Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat de openbare bibliotheek op Bonaire niet voldoet aan de «wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen» (Wsob)? Zo ja, hoe duidt u dit feit? Zo nee, zult u zich hierover laten informeren?

Ja, ik ben er van op de hoogte dat de openbare bibliotheek op Bonaire niet voldoet aan de eisen die de Wsob aan een openbare bibliotheekvoorziening stelt. Dat is zorgelijk. Het is belangrijk voor de inwoners van Bonaire dat zij terecht kunnen bij een volwaardige bibliotheek.

Vraag 2

Hoe kijkt u naar het initiatief van publieke en private actoren om de dienstverlening van de openbare bibliotheek op Bonaire te verbeteren en in adequate huisvesting te voorzien? Bent u bereid om hieraan bij te dragen en dit initiatief te ondersteunen? Zo nee, waarom niet?

Op 18 juni jl. heb ik met gedeputeerde Den Heyer van Bonaire gesproken over de huidige openbare bibliotheek op Bonaire en de plannen voor verbetering en andere huisvesting. In dit gesprek is afgesproken dat er een werkgroep zal worden gevormd met vertegenwoordiging vanuit het openbaar lichaam, de Koninklijke Bibliotheek en het bibliotheekveld. Het doel van deze werkgroep is te komen tot een plan voor een Wsob-waardige bibliotheek op Bonaire. De primaire verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij het openbaar lichaam. Als start hiervan is een intentieovereenkomst opgesteld. Deze zal in oktober van dit jaar worden getekend door de gedeputeerde Den Heyer en mijzelf.

Vraag 3

Bent u op de hoogte van de mogelijkheid om op korte termijn waardevol cultureel erfgoed te behouden en te bestemmen als bibliotheek? Zo ja, wat vindt u van deze mogelijkheid? Zo nee, zult u zich hierover laten informeren?

In het gesprek met gedeputeerde Den Heyer is dit naar voren gekomen. Een private partij (stichting Cocari II) spant zich in deze gebouwen te verwerven en een maatschappelijke bestemming te geven. Op 11 juni jl. heb ik via een brief aan de stichting Cocari II mijn sympathie voor het project uitgesproken en heb ik voorgesteld om het bibliotheekonderdeel van het plan verder uit te werken in samenwerking met het openbaar lichaam en de Bibliotheka Publiko Boneiru.

Vraag 4

Bent u bereid om de herbestemming van bibliotheken in bestaand cultureel erfgoed mogelijk te maken en te ondersteunen? Zo nee, waarom niet?

De primaire verantwoordelijkheid voor de huisvesting van de bibliotheek ligt bij het openbaar lichaam. De vestiging van de openbare bibliotheek in dit cultureel erfgoed is een interessante mogelijkheid. De stichting Cocari II en het Nationaal Restauratiefonds (NRF) hebben een intentieverklaring ondertekend waarin afspraken zijn gemaakt over de financiële ondersteuning van het NRF aan Cocari II met als doel de gebouwen te restaureren en geschikt te maken voor maatschappelijke functies.

Vraag 5

Deelt u de mening dat u (mede-) verantwoordelijkheid heeft om de openbare bibliotheek op Bonaire te ondersteunen? Zo nee, waarom niet?

De primaire verantwoordelijkheid voor een goede en duurzame bibliotheekvoorziening ligt bij het openbaar lichaam, zoals die verantwoordelijkheid in Europees Nederland bij de gemeenten ligt. Tegelijk heeft het Rijk de taak om toe te zien op het functioneren van het stelsel als geheel. In Europees Nederland zijn de afgelopen jaren reparaties verricht aan het netwerk door ondersteuning te geven aan bibliotheken in kleine kernen (motie Asscher). Dezelfde faciliteiten wil ik ook beschikbaar stellen voor verbetering van de openbare bibliotheek op Bonaire. Dit sluit aan bij het recente advies van de Raad voor Cultuur (Investeer in cultuur voor iedereen) waarin wordt gesteld dat het aanbod op het gebied van de bibliotheken in Caribisch Nederland zeer beperkt is.

Vraag 6

Kunt u en bent u bereid maatwerk te leveren voor het realiseren van deze vitale bibliotheekfunctie met het oog op de economische en sociale omstandigheden, de grote afstand tot het Europese Nederland, hun insulaire karakter, kleine oppervlakte en bevolkingsomvang?

Het is belangrijk voor de inwoners van Bonaire dat er een goede bibliotheekvoorziening is. Er zijn inderdaad grote verschillen tussen het bibliotheekwerk in Europees en Caribisch Nederland en de behoefte aan maatwerk is groot. In samenspraak en samenwerking met de bibliotheken, de openbare lichamen, de KB en OCW wordt gewerkt aan een meerjarenplan voor Caribisch Nederland. De start van het meerjarenplan is een onderzoek dit najaar naar de maatschappelijke opgaven van de bibliotheken in Caribisch Nederland, waarbij per eiland gekeken zal worden naar de behoeften.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Hoe extreemrechts acceptabel werd»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u dat Sterkenburg, die als ambtenaar onder uw verantwoordelijkheid (namelijk binnen de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) werkzaam is, zich in de media uitlaat over wat in haar ogen beschouwd kan worden als extreemrechts?

Het betreft hier een interview waarin kenbaar is gemaakt dat de uitspraken in de hoedanigheid als onderzoeker worden gedaan. Om onduidelijkheid hierover te voorkomen is eveneens vermeld dat deze onderzoeker binnen het departement niet betrokken is bij dit onderwerp, om zo nogmaals te expliciteren dat de rollen als ambtenaar en onderzoeker gescheiden zijn.

Vraag 3

Was u er vóór publicatie van het artikel van op de hoogte dat Sterkenburg zich heeft laten interviewen over haar opvattingen omtrent extreemrechts? Zo ja, was u toen ook al op de hoogte van haar opvattingen? Zo nee, hoe beoordeelt u dat een ambtenaar die onder uw verantwoordelijkheid werkzaam is, zich in de media uitlaat over een beleidsterrein waar u voor verantwoordelijk bent, zonder u hier vooraf over op de hoogte te houden? Hoe verhouden de uitlatingen van Sterkenburg zich met artikel 10, eerste lid, van de Ambtenarenwet?2

Het optreden in de media in het kader van de publicatie van het boek is vooraf gemeld. Ik hecht veel waarde aan vrijheid van meningsuiting én aan academische vrijheid. Tevens is door de geïnterviewde kenbaar gemaakt dat uitlatingen in de hoedanigheid als onderzoeker worden gedaan.

Vraag 4

In welke mate komen de opvattingen van Sterkenburg over extreemrechts overeen met uw opvattingen hierover? In welke mate verschillen de opvattingen hieromtrent van Sterkenburg en u van elkaar?

De bevindingen van het onderzoek3 over de dreiging uit rechts-extremistische hoek onderschrijven het beeld dat de NCTV al geruime tijd verwoordt in verscheidene publicaties en de Dreigingsbeelden Terrorisme Nederland (DTN). Zie voor een uitgebreide uiteenzetting hierover de Kamerbrief Reactie op onderzoek extreemrechts van 8 juli 2021. Op persoonlijke opvattingen ga ik verder niet in.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de suggestie in het artikel dat «het streven naar een homogene culturele staat» moet worden beschouwd als extreemrechts?

In het proefschrift wordt een werkdefinitie gehanteerd van de term «radicaal- en extreemrechts», waarmee wordt bedoeld: het streven naar een homogene culturele of etnische staat, door middel van het inperken van grondrechten en burgerlijke vrijheden van religieuze en etnische minderheden, al dan niet met geweld. Deze definitie wordt in het proefschrift wetenschappelijk onderbouwd.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de suggesties in het artikel dat het hanteren van een anti-abortusstandpunt, het willen herstellen van de traditionele man-vrouwverhouding, het veel kinderen willen krijgen of het meer geld willen besteden aan defensie kan worden beschouwd als extreemrechts?

Het proefschrift en daarmee de conclusies en stellingen die erin voorkomen vallen onder de academische vrijheid.

Vraag 7

Erkent u dat voor de vraag of sprake is van extremisme of activisme niet bepalend moet zijn waarnaar gestreefd wordt, maar de wijze waarop men dat streven wil verwezenlijken (namelijk middels buitenwettige of middels democratische middelen)? Zo nee, waarom niet?

Het DTN hanteert voor extremisme de definitie dat het een fenomeen is waarbij personen of groepen vanuit ideologisch motief bereid zijn in ernstige mate de wet te overtreden of activiteiten te verrichten die de democratische rechtsorde ondermijnen. Activisme wordt in het DTN gedefinieerd als pogingen van individuen of groepen om op buitenparlementaire wijze, maar binnen de grenzen van de wet, politieke besluitvorming te beïnvloeden. De middelen die worden ingezet, gekoppeld aan de doelen waarnaar gestreefd wordt, bepalen samen de beoordeling van dergelijke activiteiten.

Vraag 8

Erkent u het risico dat het functioneren van de openbare dienst in gevaar komt, indien ambtenaren die onder uw verantwoordelijkheid werkzaam zijn zich uitlaten over beleidsterreinen waar u verantwoordelijk voor bent – en daarbij opvattingen uitdragen die anders zijn dan de opvattingen die u hierover bezigt? Zo ja, welke maatregelen treft u om dit risico te beheersen?

Uitgangspunt bij de toepassing van de functioneringsnorm die voor rijksambtenaren is vastgesteld op grond van artikel 10 van de Ambtenarenwet, is dat ambtenaren vrijheid van meningsuiting hebben en dat voorzichtigheid geboden is bij het inperken daarvan. Waar in een concreet geval precies de grens ligt, hangt af van de omstandigheden van het geval. Voor de beoordeling daarvan zijn verschillende criteria of wegingsfactoren relevant, waaronder het kenbaar maken in welke hoedanigheid een ambtenaar zijn uitspraken doet, de positie van de ambtenaar binnen de organisatie en de maatschappelijke en politieke gevoeligheid van een onderwerp.4

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Bonden: Minister moet cao uitzendsector blokkeren»1?

Ja.

Vraag 2

Vindt u het ook schandalig dat de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU) en Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) een cao hebben gesloten met een niet-onafhankelijke bond, «nepbond», waardoor duizenden uitzendwerknemers in onzekere contracten met lage lonen worden gehouden?

Zoals in mijn begeleidende brief bij deze antwoorden vermeld, neem ik daar geen standpunt over in.

Vraag 3

Bent u het eens dat de Landelijke Belangen Vereniging (LBV) geen onafhankelijke bond is volgens het Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)-verdrag nr. 98, en om die reden de door hen gemaakte afspraken niet rechtsgeldig zijn?

Ik heb geen redenen om aan te nemen dat LBV niet aan de vereisten voldoet die in de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst gesteld worden aan vakbonden die een cao afsluiten. Ook in de brief van FNV, CNV Vakmensen en De Unie, waarin ik verzocht word om geen kennisgeving van ontvangst te verzenden voor de uitzend-cao’s, lees ik geen bewijs dat LBV – gelet op de geldende regelgeving – niet onafhankelijk zou zijn, waardoor de cao niet rechtsgeldig zou zijn.

Vraag 4

Bent u daarom ook bereid om, zoals ook vakbonden Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), en De Unie bepleiten, bij dit ongeldige akkoord geen kennisgeving van ontvangst aan de betreffende cao-partijen te verzenden, want anders zorgt u ervoor dat dit ongeldige akkoord toch in werking treedt?

Zoals vermeld in mijn begeleidende brief bij deze antwoorden, heb ik geen grond gezien om geen kennisgevingen van ontvangst te verzenden. De cao’s zijn dan ook op 1 juni jl. in werking getreden.

Vraag 5

Zo niet, welke andere maatregelen kunt u nemen om dit ongeldige akkoord niet in werking te laten treden?

Ik ben niet voornemens om maatregelen te nemen om de inwerkingtreding van de cao’s terug te draaien.

Vraag 6

Vindt u ook dat door het sluiten van een cao met een «nepbond», met vrijwel geen leden, dat uitzendkoepels ABU en NBBU uitzendwerknemers in de kou laten staan en hierdoor niet als een fatsoenlijke onderhandelingspartners gezien zou moeten worden?

In de cao-aanmeldingsprocedure vel ik geen oordeel over de vakbonden die een cao afsluiten, anders dan de vraag of zij daar statutair toe bevoegd zijn.

Vraag 7

Bent u bereid om, teneinde dit soort ongewenste situaties te voorkomen, de eisen voor onafhankelijke vakbonden die cao’s kunnen afsluiten aan te scherpen?

Eventuele aanpassingen aan de eisen aan vakbonden bij het afsluiten van cao’s zijn een ingrijpende aanpassing aan ons cao-stelsel. Het past mij niet om, gezien de demissionaire status van het kabinet, daar nu een standpunt over in te nemen. In antwoorden op vragen van de heer Van Kent (SP) van maart 2020 ben ik nader ingaan op het vraagstuk van kleine vakbonden in het cao-proces.2

Vraag 8

Nu de LBV en uitzendkoepels ABU en NBBU geen afspraken hebben gemaakt om de wachttijd bij pensioenen te verkorten, zoals beoogt in het Pensioenakkoord, bent u daarom bereid om per direct met een wetsvoorstel te komen om de wachttijd pensioen voor uitzendkrachten te schrappen?

In het wetsvoorstel toekomst pensioenen is reeds opgenomen dat de maximale wachttijd in de uitzendsector in lijn wordt gebracht met de reguliere maximale wachttijd voor arbeidsvoorwaardelijke pensioenen, namelijk maximaal 2 maanden.3 Het is aan (decentrale) sociale partners om binnen het wettelijk kader de duur van de wachttijd overeen te komen. Het is niet mijn verwachting dat het opstellen van een nieuw, separaat wetsvoorstel om de wachttijd in de uitzendsector te verkorten een eerdere inwerkingtredingsdatum zal kennen. De snelst mogelijke route voor het inwerking treden van het wettelijk kader is via het al lopende traject van het wetsvoorstel toekomst pensioenen. Voorts zal ik in gesprek met sociale partners waarmee het pensioenakkoord is gesloten, de urgentie van het op korte termijn verkorten van de wachttijd in de uitzendsector benadrukken. Sociale partners hebben hier een eigenstandige verantwoordelijkheid om, in lijn met de aanbeveling4 van de Stichting van de Arbeid aan de sector, op korte termijn al betekenisvolle stappen in te zetten.

Vraag 9

Bent u bereid z.s.m. deze vragen, dus binnen een week, te beantwoorden, vanwege het feit dat een eventuele nietigverklaring van de cao met spoed dient plaats te vinden?

Helaas is het niet gelukt de vragen binnen een week te beantwoorden.

Vraag 1

Hoe zijn de persoonsgegevens van mensen die zich hebben aangemeld bij het initiatief Extra handen voor de Zorg opgeslagen voordat het centrale ICT-systeem op orde was? Hoe zijn deze gegevens toen verspreid onder de verschillende regio’s? Zijn de gegevens die buiten het systeem waren opgeslagen, vernietigd?

Aan het begin van de eerste golf zijn er via diverse kanalen oproepen gedaan om bij te springen in de zorg. Er was een LinkedIn groep COVID-19 Extra Handen aan het Bed, NU»91 heeft een oproep gedaan voor mensen die wilden bijspringen in de zorg en er was een initiatief van studenten dat mensen heeft aangeleverd. Deze maatschappelijke initiatieven zijn – mede op verzoek van VWS – gebundeld in het crisisinitiatief Extra Handen voor de Zorg (EHvdZ).
In het begin van de crisis konden geïnteresseerden zich aanmelden bij EHvdZ via een Google Formulier. In dit Google Formulier hebben mensen die zich aanmeldden middels een verplicht veld aangegeven of hun gegevens gedeeld mochten worden met zorgorganisaties ten behoeve van inzet tijdens de COVID19-crisis. Hierover heeft overleg plaatsgevonden tussen EHvdZ en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Daaropvolgend is conform de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) om toestemming gevraagd om gegevens te mogen delen met zorgorganisaties.
Het gebundelde bestand is door EHvdZ op basis van postcodes uitgesplitst en verspreid onder de 14 regionale werkgeversorganisaties van RegioPlus, die afstemming van vraag en aanbod coördineerden. Met het eerste IT-systeem was niet mogelijk om vraag met aanbod te verbinden. Ook konden de gegevens niet eenvoudig met de zorgorganisaties gedeeld worden. Om die reden werd gewerkt met Excel. Tegelijkertijd werd de aanschaf van een nieuw systeem dat deze functionaliteiten wel biedt, opgestart. Dit werd in juni 2020 in gebruik genomen. In dit systeem hebben zorgorganisaties alleen toegang tot de gegevens van kandidaten die door recruiters van EHvdZ voor hen zijn geselecteerd. Nadat het nieuwe systeem functioneerde, werden de Excel-bestanden vernietigd.

Vraag 2

Is er door een van de bij het initiatief Extra handen voor de Zorg betrokken partijen geld gevraagd aan zorginstellingen voor het matchen van aanmeldingen? Zo ja, hoe hoog was dat bedrag?

Nee. Het crisis-initiatief Extra Handen voor de Zorg is een breed samenwerkingsverband zonder winstoogmerk.

Vraag 3

Hoeveel aanmeldingen zijn uiteindelijk gematcht met een ziekenhuis en hoeveel aanmeldingen met de overige zorginstellingen?

Extra Handen werkt vraaggestuurd. In de eerste golf zijn op aanvraag van zorgorganisaties circa 8000 mensen voorgesteld, van wie er circa 2800 zijn geaccepteerd1. Sinds 1 september 2020 zijn 7155 mensen voorgesteld aan zorgorganisaties, van wie 1040 aan ziekenhuizen. Van die 7155 zijn er 3015 geaccepteerd door zorgorganisaties, van wie 323 door ziekenhuizen. De weergegeven cijfers zijn afkomstig van Extra Handen voor de Zorg en betreffen peildatum 24 juni 2021. Voor de eerste golf is geen uitsplitsing naar zorgbranche beschikbaar. Extra Handen voor de Zorg is opgericht als tijdelijke crisisfaciliteit om zorgorganisaties in nood te voorzien van tijdelijke extra mensen (met en zonder zorgachtergrond) en werkt aanvullend op de activiteiten van de reguliere wervings- en selectiesector.

Vraag 4

Op basis van welke criteria werd de keuze gemaakt om een aanmelding met een zorginstelling en/of ziekenhuis te matchen? Waren die criteria anders toen er meer vraag dan aanbod was naar mensen met een zorgachtergrond?

EHvdZ heeft gedurende de coronapandemie de vraag van zorgorganisaties en het aanbod van mensen die willen helpen in de zorg aan elkaar gekoppeld. Het profiel en de selectiecriteria van zorgorganisaties waren hierbij leidend. Die criteria betroffen de beschikbaarheid van de kandidaat (lengte inzetperiode, aantal uren per week, welke dagen), de woonplaats/regio (reisafstand en -bereidheid) en de relevante ervaring en kwalificaties (zoals BIG-registratie en diploma’s). De vraag naar tijdelijke extra capaciteit is gedurende de crisis redelijk constant gebleven.

Vraag 5

Kunt u aangeven hoeveel mensen met een zorgachtergrond zich hebben aangemeld sinds de oprichting van het initiatief Extra handen voor de Zorg? Hoeveel van die mensen zijn uiteindelijk aan de slag gegaan in de zorg? Kunt u aangeven wat de meest voorkomende redenen waren bij de vraag waarom iemand met een zorgachtergrond niet werd gematcht?

