Vraag 1

Kunt u aangeven wat er precies in de ochtendspits van 23 juni mis is gegaan bij de Verkeerscentrale Noord-West Nederland waardoor de spitsstroken op A9, A1, A4 en A10 afgesloten bleven? Tot hoeveel extra filedruk leidde deze storing?1

Om de veiligheid van de weggebruiker te garanderen worden spitsstroken, voor en tijdens de openstelling, met camera’s geschouwd. Door een technische storing in het computersysteem van de camerabediening konden de camera’s van de spitstroken rond Amsterdam niet bediend worden. Hierdoor was geen schouw mogelijk en kon de veiligheid niet gegarandeerd worden. Spitsstroken blijven dan omwille van de veiligheid gesloten.
De storing ontstond nadat een medewerker het computersysteem voor de bediening van de camera's onbedoeld had uitgezet. Na de herstart bleek het deel van het systeem ín de verkeerscentrale geen contact te krijgen met de systemen langs de kant van de weg. Hierdoor is het opstartproces stil komen te ligen. Ook het back-up systeem in de centrale kreeg geen contact met de systemen buiten.
De storing heeft tot extra files geleid op de A1, A4, A6 en A9. Op een gemiddelde werkdag is de filedruk op deze trajecten ca. 13 700 voertuigverliesuren. Door de storing was dit opgelopen naar 25 000 voertuigverliesuren.

Vraag 2

Deelt u de mening dat goed functionerende Verkeerscentrales steeds belangrijker worden door het toenemende belang van verkeersmanagement? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen om verstoringen te voorkomen?

Ik deel uw mening dat een goed functionerende verkeerscentrale van toenemend belang is voor een goede doorstroming van het verkeer op het weggennet. Storingen in de verkeerscentrale dienen derhalve tot een absoluut minimum beperkt te worden. Om dit te bereiken,worden in de verkeerscentrale robuuste systemen gebouwd die uitgebreid getest worden. Kritische systemen, waaronder het bedieningssysteem voor camera’s, worden daarnaast voorzien van een back-up. Ondanks deze maatregelen kunnen storingen, ook in de toekomst, niet helemaal worden voorkomen. Wanneer onverhoopt toch een storing optreedt, kunnen de weginspecteurs taken overnemen.
Op 23 juni jl. zijn weginspecteurs ingezet om spitsstroken te schouwen waardoor alsnog een aantal spitsstroken geopend kon worden. De impact van de storing was echter dusdanig groot dat dit niet mogelijk bleek bij alle stroken.
De storing van 23 juni jl. is geëvalueerd en er zijn maatregelen genomen om enerzijds de oorzaak van deze storing in de toekomst te voorkomen en anderzijds de impact van grote storingen als deze verder te beperken.

Vraag 3

Is er een back-upsysteem voor de bediening van de camera’s? Zo ja, waarom functioneerde dit niet? Zo niet, bent u bereid om te zorgen voor een goed back-upsysteem zodat de gevolgen bij een verstoring beperkt kunnen blijven?

Zie mijn antwoord op vraag twee.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht: «Minister Cramer investeerde 50 miljoen in zichzelf»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven op welke gronden deze 50 miljoen euro werd toegewezen?

In het bericht wordt gesproken over € 50 miljoen die door het rijk ter beschikking zou zijn gesteld aan de Universiteit van Utrecht ten behoeve van klimaatonderzoek.
Een dergelijke transactie is mij onbekend. Waarschijnlijk wordt gedoeld op de kabinetsbeslissing van juli 2007 waarmee het voorstel voor het programma «Kennis voor Klimaat» van de toenmalige minister van VROM door het toenmalige kabinet is aanvaard. Daarbij werd vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) een budget van € 50 miljoen beschikbaar gesteld met de bedoeling om – op basis van 50% cofinanciering – de inhoud en de omvang van dit programma zo vorm te geven, dat het de basis vormt voor locale, regionale, nationale en internationale klimaatadaptatie.

Vraag 3

Kunt u aangeven of en in hoeverre de betrokken universiteit deze 50 miljoen euro gaat besteden aan klimaatonderzoeken?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 is er geen sprake van een transactie van € 50 miljoen rijksbijdrage aan de Universiteit van Utrecht ten behoeve van klimaatonderzoek. In de uitvoering van het programma wordt in projecten door tientallen organisaties – overheden, bedrijven, kennisinstellingen – samengewerkt die met elkaar gezamenlijk, op het niveau van het totale programma, zelf € 50 miljoen dienen bij te dragen.
De eerste tranche van het programma richtte zich op de urgente kennisvragen van de «hot spots» en de Klimaat Kennis Faciliteit; de tweede tranche op een thematische verdieping en de derde tranche op het opstellen van regionale adaptatiestrategieën van de «hot spots».
De Universiteit Utrecht participeert in dit programma vanuit de inhoudelijke expertises op het gebied van de planologie, milieuwetenschappen, rechtswetenschappen en geowetenschappen. Het subsidiebedrag dat aan deze universiteit daarvoor tot dusver is toegekend bedraagt in orde van grootte € 1,2 miljoen, na vaststelling van eigen bijdrage aan cofinanciering van € 1,0 miljoen.
De uiteindelijke subsidie is afhankelijk van de gerealiseerde cofinanciering bij het eind van de looptijd van het programma (eind 2014).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de inhoud van het bericht: «Donner: Geen onderzoek naar regering Curaçao»?1

Vraag 2

Klopt het dat de Nederlandse regering een onderzoek laat uitvoeren naar de integriteit van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten en haar directeur?

Vraag 3

Klopt het dat de Nederlandse regering wil dat een onafhankelijke commissie het onderzoek gaat uitvoeren? Wie zullen zitting nemen in die commissie? Welke bevoegdheden krijgt deze commissie?

Vraag 4

Wat is volgens u de aanleiding voor dit onderzoek? Op basis van welke wet of regeling is de Nederlandse regering dan wel de Rijksministerraad bevoegd een dergelijk onderzoek te laten uitvoeren?

Vraag 5

Deelt u de mening dat als kabinetsleden of hoge functionarissen met een publieke taak corrupt blijken, de deugdelijkheid van bestuur in het geding is? Zo nee, wanneer is volgens u de deugdelijkheid van bestuur dan wel in het geding?

Vraag 6

Deelt u de mening dat, als de deugdelijkheid van bestuur in het geding is, de Nederlandse regering dan wel de Rijksministerraad op grond van artikel 43 tweede lid van het Statuut voor het Koninkrijk gehouden is in te grijpen? Is ingrijpen op grond van dit artikel in deze situatie aan de orde? Zo nee, waarom niet?

Vraag 7

Gaat deze commissie onderzoek verrichten naar de beschuldigingen van fraude aan het adres van de directeur van de centralebank? Zo nee, waarom niet?

Vraag 8

Klopt het dat deze commissie geen onderzoek gaat verrichten naar de beschuldigingen van corruptie aan het adres van verschillende leden van het kabinet-Schotte? Waarom niet?

Vraag 9

Welke invloed heeft de regering van Curaçao gehad op de besluitvorming rondom dit onderzoek? Heeft de regering van Curaçao eisen gesteld aan de uitvoering van dit onderzoek? Zo ja, welke eisen?

Vraag 10

Hoe gaat de regering de onafhankelijkheid van de commissie waarborgen?

Vraag 11

In het artikel wordt gesteld dat volgens de minister «de integriteit van verschillende instituties» moet worden onderzocht. Welke instituties bedoelt u?

Vraag 12

Bent u van mening dat door de beschuldigingen van corruptie ook de integriteit van (leden van) de regering van Curaçao ter discussie staat?

Vraag 13

Bent u van mening dat er een onafhankelijk onderzoek moet komen naar deze ernstige beschuldigingen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 14

Deelt u mening dat onderzoek naar dergelijke strafbare feiten bij uitstek de taak is van de Rijksrecherche, met name gezien haar speciale taak en onafhankelijke positie?

Vraag 15

Deelt u de mening dat een onderzoek door de Rijksrecherche de voorkeur verdient boven een onderzoek door de lokale opsporingsdiensten, juist om het vertrouwen te herstellen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 16

Heeft de regering van Curaçao verzocht om deze beschuldigingen door de Rijksrecherche te laten onderzoeken?

Vraag 17

Heeft de Nederlandse regering dan wel de Rijksministerraad overwogen het onderzoek door de Rijksrecherche te laten uitvoeren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 18

Bent u bereid om binnen de Rijksministerraad alsnog aan te dringen op een onderzoek door de Rijksrecherche en hiervoor draagvlak te verwerven? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Hoe wordt volgens u bepaald of er sprake is van een credit event bij het doorrollen van Griekse staatsobligaties?

De kredietbeoordelaars kunnen onafhankelijk van elkaar besluiten tot een credit event (downgrade) ten aanzien van Griekse obligaties. De ISDA besluit over credit events ten aanzien van CDS contracten (CDS triggers). De leden van de credit derivatives determinations committee (DC’s) voor Europa en het Midden Oostenvan de International Swaps and Derivatives Association (ISDA) kunnen in het geval van wanbetaling, de afkondiging van een moratorium of herstructurering besluiten tot het uitroepen van een credit event. Van herstructurering is volgens de ISDA sprake wanneer (I) Griekenland de rente op zijn obligaties of de terug te betalen hoofdsom verlaagt, (II) Griekenland zijn betalingen van rente en/of hoofdsom uitstelt, (III) Griekenland een lening achtergesteld maakt of (IV) de valuta waarin de schuld is gedenomineerd verandert in een geldeenheid die niet wettig betaalmiddel is in een G7 land of een OESO lid met een AAA rating (invoering Drachme).
Het DC voor Europa en het Midden Oosten kan besluiten tot het al dan niet afkondigen van een credit event (waardoor CDS contracten moeten worden uitgekeerd) nadat een marktparticipant (niet noodzakelijk een ISDA lid) die deelneemt aan één of meerdere CDS transacties daarom gevraagd heeft. Bij het indienen van zijn verzoek dient de marktparticipant publiek beschikbare informatie ter ondersteuning van zijn verzoek aan te leveren. Op grond van deze informatie besluit het DC of er sprake is van een credit event onder de in het CDS contract gespecificeerde voorwaarden.

