Vraag 1

Deelt u de mening dat de dreiging in het geval van een racistisch, religieus, homofoob of antisemitisch oogmerk bij bijvoorbeeld vernieling, mishandeling of geweld, verder reikt dan het individu waarop deze vernieling, mishandeling of geweld gericht is, doordat deze handelingen gericht zijn tegen het individu als lid van een vermeend minderwaardige groep?

Ja. Misdrijven als vernieling, mishandeling of geweldpleging maken een inbreuk op belangrijke rechtsgoederen als lijf en goed. Wanneer daarbij sprake is van een discriminatie-aspect raakt het daarnaast aan belangrijke uitgangspunten van de (pluriforme) samenleving zoals aanspraken van burgers op gelijkheid en het zijn van volwaardig burger. Discriminatie raakt zo niet alleen individuele personen, maar de gehele samenleving.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat het, conform de Aanwijzing discriminatie van het openbaar ministerie (OM), in de eis betrekken van een discriminatoir aspect als strafverzwarende omstandigheid, de enige mogelijkheid is om discriminatoire motieven mee te wegen in de berechting? Klopt het dat de eis niet de gestelde maximum vrijheidsstraf die gesteld is op het betreffende commune delict te boven kan gaan?

Van belang is dat het Nederlandse strafrecht – anders dan het recht van sommige andere landen – uitgaat van algemene strafbaarstellingen. Voorzien is in een strafmaat die zo is gekozen dat ook bij de meest ernstige varianten van een bepaald misdrijf voldoende strafruimte is om een passende straf op te leggen. Dit betekent dat in het Nederlandse strafrecht relatief weinig in wettelijke strafverzwarende omstandigheden is voorzien. Deze straftoemetingsvrijheid heeft als voordeel dat steeds recht kan worden gedaan aan de concrete omstandigheden van het geval, zonder dat verschillende aanvullende omstandigheden ook hoeven te worden bewezen. Wel moet aannemelijk worden dat een dergelijke omstandigheid aanwezig was. Deze systematiek maakt het mogelijk om alle feiten en omstandigheden van het geval mee te wegen en af te wegen om zo tot een rechtvaardige straf te komen. Het gaat daarbij niet alleen om een bepaalde intentie of achterliggend oogmerk van de verdachte, maar ook andere omstandigheden, zoals de verdere toedracht van het feit en de toegebrachte schade.
Wanneer een discriminatie-aspect als motief of als aanleiding heeft meegespeeld bij het plegen van een commuun delict als mishandeling, openlijke geweldpleging, eenvoudige belediging, vernieling en brandstichting, maar ook doodslag (of waarbij van een discriminatie-aspect gebruik is gemaakt om het feit indringender te plegen), dan is dit wel degelijk strafverzwarend. Er is dan sprake van een zogeheten CODIS-feit (een commuun feit met een discriminatie-aspect), waarvoor door de officier van justitie in zijn requisitoir een strafverhoging van 50% of 100% wordt geëist ten opzichte van de «normale» strafeis. Deze verhoogde strafeis kan het wettelijk strafmaximum niet overschrijden. Het is vervolgens aan de rechter om deze verhoogde strafeis en het discriminatoire aspect te betrekken bij de straftoemeting.

Vraag 3

In hoeveel gevallen wordt de aanwezigheid van een discriminatoir aspect door de strafrechter beschouwd als strafverzwarende omstandigheid? Welke moeilijkheden ondervinden strafrechters in de praktijk om de aanwezigheid van een dergelijk discriminatoir aspect bewezen te verklaren?

Het is tot op heden niet mogelijk gebleken deze vraag te beantwoorden. In de WODC-studie «Discriminatie: van aangifte tot vervolging. De gang van discriminatiezaken door de strafrechtketen» (2015), werden in de bestudeerde dossiers geen passages aangetroffen waarin de rechter expliciet had aangegeven dat de straf zwaarder was uitgevallen vanwege het discriminatoire karakter van het feit. Dit wil, aldus het rapport, niet zeggen dat het discriminatoire karakter van een feit geen rol speelt in de straftoemeting, maar het was in ieder geval niet gedocumenteerd in het strafdossier. In aanvulling daarop kan worden gewezen op een aantal recente uitspraken, waarin de rechter wel degelijk het discriminatoire aspect expliciet heeft genoemd bij de oplegging van de straf. Ik verwijs naar Rechtbank Amsterdam 9 maart 2018, ECLI:NL:RBAMS:1329, 1330 en 1331.

Vraag 4

Klopt het dat de European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) in het verleden de Nederlandse regering heeft geadviseerd een strafrechtbepaling, waarin racistische motieven worden aangemerkt als strafverzwarende omstandigheid, in te voeren? Zo ja, wat is de reactie van de Nederlandse regering hierop geweest?

Het klopt dat ECRI dit heeft geadviseerd. De reactie was destijds dat het kabinet geen toegevoegde waarde zag in het opnemen van een racistisch of discriminatoir motief als strafverzwarende omstandigheid, omdat de systematiek van straftoemeting naar het oordeel van het kabinet voldoende uitvoering gaf aan hetgeen met de aanbeveling van het Comité wordt beoogd.1
Met de vragenstellers ben ik van mening dat het van belang is dat een discriminatie-aspect meegewogen wordt bij de straftoemeting en dat een duidelijk signaal wordt afgegeven aan daders en samenleving dat dergelijk gedrag niet geaccepteerd wordt. Het strafrecht heeft ook een normerende rol. Daarom wil ik opnieuw kijken naar hoe hieraan invulling kan worden gegeven. Graag verwijs ik naar de brief die ik vandaag over dit onderwerp aan uw Kamer heb toegezonden.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het opnemen van een discriminatoir oogmerk, zoals gericht tegen ras, godsdienst, levensovertuiging, geslacht, seksuele gerichtheid of handicap, als strafverzwarende omstandigheid bij het plegen van commune delicten in het Wetboek van Strafrecht een duidelijke norm stelt en een preventieve effect kan hebben? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid voorstellen te doen tot het opnemen van een strafrechtbepaling waarin discriminatoire motieven worden aangemerkt als een strafverzwarende omstandigheid en leiden tot een verhoging van de straf? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) «Ouderinitiatieven worden gewaardeerd, maar staan onder druk»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de constatering van het SCP dat ouders van kinderen met een beperking steeds meer moeite ondervinden om kleinschalige wooninitiatieven op te zetten voor hun kinderen, onder meer vanwege het teruglopen van financiering en de inperking van de eigen regie?

Ik vind ouderinitiatieven van grote toegevoegde waarde. Het kan een geschikte manier zijn om kleinschalig zorg en ondersteuning te organiseren in de eigen buurt of wijk. Bij het opzetten van een dergelijk initiatief kunnen zich blijkens de bevindingen knelpunten voordoen. Ik ga met VNG, ZN en Per Saldo in overleg over deze knelpunten, waaronder regie en financiering, om te bespreken welke verbeteringen in de praktijk mogelijk zijn.

Vraag 3

Bent u het met het SCP eens dat gemeenten en zorgkantoren meer duidelijkheid moeten geven over de regelgeving over ouderinitiatieven? Zo ja, bent u bereid om hierover met de relevante partijen in gesprek te gaan en te zorgen dat relevante informatie op een inzichtelijke manier ontsloten wordt?

Zoals het SCP aangeeft, is het niet voor iedereen weggelegd om een eigen wooninitiatief te starten en te beheren. Het is geen sinecure om een initiatief op te starten of beheren, ook niet wanneer het lukt om de complexiteit en regeldruk te verminderen. Goede (onafhankelijke) ondersteuning kan van toegevoegde waarde zijn, in de afweging van mensen en in de realisatie van een initiatief. Het is goed wanneer gemeenten en zorgkantoren hun kennis over ouderinitiatieven verdiepen. Feit is dat gemeenten en zorgkantoren niet in alle gevallen zullen kunnen voorzien in de door mensen gewenste informatie over ouderinitiatieven. Daarvoor is het aantal ouderinitiatieven te beperkt en is meer gespecialiseerde kennis nodig. Deze ondersteuning wordt door Per Saldo en Naar Keuze georganiseerd. In 2016 heeft Per Saldo een handreiking opgesteld. Het gaat er vooral om dat deze optie tot ondersteuning bekender wordt bij gemeenten en zorgkantoren, zodat zij actief kunnen doorverwijzen naar deze gespecialiseerde ondersteuning. Hierover ga ik met de VNG en ZN in gesprek.

Vraag 4

Herkent u de constatering dat een landelijk dekkend netwerk voor ondersteuning van ouders ontbreekt en dat er geen gerichte cliëntondersteuning is voor deze specifieke groep? Bent u bereid om in het kader van de verbetering van de cliëntondersteuning (maatregelen uit het regeerakkoord) ook deze specifieke groep aandacht te geven?

Ouders geven aan behoefte te hebben aan één loket voor wooninitiatieven waarin de verschillende instanties samenwerken. Het is aan individuele gemeenten, zorgkantoren en andere instanties om besluiten te nemen, één landelijk loket kan dat niet overnemen. Wel kunnen de benodigde instanties hun kennis, coöperativiteit en lokale samenwerking vergroten waar het gaat om deze initiatieven. Zoals ik in antwoord op vraag 3 heb aangegeven kan cliëntondersteuning nu al worden ingezet en kan ook de ondersteuning van Naar Keuze en Per Saldo worden ingeroepen.
Ik kom binnenkort, zoals aan uw Kamer toegezegd, met een brief hoe ik de extra middelen voor onafhankelijke cliëntondersteuning ga inzetten. Met betrokken partijen zal ik bezien of er extra maatregelen met betrekking cliëntondersteuning op het gebied van ouderinitiatieven nodig en mogelijk zijn en zo ja, hoe deze kunnen worden vormgegeven.

Vraag 5

Waarom worden indicaties voor kleinschalige wooninitiatieven voor kinderen met een beperking afgegeven voor slechts een korte periode van één of twee jaar? Deelt u demning dat dit zorgt voor voortdurende onzekerheid bij ouders of de zorg voor hun kind nog wel duurzaam geregeld is? Zo ja, welke mogelijkheden hebben gemeenten om indicaties af te geven voor een langere periode?

Gemeenten hebben de opdracht om mensen waarvan is vastgesteld dat zij ondersteund moeten worden in hun zelfredzaamheid en deze ondersteuning niet zelf of via algemene voorzieningen kan worden georganiseerd, een passende (maatwerk)voorziening te verstrekken. Deze maatwerkvoorziening kan onder, in de wet bepaalde, voorwaarden in de vorm van een pgb verstrekt worden. Gemeenten hebben de ruimte om keuzes te maken in de duur van een voorziening. De opdracht aan gemeenten om passende ondersteuning te leveren brengt met zich mee dat gemeenten zich periodiek zich op de hoogte stellen van de actuele behoefte aan ondersteuning en de passendheid van de voorziening. Ik ben het eens met de stelling dat onzekerheid over de continuïteit van een voorziening bij de ouders zoveel mogelijk moet worden voorkomen. Een goed contact tussen gemeenten en de ouders kan hierin erg helpen.

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om ouders toch een wooninitiatieventoeslag te verstrekken, zodat ouders meer financiële mogelijkheden krijgen voor het gezamenlijk opzetten van een wooninitiatief voor hun kinderen? Bent u bereid om hierover in gesprek te gaan met gemeenten en zorgaanbieders?

Er blijkt onduidelijkheid te zijn over de wooninitiatieventoeslag en waaraan deze besteed mag worden. Over het bestedingsdoel van deze toeslag ben ik reeds in overleg met ZN, zorgkantoren en Per Saldo. Ik ga dit onderwerp ook met de VNG bespreken.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de aanpak van onrechtmatigheden bij de verstrekking van pgb’s er niet toe mag leiden dat ouders nog meer belemmeringen gaan ondervinden bij het opzetten van kleinschalige wooninitiatieven? Zo ja, hoe wilt u dit gaan voorkomen?

Voor mij staat voorop dat een pgb rechtmatig verstrekt wordt en dat het bestedingsdoel helder moet zijn. Als er belemmeringen zijn die ouders ondervinden dan moeten we met elkaar in gesprek over waar deze belemmeringen precies zitten en hoe we ze mogelijk weg kunnen nemen, uiteraard binnen de bestaande kaders van de wet- en regelgeving. Hierover zal ik, zoals aangegeven, ook het gesprek aangaan met Per Saldo, de VNG en ZN.

Vraag 8

Bent u bereid om, in navolging van het Ouderenwoonakkoord, ook afspraken te maken met gemeenten, woningcorporaties, zorgkantoren en cliëntenorganisaties over het wegnemen van belemmeringen om te komen tot kleinschalige wooninitiatieven voor kinderen met een beperking?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht «95 procent van gemeenten heeft geen beleid voor aanpak mensenhandel»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat 95 procent van de gemeenten geen specifiek beleid kent op het gebied van mensenhandel en meer dan een derde van de gemeenten geen idee heeft of mensenhandel in de gemeente voorkomt?

Uit de 10e rapportage van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen (Nationaal Rapporteur) blijkt dat slechts 4,5% van de gemeenten specifiek lokaal mensenhandelbeleid heeft. Wel geeft de Nationaal Rapporteur aan dat voor het merendeel van de gemeenten geldt dat de aanpak van mensenhandel is opgenomen in bijvoorbeeld integrale- en regionale veiligheidsplannen. Op basis van de vragenlijst die door 167 gemeenten is ingevuld, blijkt verder dat 35,2% van de respondenten aangeeft niet te weten of mensenhandel in de gemeente voorkomt.

Vraag 3

Zijn gemeenten volgens u in staat om hun verantwoordelijkheid voor zorg voor en opvang van slachtoffers van mensenhandel te nemen? Wat zou er volgens u moeten gebeuren om gemeenten in staat te stellen deze verantwoordelijkheid goed uit te voeren? Op welke wijze gaat u daaraan bijdragen?

Gemeenten bieden ondersteuning en opvang aan slachtoffers van mensenhandel. De commissie van burgermeester Lenferink heeft in 2015 aanbevelingen gedaan om de opvang en hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel te verbeteren, door onder andere de functie zorgcoördinatie overal goed te beleggen en afspraken te maken over wie voor welke slachtoffers verantwoordelijk is. De aanbevelingen zijn door de wethouders van de centrumgemeenten vrouwenopvang in een bestuurlijk overleg op 3 november 2017 onderschreven. De Minister van VWS overlegt met de gemeenten over hoe het advies zo snel mogelijk kan worden geïmplementeerd.

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre de aanbevelingen van de commissie-Lenferink, die in 2015 onderzoek gedaan heeft naar de verantwoordelijkheden die gemeenten hebben bij de zorg voor en opvang van slachtoffers mensenhandel, zijn uitgevoerd?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Op welke wijze gaat u zelf het voornemen van het regeerakkoord ter hand nemen om de zorg voor en opvang van slachtoffers van mensenhandel te verbeteren?

In het regeerakkoord zijn extra middelen opgenomen voor de verbetering van de opvang van slachtoffers van mensenhandel. De Minister van VWS en ik zullen met de gemeenten, Jeugdzorg Nederland, de Federatie Opvang en Comensha in overleg treden hoe – met inachtneming van ieders verantwoordelijkheid – de zorg en opvang van slachtoffers van mensenhandel kan worden verbeterd en hoe de middelen uit het regeerakkoord het beste kunnen worden ingezet.

Vraag 6

Bent u bereid er bij gemeenten op aan te dringen dat het onderwerp mensenhandel in alle gemeenten op de agenda komt te staan en er beleid wordt gemaakt voor de aanpak en preventie van mensenhandel?