Sinds de start van het project Extra Handen voor de Zorg hebben zich 11.669 mensen met een zorgachtergrond aangemeld bij EHvdZ. In de eerste golf zijn er circa 2800 mensen gekoppeld aan zorgorganisaties. Ongeveer 2.500 van deze mensen had een zorgachtergrond. Tijdens de tweede en derde golf werden ruim 2.800 mensen met een zorgachtergrond een of meerdere keren aangeboden aan instellingen. Circa 1.150 van deze mensen zijn een of meerdere keren geaccepteerd door zorgorganisaties. In totaal is tijdens de 2de en 3de golf ruim 5.500 keer een medewerker met een zorgachtergrond aangeboden aan een zorgorganisatie, van wie 1.762 keer een medewerker is geaccepteerd. De redenen voor een mismatch zijn verschillend en zijn samen te vatten als fricties op grond van tijd, plaats en kwalificaties. Het aantal gevraagde uren door de zorgorganisatie is bijvoorbeeld hoger dan de kandidaat beschikbaar is of de reisafstand vormt een belemmering. Zorgorganisaties hebben vooral behoefte aan gekwalificeerde zorgprofessionals terwijl in het aanbod mensen zonder die kwalificaties oververtegenwoordigd zijn. Deze fricties zijn ook gesignaleerd door de Commissie Werken in de Zorg, ik verwijs u daarvoor naar het rapport dat ik op 17 december 2020 aan uw Kamer stuurde.

Vraag 6

Kunt u aangeven hoeveel mensen een opleiding en/of cursus hebben gevolgd via de Nationale Zorgklas? Hoeveel van die mensen zijn uiteindelijk aan de slag gegaan in de zorg?

De Nationale Zorgklas (NZK) is een initiatief van werkgevers- en werknemersorganisaties in de VVT, in nauwe samenwerking met publieke en private opleiders. Over de gehele periode van april 2020 tot en met week 23 (7 t/m 13 juni 2020) zijn er 3476 mensen opgeleid via de cursussen en korte trainingen van de NZK, waarvan 2402 in de periode januari 2021 t/m mei 2021.
Op dit moment ligt de focus van de NZK op de mbo-(deel)certificaten op niveau 2 en 3. Het Ministerie van VWS biedt de financiële ruimte voor ca. 3000 deelcertificaten. Op dit moment zijn er 1378 aanmeldingen (peildatum 14 juni 2021), waarvan circa 1250 zijn gestart. De NZK blijft daarnaast korte opfris- of introductietrainingen verzorgen aan mensen die een zorgwerkgever hebben, of die zicht hebben op een arbeidsrelatie in de zorg.
De NZK inventariseerde onder de deelnemers hoeveel NZK-opgeleiden een baan hebben gevonden. Uit deze peiling blijkt dat van de 747 respondenten, 29,2% aan het werk is gegaan in de zorg. De helft deed dit op eigen initiatief, de andere helft is gematcht via Extra Handen voor de Zorg (peildatum 7 april 2021).
Met de verlenging van de subsidieregeling Coronabanen in de Zorg ontstaan mogelijk opnieuw kansen voor mensen die een cursus of opleiding via de NZK hebben gevolgd, aangezien zij via die subsidieregeling aan de slag kunnen in de zorg, al dan niet in combinatie met een vervolgopleiding.
Ook de Nationale Zorgklas werd opgericht als crisisfaciliteit door werkgevers- en werknemersorganisaties in de zorg. Ik ben met hen in gesprek over de ervaringen met deze wijze van opleiden en over de toekomst van de Nationale Zorgklas.

Vraag 7

Zijn er mensen die zich hebben aangemeld die, naast een eventuele bevestiging van de aanmelding, geen inhoudelijke terugkoppeling hebben gehad van het platform? Zo ja, kunt u aangeven om hoeveel aanmeldingen het gaat en hoe het komt dat die mensen nooit een terugkoppeling hebben gehad?

Extra Handen heeft per mail en/of telefonisch contact opgenomen met alle mensen die zich hebben aangemeld. In enkele gevallen is het niet gelukt om met deze mensen in contact te komen, bijvoorbeeld omdat er niet gereageerd werd op e-mail of telefoon, of omdat gegevens niet correct waren. Het is niet te herleiden hoeveel mensen dit betreft.

Vraag 8

Kunt u er een inschatting van maken hoeveel mensen met een zorgachtergrond die via het initiatief weer in de zorg aan de slag zijn gegaan daar aan het werk willen blijven?

Extra Handen is momenteel bezig met een inventarisatie onder deelnemers – zowel met als zonder zorgachtergrond – en zorgorganisaties, waar onder andere deze vraag in wordt meegenomen. Zodra die inventarisatie gereed is, zal ik uw Kamer hierover informeren.

Vraag 9

Wat is er gedaan om mensen die niet gematcht konden worden, toch binnen de zorg te houden en wel een passend werk- of opleidingsaanbod te doen?

Extra Handen richt zich op mensen die tijdelijk, tijdens de coronacrisis, in de zorg kunnen en willen bijspringen bij zorgorganisaties in nood. Dit is een crisisfaciliteit en heeft niet tot doel om mensen blijvend voor de sector te houden. Wel is bekend dat er zorgorganisaties zijn die mensen die instroomden via EHvdZ, een baan of opleiding hebben aangeboden. Extra Handen wijst mensen die duurzaam willen instromen in de zorg actief op oriëntatiemiddelen als OntdekdeZorg.nl, Sterk in je Werk en de Nationale Zorgklas. Deze zomer inventariseert Extra Handen welke mensen uit haar bestand als zij-instromer, herintreder of als zorgreservist behouden kunnen blijven voor de zorg. Ik voer op dit moment een verkenning uit naar het oprichten van een Nationale Zorgreserve, waarover ik u in september nader informeer.
Tot slot biedt de verlenging van de subsidieregeling Coronabanen in de Zorg kansen voor mensen zonder zorgachtergrond die willen instromen in de zorg. Met deze subsidieregeling kunnen zorgorganisaties tijdelijk personeel aannemen in ondersteunende functies, waarmee zorgprofessionals ontlast kunnen worden. Met het beschikbare budget kunnen 1500 (voltijd) tot 2800 (deeltijd) mensen zonder zorgachtergrond aan de slag in de zorg.

Vraag 10

Welke concrete maatregelen heeft het platform genomen naar aanleiding van het onderzoek van de commissie Werken in de Zorg?

In vervolg op het advies van de Commissie Werken in de Zorg zijn verschillende acties ondernomen. Het IT-systeem verbeterd, zodat kandidaten kunnen worden gekoppeld aan zorgorganisaties. Daarnaast is geïnvesteerd in de relatie met de regio’s, zijn er professionele recruiters aangetrokken en is de matching geoptimaliseerd. De aansluiting tussen vraag en aanbod verbeterde door te werken met gestandaardiseerde functieprofielen, ook werden verwachtingen bij geïnteresseerden beter gemanaged. Tot slot kwam er een nieuwe website en een aantal communicatiecampagnes, gericht op zowel kandidaten als zorgorganisaties.
In het recente advies van de Commissie Werken in de Zorg2 komt naar voren dat de adviezen van het vorige rapport goed zijn opgevolgd.

Vraag 11

Klopt het dat het initiatief Extra handen voor de Zorg vorig jaar is overgegaan naar een nieuw platform? Zo ja, zijn alle gegevens van het oude platform overgegaan naar het nieuwe platform of zijn er gegevens verloren gegaan?

Ja, deze gegevens zijn overgegaan naar het nieuwe platform. Zie hiervoor ook vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Onderzoek inspectie: 1 op 3 scholen weigert schooladviezen bij te stellen»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt de constatering in het artikel dat kinderen van arme en lager opgeleide ouders vaker een te laag schooladvies van de leerkracht krijgen? Welke andere groepen leerlingen krijgen ook vaker te maken met een te laag advies van de leerkracht, bijvoorbeeld leerlingen die opgroeien buiten de randstad of leerlingen met een migratie-achtergrond?

Leerlingen uit gezinnen met een lagere sociaaleconomische status, leerlingen woonachtig in minder stedelijke gebieden en meisjes hebben vaker recht op een heroverweging van het schooladvies. Dit blijkt ook uit recent onderzoek van DUO, dat ik op 10 december jl. naar uw Kamer heb verstuurd.2 Leerlingen met een migratieachtergrond hebben gemiddeld ongeveer net zo vaak recht op heroverweging als leerlingen zonder migratieachtergrond, als wordt gecontroleerd voor het inkomen en opleidingsniveau van ouders. Gegeven het recht op heroverweging, hebben leerlingen met een migratieachtergrond een iets grotere kans op bijstelling van het advies dan leerlingen zonder migratieachtergrond, blijkt uit analyses van het CPB.3

Vraag 3

Hoe kijkt u naar de constatering dat 1 op de 3 scholen laat weten geen enkel advies bij te zullen stellen op basis van de resultaten van de eindtoets? Deelt u de mening dat dit niet conform de wettelijke eis is dat scholen het schooladvies dienen te heroverwegen als het toetsresultaat hoger uitvalt?

Ik vind het zorgelijk dat er scholen zijn die bij voorbaat uitspreken geen enkel advies te zullen bijstellen op basis van de resultaten van de eindtoets.
Scholen zijn wettelijk verplicht om het schooladvies te heroverwegen bij een hogere eindtoetsscore en ik vind het onderdeel van de professionele attitude van de school om deze heroverweging per individuele leerling serieus uit te voeren. Ik vind het, juist dit jaar, belangrijk dat scholen de extra informatie die de eindtoets geeft gebruiken om nog een keer te kijken naar het best passende onderwijsniveau waarop de leerling start in het voortgezet onderwijs.
Ik heb vertrouwen in het professionele oordeel van de school en vind het belangrijk dat scholen ook dit jaar de heroverwegingen serieus nemen en kinderen het voordeel van de twijfel geven. Gelukkig zijn de meeste scholen dat ook van plan. Zo hebben leerlingen alle kansen om zichzelf verder te ontwikkelen in het vervolg van hun schoolloopbaan in het voortgezet onderwijs.

Vraag 4

Welke maatregelen gaat u treffen zodat deze scholen de schooladviezen wel gaan heroverwegen? Op welke manier is dit controleerbaar voor de leerling en ouder dat dit ook daadwerkelijk gebeurt?

Scholen zijn wettelijk verplicht het schooladvies te heroverwegen bij een hogere eindtoetsuitslag. Indien een school er op basis van een serieuze heroverweging voor kiest het advies niet bij te stellen, moet dit goed onderbouwd gecommuniceerd worden met leerlingen en ouders. Het is belangrijk dat de school en de ouders het goede gesprek met elkaar voeren. Samen met de Inspectie roep ik scholen nogmaals dringend op de heroverweging van de schooladviezen serieus te nemen en leerlingen kansrijk te behandelen. In het verlengde van de eerder uitgegeven handreiking schooladvisering en de campagne rondom kansrijk adviseren, ga ik op korte termijn het gesprek aan met de Inspectie, PO-Raad en het Lerarencollectief. Daarmee wil ik deze belangrijke boodschap nogmaals onder de aandacht brengen bij scholen die geen schooladviezen bijstellen.

Vraag 5

Wat zijn de gevolgen voor de kansengelijkheid van leerlingen als een school een advies niet bijstelt terwijl leerlingen op basis van de eindtoets wel een hoger schoolniveau zouden kunnen halen? Hoeveel leerlingen lopen hierdoor naar schatting een hoger schooladvies mis? En zijn dit voornamelijk leerlingen van buiten de randstad en leerlingen met «arme en lager opgeleide» ouders of met een migratie-achtergrond?

Het gevolg kan zijn dat een leerling instroomt in het vo op een niveau dat onvoldoende recht doet aan zijn of haar capaciteiten. Ik vind dit zorgelijk omdat het schooladvies kan fungeren als een «self fulfilling prophecy» en het kan betekenen dat leerlingen zich niet kunnen ontwikkelen naar hun potentie. Desondanks laat onderzoek zien dat ongeveer 30 procent van de leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs nog wisselt van niveau. Het is goed dat deze correctiemogelijkheid later in het systeem voldoende aanwezig is, aangezien leerlingen zich niet altijd lineair ontwikkelen. Er is ruimte voor leerlingen die vaker recht hebben op heroverweging (zie mijn antwoord op vraag 2) om tot het bij hen best passende onderwijsniveau te komen.

Vraag 6

Welke maatregelen bent u voornemens te nemen op de constatering van de inspectie dat scholen de heroverweging onvoldoende serieus nemen? En waarom kiest u er niet voor om scholen te verplichten een hoger schooladvies te geven aan leerlingen die hoger scoren op hun eindtoets in het kader van kansengelijkheid?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 ga ik in overleg met de Inspectie, PO-Raad en het Lerarencollectief over hoe we het belang van een serieuze heroverweging van het schooladvies bij een hogere eindtoetsscore kunnen benadrukken. Om middelbare scholen te stimuleren leerlingen meer tijd te geven in de onderbouw, ook gegeven leervertragingen als gevolg van corona, wordt gewerkt aan een subsidieregeling voor heterogene en verlengde brugklassen. Dit biedt ruimte voor leerlingen om door te stromen naar het bij hen best passende onderwijsniveau.
Verplichte bijstelling van het schooladvies vind ik niet passen bij de leidende positie die het schooladvies inneemt in ons systeem, die in zowel het primair als in het voortgezet onderwijs breed wordt gedragen. Het schooladvies is gebaseerd op een breed inzicht in de ontwikkeling van de leerling over een langere termijn en scholen, waarbij de eindtoets als objectief tweede gegeven dient over vooral de cognitieve capaciteiten van een leerling. In het schooladvies wordt ook rekening gehouden met verschillende aspecten die bepalend kunnen zijn voor de kans van slagen in het voortgezet onderwijs, zoals leerlingkenmerken, uitkomsten uit capaciteitenonderzoek of motivatie. Daarbij vind ik het belangrijk dat onderwijsprofessionals in hun afwegingen bij het schooladvies de kansen van leerlingen centraal stellen.

Vraag 7

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór de plenaire wetsbehandeling van de wet «wijziging onderwijswetten in verband met aanpassingen op het gebied van de doorstroom van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs en wijziging van de stelselinrichting van doorstroomtoetsen en toetsen verbonden aan leerling- en onderwijsvolgsystemen in het basisonderwijs»?

Ja.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat Nederland deelneemt aan de militaire oefening «African Lion 21»?

Ja, Nederland neemt op uitnodiging van United States Army Europe and Africa (USAREURAF) deel aan de oefening JOINT AFRICAN LION 21.

Vraag 2

Klopt het dat deze oefening zich deels afspeelt in de bezette Westelijke Sahara?

Nee, de in opdracht van United States Africa Command (USAFRICOM) door USAREURAF georganiseerde oefening JOINT AFRICAN LION 21 vindt volgens USAFRICOM niet plaats in de Westelijke Sahara.

Vraag 3

Zo ja, wat betekent deze Nederlandse deelname met betrekking tot het feit dat Nederland de Westelijke Sahara niet erkent als Marokkaans gebied?

Zie het antwoord op vraag 2. Deelname aan de oefening JOINT AFRICAN LION 21 heeft geen gevolgen voor het Nederlandse standpunt ten aanzien van de Westelijke Sahara. Nederland stelt zich neutraal op in de kwestie en steunt de VN bij de pogingen om tot een politieke en duurzame oplossing te komen.

Vraag 4

Met welke overheid of gezag is er een overeenkomst gesloten over het houden van deze oefening?

Nederland neemt op uitnodiging deel aan de oefening en heeft geen rol gehad in het organiseren van de randvoorwaarden. Derhalve zijn geen eigen overeenkomsten afgesloten met overheden of gezagen. De oefening vindt plaats in Marokko, Tunesië en Senegal. Nederland heeft Marokko wel middels een Note Verbale geïnformeerd over de deelname en deelnemers aan de oefening, gezien Nederlandse militairen deelnemen aan het deel van de oefening dat in Marokko plaatsvindt.

Vraag 5

Is de officiële vertegenwoordiging van de Sahrawi-bevolking geconsulteerd bij de beslissing om de oefening plaats te laten vinden in de Westelijke Sahara alsmede het Nederlandse besluit om deel te nemen aan de oefening?

Nee, zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Heeft Nederland deelgenomen aan eerdere edities van «African Lion»? Hoeveel van deze edities vonden plaats in de Westelijke Sahara?

Ja, sinds 2014 heeft Nederland aan enkele edities van JOINT AFRICAN LION deelgenomen. Geen van deze edities vond plaats in de Westelijke Sahara.

Vraag 7

Is de Kamer vooraf geïnformeerd over deelname aan deze oefening? Zo ja, op welk moment is dit gebeurd?

Nee, het is niet gebruikelijk om de Kamer over de Nederlandse deelname aan militaire oefeningen te informeren.

Vraag 8

Klopt het dat Spanje vanwege het omstreden karakter van de oefening van deelname afziet?

Het kabinet laat zich niet uit over de inzet van partners.

Vraag 9

Klopt het dat er maar twee andere Europese landen zijn die deelnemen aan de oefening? Waarom doen andere Europese landen niet mee?

Het kabinet laat zich niet uit over de inzet van partners.

Vraag 10

Hoe verhoudt deze oefening zich tot de door Nederland gesteunde doelstellingen van de VN dat er een referendum moet komen om de toekomstige status van de Westelijke Sahara te bepalen?

Zie het antwoord op vraag 2 en vraag 3.

Vraag 11

Bent u, gezien de Nederlandse positie omtrent de status van de Westelijke Sahara, bereid om huidige en toekomstige deelname aan deze jaarlijks terugkerende oefening te heroverwegen zolang deze plaatsvindt in de Westelijke Sahara?

Zie het antwoord op vraag 2. Per oefening wordt onderzocht of de doelstellingen van meerwaarde zijn voor de operationele gereedheid van de Nederlandse Krijgsmacht en passen binnen het Nederlands buitenlands beleid. Voor toekomstige deelname blijft dit het uitgangspunt.

Vraag 1

Herkent u het beeld dat vrouwen die een mislukte cosmetische operatie hebben ondergaan, door bemiddelingsbureaus onder druk worden gezet om daar geen negatieve recensies over op sociale media te zetten, bijvoorbeeld door middel van zwijgcontracten en bedreigingen?1

Ik heb kennisgenomen van het artikel in het Algemeen Dagblad van 1 juni jl. over ««Bedreigingen en intimidaties na kritiek op mislukte ingrepen: «Stop of ik zorg dat je stopt». Ik vind het zeer onwenselijk dat cliënten onder druk worden gezet om negatieve ervaringen over cosmetische ingrepen te verzwijgen. Ook negatieve ervaringen over cosmetische ingrepen moeten gemeld kunnen worden.

Vraag 2

Waar kunnen patiënten met klachten over dergelijke bemiddelingsbureaus terecht?

Met een vraag of klacht over een zorgaanbieder of zorgverlener kunnen cliënten, of betrokkenen bij een cliënt, altijd terecht bij het Landelijk Meldpunt Zorg (LMZ). Het LMZ geeft advies en informatie bij klachten over de kwaliteit van zorg. Het meldpunt lost niet zelf klachten op, maar geeft wel aan welke stappen men kan zetten. Naast het LMZ zijn door sectorpartijen, zoals de NVCG en NVPC, eigen meldpunten ingericht. In het geval van deze bemiddelingsbureaus zal op basis van de activiteiten die zij uitvoeren, moeten worden bezien of sprake is van zorg zoals bedoeld in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Als een bemiddelingsbureau zorg aanbiedt zoals bedoeld in de Wkkgz, moet dat bureau ook voldoen aan de vereisten met betrekking tot afhandeling van klachten die de Wkkgz aan hen stelt.