Vraag 2

Zal een default rating door een van de kredietbeoordelaars volgens u leiden tot een credit event?

Nee, een default rating door een van de kredietbeoordelaars hoeft niet (per se) te leiden tot een credit event. De ISDA neemt het oordeel van kredietbeoordelaars wel mee in haar besluitvorming, maar dit is niet maatgevend. De ISDA maakt op basis van de beschikbare gegevens haar eigen afweging.

Vraag 3

Bestaat er bij het orgaan ISDA, de International Swaps and Derivatives Association, volgens u een heldere eenduidige omschrijving van het begrip «credit event»?

Ja, deze staat omschreven in het antwoord op vraag 1. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de leden van het DC de ruimte hebben om een weging te maken van de specifieke omstandigheden die duidelijk worden uit de publiek beschikbare informatie.

Vraag 4

Bent u ermee bekend dat de hedgefondsen D.E. Shaw, Citadel en Blue Mountain Capital in het Committee van ISDA zitten en zij daardoor meebepalen of een credit default swap (CDS) getriggerd wordt?1

Ja. Naast deze partijen zijn ook Bank of America/Merrill Lynch, Barclays, BNP Paribas, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JPMorgan Chase Bank, Morgan Stanley, Société Générale, UBS, Citibank (niet stemmend lid), The Royal Bank of Scotland (niet stemmend lid), BlackRock en Rabobank International lid van het DC Europa en Midden Oosten. Het betreffen zowel schrijvers van als handelaren in CDS contracten.

Vraag 5

Doet het voor u in deze kwestie terzake dat deze partijen geen transparantie hebben en aan niemand verantwoording hoeven af te leggen?

Wat voor mij voorop staat is dat de besluitvormingsprocedure binnen de ISDA transparant is en tot stand is gekomen in samenspraak met internationale toezichthouders. ISDA is een standaardzetter – op basis van zelfregulering door betrokken marktpartijen – die door de ontwikkeling van standaardcontracten en protocollen voor financiële producten die op de Over The Counter (OTC) markt worden verhandeld, in belangrijke mate bijdraagt aan het ontwikkelen van bestendige praktijken in de OTC markt. De meeste instellingen die zijn aangesloten bij ISDA staan onder toezicht en zijn uit dien hoofde verplicht te rapporteren.

Vraag 6

Vindt u het wenselijk dat partijen met afgevaardigden in het Committee van ISDA zelf een direct belang hebben bij de uitkomst van de beslissing of er sprake is van een credit event?

ISDA produceert standaard documentatie voor de verhandeling van OTC producten. Het is aan marktpartijen zelf om hier al dan niet van gebruik te maken. Niet uitgesloten is dat sommige partijen in ISDA afhankelijk van de omstandigheden van het geval een zeker rechtstreeks belang kunnen hebben bij de uitkomst van een beslissing of er sprake is van een credit event. Belangrijk echter is dat ISDA transparant is over het totstandkomingsproces. Daarnaast is van belang dat verschillende partijen in ISDA zijn vertegenwoordigd (met verschillende posities). Tegengestelde posities (op basis van tegengestelde marktvisies) door de bij het DC betrokken instellingen dragen bij aan een evenwichtige oordeelsvorming.

Vraag 7

Weet u in hoeverre de hier genoemde hedgefondsen in het bezit zijn van credit default swaps op de Griekse staatsschuld?

Antwoord op vraag 7 en 8. Ik heb geen totaaloverzicht van de schrijvers en bezitters van CDS contracten op de Griekse staatsschuld. Wanneer de Europese EMIR verordening aangaande derivaten en hun clearing in werking treedt, vooralsnog voorzien op 1 januari 2013, zullen alle marktpartijen die handelen in derivatencontracten, dus ook CDS-contracten, onderworpen worden aan een rapportageplicht. Concreet zullen relevante data aan zogenaamde «trade repositories» moeten worden gerapporteerd. Nationale toezichthouders zullen daarbij toegang krijgen tot de voor hen relevante data. Op basis van analyses van Citibank is bekend dat de bruto CDS-posities op Griekse staatsschuld € 78 miljard in maart dit jaar bedroegen, maar de netto posities slechts € 5 miljard. Dat is beperkt in vergelijking met de totale omvang van de Griekse schuld van € 360 miljard. Bruto posities zijn de som van alle openstaande contracten. Netto CDS posities staan daarentegen voor de maximale netto kapitaalstromen tussen kopers en verkopers van protectie.

Vraag 8

Heeft u inzicht in wie credit default swaps op de Griekse staatsschuld hebben uitgegeven en wie ze in bezit hebben? Zo ja, bent u bereid dat inzicht met ons te delen? Zo nee, vindt u het wel nodig om dat te weten?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brief die het bestuur van Stichting Voedselbanken Nederland aan de vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid gestuurd heeft, waarin zij vraagt gebruik te kunnen maken van het EU-voedselhulpprogramma?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat 20 van de 27 EU landen, waaronder België, gebruik maken van dit programma, onder andere om hun voedselbanken te voorzien en dat Nederland niet meedoet?

Ja, dat klopt. Echter, het budget van het jaarprogramma 2011 wordt voor de helft benut door drie welvarende lidstaten, Frankrijk, Italië en Spanje. Dit sterkt mij in de overtuiging dat binnenlandse voedselhulp niet communautair geregeld zou moeten worden.

Vraag 3

Zou het logisch zijn, dat nu de Stichting Voedselbanken Nederland aangeeft, dat ook zij dit extra voedsel nodig heeft, om namens Nederland een aanvraag te doen om ook mee te doen aan dit programma?

Nee, het kabinet is niet voornemens deel te nemen aan het programma. Op 27 oktober 2010 (Kamerstuk 22 112, nr. 1078) bent u over het standpunt van het kabinet geïnformeerd.
Ondersteuning van voedselbanken is naar het oordeel van het kabinet geen zaak van de Europese Unie en is, vanwege het sterk sociale karakter, wat het kabinet betreft evenmin onderdeel van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De lidstaten dienen zelf te bepalen hoe in het levensonderhoud van behoeftigen wordt voorzien.
Voorts heb ik met belangstelling kennis genomen van de brief van de Voorzitters van Eerste en Tweede Kamer namens het parlement aan de vicevoorzitter van de Europese Commissie in het kader van de zogeheten «gele kaart»-procedure (uw kenmerk: 32553). Hierin staat dat beide Kamers der Staten-Generaal eveneens van oordeel zijn dat voedselhulp primair een zaak van de lidstaten is en niet van de Europese Unie.

Vraag 4

Bent u bereid om samen met de Stichting Voedselbanken Nederland om tafel te gaan zitten om te kijken op welke wijze deelname aan het EU-programma mogelijk is en de Kamer over de uitkomsten te berichten?

Gezien het antwoord op vraag 3, zie ik daar geen aanleiding toe.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Windpark slecht voor stabiliteit dijken»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt de berichtgeving dat de stabiliteit van de dijken, als gevolg van de plaatsing van de windmolens, in gevaar komt?

De berichtgeving is gebaseerd op een deskundigenverslag van de adviseur van de Raad van State (StAB). Dit deskundigenverslag is een onderdeel van de gerechtelijke procedure zoals die thans bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State aanhangig is. Zoals ik tijdens het Algemeen Overleg van 30 maart 2011 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 31 239, nr. 112 ) heb aangegeven, kan ik daarom op dit moment verder geen inhoudelijke uitspraken doen omdat deze zaak onder de rechter is. Het is nu aan de rechter om te spreken.
Wel wil ik benadrukken dat bij de vaststelling van het inpassingplan «Windenergie langs de dijken van de Noordoostpolder» de effecten op de drie dijken van de Noordoostpolder nadrukkelijk zijn beoordeeld. Het waterschap Zuiderzeeland, de verantwoordelijke voor het beheer en onderhoud van de dijken van de Noordoostpolder, is intensief betrokken geweest bij deze beoordeling. Er vinden geen bouwactiviteiten plaats in de kernzone of de binnenbeschermingszones van de dijk. Er zijn diverse onderzoeken uitgevoerd naar het mogelijk effect van het windpark op de stabiliteit van de drie dijken.
Tevens wordt in soortgelijke berichtgeving over stabiliteit van de dijken een deskundige van de TU-Delft aangehaald. In deze berichtgeving wordt aangegeven dat deze deskundige zou pleiten voor preventieve dijkversterking. Deze deskundige heeft zich naar aanleiding van deze berichtgeving gemeld bij mijn ministerie met de mededeling dat hij zich niet herkent in de weergave van zijn pleidooi.

Vraag 3

Indien dit het geval is, welke maatregelen gaat u nemen om de instabiliteit tegen te gaan? Kunt u op dit moment de kosten ramen voor de benodigde aanpassingen? Wie zal voor deze kosten verantwoordelijk zijn?

