met het eilandbestuur van Sint Eustatius duidelijkheid over de vraag wie eigenaar is van deze panden (het Rijk). Ook heeft het Ministerie van BZK opdracht gegeven om herstelwerkzaamheden te verrichten, waarvoor ook middelen ter beschikking zijn gesteld. De werkzaamheden zullen op korte termijn aanvangen.

Vraag 3

Wie is er verantwoordelijk voor het onderhoud van de rijkspanden in Caribisch Nederland?

BZK is verantwoordelijk voor het onderhoud van de rijkspanden in Caribisch Nederland.

Vraag 4

In hoeverre zijn de activiteiten gehouden in het betreffende gebouw op Sint Eustatius getroffen door de slechte staat van het gebouw? Hoeveel en welke activiteiten hebben er geen doorgang gevonden? Hoeveel en welke activiteiten zijn verplaatst naar een andere locatie en welke locatie(s) is/zijn dit? Welke kosten zijn hieraan verbonden en door wie worden deze kosten gedragen?

In het betreffende gebouw – het Guesthouse – worden door het Gemeenschappelijk Hof alleen rechtszittingen gehouden en is ruimte voor de griffie beschikbaar. Er zijn op dit moment twee zittingen, die een keer per maand plaatsvinden, naar een andere locatie verplaatst, namelijk naar de Lion’s Den en naar het community center. Ook de eilandsraad vergadert in het Guesthouse. Deze vergaderingen vinden nog steeds plaats op deze locatie.
De kosten voor huisvesting van het Gemeenschappelijk Hof op Bonaire, Saba en Sint Eustatius worden ingevolge artikel 12 van het Rijksbesluit Financiering Gemeenschappelijk Hof van Justitie2 gedragen door Nederland, in casu de Minister van Veiligheid en Justitie. De kosten voor huisvesting van de eilandsraad worden door het openbaar lichaam gedragen.

Vraag 5

Zijn er andere rijksgebouwen in Caribisch Nederland buiten gebruik gesteld in verband met de slechte conditie van de gebouwen? Zo ja welke?

Dat is niet het geval. Wel is het Openbaar Ministerie op Sint Eustatius op zoek naar andere huisvesting omdat de huidige locatie niet meer voldoet. Bekeken wordt of de diverse huisvestingsbehoeften kunnen worden gecombineerd.

Vraag 1

Kent u het bericht dat de havenautoriteiten van Curaçao en de autoriteiten van Sint Eustatius zich voornemen om de haven van Sint Eustatius verder te ontwikkelen en te professionaliseren?1 Zo ja, klopt het dat er onder meer serieuze plannen zijn om de haven te vergroten voor container- en cruiseschepen?

Ja, dit bericht is mij bekend.
Uit mijn contacten met het eiland weet ik dat men denkt aan het aantrekken van (meer) cruisevaart, duiktoerisme en visserij. Containerafhandeling ziet thans alleen op de bevoorrading van het eiland en in containeroverslag of een regionale «containerhub» wordt niet voorzien. In het kader van de upgrading en professionalisering zal worden verkend waar de kansen liggen en op welke wijze en termijn deze verzilverd kunnen worden. Daarbij wordt dan ook ingegaan op de daartoe noodzakelijke haveninfrastructuur en financieringsbehoefte.

Vraag 2

In hoeverre bent u betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van deze uitbreidingsplannen? Welke specifieke voorwaarden stelt u aan de planvorming, -ontwikkeling en uiteindelijke uitvoering en stelt uw departement expertise beschikbaar voor deze plannen?

Voor wat betreft de specifieke voorwaarden waaronder de ontwikkelingen worden vormgegeven stel ik mij op het standpunt dat er eerst een transparant gerund havenbedrijf dient te komen dat pro actief invulling geeft aan het brede scala van havenactiviteiten.
In mei 2014 heb ik met het toenmalige Bestuurscollege een intentieverklaring getekend waarin een gezamenlijk uit te voeren toekomsttraject ten aanzien van maritieme zaken is vastgelegd. Naast de upgrading en professionalisering van het havenbedrijf ziet dit ook op het nautisch beheer (waaronder het loodsen van zeeschepen) en maritieme infrastructuur. Dit om kansen te creëren in de verdere economische ontwikkeling van het eiland. Beoogd wordt een levensvatbaar havenbedrijf op te richten langs de lijn waarin de Europees Nederlandse zeehavens zijn georganiseerd. Dit zg. «Rotterdamse» model gaat uit van een adequate balans tussen enerzijds de publieke veiligheidstaken (de veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer) en de commerciële taken (verbreden en verdiepen van het verdienvermogen om te komen tot een winstgevend bedrijf). Uit oogpunt van eenheid in maritiem beleid en beheer hecht ik er aan de zeehavens in Caribisch Nederland langs eenzelfde lijn te organiseren waarbij gestreefd wordt naar maatwerk, zoals dat ook in Europees Nederland het geval is. In samenwerking met het Havenbedrijf Amsterdam worden op Bonaire reeds goede vorderingen gemaakt.

Vraag 3

Klopt het dat een eventuele uitbreiding van de haven van Sint Eustatius grote schade zal aanrichten aan de aanwezige koraalriffen? Klopt het dat deze koraalriffen internationaal worden erkend en beschermd? Zo ja, klopt het dat daar in de planvorming kennelijk geen rekening mee wordt gehouden?

Neen, er is op dit moment geen sprake van structurele planvorming. Planvorming start ook in Caribisch Nederland met een deugdelijke verkenning waar richtinggevende besluitvorming op kan worden genomen. In een dergelijke verkenning worden de betrokken milieuaspecten, ook van het beschermde koraalrif meegenomen. In de planuitwerking wordt onder andere voorzien in een milieu effect rapportage van alle milieuaspecten, maar ook in een maatschappelijke kosten baten analyse.

Vraag 4

Bent u bereid elk uitbreidingsplan dat ten koste gaat van de koraalriffen te blokkeren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u de Kamer regelmatig informeren over het verdere verloop van de procedures en de wijze waarop u het belang van natuur en milieu aan de orde brengt bij de autoriteiten van Sint Eustatius?

Ik ben verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maritiem beheer BES. Eén van de belangrijkste onderdelen van deze wet is het uitvoeren van ecologische toetsen wanneer er in, op of boven zee wordt gebouwd of wanneer er andere activiteiten plaatsvinden in het mariene milieu. Dit toetsen vindt plaats in nauwe samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken zoals voorgeschreven in voornoemde wet. Uit een verkenning met o.m. genoemde toetsen zal de haalbaarheid van de ontwikkelingsmogelijkheden moeten blijken, dus ook ten aanzien van het milieu.
Uiteraard worden bij een mogelijke afweging alle aspecten meegewogen.
Uw Kamer zal over de uitkomsten worden geïnformeerd.