Vraag 3

Is bekend hoeveel van dergelijke bemiddelingsbureaus die cosmetische behandelingen in het buitenland aanbieden actief zijn in Nederland?

Het is mij niet bekend hoeveel van dergelijke bemiddelingsbureaus, die cosmetische behandelingen in het buitenland aanbieden, actief zijn in Nederland. Het gaat hierbij veelal om (medisch) toerisme bedrijven, met als hoofdactiviteit «reisbureau», de IGJ heeft hier dan ook geen zicht op. Zie verder de beantwoording van vraag 4.

Vraag 4

Kan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toezicht houden op het handelen van dergelijke bemiddelingsbureaus? Zo niet, welke organisatie hoort hierop dan toezicht te houden?

Of dergelijke bemiddelingsbureaus onder toezicht van de IGJ vallen is afhankelijk van de activiteiten die zij uitvoeren. Alle zorg zoals bedoeld in de Wkkgz die in Nederland wordt geleverd valt onder toezicht van de IGJ. Het stellen van een diagnose, het ter handstellen van geneesmiddelen of het leveren van nazorg zijn allemaal voorbeelden van zorgverlening. Als dergelijke activiteiten in Nederland plaatsvinden, is de IGJ de aangewezen toezichthouder en kunnen zij interveniëren met gebruikmaking van het hun ter beschikking staande instrumentarium. Reisbemiddeling en aanbieden van websites waarop te zien is welke operaties in het buitenland mogelijk zijn, zijn geen zorg in de zin van de Wkkgz en vallen daarom ook niet onder toezicht van de IGJ.

Vraag 5

Deelt u de mening dat artsen verplicht moeten worden om hersteloperaties bij de IGJ te melden, zodat er beter inzicht in de omvang van de problematiek komt én de IGJ vervolgonderzoek kan uitvoeren naar bijvoorbeeld dubieuze bemiddelingsbureaus? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik op 22 juni jl. aan uw Kamer heb gemeld (Kamerstuk 2021Z11391) zou een wettelijke meldplicht van hersteloperaties en behandelingen bij de IGJ wellicht het melden kunnen bevorderen, maar er moet daarbij ook in ogenschouw worden genomen welke onbedoelde effecten een dergelijke meldplicht met zich meebrengt. Een wettelijke meldplicht kan er immers ook toe leiden dat gedupeerde patiënten herstelzorg gaan vermijden, of dat artsen geen hersteloperaties meer willen uitvoeren, wat een ongewenste ontwikkeling zou zijn. Tenslotte is voor handhaving door de IGJ van belang dat een melding voldoende concreet – herleidbaar tot casusniveau – is om een onderzoek in te kunnen stellen. Dat staat op gespannen voet met de AVG, mede gezien terughoudendheid bij patiënten om zelf meldingen te doen. Bovendien kwam in gesprekken met de sector naar voren dat de term «hersteloperatie» relatief is omdat de definitie van complicaties verschillend wordt geïnterpreteerd en soms wordt verward met een bijwerking of onvrede over het resultaat. Alles overwegende zie ik geen noodzaak dat artsen verplicht moeten worden om hersteloperaties bij de IGJ te melden. Wel zal ik mij via voorlichting blijven inzetten om het belang van het melden van misstanden bij de meldpunten van de IGJ en/of beroepsorganisaties te benadrukken. Voor wat betreft het uitvoeren van vervolgonderzoek door de IGJ naar dubieuze bemiddelingsbureaus verwijs ik u naar het antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid een actieve bewustwordingscampagne op te zetten om te waarschuwen voor het dubieuze handelen van dergelijke bemiddelingsbureaus? Zo nee, waarom niet?

Ik onderschrijf het belang van voorlichting over cosmetische ingrepen, met name ook over de risico’s die aan een cosmetische ingreep verbonden zijn. Het is aan de patiënt zelf om zich vooraf goed te laten informeren over een eventuele behandeling. Dit omvat niet alleen informatie over de ingreep zelf, maar ook over de behandelaar, de nazorg en wat te doen bij een eventuele klacht. Zoals in mijn brief van 22 juni jl. aan uw Kamer gemeld (Kamerstuk 2021Z11391) wordt momenteel de laatste hand gelegd aan de vernieuwing van de website van de rijksoverheid over cosmetische ingrepen om de patiënt daarbij verder te ondersteunen. Het streven is om de vernieuwde website deze zomer te lanceren.

Vraag 7

Is het toegestaan om van patiënten te vragen vooraf een zwijgcontract te tekenen? Wat vindt u van dergelijke praktijken?

Ik vind dergelijke praktijken onacceptabel; zwijgcontracten zijn dan ook zeer ongewenst. De kwaliteit van de zorg kan erdoor in het geding komen. Als gezwegen wordt over fouten, kan er immers niet van worden geleerd. Ook komt de positie van de cliënt erdoor onder druk te staan. Bovendien passen zwijgcontracten niet bij goed bestuur, waarin openheid, integriteit en aanspreekbaarheid belangrijke waarden zijn. In de Governancecode Zorg worden deze waarden door de Brancheorganisaties Zorg onderschreven. Het gezamenlijk kader «Toezicht op Goed Bestuur» van de IGJ en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) benadrukt eveneens het belang van openheid en integriteit. Dit toezichtskader stelt expliciet dat van vaststellingsovereenkomsten die afbreuk doen aan de toetsbaarheid van het handelen van bestuurders, of die de openheid en transparantie belemmeren (de zogenoemde zwijgcontracten) dan ook geen sprake kan zijn. De IGJ kan optreden tegen zwijgbedingen indien zij deze in haar toezichtspraktijk tegenkomt. Om de normstelling verder te verstevigen heb ik, mede namens de Minister voor Rechtsbescherming, een wetsvoorstel ingediend dat beoogt wettelijk te verankeren dat zwijgbedingen over incidenten in de zorg, jeugdzorg en ondersteuning van rechtswege nietig zijn.

Vraag 8

Deelt u de mening dat zwijgcontracten bij cosmetische ingrepen zonder medische indicatie verboden moeten worden, mede omdat toekomstige patiënten gewaarschuwd moeten kunnen worden voor dubieuze bemiddelingsbureaus? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat zwijgcontracten over incidenten in de zorg ongewenst zijn en dat dergelijke zwijgbedingen rechtskracht dienen te ontberen. Daarbij maakt het geen verschil of het gaat om ingrepen met of zonder medische indicatie. Wat bemiddelingsbureaus betreft verwijs ik voorts naar mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 9

Klopt het dat het aanhangige wetsvoorstel omtrent zwijgedingen niet voorziet in een verbod op zwijgcontracten die worden afgesloten bij een mislukte cosmetische operatie? Zo ja, kunt u aangeven waarom dergelijke zwijgcontracten daar niet onder (kunnen) vallen?2

Nee, dit klopt niet. Het wetsvoorstel ziet ook op zwijgbedingen over incidenten bij cosmetische operaties. Daarbij zij wel opgemerkt dat dit wetsvoorstel zich uitstrekt tot aanbieders van zorg, jeugdzorg en ondersteuning die vallen onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz), de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Buitenlandse zorgaanbieders vallen niet onder deze Nederlandse wetgeving.

Vraag 10

Wanneer stuurt u de Kamer de reactie op de initiatiefnota van het lid Van den Berg over «Cosmetische ingrepen zonder medische noodzaak», zoals op 23 september 2020 door de Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport is verzocht?3

De reactie op de initiatiefnota van het lid Van den Berg over «Cosmetische ingrepen zonder medische noodzaak» is op 22 juni jl. (Kamerstuk 2021Z11391) aan uw Kamer toegezonden.

Vraag 1

Bent u bekend met de artikelen «Flexwerkapp gedraagt zich als een uitzendbureau, en dus ís het een uitzendbureau»1 en «Voor de fiscus is een flexkracht van Temper voorlopig een zzp'er»?2

Ja.

Vraag 2

Vindt u het ook onbegrijpelijk dat de overheid aan de ene kant, via de Inspectie SZW, Temper aanmerkt als uitzendbureau terwijl de Belastingdienst vervolgens Temper als opdrachtgever beschouwt?

De uitingen van twee overheidsinstanties over dezelfde organisatie verschillen duidelijk van elkaar. Dat roept inderdaad vragen op en vereist toelichting. Eerst wil ik echter ingaan op de bredere vraag die hier ook aan de orde is. Werkenden met een kwetsbare arbeidsmarktpositie hebben bij uitstek behoefte aan duidelijkheid over hun rechtspositie. Dat hier verschillende uitingen zijn gegeven over Temper is dan ook in het bijzonder voor deze groep werkenden nadelig. Wanneer een werkende niet weet wat haar rechten zijn (is zij werknemer of zzp’er) is het eventueel opeisen van rechten immers complexer. De vraag die u stelt, is tegen deze achtergrond voor mij dan ook breder dan een vraag over toezicht, maar raakt aan de discussie over de kwetsbaarheden op de arbeidsmarkt en hoe die kwetsbaarheden te reduceren.
Onder meer door de WRR3, de Commissie Regulering van Werk4 en intussen ook door de SER5, zijn bouwstenen en voorstellen aangereikt om de arbeidsmarkt verder te hervormen. Een belangrijk element in de bouwstenen die zijn aangereikt is het versterken van de positie van kwetsbare werkenden en het reduceren van de tweedeling op de arbeidsmarkt langs contractvormen. Onderwerpen waar het huidige demissionaire kabinet al stappen op heeft gezet. In de kabinetsreactie op de Commissie Regulering van Werk en de WRR6 is aangegeven dat het aan een volgend kabinet is om de bouwstenen en voorstellen voor hervorming van de arbeidsmarkt uit te werken.
Vanwege de onduidelijkheid rondom de rechtspositie van platformwerkers, heeft dit kabinet in de brief van 11 november 2020 in de kabinetsreactie op de adviezen van de Commissie Regulering van Werk en de WRR aangekondigd dat een start zal worden gemaakt met de uitwerking van de vraag of en hoe een rechtsvermoeden bij platformwerk geoperationaliseerd kan worden. Daarbij is tegelijkertijd aangegeven dat het inmiddels demissionaire kabinet de eventuele implementatie van een dergelijke maatregel niet ter hand zal nemen.
Naast deze bredere context wil ik graag toelichten hoe de verschillende uitingen door twee overheidsinstanties over dezelfde organisatie kunnen ontstaan. De verschillen zijn te verklaren gelet op het feit dat de doelen van beide instanties niet altijd volledig overlappen, er vanuit verschillende wettelijke doelen en bepalingen onderzoek wordt gedaan en de werkwijze van onderzoek kan verschillen. Om dit toe te lichten heb ik hieronder beschreven op welke wijze er bij de Belastingdienst en de Inspectie SZW over het algemeen gewerkt wordt in processen die (mede) gericht zijn op het borgen van een juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie. Beide organisaties hebben ook – met behoud van hun zelfstandige taken en verantwoordelijkheden – de mogelijkheid om onderling overleg te voeren over de uitkomsten van een onderzoek. Vanwege artikel 15 van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi) en de geheimhoudingsplicht van de Belastingdienst (artikel 67 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen) kan hier niet worden ingegaan op individuele gevallen.
De Belastingdienst controleert bij het beoordelen van een modelovereenkomst op basis van de tekst of geen sprake is van een dienstbetrekking of een fictieve dienstbetrekking, waarin onder andere de vragen besloten liggen of sprake is van uitzending, tussenkomst of bemiddeling. Dit gebeurt met het doel van het vooraf geven van voorwaardelijke zekerheid voor het werken buiten dienstbetrekking in het kader van de loonheffingen. De modelovereenkomst geeft alleen zekerheid indien ook conform de overeenkomst wordt gewerkt. Wanneer er in de praktijk wordt afgeweken van de modelovereenkomst, kan alsnog binnen dienstbetrekking worden gewerkt. De Belastingdienst toetst risicogericht, door middel van steekproeven of op andere wijze of er in de praktijk gewerkt wordt conform de modelovereenkomsten. Deze toetsing vindt in het algemeen plaats door middel van een boekenonderzoek.
Anders dan het geval is bij de voorafgaande beoordeling modelovereenkomsten, wordt bij het doen van onderzoek door de Inspectie SZW bezien of in de praktijk het arbeidsrechtelijk wettelijk kader wordt nageleefd. De Inspectie SZW doet dit met als doel om de sociale partners te ondersteunen door op hun verzoek onderzoek te doen naar naleving van de cao-voorwaarden en de Waadi, zoals de loonverhoudingsnorm (artikel 8 en 8a) en het belemmeringsverbod (artikel 9a). De Inspectie SZW doet daarbij onderzoek naar feiten en omstandigheden waaronder in de praktijk wordt gewerkt. Veelal wordt daarbij een fysiek onderzoek ter plaatse uitgevoerd naar de situatie op de werkvloer en worden werkenden en bij de arbeidsrelatie betrokken partijen bevraagd. Dit betreft de bedrijven zelf, maar dus ook eventuele administratiekantoren en andere aanverwante bedrijven, de bedrijven bij wie het werk wordt verricht en de betrokken werkenden. De resultaten van dit onderzoek worden in de vorm van een rapportage gedeeld met de in artikel 15 van de Waadi genoemde betrokken personen en instanties, zoals de sociale partners. Indien uit het onderzoek blijkt dat niet aan de verplichtingen in de Waadi is voldaan, wordt dat oordeel opgenomen in de rapportage. De bevindingen kunnen door belanghebbenden worden gebruikt in een procedure voor de civiele rechter. In een eventuele procedure toetst de rechter aan de hand van alle feiten en omstandigheden van het geval. Een oordeel over de aard van de specifieke arbeidsrelatie kan daar deel van uitmaken. Dergelijke onderzoeken van de Inspectie SZW leiden niet tot bestuursrechtelijke maatregelen: het onderzoek is uitsluitend ten dienste van belanghebbenden en desgewenst hun juridische procedure.
In september ontvangt uw Kamer tevens de reactie op vragen die gesteld zijn in het schriftelijk overleg over de beantwoording van de Kamervragen over Deliveroo7 waar onder meer uitgebreider ingegaan zal worden op het toezicht en beleid op het gebied van platformwerk.

Vraag 3

Bent u het eens dat het onwenselijk is dat de Belastingdienst het oordeel van de Inspectie SZW onderuit haalt, waardoor Temper door kan gaan met het inzetten van schijnzelfstandigen? Ondermijnt de uitspraak van de Belastingdienst niet het gezag van de Inspectie SZW?

Bij de beantwoording op vraag 2 is duidelijk gemaakt dat het opstellen van modelovereenkomsten ten behoeve van voorwaardelijke zekerheid vooraf voor de loonheffingen afwijkend is van het achteraf in de praktijk toetsen of de Waadi wordt nageleefd. Ik deel, gelet op de eigen doelen en aard van beide processen binnen deze overheidsorganisaties, niet de opvatting dat de uitspraak van de Belastingdienst het oordeel van de Inspectie onderuit haalt of dat het gezag van de Inspectie SZW wordt ondermijnd.

Vraag 4

Klopt het namelijk dat de Inspectie SZW Temper heeft aangegeven dat er bij de «freeflexers» bij Temper geen sprake is van een overeenkomst van opdracht, maar van een uitzendovereenkomst?

Over individuele zaken en onderzoeken van de Inspectie SZW kan ik geen mededelingen doen. Als de Inspectie SZW op verzoek van bijvoorbeeld sociale partners een onderzoek doet naar naleving van de Waadi, verwerkt ze alle relevante feiten en omstandigheden die uit het onderzoek zijn gebleken in een rapport. Conform artikel 15 van de Waadi wordt een dergelijk rapport uitsluitend verstrekt aan de betrokken arbeidskracht, aan de werkgever, aan degene die de arbeidsbemiddeling heeft verricht, aan de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging en aan de daarvoor in aanmerking komende organisaties van werkgevers en werknemers en niet aan anderen. Het is vervolgens aan deze belanghebbenden om zelf te bepalen of zij de bevindingen van de Inspectie SZW desgewenst gebruiken voor een civiele procedure bij de rechtbank.

Vraag 5

Klopt het verder dat de Inspectie SZW de werknemers bij Temper als schijnzelfstandigen beschouwt?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Heeft de Inspectie SZW inmiddels ook al maatregelen genomen tegen Temper en zijn er dus al boetes uitgedeeld?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Bent u het eens dat door de uitspraak van de Belastingdienst de kwetsbare werknemers van Temper zich niet gesterkt voelen om zelf een eventuele rechtszaak te starten?

De beslissing om een modelovereenkomst goed te keuren gebeurt met het oog op het geven van voorwaardelijke zekerheid voor het werken buiten dienstbetrekking in het kader van de loonheffingen. Belanghebbenden kunnen desgewenst een civiele procedure starten waarbij de rechter toetst aan de hand van alle feiten en omstandigheden. Daarnaast is er van overheidswege risicogericht, door middel van steekproeven of op andere wijze toezicht of in de praktijk wordt gewerkt conform de modelovereenkomst en op de naleving van fiscale, sociale zekerheids- en arbeidswetgeving.

Vraag 8

Om de onduidelijkheid over Temper weg te nemen, bent u bereid het inspectierapport van de Inspectie SZW over Temper openbaar te maken?

In de Waadi is geregeld dat bepaalde inspectiegegevens openbaar kunnen worden gemaakt. Die gegevens worden op www.inspectieresultatenszw.nl geplaatst. Het bedoelde inspectierapport heeft betrekking op de naleving van bepalingen die aan een civiele rechter kunnen worden voorgelegd en maakt geen deel uit van de inspectieresultaten die openbaar gemaakt kunnen worden.

Vraag 9

Indien Temper inderdaad als uitzendbureau moet worden aangemerkt, kunt u aangeven of Temper zich ook heeft geregistreerd als uitzendbureau in Handelsregister? Zo nee, klopt het dat, volgens de Wet Allocatie Arbeidskrachten Door Intermediairs (Waadi), er een directe boete staat op het niet-registreren als uitzendbureau in het Handelsregister? En kunt u daarom aangeven of deze boete al is opgelegd bij Temper?

In de Waadi is geregeld dat onder andere uitzendbureaus als uitlener geregistreerd moeten staan in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (artikel 7a Waadi). Indien niet is voldaan aan deze registratieplicht, kan de Inspectie SZW nader onderzoek doen. Als een overtreding wordt geconstateerd, kan conform de beleidsregel boeteoplegging Waadi8 een boete worden opgelegd. Ik kan niet ingaan op individuele zaken of onderzoeken.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het feit dat de Stichting Open Nederland geen testlocaties heeft in de provincies Flevoland, Groningen en Zeeland?1

Momenteel zijn er testlocaties beschikbaar in Flevoland, Groningen en Zeeland. Verdere informatie staat hieronder beschreven.

Vraag 2

Hoe komt het dat er geen enkele testlocatie voor «testen voor toegang» is in de provincies Flevoland, Groningen en Zeeland?