Het is nu eerst aan de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State om een oordeel te geven over de rechtmatigheid van het inpassingsplan en de diverse uitvoeringsbesluiten. Daarbij zal ook het mogelijke effect van het windpark op de stabiliteit van de dijken in de Noordoostpolder betrokken worden. Ik wil daarop niet vooruitlopen.

Vraag 4

Hoe gaat u om met de onrust die is ontstaan in de Noordoostpolder naar aanleiding van dit bericht?

Ik wil benadrukken dat er geen bouwactiviteiten zullen plaatsvinden en geen windmolens in gebruik worden genomen, voordat de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak heeft gedaan.
Naar verwachting zal de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State mede op basis van de diverse onderzoeken aangeven of het inpassingsplan uitgevoerd mag worden. Daarbij zal naar verwachting ook een rol spelen of de diverse onderzoeken deugdelijk zijn en ten grondslag mogen worden gelegd aan het inpassingsplan. Ik verwacht dat met die helderheid de onrust wordt weggenomen.

Vraag 1

Kent u het bericht dat eenentwintig activisten in Bahrein recent door een militaire rechtbank in Bahrein zijn veroordeeld?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat burgers niet door een militaire rechtbank veroordeeld zouden moeten worden en dat dit in strijd is met het internationaal recht?

Ja. De betreffende rechtbank ingesteld voor nationale veiligheid is inmiddels afgeschaft. Alle processen worden nu gevoerd voor een civiele rechtbank, inclusief hoger beroepszaken.

Vraag 3

Bent u bereid de oproep van Amnesty International te ondersteunen die onmiddellijke vrijlating van de activisten eist? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse ambassadeur in Koeweit die in Bahrein is mede-geaccrediteerd, heeft op 12 juli de zorgen van de regering over de veroordeling van de activisten naar voren gebracht bij de Vice-Minister van Buitenlandse Zaken van Bahrein.

Vraag 4

Klopt het dat vertegenwoordigers van de Deense, Zweedse en Amerikaanse ambassade aanwezig waren bij de rechtszaken van de eenentwintig activisten? Indien dit het geval is, kunt u aangeven wat de inspanningen zijn geweest van deze vertegenwoordigers op de procesgang?

De zittingen zijn bijgewoond door ambassadevertegenwoordigers van Duitsland, Denemarken, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden. Aanwezigheid van ambassadevertegenwoordigers legt druk op de Bahreinse autoriteiten om de zittingen conform de procedures te laten verlopen, waaronder ook de aanwezigheid van advocaten. Daarnaast is het mogelijk om onafhankelijke informatie te verkrijgen over de procesgang.

Vraag 5

Bent u bereid de veroordeling van de eenentwintig activisten rechtstreeks en in EU-verband ter sprake te brengen? Zo ja, op welke wijze zult u dit doen? Zo nee, waarom niet?

De regering werkt zo veel mogelijk in EU-verband samen om de zorgen over de arrestaties en rechtsgang aan de regering van Bahrein over te brengen. Na de veroordeling van de activisten benadrukte de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie, Catherine Ashton, op 29 juni het belang van transparantie en respect voor internationale verdragen bij de hoorzittingen. Nederland pleit voor een actieve rol van de EU ten aanzien van Bahrein in de VN-Mensenrechtenraad. Zie verder het antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht: «Tuinders boren naar warmte maar stuiten op olie, «boeiend probleem blootgelegd»»?1

Ja, ik ken dit bericht. De Inspecteur-generaal der Mijnen heeft mij al in een eerder stadium ingelicht over het gas en de olie die in kleine hoeveelheden zijn aangetroffen bij recente aardwarmteboringen.

Vraag 2

Kunt u aangeven hoe vaak gas of olie in het diepe aardwater tot nu toe in de praktijk is aangetroffen?

Er zijn nu vier gevallen bekend waarbij gas (driemaal) en olie (eenmaal) in kleine hoeveelheden zijn aangetroffen bij het boren naar aardwarmte.

Vraag 3

Bent u van mening dat dit een serieus probleem is dat zo snel mogelijk aangepakt dient te worden? Zo nee, waarom niet?

Het probleem heeft een tweetal aspecten die in ogenschouw genomen moeten worden. De primaire vraag is of het aantreffen van gas of olie bij het boren naar aardwarmte voorkomen kan worden. In vrijwel alle gebieden waarvoor vergunningen voor olie en/of gas zijn afgegeven, is er altijd een kans dat ook de watervoerende lagen hele kleine hoeveelheden gas of olie bevatten. Waar deze kleine hoeveelheden olie en/of gas zich bevinden, is nauwelijks te voorspellen. De enige oplossing in dezen zou zijn om geen aardwarmtevergunningen meer te verlenen in gebieden waar reeds olie of gas in de ondergrond is aangetroffen. Dit laatste betekent dat er in Nederland slechts nog heel beperkt ruimte overblijft voor aardwarmtewinning, en dan voornamelijk in gebieden waar de potentie voor aardwarmtewinning ook nog eens laag is. Dit acht ik niet wenselijk. Daarom heb ik ervoor gekozen om bij elke vergunningverlening voor aardwarmte, en ook bij elke voorgenomen boring, de kans op het aantreffen van olie en gas in te laten schatten door TNO. Op basis van het advies van TNO geef ik in alle verleende vergunningen expliciet aan wat de kans is op het aantreffen van olie en gas, zodat de vergunninghouder hiermee rekening kan houden en indien nodig vooraf contact kan zoeken met de houder van een opsporings- of winningsvergunning van koolwaterstoffen.
Een tweede vraag is gelieerd aan de mogelijke gevolgen voor de veiligheid. Omdat de Mijnbouwwet aan het boren en winnen van aardwarmte dezelfde eisen stelt als aan de ontwikkeling van olie en gas, zijn mogelijke risico’s voor het onverwachts aantreffen van koolwaterstoffen ondervangen. Daar komt bij dat voor aardwarmteputten, waar tijdens de productie ook gas of olie mee naar boven komt, extra eisen worden gesteld aan zowel de afwerking van de put als aan de bovengrondse winningsinstallatie, in verband met de veiligheid en het milieu.
Door deze nieuwe ontwikkelingen (aantreffen van olie en gas) heeft de Inspecteur-generaal der Mijnen aangegeven dat hij wil bezien of de huidige vergunninghouders voldoende kennis en kunde hebben om dit soort problematiek aan te pakken. Hierover zal ik uw Kamer separaat berichten.

Vraag 4

Bent u van mening dat ondergrondse ordening noodzakelijk is om dergelijke problemen zoveel mogelijk te voorkomen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn gaat u ervoor zorgen dat er ook ondergrondse ordening gaat plaatsvinden?

Ruimtelijke ordening van de ondergrond zou dergelijke problemen kunnen voorkomen door alle gebieden waar olie of gas verwacht of gewonnen wordt, uit te sluiten voor geothermie. Dit vanuit de gedachte dat als er gas of olie in het ondergrondse systeem zit, dit dan ook voor kan komen in elke waterdragende laag in hetzelfde gebied. Zoals reeds aangegeven in mijn antwoord op vraag 3 zou het uitsluiten van deze gebieden feitelijk betekenen dat er nog nauwelijks ruimte is voor de ontwikkeling van geothermie in Nederland, wat ik niet wenselijk acht. Daarom is tot nu toe de weg gekozen om bij elke vergunningaanvraag, en ook bij elke voorgenomen boring, expliciet te kijken naar de mogelijke kans op het aantreffen van olie en gas, omdat dit ook vanuit een oogpunt van veiligheid van belang is. Het is echter onmogelijk om het voorkomen van kleine hoeveelheden gas of olie in de watervoerende lagen met voldoende zekerheid te voorspellen.

Vraag 5

Kunt u toelichten waar de grens ligt tussen een geothermiebron en een olie- of gasbron?

Indien de bron zowel aardwarmte als aardgas produceert, wordt gekeken naar de economische winbaarheid van beide producten. Indien alleen de aardwarmte economisch winbaar is, wordt de bron als een aardwarmtebron beschouwd, en is het aardgas een stof die onvermijdelijk meekomt met de winning en toekomt aan de aardwarmtevergunninghouder. In het geval dat het aardgas economisch winbaar is, dan wordt de bron als een aardgasbron beschouwd en kan de koolwaterstofvergunninghouder beschikken over de meegekomen aardwarmte. Indien zowel de aardwarmte als het aardgas economisch winbaar zijn, dan mogen deze producten alleen met een winningsvergunning voor ieder van deze producten gewonnen worden. De houders van beide winningsvergunningen zullen dan een overeenkomst moeten sluiten over de winning. Eventueel kan ik één van de vergunninghouders verplichten te gedogen dat de andere vergunninghouder in een door mij te bepalen omvang tot winning overgaat.

Vraag 6

Kunt u bedrijven die hebben geïnvesteerd in een geothermiebron snel duidelijkheid bieden over de vraag wanneer een bron opgeëist kan worden als olie- of gasbron?

Zie antwoord bij vraag 5.

Vraag 7

Bent u van mening dat de ondernemers waarvan een geothermiebron wordt aangemerkt als olie- of gasbron en dus niet meer gebruikt kan worden voor geothermie, in dat geval schadeloos gesteld moeten worden? Zo nee, waarom niet?

