Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de Spoedeisende Hulp (SEH) van het LangeLand Ziekenhuis drie dagen per week sluit door een tekort aan SEH-artsen?1

Ja, ik ben bekend met het artikel.

Vraag 2

Klopt het dat het Capaciteitsorgaan de afgelopen jaren, ondanks een structureel tekort zoals duidelijk geworden uit de arbeidsmarktmonitor en verzoeken van veldpartijen, spreken van een tekort aan 600 SEH-artsen?

De opleiding tot SEH-arts wordt door de overheid bekostigd volgens dezelfde systematiek als de opleidingen tot medisch specialist. De jaarlijkse opleidingsbehoefte wordt geraamd door het Capaciteitsorgaan. Daarbij wordt rekening gehouden met tal van factoren, zoals demografie, vakinhoudelijke ontwikkelingen, epidemiologie, vacaturegraad etc. De beroepsgroep, met inbegrip van de Nederlandse Vereniging van SEH-artsen, is nauw betrokken bij het opstellen van deze raming. Volgens het huidige advies van het Capaciteitsorgaan zijn jaarlijks 40 nieuwe opleidingsplaatsen voor SEH-artsen nodig. Deze worden beschikbaar gesteld en volledig benut. De afgelopen jaren is het aantal SEH-artsen flink toegenomen en dat zal ook de komende jaren het geval zijn. Overigens ligt de verlening van acute medische zorg niet alleen in handen van SEH-artsen, maar zijn daarbij ook andere artsen en medisch specialisten betrokken. Eind van dit jaar brengt het Capaciteitsorgaan een nieuw instroomadvies uit. Na het verschijnen van dat advies zal ik de Kamer informeren over de instroom in de bekostigde medische vervolgopleidingen in de komende jaren.

Vraag 3

Bent u het eens dat de SEH-artsen op de SEH van enorme meerwaarde zijn, omdat juist deze artsen opgeleid zijn om in acute situaties een juiste inschatting te maken welke diagnose gesteld kan worden en in het vervolg daarvan welke behandeling ingezet kan worden?

SEH-artsen worden breed opgeleid om binnenkomende acute patiënten op de SEH snel en adequaat te kunnen diagnosticeren en behandelen. Ik ben er van overtuigd dat SEH-artsen en het goede werk dat ze verrichten bijdragen aan de kwaliteit van de spoedzorg.
Dat niet elke SEH een SEH-arts tot zijn beschikking heeft, betekent niet dat de kwaliteit van de acute zorg op deze SEH’s in het geding is. Welke zorgprofessionals er op elke SEH gedurende openingstijden minimaal aanwezig moeten zijn om de kwaliteit van zorg te kunnen borgen, staat beschreven in de landelijke veldnormen uit het Kwaliteitskader Spoedzorgketen. In Nederland zijn medisch specialisten ook bekwaam om spoedzorgvragen te diagnosticeren en te behandelen, indien ze minimaal de cursus Advanced Life Support en de cursus Advanced Pediatric Life Support hebben afgerond. Het is aan de aanbieders van spoedzorg om te bepalen hoe de bemensing van hun eigen SEH wordt ingericht, mits ze voldoen aan de normen uit het Kwaliteitskader Spoedzorgketen.

Vraag 4

Bent u het eens dat we juist in de afgelopen coronaperiode gezien hebben dat deze juiste triage op de SEH van groot belang was en is?

De Covid-19 pandemie heeft ons laten zien wat schaarste in de zorg is. In tijden van krapte is het extra van belang om de zorg zo slim mogelijk te organiseren. Triage draagt hieraan bij doordat patiënten door juiste triage zo snel mogelijk de best passende behandeling kunnen ontvangen en het de in-, door- en uitstroom van patiënten bevordert. Goede triage is daarom belangrijk; niet alleen vanwege Covid-19 en op de SEH, maar juist in elke acute situatie en op iedere plek in de spoedzorgketen.

Vraag 5

Wat is uw reactie op het voorgenomen besluit van het College Geneeskundig Specialismen van 6 juli jl. om het profiel van spoedeisende geneeskunde niet als specialisme te erkennen?

Ik heb kennisgenomen van het voornemen van het CGS om de aanvraag tot het erkennen van het profiel van spoedeisende geneeskunde als specialisme af te wijzen. Dit voorgenomen besluit ligt tot 7 oktober 2022 voor ter consultatie. Belanghebbenden kunnen hun zienswijze op het voorgenomen besluit naar voren brengen. Na afloop van de consultatieronde zal het CGS een definitief besluit op deze aanvraag nemen. Vooruitlopend op het definitieve besluit zal ik nog niet reageren.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten hoe de erkenningsprocedure met betrekking tot een medisch specialisme eruitziet?

Een erkenningsprocedure begint met een aanvraag van de betreffende representatieve vereniging aan het CGS van de KNMG tot aanwijzing van een deelgebied van de geneeskunde als geneeskundig specialisme.
Doorgaans stelt het CGS daarop een adviescommissie in om hem over de aanvraag te adviseren. De adviescommissie toetst een aanvraag aan 10 criteria, o.a. dat het specialisme de individuele gezondheidszorg in Nederland betreft en dat het specialisme voorziet in een maatschappelijke behoefte. Deze zijn opgenomen in het Toetsingskader specialismen van het CGS.
Nadat een advies is uitgebracht, neemt het CGS een ontwerpbesluit waarin het zijn voornemen kenbaar maakt om de aanvraag af te wijzen of te honoreren.
Dat ontwerpbesluit legt het CGS vervolgens voor advies voor aan enkele relevante partijen. Tegelijkertijd bericht het CGS over dit ontwerpbesluit in Medisch Contact, het officiële orgaan van de KNMG. Met die berichtgeving start een publieke consultatieronde.
Na verloop van de adviesronde verzamelt het CGS de uitgebrachte adviezen, bepaalt het in hoeverre het de adviezen overneemt in het ontwerpbesluit, en neemt vervolgens een definitief besluit. Dat besluit is een privaatrechtelijk besluit, dat niet valt onder de werking van de Algemene wet bestuursrecht.
Dat besluit legt het CGS vervolgens overeenkomstig de Wet BIG voor instemming aan mij voor. Daarop neem ik een besluit inhoudende de instemming of de weigering tot instemming met dat besluit. Ik kan mij voor die besluitvorming laten adviseren door het Zorginstituut Nederland.
Mijn besluit wordt tenslotte in de Staatscourant gepubliceerd. Mijn besluit is een publiekrechtelijk besluit, waarop de Algemene wet bestuursrecht van toepassing is.

Vraag 7

Hoe kan het dat, in tegenstelling tot alle andere Europese landen, spoedeisende geneeskunde (en daarbij de artsen) in Nederland geen erkend medisch specialisme is?

In Nederland is de SEH-arts een sinds 2008 door de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) erkend profiel. De titel SEH-arts is niet beschermd via de Wet BIG zoals bij de erkende specialistentitels. De KNMG heeft de titel met toevoeging KNMG (het dienstmerk) via een privaatrechtelijke regeling beschermd. Voor een profielopleiding gelden eisen die vergelijkbaar zijn met een specialistenopleiding.
De spoedeisende geneeskunde opleidingen zijn niet in alle (Europese) landen hetzelfde. De opleiding duurt in andere landen vaak vijf jaar, terwijl de opleiding tot SEH-arts in Nederland een driejarige (vervolg)opleiding betreft.

Vraag 8

Bent u het eens dat juist in de komende jaren, waarin we meer gaan inzetten op zinnige zorg middels het Integraal Zorgakkoord en in het licht van de op handen zijnde beleidsagenda acute zorg, wetenschappelijk onderzoek naar SEH-geneeskunde van groot belang is? Zo ja, bent u het eens het een meerwaarde is wanneer er een leerstoel SEH-geneeskunde is, bekleed door een SEH-arts?

Wetenschappelijk onderzoek is van essentieel belang bij het opdoen van kennis over goede en doelmatige zorg. De geleerde lessen dragen bij aan het vinden van de best mogelijke oplossing voor zorgvragen. Of en op welke onderwerpen leerstoelen worden bekleed, is aan de Nederlandse universiteiten. Evenals het aanstellen van beoogde hoogleraren die de leerstoelen moeten bekleden.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de wijdverspreide kritiek op het wetsvoorstel voor de nieuwe, permanente «coronawet»? Zo ja, hoe reflecteert u op deze kritiek?1

Allereerst hecht ik eraan te benadrukken dat het hier niet gaat om een «coronawet» maar om de eerste tranche van de wijziging van de Wet publieke gezondheid. Dit nog in voorbereiding zijnde wetsvoorstel ziet niet specifiek op corona maar op de bestrijding van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan.
Ik heb kennisgenomen van de diverse beschouwingen op het in voorbereiding zijnde wetsvoorstel. De kritiek had betrekking op de consultatieversie. De consultatieversie van het wetsvoorstel is voorgelegd aan verschillende (advies)organen, bestuurlijke partners en andere instanties. Daarnaast is de consultatieversie op 8 juni 2022 openbaar in consultatie gebracht, via www.internetconsultatie.nl. Deze stappen in het proces zijn bedoeld om de gedachten en wensen van een ieder te verzamelen. In de memorie van toelichting is aangegeven hoe met de uitkomsten van de consultatie en adviezen is omgegaan. De inbreng heeft op onderdelen geleid tot aanpassing van het wetsvoorstel. Op 21 juli jl. is het aangepaste wetsvoorstel ter advisering voorgelegd aan de Afdeling advisering van de Raad van State. Op 25 augustus 2022 ontving ik het advies van de Afdeling. Momenteel wordt het nader rapport opgesteld en wordt het wetsvoorstel waar nodig aangepast. Naar verwachting wordt het wetsvoorstel in september 2022 aanboden aan uw Kamer.

Vraag 2

Waarom hebt u ervoor gekozen dit wetsvoorstel pas tijdens het zomerreces naar de Kamer te laten komen, terwijl deze wet na de zomer al zou moeten worden ingevoerd? Bent u het eens dat dit de Kamer weinig ruimte laat om zich in te lezen en hun controlerende taak uit te voeren?

Naar verwachting wordt het wetsvoorstel in september aan de Tweede Kamer aangeboden. In mijn brief van 4 mei 2022 heb ik de Tweede Kamer gevraagd om het wetsvoorstel vervolgens zo snel mogelijk te behandelen. Het is aan de Tweede Kamer zelf om te bepalen binnen welke termijn deze behandeling vervolgens plaatsvindt.

Vraag 3

Kunt u uitleggen waarom er zoveel haast is bij het implementeren van deze nieuwe wet, aangezien het coronavirus op dit moment niet voor veel zieken en/of druk op de zorg zorgt en het virus gezien de normale epidemiologische ontwikkeling alleen maar minder schadelijk zal worden?

De Eerste Kamer heeft op 17 mei 2022 niet ingestemd met de vijfde verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19. Er bestaan vanaf 20 mei 2022 geen specifieke wettelijke grondslagen meer om verplichtende collectieve maatregelen te kunnen treffen mochten deze nodig zijn. Het doel van het wetsvoorstel is niet om coronamaatregelen wettelijk te verankeren. Het wetsvoorstel voorziet in bevoegdheidsgrondslagen voor het nemen van collectieve maatregelen ten behoeve van de bestrijding van een epidemie van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan. De verspreiding van dergelijke infectieziekten levert een gevaar op voor de volksgezondheid. Het is dan zaak om snel te kunnen handelen en, indien noodzakelijk en proportioneel, ook verplichtende collectieve maatregelen te kunnen nemen om de (verdere) verspreiding te voorkomen. De beoordeling van de epidemiologische noodzaak komt aan de orde bij zowel het aanwijzen van een infectieziekte in de groep A1 als bij het daadwerkelijk inzetten van de bevoegdheid. Ik ben voornemens in het wetsvoorstel te verankeren dat bij het nemen van maatregelen steeds de noodzakelijkheid – d.w.z. de epidemiologische noodzaak – en proportionaliteit moeten worden afgewogen.

Vraag 4

Kunt u uitleggen welke, epidemiologische noodzaak er is om verscheidene coronamaatregelen wettelijk te verankeren in de Wet publieke gezondheid (Wpg)?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Waarom moeten deze ingrijpende en grondrechtbeperkende maatregelen permanent in de wet verankerd worden, gelet op het feit dat voor de effectiviteit van de maatregelen, zoals het dragen van mondkapjes, een test- en quarantaineplicht en het houden van 1.5 meter afstand, nog altijd geen wetenschappelijke onderbouwing is en de afgelopen twee jaar bovendien hebben laten zien dat zij weinig tot geen verschil hebben gemaakt?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4, wordt met het wetsvoorstel niet beoogd om ingrijpende en grondrechtbeperkende maatregelen permanent wettelijk te verankeren. Het wetsvoorstel voorziet in bevoegdheidsgrondslagen voor de bestrijding van de epidemie van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan. De verspreiding van dergelijke infectieziekten levert een gevaar op voor de volksgezondheid. Het is dan zaak om snel te kunnen handelen en, indien noodzakelijk en proportioneel, ook verplichtende collectieve maatregelen te kunnen nemen om de (verdere) verspreiding te voorkomen. Het wetsvoorstel bevat juist waarborgen om de uitoefening van grondrechten bij het nemen van dergelijke maatregelen zo min mogelijk te beperken. Daarbij verankert dit wetsvoorstel dat wanneer maatregelen worden genomen steeds de noodzakelijkheid en proportionaliteit moeten worden afgewogen. De stelling dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit van de maatregelen en dat deze maatregelen weinig tot geen verschil hebben gemaakt in de bestrijding van covid-19, deel ik niet, aangezien de werkzaamheid van deze pakketten aannemelijk is gemaakt door experts van het RIVM.

Vraag 6

Waarom zijn de verschillende bestuursorganen, zoals de veiligheidsregio’s, niet betrokken geweest bij het opstellen van dit wetsvoorstel?

Bij het opstellen van het wetsvoorstel zijn diverse koepelorganisaties betrokken. Zo zijn onder meer het Veiligheidsberaad, de VNG en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters uitgenodigd om een reactie te geven op de consultatieversie van het wetsvoorstel. Gedurende de consultatieperiode is er ook overleg geweest met deze partijen. De door hen ingezonden consultatiereactie is verwerkt in het wetsvoorstel dat voor advies is voorgelegd aan de Afdeling advisering van de Raad van State.

Vraag 7

Is het feit dat de Eerste Kamer de tijdelijke coronawet heeft weggestemd niet een duidelijk teken dat er in Nederland geen noodzaak en geen draagvlak meer is voor de coronamaatregelen? Waarom geeft u hieraan geen gehoor?

Voor wat betreft de coronaepidemie bevinden we ons momenteel in een gunstige epidemiologische situatie. Het aantal opnames van mensen met COVID-19 op de IC en in de kliniek is gelukkig laag. Daarom zijn er momenteel ook geen verplichtende (collectieve) maatregelen nodig ter bestrijding van deze epidemie. Tegelijkertijd heeft het virus ons vaker verrast en daarom bereiden we ons op verschillende manieren voor op een eventuele opleving van het virus. Een onderdeel van deze voorbereiding is het creëren van bevoegdheidsgrondslagen op basis waarvan verplichtende collectieve maatregelen getroffen kunnen worden ter bestrijding van de epidemie van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan. Het feit dat het kabinet deze juridische basis mogelijk wil maken, betekent niet dat deze collectieve maatregelen ook automatisch zullen worden getroffen. COVID-19 is in het in voorbereiding zijnde wetsvoorstel nog geen A1-infectieziekte. In geval een infectieziekte in het belang van de volksgezondheid wordt aangewezen als behorend tot de groep A1 en als de epidemiologische situatie noopt tot het treffen van maatregelen ter bestrijding van die A1-infectieziekte, dient er een separate procedure doorlopen te worden. Een belangrijk onderdeel van dit wetsvoorstel is het borgen van een passende parlementaire betrokkenheid hierbij.

Vraag 8

Op basis van welke criteria worden de maatregelen in deze permanente coronawet afgekondigd? Is hiervoor een protocol opgesteld? Zo ja, hoe ziet dat eruit en op basis van welke wetenschappelijke inzichten is dit vormgegeven?

Er vanuit gaande dat met de «permanente coronawet» het voorstel van de eerste tranche wijziging Wet publieke gezondheid wordt bedoeld:
Op 25 augustus 2022 ontving ik het advies van de Raad van State. Momenteel wordt het nader rapport opgesteld en wordt het wetsvoorstel waar nodig aangepast. Naar verwachting wordt het wetsvoorstel in september 2022 aanboden aan uw Kamer.
Daarmee is het nu nog te vroeg om deze vragen inhoudelijk van antwoord te kunnen voorzien.

Vraag 9

Op basis van welke criteria worden de ingevoerde maatregelen weer afgeschaald? Wie bepaalt dat en op basis waarvan?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Waarom gaat u de maatregelen permanent wettelijk verankeren, terwijl wij nog in afwachting zijn van de evaluatie over de genomen maatregelen van de afgelopen twee jaar?

Ik verwijs hiervoor naar het antwoord op vraag 3.

Vraag 11

Worden de wettelijk verankerde maatregelen potentieel ook gebruikt voor andere/toekomstige virusuitbraken? Kunnen wij nu verwachten dat dergelijke maatregelen iedere winter van kracht zullen worden?

De coronacrisis heeft laten zien dat Nederland goed voorbereid moet zijn op epidemieën die een dreiging zijn voor de volksgezondheid en dat verbetering in de infrastructuur van de infectieziektebestrijding noodzakelijk is. Hiertoe heb ik uw Kamer op 20 mei 2022 geïnformeerd middels een beleidsagenda gericht op de pandemische paraatheid van de zorg en infectiebestrijding.2 Onderdeel van deze beleidsagenda is aanpassing van de Wpg voor een effectievere bestrijding van toekomstige epidemieën. Het wetsvoorstel Eerste tranche wijziging Wet publieke gezondheid heeft mede tot doel het creëren van een adequaat wettelijk instrumentarium om ten behoeve van de volksgezondheid verplichtende collectieve maatregelen te kunnen treffen ter bestrijding van de epidemie van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan.
Voor de vraag wanneer deze maatregelen kunnen worden genomen verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 8.

Vraag 12

Hoe zet u de immense schade die de coronamaatregelen de afgelopen twee jaar aan de samenleving hebben toegebracht af tegen de geringe werking die zij hebben gehad op het indammen van het virus?

We hebben ter bestrijding van de coronaepidemie veel gevraagd van de samenleving. Niet alleen op financieel-economisch, maar ook op sociaal-maatschappelijk vlak. Door middel van ruimhartige steunmaatregelen heeft het kabinet getracht de pijn zo veel als mogelijk te verzachten, maar dat niet neemt weg dat velen geleden hebben onder de epidemie en de maatregelen ter bestrijding ervan. Tegelijkertijd waren deze maatregelen noodzakelijk om de infecties met het virus af te remmen, en daarmee de zorgketen toegankelijk te houden en de kwetsbaren in onze samenleving te beschermen. Bij het treffen van deze maatregelen heeft het kabinet deze doelen afgezet tegen de kosten in brede zin. Zij is bij deze afweging dan ook breed geadviseerd, niet alleen voor wat betreft epidemiologische noodzaak van de maatregelen, maar ook voor wat betreft de financieel-economische en sociaal-maatschappelijke kosten ervan. De verhouding tussen de doelmatigheid van de maatregelen, de proportionaliteit alsook de subsidiariteit ervan is daarbij continu in ogenschouw genomen.

Vraag 13

Hoe zet u het permanent schenden van de rechten en vrijheden van mensen af tegen het te vergeefs pogen een virus te bestrijden dat voor het overgrote deel van de samenleving niet gevaarlijk is en zich door de muterende aard bovendien eigenlijk niet laat indammen? Kunt u een uitgebreide analyse geven?

De stelling over het permanent schenden van de rechten en vrijheden van mensen, deel ik niet. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 5 al aangaf, kan de verspreiding van dergelijke infectieziekten een gevaar opleveren voor de volksgezondheid. Het is dan zaak om snel te kunnen handelen en, indien noodzakelijk en proportioneel, ook verplichtende collectieve maatregelen te kunnen nemen om de (verdere) verspreiding te voorkomen. Het wetsvoorstel bevat juist waarborgen om de uitoefening van grondrechten bij het nemen van dergelijke maatregelen zo min mogelijk te beperken. Daarbij verankert dit wetsvoorstel dat wanneer maatregelen worden genomen steeds de noodzakelijkheid en proportionaliteit moeten worden afgewogen. De regering en de beide Kamers van de Staten-Generaal hadden samen, met de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 (Twm), een zorgvuldig, democratisch gelegitimeerd besluitvormingsproces ingericht, zowel voor verlenging van de Twm als voor het nemen van maatregelen. De Twm had een aanvankelijke geldingsduur van maximaal drie maanden en de wet voorzag in een verlengingsprocedure waarbij de parlementaire betrokkenheid wettelijk was gewaarborgd. Maatregelen werden genomen bij ministeriële regeling, in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad, en nagehangen bij beide Kamers. Aan beide Kamers kwam daarbij het gebruikelijke instrumentarium toe om de besluitvorming te beïnvloeden. De Tweede Kamer had bovendien de mogelijkheid om niet in te stemmen met ministeriële regelingen waarin de maatregelen waren vervat. Deze maatregelen werden hierdoor niet van kracht c.q. kwamen van rechtswege te vervallen. Ik ben voornemens in de Eerste tranche wijziging Wet publieke gezondheid ook een zorgvuldig en democratisch besluitvormingsproces voor te stellen.
Ook de stelling over het tevergeefs pogen een virus te bestrijden dat voor het overgrote deel van de samenleving niet gevaarlijk is en zich door de muterende aard bovendien eigenlijk niet laat indammen deel ik niet. Daarbij verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 14

Heeft u een analyse gemaakt van de schade die het permanent invoeren van deze maatregelen gaat opleveren bij iedere opvlamming van het coronavirus? Zo ja, kunt u deze met de Kamer delen en kunt u hierbij aangeven welke afwegingen op basis van welke inzichten u heeft gemaakt?

Het voorzien in een juridische basis voor verplichtende collectieve maatregelen ter bestrijding van een epidemie van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan, betekent niet dat deze maatregelen permanent gaan gelden. Pas wanneer een dergelijke infectieziekte is ingedeeld als een A1-ziekte zullen collectieve maatregelen ingezet kunnen worden, mits noodzakelijk en proportioneel. Zoals ik aangaf in mijn antwoord op vraag 5 is een belangrijk onderdeel van dit wetsvoorstel het borgen van een passende parlementaire betrokkenheid hierbij. Het kabinet laat zich bij het eventueel nemen van collectieve maatregelen adviseren door het OMT, uitvoeringsorganisaties en het Maatschappelijk Impact Team. Daarnaast kunnen de uitgewerkte sectorplannen de basis vormen voor de te nemen maatregelen bij een eventuele opleving van het coronavirus, zoals in juni jl. gecommuniceerd aan uw Kamer in de brief over de lange termijn aanpak COVID-19.3 Daar de bevoegdheidsgrondslagen zoals voorgesteld in het onderhavige wetsvoorstel zien op de bestrijding van epidemieën van infectieziekten behorend tot groep A1, of een directe dreiging daarvan en geen sprake is van concrete voorgeschreven maatregelen kan er op voorhand geen kosten/baten analyse gegeven worden aangezien we de eventuele kosten van de bestrijding van een toekomstige infectieziekte op voorhand niet kunnen kennen.

Vraag 15

Wat gaat het permanent invoeren van dergelijke maatregelen het Nederlandse midden- en kleinbedrijf (MKB) en daarmee onze economie kosten? Heeft u een analyse gemaakt van hoeveel bedrijven door deze permanente wet failliet zullen gaan?

Specifiek in de lange termijn aanpak van COVID-19 is de sectorale aanpak. Aan sectoren is gevraagd een sectorplan op te stellen met werkbare preventie- en interventiemaatregelen in de eigen sector. Hierbij houden sectoren ook rekening met de kosten van het invoeren van de maatregelen die zij als werkbaar achten. In september wordt uw Kamer geïnformeerd over de uitkomsten van de sectorale aanpak. Tenslotte kan de oprichting van het Maatschappelijk Impact Team (MIT) bijdragen aan een gebalanceerde aanpak van epidemieën. Het MIT is een onafhankelijk team dat parallel en gelijkwaardig aan het OMT de regering adviseert over de aanpak van de coronaepidemie en mogelijk ook andere epidemieën met brede sociaalmaatschappelijke en economische gevolgen. Waar het OMT op medische gronden adviseert over de gezondheidssituatie, is de rol van het MIT om oog te hebben voor de sociaalmaatschappelijke en economische impact.
De gevolgen voor bedrijven en de economie hangen overigens onder meer af van de aard en omvang van de te nemen maatregelen op het moment dat er sprake is van een infectieziekte met pandemisch potentieel. Maatregelen bewegen mee met de bestrijding van een (dreigende) epidemie. De maatregelen worden telkens versoepeld waar dat kan, maar zullen worden aangescherpt als dat noodzakelijk is.

Vraag 16

Wat gaat de permanente coronawet betekenen voor het onderwijs in Nederland? Zullen leerlingen opnieuw geconfronteerd worden met schoolsluitingen, afstandsonderwijs en beperkende en schadelijke maatregelen en beperkingen op scholen? Zo ja, hoe zet u dit af tegen de enorme schade en achterstanden die kinderen en jongeren in de afgelopen twee jaar al hebben opgelopen?

Zoals ik uw Kamer heb geïnformeerd in de brief betreffende de lange termijn aanpak COVID-19, ligt de maatregel tot sluiting van fysiek onderwijs onderop de stapel van mogelijke maatregelen en heeft het open houden van fysiek onderwijs de hoogste prioriteit.4 Ervanuit gaande dat met de «permanente coronawet» het wetsvoorstel Eerste tranche wijziging Wet publieke gezondheid wordt bedoeld: ik ben niet voornemens daarin een specifieke grondslag op te nemen om sluiting van fysiek onderwijs mogelijk te maken.

Vraag 1

Bent u het eens met de stelling dat (demonstrerende) boeren zich, net als ieder ander, aan de wet moeten houden?

Ja. De wet geldt voor iedereen en demonstraties zijn geen vrijbrief voor wetsovertredingen of grensoverschrijdend gedrag.

Vraag 2

Wat zijn de instructies binnen de politie voor hun handelingsperspectief bij demonstraties van boeren? Kunt u deze interne instructies openbaar maken?

Het recht om te demonstreren is een grondrecht. Voor zover naar het oordeel van de burgemeester sprake is van een demonstratie dient deze zich actief op te stellen om de demonstratie te faciliteren. Daarbij bedient de burgemeester zich van de onder diens gezag staande politie.
De wijze waarop de politie optreedt, wordt bepaald binnen de lokale driehoek.
De politie treedt bij de handhaving van de openbare orde op onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester. Bij de handhaving van de rechtsorde is de officier van justitie het bevoegd gezag.
Rondom recente acties heeft ter ondersteuning van het bevoegd gezag bestuurlijke afstemming plaatsgevonden met vertegenwoordigers van het lokaal bestuur, OM en politie.
De volgende uitgangspunten zijn als advies voor de lokale driehoeken gedeeld met burgemeesters:
De overheid treedt zichtbaar en merkbaar op tegen blokkades en andere buitenwettelijke acties.
Demonstreren mag, blokkeren niet. De overheid begrenst vroegtijdig en treedt waar mogelijk direct op. Blokkades worden zoveel mogelijk voorkomen dan wel zo snel mogelijk beëindigd (oplopend van vrijwilligheid naar vormen van dwang/handhaving).
Blokkades op en rondom snelwegen zijn niet acceptabel. Dit is voornamelijk gelegen in:
Gevaarzetting (ongevallen, gewonden, mogelijk zelfs dodelijke slachtoffers, bermbranden, gevaarlijke stoffen).
Snelweg is geen geschikte locatie, alternatieve locaties om te demonstreren worden in overleg met het lokaal bevoegd gezag aangewezen
Artikel 2 van de Wet openbare manifestaties biedt de mogelijkheid om een betoging in verband met de verkeersveiligheid te beperken of te verbieden.
Waar directe handhaving niet mogelijk is wordt ingezet op opsporing en vervolging na de acties. Er wordt ingezet op een hoge pakkans.
Zoals gezegd is het uiteindelijk aan de betreffende burgemeester en officier van justitie – ter afstemming binnen de lokale driehoek – om te bepalen op welke wijze wordt opgetreden.