In de strijd tegen mensenhandel, spelen gemeenten een belangrijke rol. Bijna alle respondenten (96,1%) in het rapport van de Nationaal Rapporteur geven aan bij de bestrijding van mensenhandel samen te werken met andere partijen (Politie, RIEC’s en OM). Het merendeel (73,6%) van de respondenten geeft aan dat de gemeente waarvoor zij werkzaam zijn, participeert in een regionaal veiligheidsplan waarin mensenhandel een onderwerp is en het onderwerp dus op de agenda staat.
Gemeenten hebben een rol op het gebied van preventie, signalering, handhaving en hulpverlening, en dragen bij aan het opwerpen van barrières tegen mensenhandel. Het basisniveau bestuurlijke aanpak van mensenhandel dat in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is ontwikkeld, helpt gemeenten hun rol binnen de bestuurlijke aanpak van mensenhandel (verder) in te vullen. Via het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) kunnen gemeenten kosteloos gebruikmaken van de e-learning, praktische handleidingen en stappenplannen signalering mensenhandel. Ook zijn er signaalkaarten beschikbaar. Tot slot zal de awarenesstraining mensenhandel die deze maand van start gaat voor de eerstelijns politiemedewerkers in contacten met de gemeenten bijdragen aan meer bewustwording bij gemeenten. Er zullen door de verbeterde signalering door gemeenten naar verwachting meer zaken boven water komen, ook in gemeenten waar het probleem tot nu toe nog onvoldoende onderkend wordt. Dit draagt bij aan verbeterde samenwerking op lokaal niveau.
In mijn brief over de ontwikkelingen in de aanpak van mensenhandel, die ik gelijktijdig met de beantwoording van deze vragen naar uw Kamer heb verzonden, heb ik aangekondigd met een integraal plan van aanpak te komen. In dit plan van aanpak zal ook aandacht worden besteed aan de vraag hoe gemeenten verder gestimuleerd en gefaciliteerd kunnen worden om hun verantwoordelijkheid te nemen in de bestrijding van mensenhandel en de ondersteuning van slachtoffers. Uiteraard wordt hierbij ook het advies van de Commisie Lenferink betrokken (zie het antwoord op vraag 3 en 4).

Vraag 7

Ziet u de urgentie van het feit dat uit het rapport van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel (NRM) blijkt dat driekwart van de artsen aangeeft behoefte te hebben aan training in het herkennen van mensenhandel? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u voor het betrekken van de medische beroepsgroep bij de aanpak van mensenhandel?

Signalering van mensenhandel is heel belangrijk omdat het om een verborgen/onzichtbaar probleem gaat. Voor verschillende beroepsgroepen zijn trainingen en praktische handleidingen gemaakt, zie ook mijn antwoord bij vraag 6. Er zijn vele professionals die kunnen signaleren en ik vind het heel goed dat de Nationaal Rapporteur een onderzoek heeft gedaan naar de rol die specifieke specialisten kunnen spelen. Artsen kunnen veel zien en doen. Uit het onderzoek blijkt dat zij vooral als het gaat om seksuele uitbuiting een belangrijke rol kunnen spelen. De Minister van VWS is in het kader van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in overleg met de artsenorganisaties over hun signalerende rol en zal in deze gesprekken ook de rol die de medische beroepsgroep kan spelen bij de aanpak van mensenhandel met deze organisaties nader verkennen. Zie verder de antwoorden op de Kamervragen van het lid Van der Staaij van de Minister van VWS (2017Z15129).

Vraag 8

Klopt het dat aanbieders (de politie, Koninklijke Marechaussee en Inspectie SZW) van de zogeheten bedenktijd aan buitenlandse slachtoffers van mensenhandel verschillende drempels hanteren bij het verlenen ervan, waardoor slachtoffers die daar recht op hebben soms niet beschermd worden?

Uit het rapport NRM10 van de Nationaal Rapporteur komt naar voren dat er verschillen bestaan tussen de verschillende aanbieders van de bedenktijd. Dit is een onwenselijke situatie. Naar aanleiding van dit rapport zal ik in overleg met de politie, de Koninklijke Marechaussee en de Inspectie SZW nadere afspraken maken om te komen tot een uniforme wijze van aanbieden van de bedenktijd. Ik informeer u op een later tijdstip over de exacte afspraken.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de conclusie uit het rapport van de NRM dat ondervragers bij toekenning van een bedenktijd de vraag of een zaak kan leiden tot succesvolle vervolging een rol laten spelen?

Het uitgangspunt bij het verlenen van de bedenktijd is duidelijk: bij de geringste aanwijzing van mensenhandel moet de bedenktijd aangeboden worden zodat een slachtoffer uit de situatie kan komen, de zorg krijgt die het nodig heeft en kan nadenken over het al dan niet doen van aangifte. De vraag of een zaak kan leiden tot een succesvolle vervolging zou hierbij geen rol mogen spelen.

Vraag 10

Deelt u de mening dat alle slachtoffers van mensenhandel bescherming verdienen op hetzelfde niveau en volgens dezelfde regels? Zo ja, hoe gaat u hiervoor zorgdragen? Bent u bereid de laagste drempel (geringste aanwijzing van mensenhandel) bij alle aanbieders van de bedenktijd als standaard in te stellen?

Zie de antwoorden op vraag 8 en 9.

Vraag 11

Kunt u deze vragen beantwoorden voor de begrotingsbehandeling Justitie en Veiligheid?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Grote strafzaken verhuizen van rechtbank Almelo naar Zwolle»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de overgang van strafzaken van het Functioneel Parket van de rechtbank-locatie Almelo naar de locatie Zwolle voortvloeit uit de per 1 januari 2013 ingevoerde Wet Herziening Gerechtelijke Kaart? Onderschrijft u de visie van de president van de rechtbank Overijssel dat de meerderheid aan kleinere Functioneel Parket-zaken in Almelo blijft en dat er ruimschoots voldoende werkaanbod aanwezig blijft om beide locaties, dus ook de locatie Almelo, open te houden?

Ja. De verschuiving van meervoudige strafzaken van het Functioneel Parket per 1 januari 2018 naar Zwolle, zijnde de vestigingsplaats van het Functioneel Parket in Overijssel, vloeit direct voort uit afspraken die in 2012 het kader van de Wet Herziening Gerechtelijke Kaart (HGK) zijn gemaakt. De Rechtbank Overijssel vormt één van de vier zogenoemde concentratierechtbanken, naast Rotterdam, Amsterdam en Oost-Brabant. In elk van de arrondissementen van die vier concentratierechtbanken zijn het Landelijk Parket (LP) en het Functioneel Parket (FP) gevestigd. Ingevolge de Wet HGK en daarmee verband houdende regelgeving worden bij die concentratierechtbanken de van die beide parketten afkomstige zaken aangebracht. In het Reglement concentratie LP- en FP-zaken, zoals in februari 2012 is vastgesteld tussen de Raad voor de rechtspraak en het College van Procureurs-Generaal, zijn op basis van de criteria uit de HGK (toegankelijkheid, kwaliteit en gezonde bedrijfsvoering) afspraken gemaakt over de concentratie en behandeling van LP en FP zaken bij de concentratierechtbanken. Dit is in 2012 nader ingevuld in afspraken tussen het toenmalige fusiebestuur en het Openbaar Ministerie. Deze afspraken zijn, gehoord het Openbaar Ministerie, de dekens en vertegenwoordigers van het lokale openbaar bestuur en lokale uitvoeringsorganisaties van Zwolle (-Lelystad) en Almelo, neergelegd in het zaaksverdelingsreglement van de rechtbank Overijssel van 2 april 2013 (Stcrt. 2013, 11297).
De afspraak houdt voor FP-zaken in dat die gedurende de eerste vijf jaren nog in Almelo worden aangebracht, maar dat vanaf uiterlijk 1 januari 2018 de meervoudige FP-strafzaken alleen nog in Zwolle worden behandeld. Het FP is evenals het LP gevestigd in het gerechtsgebouw te Zwolle. De verschuiving van het meervoudige FP-pakket per januari 2018 geschiedt met behoud van enkelvoudige FP-zaken en van regio gebonden zaken van het Arrondissementsparket op beide hoofdlocaties Zwolle en Almelo. Ook de behandeling van CVOM-zaken is verdeeld over beide rechtbanklocaties. Naar inschatting van het FP vormt het aandeel van regionaal gebonden (Twente) FP-zaken minder dan 10% van het totale aandeel van de zaken die door het FP Zwolle bij de rechtbank Overijssel worden aangebracht. Doordat de rechtbank Overijssel ingevolge artikel 2 van het Wetboek van Strafvordering geldt als één van de vier zogenoemde concentratierechtbanken, worden er juist meer FP- (en LP-)zaken, grotendeels afkomstig buiten het arrondissement Overijssel, aangebracht bij deze rechtbank dan vóór de HGK het geval was. Het betreft met andere woorden over het algemeen geen zaken uit de regio Twente die dicht bij de burger behandeld moeten worden. In de dagelijkse rechtspraktijk blijkt dat aan de meervoudige complexe strafzaken die het FP Zwolle tot nu toe in Almelo heeft aangebracht vooral gespecialiseerde advocaten uit de randstad zijn verbonden. De verschuiving heeft dan ook geen noemenswaardige gevolgen voor de lokale werkgelegenheid.
Ook na deze relatief kleine verschuiving is er ruim voldoende werkaanbod in beide hoofdlocaties. Almelo blijft een hoofdlocatie van de rechtbank Overijssel.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel uren meervoudige strafkamer er in 2018 voorzien worden op de locatie Zwolle en op de locatie Almelo? Kunt u aangeven wat de omvang is van het aantal uren strafzaken Functioneel Parket dat in 2018 niet langer in Almelo doch in Zwolle (naar verwachting) zal worden afgedaan?

In 2018 worden er 257 meervoudige kamer zittingen (1540 zittingsuren) in Zwolle en 152 meervoudige kamer zittingen (915 zittingsuren) in Almelo voorzien. Ten opzichte van 2017 worden er 50 meervoudige FP-zittingen (300 zittingsuren) minder afgedaan in Almelo, zijnde één meervoudige fraudezitting per week. Naar verwachting stijgt het aantal enkelvoudige zittingen in Almelo in 2018 met 4% (62 zittingsuren) tegen een afname in Zwolle met 3% (42 zittingsuren).

Vraag 1

Kunt u aangeven waarom de stille tocht van Christenen voor Israel (CvI) vandaag in Rotterdam door B&W is verboden?

De handhaving van de openbare orde in Rotterdam is de verantwoordelijkheid van de burgemeester van Rotterdam. Hij legt daarover verantwoording af aan de gemeenteraad. Overigens heeft de organisatie uiteindelijk zelf besloten af te zien van een stille tocht.

Vraag 2

Hoe verklaart u dat de veiligheid van 150 wandelaars niet gegarandeerd kon worden terwijl er voor een congres van het Palestinian Return Centre (PRC), met sprekers met connecties met de terroristische Hamas, deze inspanning wel geleverd kon worden?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom er geen rekening is gehouden met de wens van de organisator van CvI om een stille en vreedzame wandeling te houden, zodat de joodse Rotterdammers – vanwege de sabbath is het hen niet toegestaan te demonstreren maar wel een stille wandeling te maken – ook in staat zouden zijn om mee te lopen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u aangeven en nagaan waarom er tijdens de Turkse demonstraties in Rotterdam, zoals o.a. op 16 juli vorig jaar, wel voldoende politiecapaciteit beschikbaar was?

Het handhaven van de openbare orde is de verantwoordelijkheid van de burgemeester. De burgemeester van Rotterdam heeft bij de genoemde manifestaties in nauw overleg met de politie een afweging gemaakt over de wijze waarop de openbare orde het beste kon worden gehandhaafd. Op basis van de door de burgemeester gemaakte afweging, heeft de organisatie besloten de tocht niet door te laten gaan. In soortgelijke toekomstige situaties zal een burgemeester ook steeds in overleg met de politie bezien op welke wijze de openbare orde het meest adequaat kan worden gehandhaafd. Ik zal niet treden in de bevoegdheden van burgemeesters.

Vraag 5

Bent u bereid de volgende keer dat een soortgelijke situatie zich voordoet, er zorg voor te dragen dat wel voldoende politiecapaciteit beschikbaar gesteld wordt, uiteraard in samenwerking met de betreffende burgemeester?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht omtrent het open einde met betrekking tot de onthullingen over de zogenaamde Teevendeal?1

Er is op zondagavond 8 maart 2015 door Veiligheid en Justitie (VenJ) een mail met als bijlage concept-antwoorden op Kamervragen, verstuurd aan een raadadviseur van Algemene Zaken. Deze heeft de mail met de bijlage doorgestuurd aan vier collega’s van wie er een deze doorzond aan een privémailadres van zichzelf, zonder op enig moment kennis te nemen van de inhoud van de bijlage of er anderszins iets mee te doen.
De mail waarmee de raadadviseur zondagavond de mail van VenJ met de bijlage aan zijn collega’s zond, bevatte zijn voornemen om voor maandagochtend 09.00 te reageren. Dit is niet gebeurd. De mail van VenJ met de bijlage is namelijk niet behandeld door de raadadviseur of andere medewerkers van Algemene Zaken, noch is deze onderling besproken of is er enige reactie naar Veiligheid en Justitie gegaan, niet op zondag 8 maart of daarna. Geen van hen herinnert zich de bijlage gelezen te hebben. Op de zondagavond hebben de AZ-ambtenaren zich simpelweg niet bezig gehouden met de mail en de bijlage. Ook maandagochtend of daarna is dat niet gebeurd. Daarom is noch de mail van VenJ noch de bijlage op enig moment gedeeld of besproken met de Minister-President. Toen de melding op maandagochtend kwam dat het bonnetje gevonden was, heeft niemand bij AZ meer omgezien naar inmiddels verouderde concepten.
Pas nadat de heer Haan op 23 januari van dit jaar vroeg of de mail van VenJ van 8 maart 2015 bij AZ was binnengekomen, is in het mailarchief teruggevonden dat dit inderdaad het geval is geweest.
Het onderwerp van de vragen 1, 2 en 3 is ook aan de orde gekomen in het debat met de Tweede Kamer op 26 januari jl. Hierover heb ik in het debat het volgende opgemerkt: «Die mail is ook ter beschikking gesteld aan de commissie-Oosting. De conceptantwoorden heb ik niet gezien, noch is de inhoud daarvan met mij besproken. Ik kende die dus niet. De mail is zondagavond intern door de raadsadviseur gedeeld met vier collega's. Van bespreking binnen Algemene Zaken of inhoudelijk commentaar op de mail is het niet gekomen. Er is dus ook geen reactie vanuit Algemene Zaken naar Veiligheid en Justitie gegaan. Ik heb dat nog even dubbel gecheckt en heb gevraagd: hoe zit het nu precies, weten we dat helemaal zeker? Ik maak nog één verdiepingsslag: er is inderdaad geen reactie gekomen vanuit Algemene Zaken. Dat is bijna 100% zeker. Er is namelijk geen reactie per mail gestuurd naar VenJ. Er is ook geen telefonisch contact geweest, voor zover we kunnen vaststellen. Ook binnen AZ zijn de conceptantwoorden niet besproken en is er geen commentaar op de mail gekomen. Dat klopt, want op maandagochtend is Algemene Zaken volledig in de modus gegaan van de afwikkeling van de vondst van het bonnetje, die uiteindelijk vergaande politieke consequenties heeft voor twee bewindslieden.».
Bij herhaald onderzoek en navraag is andermaal niets gebleken van enig contact tussen AZ en VJ over de mail van VenJ met bijlage.

Vraag 2

Kunt u ingaan op de passage dat niet alleen uw raadadviseur, maar ook uw persoonlijk medewerker, de plaatsvervangend secretaris-generaal, uw persoonlijk politiek assistent en de directeur-generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst de e-mail met de herinneringen van de heer Teeven in hun bezit hadden op het moment dat de Tweede Kamer om precies die informatie vroeg en bovendien het bonnetje nog niet gevonden was?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoe kan het, dat ondanks dat er vijf ambtenaren op uw ministerie, waaronder uw raadsadviseur, op de hoogte waren van deze belangrijke informatie, u hier persoonlijk niet van op de hoogte bent gesteld? Had u hiervan niet op de hoogte kunnen en moeten zijn?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Bent u bereid, mede gelet op het feit dat deze slepende kwestie nu al zo lang loopt en er steeds vragen onbeantwoord blijven, de Kamer zo snel mogelijk inzage te geven in de precieze inhoud en de begeleidende tekst van deze e-mails en het relevante berichtenverkeer hierover in deze periode? Zo nee, waarom niet?