Onlangs heeft een tweede open-house voor testaanbieders plaatsgevonden vanuit SON. De aanbieders die uit deze tweede open-house komen, moesten op 5 juni de testcapaciteit hebben klaarstaan. Naast de verdere opbouw van de testcapaciteit, ligt de focus van de tweede open-house op het vergroten van de regionale dekking. Daarbij is onder meer aandacht voor de dekking in Zeeland en op de Waddeneilanden. De verwachte dekking op 5 juni was hiermee een 89% dekkingsgraad voor een bereikbaarheid in 20 minuten en een 99% dekkingsgraad voor een bereikbaarheid van 30 minuten met de auto.
We werken toe naar een landelijke dekking onder de 20 minuten enkele reis met de auto. Hiervoor is een opschaling van de testcapaciteit nodig naar 400.000 testen per dag. De opschaling van 175.000 antigeen testen per dag naar 225.000 antigeen testen vindt plaats in juni en het besluit voor de opschaling van 4 extra XL-locaties volgt later.

Vraag 3

Waarom is er bij de opbouw van de huidige testlocaties niet voor gekozen om deze zo goed mogelijk te spreiden, zodat in ten minste iedere provincie een testlocatie zou zijn?

Er is gekeken naar een landelijke spreiding over 7 verschillende regio’s. Bij de opbouw van de testlocaties is wel degelijk rekening gehouden met een landelijk dekkend netwerk. In alle provincies komen dan ook verscheidene testlocaties.

Vraag 4

Waarom is niet gekozen om bestaande testlocaties in deze provincies, zoals de Zeelandhallen in Goes en Landgoed Rijckholt in Geersdijk direct over te laten nemen door de nieuwe aanbieders nadat de samenwerking met Lead Healthcare werd beëindigd?2

De nieuwe testaanbieders waren contractueel verplicht hun eigen locaties op te bouwen en zelf een keuze hierin te bepalen. Oude locatie konden zeker wel worden overgenomen en hier zijn ook gesprekken over geweest. In een aantal gevallen kon er echter geen overeenstemming bereikt worden over bijvoorbeeld de huurprijs.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat het van belang is dat het «testen voor toegang» zo laagdrempelig mogelijk is?

Ja, daar ben ik het mee eens. Daarom werken we toe naar een landelijke dekking van een reistijd met de auto onder de 20 minuten enkele reis.

Vraag 6

Wanneer verwacht u dat de «landelijke dekking onder de 20 minuten enkele reis» van testlocaties is gerealiseerd?3

We werken toe naar een landelijke dekking onder de 20 minuten enkele reis. Deze landelijke dekking onder de 20 minuten reistijd wordt behaald wanneer de totale testcapaciteit van 400.000 testen per dag beschikbaar is. De opschaling van testcapaciteit vindt momenteel plaats.

Vraag 7

Acht u de huidige verdeling aan testlocaties in lijn met de motie Van der Plas en de motie Paternotte/De Vries?4, 5

Omdat regionale spreiding belangrijk is en het kabinet het belangrijk vindt dat iedereen laagdrempelig en dichtbij een testlocaties ter beschikking heeft, wordt gewerkt naar een landelijke dekking onder de 20 minuten enkele reis. Deze testcapaciteit is verdeeld over het hele land waardoor de (streef)reistijden ook gelden voor het platteland.
Vanaf juni is gestart met de verdere opbouw van de antigeen-testlocaties in fase 3a, waarbij specifiek aandacht is voor de regionale spreiding, gebaseerd op een (streef)reistijd van 20 minuten. Met de planning van de genoemde capaciteitsopbouw voldoe ik aan de motie van het lid Van der Plas (BBB) over zorgen dat mensen op het platteland net zo soepel een sneltest kunnen doen als mensen in grote steden en de motie van de leden Paternotte (D66) en De Vries (VVD) over normen voor de bereikbaarheid van testlocaties. In mijn antwoord op vraag 2 ga ik preciezer in op de opbouw van testcapaciteit in relatie tot de landelijke dekking.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat een landelijke dekking van testlocaties makkelijker had kunnen worden gerealiseerd als het «testen voor toegang» was geregeld door de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) in plaats van het uit te besteden aan de Stichting Open Nederland?

Nee. De GGD is in de eerste plaats verantwoordelijk voor de bestrijding van het virus. Bovendien is de GGD belast met de uitvoering van het vaccinatiebeleid. Het kabinet heeft daarom besloten om de GGD’en niet te belasten met het testen voor toegang.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Brandweer ontbeert oefenruimte tunnel- en flatbranden: Afreizen naar Zwitserland»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de brandweer levensgevaarlijke incidenten niet optimaal kan oefenen in Nederland?

Veiligheidsregio’s bepalen op basis van het risicoprofiel het oefenprogramma van de brandweer. Bekendheid met lokale omstandigheden is bij dat oefenen van belang. Er wordt onder meer geoefend in bestaande situaties zoals tunnels en hoogbouw. De brandweer is zo voorbereid op optreden bij een tunnel- of flatbrand.
In Nederland zijn echter geen speciale oefenterreinen aanwezig voor dergelijke scenario’s. Als een veiligheidsregio het nodig acht, wordt daarom in het buitenland geoefend, waar voor deze specifieke scenario’s meer mogelijkheden zijn.

Vraag 3

Klopt het voorts dat Nederlandse brandweermensen in Zwitserland getraind moeten worden om te kunnen oefenen met incidenten als tunnel- en flatbranden?

Ja, enkele veiligheidsregio’s oefenen ook bij tunnels in Zwitserland. Zij doen dat omdat daar goede extra faciliteiten en veel expertise aanwezig zijn, waaraan zij aanvullend bij het oefenen in eigen land behoefte hebben.

Vraag 4

Welke oefeningen zijn volgens u zo specialistisch dat ze niet in Nederland kunnen worden geoefend?

Brandweer Nederland (BN) meldt mij dat oefeningen in grote en complex samengestelde gebouwen, onder, op en hoog boven de grond zo specialistisch zijn dat ze niet in Nederland kunnen worden geoefend. Daarnaast geeft BN aan dat het meer grootschalig oefenen voor natuurbrandbeheersing en bij grootschalige industriële incidenten nauwelijks mogelijk is in Nederland.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het oefenen van een brand in een flat of in een tunnel in Nederland zou moeten kunnen plaatsvinden, omdat dergelijke branden hier in Nederland goed denkbaar zijn?

Flat- en tunnelbranden worden op locaties in Nederland binnen de geboden mogelijkheden beoefend. Het is daarnaast goed om gebruik te maken van expertise en oefenfaciliteiten elders om zo ruimer ervaring op te doen en ervaringen uit te wisselen. Het is aan de veiligheidsregio’s om dat te bepalen.

Vraag 6

Kunt u aangeven om hoeveel trainingen in Zwitserland of in andere landen het zou gaan?

Nee, ik beschik niet over die informatie aangaande het aantal trainingen in Zwitserland of in andere landen. De inrichting van de trainingsprogramma’s is ter bepaling aan de veiligheidsregio’s.

Vraag 7

Welke kosten zijn gemoeid met het oefenen in het buitenland, per jaar?

Ik beschik niet over gegevens betreffende de kosten voor veiligheidsregio’s van trainingen in het buitenland.

Vraag 8

Worden de kosten doorberekend als gebruik zou worden gemaakt van oefenterreinen van Defensie of de politie? Zo ja, wat zijn de kosten per jaar?

De oefenterreinen van Defensie of de politie worden niet gebruikt. Het vraagstuk van doorberekening speelt hier derhalve niet.

Vraag 9

Waarom wordt er bij deze trainingen geen gebruikgemaakt van oefenlocaties van Defensie? Wat staat hier in de weg?

Brandweer Nederland meldt mij dat de oefenterreinen van Defensie en politie ongeschikt zijn voor de brandweer, omdat ze geen objecten bevatten die aan de binnen- of buitenzijde in brand mogen worden gezet.

Vraag 1

Bent u bekend met de ontwikkeling dat er steeds meer gemeenten zijn die het aandeel sociale huur in nieuwe woningbouwontwikkelingen invullen met betaalbare huur door commerciële partijen die slechts een beperkt aantal jaar (bijvoorbeeld 15 jaar) betaalbaar blijft?1, 2, 3

Ja, het is bekend dat er individuele gemeenten zijn die het beschikbaar stellen van grond voor nieuwbouw koppelen aan afspraken over het te voeren huurbeleid door verhuurders. Op welke schaal dit gebeurt en welke specifieke afspraken gemeenten maken, wordt niet centraal bijgehouden. Gemeenten zijn vrij om, afhankelijk van de lokale situatie, dergelijke – veelal maatwerk – afspraken te maken. Wel is het belangrijk dat er voldoende woningen voor alle inkomens en levensfases beschikbaar zijn, nu en in de toekomst. In het kader van de woondeals voer ik hierover overleg met lokale partijen.

Vraag 2

Is dergelijke sociale huur door commerciële partijen wat u betreft gelijkwaardig aan reguliere sociale huur door toegelaten instellingen? Op welke punten ontstaan verschillen, bijvoorbeeld met betrekking tot toewijzing (passend toewijzen), toegankelijkheid via woonruimteverdeelsystemen, aanvangshuren, huurverhogingen, kwaliteit en de duur van het sociale huurkarakter van betreffende woningen?

De hoogte van de aanvangshuurprijs bepaalt of een contract gereguleerd is of niet. De huurprijs kan onder de liberalisatiegrens liggen omdat de maximale huur conform het woningwaarderingsstelsel (WWS) lager is, omdat een gereguleerde huur past bij de taak of doelstelling van een verhuurder of omdat marktomstandigheden daar aanleiding toe geven. Daarin zit geen verschillen tussen woningcorporaties en particuliere verhuurders. Ook kunnen contracten voor onbepaalde tijd niet zonder wettelijke opzeggrond worden beëindigd en kan de huur van een zittende huurder niet eenzijdig worden verhoogd (behoudens de wettelijk gemaximeerde reguliere huurverhoging). Huurders in het gereguleerde segment (ongeacht het type verhuurder) kunnen de huurprijs laten toetsen door de Huurcommissie. Die kan vervolgens een bindende uitspraak doen over de hoogte van de huur. Ook bij gebreken is de Huurcommissie bevoegd een uitspraak te doen. Het is aan de gemeente om, op basis van de Huisvestingswet, te sturen op woonruimteverdeling. Lokaal kan het verschillen of er ook gestuurd wordt op de woningvoorraad van particuliere verhuurders.
Op andere vlakken zijn er wel verschillen tussen verschillende type verhuurders. Woningcorporaties hebben (onder andere) als kerntaak om huurders betaalbaar te huisvesten. Daar ontvangen zij staatssteun voor. Particuliere verhuurders hebben deze taak niet. Ook gelden bepaalde regels wel voor woningcorporaties, maar niet voor particuliere verhuurders. Zo moeten woningcorporaties woningen toewijzen aan de afgesproken doelgroepen (met een bepaald inkomen) en moeten zij huishoudens met een laag inkomen een woning toewijzen die bij hun inkomen past (passend toewijzen). Daarnaast gelden voor woningcorporaties regels met betrekking tot de maximale huursomstijging. Soortgelijke afspraken zijn niet gemaakt en gelden niet voor particuliere verhuurders in het gereguleerde segment. Ook kunnen woningcorporaties geen generieke tijdelijke huurcontracten inzetten (enkel voor bepaalde doelgroepen), waar particuliere verhuurders deze wel kunnen gebruiken.

Vraag 3

Kunt u schetsen wat de lange-termijn-gevolgen zijn van het invullen van het aandeel sociale huur met woningen die tijdelijk betaalbaar hoeven te zijn?

Het is belangrijk dat er een balans is tussen woningen in het gereguleerde segment, middeldure woningen en woningen in het dure segment, zodat er voor iedere portemonnee woningen beschikbaar zijn. Het is daarnaast belangrijk dat er voldoende andere gereguleerde woningen zijn op het moment dat deze woningen voor een hogere huurprijs kunnen worden verhuurd of worden verkocht.
De afgelopen jaren heb ik mij volop ingezet om huren betaalbaar te houden en heb ik mij ingezet voor de bouw van nieuwe (betaalbare) woningen met het afsluiten van woondeals. Daarnaast heb ik met de woningbouwimpuls 1 miljard euro beschikbaar gesteld voor de bouw van 135.000 woningen, waarvan 65% betaalbaar (waaronder gereguleerd). Ook heb ik met Aedes/VNG een convenant gesloten voor de bouw van 150.000 sociale huurwoningen, waarvoor ik 1,8 miljard aan heffingsvermindering ter beschikking heb gesteld. Hiermee wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de omvang van de gereguleerde voorraad. Het ligt in de rede dat het aan een nieuwe kabinet is om te beslissen in welke mate verder in de betaalbare voorraad wordt geïnvesteerd en hoe de inzet van het Rijk, medeoverheden, corporaties en marktpartijen eruit moet komen te zien.

Vraag 4

Deelt u de zorg dat indien veelvuldig met tijdelijke betaalbare huur wordt gewerkt, over een bepaalde periode de betaalbare voorraad begint te verdampen met een groeiende betaalbaarheidscrisis en een hoger woningtekort tot gevolg?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Wat kunnen de achterliggende redenen zijn voor gemeenten om niet te kiezen voor structureel betaalbare huur, maar slechts voor huur die bijvoorbeeld 15 jaar betaalbaar blijft? Bent u bereid hier bij gemeenten en woningcorporaties navraag naar te doen en uw bevindingen met de Kamer te delen?

Afhankelijk van de lokale woningmarkt kunnen gemeenten adresseren hoeveel sociale huurwoningen er gebouwd worden en welke afspraken hierbij gemaakt worden. Deze woningen kunnen gebouwd worden door woningcorporaties, maar ook andere partijen, zoals particuliere verhuurders of projectontwikkelaars, spelen hierin een rol. De invulling is afhankelijk van de situatie en omstandigheden per gemeente en zij voeren hierin hun eigen beleid. Zo kan een invulling door gespecialiseerde commerciële aanbieders wenselijk zijn voor bepaalde doelgroepen en een invulling voor een beperkte periode kan bijvoorbeeld passend zijn in verband met de huishoudensontwikkeling.
In het kader van de woondeals voer ik overleggen met lokale partijen over de beschikbaarheid van voldoende woningen voor alle inkomens en levensfases, nu en in de toekomst. Ik ben bereid om ook met de VNG in gesprek te gaan over de nadere redenen rondom de omvang van de programmering van sociale huur in gemeenten voor de tijdelijke en structurele voorraad. Met Aedes en VNG heb ik reeds afspraken over de bouw van 150.000 gereguleerde woningen. Mijn beeld is dat corporaties voornemens zijn deze woningen structureel gereguleerd te verhuren, maar ik ben uiteraard bereid het gesprek met hen aan te gaan om dit beeld te verifiëren.

Vraag 6

Kunt u aangeven om welke aantallen «tijdelijke sociale huurwoningen» het inmiddels gaat per woningmarktregio?

Nee, dergelijke cijfers zijn mij niet bekend. Via het CBS heb ik inzicht in de aantallen nieuwbouwwoningen naar opdrachtgever. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt naar doelgroep of eigendomsverhouding en prijssegment.

Vraag 7

Spreekt u gemeenten die nauwelijks tot geen sociale huur programmeren hierop aan als systeemverantwoordelijke Minister? Waarom wel/niet? Als u dat niet doet, doen provincies dat wel? Hebben de provincies voldoende instrumenten om ervoor te zorgen dat gemeenten hun fair share – bijvoorbeeld 30% sociale huur bij nieuwbouw – leveren en er zodoende niet nog grotere verschillen tussen gemeenten ontstaan dan er nu reeds zijn?

Zoals eerder beantwoord, vind ik het belangrijk dat er voldoende woningen zijn voor elke portemonnee en levensfase. Hierover voer ik continue gesprekken met medeoverheden. Er zijn meerdere mogelijkheden om te escaleren aanwezig om het aandeel sociale huur in nieuwbouwplannen op een aanvaardbaar niveau te krijgen. Zo is het realiseren van ruimtelijke plannen voor de bouw van woningen, dus ook sociale huurwoningen, in eerste aanleg een lokale aangelegenheid. Gemeenten bepalen daarbij het aantal en het soort woningen dat wordt gebouwd, omdat zij het meeste zicht hebben op de lokale behoefte. De provincie houdt hier toezicht op en is verantwoordelijk voor de afweging van de regionale belangen. Zij kan gemeenten aanspreken op het niet voldoen aan de regionale belangen en zo nodig bestemmingsplannen afkeuren. Met Aedes en VNG heb ik afspraken over de bouw van 150.000 gereguleerde woningen, waarbij een gemeenschappelijk taskforce een impuls kan geven aan projecten die spaak dreigen te lopen.

Vraag 8

Wat zijn naar uw inschatting zoal de redenen van gemeenten om nauwelijks sociale huur te programmeren? Wat vindt u daarvan en wat kunt u daaraan doen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 9

Hoe staat u er tegenover om in ieder geval in uw communicatie scherper het onderscheid te maken tussen echte sociale huur door toegelaten instellingen en (tijdelijke) gereguleerde huur door niet-toegelaten instellingen die niet aan de Woningwet en de huursomwetgeving – passend toewijzen e.d. – hoeven te voldoen?

In de voorlichting die ik geef op de website van de rijksoverheid benoem ik voor welke verhuurders welke regels gelden. Zo is duidelijk dat er in bepaalde situaties mogelijk andere regels gelden voor woningcorporaties en particuliere verhuurders. Ook in de communicatie richting uw Kamer en de Eerste Kamer maak ik het onderscheid tussen de verschillende type verhuurders. Het blijft belangrijk om dit onderscheid scherp te maken, zoals u terecht benoemd, zodat er geen verkeerde verwachtingen gaan ontstaan.

Vraag 10

Kunt uitleggen waarom het noodzakelijk was om de grens voor sociale koop met een flinke sprong van € 125.000 op te trekken voor gemeenten die daar gebruik van willen maken?

In oktober 2019 schreef ik aan uw Kamer dat ik het belangrijk vind dat goedkope nieuwbouwwoningen worden gebouwd en dat deze langjarig betaalbaar en beschikbaar blijven voor starters en middeninkomens. Om die reden ben ik gemeenten tegemoetgekomen door de grens van de bestemmingscategorie sociale koop te koppelen aan de NHG-kostengrens. Om ervoor te zorgen dat gemeenten ook in 2021 al extra mogelijkheden hebben om meer sociale koopwoningen te bouwen, is het hen toegestaan om de verkoopprijs bij wijze van experiment op basis van Crisis- en Herstelwet al op te trekken tot maximaal de NHG-grens van € 325.000. Dit is vooruitlopend op de inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet in 2022. Woondealgemeenten kunnen hiervan sowieso gebruikmaken, individuele gemeenten kunnen zich voor het experiment aanmelden of hebben dat reeds gedaan.
Door het optrekken van de prijsgrens wordt het gebruik van de bestemmingscategorie sociale koop aantrekkelijker voor gemeenten om te gebruiken. Voor veel gemeenten geldt dat het, gelet op de huidige marktontwikkelingen, bijna niet mogelijk is om woningen onder de € 200.000 (de eerder geldende grens voor sociale koop) te realiseren. Wanneer gemeenten daar wel in slagen, betreft het veelal woningen kleiner dan 60m2, waarvan gemeenten er maar een beperkt aantal willen toevoegen.
Overigens geldt dat de NHG-kostengrens van € 325.000 euro een maximumgrens is. Gemeenten hebben de beleidsvrijheid om zelf de prijsgrens vast te stellen in de doelgroepenverordening. Het optrekken van de grens is dan ook hoofdzakelijk bedoelt om gemeenten in krappe woningmarkten meer mogelijkheden te geven om sociale koopwoningen te realiseren.