Vraag 3

Waarom leidt het rijden met een trekker op de snelweg en/of het rijden met een trekker zonder kenteken niet direct tot een bekeuring?

Het is niet toegestaan om met een landbouwvoertuig op de snel- en autowegen te rijden. De reden dat niet altijd direct een bekeuring wordt opgelegd is dat landbouwvoertuigen die worden gebruikt bij protestacties veelal niet zijn voorzien van een leesbaar kenteken. Het doen stilhouden van een rijdend landbouwvoertuig zonder kenteken, om op die manier de identiteit van de bestuurder vast te stellen, kan risico’s opleveren voor de veiligheid van medeweggebruikers of politiemedewerkers. Politiemedewerkers maken ter plaatse de afweging of hiervoor wordt gekozen.
Dat wil niet zeggen dat bestuurders van deze voertuigen wegkomen met strafbare feiten. Zoals in antwoord op vraag 4 wordt aangegeven, kan de identiteit op basis van beeldmateriaal worden vastgesteld. Na identificatie kan ook een boete worden opgelegd voor het rijden zonder kenteken.

Vraag 4

Klopt het dat, indien direct aanhouden of bekeuren niet lukt, de politie achteraf de daders opspoort? Hoe vaak is er achteraf aangehouden of bekeurd? Kunt u dit in ronde getallen uitdrukken?

Wanneer het door omstandigheden niet opportuun is om direct handhavend op te treden, is het inderdaad mogelijk dat op basis van onderzoek naar beeldmateriaal de verdachte strafrechtelijk wordt vervolgd of een sanctie wordt opgelegd op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften.
In de politiesystemen bestaat geen apart label voor boerenprotesten of voor overtredingen met landbouwvoertuigen. Het is daarom niet mogelijk om precies na te gaan hoeveel personen zijn aangehouden of bekeurd in relatie tot de protesten. Wel blijkt dat het aantal bekeuringen rond snelwegen sinds 22 juni jl. sterk is gestegen. Op die datum begonnen de protesten tegen het stikstofbeleid van de overheid. Zo nam het aantal bekeuringen voor langzaam rijdende motorvoertuigen op de snelweg fors toe. Het aantal beboete vergrijpen gelinkt aan de boerenacties ligt waarschijnlijk nog hoger.
In totaal schreven agenten de afgelopen weken in ieder geval 700 verkeersboetes uit voor overtredingen die zijn te relateren aan de boerenprotesten.
Van de ruim honderd mensen die sinds 22 juni jl. vanwege overtredingen of misdrijven rond boerenprotesten zijn aangehouden, is een kwart buiten heterdaad aangehouden. Uit het systeem is niet te achterhalen hoeveel van de bekeuringen op basis van identificatie achteraf zijn opgelegd.

Vraag 5

Wat heeft de politie nodig om het aantal achteraf opgelegde bekeuringen c.q. aanhoudingen op te schroeven?

De inzet van de politie is gericht op het voorkomen van strafbare feiten en gevaarlijke situaties alsmede op handhavend optreden bij het overschrijden van deze grenzen.
Het is belangrijk dat personen die strafbare feiten plegen daar niet mee wegkomen.
De wijze waarop in de praktijk wordt gehandhaafd, wordt afgestemd binnen de lokale driehoek.

Vraag 1

Zijn de Ministers bekend met de situatie in Suriname met betrekking tot de grote wateroverlast en de schrijnende gezondheidszorg?

Ja.

Vraag 2

Zijn de Ministers op de hoogte van de grote overstromingen, die het land teisteren, waardoor mensen huis en haard kwijtraken?

Ja. Nederland heeft steun aan Suriname geboden bij de aanpak van de wateroverlast. Vanuit het noodhulpbudget zijn er middelen vrijgemaakt waarmee UNICEF hulp heeft kunnen verlenen op het terrein van voedselvoorziening, schoon drinkwater en onderwijs. Daarnaast stelt Nederland vanuit het Dutch Risk Reduction (DRR) programma waterexperts ter beschikking om Suriname te helpen bij het in kaart brengen van de urgente waterproblemen, de structurele oorzaken daarvan en mogelijke oplossingen.

Vraag 3

Zijn de Ministers op de hoogte van de precaire situatie van de gezondheidszorg, waardoor de afgelopen maanden baby’s zijn gestorven door een gebrek aan materieel, verpleegkundigen en plaats op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU)?

De regering deelt de zorgen over de precaire situatie in de Surinaamse gezondheidszorg. De halvering van de capaciteit bij het NICU van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo zou het gevolg kunnen zijn van een tekort aan gespecialiseerde IC verpleegkundigen.
Ook is bekend dat alleen het Academisch Ziekenhuis Paramaribo een NICU heeft. De neonatale intensive care zorg is echter dermate complex dat er goede redenen kunnen zijn om deze te concentreren binnen een academische setting.
Nederland levert een bijdrage aan de duurzame hervorming van de gezondheidszorg via de detachering van oud Directeur-Generaal van het RIVM, Dhr. Sprenger, die de Surinaamse autoriteiten adviseert op dit gebied. Tevens heeft Suriname recent besloten om een deel, ca. € 8 mln., van het restant Verdragsmiddelen te besteden aan een Zorg Transitie Fonds waarmee de duurzame hervorming van de gezondheidszorg ingezet kan worden.

Vraag 4

Zijn de Ministers bekend met het feit dat er slechts een NICU is in Suriname en dat de capaciteit van tien bedden op deze afdeling op dit moment is gehalveerd?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Zijn de Ministers op de hoogte van het enorme gebrek aan zorgpersoneel in Suriname en dat er door Nederlandse en Caraïbische ziekenhuizen, waar de arbeidsomstandigheden beter zijn, actief gespecialiseerde verpleegkundigen worden geworven in Suriname?

Er is inderdaad een tekort aan zorgpersoneel in Suriname. Volgens onbevestigde berichten worden er verpleegkundigen geworven in Suriname, door diverse partijen.

Vraag 6

Zijn de Ministers bekend met het rapport «Een Belaste Relatie», een analyse van Dirk Kruijt en Marion Maks over 25 jaar ontwikkelingssamenwerking Nederland-Suriname, waarin zij beschrijven dat de Verdragsmiddelen incidenteel zijn ingezet en eigenlijk een «Verkapte vormen van begrotingssteun» waren?

Ja.

Vraag 7

Weten de Ministers dat ruim de helft van de Nederlandse Verdragsmiddelen ter beschikking kwam van het zogeheten RLA-project (Regeling Laagfrequente Aandoeningen) en dat met deze regeling Surinaamse patiënten die niet in Suriname behandeld konden worden doorverwezen werden naar Nederland, waardoor de verdragsmiddelen terugvloeiden naar Nederlandse ziekenhuizen?

Nederland heeft 3,5 miljard gulden aan Suriname toegekend na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975. Deze middelen staan bekend als de Verdragsmiddelen. Suriname heeft op basis van het Verdrag tussen Suriname en Nederland van 1975 en het Aanvullend Protocol op dit Verdrag uit 1989 het recht om zelf voorstellen in te dienen voor de besteding van de middelen. De Regeling Laagfrequente Aandoeningen was een programma voor patiënten met een ziekte met een lage incidentie die niet in Suriname behandeld konden worden. Op grond van deze regeling konden deze patiënten in Nederland geholpen worden en werden de medische kosten en de reiskosten vergoed. Hiervoor is ongeveer 68 miljoen gulden vanuit de Verdragsmiddelen ter beschikking gesteld.

Vraag 8

Zijn de Ministers het met Kruijt en Maks eens dat er geen sprake was van duurzame projecten, maar de hulp bestond uit een grote verscheidenheid aan projecten zonder duidelijk samenhangend doel?

Graag verwijzen wij naar de Kamerbrief van 6 februari 2004 waarin u een reactie vindt op de bevindingen van Dhr. Kruijt en mevr. Maks.1

Vraag 9

Zijn de Ministers voornemens om Suriname te helpen op het gebied van watermanagement en gezondheidszorg? Zo ja, zijn de Ministers van plan dat op duurzame wijze te doen in plaats van investeren in losse projecten?

Zowel op het gebied van watermanagement als gezondheidszorg is Nederland reeds betrokken. Via het Makandra-programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken wordt technische assistentie gefinancierd. Hiermee draagt Nederland op duurzame wijze bij aan de kennisopbouw binnen de Surinaamse overheid. Gezondheidszorg is een van de prioritaire sectoren voor Makandra. Bv. via de eerder genoemde detachering van Dhr. Sprenger. Ook heeft Nederland tijdens de Covid-pandemie Suriname bijgestaan, door middel van het verstrekken van medicijnen, vaccins, beschermingsmateriaal en het faciliteren van de inzet van Nederlandse gezondheidsexperts. Tevens is binnen de Twinning Faciliteit, dat samenwerking tussen maatschappelijke actoren in Suriname en Nederland bevordert, zorg en welzijn een van de sectoren waarbinnen projecten worden gefinancierd.
Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 heeft Nederland tevens expertise op het gebied van watermanagement beschikbaar gesteld. De teamleider van de Dutch Risk Reduction (DRR)-missie is begin juli jl. in Suriname geweest voor een zogenaamde «scoping mission». Op basis van diens bevindingen zal spoedig een voltallig team naar Suriname afreizen. De vervolginzet zal zich richten op adviezen voor het opzetten van een waterstrategie voor flood prevention in de binnenlanden. Middels het Makandra-programma zal Nederlandse expertise beschikbaar worden gesteld om Suriname bij te staan de adviezen te implementeren.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat de rekening voor drinkwater fors duurder gaat worden?1

Ja, de komende jaren zullen de drinkwatertarieven stijgen. De tarieven van drinkwater dienen kostendekkend te zijn (artikel 11 van de Drinkwaterwet). Als de kosten die de drinkwaterbedrijven maken voor productie en levering toenemen mogen de drinkwaterbedrijven hun tarieven verhogen. De komende jaren verwachten de drinkwaterbedrijven veel meer te moeten investeren en zullen de tarieven daarom naar verwachting stijgen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat drinkwater een primaire levensbehoefte is? Zo ja deelt u de mening dat 30 tot 35% prijsstijging (10% inflatie, 20 tot 25% investeringen vanwege klimaatgedram) onaanvaardbaar is?

Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Toegankelijkheid tot voldoende en veilig drinkwater voor iedereen is belangrijk voor de volksgezondheid en ook een Europese verplichting. Betaalbaarheid van drinkwater is in dit kader erg belangrijk. Dat de drinktarieven komend jaar stijgen met 30 tot 35% is niet aan de orde. Vitens geeft in het artikel aan dat zij voor komend jaar een tariefstijging van 10% verwacht, het is aan de aandeelhouders van Vitens om daarover te beslissen.

Vraag 3

Heeft u, zeker gezien het feit dat de bevolking al te kampen heeft met vele zaken die duurder worden, de bereidheid inzet te leveren om een prijsstijging op de primaire levensbehoefte drinkwater te voorkomen? Zo ja, graag een gedetailleerd antwoord hoe u dat gaat bewerkstelligen.

De drinkwatertarieven worden jaarlijks vastgesteld door de drinkwaterbedrijven. Als de kosten van de drinkwaterbedrijven stijgen, dan zullen de tarieven mee stijgen, dit is wettelijk zo bepaald. In algemene zin is het kabinet zich zeker bewust van de gevolgen die de inflatie van de afgelopen maanden heeft, en bekijkt het op welke wijze deze gevolgen te bestrijden zijn.

Vraag 4

Bent u het eens met het streven om voor de voorziening in ons drinkwater volledig soeverein te zijn en dus onafhankelijk van het buitenland?

We zijn afhankelijk van de natuur en geografische ligging van ons land. De watersystemen waar wij ons drinkwater uit bereiden, zowel grondwater als oppervlaktewater, zijn grensoverschrijdend. Volledig onafhankelijk zijn van het buitenland is daardoor niet mogelijk.

Vraag 1

Klopt het dat de aankoop van vakantieparken door particulieren, die ook een eigen onderneming drijven, niet in het onderzoek meegenomen is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Nee. De analyse van de overnames van vakantieparken laat zien dat de overnemende partijen ondernemingen zijn. Het onderzoek laat daarbij ook zien dat bij een aantal van de overnemende partijen particuliere investeerders betrokken zijn.

Vraag 2

Hebben de onderzoekers uit het onderzoeksrapport verkoopakten geanalyseerd? Zo ja, hoeveel? Zo nee, waarom niet en had een analyse van deze verkoopakten andere onderzoeksuitkomst(en) opgeleverd? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De onderzoekers hebben geen analyse van de koopakten uitgevoerd, omdat deze analyse niet nodig was voor de beantwoording van de onderzoeksvraag. Of een analyse van deze verkoopakten andere onderzoeksuitkomst(en) opgeleverd zou hebben, valt niet met zekerheid te zeggen.

Vraag 3

Bent u inmiddels doordrongen van de omvang van de opkoop van vakantieparken door zowel roofinvesteerders als door criminele investeerders? Zo ja, wat gaat u hier tegen doen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik heb toegezegd in het Commissiedebat van 29 september jl. ga ik met de Vitale Vakantieparken Veluwe (VVP Veluwe) in gesprek over de mogelijkheden om gemeenten te ondersteunen bij de aanpak van ongewenste gevolgen van de opkoop en herstructurering van vakantieparken. Zo kunnen we bezien wat medeoverheden nodig hebben om goed te kunnen sturen op de opkoop en herstructurering van vakantieparken en als onderdeel daarvan of aanpassingen in het ruimtelijk instrumentarium nodig zijn.
Het bestrijden van criminaliteit met betrekking tot vakantieparken staat bij gemeenten, provincies, Rijk en andere betrokken organisaties al geruime tijd op het netvlies. Het is onderdeel van de brede aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. In de brief aan uw Kamer van 26 april jl.1 heeft de Minister van JenV u hierover geïnformeerd.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat niets doen tegen de opkoop van vakantieparken in de nabije toekomst ertoe kan leiden dat er, net als in de woningmarkt onder anderen, een opkoopbescherming moet worden ingesteld waarbij het dan al te laat is, aangezien er geen nieuwe ontwikkellocaties bijkomen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Tussen 2011 en 2022 hebben op 165 Nederlandse vakantieparken transities plaatsgevonden. Het aantal transities versnelt de afgelopen twee jaar (48 in 2021 en 21 in de eerste vier maanden van 2022). De trigger voor een transitie is in veel gevallen een verkoop (78%). De meest voorkomende transitie is het uitbreiden van het aantal verhuureenheden (73%) dat ten koste gaat van het aantal kampeerplaatsen en dat zijn dan veelal jaarplaatsen. Op basis van het onderzoek van NRIT in het voorjaar van 2022 wordt verwacht dat het aantal jaarplaatsen de komende vijf jaar met 4,2% zal verminderen. Er zijn dan nog steeds 114.109 jaarplaatsen in Nederland, 5.002 minder dan momenteel. Dit geeft mij geen aanleiding om een opkoopbescherming te overwegen.

Vraag 5

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de sturingsmogelijkheden die gemeenten hebben wel opgepakt worden nu duidelijk is geworden dat niet alleen roofinvesteerders maar ook criminele investeerders zich op de vakantieparken gestort hebben en dat gemeenten te positief zijn blijkens het rapport van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC) en zij soms onbekend zijn met het beschikbare instrumentarium of angst voor planschadeclaims hebben?

Conform mijn antwoord op vraag 3, ga ik in gesprek met gemeenten (die onderdeel zijn van de VVP Veluwe) om te bezien of het huidige instrumentarium toereikend is, en voldoende wordt benut.
Waar het de aanpak van ondermijning op vakantieparken betreft is het primair aan de gemeenten om toezicht te houden op vakantieparken en te handhaven ter voorkoming en bestrijding van criminele activiteiten. In dat verband merk ik op dat in het kader van de uitvoering van de landelijke Actie-agenda Vakantieparken het Rijk, provincies en kennisinstellingen gemeenten hierbij ondersteunen met leerkringen, kennisbijeenkomsten, handreikingen, workshops, etc. Het recent gepubliceerde onderzoek dat door het Regionale Informatie- en Expertisecentrum Oost-Nederland is uitgevoerd bevestigt het belang van het vergroten van de bewustwording bij de betrokken professionals en bestuurders en om de opgedane kennis en ervaringen met elkaar te blijven delen.
In het bijzonder kan hier ook het Ariadne project worden genoemd, dat in de provincie Gelderland gemeenten adviseert en ondersteunt bij het versterken van hun informatiepositie en bij het uitvoeren van integrale controle-acties op vakantieparken. Het expertteam van Ariadne werkt samen met gemeenten, politie, Openbaar Ministerie en andere partners, zoals Belastingdienst en Arbeidsinspectie. En zoals ik ook in mijn brief van 6 juli jl. heb aangegeven, heb ik gemeenten op de hoogte gebracht van het onderzoek om hen te wijzen op de mogelijkheden van het beschikbare (bestuurlijke) instrumentarium om invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van vakantieparken.2

Vraag 6

Hoe komt het dat de eventuele gevolgen voor de stikstofuitstoot in de onderzoeksvraag wel meegenomen is, maar dat in de beantwoording van deze onderzoeksvraag daarover niets is terug te vinden?

In het onderzoek is gekeken naar de verschillenden impacts van het ombouwen van jaarplaatsen naar verhuureenheden.
De onderzoekers geven aan: «Literatuur en data over de impacts van vakantieparken op de leefomgeving en/of milieu is zeer schaars en gefragmenteerd.» Vergelijkingen werden daarom grotendeels gemaakt met informatie uit verschillende bronnen. Voor het onderwerp stikstof was geen betrouwbare data of literatuur voor handen.

Vraag 7

Vindt u dat stikstofuitstoot een (belangrijke) rol speelt bij de opkoop en de daarmee samenhangende sloop van vakantieparken die gevolgd wordt door nieuwbouw? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Bij de sloop of uitbreiding van een vakantiepark moet, net als bij andere bouwactiviteiten, worden voldaan aan de geldende publiekrechtelijke regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Dit doen zij binnen de grenzen van nationale en internationale regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuur, stikstof, en bereikbaarheid en via lokale instrumenten als verordeningen en bestemmingsplannen. Ten aanzien van stikstof geldt dat bouw- en sloopactiviteiten dankzij de bouwvrijstelling niet vergunningsplichtig zijn.

Vraag 8

In hoeverre hebben de sloop van vakantieparken en de sloopplannen gevolgd door nieuwbouw, die plaatsvinden in (kwetsbare) (natuur)gebieden, invloed op de stikstofproductie en de daarmee samenhangende reductiedoelstellingen?

Het is niet vast te stellen welk aandeel het herstructureren van vakantieparken heeft ten opzichte van de totale stikstofemissie. In het algemeen kan gesteld worden dat de stikstofemissie van de bouwsector relatief klein is ten opzichte van anderen sectoren. Gezien het feit dat er tussen 2017 en 2020 gemiddeld ongeveer 2.000 recreatiewoningen werden bijgebouwd tegenover ongeveer 68.000 reguliere woningen, wordt verwacht dat het aandeel met betrekking tot de bouw van vakantiewoningen zeer klein zal zijn. Het zal per park en zelfs per vakantiewoning verschillen of de stikstofemissie (en daarmee de depositie) in de gebruiksfase toe- of af zal nemen, maar ook hier verwacht ik slechts minimale wijzigingen. Dit geeft mijns inziens dan ook geen aanleiding om verdere maatregelen te treffen op het gebied van stikstof en het herstructureren van vakantieparken.

Vraag 9

Zou er gezien alle discussie rondom stikstof niet direct een moratorium moeten komen op de opkoop van vakantieparken in kwetsbare natuurgebieden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs u naar mijn antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Wordt er standaard gebruik gemaakt van milieueffectenrapportages bij herstructureringsplannen van vakantieparken? Zo ja, hoe vaak en in hoeverre is dit in het onderzoek meegenomen? Zo nee, waarom niet?

Het Besluit m.e.r. wijst de activiteiten en de daarop betrekking hebbende plannen en besluiten aan bij de voorbereiding waarvan de verplichting geldt om een milieueffectrapport te maken of moet worden beoordeeld of een milieueffectrapport moet worden gemaakt.
In het Besluit m.e.r. zijn de aanleg, wijziging of uitbreiding van vakantiedorpen en hotelcomplexen buiten stedelijke zones, met bijbehorende voorzieningen en permanente kampeer- en caravanterreinen (onder een aantal randvoorwaarden die betrekking hebben op de omvang en ligging) aangewezen als m.e.r.-beoordelingsplichtige activiteit als het gaat om ruimtelijke plannen of planologische afwijkvergunningen die de activiteit mogelijk maken. Dit betekent in de eerste plaats dat pas aan de m.e.r.-beoordeling kan worden toegekomen als een ruimtelijk plan of een planologische afwijkvergunning nodig is om de herstructurering mogelijk te maken.
In veel gevallen past een herstructurering binnen de geldende ruimtelijke regels. Daarom wordt bij de herstructurering van een vakantiepark niet standaard een milieueffectrapport gemaakt.
Verder geldt dat als de m.e.r.-beoordeling wel aan de orde is, deze uiteraard tot het oordeel kan leiden dat geen milieueffectrapport hoeft te worden gemaakt. Het maken van een milieueffectrapport is dus ook in die situatie niet verplicht.
Milieueffectrapportages in relatie tot herstructureringsplannen voor vakantieparken zijn niet expliciet meegenomen in het onderzoek «opkopen vakantieparken». In het onderzoek is met name gekeken naar primaire ruimtelijke ordeningsinstrumenten die gemeenten actief kunnen inzetten om het opkopen van vakantieparken en de mogelijke gevolgen daarvan te kunnen beïnvloeden, dit zijn met name de bestemmingsplannen, visies en verordeningen.

Vraag 11

Bent u het ermee eens dat de volgende uitspraak in het onderzoeksrapport zeer alarmerend is; «De groei van bungalowparken en de uitbreiding qua oppervlakte, die vaak lijkt samen te gaan met de transitie van parken, zorgt mogelijk voor conflictsituaties met natuurbeheer en toenemende druk op het landschap. De parken liggen immers veelal in of naast natuurgebieden.»? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Net als bij veel andere aspecten van de samenleving, geldt ook voor recreatie dat men zoveel mogelijk balans moet vinden tussen menselijke activiteit en natuurwaarden. Natuurwaarden zijn geborgd in vigerende wet- en regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is.

Vraag 12

Wat vindt u van de ontwikkeling van de oppervlaktetoena­me die alleen al tussen 2017 en 2020 een kleine 6% in de Nederlandse kustzone bedroeg? Hoe kan er ondanks het Kustpact sprake zijn van een oppervlaktetoename? Waarom zijn deze ontwikkelingen geen aanleiding om een moratorium in te stellen op de opkoop van vakantieparken in de (kwetsbare) natuur- en kustgebieden?

In het Kustpact zijn afspraken vastgelegd met als doel (artikel 2 van het Kustpact) om een goede balans te vinden tussen de bescherming en het behoud van de kernkwaliteiten en collectieve waarden van de kust enerzijds en de recreatieve ontwikkeling van de kust anderzijds. Nieuwe recreatieve ontwikkelingen blijven onder voorwaarden mogelijk in de daarvoor bestemde zoneringen die zijn vastgelegd in de verordeningen van de provincies, maar moeten worden getoetst aan de kernkwaliteiten en collectieve waarden van de kust en mogen deze niet aantasten. Daarnaast is er in de kustzone ook sprake van pijplijnprojecten: ruimtelijke plannen die vóór het sluiten van het Kustpact al gegund waren en dus niet binnen het Kustpact vallen. Hierdoor kan er ondanks het Kustpact sprake zijn van een oppervlakte toename.

Vraag 13

Wat is er sinds 2013 gedaan met de waarschuwing van Noord-Holland dat de oppervlaktetoename voor een extra spanningsveld met het behoud van kwetsbare landschappen zou zorgen, aangezien daar meer dan de helft van de oppervlakte van bungalowparken een overlap heeft met de Ecologische Hoofdstructuur (EHS)?

De Ecologische Hoofdstructuur is sinds 2013 opgegaan in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De provincies zijn verantwoordelijk Natuurnetwerk Nederland op het land. De provincie Noord-Holland is ook het bevoegd gezag om zorg te dragen dat dit netwerk in stand blijft ondanks het spanningsveld.

Vraag 14

Welke gevolgen zou het Kustpact voor de opkoop van vakantieparken c.q. oppervlaktetoename in de kustgebieden moeten hebben? Kunt u hierbij inzichtelijk maken of de afspraken in het Kustpact door de opkoop van vakantieparken c.q. oppervlaktetoename zijn overschreden c.q. niet of onvoldoende nagekomen zijn?

Nieuwe recreatieve ontwikkelingen in de kustzone zijn volgens het Kustpact alleen mogelijk in de daarvoor bestemde zoneringen de zijn vastgelegd in de verordeningen van de provincies en moeten worden getoetst aan de kernkwaliteiten en collectieve waarden van de kust en mogen deze niet aantasten. Dit geldt ook voor de opkoop van de vakantieparken c.q. oppervlaktetoename in de kustgebieden. Met de Kustpactmonitor wordt gekeken naar de ontwikkeling van de recreatieve bebouwing in de kustzone en of deze aan de afspraken uit het Kustpact voldoen. De eerste versie van deze monitor komt binnenkort beschikbaar. Ik zal de Kamer daarover informeren via een Kamerbrief over de voortgang van het Kustpact.

Vraag 15

Hoe kijkt u nu tegen de transities (de fysieke veranderingen) aan nu geconstateerd is dat deze een negatieve impact op grondstoffengebruik, energiegebruik, emissies en bestaande begroeiing hebben?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 11.

Vraag 16

Wat vindt u van de opstelling van gemeenten die bij de opkoop van vakantieparken naar het Rijk wijzen?

Zoals aangegeven in de reactie op het onderzoeksrapport hebben gemeenten goede sturingsmogelijkheden om de ontwikkelingsmogelijkheden van parken te beïnvloeden middels het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium en de bestemmingsplannen. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te bepalen of het opkopen en herstructureren van een gegeven vakantiepark wenselijk danwel mogelijk is. Bij het inzetten van deze instrumenten maken decentrale overheden de afweging tussen de belangen van de ondernemers, die van de huurders en de (leef)omgeving. Gemeenten maken hier niet altijd gebruik van. Om gemeenten te attenderen op de sturingsmogelijkheden is dit rapport onder de aandacht gebracht van gemeenten, zodat gemeenten goed op de hoogte zijn van hun sturingsmogelijkheden.

Vraag 17

Begrijpt u dat standplaatshouders aangeven dat ze van het kastje naar de muur gestuurd worden als u juist vindt dat gemeenten hun rol moeten oppakken door gebruik te maken van de sturingsmogelijkheden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Uiteraard begrijp ik dat voor de individuele huurder de transformatie van een park een impactvolle gebeurtenis is. Het blijft echter in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om, binnen hun handelingsmogelijkheden, te bepalen of het opkopen en herstructureren van een gegeven vakantiepark wenselijk danwel mogelijk is.