Het antwoord op de vorige vragen bevat het antwoord op de gevraagde inlichtingen door verstrekking van de zakelijke inhoud van de informatie en toelichting op de omgang daarmee. Verlening van inzage in onderliggende ambtelijke mails is niet verenigbaar met het wezenlijke belang dat is gemoeid met een goede voorbereiding van besluitvorming die wordt gediend door de vertrouwelijkheid van een vrije en open gedachtenwisseling. Voorts is verlening van inzage niet verenigbaar met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van medewerkers.

Vraag 5

Kunt u de antwoorden op deze vragen en de hierbij opgevraagde informatie uiterlijk donderdag 16 februari 12.00 uur aan de Kamer doen toekomen in verband met het belang van snelle openheid in een belangrijke zaak? Zo nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat grote partijen cocaïne met medeweten van politieagenten van het Team Criminele Inlichtingen (TCI) Nederland in zouden zijn gevoerd?1

Gelet op het feit dat de strafzaak momenteel onder de rechter is, past het mij niet om inhoudelijk in te gaan op deze vragen.

Vraag 2

Kan bevestigd worden dat de tipgever die in de uitzending aan het woord komt informatie aan de politie heeft gegeven over containers met cocaïne die naar Nederland worden gesmokkeld? Is het waar dat in ruil voor deze informatie tipgeld is toegezegd? Zo ja, hoeveel? Hoeveel tipgeld is uiteindelijk uitgekeerd?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kan eveneens bevestigd worden dat met de door deze tipgever verstrekte informatie handelend is opgetreden door politie en justitie? Zo ja, op welke wijze en in hoeveel gevallen? Zo niet, waarom niet, en in hoeveel gevallen was dat niet het geval?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het doorlaten van drugs terecht verboden is en dat dit verboden moet blijven, gelet op de ervaringen uit het verleden waarbij partijen drugs niet gevolgd werden maar kwijt raakten, criminelen er alsnog veel geld aan verdienden en de integriteit van de opsporing op het spel stond?

Het zogenoemde doorlaatverbod van artikel 126ff Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) is van groot belang voor de integriteit van de opsporing. Dit artikel schrijft voor dat de opsporingsambtenaar die handelt in het kader van de bijzondere opsporingsbevoegdheden verplicht is gebruik te maken van zijn inbeslagnemingsbevoegdheden, indien hij weet heeft van de vindplaats van verboden of gevaarlijke voorwerpen.
Uit de Aanwijzing opsporingsbevoegdheden van het Openbaar Ministerie volgt verder dat, hoewel «in artikel 126ff lid 1 en 4 Sv de verplichting tot inbeslagneming is beperkt tot die situaties waarin sprake is van toepassing van de bijzondere opsporingsbevoegdheden genoemd in de titels IVa tot en met Va van het Wetboek van Strafvordering, de verplichting tot onmiddellijke inbeslagneming (gelet op het stelsel van het Wetboek van Strafvordering), voor zover dit redelijkerwijs mogelijk is, ook voor alle andere situaties geldt waarin opsporingsambtenaren de vindplaats weten van verboden schadelijke of gevaarlijke voorwerpen».
Volgens de Aanwijzing is er sprake van «weten» in de zin van artikel 126ff Sv op het moment dat bij opsporingsambtenaren een voldoende mate van zekerheid bestaat over het verboden karakter van de voorwerpen en de vindplaats hiervan. Het zal in dit geval moeten gaan om aanwijzingen die redelijkerwijs geen ruimte voor twijfel laten dat de in artikel 126ff Sv aangeduide voorwerpen op de betreffende plaats aanwezig zijn. Indien er slechts een redelijk vermoeden bestaat omtrent de aard en/of de vindplaats van de voorwerpen dan geldt er dus geen verplichting tot inbeslagneming.»

Vraag 5

Was u op de hoogte van deze praktijk? Zo ja, hoe verhoudt die wetenschap zich met het wettelijk verbod op het doorlaten van drugs? Zo nee, hoe is het mogelijk dat Justitie langs of over de randen van de wet opereert, zonder dat u daarvan op de hoogte bent?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Is er de afgelopen jaren, sinds de Interregionaal Recherche Team-affaire (IRT-affaire), op enigerlei wijze sprake geweest van schending van het wettelijk verbod op het doorlaten van drugs? Zo ja, wanneer en hoe vaak?

Zoals gezegd is de opsporingsambtenaar, indien er een voldoende mate van zekerheid bestaat over het verboden karakter van schadelijke of gevaarlijke voorwerpen zoals genoemd in artikel 126ff Sv en de vindplaats hiervan, verplicht tot inbeslagname daarvan. Artikel 126ff van het Wetboek van Strafvordering biedt twee mogelijkheden om (tijdelijk) van onmiddellijke inbeslagname af te zien. In belang van het onderzoek kan de inbeslagneming tijdelijk worden uitgesteld (gecontroleerde aflevering). Bij een zwaarwegend opsporingsbelang kan, na voorafgaande schriftelijke toestemming van het College van procureurs-generaal na overleg met de Minister van Veiligheid en Justitie, van inbeslagneming worden afgezien (doorlaten). In de Aanwijzing Opsporingsbevoegdheden van het Openbaar Ministerie is dit nader uitgewerkt. Het Openbaar Ministerie handelt binnen deze kaders.

Vraag 7

Bent u bereid dit zo nodig grondig te laten onderzoeken zodat uitgesloten kan worden dat politie en justitie zich op enig moment niet aan de regels hebben gehouden?

Ik zie op dit moment geen aanleiding voor een dergelijk onderzoek.

Vraag 1

Kent u het bericht «Kinky.nl betreurt misbruik minderjarige»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat in sommige zaken rond minderjarige slachtoffers van mensenhandel of ontucht, het contact met de slachtoffers begint op websites waar mensen hun seksuele diensten kunnen aanbieden?

Het klopt dat er zaken bekend zijn waarbij het contact met de minderjarige slachtoffers van mensenhandel of ontucht begint op websites waar mensen hun seksuele diensten kunnen aanbieden.

Vraag 3

Hoe kijkt u aan tegen de rol van dergelijke websites? Vindt u dat de eigenaren/beheerders daarvan genoeg doen om het slachtofferschap tegen te gaan?

Vraag 4

Is het al voorgekomen dat eigenaren/beheerders van dergelijke websites strafrechtelijk zijn vervolgd voor hun aandeel in het mogelijk maken van de mensenhandel of seksueel contact met een minderjarige? Zo ja, hoe vaak is het tot een veroordeling gekomen? Zo nee, hoe verklaart u dat?

Zoals blijkt uit het antwoord op vraag 5 biedt de wet diverse mogelijkheden om websites die mensenhandel of ontucht met minderjarigen mede mogelijk maken aan te pakken. Het OM registreert echter in zijn systemen op soorten strafbare feiten. Er wordt dus niet gespecificeerd naar strafrechtelijke vervolgingen in het kader van het mogelijk maken van mensenhandel of seksueel contact met een minderjarige via websites.

Vraag 5

Op grond van welke strafrechtelijke bepalingen kunnen websites, die mensenhandel of ontucht met een minderjarige mede mogelijk maken, aangepakt worden? Bent u bereid te onderzoeken of de huidige strafrechtelijke bepalingen rond mensenhandel en seksueel contact met minderjarigen afdoende zijn om de genoemde websites aan te pakken? Zo nee, waarom bent u van mening dat de huidige strafrechtelijke bepalingen afdoende zijn?

Het huidige wettelijke kader (artikel 273f van het Wetboek van Strafrecht) biedt voldoende mogelijkheden om aanbieders/beheerders van websites aan te pakken die opzettelijk dergelijke contacten bevorderen. Om die reden is er geen behoefte aan meer wetgeving. Ook diverse artikelen op het gebied van zeden, zoals de artikelen 242, 244, 245, 246, 247 en 248b van het Wetboek van Strafrecht bieden mogelijkheden om tegen de sites op te treden door hen medeplegen/medeplichtigheid te verwijten aan de strafbaar gestelde zedenfeiten. Voorts kan, wanneer een website seksueel materiaal aanbiedt waarbij een minderjarige is betrokken, sprake zijn van kinderpornografie (artikel 240b van het Wetboek van Strafrecht).
Via de notice & takedown-procedure kan de aanbieder/beheerder van de website dringend verzocht worden de site of delen ervan offline te halen indien daar strafbare content op staat. De ervaring leert dat aan deze oproep in de meeste gevallen gehoor wordt gegeven. Indien dit onverhoopt toch niet zo is, kan hij via de procedure van artikel 54a van het Wetboek van Strafrecht hiertoe worden gedwongen.

Vraag 6

Zijn dergelijke websites straks onder de Wet regulering prostitutie en bestrijding missstanden seksbranche (Wrp)(33 885) vergunningplichtig? Zo ja, in welke gevallen?

Nee. Met de Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (Wrp) wordt het verboden een seksbedrijf uit te oefenen zonder vergunning. De websites waarnaar deze leden vragen, vallen niet onder het begrip «seksbedrijf» in de zin van de Wrp.

Vraag 7

Bent u ermee bekend dat in de strafzaak waar Omroep Zeeland in het genoemde bericht over schrijft, verdachten in contact kwamen met het slachtoffer via de website kinky.nl, een seksadvertentie-website van Midhold BV in Den Haag? Bent u ermee bekend dat op die website onder het kopje «veilig afspreken» het politie-logo staat of heeft gestaan? Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat een dergelijke website de indruk wekt samen te werken met de politie door gebruik te maken van het politie-logo? Wat gaat u doen om te voorkomen dat een dergelijke website het politie-logo gebruikt?

Dit geval was mij niet bekend, en het politie-logo staat niet meer op de betreffende website. Er staat nu op de website dat bij het vermoeden van misstanden wordt aangeraden dit te melden «bij de politie in uw woonplaats» of bij «Meld Misdaad Anoniem». Ik ben van mening dat dit een terechte opmerking is.
Wanneer overigens geconstateerd wordt dat het politielogo zonder toestemming of voor commerciële doeleinden wordt gebruikt, onderneemt de politie altijd actie op grond van inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten (IER) op het politielogo. De aard van de (commerciële) activiteit is daarbij niet relevant. De politie krijgt meldingen van collega’s en soms ook van burgers over inbreuken op de IER. Iedere melding wordt in behandeling genomen.

Vraag 8

Kunt u aangeven wat overigens uw beleidsvoornemens zijn omtrent websites die gelegenheid bieden in contact te komen met minderjarige prostituees of onvoldoende tegengaan dat hun website daarvoor wordt gebruikt?

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Arrestaties om verkoop nep-merkkleding via sociale media»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de in beslag genomen goederen worden vernietigd, zoals in het artikel vermeld staat? Zo ja, hoe gaat dat in zijn werk en wie voert die vernietiging uit? Zo nee, wat gebeurt er dan wel met deze in beslag genomen goederen?

Als de beslagene verklaart eigenaar van de namaakmerkartikelen te zijn en afstand doet van de goederen kan de hulpofficier of het Openbaar Ministerie (OM) bepalen dat met deze goederen wordt gehandeld als waren de goederen onttrokken aan het verkeer (artikel 116 lid 2 Wetboek van Strafvordering). De goederen worden dan gecontroleerd vernietigd door de betrokken dienst.
Als de beslagene geen afstand doet van de nepmerkartikelen zal het OM in het kader van de strafzaak dan wel in een afzonderlijke procedure bij de raadkamer een vordering indienen ter onttrekking aan het verkeer (artikel 36b Wetboek van Strafrecht).
Daarnaast kan het OM een machtiging tot vernietiging van de nepmerkartikelen geven (artikel 117 lid 1 en 2 WvSv). De bewaarder van de goederen, Domeinen Roerende Zaken, voert de beslissing van het OM tot vernietiging uit.
Nepmerkartikelen worden niet weggegeven of vervreemd, maar vernietigd, omdat het artikelen betreft waarvan de aard of het ongecontroleerde bezit in strijd is met de wet of het algemeen belang (artikel 117 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering en artikel 337 Wetboek van Strafrecht).
Er zijn op dit moment verschillende methoden voor de vernietiging van nepmerkartikelen. Sommige partijen worden vernietigd middels een perscontainer en uiteindelijk afgevoerd naar een verbrandingsinstallatie. Andere partijen worden op dusdanige wijze vernietigd dat de grondstoffen kunnen worden hergebruikt.
Niet alle nepmerkartikelen die de douane aantreft worden strafrechtelijk in beslag genomen. In bepaalde omstandigheden past de douane procedures toe op zendingen goederen die mogelijk een inbreuk maken op intellectuele eigendomsrechten, zoals voorgeschreven door Verordening 608/2013. Kort gezegd komt het erop neer dat in die gevallen de douane de rechthebbende in staat stelt om binnen een bepaalde termijn na te gaan of de goederen inbreuk maken op zijn IE-rechten en civielrechtelijk op te treden. Meestal leidt dit tot een schikking tussen de rechthebbende en de inbreukmaker, waarbij rechthebbende zorgt voor vernietiging van de goederen. De douane is daarbij geen partij.

Vraag 3

Worden alle door politie en douane in beslag genomen artikelen vernietigd?

Nee. Uitgangspunt bij inbeslaggenomen goederen in het algemeen is dat als het belang van strafvordering zich daar niet tegen verzet de goederen worden teruggegeven aan de beslagene of degene die redelijkerwijs als rechthebbende kan worden aangemerkt (artikel 116 Wetboek van Strafvordering). Voor goederen die niet geschikt zijn voor opslag of waarvan de kosten van de bewaring niet in een redelijke verhouding staan tot hun waarde dan wel die vervangbaar zijn en waarvan de tegenwaarde op eenvoudige wijze kan worden bepaald, kan het OM een machtiging tot vervreemding, vernietiging, prijsgave of bestemmen tot een ander doel geven aan de bewaarder, waaronder Domeinen Roerende Zaken, of aan de ambtenaar die de voorwerpen in afwachting van hun vervoer naar de bewaarder onder zich heeft (artikel 117 lid 1 en 2 Wetboek van Strafvordering). Artikelen waarvan de aard of het ongecontroleerde bezit in strijd is met de wet of het algemeen belang worden vernietigd (artikel 117 lid 2 Wetboek van Strafvordering).

Vraag 4

Wie beslist er over wat er met de in beslag genomen artikelen gebeurt?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Zijn er bepaalde afspraken of protocollen waar politie en douane zich aan moeten houden bij het afhandelen van in beslag genomen goederen?

Ja. Er zijn diverse aanwijzingen van het Openbaar Ministerie en afspraken en protocollen binnen de opsporingsdiensten die betrekking hebben op de afhandeling van inbeslaggenomen goederen. Ik wijs u in dit verband op de Aanwijzing inbeslagneming2 en het Besluit inbeslaggenomen voorwerpen3.

Vraag 6

Wordt er ergens centraal bijgehouden welke artikelen er in beslag genomen worden, waar deze zich op elke moment van het proces bevinden, en wat er uiteindelijk mee gebeurt?

Er is een centraal meldportaal voor inbeslaggenomen roerende goederen voor alle ketenpartners, het Landelijk Beslagportaal. Dit ketenoverstijgende centraal ICT-systeem kent nog onvolkomenheden. Zoals ik u heb bericht in mijn brief4 van 4 oktober jl. werken de ketenpartners aan een doorontwikkeling van dit Landelijk Beslagportaal, waarvan de implementatie vooralsnog is voorzien in 2018.

Vraag 7

Deelt u de mening dat bij de afhandeling van in beslag genomen goederen altijd gezocht moet worden naar de maatschappelijk meest wenselijke optie?

Bij de afhandeling van inbeslagname van goederen spelen verschillende belangen. Allereerst het belang van de strafzaak in het kader waarvan de goederen in beslag zijn genomen en de belangen van beslagene en andere belanghebbenden. Er zijn ook belangen die verband houden met de aard van het goed. Sommige goederen zijn bijvoorbeeld niet geschikt voor opslag. Het is aan de rechtspraak, het OM en de opsporingsdiensten om beslissingen te nemen over de juridische status en het beheer van het goed, gelet op de geldende kaders en daarbij spelende belangen.