Allereerst zou de houder van een aardwarmtevergunning voordat hij gaat boren contact moeten zoeken met de houder van een opsporing- of winningsvergunning van koolwaterstoffen indien de kans bestaat dat koolwaterstoffen zullen worden aangetoond. Er zouden dan ook afspraken gemaakt moeten worden over de eventuele resultaten van de boring.
Indien een aardwarmteboring zowel economisch winbare koolwaterstoffen, als aardwarmte aantoont, zullen beide partijen afspraken moeten maken over de winning ervan (zie mijn antwoord op vraag 5). Indien alleen economisch winbare koolwaterstoffen worden aangetoond, kan de houder van de winningsvergunning voor koolwaterstoffen in beginsel gebruik maken van de put voor de winning van de koolwaterstoffen. Hij zal degene die de put gemaakt heeft daarvoor wel moeten betalen. Partijen dienen dit onderling te regelen.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de zorg van inwoners van de gemeente Zutphen die onder of in de buurt van twee hoogspanningslijnen wonen?1

Ja, ik ben op de hoogte, ik heb reeds in oktober 2010 en maart 2011 brieven ontvangen van de gemeente Zutphen met het verzoek in aanmerking te komen voor het uitruilbeginsel. Overigens heb ik van verschillende gemeenten soortgelijke verzoeken gekregen.

Vraag 2

Is er sprake van hogere risico’s als er twee 150KV-hoogspanningskabels naast elkaar door een woonwijk gaan? Zo ja, hoe wordt daar richting bewoners naar gehandeld en over gecommuniceerd? Zo nee, kunt u dat onderbouwen?

Als twee hoogspanningslijnen naast elkaar worden aangelegd, wordt in beginsel een zodanige tussenruimte aangehouden dat de lijnen elkaar vanuit het oogpunt van elektrische veiligheid niet kunnen beïnvloeden. Als zich bijvoorbeeld een calamiteit zou voordoen, zoals het omvallen van een mast, kan deze de andere lijn niet raken. Ook in Zutphen is de afstand tussen de masten groter dan de hoogte van de masten. Tussen de beide lijnen bevinden zich geen woningen. Een eventuele kans op een dergelijke calamiteit speelt dus voor de bewoners uitsluitend met betrekking tot de – voor hen – dichtstbijzijnde lijn. Er is in die zin dan ook geen sprake van een verhoogd risico.
Wel is het zo, dat de magnetische velden van de beide lijnen elkaar beïnvloeden. Gezien het feit dat er geen woningen tussen de lijnen liggen is het niet waarschijnlijk dat deze parallelloop ter plaatse van de woningen een groter magneetveld genereert dan zonder parallelloop. Overigens gaat het hier om een bestaande situatie zoals bedoeld in het beleid ter zake van magneetvelden als gevolg van hoogspanningsverbindingen van het ministerie van Infrastructuur & Milieu(I&M). De aanbeveling van de Europese Unie van 100 microTesla bij bestaande situaties wordt hier niet overschreden.

Vraag 3

Hoeveel woningen bevinden zich in Zutphen in de zakelijke rechtstrook en hoe is de TenneT- toezegging inzake de 380KV-verbindingen ook van toepassing op deze situatie? Zo ja, kunt u aangeven wat dit exact betekent voor welke bewoners? Zo nee, kunt u toelichten waarom niet?

In mijn brief van 8 juni 2011 (kamerstuk 31 574, nr. 18) heb ik voorgesteld om een tweeledige aanpak uit te werken om bewoners zoveel mogelijk te ontlasten van hoogspanningskabels die door woongebieden lopen. Voor 220kV-lijnen en 380kV-lijnen betreft dit de optie om woningen in de zakelijk rechtstrook uit te kopen. Voor 110kV-lijnen en 150kV-lijnen gaat het om het ondergronds brengen van knelpunten in stedelijke gebieden. Aangezien het in Zutphen gaat om hoogspanningslijnen met een spanning van 150 kV, is daar uitkoop van woningen op dit moment niet aan de orde. Op grond van nog nader vast te stellen criteria zal blijken of één of meer lijnen in Zutphen uiteindelijk in aanmerking komt of komen voor het onder de grond brengen ervan. Uw Kamer heeft mij gevraagd om deze tweeledige aanpak nader uit te werken en aan het eind van 2011 een concreet voorstel aan de Kamer te zenden. De bedoelde criteria, die ik zal opstellen in samenwerking met de Minister van I&M, zullen onderdeel zijn van deze uitwerking.

Vraag 4

Welke aanpak is mogelijk om de bedoelde twee 150KV-lijnen in de bebouwde omgeving van Zutphen ondergronds te brengen?

In het algemeen is het ondergronds brengen van 150kV-lijnen technisch mogelijk. Om na te gaan of dit betekent, dat het ondergronds brengen van de lijnen in Zutphen ook daadwerkelijk realiseerbaar is, is echter concreet onderzoek ter plaatse nodig. Daarbij moet behalve met technische zaken ook rekening worden gehouden met bijvoorbeeld de toestand van de ondergrond, het bestemmingsplan, ruimte voor de opstijgpunten en de mogelijkheden om zakelijke rechten te verkrijgen op het kabeltracé.

Vraag 5

Voor welke maatregelen wordt gekozen inzake het verdeelstation voor hoogspanning dat in de buurt van woningen in Zutphen staat?

De voorgestelde regeling in mijn brief van 8 juni jl. voorziet niet in een regeling voor hoogspanningsstations. Ik voorzie daarom geen maatregelen met betrekking tot het station Zutphen.

Vraag 6

Kunt u aangeven wat de oorzaak is van door bewoners gesignaleerde harde knallen die lijken te worden veroorzaakt door het verdeelstation? Zijn hieraan risico’s verbonden, en hoe kunnen deze worden aangepakt?

Hoogspanningsstations bevatten schakelaars voor het aan- en afschakelen van hoogspanningscircuits. Dit aan- en afschakelen gaat gepaard met geluidspieken die in sommige gevallen heel goed als een knal kunnen worden ervaren. Het is dus mogelijk, dat de door de bewoners gesignaleerde knallen inderdaad worden veroorzaakt door het hoogspanningsstation. Het station is in 2006 gerenoveerd en is toen voorzien van schakelaars met de modernste techniek. Deze maken bij het schakelen minder geluid dan de oude schakelaars. Overigens is het zelden nodig om de schakelaars te gebruiken. De circuits van een lijn zijn immers in de regel vrijwel voortdurend in bedrijf.
Dit schakelen levert geen risico's op voor de omgeving.

Vraag 7

Wilt u toezeggen dat er inzake de ontwikkeling van deze voornemens zorgvuldig en transparant wordt overlegd en gecommuniceerd?

Zoals in mijn brief en tijdens het algemeen overleg van 9 juni aangegeven, zal ik eind van dit jaar met een uitgewerkt plan komen voor de knelpunten rondom 220/380kV en 110/150 kV verbindingen. Onderdeel van deze uitwerking is ook de communicatie richting bewoners, gemeenten en provincies.

Vraag 1

Kent de berichtgeving omtrent de vrijlating van kunstenaar Ai Weiwei?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid u in te spannen om ervoor te zorgen dat kunstenaar Ai Weiwei volledige vrijheid kan genieten? Zo ja, op welke wijze gaat u dit bevorderen? Zo nee, waarom niet?

Ja. Dit gebeurt zowel bilateraal als via de EU.

Vraag 3

Kent u de oproep van Amnesty International die de onmiddelijke vrijlating van Ai Weiwei’s medeverdachten – Wen Tao, Hu Mingfen, Liu Zhenggang and Zhang Jinsong- eist? Indien ja, bent u bereid deze oproep te ondersteunen? Zo nee, waarom niet?

De vier genoemde personen zijn inmiddels vrijgelaten.

Vraag 4

Bent u bereid om zowel in bilaterale contacten, als via de Europese Unie en, de relevante VN-instrumenten de Chinese autoriteiten blijvend aan te spreken op hun internatonaal rechtelijke verplichtingen op het gebied van het eerbiedigen van mensenrechten?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichtgeving over de vader die een kind verwekte bij zijn twaalfjarige dochter, waarover hij als enige het ouderlijke gezag kreeg, na in 1995 al veroordeeld te zijn geweest wegens incest?1

Ja.

Vraag 2

Hoe is het mogelijk dat een veroordeelde incestpleger als enige het ouderlijk gezagt toegekend had gekregen over zijn jongste zoon en dochter?

Met referte aan mijn brief aan uw Kamer van 27 juni 2011 (kenmerk 5704994/11) met antwoorden op vragen van de leden Van der Burg en Van der Steur over deze zaak, merk ik het volgende op.
Na een scheiding kan een ouder slechts eenhoofdig gezag uitoefenen na een uitspraak van de rechter daartoe, bijvoorbeeld omdat de andere ouder niet (meer) in staat is om aan het ouderlijk gezag invulling te geven door een psychiatrische ziekte of verslaving. Een dergelijke gezagsprocedure heeft ook in de onderhavige zaak plaatsgevonden. Aan een oproep om ter zitting te verschijnen heeft de moeder geen gehoor gegeven. De Raad voor de Kinderbescherming was bij de mondelinge behandeling ter zitting aanwezig. De vader verzorgde zijn dochter al enige tijd alleen. Noch voor de rechtbank, noch voor de Raad voor de Kinderbescherming was er op basis van de informatie die ter beschikking stond, aanleiding (nader) onderzoek te (laten) verrichten.
Op het moment dat het verzoek om eenhoofdig gezag van de vader ter zitting werd behandeld was het raadsdossier van de oudere dochter vernietigd omdat deze dochter al ouder was dan 24 jaar. De vader heeft tijdens de behandeling ter zitting zijn strafrechtelijke antecedenten gezwegen.