Vraag 18

Biedt de Omgevingswet standplaatshouders meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de opkoop van hun vakantiepark? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Onder de Omgevingswet kan er voor standplaatshouders bij participatie voorafgaand aan het indienen van een aanvraag om een voor de herstructurering van het vakantiepark vereiste omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (de planologische afwijkvergunning onder huidig recht) sprake zijn van een relevant verschil. Op grond van de Omgevingswet is de gemeenteraad bevoegd gevallen van activiteiten aan te wijzen waarbij participatie van en overleg met derden verplicht is voorafgaand aan het indienen van een aanvraag om een omgevingsvergunning voor een dergelijke activiteit. Hierdoor wordt de keuzevrijheid die een initiatiefnemer onder de Omgevingswet net zoals onder het huidig recht heeft om voorafgaand aan het indienen van een aanvraag om een omgevingsvergunning al dan niet een participatieproces te doorlopen, beperkt. Dit betekent dat als voor de herstructurering van een vakantiepark een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit is vereist en de gemeenteraad die activiteit heeft aangewezen, de initiatiefnemer onder de Omgevingswet anders dan onder het huidig recht een verplicht participatieproces moet doorlopen waarin de standplaatshouders zich kunnen mengen.
De Omgevingswet biedt standplaatshouders echter niet meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de opkoop van hun vakantiepark, reeds omdat deze wet alleen betrekking heeft op omgevingsrechtelijke besluiten en niet ziet op privaatrechtelijke rechtshandelingen als opkoop. Tegen omgevingsrechtelijke besluiten die verband houden met de eventuele op de opkoop volgende herstructurering van een vakantiepark staat voor standplaatshouders op dezelfde wijze bezwaar en beroep open als onder het huidige recht.

Vraag 19

Wat vindt u van de volgende uitspraak uit het onderzoeksrapport; «Een investering in kennisontwikkeling en een ondersteunende rol vanuit de rijksoverheid kan gemeenten helpen om zich beter bewust te worden van de mogelijkheden en onmogelijkheden van het ruimtelijk instrumentarium en meer proactief op te treden.»? En bent u bereid deze investering in kennisontwikkeling te verrichten en een ondersteunende rol te bieden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik ben het eens met de onderzoekers dat het wenselijk is om als rijksoverheid gemeenten te ondersteunen, ook op het gebied van vakantieparken. Hier geef ik al invulling aan in de vorm van de Actie-Agenda vakantieparken. Deze Actie-agenda is een samenwerking tussen verschillende overheden (Rijk, provincies, gemeenten), VNG en hun partners in het veld, zoals, GGD GHOR NL, Leger des Heils, Federatie Opvang (nu Valente) en het Landelijk Informatie en Expertisecentrum (LIEC). Daarnaast is door verschillende andere organisaties inbreng geleverd. Hierin wordt ook aandacht besteed aan het ruimtelijke instrumentarium. Aanvullend kan over dit instrumentarium nog worden opgemerkt dat uit het onderzoeksrapport «opkopen vakantieparken» blijkt dat gemeenten goede sturingsmogelijkheden hebben om de ontwikkelingsmogelijkheden van parken te beïnvloeden middels het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium en de bestemmingsplannen. Om gemeenten te attenderen op deze sturingsmogelijkheden is dit rapport onder de aandacht gebracht van gemeenten, zodat gemeenten goed op de hoogte zijn van hun sturingsmogelijkheden.
Ook zal ik deze vraag meenemen in het gesprek dat ik met de VVP Veluwe zal voeren over het gebruik van het voorhanden zijnde instrumentarium.

Vraag 20

Bent u bekend met het feit dat de commissaris van de Koning van Drenthe wil verkennen of het mogelijk is dat standplaatshouders op een camping/vakantiepark een voorkeursrecht bij de verkoop van hun camping/vakantiepark kunnen gaan genieten?1

Ja.

Vraag 21

Bent u er een voorstander van om in alle gevallen danwel alleen in de gevallen waarbij de grond in eigendom is van de gemeente een voorkeursrecht van koop voor standplaatshouders in wet- en regelgeving vast te leggen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik ben geen voorstander om dit in landelijke wet- en regelgeving vast te leggen. Het is aan lokale overheden om te bezien onder welke omstandigheden een dergelijk voorkeursrecht wenselijk kan zijn.

Vraag 22

Bent u bereid te onderzoeken of een revolverend fonds opgezet kan worden voor standplaatshouders die hun vakantiepark wensen op te kopen als deze te koop wordt aangebonden om zo roofinvesteerders en criminele investeerders buiten de deur te kunnen houden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik en de Minister van Economische Zaken en Klimaat hebben eerder aangegeven dat wij geen reden zien om actief op te treden als het gaat om de koop en verkoop van vakantieparken. Het Ministerie van EZK zal in gesprek gaan met de sector en aan de sector vragen om huurders beter voor te lichten over hun contract, en bijvoorbeeld een helpdeskfunctie in te richten voor vragen rondom jaarplaatsen. Uiteraard blijven wij, in samenwerking met de Minister van Justitie en Veiligheid aandacht hebben voor het thema ondermijning, voor nadere toelichting hierover verwijs ik u naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 23

Hoe kijkt u nu tegen transitie van jaarplaatsen naar verhuureenheden aan nu deze de vakantiemogelijkheden voor mensen met de hoogste koopkracht vergroot en voor mensen met minder koopkracht afneemt?

Dat deze ontwikkeling in individuele gevallen tot een afname leidt van de mogelijkheid op vakantie is uiteraard erg vervelend en daarom vraagt het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat de sector om aandacht te besteden aan de positie van huurders.

Vraag 24

Bent u het ermee eens dat daar waar het onderzoeksrapport spreekt over ervaring van bewoners dit misleidend is, aangezien het niet alleen ervaringen zijn maar ook feiten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. In de focusgroepen die onderdeel uitmaken van het onderzoek konden huurders hun mening geven. Dat is geen feitenonderzoek zoals bijvoorbeeld de analyse van hoeveel parken er worden overgenomen.

Vraag 25

Waarom is de impactanalyse op huurders uit het onderzoeksrapport zo beperkt, terwijl de impact op huurders juist één van die aanleidingen is voor het onderzoek en tegelijkertijd andere (impact)analyses wel uitgebreid beschreven worden?

Zie antwoord op vraag 26.

Vraag 26

Waarom sluit het onderzoeksrapport bij de impactanalyse op huurders niet af met deelconclusies per stelling, waar nu alleen uitspraken van huurders staan en waarom sluit het rapport bij de impact op huurders ook niet af met een slotconclusie zoals dat wel bij de andere (impact)analyses gebeurt?

Het onderzoek besteedt aandacht aan de positie van huurders. Het onderzoek beschrijft de problematiek op basis van de gesprekken (focusgroepen) en op basis van een juridische analyse. De positie van huurders komt door het hele rapport heen terug. Er worden aanbevelingen gedaan om de positie van huurders te verbeteren.

Vraag 27

Mag ik uit de gesprekken met huurders concluderen dat de impact op huurders enorm is en mag ik uit die gesprekken concluderen dat de aanbevelingen van huurders goed zijn? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord op vraag 28.

Vraag 28

Waarom is in het onderzoek weinig tot niets terug te vinden van de aanbevelingen c.q. bevindingen van huurders? Welke aanbevelingen c.q. bevindingen van huurders neemt u over?

Het gaat om de aanbevelingen van de onderzoekers die zij doen op basis van het totale onderzoek. Die zijn mede op basis van de input van huurders opgesteld. Op basis van de aanbevelingen heeft het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat toegezegd om met de sector in gesprek te gaan over de positie van de huurders. De huurders hebben aangegeven dat ze niet altijd goed geïnformeerd zijn over hun (rechts)positie, daar gaan we wat aan doen.

Vraag 29

Deelt u de volgende uitspraak uit het onderzoek; «Zorgelijker is de intimidatie waar in de gesprekken gewag van wordt gedaan»? Zo ja, wat gaat u tegen deze intimidatie doen waar de leden van de SP-fractie ook eerder vragen over gesteld hebben in een andere casus? Zo nee, waarom niet?

Ik vind het belangrijk dat er altijd melding en waar mogelijk ook aangifte wordt gedaan van intimidaties en bedreigingen. Het is dan aan de politie en justitie om daar onderzoek naar te doen.

Vraag 30

Wat gaat u gezien de grootschalige ondermijning doen met opmerkingen van bewoners en anderen die aangeven dat een Bibob-toets eigenlijk te allen tijde aangevraagd dient te worden?

De Wet Bibob is een instrument dat dient ter bescherming van de integriteit van de overheid, door te voorkomen dat de overheid door het verlenen van bijvoorbeeld vergunningen of het aangaan van vastgoedtransacties onbedoeld criminele activiteiten faciliteert. Het toepassen van de Wet Bibob is een discretionaire bevoegdheid van bestuursorganen. Dit betekent dat een bestuursorgaan zelf bepaalt wanneer het de Wet Bibob inzet. Het altijd, in alle gevallen, inzetten van de Wet Bibob is niet proportioneel. Het Bibob-onderzoek vormt een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en voorkomen moet worden dat het onderzoek zonder gerede aanleiding plaatsvindt. Hoewel het belang van de inzet van de Wet Bibob in risicovolle branches wordt erkend, is het niet nodig om de toepassing van de Wet Bibob bij (de aankoop van) recreatieparken verplicht te stellen. Het is belangrijk dat bestuursorganen beleidsvrijheid hebben bij de invulling van hun discretionaire bevoegdheden. Zij kunnen het beste een risicoschatting maken van de in hun omgeving benodigde aanpak. Met een risicogerichte en bovenal proportionele inzet van de Wet Bibob kunnen bestuursorganen ervoor zorgen dat een Bibob-onderzoek plaatsvindt wanneer dit gerechtvaardigd is.

Vraag 31

Hoe kan het dat het verplaatsingseffect van witwassers richting de vakantievastgoedmarkt de onderzoekers naar het opkopen van vakantieparken niet opgevallen is?

In het onderzoek «opkopen vakantieparken» is gekeken naar het fenomeen van opkopen op zich, hierbij is niet specifiek gekeken naar het thema ondermijning en criminaliteit. Dit viel dus buiten de scope van het onderzoek.

Vraag 32

Hoe verklaart u de versnelling van omzetting van jaarplaatsen naar verhuureenheden? Kunnen we op basis van verschillende krantenartikelen in onder andere het Financieele Dagblad en de Telegraaf concluderen dat criminele investeerders grotendeels voor deze versnelling gezorgd hebben met alle negatieve gevolgen voor jaarplaatshouders van dien? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De versnelling waarop wordt gedoeld heeft alles te maken met de verandering van vraag in de vakantiemarkt.
Uit het RIEC-rapport blijkt niet dat er onder investeerders veel criminelen zitten. Uit het onderzoek zijn bij enkele voorbeelden en concrete casussen van verdachte transacties naar voren gekomen dat er sprake is van een criminele investering of het voorkomen daarvan. Ook blijkt dat het niet eenvoudig is om zicht te krijgen op criminele investeringen op vakantieparken en dat signalen lastig hard te maken zijn.

Vraag 33

Kunnen we concluderen dat het onderzoeksrapport met betrekking tot de impact op huurders en de gevolgen voor de stikstofproductie niet volledig is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Voor wat de stikstofproductie betreft geldt inderdaad dat het onderzoek geen volledig beeld geeft. Echter, zoals ik in het antwoord op vraag 8 heb aangegeven, verwacht ik dat de stikstofdepositie minimaal zal zijn. Het is in mijn ogen daarom geen probleem dat het onderzoek hier minder op in gaat. Voor wat betreft de impact op huurders verwijs ik naar de antwoorden op de vragen 25, 26 en 28.

Vraag 34

Wat vindt u van de volgende uitspraak in het onderzoeksrapport; «Ook overheden kunnen als ze jaarplaatsen belangrijk vinden en zien dat de markt het niet oppakt zelf een camping beginnen met jaarplaatsen»?

Het is aan lokale overheden om te onderzoeken of dat binnen de wettelijke kaders mogelijk en wenselijk is en daar een beslissing over te nemen.

Vraag 35

Is het aannemelijk dat investeerders vanwege de volgende uitspraak in het onderzoeksrapport; «Het is vanwege de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland het komende decennium voor staat onwaarschijnlijk dat verblijfsrecreatie een grotere claim op de schaarse ruimte kan leggen» door zullen gaan met de opkoop van vakantieparken, omdat er onder andere geen nieuwe ontwikkellocaties bijkomen, waardoor steeds meer jaarplaatshouders zullen worden verdreven? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Naar aanleiding van dit onderzoek kunnen we concluderen dat er inderdaad een afname is in het aantal jaarplaatsen en dat het opkopen van vakantieparken hier een aandeel in heeft. De onderzoekers verwachten dat het aantal jaarplaatsen de komende vijf jaar inderdaad zal verminderen.

Vraag 36

Wat vindt u van de volgende mogelijke interventiemogelijkheden die in het onderzoeksrapport genoemd worden; «De overheid kan wel enigszins interveniëren aan de verkopende kant van de vakantieparken. Dat kan door hulp van expertteams bij bedrijfsopvolging in en buiten de familie, advies bij het vitaliseren van het park, fiscaal interessante regelingen bij overdracht binnen de familie en het opzetten van investeringsfondsen voor bedrijfsoverdracht. Voor dat laatste zou aansluiting kunnen worden gezocht bij reeds bestaande (regionale) investeringsfondsen»? En kunt u in de beantwoording betrekken welke rol bestaande standplaatshouders kunnen en/of zouden moeten spelen?

Op het gebied van dienstverlening vanuit overheid rondom bedrijfsoverdracht en bedrijfsopvolging lopen verschillende initiatieven die aansluiten bij de interventiemogelijkheden die in het trapport genoemd worden. Voor een toelichting daarop verwijs ik naar de brief van de Minister van Economische Zaken en Klimaat van 7 juni 20224 In de bijlage bij deze brief is een overzicht opgenomen van initiatieven op het gebied van (bedrijfsopvolging bij) familiebedrijven.
Gezien de vele mogelijkheden die er reeds zijn voor (familie)bedrijven, zie ik geen reden om aanvullende activiteiten vanuit de overheid te ontplooien.
Of bestaande standplaatshouders een rol krijgen bij een bedrijfsoverdracht of -opvolging is aan de ondernemer en niet aan de overheid.

Vraag 37

Kunt u begrijpen dat huurders wijzen naar de wetswijziging die mensen op een woonboot meer rechten hebben gegeven? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik begrijp dat voor een individuele huurder de opzegging van de huur van zijn of haar standplaats een vervelende gebeurtenis is en dat men daarom geneigd is op zoek te gaan naar een vorm van versterkte rechtsbescherming. De vergelijking met de wetswijziging van het Burgerlijk Wetboek waarbij de rechtspositie van huurders van een ligplaats voor een woonboot is versterkt, gaat echter scheef in die zin dat het bij woonboten om een woongebruik gaat terwijl het bij een standplaats in een vakantiepark om recreatief gebruik gaat.

Vraag 38

Bent u met mij van mening dat vernieuwing en herstructurering van woonruimte niet op slot zit vanwege bescherming van huurders van woonruimte? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom zou dat dan wel het geval zijn bij vernieuwing en herstructurering van vakantieparken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ja, ik ben het met u eens dat zelfs met de huidige wet- en regelgeving rondom de huurbescherming het vernieuwen en herstructureren van woonruimtes niet onmogelijk is. Uiteraard beperkt deze huurbescherming het vernieuwen en herstructureren wel, dit is echter een evenwichtige afweging van belangen omdat het van belang is dat mensen zekerheid hebben aangaande hun woonsituatie. De vergelijking met huurbescherming voor woonruimten gaat echter scheef het bij vakantieparken hoofdzakelijk om een recreatie gaat en niet om wonen. De Minister van Economische Zaken en Klimaat en ik zijn van mening dat het belang van vitale parken niet moet worden onderschat. Het moet mogelijk zijn en blijven om parken te revitaliseren. De negatieve impact van niet vitale parken kan groot zijn. Een vitaal park kan juist een positieve lokale economische en sociale impact hebben. In dit licht moeten de afwegingen om bijvoorbeeld de verhuurmarkt van recreatiewoningen sterker te reguleren goed worden afgewogen. Zoals al aangegeven in mijn brief aan uw kamer van 6 juli jongstleden acht ik het inperken van deze markt disproportioneel.

Vraag 39

Bent u dan het met mij eens dat de volgende uitspraak in het rapport; «Vernieuwing en herstructurering kunnen dan alleen via natuurlijk verloop worden geëffectueerd» niet juist is, want bij huurders van woonruimte, die veel meer huurbescherming genieten, is dat immers ook niet het geval? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 38.

Vraag 40

Bent u het met mij eens dat (vernieuwings- en herstructurerings)plannen maken samen met huurders beter is dan rücksichtslos huurcontracten opzeggen met heel veel persoonlijk leed, financiële schade en meer rechtszaken tot gevolg? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De koop en verkoop van goederen is een zaak tussen private partijen. Als partijen gezamenlijk plannen maken is dat aan hen. Ingrijpen op dergelijke individuele transacties is een vergaande maatregel waar ik geen voorstander van ben. Ik vind het van belang dat bij transities of herstructureringen aandacht is voor de verschillende belangen van partijen. Daar biedt het huidige (juridisch) instrumentarium voldoende ruimte voor, zoals ook uit het onderzoek blijkt. Daar waar ruimte is voor verbetering van de positie van huurders vraag ik de sector om na te denken over verbeteringen.

Vraag 41

Is het niet merkwaardig dat bestemmingsplannen niet bestempeld worden als obstakel voor vernieuwing maar rechten van huurders wel? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Bij herstructurering heeft men rekening te houden met de daarvoor geldende wet- en regelgeving. Dat betreft zowel bestemmingsplannen als rechten van huurders.

Vraag 42

Wat vindt u van erfpachtconstructies als mogelijke oplossing voor betere bescherming van huurders?

Erfpachtconstructies kunnen op zichzelf worden gebruikt om standplaatshouders meer zekerheid te geven, bijvoorbeeld als het gaat om de door de eigenaar in acht te nemen opzegtermijn van de erfpacht. Een praktische belemmering bij het gebruik maken van erfpacht is echter dat dit recht moet worden gevestigd bij notariële akte en niet kan worden afgedwongen. Men is hier dus van de medewerking van de eigenaar afhankelijk. Overigens laat dit onverlet dat ook in een huurovereenkomst verdergaande afspraken kunnen worden gemaakt om standplaatshouders meer zekerheid te geven.

Vraag 43

Bent u het met mij eens dat het onderzoeksrapport en de verschillende krantenartikelen aantonen dat standplaatshouders meer zeggenschap zouden moeten krijgen als hun vakantiepark aan een investeerder verkocht wordt? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Nee, het zou impliceren dat de standplaatshuurder zeggenschap krijgt over het eigendom van een ander, zonder dat daarvoor een basis aanwezig is. Ik pleit wel voor aandacht van de positie van huurders, zoals ik ook mijn antwoord op vraag 40 heb aangegeven.

Vraag 44

Bent u het met mij eens dat huurders die niet onder de RECRON-voorwaarden vallen (veel) minder rechten hebben?

Dat kun je zo in zijn algemeenheid niet zeggen en is afhankelijk van de voorwaarden die worden gehanteerd, maar het zou in voorkomende gevallen wel zo kunnen zijn.

Vraag 45

Kunt u zich voorstellen dat huurders (vaak ouderen) opgeven als zij geïntimideerd worden en de RECRON-voorwaarden ook niet worden nageleefd? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Bij de meeste herstructureringen worden de RECRON-voorwaarden goed nageleefd. Indien daarover twijfels bestaan is er de mogelijkheid de kwestie voor te leggen aan de onafhankelijke Geschillencommissie Recreatie (onderdeel van de Stichting Geschillencommissies in Den Haag). Zo is er recent een herstructurering nietig verklaard, omdat niet voldaan is aan de voorwaarde dat er een concreet plan met vergunningen aanwezig moet zijn.

Vraag 46

Begrijpt u de kritiek op de RECRON voorwaarden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Aan de kant van HISWA-RECRON bestaat de bereidheid om samen met consumentenorganisaties als de Consumentenbond en de ANWB te bezien of modernisering van de voorwaarden geboden is.

Vraag 47

Kunt u zich vinden in aanbevelingen van huurders om bescherming vast te leggen in landelijke wet- en regelgeving, omdat naar het nu uit het onderzoeksrapport blijkt minder dan de helft van huurders onder de RECRON-voorwaarden vallen (46%) en als huurders onder die RECRON-voorwaarden vallen deze volgens huurders vaak niet worden nageleefd en vanwege de volgende in het onderzoeksrapport te lezen uitspraak; «Voor het opzeggen vanwege herstructurering van niet-verplaatsbare kampeermiddelen is in de RECRON-voorwaarden niets voorzien»? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zoals al eerder aangegeven, de koop en verkoop van goederen is een zaak tussen private partijen. Ingrijpen op dergelijke individuele transacties is een vergaande maatregel waar ik geen voorstander van ben.
Leden van HISWA-RECRON zijn verplicht de voorwaarden te gebruiken in hun contractuele relaties en die ook na te leven. Recreanten kunnen bij niet-naleven van de voorwaarden een geschil aanhangig maken bij de Geschillencommissie Recreatie.
Ingeval een niet verplaatsbaar object betrokken is bij herstructurering, geldt daarvoor dat via taxatie van de waarde van het object bepaald moet worden hoe hoog de compensatie is voor de huurder van de grond voor de sloop van het object die het gevolg is van die herstructurering. Dit blijkt ook uit de voorwaarden en jurisprudentie. In de praktijk wordt hierin dus wel voorzien.
In de RECRON-voorwaarden is niet opgenomen hoe hoog de hier bedoelde compensatie moet zijn; dat verschilt per geval. HISWA-RECRON heeft gewezen op de mogelijkheid om in overleg met de Consumentenbond en de ANWB dit punt te verduidelijken door een bepaling op te nemen waarmee wordt aangegeven dat bij niet-verplaatsbare kampeermiddelen (zomerhuisjes) compensatie moet worden geboden op basis van taxatie door een deskundige.

Vraag 48

Mag ik concluderen dat in 54% van de opgekochte vakantieparken waar herstructurering als opzeggingsgrond aangedragen wordt en de RECRON-voorwaarden niet gelden, huurders (bijna) geen huurbescherming hebben aangezien de dan geldende eigen parkvoorwaarden volgens het onderzoeksrapport geen aanknopingspunten bieden om rechtszekerheid aan te ontlenen of in het geval er helemaal geen voorwaarden zijn huurders terugvallen op de restcategorie in het algemeen huurrecht waar sprake is van slechts een maand opzegtermijn en deze wet kent huurders ten aanzien van ontruiming geen huurbescherming toe? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen om standplaatshouders alsnog te beschermen?

De oplossing voor de problemen die huurders nu ervaren ten aanzien van het opkopen van vakantieparken en de vaak daaropvolgende herstructurering, met als gevolg het opzeggen van de huurovereenkomst moet niet worden gezocht in het onderbrengen van hun rechten in het huurrecht.
Ik zet in op overleg met de sector en het stimuleren van toepassing van de RECRON-voorwaarden met als doel een goede balans tussen de positie van huurder en de verhuurder. Tot slot wijst het onderzoek ook op de jurisprudentie. Daaruit blijkt dat het niet zo is dat een huurder zonder RECRON-voorwaarden geen bescherming heeft. Afhankelijk van het geval kan die bescherming ertoe leiden dat een opzegging van een huurovereenkomst ongeldig is of dat een huurder (meer) compensatie moet krijgen.

Vraag 49

Wat moeten eigenaren van niet-verplaatsbare kampeermiddelen volgens u nu doen als zij te maken krijgen met een herstructurering van hun vakantiepark temeer daarvoor in de RECRON-voorwaarden niets is voorzien? En verdienen deze eigenaren volgens u een betere bescherming dan nu het geval is?

Onder de voorwaarden van HISWA-RECRON geldt er wel degelijk een compensatieplicht voor niet-verplaatsbare kampeermiddelen, voor zover die ter plaatse zijn gebouwd. Verder verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 47 en 48

Vraag 50

Wat vindt u ervan dat in de RECRON-voorwaarden alleen wordt gesproken over een verplaatsingsvergoeding en niet over een compensatie voor de huurders van wie de huur van de standplaats vanwege herstructurering wordt op­gezegd, waarbij het de vraag is of dat in de huidige situatie waar eigenaren van stacaravans en chalets wegens marktom­standigheden weinig opties voor een nieuwe standplaats hebben, nog wel redelijk en billijk is? En kunt u daarbij ook ingaan op de hoogte van de verplaatsingsvergoeding?

De voorwaarden van HISWA-RECRON kennen een verplaatsingskostenvergoeding en die vergoeding komt overeen met het marktconforme tarief voor het verplaatsen van een kampeermiddel van de ene camping naar de andere. Dit is met goedkeuring van de ANWB en consumentenbond tot stand gekomen en wordt als redelijk en billijk geacht. Aan de kant van HISWA-RECRON bestaat de bereidheid om samen met consumentenorganisaties als de Consumentenbond en de ANWB te bezien of modernisering van de voorwaarden geboden is.

Vraag 51

Wat vindt u van het samengestelde probleem dat onderzoekers in het onderzoeksrapport signaleren betreffende de relatief korte opzegtermijn (één jaar) van de overeenkomst ten opzichte van de waarde van de kampeermiddelen die de laatste jaren toeneemt en de krapte op de markt van standplaatsen waarbij een stacaravan of chalet een technische waarde heeft die sterk wordt verlaagd als er geen stand­plaats meer voor beschikbaar is zoals nu ook uit het rapport blijkt dat er nationaal slechts 1,5% capaciteit beschikbaar is en 58% van de vakantieparken zelfs een wachtlijst heeft? En vindt u dan ook dat er dus bescherming vanuit landelijke wet- en regelgeving moet komen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De grond is eigendom van de verhuurder en die is niet verantwoordelijk voor waardeverlies van goederen die daarop zijn gestald. De waarde van een kampeermiddel wordt door meerdere factoren bepaald, ook doordat deze op gehuurde grond staat en niet op eigen grond. Het is belangrijk dat huurders goed geïnformeerd zijn zodat zij niet te laat geconfronteerd worden met bijvoorbeeld waardeverlies. Daartoe heb ik de sector gevraagd een help (informatie)desk in te richten.

Vraag 52

Bent u met mij van mening dat het huren van een fiets niet hetzelfde is als het huren van grond om je kostbare en in veel gevallen niet-verplaatsbare kampeermiddel te stallen waar (oudere) mensen het merendeel van het jaar verblijven en decennialang een gemeenschap vormen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u het dan ook met mij eens dat naar het huren van de grond anders gekeken moet worden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Daar wordt al anders naar gekeken. De overeenkomsten die worden gesloten onder de voorwaarden van HISWA-RECRON zijn anders dan die worden gesloten voor de huur van een fiets en bieden de recreant bescherming, ook tegen opzegging /beëindiging van overeenkomsten door het recreatiebedrijf. De betreffende voorwaarden zijn tot stand gekomen in overeenstemming met de Consumentenbond en de ANWB en onder auspiciën van de SER vastgesteld. In de rechtspraak wordt naar de specifieke situatie en omstandigheden gekeken en wordt in gevallen beoordeeld of de gang van zaken redelijk en billijk is.

Vraag 53

Bent u het eens met de stelling uit het onderzoeksrapport dat een verplaatsbaar kampeermiddel door het gebrek aan vrije standplaatsen daardoor feitelijk onverplaatsbaar wordt? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

In voorkomende gevallen waar er geen andere plek kan worden gevonden is dat zo.
Het aantal vaste staanplaatsen neemt langzaam af als gevolg van een kanteling aan de vraagzijde van de markt waarop recreatiebedrijven moeten inspelen om rendabel te blijven.

Vraag 54

Bent u het met mij eens dat gezien eerdere genoemde vragen, stellingen en constateringen geconcludeerd mag worden dat de RECRON-voorwaarden onvoldoende bescherming bieden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zoals u uit mijn antwoorden op de vorige vragen kan concluderen ben ik dat niet met u eens. De voorwaarden zijn tot stand gekomen in overeenstemming met de Consumentenbond en de ANWB en onder auspiciën van de SER vastgesteld. Daarbij heeft HISWA-RECRON zich bereid verklaard om samen met de Consumentenbond en de ANWB opnieuw naar de voorwaarden te kijken.

Vraag 55

Bent u het met mij eens dat goede wettelijke huurbescherming ervoor zal zorgen dat het voor huurders minder noodzakelijk maakt om hun recht te halen en daarmee de rechtspositie van met name de lagere maar ook de middeninkomens die geen juridische bijstand krijgen, wordt verbeterd? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 38.