Vraag 8

Gezien de omslag die we met ons land aan het maken zijn in de richting van een circulaire economie, deelt u de mening dat het eenvoudigweg vernietigen van in beslag genomen goederen in die optiek niet wenselijk is? Is het mogelijk dat in beslag genomen goederen, indien er wordt besloten tot vernietiging, standaard worden aangeboden aan recyclagebedrijven zodat er hoogwaardige terugwinning van grondstoffen mogelijk wordt? Zo ja, kunt u aangeven hoe u dit gaat regelen? Zo nee, waarom niet?

Zoals uiteengezet onder vraag twee, worden nepmerkartikelen vernietigd omdat de aard of het ongecontroleerde bezit ervan in strijd is met de wet of het algemeen belang. De betrokken diensten staan positief tegenover de gedachte dat goederen die worden vernietigd op dusdanige wijze worden vernietigd dat de grondstoffen hergebruikt kunnen worden. Hier is al ervaring mee opgedaan en zal waar mogelijk worden uitgebreid.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat in het kader van een wetenschappelijk onderzoek op projectbasis een zogenaamde «spreekuurrechter» actief is geworden bij de rechtbank Noord Nederland?

Ja. Ik heb hieraan aandacht besteed in mijn schriftelijke antwoorden op mondelinge vragen over dit onderwerp tijdens de begrotingsbehandeling van mijn ministerie op 30 november jl. (vraag 123).

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte van het feit dat dit project, anders dan eerdere projecten zoals de Burenrechter en e-Kantonrechter, is bedacht, geïnitieerd en in uitvoering gebracht door een zeer ervaren rechter?

Bij het initiëren en uitvoeren van projecten in de rechtspraak zijn altijd ervaren rechters betrokken. Dit is essentieel en een voorwaarde om een project uitvoerbaar te maken en een kans van slagen te geven.

Vraag 3

Gaat u deze proef met rechtszaken waarin burgers en bedrijven snel op het spreekuur van de rechter kunnen komen (een nieuwe, snelle, laagdrempelige en goedkope procedure) ook met bijzondere belangstelling volgen?

De proef past goed in het streven van de Rechtspraak om het maatschappelijk effect van rechtspraak te vergroten. Ik zal de proef met belangstelling volgen.

Vraag 4

Nu de motie-Segers c.s. (Kamerstuk 34 550-VI, nr. 65) over de haalbaarheid van een vrederechter is aangenomen, en u reeds heeft laten weten te kijken naar ervaringen in België en Frankrijk, betrekt u daarbij ook de ervaringen die nu reeds in Nederland zijn opgedaan met de spreekuurrechter, nu de spreekuurrechter in Noord Nederland mede geïnspireerd is op het model van de vrederechter en beoogt rechtzoekenden een snelle, laagdrempelige en goedkope procedure te bieden?

Ik heb in reactie op de motie aangegeven dat ik het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) vraag om te onderzoeken wat de ontwikkelingen in België en Frankrijk zijn en wat bruikbaar zou kunnen zijn voor het Nederlandse rechtsbestel.
Ik heb daarbij tevens aangegeven dat het onderzoek in nauw overleg met de Raad voor rechtspraak wordt vormgegeven. In de uiteindelijke afweging over wat bruikbaar zou kunnen zijn voor het Nederlandse rechtsbestel zullen ook ervaringen van de rechtspraak met lopende pilots worden betrokken.

Vraag 5

Op welke manier gaat u laten onderzoeken welke lessen kunnen worden getrokken uit de positieve ervaringen die door de spreekuurrechter worden opgedaan, maar ook welke knelpunten er mogelijk zijn? Bent u bereid dit project, en de initiator, expliciet in het onderzoek naar de vrederechter te betrekken? Zo ja, op welke wijze? Zo niet, waarom niet?

Het is nog niet bekend op welke wijze het onderzoek als bedoeld in de motie zal worden vormgegeven. De pilot spreekuurrechter zal in elk geval door de Rechtspraak zelf worden geëvalueerd en onderdeel uitmaken van de bredere afweging wat bruikbaar zou kunnen zijn voor het Nederlandse rechtsbestel.

Vraag 1

Kent u het bericht «Criminelen wijken uit naar Gelderland voor dumpen drugsafval»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de resultaten van het onderzoek van de ChristenUnie Gelderland waaruit blijkt dat het aantal drugsdumpingen in de provincie Gelderland toeneemt? Hoe verklaart u deze?

Dat er een lichte toename waarneembaar is herken ik uit de cijfers die mij bekend zijn en kan mogelijk verklaard worden door een intensivering van de aanpak in het zuiden van het land. Hierover bent u geïnformeerd in de antwoorden op schriftelijke vragen van de leden Dik-Faber en Segers (beiden ChristenUnie) over dumping van drugsafval in Gelderland (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2015–2016, nr. 2481) en de vragen van de leden Cegerek en Volp (beiden PvdA) over de verschuiving van drugsdumpingen van Noord-Brabant naar Gelderland van 29 april 2016 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2015–2016, nr. 2482).

Vraag 3

Kunt u verklaren hoe het kan dat het fonds ter cofinanciering van opruimkosten van drugsafval slechts voor de helft van 400.000 euro opruimkosten is aangeschreven in 2015 (zoals u dit voorjaar in antwoord op eerdere schriftelijke vragen berichtte2), terwijl er in 2015 160 dumpingen plaatsvonden, met gemiddelde opruimkosten van 20.000 euro? Hoe komt het volgens u dat veel mensen geen beroep doen op het fonds?

Uit een evaluatie naar de doelmatigheid van het convenant «Uitvoering amendement cofinanciering opruiming drugsafval» (Adviesbureau Ambient, 26 augustus 2016) blijkt dat er over 2015 voor 105 drugsafvaldumpingen cofinanciering is aangevraagd met gemiddeld ca € 4.200,– aan opruimkosten per dumping.
Dit is veel lager dan de genoemde grove schattingen van provincie Noord Brabant die uitkwamen op gemiddelde opruimkosten van ca. € 20.000. In deze schattingen werd echter rekening gehouden met hogere opruim/saneringskosten bij bodemverontreiniging door lekkende vaten.
Bij de meeste aanvragen voor vergoeding lagen de kosten tussen € 1.000,– tot € 2.000,–. Slechts in 11% van de aanvragen ging het om bedragen groter dan € 10.000,–.
Voor het achterblijven van het aantal aanvragen zijn drie oorzaken aan te wijzen:
De provincies verwachten dat gemeenten en zaakgerechtigden voor de resterende looptijd van de regeling steeds beter op de hoogte zullen zijn van het bestaan en de voorwaarden van de regeling en deze meer zullen gaan benutten.

Vraag 4

Bent u bereid in overleg met de provincies het fonds zo in te laten richten dat mensen die met drugsdumping te maken hebben binnen een maand, in plaats van pas een jaar later, een beroep kunnen doen op een tegemoetkoming in de kosten?

Om te voorkomen dat sommige gemeenten en grondeigenaren wél een bijdrage in de kosten krijgen voor het opruimen van drugsafvaldumpingen en andere niet, omdat het beschikbare bedrag is uitgeput, is door IenM en de provincies afgesproken dat het per provincie beschikbaar gestelde bedrag naar evenredigheid met de gemaakte kosten tussen de aanvragers van een bijdrage wordt verdeeld.
In de huidige regeling wordt daarom per jaar en per provincie vóóraf het totale aangevraagde bedrag aan cofinanciering geïnventariseerd, opdat alle gedupeerden in een provincie een percentueel gelijke tegemoetkoming kunnen krijgen. Dit is door IenM en de provincies ook vastgelegd in het Convenant «Uitwerking amendement cofinanciering opruiming drugsafvaldumpingen».
Het loslaten van deze werkwijze en snellere uitkering van kostenvergoeding kan ertoe leiden dat de laatste indieners geen vergoeding meer kunnen krijgen. Dit is nadrukkelijk niet de bedoeling van de in het convenant uitgewerkte kostenvergoedings-regeling.

Vraag 5

Bent u bereid in overleg met de provincie Brabant en andere provincies het fonds zo in te richten dat financiering van een hoger percentage van de kosten mogelijk wordt?

Met het amendement op de begroting van Infrastructuur en Milieu van 2016 van de leden Cegerek en R. Dijkstra en de uitwerking hiervan in het convenant tussen IenM en de provincies, is de cofinanciering (van 50%) van de opruimkosten van drugsafval dumpingen geregeld. Hieraan ligt het zelfzorg-principe ten grondslag. Ik wil hieraan vasthouden.
Uit de evaluatie naar de doelmatigheid van de regeling blijkt echter dat gedupeerden feitelijk minder dan 50% van de gemaakte kosten gefinancierd krijgen, doordat de tijd die zij besteden aan de organisatie van het opruimen tot nu toe niet werd meegenomen in de aanvragen voor cofinanciering.
Ik ben met de provincies in gesprek om de mogelijkheden voor betere benutting van de vergoedingsregeling te verkennen. Dit, binnen de kaders die in het amendement op de begroting en het convenant worden aangegeven.

Vraag 6

Kent u de suggestie van officier van justitie Gelissen, die ervoor pleit dat daders van drugsdumping en productie van drugs verplicht worden een bijdrage te storten in het fonds dat opruimen van afval co-financiert? Bent u bereid eraan bij te dragen dat dit mogelijk wordt? Zo ja, hoe?

De suggestie van de officier van justitie Gelissen om veroordeelden wegens drugsdumping en/of productie van (synthetische) drugs te verplichten om een storting te doen in een fonds om het opruimen van de schade door drugsdumpingen te financieren heeft het OM momenteel in beraad.

Vraag 7

Bent u bereid met de provincies om de tafel te gaan zitten om te overleggen hoe ook in andere provincies geleerd kan worden van de taskforce drugs van de provincies Brabant en Zeeland, ook aan de hand van de evaluatie van de taskforce die binnenkort zal verschijnen? Bent u verder bereid met deze provincies te bespreken welke knelpunten zij ervaren in de bestrijding van drugscriminaliteit en drugsdumping en de Kamer over de uitkomsten daarvan te berichten?

In Zuid Nederland werken alle relevante partijen waaronder het Openbaar Ministerie, politie, gemeenten, Belastingdienst, Regionale Informatie- en Expertise Centra, FIOD en de Koninklijke Marechaussee samen in de bestrijding van de georganiseerde, ondermijnende criminaliteit. De Taskforce Brabant Zeeland richt zich zowel op het effectief verstoren van de criminele industrie als op het versterken van de bestuurlijke weerbaarheid en integriteit. Indien elders in het land behoefte bestaat aan een versterking van de één overheid aanpak, ben ik zeker bereid om daarover van gedachten te wisselen. De evaluatie van de aanpak van de Taskforce biedt daartoe nuttige handvatten.

Vraag 8

Wat vindt u van de suggestie van de directeur van de taskforce, de heer Hermans, die tijdens een door de Statenfracties van de ChristenUnie in Gelderland en de ChristenUnie/SGP in

Vraag 9

Brabant belegde conferentie, opriep tot het bijhouden van betere jaarlijkse rapportages op het thema ondermijning en drugscriminaliteit? Bent u bereid daarover in gesprek te treden met de taskforce en de Kamer over de uitkomsten van dat gesprek te berichten?

In gesprek met de Taskforce Brabant Zeeland werd duidelijk dat de heer Hermans, programmadirecteur van de Taskforce, doelde op het onderling «benchmarken» tussen projecten en/of regio’s aan de hand van een zogenaamd «dashboard» waarin resultaten en effecten van de aanpak worden bijgehouden.

Vraag 1

Kent u de berichten «Golf van seks zonder vergunning»1 en Honderden sekswerkers illegaal actief in Gelderland en Overijssel2, waaruit blijkt dat iedere dag 1.000 mensen in Oost-Nederland betaalde seks aanbieden zonder dat zij daarvoor een vergunning hebben?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat bij het aanbieden van seksuele diensten via een advertentie zonder vergunning de kans op mensenhandel groot is en controle daarop zeer lastig?

Het adverteren voor seksuele diensten heeft geen vergunningplicht. Volgens het recent verschenen WODC onderzoek «Aan de grenzen van het meetbare»3 zijn er onvoldoende betrouwbare en vergelijkbare data over prostitutie en mensenhandel in Noord-Europese landen beschikbaar om conclusies te trekken over de relatie tussen verschillende vormen van prostitutiebeleid en de omvang van mensenhandel. In landen waar sprake is van regulering zijn geen overtuigende aanwijzingen gevonden voor het schaalmodel (mensenhandel neemt toe), noch voor het substitutiemodel (mensenhandel neemt af). In landen waar sprake is van criminalisering van prostitutie worden ook geen overtuigende aanwijzingen gevonden voor een verminderde vraag naar prostitutiediensten. Ook zijn er geen aanwijzingen dat criminalisering vervolgens leidt tot de vermindering van de omvang van aan prostitutie gerelateerde mensenhandel. Over een verband tussen het aanbieden van seksuele diensten via een advertentie en een grote kans op mensenhandel kan ik geen uitspraak doen.

Vraag 3

Kunt u omschrijven aan welke wettelijke verplichtingen iemand moet voldoen die seksuele diensten via een advertentie aanbiedt? Hoe wordt op de naleving van deze bepalingen toegezien?

Voor het aanbieden van seksuele diensten gelden dezelfde regels als voor het aanbieden van andere diensten. In de Nederlandse Reclame Code (NRC) zijn de regels vastgelegd waar reclame aan moet voldoen. Wanneer men een klacht heeft over een reclame-uiting kan deze worden ingediend bij de Reclame Code Commissie (RCC). De (voorzitter) RCC toetst of de betreffende reclame-uiting voldoet aan de regels in de Nederlandse Reclame Code (NRC).

Vraag 4

Welke nieuwe, niet aangekondigde maatregelen gaat u nemen om te voorkomen dat deze vorm van illegale prostitutie toeneemt, zoals agenten van het Prostitutie Controle Team constateren en voor de toekomst verder vrezen?

In Nederland is prostitutie niet verboden. Het is van belang om bij prostituees zonder vergunning onderscheid te maken tussen hen die hun werk legaal verrichten en hen die dat illegaal doen. Afhankelijk van de gemeente kan een vergunningplicht zijn verbonden aan het aanbieden van seksuele diensten. De grondslag kan worden gevonden in artikel 151a Gemeentewet. Dit betekent dat in sommige gemeenten de prostitutie onvergund en legaal is en in andere gemeenten onvergund seksuele diensten aanbieden illegaal is. Prostitutie is voorts legaal mits de personen die seks aanbieden tegen betaling de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt, hiertoe niet gedwongen worden of uitgebuit en afkomstig zijn uit landen binnen de Europese Economische Ruimte (EER). Onvergunde prostitutie kan dus zowel legaal als illegaal zijn.
Er zijn geen cijfers bekend dat illegale prostitutie toeneemt. Ik acht verdere maatregelen dan ook niet nodig.

Vraag 5

Kunt u toelichten hoe het Prostitutie Controle Team te werk gaat, wat haar omvang is en of deze aanpak ook in andere delen van het land gevolgd wordt?

Elke regionale politie eenheid heeft een team dat zich bezighoudt met deze problematiek en prostitutiecontroles uitvoert. De omvang van het team kan per eenheid verschillen. Hiervoor zijn geen landelijke afspraken vastgesteld. Een Prostitutie Controle Team (PCT) probeert in contact te komen met illegale aanbieders van prostitutie, onder meer door te reageren op advertenties op internet. Ook wordt gebruikt gemaakt van meldingen via Meld Misdaad Anoniem, meldingen van wijkagenten en tips van buurtbewoners. Daarnaast worden jaarlijks landelijk gelijktijdig controles uitgevoerd op specifieke thema’s zoals massagesalons en jongensprostitutie. Personen van wie het vermoeden bestaat dat zij slachtoffer zijn van mensenhandel, worden onder de aandacht gebracht van een politieteam dat zich bezighoudt met mensenhandel.

Vraag 6

Bent u van mening dat het Prostitutie Controle Team van de politie groot genoeg is om een toename van het illegale aanbod tegen te gaan? Bent u bereid het Prostitutie Controle Team uit te breiden?

Op dit moment heb ik geen signalen dat de huidige PCT’s uitgebreid zouden moeten worden.

Vraag 7

Heeft u inzichtelijk hoeveel mensen vanwege financiële problemen de illegale prostitutie ingaan? Bent u bereid hier (nader) onderzoek naar te laten doen?