Vraag 3

Klop het dat bij toekenning van het ouderlijk gezag, in geval hierover geen onenigheid is tussen de ouders, er geen toets plaatsvindt door de Raad van de Kinderbescherming, terwijl dat wel gebeurt bij-bijvoorbeeld-het treffen van een omgangsregeling?

Bij gerechtelijke procedures over zowel het ouderlijk gezag als een omgangsregeling wordt niet in alle zaken onderzoek gedaan door de Raad voor de Kinderbescherming. In beide situaties doet de Raad slechts onderzoek als de rechter dat verzoekt. In beginsel doet de rechter dat niet als bij de ouders overeenstemming bestaat.

Vraag 4

Zou het niet gewenst zijn dat bij toekenning van het ouderlijk gezag de Raad voor de Kinderbescherming altijd advies uitbrengt aan de kinderrechter? Bent u bereid dit te regelen?

In veel zaken waarin aan de rechter een verzoek om (eenhoofdig) gezag wordt voorgelegd, vraagt deze advies aan de Raad voor de Kinderbescherming. Dat de Raad voor de Kinderbescherming in al deze zaken standaard een advies uitbrengt, acht ik niet opportuun. Voor het overige verwijs ik naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 5

Is het mogelijk dat de Raad voor de Kinderbescherming ook bij een aanvraag tot toekenning van het ouderlijk gezag standaard toegang krijgt tot justitiële bestanden om na te gaan of sprake is geweest van een (ernstig)gewelds- of zedenmisdrijf? En is een dergelijke check ook standaard toe te passen bij een aanvraag tot toekenning van het ouderlijk gezag?

Zoals ik heb aangegeven in genoemde brief aan uw Kamer van 27 juni 2011 vind ik het van belang dat er een sluitende aanpak komt voor die zaken waarin het risico op herhaling van een ernstig misdrijf en daarmee een bedreiging voor het kind groot is. Wat mij betreft gaat het dan niet alleen om het verkrijgen van zicht op een eventuele strafrechtelijke voorgeschiedenis van een gezinslid bij zaken betreffende omgang en gezag, maar ook bij de besluitvorming inzake een jeugdbeschermingsmaatregel. In vervolg op de aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid in het rapport «Over de fysieke veiligheid van het kind» alsmede de aanbevelingen op dit punt in een tweetal rapporten van de Inspectie jeugdzorg2 wordt momenteel met veldpartijen gewerkt aan het opzetten van een (beleids)kader om in dossiers zicht te krijgen op eventuele voorgeschiedenissen. Het hiervoor besprokene zal bij het opzetten van dit kader worden betrokken. Daarbij zal gelden dat in een zaak als de onderhavige die bij de Raad voor de Kinderbescherming aanhangig is, de Raad steeds het JDR inziet. Verder geldt dat het kinddossier van andere kinderen uit het gezin bij de Raad voor de Kinderbescherming lang genoeg na hun minderjarigheid voor inzage beschikbaar moet blijven. Ik onderzoek wordt op welke wijze dat in de uitvoeringspraktijk van de Raad zijn beslag kan krijgen en hoeveel langer dan tot het 24e levensjaar jaar het kinddossier moet worden bewaard.

Vraag 6

Bestaat er een systeem om een veroordeelde incestpleger ook na vrijlating te volgen cq begeleiden en om tijdig in te kunnen grijpen als berokkende een nieuw gezin sticht? Zo nee , bent u van mening dat een dergelijk systeem moet worden opgezet?

De maatregelen die de bescherming van kinderen van zedendelinquenten betreffen, worden besproken in het antwoord op vraag 5. Of een wettelijk systeem wenselijk is om te monitoren of zedendelinquenten wederom een gezin vormen, wordt daarbij meegenomen.

Vraag 7

Welke rol heeft de reclassering in de begeleiding van een veroordeelde incestpleger na vrijlating? Is deze rol naar uw oordeel goed geformuleerd?

De terugkeer van delinquenten naar de samenleving wordt gestart vanuit een justitieel traject. Er worden aan de terugkeer van zedendelinquenten in een gedwongen kader strikte justitiële voorwaarden gesteld, zoals verplichte behandeling, gedragsinterventies en locatie- en contactverboden, al dan niet gecombineerd met elektronische controlemiddelen. De reclassering houdt toezicht op de naleving van deze voorwaarden. De vormgeving van het toezicht wordt door de reclassering afgestemd op het risico van overtreding van de voorwaarden. Zedendelinquenten, waarvoor een strikte controle noodzakelijk is, worden intensiever gevolgd, zodat signalen van terugval en dreigende recidive tijdig worden gesignaleerd en direct kan worden ingegrepen. Bij het niet nakomen van de voorwaarden meldt de reclassering dit aan het Openbaar Ministerie of de Dienst Justitiële Inrichtingen en wordt de zedendelinquent weer ingesloten. De rol van de reclassering is naar mijn oordeel daarmee goed geformuleerd. Gemeenten kunnen de reclassering in het kader van de nazorg bovendien vragen specifieke begeleiding te bieden buiten het justitieel kader.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de vragen die zijn ontstaan bij bewoners in onder andere Oostzaan over het besluit tot uitkoop van woningen onder hoogspanningsmasten?1 2 3

Ja, dat heb ik. Ik heb naar aanleiding van mijn brief van 8 juni jl. en het algemeen overleg met uw Kamer van 9 juni jl. verschillende e-mails en brieven ontvangen van bezorgde bewoners alsook gemeenten met vragen over de verdere uitwerking.

Vraag 2

Op welke manier houdt u de bewoners en gemeenten onder het 220 en 380 KV-traject op de hoogte van de uitwerking van dit besluit?

Zoals ik uw Kamer reeds heb aangegeven zal ik eind van het jaar met een uitgewerkt plan komen. Onderdeel van deze uitwerking is ook de communicatie richting bewoners, gemeenten, provincies en andere betrokkenen. Momenteel wordt dit plan uitgewerkt.
In mijn antwoord op de e-mails en brieven heb ik dit ook aangegeven.
Een van de zorgen die in verschillende correspondentie naar voren is gebracht is overigens dat men bezorgd is dat men verplicht wordt te verhuizen. Ik wil nogmaals benadrukken dat het gaat om het ontlasten van bewoners, de veiligheid van bewoners is niet in het geding. Ik wil dan ook niemand dwingen te verhuizen maar een ieder wel de mogelijkheid te bieden te verhuizen indien de woning is gelegen binnen de zakelijk rechtstrook van 380 kV verbinding. Dit is dus niet de magneetveldzone zoals soms gedacht wordt.

Vraag 3

Op welke termijn verwacht u meer duidelijkheid te kunnen verschaffen aan bewoners en gemeenten over de belangrijkste data, criteria en procedures behorende bij dit besluit?

Zoals in mijn brief en tijdens het algemeen overleg van 9 juni aangegeven, zal ik eind van dit jaar met een uitgewerkt plan komen voor de knelpunten rondom 220/380kV en 110/150 kV verbindingen. In dit plan zal ik ook duidelijkheid verschaffen aan bewoners en gemeenten.

Vraag 1

Herinnert u zich het werkbezoek aan Friesland en in het bijzonder het bezoek aan Wetsus, het technologisch topinstituut (TTI) water in Leeuwarden?1

Ik herinner mij dit bezoek nog goed. Ik ben positief over de samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen die in het TTI tot stand komt.
De faciliteiten voor valorisatie die in Leeuwarden rond het TTI aanwezig zijn, kunnen bijdragen aan het verkorten van de lijn van kennis naar kassa.

Vraag 2

Is het u bekend dat Nederland met een totale omzet van 9,7 miljard euro een wereldmarktaandeel van 6,2% heeft, met ongeveer 1500 bedrijven en ca 47 000 banen?2

Ja, het omzetcijfer voor watertechnologie is mij bekend. Watertechnologie is een van de onderdelen van de Topsector Water, naast Deltatechnologie en Maritiem, die in totaal zo’n 180 000 directe en indirecte banen biedt. Het aantal directe banen binnen de watertechnologie bedraagt 22 000.
Inderdaad kent de watertechnologie op onderdelen een marktaandeel van rond de 6%; het gaat hier vooral om afvalwatertechnologie; een van expertises die binnen Wetsus wordt ontwikkeld. Dit cijfer is vergelijkbaar met het wereldmarktaandeel van Deltatechnologie. Over de hele breedte van watertechnologie ligt het wereldmarktaandeel op de helft tot eenderde van dit cijfer.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat het – mede op grond van bovenstaande – van belang is om de positie van Nederland als Watertechnologiehub van Europa op en uit te bouwen? Zo nee, waarom niet?

Ja. Met mijn topsectorenbeleid zet ik erop in dat vooraanstaande sectoren met een stevige of potentieel sterke internationale concurrentiepositie hun vooraanstaande positie kunnen versterken. De topsector Water is daar met zijn drie sterke onderdelen een van. Ik vind het dan ook van belang om de positie van Nederland als waterland uit te bouwen. Ik acht het daarbij wel belangrijk dat Nederland in de uitwerking van deze opgave en in de internationale profilering opereert als één regio.

Vraag 4

Zo ja, bent u bereid om met Friesland een convenant te sluiten waarbij voor een financieringsscenario van 2013–2020 gebruik wordt gemaakt van het RijksREP (Noordelijk geld gelabeld voor Piekenprojecten van nationaal belang) in combinatie met private investeringen en regionale cofinanciering? Zo nee, waarom niet?