Vraag 56

Bent u het met mij eens dat gezien al het eerdergenoemde geconcludeerd moet worden dat er juist landelijke wet- en regelgeving moet komen omdat er in 54% van de gevallen huurders (bijna) geen bescherming krijgen met vele grote gevolgen van dien zoals het verlies van soms tiendduizenden euro’s per jaarplaatshouder en overige (fysieke en psychische) schades waar wij u eerder ook schriftelijke vragen over hebben gesteld? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik herhaal wat ik daarover al eerder heb gezegd. De oplossing voor de problemen die huurders nu ervaren ten aanzien van het opkopen van vakantieparken en de vaak daaropvolgende herstructurering, met als gevolg het opzeggen van de huurovereenkomst moet niet worden gezocht in het onderbrengen van hun rechten in het huurrecht of ander landelijke wet- en regelgeving.
Ik zet in op overleg met de sector en het stimuleren van toepassing van de RECRON-voorwaarden. En zoals ik ook bij vraag 38 aangeef moet het belang van vitale parken niet worden onderschat. De negatieve impact van niet vitale parken kan groot zijn. In dat licht moet de positie van huurders ook worden bezien. Het is belangrijk dat ondernemers en gemeenten voldoende ruimte krijgen om parken vitaal te houden of te krijgen.

Vraag 57

Bent u het met mij eens dat natrekking de economische eigenaar van een kampeermiddel, dat als onroerend goed aangemerkt wordt, bij de verkoop van grond ernstig kan benadelen? Zo ja, hoe kunt u dat voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Het is van belang dat huurder goed geïnformeerd zijn, ook over een aspect als natrekking. Het is mogelijk om in een contract vast te leggen dat de huurder een wegneemrecht van zijn of haar vakantiewoning heeft bij beëindiging van het contract. De Minister van EZK bespreekt de aanbeveling over een goede informatiepositie van huurders met de sector en stelt de sector daarbij voor een helpdesk op te richten.

Vraag 58

Wat vindt u van de volgende uitspraak in het onderzoeksrapport; «Uit de focusgroepen blijkt ook dat meerdere gemeenten ervan uitgaan dat wanneer er een vraag is naar recreatie voor mensen met een laag inkomen, de markt dit op zal pakken», terwijl we nu al weten dat er veel vraag is en de wachtlijsten daarom toenemen en tegelijkertijd zal door de opkoop van vakantieparken de vraag naar standplaatsen voor mensen met een laag inkomen nog verder toenemen met nog langere wachtlijsten tot gevolg? Waarom moet het probleem eerst nog veel groter worden, voordat u erkent dat er een probleem is?

De afname van het aantal jaarplaatsen op de totale voorraad ligt rond de 1% per jaar. Dat is een klein aandeel van het totaal aantal jaarplaatsen. Herstructurering aan de andere kant is vaak ook nodig voor behoud van de vitaliteit van de bedrijven en de verdere ontwikkeling van de sector.

Vraag 59

Bent u het met mij eens dat regie op ruimtelijke ordening juist moet toezien op de opkoop van vakantieparken vanwege de grootschaligheid van de oppervlakte zoals die van Roompot (na overname van Landal) een grootte heeft die vergelijkbaar is met een stad als Haarlem? Kunt u uw antwoord nader toelichten?2

De regels die gelden voor de ruimtelijke ordening staan los van de eigendomsverhoudingen. Het is wel zo dat gemeenten en provincies, ongeacht de eigendomssituatie, kunnen regelen in hoeverre de omvang van bebouwing kan toenemen en welke functie deze bebouwing heeft.
In het algemeen is er ook vanuit de landelijke regie op ruimtelijke ordening aandacht voor het snijvlak tussen recreatie en andere vormen van ruimte gebruik. Bij de sloop of uitbreiding van een vakantiepark moet worden voldaan aan de geldende publiekrechtelijke regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Dit doen zij binnen de grenzen van nationale en internationale regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuur, stikstof, en bereikbaarheid en via lokale instrumenten als verordeningen en bestemmingsplannen. Ik ga het gesprek aan met de medeoverheden over inzet en effectiviteit van het instrumentarium.

Vraag 60

Wat kunt u en wat gaat u binnen uw regie-mogelijkheden op de ruimtelijke ordening doen om alle eerdergenoemde negatieve gevolgen van de opkoop van vakantieparken te pareren zodat gemeenten de mogelijkheid/mogelijkheden krijgen om te kunnen toetsen aan goede ruimtelijke ordening die door het Rijk vastgelegd is?

Uit het onderzoek «opkopen vakantieparken» is gebleken gemeenten reeds goede sturingsmogelijkheden hebben om de ontwikkelingsmogelijkheden van parken te beïnvloeden middels het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium en de bestemmingsplannen. Daarnaast hebben provincies beleidsregels voor bijvoorbeeld recreatieve bebouwing waar gemeenten zich weer aan moeten houden.
Ik ga met de VVP Veluwe in gesprek over de conclusies van het onderzoek, daar de VVP, anders dan de onderzoekers, heeft aangegeven zaken te missen in het bestaande instrumentarium. Ook wil ik bezien of het bestaande instrumentarium voldoende wordt gebruikt en daar waar nodig gemeente met kennis ondersteunen.

Vraag 61

Hoe kijkt u nu tegen eerdere antwoorden op schriftelijke vragen over huurders die kritiek hebben geuit op de opstelling van de gemeenten bij de opkoop van vakantieparken nu het onderzoeksrapport melding maakt van het volgende; «Vanuit de focusgroepen werd aangegeven dat sommigen gemeenten wat te makkelijk lijken te «vallen» voor mooie verhalen en beloftes van eigenaren en investeerders,.», met als gevolg nu dat huurders op die parken door die opstelling van sommige gemeenten gedupeerd zijn?

De Minister van Economische Zaken en Klimaat en ik staan achter de beantwoording van deze vragen. Bij de sloop of uitbreiding van een vakantiepark moet worden voldaan aan de geldende publiekrechtelijke regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Desondanks begrijpen de Minister van Economische Zaken en Klimaat en ik dat voor de individuele huurder een opzegging van zijn of haar jaarplaats een vervelende gebeurtenis kan zijn.

Vraag 62

Welke regels en instructies kunt u en gaat u instellen zodat de provincies deze vertalen in een verordening waardoor bij de opkoop van vakantieparken onder andere (kwetsbare) natuur- en kustgebieden beter beschermd worden?

Ik ben niet voornemens om additionele maatregelen te nemen om het opkopen van vakantieparken verder aanbanden te leggen. Ik blijf uiteraard aandacht houden voor de afweging tussen recreatie en andere vormen van ruimte gebruik, maar dit doe ik in bestaande trajecten zoals het Kustpact. In het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) is vanuit het Kustpact geregeld dat provincies regels moeten hebben voor recreatieve bebouwing in het Kustfundament. Daarnaast moeten provincies op grond van het Barro ook regels stellen voor natuurnetwerk Nederland. Deze «ruimtelijke» regels hebben geen betrekking op de privaatrechtelijke eigendomsoverdracht van gronden en vakantieparken.

Vraag 63

Waarom bagatelliseert u in uw brief aan de Kamer het bezit van buitenlandse bedrijven door te stellen dat één derde van de ketens in handen is van buitenlandse bedrijven terwijl u in uw brief niet benoemt dat deze buitenlandse bedrijven 68% van alle ketenparken in hun bezit hebben en dat zij daarnaast nog een groeistrategie hanteren?

Een derde van de ketens is handen van buitenlandse bedrijven, dat blijkt uit het onderzoek. Daarnaast is het vanwege de complexe investerings- en eigendomsconstructies van de bedrijven en ketens niet mogelijk om exact het belang van buitenlandse investeerders actief op de Nederlandse markt te bepalen. Daarbij is die verdeling ook minder relevant omdat het gaat om de ontwikkeling en niet wie die in gang zet.
De markt kent een (flink) aantal ketenbedrijven, doch de markt van verblijfsrecreatie wordt gekenmerkt als MKB-sector. Er zijn nog ongeveer 1.500 MKB bedrijven in Nederland waar vaste staanplaatsen geboden worden. Ook bij die MKB-bedrijven vinden met enige regelmaat kleinere of grotere herstructureringen plaats om de bedrijven vitaal te houden.

Vraag 64

Waarom spreekt uw brief aan de Kamer, waarin u het volgende schrijft; «Of het opkopen van vakantieparken per definitie tot een negatieve impact op de omgeving en natuur leidt is dus niet eenduidig te zeggen», het onderzoeksrapport tegen waarin juist het volgende is te lezen; «De transitie zelf (de fysieke veranderingen) heeft een negatieve impact op grondstoffengebruik, energiegebruik, emissies en bestaande begroeiing»?

De Minister van Economische Zaken en Klimaat en ik hebben als reactie op het onderzoek aangegeven dat volgens de onderzoekers de impact van de transities van jaarplaatsen naar verhuureenheden door opkoping of andere overnamevormen op de ruimtelijke ordening en de natuur per thema varieert. Na een transitie zijn deze parken zelfs in potentie duurzamer, maar wordt het effect daarvan deels tenietgedaan door hogere aantallen en frequentie van bezoekers. Er zijn dus zowel positieve als negatieve gevolgen voor de natuur, of deze gevolgen cumulatief positief of negatief zijn valt niet eenduidig te zeggen.

Vraag 65

Wat vindt u van de volgende uitspraak in het onderzoeksrapport; «Op microniveau gaat er dan voor decennia biodiversiteit verloren», wetende dat Nederland een enorme biodiversiteitscrisis kent en de stikstofuitstoot juist daar op vakantieparken die vlakbij kwetsbare natuurgebieden gelegen zijn voor nog grotere biodiversiteitsproblemen zal zorgen?

Het is terecht dat de onderzoekers benoemen dat activiteiten zoals het herstructureren van een vakantiepark gevolgen hebben voor de natuur, dit is zeker een aandachtspunt in de nabijheid van kwetsbare natuurgebieden. Daarom is er wet- en regelgeving om deze natuur te beschermen. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is.

Vraag 66

Kunnen we nu concluderen dat de opkoop van vakantieparken wel degelijk een negatieve impact op de biodiversiteit heeft? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Het opkopen van vakantieparken heeft niet per definitie een negatieve impact op de biodiversiteit tot gevolg. Het is immers ook mogelijk dat het opkopen gevolgd wordt door het handhaven van de huidige situatie op het park.

Vraag 67

Op welke manieren gaat u nu de natuur(gebieden) beter beschermen?

De Nederlandse natuurgebieden genieten reeds de bescherming van de geldende wet- en regelgeving. Ik zie geen reden om hier additionele maatregelen voor te treffen.

Vraag 68

Waarom neemt u in uw brief een belangrijke conclusie van de onderzoekers niet over, waarin de onderzoekers het volgende schrijven; «We kunnen concluderen dat de transitie en groei van parken, door onder andere opkoping, er ook in de (nabije) toekomst voor zal ervoor zorgen dat de druk op natuur(gebieden) een spanningsveld blijft, en zeker niet vermindert»?

Zoals eerder gezegd, is het terecht dat de onderzoekers benoemen dat activiteiten zoals het herstructureren van een vakantiepark gevolgen hebben voor de natuur, dit is zeker een aandachtspunt in de nabijheid van kwetsbare natuurgebieden. Daarom is er wet- en regelgeving om deze natuur te beschermen. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Specifiek in de kustzone, werk ik via het Kustpact samen met de lokale bevoegde gezagen om een balans te bereiken tussen de recreatieve ontwikkelingen in de kustzone en de borging van de natuurwaarden.

Vraag 69

Wat vindt u van de volgende uitspraak uit het onderzoeksrapport; «De klassieke vorm van gebruik als tweede woning, door mensen met minder koopkracht, neemt af. Dat kan grote gevolgen hebben voor de levensstijl van een aanzienlijk aandeel van de huidige ruim 100.000 jaarplaatshouders»?

Zoals al eerder aangegeven begrijp ik dat voor de individuele huurder een opzegging van zijn of haar jaarplaats een vervelende gebeurtenis kan zijnen dat dat impact kan hebben op de levensstijl van mensen. Daarom vraagt het Ministerie van EZK de sector om aandacht te besteden aan de positie van huurders.
Ik doe dat door gemeenten te wijzen op hun sturingsmogelijkheden.

Vraag 70

Waarom schrijft u dan in uw brief aan de Kamer; «Desondanks begrijp ik dat voor de individuele huurder een opzegging van zijn of haar jaarplaats een vervelende gebeurtenis is», terwijl u weet dat het om een aanzienlijk deel van de huidige ruim 100.000 jaarplaatshouders gaat en dat het grote gevolgen voor hun levensstijl kan hebben?

Zie antwoord op 69.

Vraag 71

Bent u het met mij eens dat we kunnen concluderen dat uw uitspraak in de brief aan de Kamer waarin u het volgende schrijft; «Naar aanleiding van dit onderzoek kunnen we concluderen dat er inderdaad een afname is in het aantal jaarplaatsen en dat het opkopen van vakantieparken hier een aandeel in heeft, maar dat deze ontwikkeling een bescheiden impact heeft op de totale voorraad jaarplaatsen (de afname ligt rond de 1% per jaar)», niet overeenkomt met het onderzoeksrapport waarin duidelijk aangegeven is dat de afname een aanzienlijk deel is van de huidige ruim 100.000 jaarplaatshouders en grote gevolgen kan hebben voor hun levensstijl? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Allereerst geeft het rapport aan dat er (ten tijde van het verschijnen van het rapport) zo’n 120.000 jaarplaatsen zijn. Dat is aanzienlijk meer dan 100.000. Daarbij geven de onderzoekers aan dat zij verwachten dat het aantal jaarplaatsen de komende vijf jaar met zo’n 5.000 plaatsen zal afnemen. Dat deze afname in gevallen invloed kan hebben op een levensstijl begrijp ik en zoals gezegd begrijp ik dat dat vervelend kan zijn. Deze afname is voor mij alleen geen reden om hier in te grijpen.

Vraag 72

Mag ik nu gezien het bovenstaande aannemen dat u wel zult ingrijpen aangezien nu aangetoond is dat het grote gevolgen kan hebben voor de levensstijl van een aanzienlijk aandeel van de huidige ruim 100.000 jaarplaatshouders, te meer ook aangetoond is dat de opkoop van vakantieparken door roofinvesteerders en criminele investeerders in stroomversnelling gekomen is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord op 69.

Vraag 73

Kunt u zich voorstellen dat standplaatshouders na het lezen van uw brief aan de Kamer zich totaal niet gesteund voelen?

Zie antwoord op 69.

Vraag 74

Mag ik uit uw brief aan de Kamer concluderen dat u zich geen zorgen maakt om de schaarse natuur in relatie tot de opkoop van vakantieparken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Nee, zoals eerder gezegd herken ik de conclusie van de onderzoekers dat er een balans moet worden gevonden tussen menselijke activiteit, zoals recreatie, en de natuur. Gemeenten en provincies zijn het beste toegeëigend om te bepalen waar deze balans ligt. Het is niet één op één te zeggen dat het opkopen van vakantieparken ten koste gaat van schaarse natuur. Dat is afhankelijk van de activiteiten die de nieuwe eigenaar voorstaat. Deze activiteiten moeten voldoen aan de regels voor gelden bebouwing, geluid en bijvoorbeeld natuur.

Vraag 75

Bent u bekend met het bericht «Hugo de Jonge wil de verroompottisering van Nederland niet stoppen» van Follow the Money d.d. 1 augustus jongstleden?3

Ja.

Vraag 76

Wat vindt u van dit bericht?

Zoals eerder gezegd zijn de Minister van Economische Zaken en Klimaat en ik het eens dat het opkopen van vakantieparken om een bescheiden ontwikkeling gaat, waarvoor landelijk ingrijpen niet noodzakelijk is. Uiteraard hebben we wel aandacht voor de ontwikkelingen op het gebied van vakantieparken en de ruimtelijke omgeving, bijvoorbeeld in het traject van de Kustpact monitor.

Vraag 77

Wat vindt u van de uitspraak van omgevings- en natuurrechtdeskundige Luuk Boerema die het onderzoeksrapport een «mager» rapport noemt?

Zoals ook in het onderzoek wordt aangegeven is de beschikbare informatie aangaande de impact van vakantieparken op de leefomgeving zeer schaars en gefragmenteerd. Gegeven de beperkt beschikbare informatie ben ik van mening dat de onderzoekers een breed en genuanceerd beeld hebben geschetst over de mogelijke impacts van het opkopen en herstructureren van vakantieparken.

Vraag 78

Bent u het met Luuk Boerema eens als hij stelt dat; «meer vakantieparken voor de toeristische verhuur zorgen ook voor meer dagjesmensen in en rondom beschermde natuurgebieden. Maar die toenemende druk is in het onderzoek niet meegenomen. Ook is totaal niet gekeken naar de toetsing aan natuurregels of vergunningverlening bij het «upgraden» van vakantieparken»? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Het onderzoek geeft aan dat een transitie ertoe kan leiden dat een park duurzamer wordt, maar dat het effect daarvan deels teniet wordt gedaan door de reisbeweging van hogere aantallen en frequentie van bezoekers. Dit uit zich in een toenemend totaal gebruik van natuurlijke hulpbronnen en druk op natuur en landschap. Het onderzoek geeft aan dat dit een spanningsveld is dat niet zal verminderen. De toetsing aan natuurregels in relatie tot het herstructureren van vakantieparken is inderdaad niet meegenomen in het onderzoek, daar de strekking van de betreffende twee moties daartoe geen aanleiding gaven. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat bij de sloop of uitbreiding van een vakantiepark moet worden voldaan aan de geldende publiekrechtelijke regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Dit doen zij binnen de grenzen van nationale en internationale regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuur, stikstof, en bereikbaarheid en via lokale instrumenten als verordeningen en bestemmingsplannen.

Vraag 79

Wat gaat u nu doen nu er totaal niet gekeken is naar de toetsing aan natuurregels of vergunningverlening bij het «upgraden» van vakantieparken?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 78.

Vraag 80

Wat vindt u van de volgende uitspraak; «Volgens het rapport stelde «een expert» op het landelijke congres Vitale Vakantieparken – een jaarlijks evenement waar ondernemers, experts en beleidsambtenaren samenkomen om manieren te bespreken om vakantieparken «duurzaam en toekomstbestendig te maken» – dat dit nog maar «het begin» is van een «grote consolidatiegolf». «De miljarden gaan ons nog om de oren vliegen». Een andere expert constateert dat er nog een groot aantal familiebedrijven op termijn wil stoppen en geen bedrijfsopvolging heeft»?

Het gaat hier om een aantal quotes van experts die input hebben geleverd voor het onderzoek. Dit zijn dus kwalitatieve meningen. Het onderzoek geeft op basis van een kwantitatieve analyse aan dat het aantal jaarplaatsen is afgenomen met 5% over de periode 2002–2022. Zij verwachten dat het aantal jaarplaatsen de komende vijf jaar met 5.000 zal verminderen. Er is voor mij geen aanleiding om aan deze verwachte ontwikkeling een actie te verbinden.
Ik wil daarbij nogmaals benadrukken dat herstructurering vaak ook nodig is om vakantieparken en hun omgeving vitaal te houden.

Vraag 81

Bent u het met deze expert eens dat dit nog maar het begin is van een grote consolidatiegolf? Zo ja, mogen we aannemen dat duizenden standplaatshouders nog getroffen zullen worden en dat hierop geanticipeerd moet worden? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 80.

Vraag 82

Wat vindt u van de uitspraak; «Maar hoe lang de jaarplaatshouders op hun geliefde stek kunnen blijven, zal liggen aan wie de diepste zakken heeft. Want met elke gewonnen zaak, zijn de plekken slechts tijdelijk veiliggesteld»? En is dit niet het zoveelste bewijs dat huurders, die moeilijk kunnen opboksen tegen grote investeerders die wel diepe zakken hebben, beter beschermd moeten worden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Graag verwijs ik naar mijn eerdere antwoord op vraag 48.

Vraag 83

Bent u bekend met de misstanden die momenteel plaatsvinden bij de verkoop van vakantieparken die onder andere via het meldpunt https://www.meldpuntcampingverkocht.nl/? Zo ja, wat gaat u tegen deze misstanden doen? Zo nee, bent u dan bereid om contact op te nemen met dit meldpunt en bent u vervolgens bereid om ons te informeren wat u tegen de misstanden gaat doen?

Het is in de eerste plaats aan het decentrale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is bij de verkoop van vakantieparken en de mogelijke gevolgen daarvan te kunnen beïnvloeden. Deze kaders zijn met name bestemmingsplannen, visies en verordeningen. Het is dan ook van belang om mogelijke misstanden bij de verkoop van vakantieparken bij hen te melden. Ik zie vooralsnog geen aanleiding om dit verder te onderzoeken.

Vraag 84

Klopt het dat de opkoop van vakantieparken en de daarmee samenhangende sloop gevolgd door nieuwbouw ten koste gaat van de bouwcapaciteit van woningen, die momenteel heel hard nodig zijn om de wooncrisis het hoofd te bieden, waardoor bijvoorbeeld dakloze mensen nog langer dakloos blijven? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Er is vooralsnog geen aanleiding om aan te nemen dat dit het geval is. In het kader van het onderzoek »De relatie tussen nieuwbouw van recreatiewoningen en reguliere woningen»7 is hier kort op ingegaan. Uit verkennende gesprekken met ontwikkelaars, de brancheorganisaties en gemeenten bleek dat er weinig overlap was tussen de bouw van woningen en de bouw van recreatiewoningen. Zij gaven aan de mogelijke concurrentie op dit gebied niet te ervaren omdat het om verschillende bouwstromen gaat, en omdat recreatiewoningen (bijvoorbeeld chalets) op een andere manier gebouwd worden (fabrieksmatig).

Vraag 85

Hoe vaak moeten wij u nog waarschuwen om de recreanten en de natuurgebieden beter te beschermen?

Ik waardeer uw aandacht voor het belang van de recreanten en de natuur. Ik heb, samen met mijn collegaministers van Economische Zaken en Klimaat en Justitie en Veiligheid, hier blijvende aandacht voor.

Vraag 1

Kent u de artikelen «Zoutbedrijf gebruikt listige truc om te boren waar dat eigenlijk nog niet mag» en «Nedmag boort op omstreden locatie, omwonenden woedend»?1

Ja, die artikelen ken ik

Vraag 2

Klopt het dat Nedmag op locatie WHC-1 te Borgercompagnie gestart is met boren in zuidelijke richting naar put VE-7, waar nog geen vergunning voor is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja, het klopt dat Nedmag gestart is met boren naar put VE-7 zonder dat zij daar op dat moment de benodigde vergunning voor had. Op 30 april 2021 verleende mijn voorganger de omgevingsvergunning aan Nedmag voor de boringen van de putten VE-5 en VE-6.
Op 8 juli 2022 heeft Nedmag per email laten weten dat het aangetroffen zout in put VE-5 niet voldoet aan de verwachtingen en gewenste kwaliteit. Nedmag heeft toen aangegeven naar locatie VE-7 te willen boren in plaats van VE-6.
Namens mij is aangegeven dat er een omgevingsvergunning is vereist om naar VE-7 te mogen boren. Deze vergunning is op 22 juli 2022 aangevraagd en wordt door mij verleend.
Nedmag is op 22 juli 2022 begonnen met de boring naar VE-7. Ik vind het moeilijk te begrijpen dat, gezien de onrust die er in de omgeving is over de zoutwinning, Nedmag is begonnen met boren van VE-7 zonder daarover eerst de omgeving te informeren. Dit heb ik Nedmag ook laten weten. Ik wil daarnaast ook op werkbezoek gaan om te spreken met inwoners en Nedmag.

Vraag 3

Hoe karakteriseert u het gegeven dat Nedmag door de namen van putten te wijzigen tracht een manier te vinden om op een andere locatie te mogen boren?

Iedere nieuwe vergunningsaanvraag die ik binnenkrijg, beoordeel ik op basis van inhoud. Dat is hier ook het geval.
Nedmag heeft een vergunning aangevraagd voor het boren van de put VE-7 in de plaats van het boren van put VE-6. Put VE-7 wordt vanaf exact de zelfde locatie en met de zelfde installatie geboord. Met de boring van put VE-7 vervalt de mogelijkheid voor het boren van put VE-6.
Alhoewel de bovengrondse locatie van VE-6 gelijk is aan VE-7, is een omgevingsvergunning nodig voor deze wijziging, omdat hierbij feitelijk de naam van de boring wordt gewijzigd. Hierbij wordt getoetst of de wijziging tot andere milieueffecten leidt. Dat is niet het geval. De ondergrondse bestemming VE-7 ligt op vergelijkbare afstand en diepte als VE-6, maar een andere kant op.

Vraag 4

Waarom werkt uw ministerie mee aan een boring van een zoutput waaruit volgens het huidige Instemmingsbesluit niet gewonnen mag worden?

Het is juist dat er geen zout mag worden gewonnen op basis van het huidige instemmingsbesluit uit caverne VE-7. Om zout te mogen winnen uit caverne VE-7 moet Nedmag eerst een wijziging van het winningsplan indienen of verzoeken tot wijziging van het instemmingsbesluit, waarover ik een separaat besluit dien te nemen.
De aanvraag die door Nedmag is ingediend, is door mij in behandeling genomen en ik ben inderdaad nu tot vergunningverlening overgegaan, rekening houdend met het advies van SodM op het conceptbesluit.
De nieuwe vergunning heeft geen betrekking op beoordeling van de voorgenomen winning uit caverne VE-7, maar ziet uitsluitend op de boorwerkzaamheden. De milieueffecten van de boring van put VE-7 verschillen niet van die van de boring van put VE-6. Gezien het toetsingskader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo) verleen ik daarom de aangevraagde vergunning. Met de afgifte van dit besluit mag Nedmag put VE-7 aanboren en vervalt daarmee de toestemming om put VE-6 aan te boren.

Vraag 5

Is in het verlengde van de aanvraag van Nedmag om te komen tot een titelwijziging van VE-6 in VE-7 overleg geweest tussen Nedmag en uw ministerie over een wijziging van het Instemmingsbesluit met als doel de winning uit VE-7 toe te staan?

Nee, er is niet inhoudelijk gesproken tussen Nedmag en mijn ministerie over wijziging van het instemmingsbesluit met als doel de winning uit VE-7 toe te staan. Naast dat er een omgevingsvergunning voor het boren van put VE-7 nodig is, is namens mij ook aangegeven dat om zout te mogen winnen uit caverne VE-7, Nedmag eerst een wijziging van het winningsplan moet indienen of verzoeken tot wijziging van het instemmingsbesluit. Het winnen van zout uit caverne VE-7 in plaats van VE-6 is niet in overeenstemming met het instemmingsbesluit met het winningsplan.

Vraag 6

Heeft uw ministerie hierover een positief signaal gegeven? Zo nee, waarom werkt uw ministerie dan mee aan deze boring?

Nee. Er is geen signaal afgegeven over de winning uit VE-7. Zie ook het antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Waarom heeft uw ministerie in deze vergunningsprocedure gekozen voor «een verkorte procedure»?

De omgevingsvergunning is aangevraagd voor de activiteit milieuneutraal veranderen van de boring. Dat kan omdat de milieueffecten van de aanleg van de put VE-7 hetzelfde zijn als van de aanleg van put VE-6. Op een dergelijke aanvraag is op grond van de Wabo de reguliere voorbereidingsprocedure van 8 weken van toepassing.

Vraag 8

Waarom wordt niet de volledige procedure gevolgd, zeker gezien de enorme mijnbouwschade in het gebied, waar bewoners al mee te kampen hebben?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Deelt u de mening dat na het incident van 2018, waarbij miljoenen liters pekelwater en mogelijk duizenden liters diesel weglekten, veiligheid (eindelijk) de hoogste prioriteit moet krijgen?