In het WODC onderzoek «sekswerkers aan het woord»4 geeft 22% van de geïnterviewde sekswerkers dat een financiële noodzaak- zoals schulden- ten grondslag ligt aan de keuze op als sekswerkers aan de slag te gaan. In dit onderzoek zijn zowel sekswerkers in het vergunde als niet-vergunde circuit geïnterviewd. Vijf jaar na inwerkingtreding van de Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (Wrp) zal een éénmeting worden uitgevoerd waarin dit aspect wordt meegenomen.

Vraag 8

Wat is uw concrete beleidsdoelstelling met betrekking tot de door de Stentor genoemde vorm van onvergunde prostitutie? Naar welk percentage afname van onvergunde seksadvertentie streeft u met uw beleid en wanneer moet dit streefcijfer zijn gerealiseerd?

De doelstelling van het kabinet is om mensenhandel aan te pakken. Het uitgangspunt in Nederland is dat prostitutie legaal is. Met het wetsvoorstel regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (Wrp) zal onder andere een landelijk uniforme vergunningplicht gelden voor de seks- en prostitutiebedrijven. Zelfstandig werkende prostituees worden niet vergunningplichtig op grond van de Wrp.

Vraag 9

Deelt u de mening dat voor de aanpak van mensenhandel van groot belang is dat aangifte of melding wordt gedaan bij de politie van mogelijke slachtoffers van mensenhandel? Zo ja, hoe beoordeelt u dan de conclusie van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel dat als gevolg van de reorganisatie bij de politie ten opzichte van 2012 een daling van 36% is waar te nemen in het aantal meldingen van mogelijke slachtoffers van mensenhandel? Wat is uw beleidsdoelstelling in percentages met betrekking tot de toename van het aantal meldingen van mensenhandel via de politie en wat gaat u concreet doen om dit percentage te realiseren?

Voor een effectieve aanpak van mensenhandel is het van groot belang dat slachtoffers mensenhandel worden gesignaleerd en geregistreerd, en dat deze slachtoffers aangifte doen bij de politie. De Nationaal Rapporteur constateert in de Monitor Mensenhandel 2015 een afname van 14% ten opzichte van 2014, van het aantal door de politie geregistreerde slachtoffers. Het aantal door politie geregistreerde slachtoffers mensenhandel fluctueert over de jaren. Ten opzichte van het piekjaar 2012 is er in 2015 sprake van een stevige daling. De Nationaal Rapporteur geeft twee belangrijke verklaringen: de inzet op fenomenen als de vluchtelingenstroom, mensensmokkel en terrorisme, en de reorganisatie van de politie. Zoals ik tijdens het AO Mensenhandel en Prostitutie van 26 april 2016 heb toegezegd, zal ik uw Kamer op basis van de Monitor Mensenhandel 2015 informeren over de huidige aanpak van mensenhandel, en over het gevolg dat ik geef aan de motie Voordewind c.s. Deze motie roept op om de inzet op mensenhandel op niveau te houden, ten tijde van geïntensiveerde inzet op mensensmokkel.
De Nationaal Rapporteur presenteert op 30 september 2016 het tweede deel van de Monitor Mensenhandel 2015, met cijfers over de vervolging en berechting bij de aanpak van mensenhandel. Zodra deze cijfers beschikbaar zijn, informeer ik uw Kamer over de maatregelen die ik voornemens ben te treffen om in de komende periode een stijging van het aantal geregistreerde slachtoffers mensenhandel te realiseren.

Vraag 10

Kent u de constatering van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel dat bij de Koninklijke Marechaussee (KMar) het aantal meldingen van mensenhandel met 46% af is genomen door de toegenomen aandacht voor mensensmokkel? Wat gaat u doen om dit effect te ondervangen en welke concrete beleidsdoelstelling (in percentage) voor 2017 koppelt u daaraan?

Ja, ik ben bekend met de constatering van de Nationaal Rapporteur dat bij de Koninklijke marechaussee het aantal meldingen van mensenhandel met 46% is afgenomen tussen 2014 en 2015. In de onder vraag 9 genoemde reactie op de motie Voordewind ga ik ook in op de bij de Koninklijke Marechaussee ontstane situatie, en mijn inzet voor de komende periode.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel over de financiering van de rechtspraak in rechtsstatelijk kader? Kunt u daarbij gemotiveerd aangeven waar u zich in herkent en waarin niet?1

Vraag 2

In hoeverre wordt op dit moment de rechterlijke en institutionele onafhankelijkheid gewaarborgd bij de totstandkoming van de begroting van de rechtspraak?

Vraag 3

Welke betekenis geeft u aan de doelmatigheidsfactor bij het vaststellen van het budget van de rechtspraak? In hoeverre spelen deze overwegingen van doelmatigheid slechts een marginale rol bij het bepalen van de hoogte van de begroting voor het primaire proces?

Vraag 4

Op welke manier voorziet het huidige financieringssysteem in een adequaat budget voor vernieuwing? Wat is uw reactie op de suggestie om standaard een bedrag beschikbaar te stellen voor elk nieuw project of programma? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Wat zijn de redenen dat extra middelen in verband met extra werklast naar aanleiding van nieuwe wetvoorstellen pas bij de eerstvolgende vaststelling van de tarieven een rol kunnen spelen?

Vraag 6

Wat is uw reactie op de suggestie om de financiering van een hogere of lagere werklast als gevolg van nieuwe wetgeving te verbeteren door bij het aannemen van de wet door de regering en het parlement de financiering van de rechtspraak op dit punt expliciet te regelen?

Vraag 7

Wat zijn de redenen dat u zich vanaf 2010 niet houdt aan uw eigen instroomprognoses? In hoeverre spelen hierbij overwegingen van doelmatigheid en dus de (beperkte) beschikbare middelen bij uw ministerie een rol?

Vraag 8

Deelt u de mening dat het in strijd is met de Wet op de rechterlijke organisatie (RO) indien doelmatigheidsoverwegingen een meer dan marginale rol spelen bij de vaststelling van het budget van de rechtspraak? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9

Op welke manier gaat u uitvoering geven aan de aanbeveling van het Europees netwerk van de Raden van de rechtspraak die is opgenomen in zijn verklaring van Warschau van 3 juni 2016, namelijk dat het budget van de rechtspraak gebaseerd moet zijn op objectieve en transparante criteria?2

Vraag 10

Welke mogelijkheden ziet u om de begroting van de rechtspraak los te trekken van de begroting van uw ministerie of het in ieder geval zo te regelen dat problemen op uw begroting geen invloed hebben op het budget van de rechtspraak?

Vraag 1

Kent u het bericht «Ingrijpen tegen komst 24/7-casino Rotterdam»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de komst van het eerste 24-uurscasino van Holland Casino in Rotterdam? Mogen in de toekomst van u meer casino’s 24 uur, zeven dagen per week, open zijn?

De wet en -regelgeving omtrent kansspelen regelt niets met betrekking tot de tijden waarop een speelcasino open mag zijn. De keuze hierover is aan het lokale gezag gelaten. Ik zie ook geen reden waarom de openingstijden niet aan het lokale gezag gelaten kunnen worden.

Vraag 3

Hoe verhoudt een 24-uurscasino zich tot de wettelijke verantwoordelijkheid van Holland Casino om gokverslaving tegen te gaan?

Elke vergunninghouder op grond van de Wet op de kansspelen heeft een wettelijk verankerde zorgplicht (artikel 4a Wok). Dit houdt in dat de vergunninghouder de speler voldoende moet informeren over de risico’s van de deelname aan casinospelen, problematisch speelgedrag zo snel mogelijk moet signaleren, de speler tijdig en adequaat feedback op het speelgedrag moet geven en maatregelen moet nemen om de speler zijn speelgedrag te laten matigen indien daar aanleiding toe is. Ook moet de aanbieder de speler op mogelijkheden voor hulpverlening wijzen. Deze zorgplicht is onverkort van toepassing, ongeacht het tijdstip waarop kansspelen worden aangeboden.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat Jellinek Verslavingszorg en de Stichting Anonieme Gokkers Omgeving Gokkers (AGOG) Holland Casino eerder opriepen om dit plan af te blazen, vanwege de gokverslavingsrisico’s van een 24-uurs openstelling? Waarom heeft Holland Casino dit plan toch doorgedrukt? Steunt u de oproep vanuit de verslavingszorg? Zo nee, waarom niet?

Uit het aangehaalde artikel blijkt dat Jellinek Verslavingszorg en de Stichting Anonieme Gokkers Omgeving Gokkers (AGOG) Holland Casino hebben opgeroepen om dit plan af te blazen. Ik heb hier geen contact over gehad met genoemde partijen. Ik heb ook geen inzicht in de motivering van Holland Casino om de openstelling ondanks de oproepen toch te verruimen. Ik ben van mening dat kansspelverslavingsrisico’s zo veel mogelijk voorkomen moeten worden, maar ik zie geen reden waarom een 24-uurs openstelling vanuit de beleidsdoelen van het kansspelbeleid een principieel bezwaar is. De houders van vergunningen op grond van de Wet op de kansspelen zijn verplicht maatregelen en voorzieningen te treffen die nodig zijn om verslaving aan de door hen georganiseerde spelen zoveel mogelijk te voorkomen. Het is aan de vergunninghouder om aan de Kansspelautoriteit aan te tonen dat deze voldoet aan zijn zorgplicht.

Vraag 5

Klopt het dat burgemeester Aboutaleb geen enkele zeggenschap heeft over het openen van een 24-uurscasino, zoals hij aan de raad van Rotterdam heeft geschreven? Zo ja, vindt u ook dat burgemeesters en raadsleden meer zeggenschap zouden moeten hebben over het openen van een 24-uurscasino in hun stad of dorp? Zo ja, hoe gaat u dat regelen? Zo nee, waarom niet?

Rotterdam is, na gemeenteraadsbesluit daartoe, in 1985 aangewezen als vestigingsplaats voor een speelcasino. De vestigingsplaatsen zijn thans opgenomen in de Beschikking Casinospelen. In de aangewezen gemeenten mag Holland Casino als enige vergunninghouder casinospelen aanbieden conform de vereisten die hier bij of krachtens de Wet op de kansspelen aan worden gesteld. Daarin zijn geen nadere regels gesteld aan de openingstijden van een speelcasino. De openingstijden zijn een lokale aangelegenheid die bijvoorbeeld per APV en drank- en horecawetvergunning geregeld kunnen worden. Uit de antwoorden van het College van burgemeester en Wethouders aan de Rotterdamse gemeenteraad maak ik op dat Rotterdam in dit licht een weloverwogen keuze maakt voor een 24-uurs economie.

Vraag 6

Wanneer bent u over het voornemen tot de proef met 24-uursopenstelling geïnformeerd? Bent u bereid het bestuur van Holland Casino een aanwijzing te geven om deze proef in te trekken?2

Holland Casino heeft mij niet geïnformeerd over een proef met een 24-uursopenstelling en hoeft dat ook niet te doen. Op grond van de Beschikking Casinospelen, waar u naar verwijst, dient Holland Casino de Kansspelautoriteit te informeren over proefopstellingen ten aanzien van het uitbreiden van het aanbod aan spelsoorten. Aanpassing (verruiming) van de openingstijden is echter geen uitbreiding van het aanbod in de zin van de Beschikking Casinospelen. Desgevraagd heeft de Kansspelautoriteit aan mij aangegeven niet tevoren geïnformeerd te zijn. De Kansspelautoriteit kan geen aanwijzing geven ten aanzien van de proef met betrekking tot de openingstijden.

Vraag 7

Indien deze plannen doorgaan, bent u bereid een nulmeting uit te laten voeren om vast te kunnen stellen of de verruimde openingstijden van invloed zijn op gokverslaving?

Momenteel wordt een bredere nulmeting uitgevoerd ten behoeve van de monitoring en evaluatie van de effecten van de voorgestelde regulering van kansspelen op afstand.3 Deze nulmeting meet ook de actuele stand van zaken rondom de prevalentie van kansspelverslaving op de speelcasinomarkt. De resultaten van de nulmeting worden in de komende maanden verwacht. Drie jaar na inwerkingtreding van het wetsvoorstel Kansspelen op afstand wordt een nieuwe meting rondom de prevalentie van kansspelverslaving verricht. Daarnaast voert de Kansspelautoriteit jaarlijks een marktscan uit. Op basis van deze scans en de resultaten van de metingen kunnen de ontwikkelingen rondom kansspelverslaving nader geduid worden. Ik verwacht dat de bestaande metingen volstaan.

Vraag 8

Bent u bereid het in de Tweede Kamer aanhangige wetsvoorstel omtrent de modernisering van het speelcasinoregime zodanig aan te passen dat wettelijk of via lagere regelgeving niet wordt toegestaan dat in een casino 24/7 gespeeld kan worden?

Het speelcasinoregime is erop gericht de vraag naar kansspelen van het illegale aanbod te kanaliseren naar het legale aanbod. Het vergunde speelcasino aanbod is omgeven met waarborgen om kansspelverslaving tegen te gaan, consumentenbescherming te waarborgen en fraude en andere criminaliteit tegen te gaan. Indien blijkt dat er op niet-reguliere tijdstippen een vraag naar kansspelen is, zie ik liever dat aan die behoefte voldaan wordt door gereguleerd aanbod dan dat consumenten illegaal aanbod op zoeken. Op dit moment zie ik geen aanleiding een dergelijke beperking voor te stellen.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de opsplitsing van het pand in Rotterdam (twee gedeelten, één voor speeltafels en één voor gokautomaten) in het licht van de opvatting van dit kabinet over de ongewenste scheiding hiervan binnen een casino? («Een speelcasino dat geen tafelspelen aanbiedt, kan dan ook niet worden aangemerkt als een speelcasino, maar lijkt daarentegen veel meer op een speelautomatenhal. Omdat de vraag naar tafelspelen moet kunnen worden toegeleid naar legaal aanbod (de kanalisatiegedachte), zijn vergunninghouders verplicht om tafelspelen in hun speel-casino aan te bieden»).3

Het aanbieden van tafelspelen vind ik een wezenskenmerk van een compleet spelaanbod in een speelcasino. Tegelijk dient het handelen van Holland Casino beoordeeld te worden vanuit de thans geldende wet- en regelgeving ten aanzien van het aanbieden van kansspelen. Het oordeel of Holland Casino met een dergelijke opsplitsingvoldoende navolging geeft aan de bij of krachtens de Wet op de kansspelen gestelde vereisten is aan de Kansspelautoriteit.

Vraag 1

Herinnert u zich het antwoord op vragen inzake de duurzaamheidseisen in de aanbesteding van politievoertuigen?1 Welke concrete wijzigingen in deze aanbestedingen zijn aangebracht naar aanleiding van overleg met de politie en uw oproep om de dieseleis te heroverwegen en duurzaamheid een prominentere plek te geven?

Ja. Zoals aangegeven in de beantwoording van 13 april 20161 wordt de dieseleis geschrapt. Deze zal dus geen onderdeel uitmaken van het definitief programma van eisen van de voorgenomen aanbesteding van de Basis Politievoertuigen. Tevens meldde ik dat de politie zich beraadt op de wijze waarop eisen en/of gunningscriteria die betrekking hebben op duurzaamheidsaspecten een plek kunnen krijgen in het definitief programma van eisen. Daarbij wordt bezien in hoeverre de politie voor deze specifieke voertuigcategorie kan aansluiten bij de «Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Dienstauto’s (inclusief onderhoud)», die zijn opgenomen op de website van PIANOo. Aangezien het definitief programma van eisen nog niet gereed is, kan ik u nog niets melden over de inhoud daarvan.

Vraag 2

Is naar aanleiding van deze aanbesteding overleg geweest over vergelijkbare aanbestedingen die op korte termijn voorzien zijn? Zo ja, om welke aanbestedingen ging het en wat was het resultaat hiervan? Zo nee, waarom niet?