In februari jongstleden heb ik bij mijn bezoek aan het TTI aangegeven dat ik mij wil inspannen om een deel van de Zuiderzeelijnmiddelen voor het Ruimtelijk Economisch Pakket die op mijn begroting staan (het «Rijks REP») voor continuering van het TTI-Wetsus in te zetten. De afstemming over de uiteindelijke inzet van deze middelen behoort tot de portefeuille van de staatssecretaris. Ook van zijn kant bestaat er bereidheid om de inzet van deze middelen voor onder meer het TTI Wetsus verder uit te werken. In juli is er vanuit mijn ministerie hierover met de drie noordelijke provincies gesproken. Door deze provincies wordt de inzet gesteund. Vanuit mijn ministerie en provincies is er dan ook in principe bereidheid om middelen uit het Rijks REP voor het TTI in te zetten. Dit is in de Kabinetsreactie ook aangegeven.
De uiteindelijke omvang van de in te zetten middelen zal aan moeten sluiten bij de innovatiecontracten waarom ik de topsectoren heb gevraagd. Het kabinet wil af van PPS-programma’s met onzekere financieringsbasis en wil initiatieven meer bundelen. Vraagsturing staat daarbij centraal. Daarom wil het kabinet dat partijen uit de gouden driehoek zich inhoudelijk en financieel committeren voor een gezamenlijke innovatie-agenda voor de hele keten van fundamenteel onderzoek tot valorisatie. Daarbij gaat het om álle relevante partijen. Naast mijn ministerie dus óók de private partijen, vakdepartementen, regionale overheden, NWO, TNO en de kennisinstellingen.
Terecht stelt mevrouw Verburg dan ook dat de inzet van Zuiderzeelijnmiddelen onderdeel moet zijn van een breder pakket aan bijdragen. De provincie Friesland heeft reeds aangegeven vanuit de eigen middelen te willen bijdragen aan het uitbouwen van een valorisatie-omgeving rond het TTI.

Vraag 5

Bent u bereid om bovenbedoeld overleg zo spoedig mogelijk te starten en de mogelijkheden van dit TTI ten aanzien van het topgebied water, onder de aandacht te brengen van het topteam water?

Zoals uit mijn vorige antwoord spreekt, heeft een gesprek met de regionale bestuurders reeds plaatsgevonden. De mogelijkheid om een deel van de financiering te doen vanuit het Rijks REP zijn bij de ontwikkeling van het topsectoradvies reeds onder de aandacht van het topteam gebracht. In de kabinetsreactie op de topsectoradviezen is dit meegenomen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Tbs-vonnissen onder de loep»?1

Ja. In het artikel wordt een tweetal zaken genoemd waarbij sprake zou zijn van onterechte oplegging van een tbs-maatregel. Omdat deze antwoorden op uw Kamervragen tevens dienen ter beantwoording van het verzoek van uw Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie (kenmerk 2011Z13844/2011D34598) om meer informatie over deze twee gevallen ga ik hierop uitgebreider in.
In de eerste zaak heeft betrokkene 6 jaar in een tbs-kliniek verbleven, in de tweede zaak 18 jaar. In beide zaken is inmiddels het verzoek tot verlenging van de tbs afgewezen. In de tweede zaak (18 jaar) heeft het openbaar ministerie tegen de beslissing hoger beroep ingesteld, hetgeen impliceert dat ik op deze zaak op het moment verder niet inhoudelijk kan ingaan. In de eerste zaak was aan betrokkene ten laste gelegd dat hij zich in juni 2005 schuldig had gemaakt aan twee feiten: een poging tot wederrechtelijke vrijheidsberoving van een 2-jarig jongetje subsidiair mishandeling van dat jongetje, en de mishandeling van de vader van dat jongetje. De officier van justitie had voor deze feiten 4 maanden cel geëist, alsmede tbs met dwangverpleging. De tbs met dwangverpleging is alleen mogelijk voor de wederrechtelijke vrijheidsberoving, niet voor de mishandeling. De rechtbank in Almelo heeft betrokkene in oktober 2005 veroordeeld tot 4 maanden cel en tbs met dwangverpleging, echter uitsluitend terzake van mishandeling, meermalen gepleegd, en niet terzake van wederrechtelijke vrijheidsberoving. Tegen dit vonnis is geen hoger beroep ingesteld. In 2007, 2008 en 2010 is de tbs vervolgens verlengd. Alleen tegen het besluit uit 2010 is door betrokkene hoger beroep ingesteld. Dit hoger beroep heeft er in april 2011 toe geleid dat de verlengingsbeslissing van 2010 door het Hof in Arnhem is vernietigd, en de vordering tot verlenging van de tbs is afgewezen. De tbs-maatregel had volgens het Hof niet opgelegd mogen worden, en verlenging daarvan werd daarom ontoelaatbaar geacht.
Geconstateerd moet worden dat het in deze zaak de rechtbank Almelo en het Openbaar Ministerie tot het hoger beroep in 2010, niet is opgevallen dat voor de bewezen geachte feiten geen tbs met dwangverpleging kan worden opgelegd en dat door de verdediging op dit punt tot 2010 geen verweer is gevoerd.

Vraag 2

Klopt het dat de Raad voor de rechtspraak vindt dat honderden vonnissen waarin een tbs-maatregel is opgelegd of verlengd kritisch tegen het licht moeten worden gehouden? Zo ja, gaat dat ook gebeuren?

Ja. Om uit te sluiten dat er meer fouten zijn gemaakt heeft de Raad voor de rechtspraak besloten een taskforce te formeren die een onderzoek naar mogelijke andere onterechte tbs-verlengingen zal uitvoeren.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit soort blunders de belastingbetaler bakken met geld kost, waarbij naast de kosten van een tbs-plaats gedacht kan worden aan de schadevergoeding die moet worden uitgekeerd? Zo nee, waarom niet?

Dit soort fouten dient vermeden te worden, niet alleen vanwege de financiële consequenties.

Vraag 4

Deelt u de mening dat dit bijdraagt aan het vastlopen van het tbs-systeem? Zo nee, waarom niet?

Naar mijn inschatting is het ten onrechte verlengen van tbs-maatregelen niet van invloed geweest op de toename van de gemiddelde verblijfsduur. Daarbij ga ik er, in afwachting van de uitkomst van het onderzoek van de Raad voor de rechtspraak, vooralsnog vanuit dat de fouten zich in niet meer dan enkele zaken hebben voorgedaan.

Vraag 5

Bent u bereid, gezien het een beroepsfout van rechters en officieren van justitie betreft, te bewerkstelligen dat er disciplinaire straffen volgen? Zo nee, waarom niet?

Ten aanzien van rechters is het niet aan mij om over het functioneren te oordelen. Wat betreft de officieren van justitie heeft de voorzitter van het College van procureurs-generaal mij bericht dat niet is gebleken dat deze een zodanig verwijt kan worden gemaakt dat een disciplinaire straf gerechtvaardigd zou zijn.

Vraag 1

Wat vindt u van het voorstel van de directeur van Reclassering Nederland om (kortdurende) gevangenisstraffen in de toekomst af te sluiten met een taakstraf?1

Vraag 2

Deelt u de mening dat het belangrijk is dat (ex-)gedetineerden structuur in hun dagbesteding aanleren en dat het aan het werk zetten van (ex-)gedetineerden aan het eind van de gevangenisstraf hiertoe een zinnige maatregel kan zijn, juist ook met het oog op recidivevermindering en de vermindering van overlast voor de samenleving? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Ontkent u dat met de huidige mogelijkheden, zoals het penitentiaire programma en de voorwaardelijke veroordeling met aansluitend nazorg door de gemeenten, niet iedereen die dit eigenlijk nodig heeft weer een dagritme aanleert? Hoe komt dat? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 4

Deelt u de mening dat het inzetten van (ex-)gedetineerden voor de samenleving niet alleen goed is met het oog op recidivevermindering, maar ook kan leiden tot algemeen nut voor de samenleving omdat zinnige klussen die nu blijven liggen dan wel kunnen worden verricht?

Vraag 5

Bent u van plan met voorstellen te komen om gevangenisstraffen af te sluiten met een (voor de samenleving zinnige) taakstraf? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Ethiopia: Killing Civilians and Humanitarian Workers in the Ogaden: Unacceptable, Repugnant and Immoral»?1

De mensenrechten – en humanitaire situatie in de Somali regio (ook wel Ogaden genoemd) zijn zorgelijk. Nederland blijft, in samenwerking met andere donoren, de slechte humanitaire toegang in deze regio kritisch volgen en opbrengen in contacten met de Ethiopische overheid.

Vraag 2

Is het waar dat het Internationale Rode Kruis (ICRC) (nog steeds) de toegang wordt ontzegd tot de Ogaden? Zo nee, hoe zit het dan wel?

In juli 2007 hebben de regionale autoriteiten van de Somali regio, gesteund door de federale overheid, het ICRC de toegang tot de Somali regio ontzegd. Aanleiding was de beschuldiging dat het ICRC het Ogaden National Liberation Front (ONLF) zou steunen met geld en communicatiemiddelen. Het ICRC ontkent dit. Op dit moment heeft het ICRC nog steeds geen toegang tot deze regio. ICRC heeft echter hoop dat het op korte termijn alsnog toegang zal krijgen tot detentiecentra in de regio.

Vraag 3

Kunt u aangeven of het World Food Programma (WFP) en Artsen zonder Grenzen (MSF) inmiddels toegang hebben tot de Ogaden? Zo neen, waarom wordt hen deze toegang ontzegd? Kunt u aangeven welke (internationale) hulporganisaties wèl toegang hebben tot het gebied?