De veiligheid van omwonenden van mijnbouwactiviteiten heeft voor mij de hoogste prioriteit. Het boren van de putten heeft geen veiligheidsvraagstukken op basis waarvan ik de vergunning zou moeten weigeren. Het boren van putten betreft een tijdelijke activiteit die geluids- en trillingeffecten met zich meebrengt. Dat deze effecten van tijdelijke aard zijn, is er de reden van dat een verzoek om voorlopige voorziening voor het boren van de putten op 26 november 2021 is afgewezen door de rechtbank Den Haag.

Vraag 10

Bent u nog steeds van mening dat de hervatting van de zoutwinning de juiste beslissing was?

Ja, onder het stellen van voorschriften zijn de aangevraagde activiteiten vergund en is het instemmingsbesluit vastgesteld. Mits wordt voldaan aan de gestelde voorschriften, ben ik van mening dat zoutwinning verantwoord is.

Vraag 11

Klopt het dat, toen uw ministerie in 2021 toestemming gaf tot het hervatten van de winning, daar strikte voorwaarden aan waren verbonden om de veiligheid te borgen? Klopt het dat een belangrijke (veiligheidsmaatregel was dat put VE-7 en VE-8 niet mochten worden aangeboord, voordat onderzoek zou hebben plaatsgevonden naar de bodemdaling als gevolg van winning uit putten VE-5 en VE-6?

Ja, het klopt dat er strikte voorwaarden verbonden zijn aan de winning van het zout. Deze voorwaarden zijn vastgelegd in het instemmingsbesluit op het winningsplan. De analyse zoals genoemd in artikel 5 van het instemmingsbesluit met het winningsplan, ziet op de winning van het zout en heeft geen betrekking op de boring. Deze voorwaarde is gesteld naar aanleiding van het advies van de Mijnraad op het winningsplan. De Mijnraad adviseerde in overweging te nemen om Nedmag van de geplande 4 cavernes er eerst slechts 2 te laten aanleggen en te ontwikkelen. Met de verkregen gegevens uit de eerste twee cavernes kan Nedmag het geomechanisch model toetsen en eventueel opnieuw valideren om daarmee onzekerheden in de bodemdalingsprognose zoveel mogelijk te reduceren.
Om die reden is aan de instemming met het winningsplan tot zoutwinning een voorwaarde verbonden om voor aanvang van de caverneontwikkeling van de derde en vierde caverne (VE-7 en VE-8) Nedmag een analyse van de effecten van de winning uit de eerste twee cavernes (VE-5 en VE-6) aan mij te overleggen. De ontwikkeling van de derde en vierde caverne mag uitsluitend worden aangevangen als uit deze analyse aannemelijk wordt dat de bodemdaling ten gevolge van de totale winning zoals opgenomen in het winningsplan niet zal worden overschreden. Het instemmingsbesluit bepaalt zodoende dat nu nog niet mag worden gewonnen uit caverne VE-7.

Vraag 12

Klopt het dat deze put VE-7 nu, zonder onderzoek, wel wordt aangeboord en toezichthouder SODM op 9 juli aan zoutwinner Nedmag heeft laten weten dat het geen vergunning heeft voor het ondergronds boren naar VE-7?

Ja, op 9 juli 2022 heeft ook SodM aan Nedmag medegedeeld dat Nedmag niet beschikt over de juiste vergunning voor het aanboren van VE-7.
Ik ga ervan uit dat met »onderzoek» aan de analyse wordt gerefereerd zoals benoemd artikel 5 van het instemmingsbesluit. Hiervoor verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 11.

Vraag 13

Waarom is er niet ingegrepen toen bleek dat Nedmag illegaal aan het boren was?

Op 1 augustus 2022 heeft SodM een handhavingsverzoek ontvangen. SodM heeft op 9 augustus 2022 besloten om het handhavingsverzoek af te wijzen. SodM deed dit op grond van het feit dat Nedmag op 22 juli 2022 een ontvankelijke vergunningaanvraag heeft ingediend voor het boren van put VE-7.
Aangezien de omgevingsvergunning al in voorbereiding was, was er sprake van zicht op legalisatie. SodM publiceert de besluiten op handhavingsverzoeken op haar website.

Vraag 14

Klopt het dat Nedmag nu zelfs beloond wordt, doordat het ministerie de aanvraag van Nedmag ontvankelijk heeft verklaard en daarmee de illegale boring niet stopt, maar Nedmag juist zicht heeft op legalisatie?

Nee, Nedmag heeft een aanvraag ingediend die in behandeling is genomen. De inspecteur-generaal der mijnen (hierna: IGM) heeft een zelfstandige bevoegdheid ten aanzien van handhaving. De IGM heeft vanaf de aanvang van de boring, met de legalisatie in zicht, toezicht gehouden op de boring.

Vraag 15

Waarom worden de economische belangen verkozen boven de veiligheid

De veiligheid van omwonenden staat voorop. Een boring van een put leidt niet tot bodembeweging en leidt zodoende niet tot een risico voor de veiligheid van omwonenden. De vergunning voor het boren naar caverne VE-7 is getoetst op de effecten voor milieu. De economische belangen zijn geen onderdeel van de beoordeling van de aanvragen van Nedmag.

Vraag 16

Snapt u dat bewoners rondom deze zoutwinningslocaties woest zijn?

Ik snap de emoties van omwonenden. Zij ervaren overlast en dat er begonnen is met boren voordat ik een vergunning heb gegeven, leidt begrijpelijkerwijs tot woede. Maar ik wil herhalen dat de veiligheid voorop staat. SodM houdt toezicht op de boring en als er twijfels zijn over de veiligheid, grijpt SodM in. SodM ziet hier op dit moment geen aanleiding voor.

Vraag 17

Snapt u dat deze gang van zaken het vertrouwen in de overheid nog verder onder druk zet?

Ik kan me voorstellen dat, nu Nedmag zonder vergunning en voor eigen risico is gaan boren, dit weinig vertrouwen wekt in Nedmag. Dit heeft echter geen invloed op de zorgvuldigheid waarmee de aanvraag wordt getoetst.
Men mag erop vertrouwen dat de verlening van vergunningen plaatsvindt op zorgvuldige wijze en in overeenstemming met de daarvoor geldende wetgeving. Dit is wat ik in deze procedure ook gedaan heb.
Net als vergunningverlening is ook handhavend optreden aan regels gebonden. Als er sprake is van een overtreding van een wettelijk voorschrift, dan moet SodM, als het bestuursorgaan dat bevoegd is om handhavend op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik maken. Dit vanwege het algemeen belang dat is gediend met handhaving. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag SodM afzien van handhavend optreden. Dit kan zich voordoen als concreet zicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien.

Vraag 18

Deelt u de mening dat omwonenden door dit handelen van Nedmag en de overheid verder in een machteloze positie zijn geduwd? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja, ik was immers nog bezig met de beoordeling van de aanvraag toen Nedmag de boring had gestart. De bewoners hebben dan ook SodM gevraagd om te handhaven. De IGM heeft dit verzoek afgewezen.
Inmiddels is de aanvraag voor de boring getoetst en wordt de vergunning verleend.

Vraag 19

Welke contacten zijn er de afgelopen maanden geweest tussen uw ministerie en Nedmag?

Op 8 juli 2022 heeft Nedmag per mail laten weten dat het aangetroffen zout in put VE-5 niet voldoet aan de verwachtingen en de gewenste kwaliteit. Nedmag heeft toen aangegeven naar locatie VE-7 te willen boren.
Namens mij is op 12 juli 2022 telefonisch aangegeven dat er een omgevingsvergunning is vereist om naar VE-7 te mogen boren. In aanvulling daarop is in hetzelfde gesprek aan Nedmag medegedeeld dat voor het mogen winnen van zout uit caverne VE-7 Nedmag eerst een wijziging van het winningsplan moet indienen of verzoeken tot wijziging van het instemmingsbesluit.
Op 22 juli 2022 is er een onlineoverleg geweest tussen Nedmag en medewerkers van mijn ministerie en SodM over de indiening van de vergunningaanvraag voor boring van put VE-7. Nedmag heeft nog diezelfde dag vergunning aangevraagd.

Vraag 20

Welke contacten zijn er de afgelopen maanden geweest tussen uw ministerie en de omwonenden van de Nedmag-locaties?

Gedurende werkzaamheden is het aan Nedmag om contact met de omgeving te onderhouden en de omwonenden te informeren over de voortgang of voorgenomen werkzaamheden. Een omwonende heeft contact opgenomen met mijn ministerie nadat ik de vergunningaanvraag heb ontvangen en de kennisgeving ervan heb gepubliceerd. Over de inhoud van de kennisgeving is e-mail contact geweest tussen deze omwonende en mijn ministerie. Om de beoordeling van een aanvraag zorgvuldig te kunnen uitvoeren is het niet passend als ik tijdens die periode communiceer over de inhoudelijke voortgang.

Vraag 21

Op welke wijze zijn de omwonenden door Nedmag geïnformeerd over het ondergronds boren naar een nieuwe locatie? Zijn alle omwonenden hiermee juist geïnformeerd?

Nedmag verstuurd regelmatig nieuwsbrieven per e-mail aan alle omwonenden die zich daarvoor hebben ingeschreven. Met de nieuwsbrief van 2 augustus 2022 zijn omwonenden geïnformeerd over de wijzigingen in de boring.

Vraag 22

Op welke wijze zijn de omwonenden door het ministerie geïnformeerd over het ondergronds boren naar een nieuwe locatie? Zijn alle omwonenden hiermee juist geïnformeerd?

Het is aan Nedmag om contact met de omgeving te onderhouden en de omwonenden te informeren over het verloop van de werkzaamheden of voorgenomen werkzaamheden. SodM is de onafhankelijke toezichthouder en heeft zicht op de dagelijkse werkzaamheden. Ik ben bevoegd gezag voor de vergunningverlening en heb de aanvraag gepubliceerd, zodat iedereen er kennis van kan nemen dat ik een aanvraag te beoordeling heb ontvangen. Zie verder ook het antwoord op vraag 20.

Vraag 23

Handelt Nedmag naar de aanbevelingen uit het zeer kritische rapport over de sector zout dat toezichthouder SODM in 2018 publiceerde? Is voldaan aan de aanbeveling «blijf ruim binnen de grenzen van het winningsplan en ga op tijd in gesprek met de omgeving, de toezichthouder en de vergunningverlener wanneer de grenzen in zicht komen»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er vindt nog geen zoutwinning plaats uit de nieuwe cavernes, zodoende werkt Nedmag nog ruim binnen de grenzen van het winningsplan. Echter, zoals ik ook in antwoord op vraag 20 aangaf, is het aan Nedmag om contact met de omgeving te onderhouden en de omwonenden te informeren over het verloop van de werkzaamheden of voorgenomen werkzaamheden. Ik constateer dat Nedmag in hun nieuwsbrief aan omwonenden van 15 juli 2022 nog niet inging op de tegenvallende resultaten van VE-5 en de door hen gewenste wijziging van ondergrondlocatie van VE-6 naar VE-7.

Vraag 24

Hoe heeft het ministerie voldaan aan de door SODM gedane aanbevelingen in het rapport over de sector zout? Is voldaan aan de aanbeveling om de toegankelijkheid van de gegevens over de ondergrond beter te borgen? Hoe is voldaan aan de aanbeveling om de schadeafhandeling te verbeteren?

Voor de invulling die ik geef aan de op 12 juni 2018 door SodM gedane aanbevelingen in het rapport over de sector zout, verwijs ik naar de brief van mijn voorganger van 27 september 2018 (Kamerstuk 32 849, nr. 136).
Ter opvolging van de aanbeveling om de toegankelijkheid van de gegevens over de ondergrond beter te borgen, publiceer ik de vergunningen en vergunningsaanvragen centraal op www.mijnbouwvergunningen.nl.
Ter opvolging van de aanbeveling van de schadeafhandeling kan, wanneer particulieren vermoeden dat de schade aan een woning of gebouw komt door bodembeweging als gevolg van zoutwinning, men sinds 1 november 2021 deze schade melden bij de Commissie Mijnbouwschade.

Vraag 25

Voldoet Nedmag aan alle (andere) afspraken die in het instemmingsbesluit van 2021 zijn vastgelegd?

SodM heeft niet geconstateerd dat de artikelen in het instemmingsbesluit niet worden nageleefd.

Vraag 26

Kunt u deze vragen één voor één en voor het eerstvolgende commissiedebat Mijnbouw beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Onderhandse financiering van vakantiewoningen baart experts zorgen» in het Financieel Dagblad d.d. 24 juli jl.?1

Ja.
Ten aanzien van dit artikel en ook de andere artikelen van het Financieele Dagblad, die hieronder worden genoemd, zijn we met de leden Beckerman en Van Nispen van de SP van mening dat de problematiek op (een deel van de) vakantieparken2 onze volle aandacht heeft. Het is van groot belang dat problemen op een effectieve wijze worden aanpakt. Veel maatregelen op het terrein van veiligheid en de aanpak van ondermijning zijn daarom de afgelopen periode getroffen, in het kader van de interbestuurlijke Actie-agenda vakantieparken (2018–2020, resp. 2021–2022)3. Vanwege de integrale aanpak van de problematiek op vakantieparken is de Actie-agenda een brede agenda, waar verschillende ministeries bij betrokken zijn, waaronder Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie en Veiligheid, Economische Zaken en Klimaat, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Enkele concrete voorbeelden op het terrein van veiligheid en de aanpak van ondermijning zijn landelijke en regionale leerkringen, kennisbijeenkomsten, specifieke handreikingen en instrument en een barrièremodel. In het bijzonder kan ook het Ariadne project worden genoemd, dat in de provincie Gelderland gemeenten adviseert en ondersteunt bij het versterken van hun informatiepositie en bij het uitvoeren van integrale controle-acties op vakantieparken. Deze belangrijke maatregelen zijn eerder benoemd in antwoord op vragen van de dezelfde leden van SP over de problematiek op vakantieparken4, naar aanleiding van het openbare rapport van het Regionale Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) Oost-Nederland naar criminele investeringen in vakantieparken in Oost-Nederland5. We bezien in overleg met betrokken partijen of en waar extra maatregelen nodig zijn.

Vraag 2

Wat vindt u van dit artikel?

In het artikel wordt ingegaan op de stijging van het aandeel particuliere hypotheekverstrekkingen en een daling van bancaire hypotheekverstrekkingen door vier Nederlandse grootbanken op recreatief vastgoed sinds 2010. Een stijgende vraag naar recreatief vastgoed, een afnemend aantal financieringsopties en lage spaarrentes zijn de redenen dat particulieren in de pandemie meer particuliere hypothecaire inschrijven vestigden op vakantieparken, aldus het Financieele Dagblad. Voor een nadere duiding ervan is een drietal personen met verschillende expertises (anti-witwassen, vastgoedfinanciering en -beleggingen en hypotheekadvisering) geciteerd.
In het onderzoek van de Basisregister Kadaster (BRK) «De cijfers over Nederlandse vakantieparken op een rij»6, dat in samenwerking met het Financieele Dagblad is geschreven, wordt gesteld dat het aantal transacties op vakantieparken is toegenomen. We herkennen hiermee het beeld dat de markt voor vakantiewoningen is aangetrokken. Het is belangrijk dat alle betrokken partijen die zicht kunnen hebben op eventuele risico’s, daar alert op zijn bij de uitoefening van hun taken. In antwoord op de meer specifieke vragen die hieronder zijn gesteld, wordt nader ingegaan op het artikel.

Vraag 3

Hoe kijkt u tegen deze onderhandse financieringen aan?

Onderhandse financiering kán een risico voor criminele investering of witwassen zijn. Immers, het zicht op wie de financierder is en/of de financieringsgelden op legale wijze zijn verkregen, kan daarbij lastiger te zijn achterhalen en verhullend werken. Het is belangrijk dat alle betrokken partijen die hierop zicht kunnen hebben, daar alert op zijn bij de uitoefening van hun taken. Ik verwijs hierbij ook naar mijn antwoord op vragen 7 en 8. Hierbij zij opgemerkt dat er ook een groot aantal andere risico-indicatoren is, dat kan duiden op een verhoogde kans van aanwezigheid van criminele investeringen of witwasmogelijkheden in de (recreatieve) vastgoedsector. Een verhoogde kans staat daarbij niet gelijk aan de daadwerkelijke aanwezigheid van criminele investeringen. Voorgaande staat ook duidelijk beschreven in voornoemd RIEC-rapport.

Vraag 4

Onderschrijft u de conclusies in dit artikel? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

We onderschrijven de cijfermatige inzichten en risico’s op criminele investeringen en witwassen die gepaard kunnen gaan met onderhandse financiering. Het onderwerp ondermijning in relatie tot vakantieparken staat al langer bij ons op de radar. Hiervoor zijn al veel maatregelen getroffen. Ik verwijs u daarvoor graag naar het antwoord op vraag 1.

Vraag 5

Bent u het eens met de stelling dat de opkoop van vakantieparken beter gereguleerd dient te worden om ondermijning en grote (persoonlijke) gevolgen voor standplaatshouders te voorkomen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De koop en verkoop van goederen is een zaak tussen private partijen. Ingrijpen op dergelijke individuele transacties is een vergaande maatregel waar we geen voorstander van zijn. We begrijpen dat voor de individuele standplaatshouder een opzegging van zijn of haar jaarplaats een impactvolle gebeurtenis is. Het is bij transities of herstructureringen dan ook van belang om een goede balans te vinden tussen de belangen van de verhuurder en de huurder. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is daarom het gesprek gestart met de sector, waarbij de sector wordt gevraagd om huurders beter voor te lichten over hun contract, en bijvoorbeeld een helpdeskfunctie in te richten voor vragen rondom jaarplaatsen.
Verder blijkt uit het recent verschenen onderzoeksrapport over het opkopen van vakantieparken7, dat gemeenten goede sturingsmogelijkheden hebben om de ontwikkelingsmogelijkheden van parken te beïnvloeden met het ruimtelijk ordeningsinstrumentarium en de bestemmingsplannen. De Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft dit rapport onder de aandacht gebracht van gemeenten, zodat gemeenten goed op de hoogte zijn van hun sturingsmogelijkheden.

Vraag 6

Wat vindt u ervan dat tijdens de pandemie alleen al 182 miljoen euro aan hypothecaire inschrijvingen gevestigd zijn?

We beschouwen dit als een aanwijzing dat er inderdaad een verhoogd aantal hypothecaire inschrijvingen op vakantieparken zijn, en dat de binnenlandse vakantieparkenmarkt meer in trek is geraakt tijdens de pandemie

Vraag 7

Bent u het met de stelling in dit artikel eens dat de stijging van 40% in het aandeel particuliere hypotheekverstrekkers sinds 2010 een rode vlag voor politie en justitie had moeten zijn? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zoals in antwoord op vraag 3 is aangegeven, kan onderhandse financiering op (recreatief) vastgoed een risico-indicator zijn van criminele investering of witwassen. Het is belangrijk dat alle betrokken partijen die hierop zicht kunnen hebben, daar alert op zijn bij de uitoefening van hun taken. Dat geldt voor politie en justitie en ook voor andere partijen, zoals gemeenten, toezichthouders en poortwachters van het financiële stelsel. Naleving van de verplichtingen uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) vergroot de kans dat een risico op witwassen tijdig wordt onderkend en maakt waar nodig de inzet van repressieve maatregelen mogelijk. Ook het delen van informatie binnen wettelijke kaders, zoals in RIEC-verband, kan helpen bij het tijdig signaleren. Ook zijn de afgelopen jaren verschillende preventieve maatregelen getroffen. Hiervoor verwijs ik naar het antwoord op vraag 1.

Vraag 8

Wat hebt u gedaan met de informatie waarvan bekend is dat hypotheken op eigen naam de meest voorkomende risico-indicator zijn van witwassen op vakantieparken?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Wat voor gevolgen heeft de opkoop van vakantieparken door criminele investeerders voor de huidige en eventuele toekomstige standplaatshouders?

De Minister van Economische Zaken en Klimaat en de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening hebben recentelijk een onderzoek laten uitvoeren naar het opkopen van vakantieparken. Uit dit onderzoek komt naar voren dat er een afname is in het aantal jaarplaatsen en dat het opkopen van vakantieparken hier een aandeel in heeft, maar dat deze ontwikkeling een bescheiden impact heeft op de totale voorraad jaarplaatsen (de afname ligt rond de 1% per jaar). In het onderzoek is overigens gekeken naar het fenomeen van opkopen op zich, hierbij is niet specifiek gekeken naar het thema ondermijning en criminaliteit.
Dit komt wel aan de orde in het voornoemde RIEC-rapport. Dit rapport is geïnitieerd na signalen van criminele investeringen op vakantieparken. Zoals in het antwoord op vraag 3 is aangegeven, staat een verhoogde kans op aanwezigheid van criminele investeringen of witwasmogelijkheden niet gelijk aan de daadwerkelijke aanwezigheid van criminele investeringen.

Vraag 10

Hoeveel vakantieparken zijn er naar schatting door criminele investeerders opgekocht?

Er zijn geen cijfers beschikbaar hoeveel vakantieparken door criminele investeerders zijn opgekocht.

Vraag 11

Bent u het met witwasexpert van de Universiteit Utrecht, meneer Ferwerda, eens als hij spreekt van een zeer ongebruikelijke en dubieuze financieringsvorm die populair is onder criminelen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De uitspraak van de heer Ferwerda gaat over onderhandse financiering van vastgoed en de mogelijkheid die dit met zich brengt voor het witwassen van crimineel verkregen vermogen. Ik verwijs dan ook naar het antwoord dat is gegeven op vraag 3.

Vraag 12

Bent u het eens met de stelling dat 455 miljoen euro aan particuliere inschrijvingen op recreatief vastgoed een enorm bedrag is waar de risico’s niet van te overzien zijn? Zo ja, wat gaat u hiertegen doen? Zo nee, waarom niet?

De omvang van de leningen zegt niet direct iets over de aard daarvan. De marktsituatie is veranderd door corona, wat invloed kan hebben gehad op de omvang van de leningen omdat vakantieparken als meer interessant investeringsobject worden gezien. In de Actie-agenda vakantieparken wordt expliciet ingezoomd op de risico’s van ondermijning, die overigens breder zijn dan investeringen alleen. Hiervoor verwijs ik u naar mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 13

Hebben u signalen bereikt dat de grootbanken zich steeds vaker terugtrekken uit de financieringsmarkt voor de opkoop van vakantieparken als gevolg van witwaspraktijken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Het Ministerie van Financiën heeft geen signalen ontvangen dat de grootbanken zich terugtrekken uit de financieringsmarkt voor vakantiewoningen of -parken vanwege witwaspraktijken. Het ministerie voert regelmatig gesprekken met banken over belemmeringen die partijen in sectoren met een hoog witwasrisico ervaren met toegang tot het betalingsverkeer. Ook in deze gesprekken is dit thema niet naar boven gekomen.

Vraag 14

Bent u bereid om met de grootbanken in gesprek te gaan over de financiering van vakantiehuizen? Zo ja, kunt u ons informeren over de uitkomst? Zo nee, waarom niet?

De Minister van Financiën zal in de hiervoor genoemde gesprekken met de banken hun beleid ten aanzien van financiering van vakantiewoningen en -parken en de rol die het anti-witwasbeleid hierin speelt, betrekken. We zullen u op een later moment informeren over de bevindingen uit deze gesprekken.

Vraag 15

Bereiken u signalen dat particuliere investeerders in vakantiewoningen veel te rooskleurige rendementen als gevolg van te hoge bezettingsgraden en te lage geprognosticeerde onderhoudskosten en dergelijke worden voorgesteld door de grote (buitenlandse) opkopers die deze vakantiewoningen als investeringsobject aanbieden? Zo ja welke signalen zijn dat en hoeveel?

Tot op heden hebben ons hierover geen signalen bereikt. Ook bij de AFM zijn hierover geen signalen ontvangen, waarbij het een rol kan spelen dat beleggen in vakantiewoningen in veel gevallen buiten het toezicht van de AFM valt. Bij de ACM is er een enkel signaal binnengekomen via ConsuWijzer met betrekking tot dit onderwerp.

Vraag 16

Bent u bekend met het bericht «Schimmige geldstromen in vakantieparken schreeuwen om aandacht» in het Financieel Dagblad van 25 jl.?2

Ja.

Vraag 17

Wat vindt u van de uitspraak «Het gebrek aan transparantie in de markt voor recreatief onroerend goed biedt immers criminelen een kans om geld wit te wassen», waarover het Regionale Informatie- en Expertisecentrum Oost-Nederland recent concludeerde in een vertrouwelijk rapport dat een gebrek aan regels en toezicht hier debet aan is?

Het is primair aan de gemeenten om toezicht te houden op vakantieparken en te handhaven ter voorkoming en bestrijding van criminele activiteiten. In het kader van de Actie-agenda vakantieparken ondersteunen het Rijk, provincies en kennisinstellingen gemeenten hierbij met leerkringen, kennisbijeenkomsten, handreikingen, workshops, etc. Het RIEC-rapport is zodoende een bevestiging van het belang om, middels de nauwe samenwerking, de bewustwording bij de betrokken professionals en bestuurders te vergroten en de opgedane kennis en ervaringen met elkaar te blijven delen.
Zoals in de beantwoording van eerdere vragen van uw Kamer is vermeld, willen we eerst het resultaat van de acties uit de Actie-agenda vakantieparken 2021–2022, waarin aandacht is voor veiligheid en de aanpak van ondermijning op vakantieparken, afwachten. We bezien daarbij in hoeverre er nog steeds knelpunten optreden bij het zicht krijgen op de problematiek op vakantieparken en hoe die kunnen worden opgelost. We zullen uw Kamer hierover begin 2023 informeren in de eindrapportage van de Actie-agenda.

Vraag 18

Waarom is er nog steeds een gebrek aan regels en toezicht terwijl dit probleem al veel langer bekend is? En wat gaat u hiertegen doen?

Zie antwoord vraag 17.

Vraag 19

Hoe kijkt u tegen strenger toezicht op ketenpartners, zoals notarissen en taxateurs en dergelijken aan?

Ketenpartners, zoals notarissen en taxateurs, vervullen een rol als poortwachter van het financiële stelsel. Voor hen en ook andere instellingen gelden verplichtingen uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Daarop wordt toezicht gehouden, en bij overtreding van die verplichtingen kan handhavend worden opgetreden. Op korte termijn ontvangt uw Kamer de beleidsagenda witwassen bestaande uit prioriteiten en vervolgacties om de aanpak van witwassen op een aantal terreinen verder te verbeteren.

Vraag 20

Wat vindt u ervan dat binnen een groep van bijna 70.000 particulieren in twee jaar tijd voor 800 miljoen euro aan vastgoed verhandeld is?

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 5 en 6.

Vraag 21

Wat vindt u ervan dat sommige experts al hebben geconstateerd dat dubieuze beleggers hun werkterrein verwisselen van de binnensteden naar vakantieparken? Was dit bij u ook bekend? Zo ja, sinds wanneer?

We zijn er mee bekend dat er signalen zijn dat dubieuze beleggers investeren in vakantieparken en dat particuliere beleggers sinds de corona-uitbraak in vakantiewoningen hebben geïnvesteerd. Het is niet duidelijk hoeveel procent van de investeringen op vakantieparken en/of in de binnensteden door criminelen zijn gedaan, over een verwisseling kunnen we daarom niet spreken.

Vraag 22

Begrijpt u nu de noodkreten van de vele vakantieparken die te maken hebben gekregen met een opkoop van hun vakantiepark?