Voor de aanbesteding van de Basis Politievoertuigen voert de politie in de periode 2015 – 2017 meerdere afzonderlijke aanbestedingen uit. Daarbij is een onderverdeling gemaakt naar voertuigcategorie. Voorbeelden hiervan – naast de aanbesteding van de Basis Politievoertuigen – zijn de aanbestedingen van de Hondenvoertuigen, Motoren, Cellenbussen, etc. Ook voor deze aanbestedingen geldt dat de politie zich zal beraden op de wijze waarop duurzaamheid een plek kan krijgen in deze aanbestedingen.

Vraag 3

Bent u bekend met de «openbare aanbestedingsprocedure Landelijke aanbesteding Dienstauto’s brandweer (LABD)» zoals gepubliceerd op 2 mei 2016 voor circa 1.000 dienstauto’s (grotendeels personenauto’s en bestelwagens)?

Ja.

Vraag 4

Klopt het dat het hier weliswaar om een definitieve aanbesteding gaat, maar de aanbesteding te allen tijde opgeschort/teruggetrokken en daarmee gewijzigd kan worden?

Het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) is de aanbestedende dienst bij deze aanbesteding. Deze wordt uitgevoerd in opdracht van de besturen van 24 veiligheidsregio’s. Het IFV is een zelfstandig bestuursorgaan van en voor de veiligheidsregio’s, waarvan de positie is geregeld in de Wet Veiligheidsregio’s. De verantwoordelijkheid voor het aanschaffen van materieel, waaronder dienstauto’s, berust bij de besturen van de veiligheidsregio’s. Het bestuur van het IFV, bestaande uit de voorzitters van de veiligheidsregio’s, kan in opdracht van een of meer besturen van de veiligheidsregio’s werkzaamheden uitvoeren ten behoeve van die regio’s.
Ik heb contact gehad met het IFV. Daarbij heb ik aandacht gevraagd voor de milieuaspecten van de auto’s in deze aanbesteding. Bij de klimaattop vorig jaar november in Parijs is duidelijk afgesproken dat de overheid bij het vernieuwen van het wagenpark het goede voorbeeld moet geven en waar het kan zo milieuvriendelijk mogelijk moet zijn. Ik heb dit nog eens nadrukkelijk onder de aandacht gebracht.
Het IFV heeft aangegeven dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen onderdeel is van zijn inkoopbeleid. Tevens heeft het laten weten Stichting Natuur & Milieu uit te nodigen voor een gesprek over de milieuaspecten bij aanbestedingen.

Vraag 5

Heeft u, evenals bij de aanbesteding van de politie, contact gehad met de brandweer over de duurzaamheid van de aanbesteding? Zo ja, wat waren de resultaten van dit overleg? Zo nee, bent u bereid om alsnog op korte termijn met hen in overleg te treden om de eisen en criteria in de aanbesteding ten minste in lijn te brengen met het plan van aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Klopt het dat ook in de aanbesteding van dienstvoertuigen voor de brandweer de eis is opgenomen dat de voertuigen een dieselmotor moeten hebben (met uitzondering van de categorie stadsmini’s)?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Klopt het dat in de aanbesteding geen minimumeisen (zoals CO2-eisen) ten aanzien van duurzaamheid zijn opgenomen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Klopt het dat ook kostenbesparende aandachtspunten, minimumeisen en gunningscriteria (zoals zuinige, stille en veilige banden, een bandenspanningsmeter en een brandstofverbruiksindicator) uit het criteriumdocument duurzaam inkopen dienstauto’s in de aanbesteding van de dienstauto's voor de brandweer ontbreken? Zijn er dwingende, functionele argumenten waarom deze opties niet zijn opgenomen? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 9

Klopt het dat in de aanbesteding weliswaar het energielabel als gunningscriterium is opgenomen maar dat deze slechts voor 2,5% respectievelijk 5% meeweegt, in plaats van de 20% die in de landelijke duurzaam inkoopcriteria als minimum wordt gesteld om effectief te kunnen zijn?2

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 10

Hoe kwalificeert u, alles overziend, de duurzaamheidsambitie van de aanbesteding van de dienstvoertuigen van de brandweer in het licht van de klimaatagenda, het plan van aanpak MVI en de brandstofvisie en uitvoeringsagenda?

Zoals ik hiervoor al heb aangegeven, is er naar mijn idee aanleiding om nog eens goed te kijken naar de milieuaspecten van deze aanbesteding. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de Veiligheidsregio’s.

Vraag 11

Op welke wijze zijn de brandweer en de politie betrokken bij het bestuurlijk overleg over MVI dat u tijdens het Algemeen overleg Duurzaamheid op 28 januari 2016 aankondigde? Welke betrokken overheden en publieke diensten hebben zich (opnieuw) gecommitteerd aan het streven om 100% duurzaam in te kopen? Welke overheden en publieke diensten willen zich hier niet aan committeren en met welke reden? Welke overheden en publieke diensten hebben juist aangegeven een hoger ambitieniveau na te streven? Met welke overheden en publieke diensten is (nog) geen overleg geweest?

Over de verdere aanpak voor Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en de betrokkenheid van de medeoverheden heb ik u geïnformeerd in de brief die ik uw Kamer recent gestuurd heb. Aan het einde van dit jaar zal ik samen met bestuurders van medeoverheden een manifest ondertekenen met concrete afspraken waarin wij tot uiting laten komen hoe wij onze duurzaamheidsambities een stap verder brengen.

Vraag 12

Kunt u aangeven welke aanbestedingen voor voertuigen en mobiliteitsdiensten met meer dan 50 tot 100 voertuigen vanuit de rijksoverheid en nationale overheidsinstellingen zoals de brandweer, politie, defensie, Rijkswaterstaat et cetera het komende jaar nog gepland staan?

Het wagenpark van de rijksoverheid telt circa 13.000 auto’s. In 2017 vindt een nieuwe aanbesteding plaats. De brandweer en de politie maken hiervan geen onderdeel uit. Zoals blijkt uit mijn antwoord op vraag 2 voert de politie in de periode 2015 – 2017 meerdere afzonderlijke aanbestedingen voor voertuigen uit.

Vraag 13

Welke activiteiten worden vanuit het plan van aanpak MVI ondernomen om er zorg voor te dragen dat deze aanbestedingen zo duurzaam mogelijk worden vormgegeven?

Voor de rijksinkoop is een werkgroep Duurzame Innovatie ingesteld die verschillende duurzaamheidsdoelen vertaalt naar wensen en eisen ten aanzien van duurzaamheid in de onder vraag 12 aangekondigde aanbestedingen. De auto’s die in deze aanbestedingen worden geleverd, voldoen daarmee aan de milieucriteria. Ook wordt in deze aanbestedingen rekening gehouden met een toenemende behoefte aan auto’s met extreem lage emissiewaarden.
Voor de voorgenomen activiteiten van de politie verwijs ik u naar het antwoord op vraag 2. Voor de brandweer verwijs ik u naar het antwoord op de vragen 4 tot en met 9.

Vraag 14

Klopt het dat evenals bij de politie de belastingvrijstelling die de brandweer geniet voor de belasting van personenauto’s en motorrijwielen (BPM) en Motorrijtuigenbelasting (MRB), dieselvoertuigen een kostenvoordeel geven ten opzichte van bijvoorbeeld een benzinevoertuig? Kunt u aangeven wat het kostenvoordeel van vrijstellingen van de BPM en MRB voor deze aanbesteding is bij de keuze voor een dieselvariant? Hoe groot zou dit zijn als de brandweer voor alternatieven zoals hybride-, (semi)elektrische- of benzinevoertuigen zou kiezen? Is het mogelijk om de brandweer te compenseren voor dit verschil in belastingvoordeel indien toch voor een niet-diesel variant wordt gekozen zodat er een daadwerkelijk «level playing field» ontstaat?

In de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 en de Wet op de belasting van personenauto’s en motorrijwielen 1992 gelden diverse vrijstellingen en teruggaafregelingen voor specifieke doelgroepen waaronder politieauto’s en brandweerauto’s. Zoals ik eerder in relatie tot politieauto’s heb aangegeven, zijn vanuit bedrijfseconomisch oogpunt de totale kosten van de aanschaf, het gebruik en het onderhoud van auto’s en ook de fiscale heffingen zoals BPM en MRB van belang. Deze heffingen zijn normaliter voor dieselauto’s hoger dan voor benzineauto’s vanwege de brandstoftoeslag ter compensatie van de lagere accijns op diesel. Het kan mede door de teruggaaf van BPM en de vrijstelling van MRB, zoals in geval van politie- en brandweerauto’s, vanuit bedrijfseconomisch oogpunt al bij een lager aantal gereden kilometers per jaar interessant zijn om te kiezen voor een dieselauto in plaats van een benzineauto. Dit kostenvoordeel is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de uitvoering van een alternatief voertuig (volledig elektrisch, hybride, etc.) en het beoogde gebruik van het voertuig.
Wanneer niet wordt gekozen voor dieselvoertuigen kan dit leiden tot hogere kosten voor de politie of de brandweer waarvoor in dat geval structurele dekking gevonden moet worden.

Vraag 1

Hoe is het mogelijk dat er zoveel registraties van jihadgangers bij zijn gekomen in het Focal Point Travellers en het Europol Information System (EIS) sinds maart 2015? Betreft het allemaal nieuwe jihadgangers of gaat het ook om registraties van jihadgangers die al voor maart 2015 waren uitgereisd?

De significante stijging van terrorisme gerelateerde informatie uitwisseling op EU niveau en specifiek de deling van informatie over jihadgangers, is het resultaat van gezamenlijke inspanningen van opsporingsorganisaties in de EU lidstaten en derde landen. Zowel de kwaliteit als kwantiteit van informatie zijn in de afgelopen anderhalf jaar gestegen. Een voorbeeld daarvan is de informatie deling met Europol’s European Counter Terrorism Centre (ECTC), specifiek met het EIS en het Focal Point Travellers.
In 2015 hebben de lidstaten in de JBZ Raad met steun van de Europese Raad en het Europees Parlement, de Europese Commissie en de EU Contra Terrorisme Coördinator, ingezet op het verder versterken van de informatie uitwisseling als prioriteit voor contraterrorisme beleid. Hier waren concrete en meetbare afspraken voor nodig, waar direct op is ingezet. De acties zijn daarnaast uitgebreid en verder uitgewerkt tijdens het Nederlands voorzitterschap. In de JBZ Raad van 9 en 10 juni aanstaande wordt een routekaart geformaliseerd met concrete maatregelen en een strategische visie voor informatie deling en informatie management op het gebied van rechtshandhaving, contraterrorisme en grensbewaking.

Vraag 2

Op welke wijze waren jihadgangers die nu wel, maar in maart 2015 niet stonden geregistreerd in beeld?

Nederland signaleert personen die gerelateerd kunnen worden aan «reizen naar een conflictgebied» internationaal in het Schengen Informatie Systeem (SISII) en via Interpol. Deze signaleringen worden gedaan door de Nationale Politie. Sinds 2015 worden personen op deze lijst ook geregistreerd in het EIS en wordt informatie gedeeld met het Focal Point Travellers. Nederland is een van de vijf landen die de meeste informatie deelt met Europol in zowel het EIS als bij het Focal Point Travellers. Nederland registreert tevens gestolen, vermiste of vervallen verklaarde documenten van personen die gerelateerd kunnen worden aan «reizen naar een conflict gebied», in het SISII en in de Interpol Stolen and Lost Travel Documents (SLTD) database.

Vraag 3

Kunt u aangeven op welk moment het u duidelijk werd dat het aantal registraties in het Focal Point Travellers en EIS te laag was ten opzichte van het aantal daadwerkelijk uitgereisde jihadgangers?

De EU Contra Terrorisme Coördinator gaf eerder dit jaar aan dat volgens goed gefundeerde inschattingen ongeveer «5000 EU burgers naar Syrië en Irak zijn gereisd om zich aan te sluiten bij ISIS en andere extremistische groepen». Voor de huidige cijfers verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 9. Tevens verwijs ik u graag naar mijn brief van 28 april jl. met de beantwoording van de vragen van het lid Segers over de cijfers van Europol over jihadgangers.1

Vraag 4

Worden naar aanleiding van een registratie in het Focal Point Travellers jihadgangers en terugkeerders tegengehouden als ze de grens over gaan?

Voor het uitvoeren van de grenscontroles aan de Schengenbuitengrens mag conform de Schengen Grens Code gebruik worden gemaakt van daartoe relevante databases. Dit zijn het SISII en het SLTD. Het Focal Point Travellers en het EIS zijn niet bedoeld, noch beschikbaar voor naslag bij het uitvoeren van de grenscontroles. Er vindt een automatische naslag plaats van het SISII en het SLTD wanneer de grenscontrole wordt uitgevoerd. Wanneer een jihadganger of terugkeerder gesignaleerd staat in het SISII en wordt gecontroleerd, zal deze aan de Schengenbuitengrens worden staande gehouden of tegengehouden, afhankelijk van de gevraagde actie door het signalerende land. Het SISII wordt tevens geraadpleegd tijdens reguliere politiecontroles.
Ten aanzien van het gebruik van het Focal Point Travellers, het EIS en het SISII, wordt ingezet op een «3-traps-benadering» bij het registreren en gebruik van informatie. Informatie wordt gedeeld in het SISII voor controles, zowel aan de grens als reguliere politie controles in de lidstaten zelf, in het EIS voor het genereren van onderzoeksinformatie op nationaal niveau, en in het Focal Point Travellers voor diepte analyse door Europol. Nederland hanteert deze benadering. Het is ook onderdeel van de acties op het gebied van informatie uitwisseling en de detectie van personen en reisbewegingen inzake terrorismebestrijding die in juni in de JBZ Raad worden geformaliseerd.

Vraag 5

Klopt het dat de registraties in het Focal Point Travellers alleen raadpleegbaar zijn door Europol?

Ja. Met het oog op de gevoelige aard van deze informatie en intelligence, is slechts een beperkt aantal Europol ambtenaren en vertegenwoordigers van de lidstaten geautoriseerd voor toegang tot deze gegevens. Hierbij verwijs ik u ook graag naar mijn brief van 28 april jl. met de beantwoording van de vragen van het lid Segers over de cijfers van Europol over jihadgangers. In navolging van de aanslagen in Brussel, is een Joint Liaison Team (JLT) opgericht binnen het ECTC waar contraterrorisme experts van de lidstaten in deelnemen. Het doel van het JLT is deze analyses continu te ondersteunen. Ook Nederland is lid van dit JLT.

Vraag 6

Wordt in het geval dat een jihadganger, die geregistreerd staat in het EIS, via een Nederlandse luchthaven Nederland uit-, danwel inreist, deze jihadganger in alle gevallen opgemerkt? Zo nee, in welke gevallen niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Wordt in het geval dat een jihadganger, die geregistreerd staat in het Focal Point Travellers, via een Nederlandse luchthaven Nederland uit-, dan wel inreist, deze jihadganger in alle gevallen opgemerkt? Zo nee, in welke gevallen niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Hoe kan het dat in het Focal Point Travellers meer jihadgangers staan geregistreerd dan in het voor alle lidstaten raadpleegbare EIS en vormt dat een veiligheidsrisico?

Nederland registreert zoals toegelicht bij de beantwoording van vragen 2 en 10 in het SISII en via Interpol. Zoals ook toegelicht bij het antwoord op vraag 4, 6 en 7 worden die systemen ingezet voor de uitvoering van grenscontroles, reguliere politie controles, opsporing en handhaving.
Aanvullend op het SISII en Interpol, wordt informatie gedeeld in het EIS en het Focal Point Travellers. Gebaseerd op tactische en operationele overwegingen hebben de lidstaten aanvullend besloten gevoelige informatie te delen met het Focal Point Travellers voor analyse, en parallel daaraan of in een latere fase in opsporingsonderzoeken, informatie te registreren in het EIS. Zo worden bijvoorbeeld de resultaten van analyse uit het Focal Point Travel bestendigd in onderzoek op nationaal niveau en leiden daarna tot registratie van informatie in het EIS. Voor nadere toelichting op de functie van het Focal Point Travellers en het EIS verwijs ik u ook graag naar mijn brief van 28 april jl. met de beantwoording van de vragen van het lid Segers over de cijfers van Europol over jihadgangers.

Vraag 9

Hoeveel registraties in het EIS dubbelen met registraties in het Focal Point Travellers?