Vraag 11

Kunt u inzichtelijk maken welke behoefte u heeft geraamd aan koopwoningen met een prijs tot € 200.000? En hoeveel tot aan een prijs van € 325.000? In welke regio’s is die vraag het hoogst en acht u het realistisch dat deze behoefte ook vervuld kan worden c.q. deze woningen gerealiseerd kunnen worden?

Om een beeld te krijgen van de woningbehoefte worden modelmatige woningmarktsimulaties uitgevoerd. De uitkomsten van de actuele raming ontvangt uw Kamer met de Staat van de Woningmarkt 2021 welke in juli aan uw Kamer wordt toegezonden. Helaas beschik ik momenteel niet over de actuele prognose-uitkomsten uitgesplitst naar regio’s en de prijssegmenten welke u in uw vraagstelling hanteert.
Op nationaal en provinciaal niveau is er op dit moment overigens voldoende plancapaciteit om te voldoen aan de totale bouwopgave. Het grootste deel van de plancapaciteit voor de korte termijn (tot 2025) is hard. Hiermee is enige zekerheid geboden ten aanzien van het realiseren van de geplande woningen voor de periode tot 2025. In mijn brief van 9 juni heb ik uw Kamer hierover uitvoerig ingelicht.
Om gemeenten verder aan te moedigen dan wel te ondersteunen werk ik aan het creëren van de juiste voorwaarden voor woningbouw om ervoor te zorgen dat de woningbouw snel en onder de juiste condities kan plaatsvinden. Bijvoorbeeld door het financieel ondersteunen van (betaalbare) woningbouw via de Woningbouwimpuls, door gebiedsspecifieke afspraken en het verbeteren van de randvoorwaarden (vergroten van de plancapaciteit). De Woningbouwimpuls zorgt ervoor dat woningbouwprojecten in heel Nederland de komende jaren sneller kunnen starten en betaalbaarder zijn.

Vraag 12

Hoe zorgt u ervoor dat er in voldoende mate wordt voorzien in die behoefte aan goedkope koopwoningen?

Dat doe ik onder meer via de Woningbouwimpuls, de woondeals en met de Nationale Woonagenda 2018–2021. In deze agenda is aangegeven dat partijen willen samenwerken om het woningtekort aan te pakken. Partijen willen het kwantitatieve en kwalitatieve tekort samen aanpakken, ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en expertise. Daarbij geldt de opgave van 75 duizend woningen per jaar als graadmeter, zodat partijen elkaar kunnen aanspreken en de agenda steeds kunnen bijstellen en aanvullen.
Uiteindelijk blijft het aan gemeenten om te bepalen welk type woningbouw zij per project willen realiseren. Daarbij is het van belang dat het woningprogramma zodanig is dat het rendabel blijft voor een marktpartij om in te stappen en de woningen daadwerkelijk te realiseren. In sommige situaties past een hoger percentage sociale woningbouw beter dan in andere situaties. Op dit moment bereiken mij geen berichten van gemeenten die ervaren dat realisatie van een stevig aandeel betaalbare woningbouw onhaalbaar is.
Met de Woningbouwimpuls, een financiële regeling voor gemeenten, lever ik een aanvullende bijdrage aan het versnellen en waar mogelijk realiseren van meer (betaalbare) woningen. De eerste twee tranches van de Woningbouwimpuls hebben vooralsnog bijgedragen aan de (versnelde) bouw van 96.000 woningen, waarvan het merendeel (65%) betaalbaar. Verdeeld over 57 verschillende woningbouwprojecten is in totaal 600 miljoen euro geïnvesteerd in woningen waarvan een aanzienlijk deel niet of pas op een later moment gebouwd kunnen worden zonder deze bijdragen. In situaties waarbij projecten voldoen aan de criteria die gelden voor de Woningbouwimpuls nodig ik gemeenten uit een aanvraag te doen voor de derde tranche.

Vraag 13

Vreest u niet dat een nieuwe bovengrens ook meteen een ondergrens wordt?

Daar in veel gemeenten is gebleken dat het voor ontwikkelaars moeilijk is om een kwalitatief goede koopwoning op te leveren voor een bedrag onder de eerder geldende wettelijke limiet van € 200.000 is de maximumprijs opgetrokken tot de geldende NHG-kostengrens. Deze grens wordt jaarlijks geïndexeerd. Gemeenten zijn niet verplicht om de verhoogde verkoopprijs te hanteren: de NHG-grens geldt als nationale maximumprijs. Gemeenten zijn vrij om in hun lokale beleid een prijs te kiezen die aansluit bij de lokale woningmarkt en dit op te nemen in het bestemmingsplan. Gemeenten moeten de gehanteerde prijsgrens kunnen onderbouwen. In krappe woningmarktregio’s kunnen gemeenten kiezen voor de hogere maximumprijs om te zorgen dat het voor ontwikkelaars mogelijk is om sociale koopwoningen te bouwen. In minder krappe regio’s met lagere grondprijzen kunnen gemeenten kiezen voor een lagere maximumprijs die aansluit bij de lokale omstandigheden. Overigens acht ik het niet aannemelijk dat gemeentebesturen de prijsgrens optrekken tot het maximaal mogelijke, omdat de betaalbaarheid van woningen ook voor hen een belangrijk speerpunt is.
Ik ga er dus vanuit dat gemeenten een prijs hanteren die goed onderbouwd kan worden en die passend is bij de situatie waarin de lokale woningmarkt verkeert.

Vraag 14

Acht u het gat tussen het benodigde inkomen van € 65.000 voor een woning van € 325.000 en de inkomensgrens van € 20.000 lager niet veel te groot met het oog op de beperkte voorraad woningen in het middensegment en de grote vraag daarnaar? Welke risico’s heeft dit voor de doorstroom vanuit de sociale huur? Hoe zorgt u ervoor dat de segmenten huur en koop in voldoende mate op elkaar aangesloten blijven?

In mijn brieven van juli 2019, mei 2020 en februari jl. heb ik uw Kamer de positie van mensen met een middeninkomen op de woningmarkt geschetst.4 De meeste mensen met een middeninkomen beschikken over een koopwoning.5 Daarbij heb ik aangegeven mij ervan bewust te zijn dat huishoudens die nog geen passende woning hebben, moeite hebben met het vinden van een geschikte en betaalbare woning. Mensen met een middeninkomen verdienen veelal te veel voor een sociale huurwoning, terwijl in een krappe woningmarkt de betaalbaarheid van koopwoningen en huurwoningen in de vrije sector voor hen onder druk staat. Daarbij geldt wel dat het verschil in kansen voor mensen die reeds een bij hun portemonnee en levensstijl passende woning hebben (insiders) en mensen die dat niet hebben (outsiders), toeneemt. Uw berekening lijkt gebaseerd op een eenverdiener die nog niet beschikt over een eigen woning noch over spaargeld. Voor deze starters op de woningmarkt heb ik een aantal acties ondernomen om hun (relatieve) positie te verbeteren en de segmenten huur en koop op elkaar aan te sluiten. Hiertoe heb ik onder andere de wet Maatregelen middenhuur ingevoerd, de opkoopbescherming aangekondigd en de vrijstelling van de overdrachtsbelasting (voor volwassenen onder de 35 jaar die voor het eerst een woning kopen tot € 400.000) gerealiseerd.

Vraag 15

Hoe zorgt u ervoor dat sociale koopwoningen in nieuwe ontwikkelingen de sociale huurwoningen niet gaan verdringen?

Waar de doelgroep voor sociale huurwoningen bestaat uit huishoudens met een uitkering of lager dan modaal inkomen, bestaat de doelgroep voor sociale koopwoningen uit huishoudens met een modaal inkomen. In die zin is de doelgroep voor sociale koopwoningen meer concurrerend voor middenhuurwoningen dan voor sociale huurwoningen. Daarmee zal er naast sociale koopwoningen een aanvullende behoefte blijven bestaan, die ingevuld moet worden.
In de bestuurlijke afspraken die ik heb gemaakt met de vereniging van woningcorporaties Aedes en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over woningbouw is afgesproken dat corporaties, naast de bouw van 150.000 sociale huurwoningen, ook in de behoefte aan middenhuurwoningen met een huur tot € 1.000 en (sociale) koopwoningen tot de NHG-grens gaan voorzien. In lokale afspraken stemmen gemeenten en corporaties met de woningbouwprogrammering het kwantitatieve en kwalitatieve aanbod van nieuwe woningen op elkaar af en wordt het aanbod afgestemd op vraag. De gemaakte bestuurlijke afspraken en de lokale matching van vraag en aanbod zorgen voor de benodigde balans bij het toevoegen van nieuwe woningen aan de voorraad en voorkomen verdringing.

Vraag 1

Is het juist dat dankzij de door de overheid ingestelde ophokplicht ter voorkoming van verspreiding van de vogelgriep, bedrijven met vrije-uitloop- en/of biologische kippen hun vrije-uitloop status na 16 weken (op 12 februari 2021) kwijt zijn geraakt? Is het tevens juist dat deze bedrijven na het verliezen van deze status hun eieren alleen nog als scharreleieren mogen verkopen?

In de zaak van de herbeoordeelden door Ondersteuningsteam Noord zijn mensen getroffen als gevolg van onzorgvuldig handelen van de overheid. Na de herbeoordelingen was er een algemene compensatie voor deze mensen geregeld. Dit is echter onvoldoende gebleken. Er is te weinig oog geweest voor de impact die de beslissingen op de afzonderlijke levens van mensen hadden, zoals de stress en onzekerheid die er het gevolg van waren. Dat betreur ik.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat deze eieren als «solidariteitseieren» verkocht worden, maar dat doordat de afzetmarkt voor deze eieren steeds kleiner wordt ook de solidariteitstoeslag, die deze bedrijven onder andere nodig hebben om diervriendelijk te produceren, steeds lager wordt?

Uiteraard wil ik in de toekomst dit soort situaties zoveel mogelijk voorkomen. UWV heeft op eigen initiatief een zorgvuldige en diepgaande externe evaluatie van het hele besluitvormingsproces laten uitvoeren. Deze evaluatie is ook op de website van UWV terug te vinden. Op basis van de aanbevelingen zal UWV de organisatie en dienstverlening gaan verbeteren. Daarnaast wil ik cliëntenparticipatie en de rol van cliëntenraden binnen de sociale zekerheid verder verduidelijken en versterken. In de kabinetsreactie op de Suwi-evaluatie besteed ik hier meer aandacht aan, deze reactie zal samen met de Stand van de uitvoering op korte termijn aan uw Kamer worden aangeboden. Ook onderneemt het kabinet, naar aanleiding van het rapport «Ongekend onrecht», kabinetsbreed actie om de persoonlijke dienstverlening te versterken en in te zetten op overheidshandelen met meer oog voor de menselijke maat.

Vraag 3

Klopt het dat ons omringende landen zoals Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk de ophokplicht al hebben opgeheven en dat er daardoor weer meer vrije-uitloopeieren beschikbaar komen uit deze landen?

Nadat was gebleken dat de sociaal-medische beoordelingen die tot IVA leidden onjuist waren verricht, heeft UWV deze onrechtmatigheid hersteld door opnieuw sociaal-medische beoordelingen te verrichten. In mijn brief van 29 maart 20191 aan uw Kamer heb ik die werkwijze ook ondersteund. Hierbij heeft UWV (achteraf bezien) er vooral oog voor gehad om de nieuwe sociaal-medische beoordelingen te verrichten binnen de regels voor de WIA. Bij het nemen van deze nieuwe beslissingen had echter ook de positie en de bijzondere omstandigheden van deze specifieke groep meegewogen moeten worden. Dat is niet gebeurd. Door toedoen van UWV hebben zij mogelijk een grotere afstand tot de arbeidsmarkt opgelopen, omdat zij geen tijdige dienstverlening of juiste beoordeling hebben gekregen. UWV beziet nu alsnog per cliënt of een passende oplossing kan worden geboden. Dit kan herstel van het WIA-uitkeringsrecht zijn, maar is afhankelijk van de individuele omstandigheden. Het kan ook gaan om andere vormen van hulp zoals financiële compensatie, hulp bij schulden en/of psychische ondersteuning.
Op grond van de Algemene Wet Bestuursrecht moet een belangenafwegingen worden gemaakt en mag de beslissing niet onevenredig zijn. Het is vaste rechtspraak dat in bijzondere omstandigheden het op grond van de beginselen van behoorlijk bestuur geen rechtsplicht meer kan zijn voor een bestuursorgaan om een dwingendrechtelijke bepaling toe te passen. Verder is er op grond van de WIA de mogelijkheid dat UWV kan afzien van een verlaging of intrekking van de uitkering op grond van een dringende reden. De beoordeling van zo’n dringende reden vergt wel een beoordeling van de specifieke individuele omstandigheden. De unieke omstandigheden in de wijze waarop deze groep is behandeld en de individueel te bepalen impact en gevolgen in het bijzonder, maken dat er in individuele situaties een rechtvaardiging kan zijn voor herstel van het uitkeringsrecht.

Vraag 4

Wat betekent deze ontwikkeling voor de marktpositie van Nederlandse pluimveehouders wiens eieren nog steeds zijn afgewaardeerd van vrije-uitloop naar scharreleieren? Deelt u de mening dat de markt voor duurzame eieren op deze wijze wordt verstoord?

Voor zover het gaat om een fout in een besluit van UWV, dan geeft UWV bij besluiten cliënten ook de mogelijkheid eerst te bellen met UWV alvorens bezwaar te moeten maken, zodat UWV evidente fouten in een besluit snel kan herstellen zonder bezwaarprocedure. Ook kunnen cliënten aan UWV om toepassing van mediation vragen. Als op die momenten of tijdens een bezwaar- of beroepsprocedure naar voren komt dat UWV een fout heeft gemaakt, dan wordt deze tijdens die procedure zo mogelijk hersteld.
Gaat het om een fout in een eerder, vaststaand besluit, dan is UWV bevoegd om terug te komen op het eerdere besluit, mits daarbij rekening wordt gehouden met de belangen van andere belanghebbenden bij dat besluit (zoals de voormalige werkgever met premiebelang). De cliënt kan aan UWV vragen terug te komen op een eerder besluit, maar UWV kan ook uit eigen beweging een eerder besluit wijzigen. In bepaalde situaties wordt een fout in een besluit met terugwerkende kracht gecorrigeerd; in andere situaties wordt per heden gecorrigeerd. UWV is bezig het beleid over herstel van mogelijke fouten in besluiten te actualiseren.
Daarnaast kunnen complexe situaties die niet in overeenstemming lijken met de bedoeling van de wet worden aangemeld bij zogeheten Maatwerkgroepen en dan zal naar een passende oplossing worden gezocht. Er is ook een geschillencommissie volgend uit de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg.

Vraag 5

Kunt u uitleggen waarom inmiddels in bijvoorbeeld Duitsland de kippen wel buiten lopen, maar het voor Nederlandse bedrijven vlak over de grens nog wel verboden is?

Voor de mogelijkheden die er zijn om gedupeerden tegemoet te komen, verwijs ik u naar het antwoord op vraag 3.

Vraag 6

Kunt u aangeven wat er met de status van het biologisch ei zal gebeuren naarmate de ophokplicht in Nederland langer zal duren?

Betrokkenen bij de herbeoordelingen door Ondersteuningsteam Noord van UWV-kantoor Groningen kunnen zich bij UWV melden bij het Meldpunt Herstelactie. Met alle gedupeerden die zich bij het meldpunt hebben gemeld heeft UWV reeds contact gehad.
Daarnaast gaat UWV ook in gesprek met alle mensen die zich niet gemeld hebben bij het meldpunt, maar wel onderdeel waren van de groep van ongeveer 2.100 mensen die zijn beoordeeld door het Ondersteuningsteam Noord.
Ik vind het goed dat UWV individueel kijkt naar iedere melding en op de situatie afgestemde hulp biedt. Ik vertrouw erop dat UWV goed in gesprek gaat met gedupeerden. Mocht het op enig moment passend zijn, dan zal ik met gedupeerden in gesprek gaan.

Vraag 7

Welke mogelijkheden zijn er om er in de toekomst voor te zorgen dat de status «vrije-uitloop» en «biologisch» behouden blijven in het geval van een door de overheid ingestelde ophokplicht?

Er is een groep mensen in het verleden volledig arbeidsongeschikt verklaard op medische gronden. Daarbij was het de bedoeling dat zij na een bepaalde periode opnieuw zouden worden beoordeeld. Maar ze zijn abusievelijk buiten beeld geraakt.2 In 2018 zijn deze mensen herbeoordeeld door het Ondersteuningsteam Noord. Zo'n 2.100 mensen werden toen duurzaam en volledig arbeidsongeschikt verklaard en kregen een IVA-uitkering. Nadat in 2019 bleek dat bij deze herbeoordelingen een onjuiste werkwijze was toegepast, is besloten tot een nieuwe herbeoordeling van deze mensen, om twijfel aan de rechtmatigheid ervan uit te sluiten.3
De nieuwe herbeoordeling leidde bij 186 mensen tot een beëindiging van de uitkering. Van 124 mensen werd de uitkering verlaagd en omgezet in een WGA 35–80 uitkering. Van 284 mensen is de uitkering omgezet in een WGA 80–100 uitkering en 1.510 mensen behielden de IVA-uitkering.
222 mensen hebben zich gemeld bij het meldpunt. UWV gaat de komende periode alle mensen die tot de groep van 2.100 horen, bellen om bij hen na te gaan of herstel of compensatie nodig is.

Vraag 8

In hoeverre bent u met de sector in gesprek om te zoeken naar toekomstbestendige oplossingen voor deze problematiek? Indien dit nog niet het geval is, bent u dan bereid om hierover met de sector in gesprek te gaan?

UWV kijkt samen met de 2.100 betrokken mensen wat nodig is. Dit is maatwerk. Dan kan het gaan om herstel van de uitkering, maar ook om andere vormen van hulp zoals financiële compensatie, hulp bij schulden en/of psychische ondersteuning. Ik kan u niet zeggen op welke oplossing UWV na overleg met iedere betrokkene precies uitkomt.
Voor het antwoord op deze vraag, verwijs ik u ook naar het antwoord op vraag 7.

Vraag 1

Wat zijn de redenen voor het bouwen van een nieuw kantoorpand in de tuin van het Catshuis?1

Het Binnenhof wordt, conform kabinetsbesluit2, integraal gerenoveerd voor een periode van 5,5 jaar, waarbij voor alle gebruikers is gezocht naar tijdelijke huisvesting voor de periode van de renovatie. In 2016 is gekozen om het Ministerie van Algemene Zaken, ambtelijk en onder andere het Trêvesgebied en andere beveiligde functies, tijdelijk te huisvesten in en rondom het Catshuis met aanvullend tijdelijke kantoorunits. U bent hierover destijds geïnformeerd3.

Vraag 2

Waarom wordt er geen leegstaand pand gebruikt om de ambtenaren te huisvesten? Waarom is het leegstaande naburige gebouw niet geschikt voor de ambtenaren van Algemene Zaken?

Voor de tijdelijke huisvesting van het Ministerie van Algemene Zaken zijn destijds verschillende locaties verkend. Hierbij is nadrukkelijk gekeken naar de noodzakelijke faciliteiten, bijbehorende beveiligingsmaatregelen en eraan verbonden kosten. Daarna is besloten dat het Catshuisterrein, de voorkeurslocatie was voor de tijdelijke huisvesting.

Vraag 3

Vindt u het proportioneel dat er voor een relatief korte tijd zo’n enorm project wordt opgetuigd? Zo ja, waarom?