Voor wat betreft het opkopen van vakantieparken blijkt uit het eerdergenoemde onderzoek «opkopen vakantieparken» dat er een afname is in het aantal jaarplaatsen en dat het opkopen van vakantieparken hier een aandeel in heeft, maar dat deze ontwikkeling een bescheiden impact heeft op de totale voorraad jaarplaatsen (de afname ligt rond de 1% per jaar). Uiteraard begrijpen we dat voor de individuele huurder een opzegging van zijn of haar jaarplaats een impactvolle gebeurtenis is. Het is bij transities of herstructureringen daarom belangrijk om een goede balans te vinden tussen de belangen van de verhuurder en de huurder. Zie ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 23

Bent u het eens met de uitspraak «Reden genoeg dus voor de autoriteiten om met een stofkam geldstromen na te pluizen»? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik ben van mening dat de aanpak van criminele geldstromen een belangrijk en onlosmakelijk onderdeel is van de brede aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Daarbij worden criminele verdienmodellen en processen zo veel mogelijk verstoord. De integrale aanpak van criminele geldstromen volgt de fase van het crimineel verdienmodel: voorkomen dat criminelen veel geld kunnen verdienen; voorkomen dat illegaal verdiend geld in het legale circuit komt; en het opsporen van criminelen en het afpakken van crimineel vermogen. Deze aanpak is tot stand gekomen in samenspraak met de betrokken autoriteiten, te weten de Raad voor de rechtspraak, het Openbaar Ministerie, politie, Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Onder regie van mijn ministerie wordt dit plan, dat ik op 26 april jl. aan uw Kamer heb toegestuurd9, uitgevoerd. Dit stelt de betrokken ketenpartners beter in staat om hun taken uit te voeren.

Vraag 24

Bent u bekend met het bericht «Zo ziet de Nederlandse vakantiewoningmarkt eruit» in het Financieel Dagblad van 22 juli jl.?3

Ik en de eerdergenoemde bewindspersonen zijn bekend met de artikelen. In het eerdergenoemde onderzoek naar het opkopen van vakantieparken komt naar voren dat er recent een versnelde toename plaatsvindt van overnames van vakantieparken. In dit onderzoek is echter niet gekeken naar overnames van vakantiewoningen op individueel niveau en de financieringsvormen, maar naar overnames van parken in zijn geheel. Daarbij spelen er meerdere factoren een rol bij de ontwikkeling van de markt, waaronder bijvoorbeeld de lage rentestand en corona, waardoor het binnenlands toerisme een impuls kreeg. In de voornoemde Actie-agenda vakantieparken wordt verder aandacht besteed aan de ondermijningsproblematiek bij vakantieparken. Daarbij worden de actuele ontwikkelingen zoals hier geschetst meegenomen. Hiervoor verwijs ik u graag naar het antwoord op vraag 1.

Vraag 25

Wat vindt u van dit artikel?

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 26

Bent u het eens met de stelling dat een bedrag van 1,6 miljard euro aan aankoop van vakantiewoningen door particuliere en professionele beleggers in slechts twee jaar enorm is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 27

Wat vindt u ervan dat het aantal transacties in 2020 en 2021 flink is toegenomen van tussen 4.000 en 8.000 in het afgelopen decennium naar meer dan 10.000? Welk signaal geeft dit volgens u af?

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 28

Correspondeert dit aantal met de conclusie uit het onderzoeksrapport dat de opkoop van vakantieparken in een versnelling gekomen is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 29

Bent u bekend met het bericht «Markt voor Nederlandse vakantiehuisjes geëxplodeerd sinds corona-uitbraak» in het Financieel Dagblad d.d. 22 juli jl.?4

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 30

Wat vindt u van dit artikel?

Zie antwoord vraag 24.

Vraag 31

Wat vindt u van de uitspraak dat «de regelluwe, relatief onvolwassen markt voor vakantievastgoed, fungeert echter ook als een magneet voor fout geld en brengt sterk verhoogde witwasrisico’s met zich mee»? Kunt u daarbij uitgebreid ingaan op het regelluwe aspect en de verhoogde witwasrisico’s?

Op de gevraagde aspecten zijn we ingegaan in antwoord op vragen 1, 3, 7, 8, 17 en 18. Daar verwijs ik in dit verband naar.

Vraag 32

Was de toenemende omloopsnelheid met plotselinge waardestijgingen als risico-indicator bij u bekend? Zo ja, wat heeft u met deze informatie gedaan?

Het fenomeen van toenemende omloopsnelheid met plotselinge waardestijgingen in vastgoed is eerder onderkend, onder meer in de National Risk Assessment witwassen 2019. 12 Dit geldt des te meer wanneer daarbij meerdere partijen betrokken zijn, de zogenoemde ABC-transacties. Ook in de nationaal dreigingsbeeld analyses over georganiseerde criminaliteit13 is dit fenomeen meermaals genoemd. Deze informatie is openbaar, breed verspreid en goed bekend bij alle relevante publieke en private partijen.

Vraag 33

Klopt het dat pandjesbeleggers vanwege onder andere regulering wegtrekken uit de woningmarkt en zich (steeds meer) storten op de recreatiewoningen? Zo ja, bent u met mij van mening dat regulering hier ook nodig is en kunt u uw antwoord nader toelichten? Zo nee, waarom niet?

In het eerder genoemde onderzoek van de BRK «De cijfers over Nederlandse vakantieparken op een rij», wordt gesteld dat het aantal transacties op vakantieparken is toegenomen. Dit herkennen we. In het rapport wordt echter niet aangegeven dat deze toename wordt veroorzaakt door vastgoedbeleggers. Een toename van het aantal investeerders in vakantiewoningen zien we niet direct als aanleiding om deze markt verder te reguleren. Zoals eerder aangegeven is het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat een gesprek gestart met de sector, waarbij de sector wordt gevraagd om huurders beter voor te lichten over hun contract, en bijvoorbeeld een helpdeskfunctie in te richten voor vragen rondom jaarplaatsen. In de voornoemde Actie-agenda vakantieparken wordt verder aandacht besteed aan de ondermijningsproblematiek bij vakantieparken.

Vraag 34

Kunnen we concluderen dat de populariteit van vakantievastgoed en -grond groot is, niet alleen onder particulieren maar ook onder projectontwikkelaars en traditionele vastgoedbeleggers, en dat deze het niet alleen opkopen voor een beleggingskans, maar mogelijk ook voor toekomstige woonontwikkelingen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

In hetzelfde, eerder genoemde onderzoek van de BRK wordt gesteld dat vakantiehuizen aantrekkelijke beleggingsobjecten zijn geworden. Waar het de projectontwikkelaars en traditionele vastgoedbeleggers betreft, zien we geen reden om aan te nemen dat de vergrote aandacht voor vakantiewoningen disproportioneel van deze partijen afkomstig is. In hoeverre investeerders in vakantiehuizen beleggen met het oog op toekomstige woonontwikkelingen kunnen we niet zeggen. In een eerder onderzoek dat aan uw Kamer is gestuurd14, is aangegeven dat locaties voor wonen en recreëren vaak verschillend zijn, en dat een woonontwikkeling op een voormalige recreatie locatie niet altijd voor de hand ligt.

Vraag 35

Hoe kijkt u, in het licht van alle ontwikkelingen die aan ondermijning gerelateerd zijn, nu naar het onlangs gepubliceerd onderzoeksrapport «onderzoek opkopen vakantieparken»?

Graag verwijs ik u naar het antwoord op vraag 9.

Vraag 36

In hoeverre stroken de cijfers met betrekking tot het aantal transacties en investeringsvolumes/hypothecaire inschrijvingen en de constateringen uit de artikelen met het onlangs gepubliceerd onderzoeksrapport «onderzoek opkopen vakantieparken»?

De reikwijdte van het onderzoek van de BRK en het onderzoek «opkopen vakantieparken» komen niet geheel overeen, wat het niet mogelijk maakt de cijfers met elkaar te vergelijken. In het onderzoek «Opkopen vakantieparken» is immers onderzoek gedaan naar het opkopen van vakantieparken door investeerders, waar het Kadaster onderzoek heeft gedaan naar het (op)kopen van separate vakantiewoningen.

Vraag 37

Hoe kijkt u, in het licht van alle ontwikkelingen die aan ondermijning gerelateerd zijn, nu naar uw antwoorden op onze eerder gestelde vragen over de opkoop van vakantieparken?

We volgen de ontwikkelingen met betrekking tot vakantieparken nauwlettend vanuit de optiek van vastgoedcriminaliteit. Daarbij maken we een onderscheid tussen criminele vastgoedexploitatie, waarbij vastgoed wordt gebruikt voor criminele activiteiten (zoals drugsproductie, -handel en -opslag en bijvoorbeeld arbeidsuitbuiting) en witwassen via vastgoed. Dit vormt nog geen reden om de hele sector als risicovol aan te merken, maar we zien wel dat er op sommige plekken meerdere risicofactoren samenkomen. Die samenkomst van risicofactoren baart ons zorgen en vraagt om extra aandacht van opsporingsdiensten en gemeenten. De gemeenten zijn betrokken zowel uit hun rol bij hulp voor kwetsbaren als vanuit hun rol in toezicht en handhaving.
Ik verwijs u verder graag naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 38

Op welke manieren zijn de Financial Intelligence Unit (FIU) en de Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC) betrokken in het aanpakken van deze onwenselijke geldstromen?

De Financial Intelligence Unit-Nederland (FIU-Nederland) is in de Wwft aangewezen als de autoriteit waar ongebruikelijke transacties dienen te worden gemeld door instellingen. De FIU-Nederland analyseert de meldingen en brengt transacties en geldstromen in kaart die in verband kunnen worden gebracht met witwassen en onderliggende basisdelicten alsmede financieren van terrorisme. Ongebruikelijke transacties die door het hoofd van de FIU-Nederland verdacht zijn verklaard, worden ter beschikking gesteld aan de diverse (bijzondere) opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De FIU-Nederland vervult daarmee een belangrijke rol in het voorkomen en opsporen van misdrijven. Hierbij is het goed om op te merken dat verschillende private instellingen als poortwachter van het financiële stelsel verplicht zijn om cliëntonderzoek te verrichten en ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU-Nederland. Het betreft banken, andere financiële ondernemingen en (rechts)personen of vennootschappen die handelen in het kader van hun beroepsactiviteiten (zie artikel 1a Wwft). Onder de laatste groep vallen onder meer accountants, administratiekantoren, notarissen, advocaten, makelaars, trustkantoren en beroeps- of bedrijfsmatig handelaren in goederen, voor zover betaling van deze goederen in contanten plaatsvindt voor een bedrag van
€ 10.000 of meer. Indien de FIU-Nederland meldingen van ongebruikelijke transacties van deze meldingsplichtige instellingen ontvangt met een relatie naar vakantieparken, campings en chalets/stacaravans worden deze geanalyseerd en al dan niet verdacht verklaard door het hoofd van de FIU-Nederland en vervolgens ter beschikking gesteld aan de (bijzondere) opsporingsdiensten.
De Nationaal Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC) is opgericht voor het delen van informatie en het bedenken van nieuwe methoden om criminele structuren en hun verdienmodellen te verstoren. De betrokken overheidsinstanties15 hebben samen veel beter zicht op criminele fenomenen en onderliggende structuren dan zij alleen op basis van hun eigen informatie kunnen krijgen. De focus van NSOC ligt op de aanpak van criminele geldstromen en de achterliggende bedrijfsstructuren, zoals witwaspraktijken via handelsstromen en financiële dienstverleners die criminelen bij bedrijven helpen, corruptie en geweld. Ook wordt gericht gekeken naar logistieke dienstverleners van criminelen, aangezien onze goede infrastructuur met de grote transportsector, lucht- en zeehavens helaas ook voor illegale zaken wordt misbruikt.
De NSOC en de FIU-Nederland werken samen op de aanpak van criminele geldstromen op alle voorkomende onderwerpen, waaronder Trade Based Money Laundering (TBML, het opzetten van handelsstructuren om crimineel geld wit te wassen).

Vraag 39

Herkent de FIU de eerdergenoemde signalen? Kunt u uw antwoord nader toelichten? Wat voor opvolging hebben de politie en het OM (in het geval dat de FIU deze signalen herkent) hieraan gegeven? Hoe kan het (in het geval dat de FIU deze signalen niet herkent) dat deze signalen voor de FIU nieuw zijn? Kunt u daarbij ingaan op waar het in de keten misgaat?

Vraag 40

Heeft de FIU voldoende capaciteit om de omvang van deze malafide geldstromen bloot te leggen?

Uit navraag bij FIU-Nederland blijkt dat zij regelmatig signalen met betrekking tot vakantieparken ontvangen van meldingsplichtige instellingen, met name van banken, notarissen en accountants. Uit een zoekslag in de data van de FIU-Nederland blijkt dat het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties met een relatie naar vakantieparken, campings en chalets/stacaravans de afgelopen jaren is gegroeid. De FIU-Nederland heeft over de afgelopen vijf jaar ruim 300 ongebruikelijke transacties gerelateerd aan vakantieparken, campings en chalets/stacaravans verdacht verklaard en ter beschikking gesteld aan de (bijzondere) opsporingsdiensten. Daarbij wordt door de FIU-Nederland opgemerkt dat deze verdachte transacties niet alleen kunnen zien op witwassen, maar ook op fraude en andere onderliggende delicten van witwassen.
De handhavingspartners kennen de signalen met betrekking tot vakantieparken. Zo heeft RIEC Oost-Nederland het uitgebreide, eerdergenoemde onderzoek verricht en is in samenwerking met CCV een barrièremiddel ontwikkeld, dat ik heb beschreven in het antwoord op vraag 1. Voor het opstellen van fenomeenonderzoeken en criminaliteitsbeelden worden onder meer de verdachte transacties van de FIU-Nederland gebruikt. Deze kunnen op uiteenlopende wijzen worden gebruikt, onder meer als sturingsinformatie, als startinformatie voor een strafzaak of als onderdeel van het bewijs in een strafzaak. Een verdachte transactie staat overigens niet gelijk aan een redelijk vermoeden van een strafbaar feit (artikel 27 Wetboek van Strafvordering). Een verdachte transactie moet worden verrijkt met andersoortige data, voordat een strafrechtelijk onderzoek kan worden gestart.
Over concrete strafzaken kunnen door het Openbaar Ministerie geen mededelingen worden gedaan, maar er lopen (of liepen) diverse strafrechtelijke (voor)onderzoeken op het bredere thema vakantieparken. Ook het Openbaar Ministerie herkent het beeld dat de verdachte transacties en andere signalen van misstanden op vakantieparken diverse vormen van criminaliteit kunnen betreffen. Daardoor moet per geval worden bekeken wat de beste interventie is.

Vraag 41

Kijkt de NSOC ook specifiek naar het probleem van de malafide geldstromen op campings en vakantieparken? Zo ja, wat is precies de toegevoegde waarde van de NSOC in dit geheel? Zo nee, zou het goed zijn als de NSOC dat alsnog gaat doen en kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zoals eerder aan uw Kamer is aangegeven16, wordt de formatie van de FIU-Nederland op dit moment uitgebreid naar circa 90 fte. Eind 2021 waren er 82 fte werkzaam bij de FIU-Nederland. Met de middelen die bij Prinsjesdag 2021 beschikbaar zijn gekomen voor de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit zal, bovenop deze 90 fte, worden toegewerkt naar een extra structurele capaciteitsuitbreiding van ten minste 25 fte. De inzet van capaciteit hangt daarnaast nauw samen met de verbeteringen in technologie, kennis en expertise. Daarom heeft de FIU-Nederland ook ingezet op de versterking van de effectiviteit en efficiëntie van haar analysemogelijkheden door middel van het verbeteren van de technologie. Met de middelen van Prinsjesdag 2021 zijn, naast het verder verhogen van de capaciteit, ook hiervoor gelden beschikbaar gesteld aan de FIU-Nederland. Hierdoor kan de operationele capaciteit optimaal worden ingezet, waardoor de FIU-Nederland blijvend in staat is het toenemende aantal ongebruikelijke transacties te analyseren en te werken aan het opstellen en overdragen van arbeidsintensieve dossiers, waarbij omvangrijke criminele samenwerkingsverbanden en/of complexe structuren kunnen worden blootgelegd.

Vraag 1

Wat bedroeg het percentage woningtoewijzingen aan statushouders gedurende de eerste zes maanden van 2022? Kunt u dit per maand aangeven?

Ik beschik niet over het exacte aantal woningen dat in de eerste zes maanden van 2022 is toegewezen aan statushouders. Hieronder vindt u daarom een schatting, uitgesplitst per maand. Gerekend is met een huishoudgrootte van 2,2 personen, op basis van de gegevens van het COA over de huishoudsamenstelling van de in de eerste helft van 2022 gehuisveste statushouders. Daarnaast wordt op basis van schattingen van Aedes gerekend met ca. 150.000 vrijkomende sociale huurwoningen per jaar. Het aantal woningen dat per maand vrij komt fluctueert, maar omdat ik niet over dergelijke cijfers beschik is nu gerekend met 12.500 vrijkomende woningen per maand.
De schatting resulteert daarmee in een gemiddeld toewijzingspercentage van ruim 7% over de gehele eerste helft van 2022. Dit valt ruim binnen de gebruikelijke bandbreedte van 5–10%. Het percentage ligt vermoedelijk nog iets lager, aangezien een klein deel van de statushouders is uitgestroomd via de hotel- en accommodatieregeling (HAR). Deze statushouders tellen wel mee in de taakstellingscijfers van een gemeente, maar niet in het percentage woningtoewijzingen.
Realisatie taakstelling
Geschat aantal vrijgekomen woningen per maand
Geschat aantal woningen toegekend aan statushouders
Geschat percentage woningtoewijzingen aan statushouders
januari
1.529
12.500
700
5,6%
februari
1.652
12.500
750
6%
maart
2.277
12.500
1.000
8%
april
1.913
12.500
850
6,8%
mei
2.545
12.500
1.150
9,2%
juni
2.018
12.500
900
7,2%
Totaal tot 1 juli
11.934
75.000
5.400
7,2%

Vraag 2

Wat was hierbij de gemiddelde huishoudensgrootte?

Op basis van de gegevens van het COA van daadwerkelijk gehuisveste statushouders in deze periode was de gemiddelde huishoudgrootte 2,2 personen.

Vraag 3

Hoeveel woningen waren hiermee in totaal gemoeid?

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 1. De cijfers vindt u terug in de tabel. Het gaat naar schatting om circa 5.400 woningen.

Vraag 4

Kunt u een overzicht verstrekken van het percentage woningtoewijzingen aan statushouders per gemeente gedurende deze periode? Zo nee, waarom niet?

Ik beschik niet over deze informatie op gemeenteniveau.

Vraag 5

Wat bedraagt het percentage woningtoewijzingen aan statushouders gedurende de periode (zes weken) in het kader van de maatregel versnelde uitstroom van 7.500 statushouders?

Gemeenten kunnen ervoor kiezen om vergunninghouders te huisvesten in tussenvoorzieningen, nieuwe flexwoningen of in woningen uit de reguliere woningvoorraad. Gemeenten bepalen zelf hoe zij hier invulling aan geven. Welke keuze zij maken wordt niet centraal geregistreerd en ik kan dus ook niet zeggen wat het toewijzingspercentage is. Tussen 1 juli 2022 en 21 augustus 2022 zijn 4.020 uitplaatsingen gerealiseerd.

Vraag 6

Hoeveel woningen zijn hiermee in totaal gemoeid?

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 5. Ik beschik niet over deze informatie.

Vraag 7

Zijn er meer gemeenten zoals Utrecht die gedurende deze periode op noodgevallen na alle vrijkomende sociale huurwoningen aan statushouders toewijzen? Zo ja, welke gemeenten zijn dit?

Gemeenten hebben verschillende mogelijkheden om vergunninghouders te huisvesten. Dat kan bijvoorbeeld in zogeheten tussenvoorzieningen, in nieuw te realiseren flexwoningen of door tijdelijk meer mensen te plaatsen in de bestaande woningvoorraad. Voor zo ver mij bekend is Utrecht de enige gemeente die alle vrijkomende sociale huurwoningen gedurende een periode alleen aan statushouders toewijst.
Om verdringing zo veel mogelijk te voorkomen, zijn extra sociale huurwoninegn nodig. De snelste manier om dat te doen is het bouwen van meer flexwoningen. De komende tijd wil ik met verschillende gemeenten, regio’s en provincies realisatieovereenkomsten sluiten. Het kost echter tijd om de realisatie van flexwoningen naar het gewenste niveau te brengen, terwijl van belang is dat de huisvesting van vergunninghouders al op zeer korte termijn versnelt. Daarom zal het op korte termijn soms nodig zijn om te kiezen voor tijdelijk hogere toewijzingspercentages in de sociale voorraad. Met de bouw van grotere aantallen flexwoningen en het normaliseren van de taakstelling, zal het toewijzingspercentage weer zakken binnen normale parameters.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Gevluchte gevangene zit straf uit voor marteling»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is het afwegingskader aan de hand waarvan besloten wordt of een gedetineerde onbewaakt de penitentiaire inrichting mag verlaten?

Ieder verlof, ook incidenteel verlof om naar het ziekenhuis te gaan, wordt getoetst aan de Regeling tijdelijk verlaten inrichting (Rtvi). In artikel 4 Rtvi zijn verschillende weigeringsgronden voor verlof beschreven. De directeur van de penitentiaire inrichting (PI) schat bij de toetsing onder meer de veiligheidsrisico’s in bij het beoordelen van een verblijf buiten de inrichting en kan hiervoor advies vragen aan bijvoorbeeld de politie of het Openbaar Ministerie (OM). De directeur kan bij het verlenen van verlof besluiten tot het toepassen van beveiligingsmaatregelen zoals begeleiding of bewaking.

Vraag 3

Op welke wijze wordt bij deze afweging de aard van het strafbaar feit betrokken en eventuele verslavings- en/of gedragsproblematiek?

Alle aspecten die een risico voor de veiligheid kunnen vormen bij verlof worden meegenomen wanneer wordt beoordeeld of een gedetineerde daarvoor in aanmerking komt. Zo wordt onder meer gekeken of er sprake is van gevaar voor ernstige verstoring van de openbare orde of het plegen van strafbare feiten, een ernstig vermoeden dat het verlof zal leiden tot alcoholmisbruik en drugsgebruik en een risico als gevolg van de gestoorde of agressieve persoonlijkheid van de gedetineerde.

Vraag 4

Hoe wordt voorkomen dat potentieel vluchtgevaarlijke gedetineerden onbewaakt op verlof gaan?

Wanneer het ernstig vermoeden bestaat dat de gedetineerde zal proberen zich aan de detentie te onttrekken, wordt het verlof geweigerd. Zoals hierboven aangegeven kan de directeur ook besluiten om bij het verlenen van verlof beveiligingsmaatregelen toe te passen, zoals begeleiding of bewaking.

Vraag 5

Deelt u de mening dat voorkomen moet worden dat onnodige risico’s worden genomen bij het toestaan van bezoek buiten de penitentiaire inrichting? Zo ja of nee, waarom?

Het verlenen van verlof moet op zorgvuldige wijze gebeuren. Voor de beoordeling gelden de hierboven beschreven kaders. Zo wordt geborgd dat een gedetineerde verantwoord met verlof gaat, bewaakt of onbewaakt. Bij de beoordeling wordt nadrukkelijk rekening gehouden met mogelijke veiligheidsrisico’s zoals vluchtgevaarlijkheid of middelengebruik tijdens verlof. Mochten er veiligheidsrisico’s aanwezig zijn, dan worden maatregelen getroffen om deze te mitigeren. Eventueel kan het verlof worden geweigerd. Daarbij merk ik op dat verlof een instrument is om te werken aan een veilige terugkeer naar de samenleving, uiteraard met goede weging van de risico’s. Desondanks is het nooit volledig uit te sluiten dat zich tijdens een verlof een incident voordoet.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat het colorverbod moet worden geschrapt uit een Algemene plaatselijke verordening (APV) naar aanleiding van een arrest van de Hoge Raad?1

Ja, hier ben ik mee bekend. Vanaf 24 december 2021 is er op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) géén handhaving meer mogelijk op de uiterlijke kenmerken (zoals hesjes, ofwel «colors») van de niet onherroepelijk verboden motorclubs op basis van het specifieke verbodsartikel dat hierop ziet in de APV. De Hoge Raad oordeelde op 24 december 2021 dat artikel 2:50a van de APV van de gemeente Haarlem in strijd is met het grondrecht op de vrijheid van meningsuiting (artikel 7 lid 3 van de Grondwet). De Hoge Raad oordeelde dat op dit grondrecht alleen bij wet in formele zin een uitzondering kan worden gemaakt, niet in een gemeentelijke verordening, zoals de gemeente Haarlem deze had aangebracht in de APV van Haarlem.2 Dat betekent dat enkel de APV niet kan worden gebruikt als grondslag voor de handhaving van het colorverbod.

Vraag 2

Hoeveel gemeenten hadden op het moment van het arrest van de Hoge Raad een colorverbod opgenomen in hun APV?

Ongeveer vijftig procent van de gemeenten in Nederland.

Vraag 3

In hoeverre acht u het wenselijk dat het zichtbaar dragen, bij zich hebben of vervoeren van kleding en goederen die uiterlijke kenmerken vertonen van een door de rechter verboden organisatie wordt toegestaan in Nederland?

Dit is niet wenselijk gelet op de intimidatie en dreiging die daarvan uitgaat of uit kan gaan. Uit de civielrechtelijke uitspraken blijkt dat uiterlijke kenmerken onlosmakelijk onderdeel zijn van de cultuur van wetteloosheid van Outlaw Motorcycle Gangs, waarin het plegen van (ernstig) geweld wordt gestimuleerd. Deze uitstraling leidt tot intimidatie en geweld in onder andere de openbare ruimte en die cultuur is in strijd met de openbare orde en is daarom verboden. Ik ga hier nader op in bij de beantwoording van vraag 4.

Vraag 4

In hoeverre wordt het dragen van kleding van een verboden organisatie aangemerkt als het voortzetten van de werkzaamheid van een verboden organisatie en wordt op deze wijze daar ook op gehandhaafd?