Als gevolg van de slechte veiligheidssituatie en het optreden van de Ethiopische veiligheidseenheden blijft de geringe humanitaire toegang een probleem in de Somali regio.Bovendien wordt humanitaire toegang gehinderd door bureaucratische procedures. Het WFP heeft als een van de weinige internationale hulporganisaties in principe toegang tot de meeste delen van de Somali regio. Voor zover het WFP geen toegang heeft, is dit het gevolg van de toepassing van de eigen veiligheidsregels. Artsen zonder Grenzen heeft een veldkantoor in de Somali regio, maar heeft slechts beperkt toegang tot de doelgroep. Verder krijgen onder andere de NGO’s Action Contre la Faim, Merlin, het International Rescue Committee en Mercy Corps op ad hoc basis toegang tot delen van het gebied.

Vraag 4

Kunt u aangeven of (internationale) onafhankelijke media toegang hebben tot het gebied?

Het is voor (internationale) onafhankelijke media de facto heel moeilijk om toegang te krijgen tot het gebied. Er moet per bezoek een vergunning worden aangevraagd, maar deze wordt in de praktijk vrijwel nooit afgegeven.

Vraag 5

Kunt u aangeven of u tijdens uw recente bezoek aan Ethiopië met premier Meles Zenawi heeft gesproken over de humanitaire situatie in en de toegang tot de Ogaden? Zo ja, wat was de uitkomst van dit gesprek? Zo neen, waarom niet?

Tijdens mijn recent bezoek aan Ethiopië heb ik met premier Meles Zenawi stilgestaan bij de humanitaire situatie in Ethiopië, die als gevolg van droogte en onregelmatige regenval verslechterd is, maar die ook los daarvan vragen oproept. Tijdens het gesprek is ingegaan op de inspanningen van Ethiopië om in de toekomst onafhankelijk te worden van voedselhulp. Ik heb bekend gemaakt dat Nederland dit jaar één miljoen extra aan het Humanitarian Response Fund zal bijdragen. Dit door VN OCHA beheerde fonds steunt ook humanitaire noodhulpactiviteiten in de Somali regio. Ook heb ik met Premier Meles Zenawi gesproken over voedselzekerheid, handel en investeringen en over de mensenrechten.

Vraag 6

Wat is de huidige stand van zaken omtrent de bemiddeling in het conflict tussen de Ethiopische regering en het Ogaden National Liberation Front? Wat is de rol van de VS en de EU in dezen?

Op 12 oktober 2010 is een vredesakkoord getekend met één van de drie ONLF-facties. De onder meer door Nederland gesteunde Ethiopische Council of Elders is instrumenteel geweest in de totstandkoming van het akkoord in oktober 2010. De andere twee facties hebben echter aangegeven dit vredesakkoord niet te steunen. Mede als gevolg hiervan zijn de veiligheidssituatie en de humanitaire toegang sindsdien niet verbeterd. Ethiopië beschouwt de ONLF als een terroristische organisatie, wat een bemiddelende rol van de EU of de VS bemoeilijkt. Wel wordt in de dialoog met de autoriteiten veelvuldig aandacht besteed aan de noodzaak van verbetering van de humanitaire toegang.

Vraag 7

Hoe staat u tegenover de suggestie van de Ogaden Human Rights Committee om een speciale rapporteur voor de Ogaden aan te stellen? Gaat u hiervoor pleiten? Zo neen, waarom niet? Zo ja, wanneer?

Nederland is hiervan geen voorstander. In dit stadium is het wellicht constructiever om te pleiten voor hernieuwde toegang van het ICRC en voor verruimde humanitaire toegang voor hulporganisaties. Tegelijkertijd verdienen pogingen om via stille diplomatie tot beëindiging van het conflict te komen steun.
Daarbij is tijdens de recent gehouden review van de Mensenrechtenraad bevestigd dat geen mensenrechtenrapporteurs voor regio’s worden ingesteld.

Vraag 8

Wat is uw reactie op het bericht «Somalia food aid cut amid UN funding shortfall Somalia food aid cut amid UN funding shortfall» en «Aid groups warn of worsening food crisis in Somalia»?2

Ik maak mij ernstige zorgen over de gevolgen van de droogte waarmee landen in de Hoorn van Afrika, waaronder Somalië, worden geconfronteerd. De humanitaire situatie in Somalië is zorgwekkend: volgens schatting van de VN heeft nu ruim een kwart van de bevolking (2,5 miljoen Somaliërs) als gevolg van de voortdurende gewapende strijd en de droogte noodhulp nodig.

Vraag 9

Kunt u aangeven of Nederland inmiddels is geconsulteerd door het WFP over het tekort aan fondsen voor noodhulp in Somalië? Zo ja, hoe is hierop door u gereageerd?

Ik heb nog geen verzoek van WFP ontvangen.

Vraag 10

Kunt u aangeven hoeveel geld u voor 2011 heeft uitgetrokken voor humanitaire hulp in Somalië? Kunt u tevens aangeven hoe dit in verhouding staat tot de uitgaven aan de anti-piraterijmissies voor de kust van Somalië?

Voor 2011 is er 6 miljoen euro gereserveerd voor humanitaire hulp in Somalië. Dit is de op twee na grootste bijdrage uit de noodhulpbegroting voor een landensituatie. Het grootste deel van het bedrag komt ten gunste van het Gemeenschappelijke Humanitaire Fonds voor Somalië, waaruit activiteiten van zowel VN-organisaties als ngo’s kunnen worden gefinancierd. Tot op heden hebben donoren voor 2011 ongeveer 50 miljoen dollar bijgedragen. Het fonds wordt beheerd door de Humanitaire Coördinator voor Somalië, die op een snelle en gecoördineerde wijze leniging van de voorziene noden kan financieren. Het fonds kent ook een «noodloket» waaruit leniging van acute, plotseling opkomende noden kan worden gefinancierd. Dit noodloket heeft al 4,5 miljoen dollar uitgekeerd in reactie op de droogte. Ik volg de situatie nauwgezet en ben bereid om, indien daartoe aanleiding bestaat, een aanvullende bijdrage te overwegen.
Aanvoer van hulpgoederen aan Somalië geschiedt voornamelijk over zee, waarbij schepen worden geëscorteerd door eenheden van de EU-operatie Atalanta of de NAVO-operatie Ocean Shield. Hoewel deze missies humanitaire hulp in Somalië faciliteren, staan deze daar los van. De bijdrage aan humanitaire hulp wordt gebaseerd op de noden zoals weergegeven in het VN-hulpverzoek, en de beschikbare middelen voor humanitaire hulp wereldwijd.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat FNV Bondgenoten zegt dat uitzendbureaus bij de bouw van de Nuon-centrale in de Eemshaven bouwvakkers stelselmatig onderbetalen?1

Ja.

Vraag 2

Is de Arbeidsinspectie op de hoogte van de onderbetaling van deze mensen door de uitzendbureaus? Zo ja, welke stappen onderneemt de Arbeidsinspectie op dit moment om een einde te maken aan deze situatie? Zijn deze stappen ook gericht op de opdrachtgever van de uitzendbureaus? Zo nee, welke stappen zal de Arbeidsinspectie alsnog ondernemen?

De Arbeidinspectie heeft de afgelopen anderhalf jaar regelmatig meerdere bedrijven in de Eemshaven gecontroleerd en heeft daarbij vooralsnog geen overtredingen in verband met onderbetaling onder het minimumloonniveau vastgesteld. Op dit moment is nog wel een onderzoek naar de betaling van buitenlandse werknemers gaande, maar dit staat los van de onderhavige berichtgeving vanuit FNV Bondgenoten en betreft niet een onderaannemer van Nuon/Mitsubishi.
Desgevraagd heeft de FNV bevestigd dat het in deze kwestie niet gaat om overtredingen van de Wml, maar om niet naleving van cao-afspraken. Het is daarbij aan sociale partners om zorg te dragen voor de juiste naleving en handhaving.

Vraag 3

Zijn de betrokken uitzendbureaus in Nederland gevestigd? Zo ja, zijn het gecertificeerde uitzendbureaus? Of is er sprake van «malafide» bedrijven? Zo nee, heeft dat consequenties voor de manier waarop de Arbeidsinspectie kan optreden tegen deze onderbetaling?

In deze zaak is geen sprake van overtredingen van wetgeving waar de Arbeidsinspectie op toeziet. In algemene zin wordt door de Arbeidsinspectie tegen gecertificeerde uitzendbureaus die de wet overtreden niet anders opgetreden dan tegen wetsovertreders die niet gecertificeerd zijn.
Tijdelijk in Nederland gedetacheerde werknemers hebben op grond van de Wet arbeidsvoorwaarden grensoverschrijdende arbeid overigens recht op de «harde kern» van arbeidsvoorwaarden, volgens de algemeen verbindend verklaarde cao in de betreffende sector: cao-loon, vakantiedagen, rust- en werktijden, veiligheidsmaatregelen en gelijke behandeling.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoe het gesteld is met de inning van boetes die worden opgelegd aan bedrijven die hun werknemers stelselmatig onderbetalen? Hoe verloopt die inning ten opzichte van boetes die om andere redenen worden opgelegd, zoals het ontduiken van de Arbeidstijdenwet of de Arbeidsomstandighedenwet?

Voor de beantwoording op deze vraag verwijs ik u kortheidshalve naar mijn brief aan uw Kamer van 12 augustus j.l. (kenmerk INSP/2011/11903) naar aanleiding van de vragen van de heer Heijnen, gesteld tijdens het wetgevingsoverleg van 9 juni 2011 over het jaarverslag van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Vraag 5

Bent u van mening dat strenger optreden tegen overtredingen de aangekondigde halvering van inspectiecapaciteit van de Arbeidsinspectie op het Wettelijk minimumloon voldoende opvangt? Is de afschrikwekkende werking van boetes groot genoeg om situaties zoals deze tegen te gaan?