Ja. Voor de periode van de tijdelijke huisvesting moet het Ministerie van Algemene Zaken, ambtelijk en onder andere het Trêvesgebied, over passende tijdelijke huisvesting beschikken. In de vijfde voortgangsrapportage4 heb ik voor wat betreft het Catshuisterrein wel aangegeven dat er een aantal nog nader te analyseren aandachtspunten rond de beveiliging is die op hun consequenties moeten worden bezien en gewogen. Deze weging is nog steeds gaande. In de volgende voortgangsrapportage van december 2021 zal ik hier uiteraard op terugkomen. Ik zal dan ook ingaan op de consequenties van de op 15 juli jl. in de Haagse gemeenteraad aangenomen motie tegen de tijdelijke huisvesting op het Catshuis. Hierover ben ik in gesprek met de gemeente Den Haag.

Vraag 4

Hoeveel leegstaande kantoorpanden zijn er in Den Haag? Zijn die allemaal ongeschikt?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met dit bericht over de succesvolle toepassing van het medicijn Ivermectine in India?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met deze recente metastudie naar de effectiviteit van Ivermectine met dezelfde conclusie?2

Ja.

Vraag 3

Waarom wordt desondanks Ivermectine in Nederland niet voorgeschreven door huisartsen?

Ik heb u eerder meegedeeld in mijn brieven van 10 februari jl.3 en 10 juni jl.4 dat het niet aan mij is om studies naar de inzet van ivermectine bij COVID-19 te duiden, dit is aan medisch wetenschappelijke beroepsverenigingen.

Vraag 4

Sterker nog, waarom wordt Ivermectine door de douane actief onderschept en wordt het Nederlanders onmogelijk gemaakt dit medicijn zélf te bemachtigen?3

De reden waarom de douane de goederen in beslag heeft genomen staan vermeld in de afbeelding van het Twitter bericht dat u aanhaalt. Er vindt geen gerichte controle plaats door de douane op ivermectine, wel houdt de douane geneesmiddelen tegen wanneer een vergunning ontbreekt.

Vraag 5

Wanneer en waarom is besloten dat artsen die Ivermectine off-label voorschrijven ter behandeling van COVID-19 een boete riskeren van € 150.000,–?

Zoals ik eerder heb aangegeven in mijn brief van 10 juni jl.6, kan er volgens de Geneesmiddelenwet een bestuurlijke boete worden opgelegd wanneer niet wordt voldaan aan de regels voor het zogeheten off-label gebruik van een geneesmiddel. Of bij een overtreding direct een boete wordt opgelegd, alsmede de hoogte van de boete, of dat wordt volstaan met een waarschuwing, wordt nader bepaald in de Beleidsregels bestuurlijke boete Ministerie VWS 2019.

Vraag 6

Hoe verhoudt deze dreiging van een boete zich met de door elke arts gezworen Eed van Hippocrates?

Nederlandse artsen leggen niet de Eed van Hippocrates af, maar de Artseneed. Deze heeft overigens geen juridische status. Een boete is slechts aan de orde bij overtreding van de regels. Iedereen heeft zich aan de wet te houden.

Vraag 7

Klopt het dat, indien de arts, de apotheker en de patiënt alle drie instemmen met het off-label gebruik van Ivermectine bij de behandeling van COVID-19, de boete van € 150.000,– niet kan worden opgelegd?

Nee, dat klopt niet. Voor de toelichting hierop verwijs ik u graag naar mijn brief van 10 juni jl.2

Vraag 8

Is de daling van het aantal intensive care (IC)-opnamen en COVID-doden dit voorjaar minder sterk in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar?4

De daling van het aantal IC-opnames na de piek van 20 april 2021 (57) is minder sterk dan de daling na de piek van 31 maart 2020 (111). In het algemeen zien we dat de curve rond de piek van vorig jaar steiler was. De piek rond 20 april 2021 was veel vlakker en leek meer op een plateau dan het jaar ervoor.
Aantal IC opnames door de tijd heen (zichtbaar op coronadashboard):
De daling van het aantal gemelde overleden COVID-patiënten in het voorjaar van 2020 is niet goed te vergelijken met de daling van het aantal overleden COVID-patiënten in 2021. Dat komt omdat een andere factor ook invloed had op het aantal gemelde overleden COVID-patiënten in 2021. De daling van sterfte na de laatste piek heeft namelijk plaatsgevonden in een periode waarin het aantal besmettingen weer opvlamde. Hierdoor is de daling in 2021 niet goed te vergelijken met de daling in het voorjaar van 2020. Het gemiddeld aantal overleden COVID-patiënten laat sinds begin januari, in het algemeen een dalende trend zien.
Aantal gemelde overleden covid-patiënten door de tijd heen (zichtbaar op coronadashboard):

Vraag 9

Zo ja, komt de daling op dit moment van het aantal IC-opnamen en COVID-doden primair door de introductie van het vaccin of zijn er misschien andere, veel dominantere factoren, die de daling veroorzaken?

De dalingstrend van het aantal IC-opnamen en gemelde overleden COVID-patiënten op dit moment, wordt beïnvloed door meerdere factoren zoals vaccinatie. Zo zien we bijvoorbeeld dat in 2020 de hoogste sterfte voorkwam bij de oudere bevolking. De oudere bevolking werd vanaf begin januari gevaccineerd, waarna we de sterfte hebben zien dalen. Andere factoren die meespelen bij de dalende trend in het aantal IC-opnames en overleden COVID-patiënten zijn: de afname van het aantal meldingen, een relatief jongere populatie die nu op een IC behandeld wordt voor COVID-19 (t.o.v. de eerste golf) met een betere overlevingskans, de introductie van varianten op besmettelijkheid en ziekteverloop en mogelijke natuurlijke immuniteit door eerdere infectie bij kwetsbare groep. Welke factoren het meest dominant zijn, zal uit (later) onderzoek moeten blijken.

Vraag 10

Kunt u een inschatting geven van het aantal verloren levensjaren door uitstel van non-COVID zorg? Hoeveel levensjaren zijn er naar verwachting bespaard door de verpleging van COVID-patiënten?

Hier kan ik geen betrouwbare inschatting van maken, er spelen simpelweg te veel variabelen een rol. Wel wil ik aangeven dat het geen mathematische keuze is tussen het een of het ander, tussen meer of minder. Het gaat bij COVID-19 patiënten veelal om een sterke acute zorgvraag. Deze zorgvraag moet door medisch specialisten worden gewogen tegen de zorgvraag van andere patiënten. Het is mogelijk dat het uitstel van non-COVID zorg heeft geleid tot het verlies van (gezonde) levensjaren. Dit betreur ik dan ten zeerste. Het beleid is er zoveel mogelijk op gericht om dit te voorkomen, hier werken alle mensen in de zorg in Nederland hard aan. Voor mij is het vooral van belang dat we lessen gaan trekken uit de COVID-crisis, om de zorg zo te organiseren dat een verlies van levensjaren zoveel mogelijk wordt beperkt bij een volgende pandemie.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat de Franse president Macron Mali waarschuwt Franse troepen terug te trekken?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de recente coup in Mali, waarbij de president en de premier werden afgezet door kolonel Assimi Goita?

Nederland heeft de recente militaire staatsgreep in Mali ten strengste veroordeeld. Het is buitengewoon zorgelijk dat er voor de tweede keer in negen maanden tijd een militaire staatsgreep in Mali heeft plaatsgevonden. Daarmee is de politieke transitie die het land sinds de staatsgreep van augustus 2020 doormaakt, verder in het gedrang gekomen en is de reeds fragiele veiligheidssituatie verder onder druk gezet. De Europese Raad heeft de arrestatie op 24 mei jl. van de Malinese transitiepresident N’daw, transitiepremier Ouane en andere autoriteiten veroordeeld en aangedrongen op hun onmiddellijke vrijlating. De transitiepresident en -premier zijn enkele dagen later vrijgelaten en verblijven momenteel nog in huisarrest. Dankzij bemiddeling door de regionale organisatie ECOWAS en gezamenlijke internationale druk hebben de Malinese militairen weer een civiele premier aangesteld. Nederland en de EU verwelkomen en ondersteunen de bemiddeling door ECOWAS.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de uitspraak van Macron dat hij Franse troepen zal terugtrekken als het west-Afrikaanse land afglijdt naar fundamentalisme en jihadisme? Was deze opvatting bij u reeds bekend? Hoe beoordeelt u deze?

Als gevolg van de militaire staatsgreep heeft Frankrijk de bilaterale militaire samenwerking met Mali tijdelijk opgeschort om druk te houden op een transitie naar een constitutionele en democratische orde. Na consultaties met de Malinese transitieautoriteiten heeft Frankrijk op 2 juli jl. besloten deze samenwerking te hervatten. President Macron kondigde daarnaast op 10 juni jl. een reorganisatie van de Franse militaire inzet in de Sahel aan, waaronder het einde van de Franse regionale contraterrorisme operatie Barkhane in haar huidige vorm. Het Franse besluit volgt op de reeds langer bekende Franse opvatting dat het wenselijk is om de inzet in de regio verder te internationaliseren en meer verantwoordelijkheid bij de Sahellanden zelf te leggen om hun eigen veiligheid te waarborgen en veiligheidsdreigingen, waaronder terrorisme, tegen te gaan. Het kabinet deelt de opvatting dat het wenselijk is dat Sahellanden meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen veiligheid.

Vraag 4

Wat zijn de gevolgen van de recente coup voor de VN-missie MINUSMA in Mali, waaraan Nederland 110 militairen levert, met name voor de juridische legitimiteit van de VN-missie, die er op verzoek van Mali is gekomen?

De militaire staatsgreep in Mali heeft geen gevolgen voor de rechtsgrond voor het optreden van de VN-missie MINUSMA. Deze wordt gevormd door resoluties van de VN-Veiligheidsraad (VNVR). Op 29 juni jl. heeft de VNVR het mandaat van MINUSMA met een jaar verlengd. Het huidige mandaat loopt tot 30 juni 2022 en is vastgelegd in resolutie 2584.
Op 26 mei jl. kwam de VNVR bij elkaar om over de ontwikkelingen in Mali te spreken. De VNVR veroordeelde in een persverklaring de arrestaties van de transitiepresident en -premier en herbevestigde steun voor terugkeer naar een civiel geleide transitie en bemiddeling door ECOWAS. De VNVR herbevestigde eveneens steun aan de VN-missie MINUSMA. Ook Nederland blijft achter deze missie staan.

Vraag 5

Op welke wijze wordt er contact gehouden met bondgenoten over de ontstane situatie? Zijn er meer landen die overwegen hun troepen terug te trekken?

Nederland onderhoudt op hoofdstedelijk niveau, via de Nederlandse ambassade in Bamako, en via VN- en EU-kanalen nauw contact met bondgenoten over de ontwikkelingen in Mali en de mogelijke implicaties daarvan voor de regio, de VN, EU en Nederland. Met name onderhoudt Nederland nauw contact met Frankrijk over de recent aangekondigde herziening van de Franse militaire inzet in de Sahelregio. De Minister van Buitenlandse Zaken sprak en marge van de Raad Buitenlandse Zaken van juni jl. hierover met haar Franse collega, die aangaf dat er met de herziening geen sprake is van een Franse terugtrekking uit de Sahel en dat Frankrijk toegewijd blijft aan de strijd tegen terrorisme. De precieze modaliteiten en planning van deze herziening zijn momenteel nog niet bekend. Er zijn voor zover bekend vooralsnog geen andere landen die een reorganisatie van hun militaire presentie overwegen als gevolg van de huidige politieke en veiligheidssituatie.

Vraag 6

Welke gevolgen heeft dit voor de aangekondige artikel-100 brief waarin een bijdrage van een C-130 transportvliegtuig voor de VN-Missie MINUSMA is voorzien?

Zoals hierboven aangegeven zijn er geen gevolgen voor de rechtsgrond voor het optreden van de VN-missie MINUSMA. Er zijn ook geen gevolgen voor de voorziene Nederlandse bijdrage. Vanuit de missie blijft behoefte bestaan aan logistieke ondersteuning door Nederland en de andere partners binnen het C-130-rotatiemechanisme. Het besluit om MINUSMA met een C-130-transportvliegtuig, inclusief bemanning en ondersteunend personeel te ondersteunen blijft hiermee overeind staan (Kamerstuk nr. 29 521, nr. 417). De bijdrage zal plaatsvinden in een rotatieverband, waarbij Nederland in samenwerking en afwisseling met Noorwegen, Denemarken en Portugal de missie zal voorzien van de genoemde transportcapaciteit. Nederland is voornemens deze bijdrage vanaf medio november 2021 te leveren voor de duur van zes maanden. Uw Kamer zal na de zomer en in ieder geval ruim voor aanvang van de voorziene inzet de toegezegde aanvullende artikel 100-brief toekomen, waarin ook de laatste ontwikkelingen in Mali worden meegenomen.
Nederland levert momenteel geen eenheden aan MINUSMA. Wel levert Nederland momenteel drie stafofficieren en maximaal tien Koninklijke Marechaussee- en politiefunctionarissen aan MINUSMA (Kamerstuk 29 521, nr. 368). Ook ondersteunt Nederland op Duits verzoek het Duitse contingent in Gao met drie militaire specialisten (Kamerstuk 29 521, nr. 417). De totale Nederlandse bijdrage omvat daarmee op dit moment maximaal zestien functionarissen.

Vraag 7

Welke gevolgen heeft de coup en de nieuwe ontstane situatie voor de VN-missie MINUSMA als geheel en het rotatieschema waarmee wordt gewerkt, in het bijzonder voor de Nederlandse troepen?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Kunt u aangeven wat de diplomatieke route is, nu Mali tijdelijk is geschorst uit ECOWAS (Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten), om Mali weer op het democratische spoor te krijgen? Welke bijdrage leveren Nederland en de EU hieraan en op welke wijze ondersteunen zij de ECOWAS in dit traject? Deelt u de mening dat er een zo maximaal mogelijke inspanning moet worden geleverd om dit te pogen?

De internationale gemeenschap behoudt diplomatieke druk op Mali om het transitieproces te respecteren en terug te keren naar een constitutionele en democratische orde. Na de staatsgreep heeft ECOWAS opgeroepen tot benoeming van een civiele premier in Mali en tot het respecteren van het transitietijdspad en -agenda, met democratische presidentsverkiezingen in februari 2022, waaraan de huidige transitieautoriteiten niet mogen deelnemen. De bemiddeling door ECOWAS heeft inmiddels geleid tot de benoeming van een civiele premier. Daarnaast zet ECOWAS momenteel een monitoringsmechanisme op voor de transitie. Nederland en de EU steunen de bemiddeling door ECOWAS.
Frankrijk heeft de bilaterale militaire samenwerking met Mali tijdelijk stopgezet als gevolg van de militaire staatsgreep om druk te houden op de transitieautoriteiten zodat zij zich houden aan het vastgelegde transitieproces naar een constitutionele orde, met te houden democratische presidentsverkiezingen in februari 2022. Nadat de Malinese transitieautoriteiten hebben bevestigd zich te houden aan het transitietijdspad, heeft Frankrijk op 2 juli jl. besloten de militaire operationele samenwerking te hervatten.
De EU volgt de vorderingen nauwgezet en houdt in haar politieke en diplomatieke contacten met de transitieautoriteiten de druk hoog, bijvoorbeeld tijdens het recente bezoek aan Mali van de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie, Josep Borrell. Bovendien heeft de EU middels een verklaring van de Hoge Vertegenwoordiger aangegeven dat het respecteren van het transitietijdspad met presidentsverkiezingen in februari 2022, waarvoor de transitieautoriteiten zich niet kandidaat mogen stellen, een voorwaarde is voor blijvende inzet van de EU en de EU-lidstaten. Het kabinet deelt de mening dat er een zo maximaal mogelijke inspanning moet worden geleverd om Mali op het democratische spoor te krijgen. Nederland trekt daarin nauw op met internationale partners.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel: «Corona zorgt voor meer honger en armoede, vooral in Afrika»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat Amerikaanse sancties de export van voedsel, zaden en pootgoed naar, onder andere, het Midden-Oosten tegenhouden?

Er is een groot aantal sancties uitgevaardigd door de VS tegen een aanzienlijk aantal personen en entiteiten. Er zijn geen signalen ontvangen dat dit de export van voedsel, zaden en pootgoed bemoeilijkt, bijvoorbeeld naar het Midden-Oosten.

Vraag 3

Kunt u aangeven of deze sancties specifieke sectoren en bedrijven in Nederland treffen?

Er zijn geen signalen ontvangen dat door de VS ingevoerde sancties de in de vraag bedoelde specifieke sectoren en bedrijven in Nederland raken.

Vraag 4

Kunt u aangeven welke landen in grote voedselproblemen zitten vanwege opgelegde sancties?

Er zijn geen signalen ontvangen dat landen grote voedselproblemen hebben door opgelegde sancties. Wereldwijd nemen voedselproblemen en honger wel toe; de belangrijkste oorzaken hiervoor zijn armoede, conflict, klimaatverandering en de impact van de Covid19-pandemie. In 2020 leden naar schatting 720 tot 811 miljoen mensen honger. Dat zijn er 70 tot 161 miljoen meer ten opzichte van 2019. Ook hadden 320 miljoen meer mensen geen toegang tot voldoende voedsel. Daarnaast had 12 procent van de wereldbevolking in ernstige mate te maken met voedselonzekerheid; in vergelijking met 2019 zijn dat 148 miljoen meer mensen. De voedselproblemen zijn het grootst in Azië en Afrika.2

Vraag 5

Ziet u hier een causaal verband tussen de tekorten aan voedsel en toenemende migratie?

Onderzoek (FAO 2018) toont aan dat voedselonzekerheid een groot
effect kan hebben op migratiegedrag. Vier van de vijf ontheemden leven in landen met een hoge mate van acute voedselonzekerheid en ondervoeding. En negen op de tien landen met het grootste aantal binnenlandse ontheemden hebben een grote voedselcrisis doorgemaakt (WFP, IOM 2020).

Vraag 6

Deelt u de mening dat sancties niet mogen leiden tot hongersnood en grote voedseltekorten?

Ja. Daarom zijn EU-sancties zo specifiek mogelijk geformuleerd, proportioneel en binnen de kaders van het internationaal recht, om zo onbedoelde negatieve bijeffecten van de maatregelen zoveel mogelijk te voorkomen. De EU streeft daarbij actief naar het voorkomen en mitigeren van onbedoelde negatieve gevolgen voor humanitaire actie en humanitaire hulpverlening, bijvoorbeeld door humanitaire uitzonderingen in te stellen. Het kabinet is binnen de EU voorstander van deze lijn, zoals ook beschreven in het BNC fiche over de mededeling van de Europese Commissie over humanitair optreden door de EU van 16 april jl.3

Vraag 7

Kunt u aangeven welke rol financiële instellingen spelen in het uitvoeren van door de Verenigde Staten opgelegde sancties?

In Nederland gelden sancties die voortvloeien uit beslissingen die op het niveau van de Verenigde Naties en de Europese Unie worden genomen. Ter uitvoering van internationale verplichtingen is er daarnaast de nationale sanctielijst terrorisme, waarop personen en organisaties staan die door de Nederlandse regering zijn gesanctioneerd vanwege betrokkenheid bij terroristische activiteiten. Ook andere landen, waaronder de Verenigde Staten, hanteren nationale sanctieregimes. Financiële instellingen zijn op grond van Nederlandse wetgeving niet verplicht om zich te houden aan sancties van de Verenigde Staten. Wel kan het in specifieke gevallen zo zijn, bijvoorbeeld in gevallen waar dollartransacties via de Verenigde Staten lopen of Amerikaanse partijen betrokken zijn, dat zij rekening dienen te houden met bepaalde Amerikaanse regelgeving, waaronder sancties.