Over deze vraag zijn zowel in het civielrecht als in het strafrecht uitspraken gedaan. Daarnaast is er sprake van een verschil tussen niet onherroepelijk verboden verklaarde OMG’s, en OMG’s die wel onherroepelijk zijn verboden. Ook is er met de verruiming van artikel 2:20 Burgerlijk Wetboek (BW) lid 5 per 1-1-2022 een nieuwe bevelsmogelijkheid ontstaan op dit vlak. In de komende alinea’s ga ik respectievelijk verder in op deze punten.
In civielrechtelijke uitspraken is het uitgangspunt dat het civielrechtelijk verbod ertoe leidt dat de werkzaamheid van de organisatie niet meer mag worden voortgezet, in welke vorm dan ook.3 Ook blijkt uit de vele voorbeelden die zijn opgenomen in de civiele uitspraken dat het dragen of tonen van uiterlijke kenmerken van de club een onderdeel is van de werkzaamheid van de verboden organisatie. Met de colors is er sprake van een uitstraling van een duidelijk herkenbare groep (de verboden motorclub) die ernstig geweld pleegt of dreigt met het plegen van ernstig geweld. 4 Bovendien refereren de herkenningstekens en andere verschijningsvormen aan de verheerlijking van geweld. Het dragen van kleding van een verboden motorclub behoort derhalve – onder meer – tot de voortzetting van de werkzaamheid van een verboden club omdat de naam, patches, logo’s, kleuren etc. onlosmakelijk verbonden zijn met de verboden motorclub.
Er zijn inmiddels strafrechtelijke uitspraken waarin ook is geoordeeld dat het dragen van kleding van een verboden organisatie het voortzetten van de werkzaamheid van een verboden organisatie behelst op grond van artikel 140 lid 2 Wetboek van Strafrecht. Dit betreft de strafbaarstelling van het voortzetten van de werkzaamheid van een organisatie die bij onherroepelijke rechterlijke beslissing verboden is verklaard. Als illustratief voorbeeld dient de volgende passage uit één van deze strafrechtelijke uitspraken:
Ervan uitgaande dat de BMC-chapters en de BMC-leden feitelijk onderdeel uitmaakten van BMC Holland en dat de naam, het logo en de colors van Bandidos als kenmerk voor deze cultuur staan, kan de conclusie niet anders zijn dan dat de verdachte, door het dragen van de bij hem inbeslaggenomen kleding en accessoires, heeft deelgenomen aan de voortzetting van de werkzaamheid van BMC Holland en voort is gegaan met de handelingen in strijd met de openbare orde.».5
De jurisprudentie zal op dit vlak de komende tijd nog verder moeten uitkristalliseren.
In het geval van onherroepelijk verboden verklaarde motorclubs wordt in beginsel door de bevoegde instanties gehandhaafd op basis van artikel 140 lid 2 Wetboek van Strafrecht. Hierop staat een maximale gevangenisstraf van twee jaar of een geldboete van de vierde categorie en er wordt beslag gelegd op de uiterlijke kenmerken. Deze strafbaarstelling geldt echter pas op het moment dat de uitspraak van de rechter onherroepelijk is geworden.
Een niet onherroepelijk civielrechtelijk verbod kan echter onmiddellijk in gaan als de rechter de uitspraak uitvoerbaar bij voorraad heeft verklaard (artikelen 233 en 288 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering) en de argumenten voor het verbod kunnen ook in dat stadium bijdragen aan bijvoorbeeld de motivering voor een (potentiele) verstoring van de openbare orde.
Bij het dragen van kleding van niet onherroepelijk verboden verklaarde motorclubs wordt er in beginsel gehandhaafd op basis van artikel 172 lid 3 Gemeentewet. De burgemeester is bevoegd bij verstoring van de openbare orde of bij ernstige vrees voor het ontstaan daarvan, de bevelen te geven die noodzakelijk te achten zijn voor de handhaving van de openbare orde. De burgemeester maakt zelf een afweging over de feiten, maar hij kan daarbij uitgaan van de feiten die al eerder door een civiele of strafrechter zijn vastgesteld. Die feiten mag hij normaal gesproken aannemelijk achten. In het geval van een (potentiele) verstoring van de openbare orde door het dragen/tonen van uiterlijke kenmerken van een verboden organisatie staat de burgemeester sterk door te verwijzen naar de uitspraken van de civiele rechters, die op basis van een zeer zorgvuldige afweging in een strenge procedure, hebben geconcludeerd dat de desbetreffende motorclub een gevaar vormt voor de openbare orde. De feiten waren klaarblijkelijk zo ernstig dat een verbod moest volgen. Het belang van bescherming van de openbare orde weegt zwaar en kan prevaleren, waardoor de burgemeester niet hoeft te wachten tot het verbod onherroepelijk is. De burgemeester kan aansluiten bij de feitenvaststelling. De praktijk geeft echter aan dat in geval van veelal acute en onverwachte situaties dit artikel lastig toepasbaar is, omdat het bevel van de burgemeester moet worden afgewacht. Indien het bevel niet wordt opgevolgd levert dit een strafbaar feit op (artikel 184 lid 1 Wetboek van Strafrecht, met een gevangenisstraf van maximaal drie maanden of geldboete van de tweede categorie) en vindt aanhouding plaats en beslag op de colors.
Tot slot kan er voor clubs waartegen na 1-1-2022 een civielrechtelijke procedure is gestart, worden gehandhaafd op basis van artikel 2:20 lid 5 BW in relatie met artikel 184a lid 2 Wetboek van Strafrecht, mits de rechter hiertoe beveelt. Het artikel 2:20 lid 5 BW is per 1-1-2022 gewijzigd en er is in geval van een OMG nog geen gebruik van gemaakt omdat er nog geen rechtszaak tegen een OMG is gestart na 1-1-2022. Met de wijziging kan de rechter voor organisaties die in eerste aanleg zijn verboden een bevel geven om specifieke activiteiten na te laten, zoals het dragen van colors. Voor het negeren van het bevel staat een gevangenisstraf van maximaal een jaar of een geldboete van de derde categorie.

Vraag 5

Op welke wijze wordt nu opgetreden tegen personen die kleding met uitingen van een verboden organisatie dragen?

Zie de beantwoording bij vraag 4.

Vraag 6

Acht het u het noodzakelijk om een wettelijke grondslag creëren voor het colorverbod zodat gemeenten, als zij dat wensen, het verbod weer op kunnen nemen in hun APV? Zo ja, gaat u dat doen? Zo nee, waarom niet?

Uit de beantwoording van voorgaande vragen blijkt dat er al een aantal wettelijke grondslagen bestaat waarbij gemeenten, politie en justitie kunnen handhaven op het colorverbod. Ook blijkt uit het arrest van de Hoge Raad van 24 december 2021 dat alleen bij wet in formele zin uitzondering kan worden gemaakt op het recht van de vrijheid van meningsuiting, niet in de APV. Of deze bestaande mogelijkheden voldoende zijn leg ik voor aan het Landelijk Strategisch Overleg (LSO) van de aanpak van Outlaw Motorcycle Gangs (OMG’s). Het LSO informeert en adviseert de Minister van Justitie en Veiligheid namens de samenwerkende partners die deelnemen aan de Regionale en Landelijke Informatie- en Expertise Centra (Belastingdienst Directie MKB en FIOD, politie, Openbaar Ministerie, lokaal bestuur, Koninklijke Marechaussee) in de aanpak van Outlaw Motorcycle Gangs. Het advies van het LSO wordt eind 2022 verwacht. Daar wordt uw Kamer te zijner tijd over geïnformeerd.
Voor de volledigheid wijs ik ten slotte nog op het initiatiefwetsvoorstel «bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties» dat momenteel in de Eerste Kamer aanhangig is, waarin eveneens verbod op het voortzetten van de werkzaamheid van een verboden organisatie is opgenomen.6

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het rapport van Amnesty International1 waarin aangetoond wordt dat het Oekraïense leger op grote schaal oorlogsmisdaden pleegt door bases te bouwen en wapensystemen te gebruiken in woonwijken, scholen en ziekenhuizen?

Het kabinet is op de hoogte van het persbericht van Amnesty International van 4 augustus 2022. Op dit moment is het kabinet geen rapport bekend dat aan (de conclusies in) dit persbericht ten grondslag ligt.

Vraag 2

Erkent het kabinet, in grote lijnen, de conclusies van dit rapport van Amnesty International? Zo nee, waarom niet?

Nee. Het kabinet stelt voorop dat het humanitair oorlogsrecht gelijkelijk van toepassing is op alle partijen bij een gewapend conflict en dus alle partijen zich hieraan moeten houden. Het feit dat Oekraïne het slachtoffer is van Russische agressie doet daar niet aan af. Het VN Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden (UN OCHA) heeft echter meermaals benadrukt dat Oekraïne er alles aan doet om burgers op tijd te evacueren en op veiligere plaatsen onder te brengen.2

Vraag 3

Kan de Minister-President uitsluiten dat Nederlands materieel (door dit kabinet geleverd aan Oekraïne) betrokken is bij het plegen van deze door Amnesty International beschreven oorlogsmisdaden of in de toekomst door Oekraïne wordt gebruikt bij het plegen van oorlogsmisdrijven? Zo ja, waarop is deze garantie gebaseerd? Weet het kabinet bijvoorbeeld op dit moment waar en op welke wijze door Nederland geleverde wapens worden ingezet in Oekraïne?

Elke leverantie van Nederlands materieel aan Oekraïne wordt getoetst aan de EU wapenexportcriteria. Daarbij wordt onder meer meegewogen of er een duidelijk risico bestaat dat de uit te voeren goederen gebruikt worden voor binnenlandse onderdrukking of bij het begaan van ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht. Ook wordt voor elke leverantie een eindgebruikersverklaring getekend door de Oekraïense eindgebruiker waarin afspraken worden gemaakt over het geoorloofde eindgebruik.

Vraag 4

Indien een dergelijke garantie met betrekking tot de inzet van door Nederland geleverde wapens niet gegeven kan worden, gaat de Minister-President de wapenleveranties naar Oekraïne dan direct stopzetten? Indien de Minister-President dit niet wil doen, waarom niet? Is het feit dat Nederlandse wapens door Oekraïne mogelijk worden gebruikt bij het plegen van oorlogsmisdrijven voor dit kabinet onvoldoende reden om de wapenleveranties te stoppen?

Nee, vanwege de voortdurende onrechtmatige Russische oorlog in Oekraïne blijft ook de Oekraïense behoefte aan materiële steun ter zelfverdediging legitiem.

Vraag 5

Is de Minister-President het met de leden van FVD-fractie eens dat het leveren van wapens aan Oekraïne niet ten goede komt aan de veiligheid van Oekraïense burgers als deze wapens door het Oekraïense leger vervolgens worden gebruikt vanuit woonwijken, scholen en ziekenhuizen? Zo nee, waarom niet?

Nee. De burgerbevolking van Oekraïne komt vooral in gevaar door de onrechtmatige Russische inval in Oekraïne en de wijze waarop de Russische krijgsmacht optreedt. Het grote aantal omgekomen en gewonde burgers en de vernietiging van Oekraïense steden is in de eerste plaats daaraan te wijten.

Vraag 6

Gaat de Minister-President de ambassadeur van Oekraïne in Nederland om verantwoording vragen naar aanleiding van dit rapport van Amnesty International? Zo nee, waarom niet?

Nee. Wel vraagt het kabinet als onderdeel van het vergunningverleningsproces en tijdens bilateraal contact met Oekraïne regelmatig aandacht voor de toepasselijke juridische kaders.

Vraag 7

Kunnen de bovenstaande vragen afzonderlijk beantwoord worden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat de onder uw verantwoordelijkheid staande Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) het voornemen heeft geuit een boete op te leggen aan predikant Rennie Schoorstra van Baptistengemeente De Rank in Alkmaar wegens overtreding van de Geneesmiddelenwet, omdat de IGJ meent geloofsovertuigingen die de predikant in de uitoefening van zijn ambt gedurende een godsdienstoefening heeft gedaan te mogen aanmerken als ongeoorloofde reclame voor een geneesmiddel?

Ja

Vraag 2

Op welke wijze is er een klacht ontvangen, gezien IGJ stelt dat er een klacht is ontvangen? Stimuleert de IGJ op enigerlei wijze het indienen van klachten?

IGJ heeft een melding ontvangen. Naar aanleiding daarvan is zij een onderzoek gestart. IGJ doet soms een oproep tot melden over risico’s in de zorg. Bijvoorbeeld als de indruk bestaat dat er onderrapportage is, of als bij het publiek niet duidelijk is dat IGJ toezichthouder is op bepaalde zaken. IGJ heeft geen oproep voor meldingen gedaan relatie tot het toezicht op verboden reclame.

Vraag 3

Bent u zich ervan bewust dat de vrijheid van godsdienst is opgenomen in de Grondwet en in verschillende mensenrechtenverdragen waarbij Nederland partij is, en dat dit dus betekent dat leden van een geloofsgemeenschap, en meer in het bijzonder de voorganger, een grote mate van vrijheid genieten in het belijden en verkondigen van hun overtuigingen? Zo ja, hoe rijmt u dat met het doen van punitief onderzoek naar vermeende reclame gedurende de godsdienstoefening?

Uiteraard ben ik mij bewust van de vrijheid van godsdienst. Godsdiensten verdienen bescherming onder artikel 9 EVRM. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen de vrijheid van geloof (vrijheid van godsdienst) en geloofsuitingen. De vrijheid van godsdienst betekent dat men vrij is te geloven wat men wil, maar aan uitingen van dit geloof mogen beperkingen worden gesteld, bijvoorbeeld ter bescherming van de volksgezondheid.
Kortom, de vrijheid van godsdienst gaat niet zo ver dat daarmee de volksgezondheid onaanvaardbaar in gevaar mag worden gebracht. Gedragingen binnen kerken, waaronder geloofsuitingen, zijn, op grond van de godsdienstvrijheid, niet uitgezonderd van de reikwijdte van verbodsbepalingen die ook buiten de kerk gelden. Een geloofsovertuiging rechtvaardigt dus niet alle uitingen van het geloof.
De Geneesmiddelenwet bevat diverse verbodsbepalingen die strekken ter bescherming van de gezondheid. Deze bepalingen kunnen leiden tot een beperking op de vrijheid om godsdienst te belijden of overtuiging tot uiting te brengen, maar enkel wanneer dit in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de bescherming van de gezondheid als bedoeld in artikel 9 lid 2 EVRM.
Dit betekent dat IGJ bij vermeende overtredingen van wettelijke bepalingen gebruik kan maken van de haar toekomende bevoegdheden en daarmee soms ook geloofsuitingen kan beperken indien dit noodzakelijk is ter bescherming van de volksgezondheid.

Vraag 4

Erkent u dat de beslissing om onderzoek te doen naar geloofsuitingen binnen een geloofsgemeenschap ingrijpend is en daarom niet lichtvaardig mag worden genomen? Bent u vooraf van dit onderzoek in kennis gesteld en heeft u daarmee ingestemd? Zo nee, waarom niet? Op welk ambtelijk niveau is de beslissing dan wel genomen?

IGJ is onafhankelijk toezichthouder die haar eigen afwegingen maakt. Ik ben van tevoren niet op de hoogte gesteld van dit onderzoek. Al het werk van IGJ moet uiteraard zorgvuldig plaatsvinden. Dit geldt ook voor het onderzoek naar de uitingen in deze zaak. De Geneesmiddelenwet bevat echter verbodsbepalingen die het recht op vrijheid van geloofsuiting kunnen beperken. Onderzoek hiernaar valt onder de reguliere toezichtstaken van IGJ.

Vraag 5

Erkent u dat het geloofsgemeenschappen vrij staat te geloven dat bepaalde nutriënten en geneesmiddelen, waaronder ivermectine, heilzaam kunnen werken bij Covid-19, ook al is uw departement niet overtuigd door de uitvoerige wetenschappelijke literatuur en ervaringen van artsen die dit geloof ondersteunen?

Een ieder in Nederland is vrij om zijn eigen overtuigingen te vormen en te delen, zolang dit past binnen de grenzen van de wet.

Vraag 6

Erkent u dat het geloofsgemeenschappen vrij staat zich binnen hun kring ook feitelijk te gedragen overeenkomstig hun overtuigingen?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 7

Erkent u dat een redelijkerwijs te verwachten gevolg van het onderzoek van de IGJ en het geuite voornemen een boete op te leggen, is dat predikanten zich minder vrij voelen in het uiten van hun geloof gedurende de godsdienstoefening en dat dit onderzoek en dat voornemen alleen al daarom een beperking van de belijdenisvrijheid inhoudt?

Nee. Er wordt niet ingegrepen op de vrijheid van mensen om hun geloof gedurende de godsdienstoefening te uiten.

Vraag 8

Kunt u uitleggen op basis van welke belangenafweging is besloten tijd en middelen in te zetten voor deze zaak, gezien de IGJ zich beklaagt over een tekort een personele en financiële middelen? Deelt u de opvatting dat de IGJ niets belangrijkers te doen heeft? Acht u het gerechtvaardigd dat nog meer publieke middelen aan deze zaak worden besteed?

IGJ heeft een melding ontvangen en heeft daarnaar onderzoek gedaan. Gelet op de capaciteit aan inspecteurs, het grote veld aan onder toezicht staanden en daaruit voortvloeiende veelheid van meldingen, thema’s en trajecten, moet IGJ inderdaad keuzes maken en prioriteren. Dat doet zij risico-gestuurd. IGJ is onafhankelijk toezichthouder die haar eigen afwegingen maakt en ik meng mij niet in deze afweging.

Vraag 9

Kunt u een overzicht geven van alle zaken waarin de IGJ onderzoek doet of heeft gedaan naar geloofsgemeenschappen in verband met vermeende uitlatingen over behandelmogelijkheden bij Covid-19?

IGJ heeft mij laten weten dat het onderzoek waar deze vragen over gaan het enige onderzoek is waarbij opvolging is gegeven aan een melding over uitingen van een voorganger.

Vraag 10

Kunt u aangeven welk percentage van de patiënten voor wie deze recepten zijn uitgeschreven is overleden, in het ziekenhuis is opgenomen dan wel zonder ziekenhuisopname is genezen, gezien de IGJ niet alleen optreedt tegen geloofsgemeenschappen die geloven dat bepaalde nutriënten en geneesmiddelen, waaronder ivermectine, heilzaam kunnen werken bij Covid-19, maar ook tegen artsen en apothekers die op grond van wetenschappelijke literatuur en eigen ervaring dezelfde mening zijn toegedaan en de IGJ meerdere honderden doktersrecepten in beslag heeft genomen waarbij ivermectine of hydroxychloroquine is uitgeschreven bij Covid-19? Kunt u aangeven hoe deze percentages zijn voor andere patiënten die met Covid-19 onder behandeling van een huisarts zijn geweest?

Dat kan ik niet aangeven omdat ik niet beschik over deze cijfers.

Vraag 11

Is het juist dat hydroxychloroquine gedurende een periode in de tweede lijn is ingezet voor de behandeling van Covid 19?

Dit klopt. Onder andere in dit onderzoek1 van het VUMC kan over deze inzet worden gelezen. Ook is dit middel enige tijd opgenomen in de behandelrichtlijn van het SWAB, waarin momenteel staat: «Een van de eerste versies van het SWAB-COVID-19-document gaf een dosisadvies van 2 x 400 mg hydroxychloroquine sulfaat op dag 1, vervolgens 2 x 200 mg hydroxychloroquine sulfaat op dag 2–5.». Inmiddels is opgenomen: «Alles bijeengenomen moet op grond van meerdere grote gerandomiseerde studies en een meta-analyse op dit moment geconcludeerd worden dat hydroxychloroquine en chloroquine (ook in combinatie met azitromycine) niet effectief zijn in de behandeling of preventie van COVID-19.»2

Vraag 12

Erkent u dat een zinvolle maatschappelijke discussie over de vraag welke keuzes kunnen worden gemaakt om Covid-19 tegemoet te treden, vergt dat alle verschillende opvattingen de ruimte hebben om hun wetenschappelijke onderbouwingen naar voren te brengen? Bent u bekend met het feit dat ten gevolge van punitief optreden door de IGJ een groot aantal wetenschappelijke publicaties en vertalingen daarvan voor een groter publiek, over onder meer hydroxychloroquine en ivermectine, is verwijderd van de website zelfzorgcovid19.nl van de Algemene Nederlandse BurgerBelangen Vereniging (ANBB)? Erkent u dat hierdoor het vrije debat wordt belemmerd en dat partijen zoals de heer Schoorstra, die zich tegenover de IGJ op deze literatuur willen beroepen, in hun verdediging worden geschaad?

Ik ben er niet mee bekend dat de genoemde publicaties van de website zelfzorgcovid19.nl zijn verwijderd. IGJ heeft niet verzocht om publicaties van voornoemde website te verwijderen.

Vraag 13

Bent u bereid uw verantwoordelijkheid te nemen door een aanwijzing aan de IGJ te geven dat buiten geval van evident misbruik serieuze bijdragen aan de geloofsbelijdenis, aan het politieke, maatschappelijke of wetenschappelijke debat waarin mogelijke voor- of nadelen van geneesmiddelen aan de orde komen, niet dienen te worden aangemerkt als reclame?

Nee. De inspectie is onafhankelijk in haar toezicht en moet bij vermeende overtredingen van wettelijke bepalingen gebruik kunnen maken van de haar toekomende bevoegdheden.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg Amsterdam van 10 juni 2022, aangaande een huisarts uit Noord-Holland die een patiënt niet verwezen heeft naar het ziekenhuis ondanks een zeer sterk verhoogde D-dimeerwaarde?1

Ja.

Vraag 2

Wat vind u van de uitspraak en bent u van mening dat een berisping als sanctie hierbij voldoende is?

Laat ik in zijn algemeenheid vooropstellen dat patiënten erop moeten kunnen vertrouwen dat zij kwalitatief goede zorg krijgen volgens de stand van de wetenschap en de praktijk. Als dat niet het geval is, betreur ik dat zeer. Uit de onderhavige uitspraak blijkt dat een tuchtklacht is ingediend door een patiënt tegen een beklaagde (huisarts) omdat de beklaagde de patiënt niet heeft verwezen voor specialistisch onderzoek nadat bij haar afwijkende bloedwaarden waren vastgesteld. De klacht is behandeld door het Regionaal Tuchtcollege voor de gezondheidszorg te Amsterdam. Het college heeft de klacht gegrond verklaard, een berisping opgelegd en om redenen aan het algemeen belang ontleend, de beslissing bekend gemaakt in de Nederlandse Staatscourant en aangeboden aan het tijdschrift Medisch Contact.
De tuchtrechtspraak wordt uitgeoefend door onafhankelijke rechtsprekende tuchtcolleges, volgens de regels die zijn gesteld in de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Dat brengt met zich mee dat ik mij niet kan mengen in het oordeel van de tuchtcolleges en dus niet in kan gaan op de hoogte van de opgelegde maatregel. Ik heb vertrouwen in de tuchtrechtspraak en dat de tuchtcolleges een gedegen, onafhankelijk oordeel kunnen geven. Wanneer een van de partijen het niet eens is met de uitspraak kan beroep worden aangetekend bij het Centraal Tuchtcollege. Op grond van artikel 72 wet BIG ontvangt de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) de eindbeslissing in elke zaak. De IGJ kan ook beroep in stellen tegen een uitspraak.

Vraag 3

Begrijpt u dat artsen en anderen het tegenstrijdig vinden dat het College voor een berisping kiest omdat het een op zichzelf staande klacht betreft en omdat de huisarts niet bekend is met eerdere tuchtzaken? Weet u dat er in casu aanwijzingen zijn dat de gedraging niet op zichzelf staan en verweerder bekend staat als een huisarts die heel kritisch is tegenover corona-vaccinaties (grote delen van zijn consulten besteedt hij, ongeacht welke klachten de aanleiding zijn tot het consult, aan discussies over corona en met name over de risico’s van vaccinatie)?2

Het feit dat een arts als kritisch bekend staat tegenover coronavaccinaties, betekent niet zonder meer dat hij heeft gehandeld in strijd met de tuchtnormen. Onderzoek naar feiten en omstandigheden waarbij een vermoeden is dat de patiëntveiligheid in het geding is geweest, is een taak van de IGJ. Het tuchtcollege heeft de taak om een oordeel te geven over de ingediende klacht.

Vraag 4

Bent u het eens dat in dergelijke gevallen zoals bij deze casus, in achtnemende de doelen van het tuchtrecht, het beter zou zijn als het College een breder onderzoek zou uitvoeren naar het handelen van de arts in kwestie, zoals een breder dossieronderzoek waarbij ook andere patiëntcontacten worden meegenomen, als ook door het onderzoeken van gedraging die mogelijk in strijd kunnen zijn met de tweede tuchtnorm?

Aanvullend op het antwoord in vraag 2 en 3 kan ik aangeven dat de IGJ de bevoegdheid heeft om zelfstandig onderzoek in te stellen wanneer zij van mening is dat de patiëntveiligheid in het geding is geweest. In vervolg hierop kan de IGJ een nieuwe klacht indienen bij het regionale tuchtcollege. Wanneer de IGJ zich niet kan vinden in een eerder gedane uitspraak kan zij in beroep gaan bij het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Den Haag.
Gezien de rolverdeling tussen de IGJ en de tuchtcolleges, waarbij de IGJ optreedt als toezichthouder en de tuchtcolleges oordelen en rechtspreken, vind ik het niet wenselijk om de bevoegdheden van de tuchtcolleges uit te breiden zodat de tuchtcolleges breder onderzoek kunnen doen, omdat daarmee de onafhankelijke rechtspraak in het geding kan komen.

Vraag 5

Kunt u zich uw Kamerbrief van 29 april 2022 herinneren aangaande bevindingen verkenning toekomstbestendigheid Wet BIG, waarin u heeft aangegeven van plan te zijn in 2024 een grondige evaluatie uit te laten voeren naar het tuchtrecht van de Wet BIG? Weet u dat in reactie hierop vele artsen en ook de KNMG hebben opgeroepen om deze evaluatie meer verdiepend en meer principieel te laten zijn en om deze veel eerder al uit te laten voeren? Begrijpt u dit verzoek? Bent u bereid om deze evaluatie eerder te laten starten en om hierbij speciale aandacht te laten besteden aan de rol van tuchtrecht bij het beschermen van patiënten alsmede ook de algemene populatie tegen deze groep artsen (die corona ontkennen, bagatelliseren, nepnieuws verspreiden of bewust medicatie/behandelingen voorschrijven die wetenschappelijk bewezen ineffectief zijn) en naar manieren om sneller en beter op te kunnen treden tegen artsen die desinformatie verspreiden en hiermee een gevaar vormen voor de volksgezondheid, zeker gezien deze en andere (tucht-)uitspraken en de eerder door de indiener gestelde Kamervragen hierover?3

In de Kamerbrief van 29 april 20224 heb ik aangegeven dat er in 2024 een evaluatie van de Wet BIG zal worden uitgevoerd, omdat dat 5 jaar na inwerkingtreding van de vernieuwde Wet BIG is, waarbij een aantal grotere wijzigingen is doorgevoerd. Het is niet gebruikelijk wetsevaluaties uit te voeren na een wetswijziging, een nieuwe wet wordt wel standaard na 5 jaar geëvalueerd. Desalniettemin vond ik het wenselijk om het tuchtrecht dan te evalueren omdat tegen die tijd voldoende informatie beschikbaar is over de effecten van de aangepaste regels over een langere periode.
De KNMG en andere partijen hebben in het traject van Toekomstbestendigheid BIG al aangegeven welke punten zij graag betrokken zouden zien in de evaluatie. Daar zal tegen die tijd rekening mee worden gehouden.
Het tuchtrecht functioneert onafhankelijk van doelgroepen of actuele vraagstukken. In het tuchtrecht wordt dan ook niet voorzien in specifieke normen wat betreft desinformatie. Binnen de algemener geformuleerde normen voor goede zorgverlening kan desinformatie verspreiden wel een schending van de goede zorgplicht zijn en dus laakbaar. Het is altijd aan het tuchtcollege om te beoordelen of daar in specifieke gevallen sprake van is. De IGJ heeft daarnaast de bevoegdheid om handhavend op te treden tegen zorgverleners die in strijd met de richtlijnen handelen, door het verstrekken van onjuiste informatie. Zie verder het antwoord onder de vragen 6 en 7.

Vraag 6

Is de IGJ volgens u in voldoende mate in staat haar taak als toezichthouder goed uit te voeren, in achtnemende dat een voor juiste naleving van de Wet BIG is een sterke toezichthouder nodig? Is er bijvoorbeeld voldoende capaciteit beschikbaar om genoeg onderzoek te doen naar artsen die desinformatie verspreiden en slechte zorg leveren, zoals het geval was in deze casus, zeker gezien het feit dat artsen die actief desinformatie verspreiden een relatief nieuwe ontwikkeling is die voor een additionele werklast zorgt bij de IGJ?

De IGJ is voldoende in staat haar taak als toezichthouder uit te voeren. Gelet op de capaciteit aan inspecteurs, het grote veld aan onder toezicht staanden en de daaruit voortvloeiende veelheid van meldingen, thema’s en trajecten, moet de IGJ keuzes maken en prioriteren. Dat doet zij risico-gestuurd. Een aantal inspecteurs is op dit moment belast met onderzoek naar aanleiding van meldingen over zorgverleners die handelen in strijd met de richtlijnen, waaronder het verstrekken van onjuiste informatie, hetgeen mogelijk een risico voor de volksgezondheid inhoudt. Door deze uitingen kan er immers verwarring ontstaan voor patiënten, wat risico’s kan opleveren voor de patiëntveiligheid. Ook kan dit het vertrouwen in de zorgverlener of de geneeskundige zorg schaden. Dit heeft geleid tot het opleggen van een aantal maatregelen in gevallen waarbij BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaren handelden in strijd met de richtlijnen en professionele normen. Ook via haar website heeft de IGJ hier aandacht voor gevraagd.

Vraag 7

Wat is de laatste stand van zaken van de IGJ ten aanzien van het aantal aanwijzingen, bevelen, boetes of voorlegde zaken bij de tuchtrechter tegen zorgverleners die corona ontkennen, bagatelliseren, nepnieuws verspreiden of bewust medicatie/behandelingen voorschrijven die wetenschappelijk bewezen ineffectief zijn sinds het laatste bericht op 24 januari jl.? Kunt u per type maatregel aangeven hoeveel er zijn uitgedeeld?