In deze casus is geen sprake van Wml-ontduiking, zoals aangegeven onder antwoord 2.
Voor het overige meld ik u dat ik verwacht dat niet alleen door strenger optreden tegen overtredingen, maar ook door andere aanvullende maatregelen de effectiviteit van de handhaving van de arbeidswetgeving zal toenemen.
Het gaat daarbij om een pakket aan maatregelen. Naast voorlichting (onder meer via de campagne «voorkom problemen, weet hoe het zit») zal ook de strengere fraudeaanpak bijdragen tot betere naleving. Met fors hogere boetes – in eerste aanleg en bij recidive – en met aanvullende preventieve maatregelen, zoals de last onder dwangsom en de mogelijkheid tot stillegging van bedrijven, zal de afschrikwekkende werking van de sancties zeker toenemen. Tevens verwacht ik dat meer effect in de handhaving bereikt kan worden door meer gerichte controles als gevolg van een verbeterde selectie van te inspecteren bedrijven door gebruik te maken van informatiegestuurde risicoanalyses, zowel op sectoraal als op bedrijfsniveau. Door intensieve samenwerking op het terrein van informatie-uitwisseling tussen toezichthouders onderling zal de handhaving versterkt kunnen worden. Van belang daarbij is dat voorzien wordt in een verruiming van de mogelijkheden tot uitwisseling tussen publieke en private toezichthouders via een wijziging van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs, die binnenkort bij uw Kamer zal worden ingediend. En ook de vereenvoudigingen in de Wml-handhaving, zoals aangekondigd in mijn brief maatregelen arbeidsmigratie Midden- en Oost-Europa (Tweede Kamer, 2010–2011, 29 407, nr 118 p. 13), zullen de handhaafbaarheid van de wetgeving verbeteren, waardoor voor de Arbeidsinspectie efficiencywinst te behalen is.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Vertrek US Army gevoelig verlies»?1

Vraag 2

Wat is de reden dat het «US Army», in het bijzonder de eenheid Military Surface Deployment and Distribution Command (MSDDC), na 25 jaar uit Rotterdam vertrekt?

Vraag 3

Welke eisen heeft het Amerikaanse leger gesteld waaraan door Defensie niet voldaan kon worden?

Vraag 4

Klopt het dat de Amerikaanse legerleiding enige jaren geleden nog heeft besloten te blijven en dat men toen een contract heeft getekend met de Gemeente Rotterdam? Waarom hoeft het Amerikaanse leger zich niet meer aan het contract te houden?

Vraag 5

Klopt het dat de verhuizing van MSDDC binnen Rotterdam naar de Van Ghentkazerne in een vergevorderd stadium is?Klopt het dat de gemeente hiervoor al grond naast de Van Ghentkazerne beschikbaar heeft gesteld en andere vergaande inspanningen heeft verricht? Wat vindt u ervan dat het Amerikaanse leger hier te elfder ure alsnog van afziet?

Vraag 6

Klopt het dat er met de verhuizing van het MSDDC 100 VTE defensiepersoneel ontslagen zal worden en nog eens 100 VTE in toeleveranciers? Wat zal er gebeuren met de 100 VTE defensiepersoneel?

Vraag 7

Heeft de regering en/of de gemeente Rotterdam zich nog ingespannen om het MSDDC te behouden?

Vraag 8

Bent nu bereid, mede gelet op de vrij te komen infrastructuur bij Defensie, te investeren in een langer verblijf van de Amerikanen in Rotterdam?

Vraag 1

Kent u het bericht: «Railvervoer ruziet over reisinfo»?1

Ja, alhoewel volgens mijn wetenschap dit bericht is gepubliceerd in de Telegraaf van 23 juni 2011.

Vraag 2

Deelt u de mening dat Prorail tot nu toe op uitstekende wijze uitvoering geeft aan de uitspraak van de Kamer waarin wordt verzocht om de reizigersinformatie over te dragen aan de NS?

Het overdragen van reizigersinformatie van ProRail aan NS is een complex proces, waarbij ProRail een goede, actieve rol heeft.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoever deze overdracht inmiddels is gevorderd?

NS en Prorail hebben over dit plan inmiddels hun personeel geïnformeerd. Op uitnodiging van ProRail is er een overleg geweest met NS en de andere spoorvervoerders. Ik heb U daarover bericht in het vragenuur van dinsdag 28 juni jongstleden. Ik heb recent een eerste globaal gezamenlijk plan van NS en ProRail ontvangen. Dit plan zal ik beoordelen. Conform de toezegging zal ik uw Kamer hierover na het zomerreces informeren.

Vraag 4

Deelt u de mening dat acties van private spoorpartijen op geen enkele wijze mogen leiden tot het vertragen of verhinderen van dit proces omdat dit niet in het belang van de reiziger is?

Het is belangrijk dat alle spoorpartijen het belang van de reiziger centraal stellen. Zoals ik U geschetst heb in mijn brief van 27 januari 2011 (Tweede Kamer, 29 984, nr 255) is het wenselijk om het proces van informatievoorziening te verbeteren en heb ik NS en ProRail gevraagd met een gezamenlijk voorstel te komen om de reisinformatie in één hand te brengen, te weten bij NS. Hierbij moet geborgd zijn dat ook de reisinformatie van de andere vervoerders goed en tijdig wordt gecommuniceerd.

Vraag 5

Kunt u aangeven of de overdracht van de reizigersinformatie naar de NS zal worden afgerond vóór de komende winter? Zo nee, kunt u aangeven welke planning dan wordt aangehouden?

Over de planning van dit traject moet ik nog nadere informatie van NS en ProRail ontvangen. Een aantal zaken wordt naar verwachting vóór de komende winter gerealiseerd. Zo ligt per 1 augustus 2011 de eindverantwoordelijkheid voor alle reisinformatiekanalen bij NS. In de informatie die ik – zoals toegezegd – na het zomerreces aan uw Kamer zal sturen, zal ik aandacht besteden aan de vervolgstappen en bijbehorende planning.

Vraag 1

Heeft u de brief van advocaat R. Korver over de microfoon in advocatenkamer in gevangenissen ontvangen en bent u op de hoogte van de inhoud daarvan?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat in de ruimtes waar advocaten vertrouwelijk met hun cliënt spreken microfoons of camera’s kunnen hangen? Zo ja, is dat het geval in elke gevangenis of in enkele? Hoe zit dat bij gespreksruimtes op politiebureaus waar verdachten spreken met hun advocaten?

Ja, in verband met de orde en veiligheid in een penitentiaire inrichting kan er in een spreekkamer opnameapparatuur aanwezig zijn. Een spreekkamer in een penitentiaire inrichting wordt voor doeleinden gebruikt, onder andere voor gesprekken tussen advocaten en hun cliënten. Voor politiebureaus geldt dat gesprekken tussen advocaten en hun cliënten in principe niet plaatsvinden in ruimten waar opnameapparatuur aanwezig is. In incidentele gevallen, bijvoorbeeld bij kleine politiebureaus, kan het voorkomen dat deze gesprekken wel plaatsvinden in een ruimte met uitgeschakelde opnameapparatuur.

Vraag 3

Deelt u de mening dat hier geen sprake is van een incident, maar toch meer van een structurele schending van het recht van een verdachte/veroordeelde om in alle beslotenheid met zijn advocaat te spreken? Zo nee, waarom niet?

Het gaat hier in zoverre om een incident dat ten onrechte aan de heer Korver is medegedeeld dat er geen opnameapparatuur in de spreekkamer aanwezig was, terwijl dit wel het geval was. Deze opnameapparatuur stond overigens uit.

Vraag 4

Worden advocaten en hun cliënten voorafgaand aan het gesprek op de hoogte gesteld van de aanwezigheid van een microfoon in de gespreksruimte? Zo nee, waarom niet?

Inmiddels is over deze kwestie gesproken met de Nederlandse Orde van Advocaten. De Nederlandse Orde van Advocaten had bij de Dienst Justitiële Inrichtingen er op aangedrongen dat er in elke penitentiaire inrichting spreekkamers zijn zonder opnamemogelijkheden. Dit is vanwege organisatorische en logistieke redenen niet mogelijk. Daarom is aan de Orde voorgesteld om in het vervolg altijd duidelijk aan de advocaat te maken of er opnameapparatuur in een spreekkamer aanwezig is. Indien dit het geval is, kan aan de advocaat worden aangetoond dat deze apparatuur uitstaat. Dit voorstel wordt momenteel door de Dienst Justitiële Inrichtingen verder geconcretiseerd en zal verder worden besproken met de Orde.

Vraag 5

Bent u van mening dat, als er opnamemogelijkheden in een gespreksruimte zijn, dit gecommuniceerd moet worden met de verdachte/gedetineerde en zijn advocaat? Zo nee, waarom niet? Zo ja, gebeurt dat ook altijd?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Kunt u zich voorstellen dat door de aanwezigheid van opnameapparatuur in een gespreksruimte waar advocaat en cliënt vertrouwelijk spreken, zij niet vrij zullen spreken vanwege de angst om afgeluisterd te worden ook al weten ze dat de opnames vernietigd zullen worden? Wat doet u eraan om dat te voorkomen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Bent u van mening dat gesprekken tussen cliënten en advocaten altijd in een ruimte moeten plaatsvinden waarin geen opnamemogelijkheden zijn?

Zie antwoord vraag 4.