Vraag 8

Kunt u aangeven of het «Special Purpose Vehicle» (SPV) dat destijds is opgericht ten behoeve van het omzeilen van secundaire sancties door de Verenigde Staten op Europese bedrijven nog actief is? Zo ja, heeft dit ook op andere landen dan Iran betrekking?

Ja, Nederlandse bedrijven kunnen hun interesse kenbaar maken via de website van het bedrijf. Het special purpose vehicle INSTEX is actief, zij het tot dusver op beperkte schaal; INSTEX voerde één transactie van medische goederen uit in maart 2020. De intentie is desalniettemin dat INSTEX kan bijdragen aan het faciliteren van betalingen met Iran nu commerciële banken daarin nagenoeg niet meer voorzien.
Het Nederlands aandeelhouderschap van INSTEX maakt deel uit van de inzet om legitieme handel tussen Europa en Iran te faciliteren in het licht van het behoud van het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). INSTEX richt zich voor nu dan ook uitsluitend op transacties met Iran.

Vraag 9

Bent u bekend met problemen die Nederlandse bedrijven ondervinden die exporteren naar landen die op de sanctielijst van de VS staan?

In het algemeen kan gesteld worden dat financiële transacties – en daarmee handel – lastiger kunnen zijn van en naar landen waartegen internationale sancties, waaronder Amerikaanse sancties, van kracht zijn. Vaak zijn er ten aanzien van dergelijke landen ook andere factoren die daarin belangrijk zijn, zoals gewapend conflict, risico’s op witwassen en terrorismefinanciering en vermelding op risicolijsten van de Financial Action Taskforce (FATF). Bedrijven maken zelfstandig afwegingen over het zakendoen met landen waartegen sancties van kracht zijn.

Vraag 10

Klopt het dat Nederlandse banken vanwege deze Amerikaanse sancties geen geld wensen te ontvangen uit deze landen?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Bent u bereid met banken in gesprek te gaan over deze situatie waarin het beleid van deze banken lijkt te worden gedicteerd door Amerikaanse regelgeving?

Het Ministerie van Financiën heeft regulier overleg met de Nederlandse Vereniging van Banken over de implementatie van sanctieregelgeving. Ook de gevolgen van Amerikaanse sanctieregimes voor banken komen daar aan bod. Het is aan banken zelf om te beoordelen hoe ze binnen de grenzen van Europese en Nederlandse wetgeving met de gevolgen van Amerikaanse sanctieregelgeving omgaan. Daarnaast is er op Europees niveau doorlopend dialoog over sancties, waarin ook de impact van VS sancties regelmatig wordt besproken.

Vraag 12

Klopt het dat Nederlandse bedrijven die volgens Nederlandse en EU-regels legaal exporteren daardoor problemen ondervinden?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 13

Kunnen Nederlandse bedrijven aanspraak maken op het SPV wanneer ze problemen met financiële instellingen ondervinden als gevolg van Amerikaanse sancties?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 14

Klopt het dat er zogenaamde witlijsten worden gehanteerd door banken voor bijvoorbeeld medicijnleveringen zodat deze buiten sancties om toch toegang krijgen tot landen?

Elke bank voert individueel beleid op dit gebied. Het is aan banken zelf om eventueel vooraf te beoordelen voor welke klanten ze transacties met sanctielanden willen faciliteren en of dat binnen hun risk appetite valt, m.a.w. whitelisting. Er zijn banken die transacties naar gesanctioneerde landen faciliteren, waaronder humanitaire transacties en medicijnen. Echter, dit gebeurt niet «buiten sancties om», maar altijd in lijn met de van toepassing zijnde sanctieregimes en de daarin opgenomen uitzonderingsbepalingen en ontheffingsgronden. Banken maken geen beleid om sancties te omzeilen.

Vraag 15

Bestaat een dergelijke witlijst of afweging ook met betrekking tot voedsel, zaden en pootgoed welke gebruikt worden ten behoeve van lokale voedselvoorziening?

Elke bank voert individueel beleid op dit gebied. Er zijn banken die voedsel en aanverwante agriculturele zaken binnen hun risk appetite rekenen. Die afweging wordt toegepast als duidelijk is dat een partij legitieme activiteiten ontplooit die passen binnen een betreffend sanctieregime, binnen een uitzondering of omdat de activiteit niet gesanctioneerd is. Daarnaast is de export van landbouwgrondstoffen, medicijnen en medische apparatuur over het algemeen uitgezonderd in (Amerikaanse) sanctieprogramma’s. De exacte uitzonderingsbepalingen en welke voorwaarden daarvoor gelden, verschillen vaak per sanctieregime.

Vraag 16

Wat doet de EU om de export van voedsel en gerelateerde pootproducten toegang te laten houden tot landen waar grote voedseltekorten zijn?

In het algemeen zet de Europese Commissie zich in samenspraak met de lidstaten in voor de uitvoering en naleving van gemaakte afspraken met derde landen, ook ten aanzien van de export van voedsel en gerelateerde pootproducten. In geval sprake is van een humanitaire ramp door voedseltekorten kan de EU humanitaire hulp bieden aan de betreffende landen.

Vraag 17

Deelt u de mening dat een politiek conflict niet kan worden opgelost als mensen geen voedsel hebben vanwege opgelegde sancties? Zo ja, kunt u deze problematiek in internationale gremia aankaarten?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4, is honger hoofdzakelijk het gevolg van conflict, klimaatverandering, en momenteel de Covid-19 pandemie. Het kabinet onderkent het verband tussen conflict en honger, en zet zich in internationale fora actief in voor implementatie van Resolutie 2417 over conflict en honger en het tegengaan van het gebruik van honger als een oorlogsmethode. Ook blijft het kabinet zich inzetten voor EU- en VN-sancties die gericht, proportioneel en binnen de kaders van het internationaal recht zijn, om onbedoelde negatieve impact van sancties op voedselzekerheid te voorkomen.

Vraag 18

Kunt u in contact treden met de geraakte sectoren, zoals zaad en pootgoed? Dit om te kijken hoe overheid en sector de krachten kunnen bundelen om situaties van honger en armoede, wat mede door de coronacrisis is verslechterd, kunnen worden verbeterd?

De maatregelen die een aantal landen heeft genomen om de Covid-19 pandemie te eteugelen, zoals verscherpte grenscontroles of het tijdelijk sluiten van grenzen, hebben verschillende negatieve gevolgen voor voedselzekerheid. Naast de tekorten aan voedsel door het verbreken van (internationale) aanvoerketens en het bederven van voedsel door verscherpte grenscontroles, hebben ook handelaren en chauffeurs (tijdelijk) hun baan verloren met het wegvallen van inkomens als gevolg. Zoals vermeld in Kamerstuk 33 625, nr. 320 van 10 juli 2020, heeft het kabinet o.a. extra budget beschikbaar gesteld aan Trade Mark East Africa voor het zogenaamde Safe Trade Emergency Program. Dit programma voorziet in het op een veilige manier openhouden van grenzen voor kritieke goederen, zoals medicijnen en voedsel, met behoud van banen van handelaren en chauffeurs.
Daarnaast staat het Ministerie van Buitenlandse Zaken in goed contact met koepelorganisaties, brancheverenigingen en individuele bedrijven over de knelpunten die zij ervaren bij internationaal zakendoen en de wijze waarop de rijksoverheid hen daarbij kan ondersteunen. Dat geldt ook voor de zaad- en pootgoedsector, waarmee recent nog op hoogambtelijk niveau is gesproken. Bij de ondersteuning van deze en aanverwante sectoren wordt nauw samengewerkt met het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, zowel in Den Haag als lokaal op ambassades via een wereldwijd netwerk van landbouwraden met voor deze sectoren relevante vakinhoudelijke expertise.

Vraag 19

Kunt u deze vragen zo spoedig mogelijk beantwoorden?

Uw Kamer heeft eerder een bericht van uitstel van beantwoording ontvangen.4

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederland moet maximale rekening betalen om energiedoelen te halen»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie dat het van peperduur amateurisme getuigt dat Nederland maar al te graag het braafste klimaatjongetje van de EU-klas wil zijn en daarom vele miljarden verspilt aan duurzame energie, terwijl het EU-klimaatdoel (14 procent in 2020) niet eens wordt gehaald?

Nee. We hebben als Nederland samen met de 26 andere lidstaten van de Europese Unie afspraken gemaakt over het tegengaan van klimaatverandering. Deze afspraken zijn van belang om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan. Onderdeel van die Europese afspraken zijn de nationale doelstellingen met betrekking tot CO2-reductie, hernieuwbare energie productie en energiebesparing.
Voor 2020 heeft Nederland in Europees verband afgesproken dat 14% van het totale Nederlandse energieverbruik uit duurzame bronnen zou worden opgewekt. Alhoewel het aandeel hernieuwbare energie het afgelopen jaar fors is toegenomen, klopt het dat Nederland de doelstelling van 14% met alleen binnenlandse productie nog niet heeft gehaald. Om het resterende tekort te dichten, wordt statistische overdracht ingezet als een noodzakelijk sluitstuk. Dat neemt niet weg dat er een enorme groei in hernieuwbare energie heeft plaatsgevonden om een bijdrage te leveren aan 49% CO2-reductie in 2030. De middelen die besteed zijn aan die hernieuwbare energieprojecten zijn dan ook zeker niet verspild.

Vraag 3

Deelt u de conclusie dat dit aantoont dat de klimaatdoelen – zowel door de EU als door uzelf vastgesteld – simpelweg onhaalbaar en onbetaalbaar zijn? Zo nee, hoe vindt u zelf dat het gaat?

Nee, die conclusie deel ik niet. De klimaatdoelen, zowel Europees als nationaal, zijn ambitieus maar dat is ook nodig om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius en te streven naar 1,5 graden Celsius, zoals afgesproken in de Overeenkomst van Parijs. De afgelopen jaren heeft Nederland met het Energieakkoord en het Klimaatakkoord invulling gegeven aan deze afspraken. Door een combinatie van factoren duurt de uitvoering van de afspraken in een aantal gevallen langer dan gepland. Hierdoor heeft Nederland haar doelstelling voor hernieuwbare energie in 2020 niet behaald met alleen binnenlandse productie. Dat neemt niet weg dat we op de goede weg zijn. In 2020 steeg het aandeel hernieuwbare energie met meer dan 20%. Dat is de grootste stijging ooit. De komende jaren zal deze stijging zich doorzetten in lijn met de doelstellingen voor 2030.

Vraag 4

Deelt u de conclusie dat het opkopen van duurzame-energiepapieren in het buitenland – om het EU-klimaatdoel, op papier althans, alsnog te halen – niets anders is dan een peperdure boekhoudkundige klimaattruc? Zo nee, wat is het dan wel?

De Europese Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED, 2009/28/EG) biedt de mogelijkheid om het aandeel hernieuwbare energie te verhogen in samenwerking met andere lidstaten. Daarmee is statistische overdracht een legitieme vorm van Europese energiesamenwerking die een kostenefficiënte en tijdige transitie in Europa bevordert. Bij de onderhandelingen van de RED in 2009 was Nederland voorstander van deze vorm van flexibiliteit voor een zo efficiënt mogelijke transitie in Europa.
Om de resterende opgave in te vullen, was statistische overdracht voor Nederland een noodzakelijk sluitstuk van een breder pakket aan maatregelen om de Europese doelstelling te realiseren. Eerder is al voorzien in een aanvullend pakket met nationale maatregelen om het tekort zo ver mogelijk te dichten met binnenlandse productie. O.a. vanwege de lange doorlooptijden van hernieuwbare energieprojecten, was statistische overdracht de enige resterende mogelijkheid om een eventuele boete en/of dwangsom voor het niet halen van de doelstelling te voorkomen.
Daarbij is bij de statistische overdracht met Denemarken afgesproken dat de middelen besteed worden aan een nieuw waterstofproject. Ondanks dat er geen extra hernieuwbare elektriciteit wordt opgewekt, dragen de middelen van statistische overdracht hiermee wel bij aan de Europese energietransitie (Kamerstuk 32 813, nr. 614). Het overleg met de Deense collega’s over de invulling van het nieuwe waterstofproject loopt.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het te krankzinnig voor woorden is om 200 miljoen euro te betalen voor energie die Nederland feitelijk helemaal niet krijgt, maar die alleen bedoeld is om uw eigen klimaatcijfertjes op te krikken?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoe is het mogelijk dat uw ministerie aanvankelijk uitging van een bedrag tussen de 100 en 200 miljoen euro en het uiteindelijk 200 miljoen euro – het maximale – is geworden?2 Welke rekenmethode wordt er bij het ministerie gebruikt?

Zoals ik in mijn brief over de uitvoering van het Urgenda-vonnis van 24 april jl. (Kamerstuk 32 813, nr. 496) aangaf, was het precieze tekort over 2020 nog erg onzeker ten tijde van de onderhandelingen. Daarom is ingezet op een flexibele hoeveelheid, zodat we niet te weinig en ook niet te veel zouden kopen. De gehanteerde bandbreedte is destijds gebaseerd op de best beschikbare cijfers, o.a. uit de notitie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de invloed van de coronacrisis op de Nederlandse broekasgasemissies in 2020. Door de gehanteerde bandbreedte is het de verwachting dat Nederland voldoet aan de doelstelling, doordat precies de juiste hoeveelheid statistische overdracht kan worden gekocht om het resterende tekort te dichten.

Vraag 7

Deelt u de conclusie dat het van een pervers EU-systeem getuigt dat er linksom of rechtsom bizar veel geld over de balk gesmeten wordt – hetzij aan duurzame energie (zelf geproduceerd of op papier opgekocht), hetzij aan een boete / dwangsom als de Europese Commissie Nederland in gebreke stelt voor het niet-halen van het EU-klimaatdoel?

Vraag 8

Bent u ertoe bereid geen cent uit te geven aan het opkopen van duurzame-energiepapieren in het buitenland, te erkennen dat de klimaatdoelen onhaalbaar en onbetaalbaar zijn, en onmiddellijk te stoppen met uw onzinnige klimaatbeleid?

Nee, daar ben ik niet toe bereid. Nationaal en Europees klimaatbeleid zijn nodig om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius en te streven naar 1,5 graden Celsius, zoals afgesproken in de Overeenkomst van Parijs. In het kader hiervan hebben we in Europa afspraken gemaakt over klimaat- en energiedoelstellingen. Voor het jaar 2020 is statistische overdracht een noodzakelijk sluitstuk om onze doelstelling van 14% hernieuwbare energie te halen. Hoewel het de voorkeur heeft om aan onze doelstelling te voldoen door middel van binnenlandse hernieuwbare energieproductie, was statistische overdracht vanwege de lange doorlooptijden van hernieuwbare energieprojecten de enige mogelijkheid om een mogelijke boete en dwangsom van de Europese Commissie te voorkomen.

Vraag 1

Bent u bekend met de onrust die onlangs is ontstaan over de toekomst van een volwaardig ziekenhuis in Zutphen?1

Ja. Er wordt gesuggereerd dat er zorg verdwijnt uit Zutphen. Gelre ziekenhuizen wil benadrukken dat de centrale vraag voor hen is, hoe ze de zorg voor burgers in de regio toekomstbestendig zouden kunnen inrichten en welke functies de bestaande (poli)klinische locaties daarbij hebben. Daarbij bestaat de kans dat er zorg verplaatst wordt vanuit Zutphen naar Apeldoorn en andersom; van Apeldoorn naar Zutphen. Allemaal met als doel kwaliteit van zorg verder verhogen, het personeel op de beste manier inzetten en de zorg toegankelijk en betaalbaar houden. Van sluiting van een ziekenhuislocatie of ontslag van personeel is dan ook geen sprake aldus Gelre ziekenhuizen. Zij hebben de mensen heel hard nodig om de regio van goede medisch-specialistische zorg te kunnen voorzien. Dit gebeurt niet alleen binnen de muren van de ziekenhuislocaties; maar ook thuis bij de patiënt, in samenwerking met de regionale thuiszorgorganisaties.

Vraag 2

Kunt u uiteenzetten welke partijen tot dusverre bij de besluitvorming over de toekomst van het ziekenhuis betrokken zijn?

Gelre ziekenhuizen heeft mij laten weten dat zij een proces hebben ingericht waarbij zowel medewerkers als externe stakeholders betrokken zijn. Het proces wordt doorlopen met medisch specialisten, verpleegkundigen, (staf)managers, patiëntvertegenwoordiging, huisartsen, VVT-instellingen, omliggende gemeenten en zorgverzekeraars. Gedurende dit proces wordt relevante informatie opgehaald en besproken om uiteindelijk tot een besluit te komen.

Vraag 3

Kunt u uiteenzetten met welke partijen op welke momenten overleg over de toekomst van het ziekenhuis gevoerd is?

De focus heeft, aldus Gelre ziekenhuizen, eerst gelegen op interne gesprekken, inclusief de cliëntenraad. Deze interne gesprekken liepen van september 2020 tot medio april 2021. Momenteel lopen er gesprekken met de externe stakeholders, waarbij ook omliggende gemeenten worden betrokken. Deze gesprekken lopen tot en met komend najaar. Daarna is het ziekenhuis van plan een besluit te nemen. Zij streven ernaar dit nog in 2021 te doen.

Vraag 4

Klopt het dat het regiobeeld van Apeldoorn/Zutphen terug te vinden is via de website van De Juiste Zorg op de Juiste Plek, en dat dit een document van slechts enkele pagina’s is? Zo ja, deelt u de mening dat dit regiobeeld kwalitatief ondermaats is?2

Het regiobeeld op de website van de Juiste Zorg op de Juiste Plek is een korte samenvatting van het regiobeeld wat is opgesteld door zorgverzekeraar Zilveren Kruis. Het volledige regiobeeld is door Zilveren Kruis besproken met stakeholders in de regio. Dat is ook waar regiobeelden primair voor bedoeld zijn. Het regiobeeld dient het goede gesprek in de regio te ondersteunen en dus is het aan regionale partijen om een vorm te kiezen die zij het meest passend vinden. Het regiobeeld is voor partijen uit de regio een startpunt geweest om de actuele thema’s in de regio te bespreken en in gezamenlijkheid vanuit probleemanalyse oplossingsrichtingen uit te werken. Dit proces is nog volop gaande.

Vraag 5

Indien reeds een regiobeeld is opgesteld, wat zegt deze over de toekomstige demografische ontwikkelingen en de bijbehorende zorgvraag? Op welke manier wordt deze informatie betrokken bij besluitvorming over de toekomst van het ziekenhuis in Zutphen?

Zorgverzekeraars Zilveren Kruis en VGZ maken onderdeel uit van de groep met stakeholders die door de Raad van Bestuur van Gelre Ziekenhuizen zijn uitgenodigd om de verschillende mogelijkheden voor de toekomstige inrichting van het ziekenhuis te verkennen. Binnen dit traject wordt er gebruik gemaakt van verschillende analyses, waaronder het opgestelde regiobeeld. De demografische ontwikkelingen en de bijbehorende zorgvraag zijn onderdeel van dit regiobeeld. Daarnaast heeft Gelre ziekenhuizen met intern en extern beschikbare data, analyses verricht met betrekking tot ontwikkelingen in de zorgvraag. Daaruit blijkt een sterke groei van het aantal 65-plussers. Alleen al in de gemeenten die tot het verzorgingsgebied van Gelre Zutphen worden gerekend, groeit dit aantal tot 2040 met 28%. Zo’n 70% van de mensen van 65 jaar en ouder heeft een chronische ziekte. Dat betekent dat Gelre ziekenhuizen – met ook nog eens een krapper wordende arbeidsmarkt – te maken krijgt met een sterke toename van de zorgvraag. Samen met de huisartsen en de overige zorgaanbieders uit de regio zijn zij zich hierop aan het voorbereiden, onder meer door zorg anders te organiseren.