In april waren er 4044 jihadgangers geregistreerd in het EIS (waarvan 1615 door de EU lidstaten, 2429 door derden) en 5.353 geverifieerde jihadgangers bij het Focal Point Travellers staan geregistreerd (waarvan 2.956 geverifieerde jihadgangers geregistreerd door de EU lidstaten). De cijfers van geregistreerde jihadgangers zijn aan constante verandering onderhevig. In april waren er 1329 exacte identiteitsovereenkomsten met personen geregistreerd in het EIS en het Focal Point Travellers. Afhankelijk van lopend onderzoek, zijn er potentieel 480 aanvullende identiteitsovereenkomsten.

Vraag 10

Worden jihadgangers ook nog in andere door Nederland raadpleegbare registers als zodanig geregistreerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 11

Hoeveel jihadgangers staan naar schatting niet geregistreerd in het Focal Point Travellers of het EIS?

Het is niet mogelijk met zekerheid te zeggen hoeveel onbekende jihadgangers niet geregistreerd zijn in het Focal Point Travellers of het EIS, noch in enig ander system, zoals het SISII.

Vraag 12

Stond één van de aanslagplegers in het EIS of het Focal Point Travellers geregistreerd? Zo ja, in welk register en vanaf welk moment?

Ervan uitgaande dat u verwijst naar de aanslagen in Parijs of Brussel in de afgelopen maanden meld ik u het volgende. Europol werkt nauw samen met de Belgische en Franse autoriteiten ter ondersteuning van hun onderzoeken naar de aanslagen in Brussel en Parijs. Vanwege deze lopende onderzoeken wordt hierover door Europol op dit moment geen informatie gedeeld. Het is niet mogelijk voor een lidstaat om te zien of een persoon in het verleden geregistreerd stond in het EIS.

Vraag 1

Kent u het bericht «Steeds vaker drugsafval gedumpt in Gelderland»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u contact gehad met de provincie Gelderland over de toegenomen dumping van drugsafval in Gelderland?

Nee, de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu noch ik hebben contact gehad met de provincie Gelderland over de toegenomen dumping van drugsafval in die provincie.

Vraag 3

Wat zijn volgens u verklaringen voor de toenemende dumping van drugsafval in Gelderland?

In het antwoord op vraag 4 wordt ingegaan op de aantallen drugsdumpingen per provincie in 2014 en 2015. Daaruit blijkt dat het aantal geregistreerde drugsdumpingen in Noord-Brabant in 2015 is gedaald ten opzichte van 2014 en in Limburg en, in mindere mate, in Gelderland is gestegen. In enkele andere provincies is ook een toename te zien, maar dat betreft relatief geringe aantallen.
Op basis van deze cijfers zou geconstateerd kunnen worden dat sprake is van een verschuiving van dumplocaties van Noord-Brabant naar omliggende provincies zoals Gelderland en Limburg. Het feit dat de meeste geregistreerde dumpingen in Gelderland hebben plaatsgevonden in het aan Noord-Brabant grenzende deel van de provincie (het rivierengebied), versterkt de indruk dat het om afval gaat van drugslabs die voorheen in Noord-Brabant dumpten. Dumplocaties, maar ook productielocaties kunnen zich naar aangrenzend gebied in Gelderland verplaatst hebben. Een verklaring hiervoor kan zijn dat in het zuiden van het land de aanpak van drugscriminaliteit is geïntensiveerd. Of er sprake is van een waterbed-effect richting Gelderland kan echter niet met zekerheid worden gezegd.

Vraag 4

Kunt u inzicht geven in het aantal incidenten met dumping van drugsafval in heel Nederland?

De onderstaande tabel geeft het aantal drugsafvaldumpingen per provincie in 2014 en 2015 dat is geregistreerd bij de Nationale Politie, Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen (LFO). In 2014 waren er 159 geregistreerde dumpingen, in 2015 ging het om 160 geregistreerde dumpingen.
Gr
Fr
Dr
Ov
Gel
Ut
Fl
NH
ZH
Zl
NB
Lim
2014
0
0
6
1
9
4
4
4
5
1
77
48
2015
1
1
2
1
16
5
2
8
8
1
47
68
Er zijn geen vergelijkbare cijfers van voorgaande jaren per provincie. Er zijn wel totaalcijfers voor heel Nederland: in 2010 waren er 25 geregistreerde dumplocaties, in 2011 67, in 2012 70 en in 2013 124.
Opgemerkt moet worden dat de aantallen bij de LFO geregistreerde dumpingen lager zijn dan het werkelijke aantal, omdat niet alle aangetroffen dumpingen worden gemeld. De provincies Noord-Brabant en Limburg melden zelf grotere aantallen. Limburg heeft vanuit haar samenwerkingsverband met de politie weet van 59 dumpingen in 2014 en 106 dumpingen in 2015. Noord-Brabant meldt 63 aanvragen voor kostenvergoeding voor opruiming van in 2015 gedumpt drugsafval en gaat ervan uit dat het feitelijk aantal dumpingen het aantal aanvragen overtreft. Daarnaast is er een ontwikkeling te zien naar alternatieve manieren van dumpen, waarover eerdere Kamervragen2 zijn beantwoord. Deze dumpingen komen veel minder vaak aan het licht.

Vraag 5

Is het fonds dat u heeft ingesteld en waarmee tegemoet wordt gekomen in de kosten van het opruimen van gedumpt drugsafval ook beschikbaar voor Gelderland? Zo ja, is het bedrag van één miljoen euro dat beschikbaar is voor dat fonds met de recente toename van dumpingen nog wel toereikend? Kunt u een onderbouwd inzicht geven in de mate waarin op dit fonds een beroep wordt gedaan en de mate waarin de omvang van het fonds toereikend is?

Ook gedupeerden van drugsafvaldumping in de provincie Gelderland kunnen cofinanciering van de opruimkosten krijgen (maximaal 50% van de kosten), zoals voorzien door het amendement van de leden Cegerek (PvdA) en R. Dijkstra (VVD) van 29 oktober 2014 op de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu3.
De door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu conform het amendement in de periode 2015–2017 jaarlijks beschikbaar gestelde € 1 miljoen wordt ingezet voor kostenvergoeding van dumpingen in alle provincies. In een op 3 december 2015 tussen de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu en de provincies afgesloten convenant zijn afspraken gemaakt over de verdeling van het geld over de provincies en de uitkering ervan aan rechthebbende gemeenten en grondeigenaren. De provincie Noord-Brabant verricht ten behoeve van de andere provincies een groot deel van de benodigde werkzaamheden.4
De meeste provincies hebben voor aanvragen met betrekking tot dumpingen in 2015 een openstellingsperiode bepaald tot en met 31 maart 2016. Uit informatie van de provincie Noord-Brabant5 volgt dat per 31 maart aanvragen waren ontvangen voor cofinanciering van in totaal een kleine € 400.000 aan opruimkosten. Van de 98 aanvragen kwamen er 63 uit Noord-Brabant, 33 uit Limburg, 1 uit Noord-Holland en 1 uit Gelderland. Het totaal aan gevraagde subsidie blijft ruim onder het beschikbare bedrag van € 1 miljoen en ook het aantal aanvragen is kleiner dan verwacht. De oorzaak hiervan wordt onderzocht in het kader van de (tussen)evaluatie van het convenant per 1 oktober 2016.

Vraag 6

Hoeveel verzoeken worden er aan dit fonds gedaan en hoe vaak wordt een verzoek aan dit fonds om vergoeding van kosten toegewezen en hoe vaak wordt dat afgewezen?

Wat betreft het aantal ontvangen verzoeken om kostenvergoeding verwijs ik naar het antwoord op vraag 5. Over de mate van toewijzing en afwijzing van aanvragen heb ik nog geen informatie beschikbaar, omdat de aanvragen over 2015 nog niet zijn afgehandeld.
In het genoemde convenant van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu met de provincies is bepaald dat een stuurgroep, waarin alle provincies zijn vertegenwoordigd, zal controleren of de uitvoering van het convenant en de verlening van bijdragen in de kosten van het opruimen van drugsafvaldumpingen op efficiënte en doelmatige wijze plaatsvindt. De werkgroep zal zo nodig verbeteringen voorstellen.
De stuurgroep rapporteert haar bevindingen aan de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu uiterlijk op 1 september van elk jaar waarin de verlening van de bijdragen aan de gemeenten en grondeigenaren heeft plaatsgevonden, inclusief een eindverslag van de uitvoering van het convenant en van de behaalde resultaten.

Vraag 7

Klopt het dat in Brabant vorig jaar vier tot vijf miljoen euro kosten zijn gemaakt voor het opruimen van drugsafval? Welk percentage van deze kosten is door wie betaald?

In antwoord op vragen van de leden Oskam en Van Toorenburg (beiden CDA) van 8 september 20146 heeft mijn ambtsvoorganger aan uw Kamer gemeld dat de gemiddelde opruimkosten per dumping € 20.000 zijn. In het antwoord op vraag 4 is aangegeven dat er in 2015 in Noord-Brabant 47 bij de LFO geregistreerde dumpingen waren, maar dat het werkelijke aantal dumpingen hoger ligt, omdat niet alle aangetroffen dumpingen worden gemeld en geregistreerd. Dit zou betekenen, uitgaande van gemiddelde opruimkosten van € 20.000 per dumping, dat de kosten voor het opruimen van drugsafval in Noord-Brabant in 2015 tenminste € 1 miljoen bedroegen.
Anderzijds laat de bij vraag 5 aangehaalde informatie van de provincie Noord-Brabant zien dat de feitelijk gemaakte kosten voor het opruimen van de 98 dumpingen in 2015 waarvoor vergoeding is aangevraagd gemiddeld veel minder dan € 20.000 per dumping bedroegen.
Ik kan vooralsnog niet aangegeven welk percentage van de gemaakte opruimkosten door wie is betaald. De ontvangen aanvragen voor vergoeding verschaffen mogelijk meer inzicht in de kosten en wie deze betaald heeft. Dit zal blijken uit de bij vraag 6 genoemde rapportage door de provincies per 1 september a.s.

Vraag 8

Kunt u aangeven hoe vaak het voorkomt dat daders van dumping van drugsafval betalen voor de kosten van het opruimen daarvan? Om welk bedrag gaat dit? Hoe vaak komen deze kosten bij respectievelijk particulieren en gemeenten terecht? Om welk bedrag gaat het dan?

Ik heb geen overzicht van het aantal gevallen waarin daders van dumping van drugsafval betalen voor de opruimkosten daarvan. Indien het Openbaar Ministerie (OM) een verdachte strafrechtelijk vervolgt voor het dumpen van drugsafval kan een gemeente of grondeigenaar zich voegen in het strafgeding als benadeelde partij om zodoende de kosten van het opruimen, die direct door de dumping zijn veroorzaakt, vergoed te krijgen. De rechtbank Oost-Brabant heeft op 10 februari 2015 een verdachte die drugsafval heeft gedumpt onder meer veroordeeld tot het betalen van € 1.011,34 aan schadevergoeding ten behoeve van de kosten die de benadeelde partij heeft moeten maken voor het opruimen. In het vonnis is niet aangegeven wie de benadeelde partij is. De rechtbank Gelderland heeft op 31 juli 2015 voor hetzelfde soort delict een verdachte onder meer veroordeeld tot het betalen van € 23.227,33 aan schadevergoeding aan de gemeente Noordenveld voor de kosten die zijn gemaakt voor het opruimen.

Vraag 9

Bent u van plan om, net als in Brabant via onder andere de project-groep «Samen Tegen Dumpen» gebeurt, in Gelderland nauwer te gaan samenwerken met alle betrokken partijen om dumping van drugsafval daar tegen te gaan? Zo ja, op welke wijze?

In Noord-Brabant heeft de provincie het initiatief genomen om alle partijen die betrokken zijn bij het aanpakken van drugsdumpingen bijeen te brengen via onder andere de projectgroep «Samen Tegen Dumpen». Vanuit mijn departement wordt aan deze projectgroep deelgenomen. Als de provincie Gelderland daar prijs op stelt zal dat in deze provincie ook gebeuren.

Vraag 10

Bent u bereid het oriënterend onderzoek van de provincie Brabant naar de effecten van bodemverontreiniging als gevolg van dumpingen in de natuur en een effectieve wijze om dit aan te pakken, te ondersteunen en waar mogelijk te versnellen, nu ook in andere provincies dumping van drugsafval toeneemt? Bent u bereid ook zelf onderzoek uit te laten voeren naar de maatschappelijke effecten en kosten van dumping van drugsafval?

Onderzoek naar effecten van bodemverontreiniging is een reguliere taak van de overheden die beheerder zijn van de bodem of de grond- en oppervlaktewaterlichamen die door de betreffende bodemverontreiniging aangetast kunnen worden. Een effectieve aanpak is mijns inziens slechts gelegen in het zo spoedig mogelijk adequaat opruimen van gedumpt afval. De door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu geboden cofinanciering beoogt dit te stimuleren.
Uiteraard is het nog beter de dumpingen te voorkómen. Daarop richt zich het beleid van mijn ministerie en de inmiddels goed ontwikkelde initiatieven van de provincies Noord-Brabant en Limburg, die de andere provincies eventueel tot voorbeeld kunnen nemen.
Over de maatschappelijke effecten en kosten van dumping van drugsafval is vanuit de provincies nadere informatie te verwachten in het kader van de rapportage over en de evaluatie van het convenant betreffende de cofinanciering van opruimkosten door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Vraag 11

Hoe verhouden de uitspraken van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het matigen van de «war on drugs» bij de Commission on Narcotic Drugs zich tot uw inspanningen om drugscriminaliteit te bestrijden in Brabant en Gelderland? Bent u van plan die strijd ook te matigen of wilt u deze juist intensiveren?

De uitspraken van Staatssecretaris Van Rijn zijn gedaan bij de Commission on Narcotic Drugs van de Verenigde Naties en zijn een pleidooi om binnen het internationale drugsbeleid de nadruk vooral op volksgezondheid te leggen. Dit is in grote delen van de wereld niet (voldoende) het geval. Zijn uitspraken moeten dan ook vooral in internationaal verband worden bezien.
Dat de Staatssecretaris dit zou uitdragen, is ook eerder aan uw Kamer gemeld, onder meer bij brief van 29 februari 20167 waarin staat dat één van de speerpunten van Nederland voor het internationale drugsbeleid gelegen is in het «borgen van een brede benadering van het volksgezondheidsperpectief op het werelddrugsprobleem.» Het verschuiven van de balans van misdaadbestrijding naar aandacht voor volksgezondheid heeft met name betrekking op drugsgebruikers, niet op drugsproductie en -distributie.
Er is geen intentie het Nederlandse beleid te veranderen: de grootschalige en georganiseerde misdaad die – ook in Nederland – achter de drugsproductie en -distributie zit moet worden aangepakt. Daar gaan we dan ook mee door.

Vraag 1

Kent u het bericht «Ook schoonste diesels zitten fors boven de uitstootnorm»1 en het bericht «Agent rijdt straks in vervuilende diesel»2? Herinnert u zich uw antwoorden op eerdere vragen over het duurzaam inkopen van mobiliteit door overheden?3

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat in de (concept)aanbesteding van dienstvoertuigen van de Nationale Politie de eis is opgenomen dat de voertuigen een dieselmotor moeten hebben?4

Het betreffende bericht verwijst naar de voorgenomen aanbesteding van de Basis Politievoertuigen. Deze aanbesteding bevindt zich in de voorbereidende fase. In deze voorbereidende fase is een conceptprogramma van eisen van de voorgenomen aanbesteding met de betreffende eis voorgelegd aan het bedrijfsleven middels een marktconsultatie. Deze eis zal echter worden geschrapt en zal dus geen onderdeel uitmaken van het definitief programma van eisen.
Overigens gaat het hier om een aanbesteding van een deel van het wagenpark van de politie, namelijk de Basis Politievoertuigen. Dit betreft een categorie van voertuigen die intensief zullen worden gebruikt en waaraan hoge functionele eisen worden gesteld.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel hoger de NOx-praktijkemissies van nieuwe dieselvoertuigen op dit moment zijn dan die van personenauto’s op benzine, hybriden, (semi)elektrische voertuigen, (semi)elektrische bestelwagens en bestelwagens op cng?

Sinds lange tijd weten we dat dieselvoertuigen (dieselpersonenauto’s, dieselbestelauto’s en diesel plug-in hybrides) op de weg meer stikstofoxiden uitstoten dan in het laboratorium. Dit is ook meermalen met uw Kamer gedeeld.
De NOx-uitstoot van nieuwe dieselauto’s ligt in de praktijk een factor 15 hoger dan die van nieuwe benzineauto’s5. Vanzelfsprekend stoten volledig elektrische voertuigen geen stikstofoxiden uit.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de eis uit deze aanbesteding dat het voertuig een dieselvoertuig moet zijn, dit in relatie tot de recente bevindingen dat dieselvoertuigen de lucht veel meer vervuilen en in het licht van de (stedelijke) luchtkwaliteitsdoelen en ambities?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Klopt het dat de eis van 140g CO2/km veel hoger is dan hetgeen bijvoorbeeld gebruikelijk is voor nieuwe personenauto’s in de zakelijke markt? Zo ja, hoeveel?

In 2014 zijn in Nederland circa 384.000 nieuwe personenauto’s geregistreerd, waarvan de gemiddelde CO2-uitstoot 107,3 g/km bedroeg. Volgens opgave van de Vereniging Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) bedroeg in 2014 de gemiddelde CO2-uitstoot van nieuw ingezette leasepersonenauto’s ongeveer 99 g/km. Kanttekening hierbij is dat het hierbij om naar verhouding veel dieselauto’s gaat. Dieselauto’s hebben ten opzichte van een vergelijkbare benzineauto een lagere CO2-uitstoot.
Uit de website waarnaar u in vraag 6 verwijst, blijkt inderdaad dat er een aantal grotere benzineauto’s beschikbaar is, waarvan de uitstoot niet meer bedraagt dan 116 gram CO2/km. Zoals blijkt uit het brandstofverbruiksboekje 20167 is er een zeer groot aantal benzineauto’s dat hieraan voldoet.

Vraag 6

Klopt het dat zelfs in de categorie grote personenauto’s veel voertuigen onder de 116g CO2/km beschikbaar zijn zoals bijvoorbeeld valt te zien in de top 10 zuinige auto's?5

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Klopt het dat in de aanbesteding naast deze CO2-eis geen aanvullende klimaateisen en wensen zijn opgenomen? Welke aanvullende eisen en gunningscriteria staan voor vergelijkbare voertuigen (personenauto's en bestelauto's) in de aanbestedingscriteria op de website van PIANOo en waarom worden deze niet ten minste gebruikt? Klopt het dat in andere aanbestedingen van overheden hogere duurzaamheidsambities worden gesteld dan op de website van PIANOo? Zo ja, waarom gebruikt u deze niet?

Zoals eerder aangegeven bevindt de voorgenomen aanbesteding van de Basis Politievoertuigen zich nog in de voorbereidende fase en is er dus nog geen sprake van een definitief programma van eisen. De politie beraadt zich op dit moment op de wijze waarop eisen en/of gunningscriteria die betrekking hebben op duurzaamheid/milieuaspecten een plek kunnen krijgen in het definitief programma van eisen. Daarbij zal worden bezien in hoeverre de politie voor deze specifieke voertuigcategorie kan aansluiten bij de op de website van PIANOo te vinden «Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Dienstauto’s (inclusief onderhoud)».
Overheden/aanbestedende diensten bepalen zelf het ambitieniveau van een aanbesteding. In de milieucriteriadocumenten die op de website van PIANOo te vinden zijn, zijn zowel minimumeisen als gunningscriteria opgenomen. De gunningscriteria geven aanbestedende diensten de ruimte om een eigen ambitieniveau, dat boven de minimumeisen ligt, te kiezen. Via het Plan van Aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen vraagt de rijksoverheid expliciet aandacht voor het toepassen van deze gunningscriteria bovenop minimumeisen.

Vraag 8

Hoe kwalificeert u de duurzaamheidsambitie van de aanbesteding van de dienstvoertuigen van de politie in het licht van de klimaatagenda, het plan van aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en de brandstofvisie en -uitvoeringsagenda?

Ik kan geen kwalificatie verbinden aan de duurzaamheidsambitie van de voorgenomen aanbesteding van de Basis Politievoertuigen, omdat het definitief programma van eisen nog niet gereed is, zoals ook is aangegeven in de antwoorden op de vragen 2,4 en 7.

Vraag 9

Bent u bereid met de Nationale Politie in overleg te treden om de eisen en criteria in de aanbesteding minimaal in lijn te brengen met het plan van aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen?

Ik heb reeds aandacht gevraagd voor het onderwerp duurzaamheid/ milieuaspecten bij de politie. De politie beraadt zich op dit moment op de wijze waarop dit een plek kan krijgen in het definitief programma van eisen.

Vraag 10

Bent u ermee bekend dat in antwoord op marktvragen de politie geen functionele reden geeft waarom diesel wordt geëist, maar expliciet aangeeft dat voor diesel wordt gekozen omdat dit door de fiscale vrijstelling (BPM en MRB) de meest voordelige keuze is? Deelt u de mening dat dit een ongewenst effect is? Speelt dit effect ook bij de keuze voor andere voertuigen zoals taxi’s, Wmo-vervoer, bestelbusjes et cetera?

In een reactie op een vraag vanuit de markt heeft de politie gemeld dat de diesel werd vereist vanwege het hoge kilometrage per jaar en omdat door de vrijstelling voor de motorrijtuigenbelasting diesel vanuit bedrijfseconomisch oogpunt het meest gunstig was. Zoals eerder aangegeven wordt deze eis geschrapt en zal deze dus geen onderdeel uitmaken van het definitief programma van eisen.
Wanneer vanuit bedrijfseconomisch oogpunt naar de totale kosten van de aanschaf, het gebruik en het onderhoud van auto’s wordt gekeken zijn ook de fiscale heffingen zoals BPM en MRB van belang. Deze heffingen zijn normaliter voor dieselauto’s hoger dan voor benzineauto’s vanwege de brandstoftoeslag ter compensatie van de lagere accijns op diesel. Door de teruggaaf voor de BPM en de vrijstelling in de MRB zoals in geval van politieauto’s en bijvoorbeeld taxi’s, gehandicaptenvervoer en bijzondere categorieën bestelauto’s, wordt het vanuit bedrijfseconomisch oogpunt al bij een lager aantal gereden kilometers per jaar interessant om te kiezen voor een dieselauto in plaats van een benzineauto. Vanuit milieuoogpunt is rijden in een benzineauto echter te verkiezen boven rijden in een dieselauto.

Vraag 11

Welke oplossingen zijn mogelijk om deze onbedoelde belemmeringen voor verduurzaming op te heffen of te compenseren?

Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. Er kan een dialoog tussen aanbestedende diensten en bedrijfsleven worden georganiseerd om ambities te verkennen. In de aanbesteding kunnen gunningscriteria uit de milieucriteriadocumenten worden toegepast. Ook kan er worden aanbesteed op basis van levensduurkosten.

Vraag 1

Kent u het bericht «GeenPeil misbruikt subsidieregeling referendum»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre veronderstellen de verschillende subsidieplafonds voor rechtspersonen en natuurlijke personen dat de uitvoering van (toegekende) subsidieaanvragen moet plaatsvinden met strikte scheiding tussen deze categorieën?

De subsidieregeling bevat een drietal deelplafonds (Voor-Tegen-Neutraal). Een aanvraag kan slechts voor één categorie worden ingediend. Nadat een aanvraag is ingediend, kan de aanvrager de keuze voor een specifieke categorie niet meer wijzigen.

Vraag 3

Welke mate van invloed van een rechtspersoon op de aanvraag voor subsidie ten behoeve van het referendum door een natuurlijk persoon acht u acceptabel en geoorloofd?

De Wet raadgevend referendum draagt de subsidieverlening op aan de Referendumcommissie. Dit is een onafhankelijke commissie, die in een Subsidieregeling2 regels heeft gesteld over de verstrekking van subsidies. Het is niet aan mij om mij uit te laten over de mate waarin subsidieaanvragen en/of met die aanvragen samenhangende omstandigheden acceptabel en geoorloofd zijn. Ik wijs er wel op dat de aanvrager van de subsidie verantwoordelijk is voor de aanvraag en dat deze achteraf de besteding van de subsidiegelden zal moeten kunnen verantwoorden. Blijkt bij de verantwoording dat het geld niet of verkeerd gebruikt is, of dat de aanvrager niet aan alle verplichtingen heeft voldaan, dan kan de Referendumcommissie de subsidie op een lager bedrag vaststellen, en kunnen reeds uitgekeerde bedragen geheel of gedeeltelijk worden teruggevorderd.

Vraag 4

Zijn er subsidieaanvragen van natuurlijke personen afgewezen omwille van een achterliggende rechtspersoon? Zo ja, hoeveel gevallen betrof dit en waarin verschillen c.q. komen deze gevallen overeen met de in het artikel besproken constructie van GeenPeil?

De Referendumcommissie heeft mij laten weten dat zij alleen de aanvragen beoordeelt zoals die worden ingediend, en uitsluitend aan de criteria die in voormelde Subsidieregeling zijn neergelegd. Als de aanvraag niet duidelijk is, vraagt de commissie nadere informatie op, die wordt betrokken bij de beoordeling. De commissie heeft alleen aanvragen afgewezen omdat deze niet voldeden aan de criteria uit de Subsidieregeling of omdat het budget voor het betreffende deelplafond was uitgeput.
Aan rechtspersonen en particulieren die subsidie krijgen worden verplichtingen opgelegd. Voor uw informatie vat ik die hieronder samen:
Voor subsidie komen alleen redelijke kosten in aanmerking die direct verbonden zijn aan de uitvoering van de activiteiten waarvoor men subsidie aanvraagt. Waar of bij wie de aanvragers inkopen, is voor de Referendumcommissie geen beoordelingscriterium. De Referendumcommissie weet dat ruim 40 aanvragers die subsidie krijgen, diensten inkopen bij GeenPeil. De betreffende aanvragers hebben daar ook melding van gemaakt in de informatie die zij hebben gestuurd aan de Referendumcommissie.

Vraag 5

In welke mate staat het natuurlijke personen vrij om in de subsidieaanvraag kosten op te voeren waarvoor zij slechts tussenpersoon zijn, bijvoorbeeld doordat zij de kosten niet zelf maken maar dit fictief inkopen bij een derde?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is het oordeel van de Referendumcommissie over de in het artikel besproken aanvraagconstructie?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Wat is uw oordeel over de in het artikel besproken aanvraagconstructie?

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 3 heb geschreven, is het de Referendumcommissie die subsidieaanvragen beoordeelt. De Referendumcommissie verricht die taak in onafhankelijkheid. Het is dan ook niet aan mij om een oordeel te vellen over onderhavige aanvraag.

Vraag 8

Bent u, omwille van de spoedig dichterbij komende referendumdatum, bereid deze vragen zeer spoedig te beantwoorden?

Ik heb ernaar gestreefd de vragen zo snel mogelijk te beantwoorden.

Vraag 1

Bent u bekend met het berichtgeving dat de Eritrese intimidatie tegenover critici van het Eritrese regime in Nederland steeds ernstigere vormen aanneemt?1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat critici van dictator Afewerki steeds vaker worden bedreigd, achtervolgd, en/of geïntimideerd door voorstanders van het regime? Welke maatregelen worden er door u genomen om de veiligheid van deze critici en de vrijheid van meningsuiting te waarborgen?

De recente berichten in de media over de door u aangehaalde zaken zijn mij bekend. Afpersing en soortgelijke feiten zijn ernstige misdrijven die de aandacht hebben van de politie en het Openbaar Ministerie. Indien er een concreet vermoeden bestaat dat dergelijke ernstige strafbare feiten worden gepleegd, zal hiernaar door politie en het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek worden gedaan. Politie en het Openbaar Ministerie zullen zich altijd inspannen om signalen van ernstige misdrijven te onderzoeken en indien aan de orde mogelijke slachtoffers van ernstige misdrijven actief te wijzen op de mogelijkheid tot het doen van aangifte.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van het aantal geregistreerde incidenten waarbij critici van het Eritrese regime zijn lastiggevallen of bedreigd? Hebben er incidenten plaatsgevonden in/en rondom opvanglocaties van asielzoekers? Zijn de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) alert op eventuele ronselpraktijken?

Het Openbaar Ministerie en de politie registeren niet specifiek in de systemen op de relatie van delicten met het Eritrese regime. Er is dan ook geen overzicht te geven van het aantal incidenten.
Bij het COA zijn geen signalen bekend van incidenten in of rondom opvanglocaties waarbij critici van het Eritrese regime zijn lastig gevallen of bedreigd. Het COA staat expliciet geen ronselpraktijken toe op locaties. Het COA laat niet iedereen toe op de locaties; er geldt een bezoekersregeling en een bezoekersadministratie. Alle vrijwilligers, die op een locatie van het COA activiteiten willen verrichten, worden vooraf gescreend.

Vraag 4

Welke maatregelen heeft u genomen om ervoor te zorgen dat IND-tolken op geen enkele wijze betrokken zijn bij dergelijke ongewenste praktijken? Hoeveel IND-tolken zijn er in de afgelopen vijf jaar geschorst of ontslagen vanwege banden met het Eritrese regime?

In algemene zin geldt dat, voordat een tolk in het tolkenbestand van de IND wordt opgenomen, de tolkencoördinator van de IND een uitgebreid kennismakingsgesprek houdt, waarin de gedragscode tolken en in het bijzonder de vereiste integriteit, objectiviteit en neutraliteit aan de orde komen. De tolk dient voorts een VOG profiel 80 (hetzelfde profiel als gebruikt wordt voor toelating tot het Register beëdigde tolken en vertalers) te overleggen. Een tolk die door de IND wordt gebruikt, moet elke vijf jaar een nieuwe VOG overleggen. Bij vermoedens van integriteitschending onderzoekt de tolkencoördinator deze schending en zo nodig wordt het onderzoek overgedragen aan bureau integriteit binnen de IND.
In 2015 is de gedragscode tolken aangepast. Bij de aanpassing is de kring personen waarmee de tolk banden heeft, en waarover de IND moet worden ingelicht, uitgebreid. Ook werd in de code verduidelijkt hoe de IND vervolgens handelt. De aangepaste gedragscode is op 14 oktober 2015 naar alle tolken in het IND-bestand per e-mail toegestuurd. De Tigrinja-tolken hebben allen in een persoonlijk onderhoud moeten verklaren dat zij de aangepaste gedragscode hebben begrepen. Ook is deze tolken expliciet gevraagd eventuele meldingen alsnog te doen en te verklaren dat zij naar waarheid hebben geantwoord. Naar aanleiding van de gesprekken is in een aantal gevallen geconstateerd dat er nader onderzoek nodig is. Hangende dit onderzoek worden de betreffende tolken niet ingezet door de IND.
Om er zeker van te zijn dat het proces dat op dit moment wordt gehanteerd om de integriteit van tolken te waarborgen binnen de IND goed is ingericht, heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie besloten om dit proces door een externe partij binnen de rijksoverheid te laten doorlichten.
De afgelopen vijf jaren is ten aanzien van twee tolken Tigrinja besloten om niet langer gebruik van hen te maken vanwege een sterke schijn van betrokkenheid bij het regime in Eritrea. Over deze twee zaken is uw Kamer op 3 november 2015 per brief geïnformeerd.

Vraag 5

Bent u bekend met de bestaande praktijk dat de Eritrese gemeenschap in Nederland onder druk wordt gezet om geld af te staan aan het regime? In hoeverre is er onderzoek gedaan naar het heffen van (oorlogs)belasting door het Eritrese regime onder de Eritrese gemeenschap in Nederland? Kunt u aangeven of de verschillende Eritrese culturele festivals bij dit onderzoek zijn betrokken? Welke maatregelen heeft u genomen om deze praktijken aan banden te leggen?

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar de antwoorden op de vragen van de leden Karabulut en Jasper van Dijk (beiden SP) aan de Ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Buitenlandse Zaken dd. 20 juni 20142. Er zijn geen aanwijzingen dat de situatie sindsdien is gewijzigd.