Vraag 6

Kunt u aangeven welke cijfers beschikbaar zijn over de aantallen bezoeken aan de spoedeisende hulp (SEH) van het ziekenhuis in Zutphen?

Gelre ziekenhuizen verricht analyses met betrekking tot de aantallen bezoeken aan de spoedeisende hulp (SEH) van zowel locatie Apeldoorn als Zutphen. Er wordt daarbij ook gekeken naar de aantallen in de avond, nacht en weekenden, de verwachtingen over de volumes in de toekomst en het type zorgvragen dat gezien wordt. Deze analyses zullen niet alleen helderheid geven over de kwantiteit van zorg, maar ook over de kwaliteit van zorg (op dit moment en in de toekomst).
Hieronder vindt u de cijfers die beschikbaar zijn gesteld door Gelre ziekenhuizen.

Vraag 7

Kunt u aangeven hoe vaak er stops zijn bij de SEH van het ziekenhuis in Zutphen, Deventer en Apeldoorn? Oftewel, hoe vaak komt het voor dat een ziekenhuis tijdelijk geen extra patiënten meer kan opvangen die via 112/ambulance binnenkomen?

Een SEH kent een presentatiestop op het moment dat de ambulance niet meer bij de SEH terecht kan met patiënten, omdat de SEH vol ligt. Iedere SEH heeft daarmee te maken. Tijdens de coronaperiode hebben de SEH’s van Gelre ziekenhuizen een paar keer een korte presentatiestop gehad van 2 uur, in Apeldoorn gebeurde dat 8 keer en in Zutphen 3 keer. Volgens Gelre wil dit niet zeggen dat er helemaal geen patiënten gebracht kunnen worden. Gelre ziekenhuizen heeft de afspraak dat patiënten die via de spoedpost huisartsen aangeboden worden bij de SEH, altijd geholpen worden.

Vraag 8

Welke rol is voorzien voor streekziekenhuizen, zoals het ziekenhuis in Zutphen, in het nationaal herstelplan voor de zorg na de huidige coronasituatie? Kan dit herstelplan nog invloed hebben op de toekomstplannen voor het ziekenhuis in Zutphen?

In de media en politiek wordt gesproken wordt over «het streekziekenhuis in Zutphen». Feitelijk klopt dit niet aldus Gelre ziekenhuizen. Gelre is een STZ-ziekenhuis met meerdere locaties; Apeldoorn, Zutphen en buitenpoli’s in Lochem, Epe, Dieren en Doesburg. STZ staat voor Samenwerkende Topklinische opleidingsziekenhuizen. De 26 STZ-ziekenhuizen in Nederland werken samen aan betere patiëntenzorg door patiëntgericht wetenschappelijk onderzoek, topklinische zorg en opleidingen. Daarnaast richten zij zich op de kernthema’s innovatie, medisch leiderschap en transitie van zorg.
Elk ziekenhuis heeft een plan gemaakt voor het inhalen van zorg, waarin onder andere wordt beschreven wat de omvang van de inhaalzorg is en welke mogelijkheden het ziekenhuis heeft om deze zorg te leveren in 2021. Daarbij is het heel belangrijk dat er ruimte is voor herstel van zorgpersoneel. Gelre ziekenhuizen heeft dus ook zo’n plan gemaakt. Het ziekenhuis gaat dus over zijn eigen plan voor de inhaalzorg en kan daarin zelf rekening houden met eigen ideeën over de toekomst van het ziekenhuis.
In het kader «Passende inhaalzorg MSZ»3 is afgesproken dat alle ziekenhuizen hun plannen aanleveren bij de zorgverzekeraars. De zorgverzekeraars zijn nu bezig met het creëren van inzicht in de totale omvang van de inhaalzorg en de mogelijkheid om deze zorg in 2021 te leveren. Zorgverzekeraars zijn vanuit hun zorgplicht ook verantwoordelijk voor zorgbemiddeling, zodat patiënten indien zij dat willen op een andere plek eventueel sneller kunnen worden geholpen. Daarnaast is afgesproken dat het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) zijn functie behoudt in de spreiding van COVID-19 patiënten om zo landelijk een gelijk speelveld te creëren voor opschaling. Hierin zal het ziekenhuis in Zutphen ook een rol hebben. De afspraken in het kader «Passende inhaalzorg MSZ» lopen tot eind 2021. Gedurende 2021 zal worden bezien of er voor 2022 ook afspraken nodig zijn.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoe u kan borgen dat bij eventuele voorstellen tot aanpassingen in de acute zorg in de regio Zutphen, conform de Kamerbreed aangenomen motie Van den Berg3:

Zoals mijn ambtsvoorganger heeft aangegeven in zijn brief aan uw Kamer d.d. 1 oktober 2019 (Kamerstuk 29 247, nr. 292) wordt in de toelichting bij de algemene maatregel van bestuur over de beschikbaarheid en de bereikbaarheid van acute zorg, mede naar aanleiding van de motie van het lid Van den Berg (Kamerstuk 31 016, nr. 198), aangegeven dat in de ministeriële regeling kan worden bepaald dat in het continuïteitsplan uitdrukkelijk aandacht moet worden besteed aan de eventuele gevolgen van de voorgenomen (tijdelijke) sluiting voor de spreidingsnorm, de capaciteit bij andere zorgaanbieders, het gevoelig worden van andere zorgaanbieders voor bijvoorbeeld de 45-minutennorm en de effecten op de responstijden van de ambulances. Uw Kamer heeft inmiddels een concept van deze ministeriële regeling ontvangen. De toelichting bij de concept regeling gaat in op hoe de door u genoemde motie in de concept regeling is verwerkt.

Vraag 1

Hoe staat het met de verspreiding van zelftesten voor leraren in het primair en voortgezet onderwijs, zodat zij zichzelf kunnen testen?1

Op 19 april is gestart met de landelijke uitrol van zelftests in het primair en voortgezet onderwijs. De levering van de tests in het voortgezet onderwijs gaat in rijrondes van twee weken. In de eerste rijronde van 19 tot 30 april zijn alle scholen in het voortgezet onderwijs bezocht. Zij hebben zelftests ontvangen waarmee het personeel zich twee keer in de week preventief kan testen en de leerlingen risicogericht bij een besmetting op school.
In de eerste rijronde heeft een deel van het onderwijspersoneel van het primair onderwijs zelftests ontvangen. Het ging hierbij om 40% van de scholen. Het was de bedoeling om in deze twee weken alle scholen in het primair onderwijs zelftesten te leveren. Voor het onderwijspersoneel in het primair onderwijs waren dozen met 25 tests voorzien, waarmee zij tot de zomervakantie vooruit kunnen.Dit bleek echter niet mogelijk doordat er leveringsproblemen waren met de testen die voor het primair onderwijs bestemd waren. Ook beperkte het aantal vrije dagen als gevolg van onder meer de meivakantie de mogelijkheid tot aflevering van tests. In de tweede rijronde van 3 tot 14 mei is vervolgens een totaal van 83% van de scholen bezocht. Inmiddels zijn alle basisscholen bezocht. Daarnaast hebben scholen een eventuele meerbehoefte aan zelftests kunnen opgeven. Die testen zijn in de week van 31 mei tot 4 juni bezorgd.

Vraag 2

Heeft u ook signalen ontvangen van scholen dat er nog steeds geen zelftesten beschikbaar zijn voor hun leraren? Zo ja, hoeveel scholen hebben nog steeds geen zelftesten ontvangen en welke actie(s) onderneemt u om zo snel als mogelijk de zelftesten daar te krijgen?

Het bericht, waarnaar verwezen wordt is van 12 mei jl. Aanleiding voor dit bericht is de Stand van zakenbrief Covid-19 van 11 mei 2021, waarin uw Kamer geïnformeerd is over een achterstand in de leveringen van zelftests aan basisscholen. Op dat moment had ongeveer de helft van de basisscholen nog geen zelftests ontvangen. Onder vraag 1 heb ik u aangegeven dat deze achterstand inmiddels is ingelopen.
Wij hebben nu geen recente signalen dat scholen nog geen zelftesten hebben ontvangen. Wel hebben ongeveer 300 scholen in het primair onderwijs aangegeven te weinig testen te hebben ontvangen om al hun personeel tot aan de zomervakantie twee keer per week preventief te laten testen. De nalevering voor deze scholen is inmiddels gestart.

Vraag 3

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de zelftesten voor het voortgezet onderwijs tijdig geleverd worden aan alle middelbare scholen in Nederland, zodat scholen deze op tijd kunnen verdelen onder hun leraren en leerlingen? Klopt het dat er scholen zijn die maandag 31 maart heropenen, terwijl hun leerlingen nog geen zelftesten tot hun beschikking hebben? Acht u dit wenselijk? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik heb op het besluit voor de heropening van het voortgezet onderwijs geanticipeerd door vanaf 17 mei scholen in het voortgezet onderwijs genoeg tests te sturen om ook leerlingen preventief te kunnen testen. Hierdoor hebben alle scholen in het voortgezet onderwijs voor de heropening genoeg tests ontvangen.

Vraag 4

Waar kunnen scholen terecht indien er nog geen zelftesten geleverd zijn voor zowel leerlingen als leraren? Indien er nog geen meldpunt is, bent u bereid dit op te starten? Zo nee, waarom niet?

Er is een helpdesk beschikbaar waar scholen terecht kunnen met al hun vragen, zo ook over leveringen. Daarnaast is er sinds 21 mei een aanvraagmodule online waarmee scholen het aantal benodigde tests dat zij ontvangen kunnen aanpassen naar boven en naar beneden.

Vraag 5

Kunt u de antwoorden op deze schriftelijke vragen delen met de Kamer voor het wetgevingsoverleg Onderwijs en corona Primair en voortgezet onderwijs van 7 juni aanstaande?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «Rotterdam voorziet vertraging woningbouw door tekort aan capaciteit in rechtspraak»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte dat alleen al in Rotterdam de bouw van ruim 1.300 woningen stil ligt, omdat rechtszaken bij de Raad van State te lang duren?

De wethouder Bouwen, Wonen en Energietransitie Gebouwde Omgeving van de gemeente Rotterdam heeft zijn zorgen over de duur van de procedures bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling bestuursrechtspraak) met mij gedeeld. Hij geeft daarbij onder meer aan dat beroepszaken over bestemmingsplannen bij de Afdeling bestuursrechtspraak te lang blijven liggen. Daarbij merkt hij op dat op dit moment de bouw van 1.310 woningen in Rotterdam stilligt omdat de Afdeling bestuursrechtspraak niet binnen de gestelde termijn van zes weken, na sluiting van het onderzoek, tot een uitspraak komt.
Voorop stel ik dat ik tijdige rechtspraak en het halen van doorlooptijden van groot belang acht. Om te beoordelen in hoeverre sprake is van een te lange doorlooptijd bij de Afdeling bestuursrechtspraak is van belang welke wettelijke termijnen gehanteerd worden voor de behandeling van beroepen tegen bestemmingsplannen waarin woningbouwprojecten zijn opgenomen of een omgevingsvergunning, waarbij met toepassing van artikel 2.12, eerste lid, onder a, onder 3°, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van het bestemmingsplan (en het inpassingsplan of de beheersverordening) wordt afgeweken.
Voor de totale proceduretijd van beroepen is overigens van belang dat beroepen tegen bestemmingsplannen in eerste en enige aanleg door de Afdeling bestuursrechtspraak worden behandeld, terwijl tegen omgevingsvergunningen eerst beroep bij de rechtbank en daarna hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak openstaat.
De Afdeling bestuursrechtspraak doet op grond van de Wet ruimtelijke ordening binnen twaalf maanden na afloop van de beroepstermijn uitspraak op een beroep tegen een besluit omtrent vaststelling van een bestemmingsplan, tenzij het bestemmingsplan een gebrek kent en de Afdeling bestuursrechtspraak de gemeenteraad in de gelegenheid stelt het gebrek in het bestreden besluit te herstellen of te laten herstellen (zogenoemde bestuurlijke lus). Dan geldt de door de Afdeling bestuursrechtspraak bepaalde termijn.
Voor woningbouwprojecten waarbij wordt afgeweken van het geldende bestemmingsplan kent de Crisis- en herstelwet een kortere termijn. Op grond van de Crisis -en herstelwet beslist de Afdeling bestuursrechtspraak binnen zes maanden na afloop van de beroepstermijn, tenzij de bestuurlijke lus wordt toegepast. Dan geldt dat de Afdeling bestuursrechtspraak binnen zes maanden na de tussenuitspraak einduitspraak doet. Deze termijn van zes maanden geldt bij bestemmingsplannen waarin de bouw van meer dan 11 woningen in een aaneengesloten gebied of de herstructurering van een woon- en werkgebied is opgenomen, alsmede bij een omgevingsvergunning waarbij met toepassing van artikel 2.12, eerste lid, onder a, onder 3°, Wabo van het bestemmingsplan wordt afgeweken.
Tenslotte geldt dat de Afdeling bestuursrechtspraak binnen zes weken na de sluiting van het onderzoek schriftelijk uitspraak doet. Deze termijn kan in bijzondere omstandigheden met ten hoogste zes weken worden verlengd (artikel 8:66 van de Algemene wet bestuursrecht).
Uit het jaarverslag van de Raad van State over 2020 blijkt dat de Afdeling bestuursrechtspraak bij het overgrote deel van de zaken tijdig uitspraak doet.2 Dit neemt niet weg dat bij een deel van de omgevingsrechtelijke zaken, waaronder ook zaken over woningbouwprojecten, de doorlooptijden bij de Afdeling bestuursrechtspraak op dit moment langer zijn dan wenselijk wordt geacht. Uit informatie van de Afdeling bestuursrechtspraak komt naar voren dat er diverse oorzaken zijn die kunnen leiden tot langere afdoeningstermijnen. Langere doorlooptijden worden niet alleen veroorzaakt door de gevolgen van de Covid-19 pandemie, die de voortgang en afhandeling van veel zaken heeft bemoeilijkt en ook vertraagd onder meer door uitval en uitstel van zittingen. De oorzaken van de verlengde doorlooptijden zijn ook gelegen in de voorbereiding van de zaken, onder meer over formaliteiten, processuele complicaties in het vervolg van de behandeling van de zaken, het grote aantal partijen dat procedeert, complexiteit van gebiedsontwikkeling als zodanig, prejudiciële vragen over de toepassing van het Europees recht en soms ook de beperkte kennis en ervaring van procesgemachtigden van bestuursorganen met het procederen bij de Afdeling bestuursrechtspraak. Daarnaast is ook het grote aandeel Chw-zaken in de totale voorraad een factor. Als er meer zaken binnen zes maanden moeten worden afgewerkt, blijkt het ook lastig binnen die termijn uitspraak te doen. Als voorrang moet worden gegeven aan Chw-zaken, dan ontstaat verdringing bij andere zaken.
Over de in het Financieel Dagblad aangehaalde woningbouwprojecten kan ik het volgende berichten. In twee zaken die de gemeente Rotterdam noemt, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak gedaan. Het betreft allereerst het bestemmingsplan «Piekstraat Punt». In deze zaak is buiten de termijn van zes maanden een tussenuitspraak gedaan (binnen acht maanden) met een opdracht aan de gemeenteraad van Rotterdam om geconstateerde gebreken in het bestemmingsplan te herstellen. Eén uitspraak betreft het bestemmingsplan Boezembocht-Veilingterrein Nieuw-Kralingen waarin buiten de termijn van zes maanden uitspraak is gewezen (ongeveer tien maanden). Het hoger beroep tegen de omgevingsvergunning voor het gebouw The Modernist (Weenapoint) is sinds januari 2021 bij de Afdeling bestuursrechtspraak in behandeling. Wat betreft het woningbouwproject ter plaatse van de Pannekoekstraat, kan ik melden dat deze zaak momenteel bij de rechtbank ligt en niet bij de Afdeling bestuursrechtspraak.

Vraag 3

Hoeveel woningbouwprojecten liggen stil omdat zaken te lang bij de rechter liggen?

Ik kan op basis van de beschikbare gegevens niet aangeven hoeveel beroepszaken over woningbouwprojecten niet binnen wettelijke termijnen worden afgedaan en derhalve te lang bij de rechter liggen. De Afdeling bestuursrechtspraak maakt in haar administratie geen onderscheid tussen woningbouwprojecten enerzijds en andere omgevingsrechtelijke zaken anderzijds. De Rechtspraak maakt in zijn Jaarverslag evenmin onderscheid in reguliere bestuurszaken3. Wel houden zowel de Afdeling bestuursrechtspraak als de rechtbanken de gemiddelde doorlooptijden bij.
Wat betreft de Afdeling bestuursrechtspraak, verwijs ik verder naar het antwoord bij vraag 2.

Vraag 4

Hoeveel rechtszaken over bouwprojecten waren er per jaar onder de rechter tussen 2016 en 2021?

Zie ook vraag 3.

Vraag 5

Wat was de gemiddelde doorlooptijd van rechtszaken over bouwprojecten per jaar tussen 2016 en 2021?

Ik beantwoord deze vraag in samenhang met vraag 6.

Vraag 6

Hoeveel bouwplannen liggen totaal landelijk inmiddels meer dan zes maanden bij de rechter?

De gemiddelde doorlooptijd voor hoofdzaken in de Omgevingskamer van de Afdeling bestuursrechtspraak bedroeg in:
In het Jaarverslag van de Rechtspraak 2020 wordt vermeld dat de gemiddelde doorlooptijd van beroepen in bestuurszaken bij rechtbanken in 2020 37 weken bedroeg, tegenover 34 weken in 2019.4

Vraag 7

Deelt u de vrees dat achterstanden bij rechtbanken verder oplopen doordat meer mensen een rechtszaak kunnen aanspannen na een eerdere uitspraak van de Raad van State?2

Zoals ik bij de beantwoording van de vragen van de leden Koerhuis en Minhas over het bericht «Vertraging woningbouw dreigt na uitspraak Raad van State»6 7 heb aangegeven kunnen de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van 14 april 2021, ECLI:NL:RVS:2021:786, en 4 mei 2021, ECLI:NL:RVS:2021:953, mogelijk leiden tot langere doorlooptijden van procedures bij de bestuursrechter over omgevingsrechtelijke projecten.

Vraag 8

Welk deel van de extra middelen om achterstanden door de Coronacrisis weg te werken is besteed aan de behandeling van rechtszaken over bouwprojecten?

Ik beantwoord deze vraag in samenhang met vraag 9.

Vraag 9

Welk deel van de extra middelen voor dit jaar wordt besteed aan de behandeling van rechtszaken over bouwprojecten?

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft geen extra middelen ontvangen om achterstanden weg te werken, ook niet vanwege de coronacrisis. Aan de Raad voor de rechtspraak zijn voor de rechtbanken bij Voorjaarsnota extra middelen toegekend voor het afdoen van zaken waaronder ook een deel voor het afdoen van achterstanden als gevolg van Corona. Deze middelen zijn niet gespecificeerd naar onderdelen en zijn daarmee dan ook niet specifiek aan bouw-gerelateerde zaken toegekend.