Naast de in mijn antwoorden van 24 januari jl. genoemde opgelegde boete5 heeft de IGJ twee tuchtklachten ingediend. Verder heeft zij een aantal zaken in onderzoek waar zij geen inhoudelijke mededelingen over kan doen. Ook heeft de IGJ boetes opgelegd voor het aanprijzen van behandelingen voor het voorkomen en/of genezen van COVID-19, maar dat betrof in die gevallen geen BIG-geregistreerde zorgverleners.

Vraag 8

Bent u, in het licht van het bestaan van een groep medische professionals die corona ontkennen, bagatelliseren, nepnieuws verspreiden of bewust medicatie/behandelingen voorschrijven die wetenschappelijk bewezen ineffectief zijn, van mening dat er binnen de huidige medische curricula voldoende aandacht is voor zaken als desinformatie en bent bereid eventueel te pleiten bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) voor meer aandacht voor desinformatie in de Geneeskunde curricula?

Artsen dienen zorg te verlenen zoals een behoorlijk beroepsbeoefenaar betaamt, oftewel volgens de eigen beroepsnormen. Ook na de opleiding tot arts zullen artsen gedurende hun carrière de laatste informatie tot zich moeten nemen over ziektes en behandelingen om te voldoen aan dit criterium en zorg te verlenen volgens de laatste stand van de wetenschap en de praktijk. Een belangrijke indicatie hiervoor zijn de richtlijnen van de beroepsorganisaties, zoals de KNMG. De KNMG heeft in december 2021 in nauwe samenwerking met medisch-wetenschappelijke verenigingen het COVID-19 platform gelanceerd. Deze website brengt alle wetenschappelijke informatie over corona van en voor artsen bij elkaar. Daarnaast heeft de KNMG op 27 mei 2022 een geactualiseerde versie van de Gedragscode voor artsen gepubliceerd, waarin onder andere grenzen worden gesteld aan uitingen van artsen in de spreekkamer, de media en het publieke debat.
Ik zie dat er in de praktijk veel gedaan wordt om artsen te informeren over de laatste stand van zaken rondom corona en zie op dit moment geen aanleiding om dit nogmaals onder de aandacht te brengen.

Vraag 9

Wat vindt u ervan dat deze arts momenteel (nog) niet in het overzicht zorgverleners met een maatregel van het BIG-register staat en de patiëntenpopulatie van deze huisarts dus niet kan weten dat deze huisarts berispt is – dit terwijl het College grote zorgen over het functioneren van de huisarts heeft? Bent u het met de indiener eens dat het belang van patiënten bij goede zorg hierin zwaarder zou moeten wegen dan het belang van de huisarts, ook in volgende casussen?4

Sinds 1 april 2019 worden berispingen en geldboetes – maatregelen die niet bevoegdheidsbeperkend zijn – alleen aangetekend in het BIG-register, wanneer het tuchtcollege hiertoe beslist op grond van artikel 48, elfde lid Wet BIG. Dit om de lerende functie van het tuchtrecht te benadrukken. Als een van deze maatregelen wordt opgelegd, mag de beroepsbeoefenaar zijn beroep nog uitoefenen en heeft het tuchtcollege bepaald dat de patiëntveiligheid niet in het geding is. Bij een besluit tot openbaarmaking behoort de proportionaliteit van de overtreding te worden meegewogen. Openbaarmaking van deze maatregelen is in veel gevallen niet proportioneel, mede in verband met het effect hiervan op de beroepsbeoefenaar. Gevallen waarin de betrokken beroepsbeoefenaar geen of gebrekkige zelfreflectie toont of als dat in het algemene belang van de individuele gezondheidszorg is, kunnen aanleiding zijn om de maatregel openbaar te maken. Het tuchtcollege kan bepalen dat de maatregel met voldoende toelichting openbaar wordt gemaakt, waardoor voor patiënten de context van de maatregel helder wordt gemaakt. In onderhavige uitspraak is ervoor gekozen om de maatregel niet te laten aantekenen in het BIG-register. Zie verder mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 10

Is overwogen om een openbaar gemaakte sanctie ook verplicht te laten vermelden naast het BIG-nummer, in achtnemende dat alle artsen sinds kort hun BIG-nummer vermelden op hun website en in e-mails? Bent u bereid dit te laten onderzoeken, of heeft u andere ideeën om patiënten beter te helpen met het ontdekken van openbaar gemaakte sancties, gezien het feit dat slechts een klein deel van de zorggebruikers actief het BIG-register checkt?

Als in het register op grond van de wet of een beslissing van het tuchtcollege een aantekening wordt gemaakt van een opgelegde maatregel, dan is die informatie openbaar en voor eenieder inzichtelijk. Een verplichting richting zorgverleners om de aan hun opgelegde sanctie in alle communicatie inzichtelijk te maken lijkt mij niet wenselijk, wegens onnodige administratieve lasten. Daarbij acht ik het ook niet proportioneel, omdat er al een openbaar register is.

Vraag 11

Waar kunnen artsen en andere medische professionals heen als zij zich bedreigd of geïntimideerd voelen, gelet op het feit dat Minister Dijkgraaf later dit jaar voor wetenschappers het meldpunt voor bedreigde wetenschappers lanceert en ook artsen steeds vaker het slachtoffer zijn van (online) bedreigingen en intimidatie?

Agressief gedrag richting mensen met een publieke taak is te allen tijde onacceptabel. Dat geldt dus ook voor artsen en andere medewerkers in zorg en welzijn. Aandacht voor preventie is essentieel bij de aanpak van agressie tegen zorgpersoneel. Veel werkgevers zijn hier ook actief mee bezig. Mochten zorgverleners te maken krijgen met agressie dan kunnen zij gelukkig vaak terecht bij hun werkgever voor opvang en nazorg. Ik vind het echter ook van groot belang dat zorgprofessionals die in aanraking komen met bedreiging of intimidatie, hiervan aangifte doen. Door politie en OM is in het kader van het programma Veilige Publieke Taak afspraken gemaakt omtrent vervolging van agressie tegen mensen met een publieke taak. Deze Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) zijn er om medewerkers met een publieke taak – zoals medewerkers in zorg en welzijn – optimaal te beschermen. Tegelijkertijd weten we dat de stap om aangifte te doen in zorg en welzijn vaak groot is. Ik ben daarom in gesprek met de sector en het Ministerie van J&V om te bezien hoe we drempels in de uitvoering van de ELA rond afhandeling van aangiftes in zorg en welzijn kunnen wegnemen.

Vraag 12

Wilt u deze vragen zo spoedig mogelijk en afzonderlijk van elkaar beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat extremisten stallen van boeren willen bezetten en dat Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland waarschuwt om waakzaam te zijn?1

Ja.

Vraag 2

Hoe gaat u boeren beschermen tegen aanvallen op hun eigendommen? Kunt u deze vraag gedetailleerd beantwoorden?

Naar aanleiding van de stalbezetting in Boxtel in 2019 hebben de politie en mijn ambtsvoorganger afspraken gemaakt met de brancheorganisaties over uitwisseling van informatie en het instellen van contactpunten bij de politie, zodat in het geval van een incident snel gehandeld kan worden. Dit contactpunt bij de Landelijk Eenheid van de politie is ingericht en de contactgegevens zijn doorgestuurd naar de verschillende brancheorganisaties. Eind 2019 is er een factsheet opgesteld voor boerenbedrijven en organisaties die te maken kunnen krijgen met dierenrechtenextremisme waaronder ook strafbare uitingen. Deze factsheet is ook met uw Kamer gedeeld2 en is terug te vinden op de website van LTO. Daarnaast heeft de politie ook een handelingskader opgesteld, met operationele adviezen voor de politie in het hele land3. Dit handelingskader wordt deze maand naar aanleiding van de aangenomen motie van Van der Plas (BBB) van 25 november 20214 ter beschikking gesteld aan de regionale eenheden van de politie zodat het kan worden betrokken bij overleggen over dit thema in de lokale driehoeken (burgermeester, politie, Openbaar Ministerie (OM)). Actievoeren is toegestaan, maar als sprake is van strafbare feiten, voorbereidingshandelingen of vormen van extremisme zal er worden opgetreden. Hier is en blijft aandacht voor bij de betrokken diensten.

Vraag 3

Bent u bekend met de Australische wet «Het recht op landbouw»?2

Ja.

Vraag 4

Heeft u de bereidheid om illegale stalbezettingen in ons land ook zwaarder te bestraffen? Zo ja, hoe gaat u dat doen?

In Nederland kan het OM over gaan tot vervolging voor huisvredebreuk (artikel 138 van het Wetboek van Strafrecht, hierna: Sr) en verboden toegang (artikel 461 Sr) bij een illegale stalbezetting. Huisvredebreuk is een misdrijf dat wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete van de derde categorie (artikel 138, eerste lid, Sr). Indien een betrokkene bij de huisvredebreuk bedreigingen uit of zich bedient van middelen geschikt om vrees aan te jagen, kan een gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of een geldboete van de vierde categorie worden opgelegd (artikel 138, derde lid, Sr). Indien de huisvredebreuk door twee of meer verenigde personen wordt gepleegd, kunnen de hiervoor genoemde strafmaxima met een derde worden verhoogd. Verboden toegang (artikel 461 Sr) is een overtreding die wordt bestraft met een geldboete van de eerste categorie. Het is aan het OM om afhankelijk van de omstandigheden te bepalen of vervolging aangewezen is en – zo ja – welke feiten ten laste worden gelegd. Verder is het aan de rechter voorbehouden om de meest aangewezen straf – naar soort, lengte of omvang en modaliteit – te bepalen. Hij weegt daarbij alle factoren tegen elkaar af die hij voor het bepalen van de straf van belang acht. Indien tijdens een illegale stalbezetting andere strafbare feiten worden gepleegd (bijvoorbeeld vernieling van eigendommen van de staleigenaar), kan ook daarvoor strafrechtelijke vervolging plaatsvinden. De huidige juridische mogelijkheden om illegale stalbezettingen te vervolgen en passend te bestraffen acht ik toereikend.

Vraag 5

Wat vindt u van het feit dat de Australische wet Justitie aldaar de mogelijkheid biedt om de zwaarste straffen te eisen voor stalbezettingen en inbraken in stallen? Behalve een maximumstraf van drie jaar kunnen de boetes oplopen tot 22.000 Australische dollars (13.433 euro). Moet dit niet een gevalletje van goed voorbeeld doet goed volgen worden? Wilt u deze vraag gedetailleerd beantwoorden?

In mijn antwoord op vraag 4 ben ik ingegaan op de straffen die na illegale stalbezettingen worden opgelegd, afhankelijk van de ernst van het vergrijp. De daar genoemde strafmaxima lopen niet uit de pas met aangehaalde mogelijkheden naar Australisch recht. In het in artikel 138, derde lid, Sr, genoemde geval kan daarnaast een geldboete van de vierde categorie worden opgelegd (op dit moment € 22.500). Dit geldboetemaximum is fors hoger dan het genoemde Australische boetemaximum.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de beslissing van het bestuur van het Antonius Ziekenhuis om een van de vier operatiekamers voor een maand te sluiten?1

Het Antonius Ziekenhuis heeft mij laten weten dat het momenteel te maken heeft met een hoog ziekteverzuim, met name in de kliniek en de operatieafdeling. Hierdoor zijn er te weinig zorgmedewerkers beschikbaar om de gewenste zorg te kunnen bieden. Het ziekenhuis heeft eerder al verschillende maatregelen getroffen, maar zag zich – om de werkdruk voor de aanwezige medewerkers niet nog hoger op te laten lopen – genoodzaakt om per 2 augustus gedurende 4 weken één van de operatiekamers te sluiten.
Vanwege de sluiting van deze operatiekamer is een aantal in augustus geplande operaties verschoven. De betreffende patiënten zijn of worden hierover gebeld door het ziekenhuis. In de eerste twee weken zijn negentig patiënten door het ziekenhuis benaderd om hun geplande operatieafspraak te annuleren. Voor de tweede 2 weken zijn c.q. worden er minder operaties afgezegd, omdat deze periode nog niet vol gepland was.
Er zijn nog twee operatiekamers beschikbaar voor geplande operaties. Daarnaast is er ook een operatiekamer beschikbaar voor spoedoperaties; de spoedzorg blijft dan ook beschikbaar voor patiënten.
Ik vind het vervelend dat het ziekenhuis deze beslissing heeft moeten nemen; op de eerste plaats voor de patiënten die hierdoor worden getroffen, maar ook voor het personeel van het ziekenhuis dat te maken heeft met een hoog ziekteverzuim en hoge werkdruk. Maar ik begrijp ook dat een ziekenhuis een dergelijke beslissing neemt, als het van oordeel is dat het te weinig personeel beschikbaar heeft om (op een verantwoorde manier) zorg te kunnen leveren. De komende jaren is het van groot belang om samen met veldpartijen aan de slag te gaan met een toekomstbestendige arbeidsmarkt voor zorg en welzijn. Het staat daarom hoog op de agenda bij zowel mij, de Minister voor LZS als vele andere partijen. Zie ook mijn antwoord op vraag 13.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat er na deze maand wel weer voldoende personeel is om alle operatiekamers te bemensen? Zo ja, hoe gaat dat geregeld worden? Zo nee, wat heeft u voor concrete plannen om de operatiekamer na deze maand weer te kunnen openen?

Het Antonius Ziekenhuis heeft mij laten weten dat het de verwachting is dat er na deze maand weer voldoende zorgmedewerkers zijn om alle operatiekamers te bemensen. Het ziekteverzuim is inmiddels dalende en eind deze maand zijn ook de vakanties voorbij.

Vraag 3

Kunt u aangeven wat voor operaties precies zijn afgebeld door het Antonius Ziekenhuis?

Van het Antonius Ziekenhuis heb ik vernomen dat het gaat om operaties die geen urgentie hebben (operaties die niet vallen in de FMS klasse 1–3). Het gaat niet om operaties die binnen 3 weken noodzakelijk zijn. Alle spoedingrepen en urgente ingrepen gaan door. De urgentie wordt door de medisch specialist bepaald.

Vraag 4

Wat is de procedure die het ziekenhuis volgt wanneer zij patiënten afbellen? Waar worden zij heen verwezen of wordt hun uitgestelde operatie op een later moment in het Antonius Ziekenhuis uitgevoerd?

Het Antonius Ziekenhuis heeft aangegeven dat alle patiënten persoonlijk worden benaderd door de opnameafdeling. Deze patiënten worden op een later tijdstip door het Antonius Ziekenhuis geholpen; bij opschaling zijn zij de eerste patiënten waarvoor er weer een operatie wordt ingepland.

Vraag 5

Is er voldoende capaciteit om het sluiten van de operatiekamer op te vangen door omliggende ziekenhuizen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee, de omliggende ziekenhuizen kampen met dezelfde problematiek. De wachttijd voor de operaties die niet binnen 3 weken noodzakelijk zijn, loopt ten gevolge van deze tijdelijke sluiting van één van de operatiekamers dan ook op, aldus het Antonius Ziekenhuis.

Vraag 6

Kunt u aangeven bij welke andere ziekenhuizen in Nederland deze problemen op dit moment ook spelen en waar mogelijk operatiekamers (dreigen) te sluiten? Kunt u aangeven bij welke ziekenhuizen de spoedeisende hulpposten (dreigen) te sluiten? Zo nee, waarom niet?

Ziekenhuizen die te maken hebben met personele krapte en een voornemen hebben om een operatiekamer of SEH te sluiten, hoeven dit niet bij het Ministerie van VWS te melden. Ik houd dan ook geen overzicht bij van ziekenhuizen waar dit aan de orde is. Wel ben ik uiteraard bekend met de tijdelijke sluiting van de SEH van het LangeLand Ziekenhuis, waarover door uw Kamer meerdere sets schriftelijke vragen zijn gesteld; deze tijdelijke sluiting is ingegeven door een tekort aan gespecialiseerd personeel (SEH-artsen). Met andere voorbeelden van een actuele (al dan niet tijdelijke) (dreigende) sluiting van een operatiekamer of SEH vanwege personeelstekorten ben ik niet bekend.

Vraag 7

Deze schriftelijke vragen gaan over het sluiten van een operatiekamer in Sneek en eerder zijn schriftelijke vragen gesteld over het sluiten van de spoedeisende hulppost in Zoetermeer; deelt u de mening dat er een patroon is waarin (delen) van ziekenhuizen sluiten vanwege het personeelstekort?

Zoals aangegeven in mijn antwoord op vraag 6 ben ik, op de tijdelijke sluiting van de SEH in Zoetermeer na, niet bekend met andere voorbeelden van sluitingen vanwege personeelstekorten. Het Antonius Ziekenhuis geeft echter zelf aan dat meer ziekenhuizen in de omgeving kampen met soortgelijke problematiek. Dit is aannemelijk, aangezien het in de huidige tijd een grote uitdaging is om voldoende en goed toegeruste medewerkers te vinden. Dat geldt niet alleen voor de zorg, ook andere sectoren hebben grote uitdagingen om personeel te vinden.

Vraag 8

Welke maatregelen zijn tot nu toe genomen door het ziekenhuis om dit personeelstekort te verminderen? Wat heeft het ziekenhuis gedaan om de werkdruk voor het personeel te verlagen?

Het Antonius Ziekenhuis heeft mij laten weten dat het een breed scala aan activiteiten onderneemt om het personeelstekort te verminderen. Zo zetten zij zich in om de instroom aan nieuwe medewerkers te vergroten door continu personeel te werven en door extra (en boven formatief) op te leiden. Daarnaast geven zij aan veel aandacht en zorg te hebben voor hun eigen personeel. De werkdruk wordt onder andere verlaagd door niet direct patiëntgebonden taken, zoals vergaderingen, lager te prioriteren en door externe zorgmedewerkers in te huren.

Vraag 9

Erkent u dat dit personeelstekort (deels) veroorzaakt wordt door de arbeidsomstandigheden van zorgmedewerkers? Erkent u dat de waardering, het salaris een rol speelt in deze arbeidsomstandigheden?

Goede arbeidsomstandigheden zijn van belang om medewerkers voor de zorg te kunnen interesseren en behouden. Waardering in de vorm van salaris speelt daarin een rol. Uit het uitstroomonderzoek van RegioPlus blijkt echter dat de meest genoemde redenen van vertrek zijn de loopbaanmogelijkheden, de uitdaging in de werkzaamheden en de manier van werken en aansturing.2

Vraag 10

Heeft u kennisgenomen van de uitkomst van een enquête van het Tijdschrift voor Verzorgenden dat vier op de tien verzorgenden kampt met geldzorgen? Wat is uw reactie hierop?2

Ja. Ik vind het belangrijk dat werken loont en dat mensen kunnen rondkomen van hun salaris. Zoals ook uit het artikel blijkt, werken veel verzorgenden in kleinere deeltijdbanen. Dat maakt dat ook hun salaris minder is dan wat mogelijk het zou zijn bij een voltijdbaan. Mede daardoor kan het moeilijker zijn om rond te komen.

Vraag 11

Deelt u de mening dat een betere waardering, dus ook meer salaris, kan helpen om het personeelstekort in de zorg op te lossen?

Zoals ik ook in mijn antwoord op vraag 9 aangeef blijkt dat andere zaken hier een belangrijkere rol spelen, bijvoorbeeld loopbaanperspectief, voldoende uitdaging in de werkzaamheden en zeggenschap. Goed werkgeverschap is cruciaal om zorgmedewerkers te behouden en te blijven interesseren voor het vak. Ik kijk daarbij uitdrukkelijk naar werkgevers in zorg en welzijn. Werkgevers zijn immers verantwoordelijk voor goed personeelsbeleid en worden ook als eerste geconfronteerd met de gevolgen van personeelstekorten. De Minister voor Langdurige Zorg en Sport (LZS) zal hen daarin ondersteunen, zie hiervoor het antwoord op vraag 13.

Vraag 12

Staat u achter de uitspraken van uw collega de Minister voor Langdurige Zorg en Sport dat deze kabinetsperiode geen extra geld wordt uitgetrokken voor de salarissen in de zorg? Zo ja, hoeveel ziekenhuizen moeten nog worden uitgekleed voordat u hier anders over gaat denken?3

Het kabinet trekt ook deze periode via de Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA) weer forse bedragen uit gericht op salarisontwikkeling in de zorg. In 2022 bedraagt de OVA bijvoorbeeld ongeveer € 1,6 miljard. Voor de middengroepen uit de loongebouwen van zorg en welzijn heeft het vorige kabinet daar bovenop vanaf 2022 nog eens € 675 miljoen beschikbaar gesteld. Zoals ik hiervoor ook heb gezegd, hangt waardering van zorgverleners van zoveel meer af dan van hun salaris alleen. Zaken als professionele autonomie, zeggenschap en ontwikkelmogelijkheden zijn zeker zo belangrijk. Deze voorwaarden worden in belangrijke mate bepaald door werkgevers. Daarom is het kabinet ook van plan om over deze thema’s concrete resultaatafspraken te maken met de sector.

Vraag 13

Wat heeft u sinds uw aantreden concreet gedaan om het werk in de zorg aantrekkelijker te maken? Wat gaat u doen om het werk in de zorg aantrekkelijker te maken en op welke termijn? Bent u bereid om zorgverleners meer zeggenschap te geven over hun werk en te stoppen met het georganiseerde wantrouwen in de zorg, de doorgeslagen macht van zorgverzekeraars en de onnodige bureaucratie?

In de hoofdlijnenbrief Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg (TAZ)5 die uw Kamer op 13 mei 2022 heeft ontvangen van de Minister voor LZS, schetst het kabinet op hoofdlijnen de opdracht die we voor alle partijen zien ten aanzien van de uitdagingen op de arbeidsmarkt in zorg en welzijn. Om aan de zorgvraag te kunnen blijven voldoen en het werken in de zorg aantrekkelijk te houden, is het van belang om in te zetten op het verlagen van de groei van de arbeidsvraag in de zorg door efficiënter te werken en meer uren werken te stimuleren, alsmede het arbeidsaanbod op peil te houden onder meer door het opleiden van voldoende nieuwe medewerkers. Mijn collega, de Minister voor LZS, heeft toegezegd dat u in het najaar van 2022 het uitgewerkte programmaplan «Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg; Samen anders leren en werken» ontvangt.
Zeggenschap van zorgmedewerkers is essentieel om het werken in de zorg aantrekkelijk te maken en te houden. Om hier uitvoering aan te geven heeft het Ministerie van VWS ten behoeve van het programma TAZ een klankbordgroep ingesteld bestaande uit medewerkers vanuit verschillende beroepen in de zorg. Het merendeel van de klankbordgroep bestaat uit zorgmedewerkers met een verpleegkundige achtergrond, variërend van een helpende tot verpleegkundig specialist. Dit omdat dit de groep is die in het algemeen nog weinig zeggenschap ervaart.6 Daarnaast lopen er verschillende beleidsmatige initiatieven om zeggenschap voor zorgmedewerkers op organisatieniveau te stimuleren. In dit kader wordt 9 september een subsidieregeling opengesteld, waarbij 255 zorgorganisaties kans maken op een subsidiebedrag van 50.000 euro om aan de slag te gaan met zeggenschap.
Tot slot zet het kabinet ook komende jaren verder in op het beperken van de administratieve lasten via het programma [Ont]Regel de Zorg 2022 – 2025. De Minister voor LZS heeft de Kamer in juni 2022 hierover geïnformeerd.7

Vraag 14

Wat voor invloed zullen de door uw kabinet aangekondigde bezuinigingen op de zorg gaan hebben op het personeelstekort? Erkent u dat door deze bezuinigingen het personeelstekort eerder zal oplopen?

De inzet van het kabinet bij het Integraal Zorgakkoord (IZA) is niet alleen een minder snelle stijging van de uitgaven aan zorg, maar dat met de afspraken uit het IZA bereikt wordt dat met minder meer zorgverleners aan de zorgvraag voldaan kan worden. Het brede arbeidsmarktbeleid ondersteunt het Ministerie van VWS met het programma TAZ. Over beide wordt u de komende maanden nader geïnformeerd.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Tegen ongezond eten kunnen gemeenten vrijwel niets doen»?1

Ja

Vraag 2

Ziet u ook het verband tussen het aanbod van ongezond eten in armere wijken en dorpen van Nederland en de sterke gezondheidsverschillen tussen mensen met een hoog en laag inkomen?

Ja, er is inderdaad een verband tussen het aanbod van ongezond eten in armere wijken en dorpen en datgene wat de mensen in deze wijken eten.2 We zien dat in armere wijken, in vergelijking met rijkere wijken, een groter deel van het voedselaanbod ongezond is en bijvoorbeeld bestaat uit fastfood. Hierdoor ontstaat een positieve norm ten aanzien van ongezond voedsel/fastfood, waardoor mensen eerder geneigd zijn dit ook te consumeren. Een ongezond voedselpatroon is een van de factoren die ten grondslag kan liggen aan het ontstaan van overgewicht. Mensen met overgewicht lopen meer gezondheidsrisico’s dan mensen met een gezond gewicht.

Vraag 3

Bent u eens dat gemeenten mogelijkheden moeten hebben om het aanbod van ongezond eten beter te kunnen reguleren, zodat gezondheidsverschillen tussen arm en rijk verkleind in plaats van vergroot kunnen worden?

Zoals in de Kamerbrief van 24 maart jl. aangegeven verken ik op dit moment de wettelijke mogelijkheden om een gezondere voedselomgeving te bevorderen.3 Hiermee zouden gemeenten instrumenten kunnen krijgen om de toename van aanbieders van ongezond voedsel tegen te gaan, bijvoorbeeld in armere wijken. Dit najaar zal ik de Kamer, in mijn brief over voeding en overgewicht, nader informeren hierover.

Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat ketens als New York Pizza en Domino Pizza als beleid hebben om vestigingen bij elkaar in de buurt te openen, omdat dit een stimulerend effect op elkaars verkoop heeft?

Ik kan niet bevestigen of het openen van vestigingen bij elkaar in de buurt beleid is bij de genoemde ketens. We weten uit onderzoek dat er diverse factoren zijn die ervoor kunnen zorgen dat het openen van vestigingen bij elkaar in de buurt een stimulerend effect heeft. Hierbij speelt een rol dat als je twee opties aanbiedt, je daarmee het idee creëert dat er een keuze tussen beide moet worden gemaakt, terwijl iemand misschien helemaal niet van plan was om überhaupt een van de opties te kiezen.4 Maar ook de sociale norm kan van invloed zijn. Zo laat onderzoek zien dat verschillende fastfoodketens in een wijk een positieve sociale norm creëren ten aanzien van fastfood. En dat deze norm mogelijk de consumptie van fastfood verhoogt. Dus hoe meer pizza tenten, hoe positiever men wordt over pizza en dat vergroot de totale markt en maakt het aantrekkelijker voor een pizzatent om zich te vestigen.5, 6 Overigens spelen voor fastfoodketens uiteraard ook andere vestigingsfactoren een rol, zoals bereikbaarheid en zichtbaarheid.

Vraag 5

Is het correct dat gemeenten op dit moment geen juridisch instrumentarium hebben om iets tegen het aanbod van ongezond eten te kunnen doen?

Gemeenten hebben mij verzocht om instrumentarium. Zij geven aan dat ze momenteel niet genoeg mogelijkheid hebben om aanbieders van ongezond voedsel in (delen van) een gemeente te weren. Zie ook de beantwoording van vraag 3.

Vraag 6

Klopt het dat de Omgevingswet zou moeten worden aanpast met andere dan ruimtelijke factoren om gemeenten de mogelijkheid te geven om het aanbod aan fastfood te kunnen reguleren?

Nee, dat is niet perse nodig. De grondslag voor gemeenten om regels te stellen inzake de gezondere voedselomgeving zou ook in een andere wet dan de Omgevingswet geregeld kunnen worden. Zie ook de beantwoording van vraag 3.

Vraag 7

Is het tevens zo dat er meer gronden aan de Warenwet moeten worden toegevoegd om gemeenten de mogelijkheid te geven om het aanbod aan fastfoodrestaurants te kunnen reguleren?

De Warenwet stelt regels aan (het verhandelen van) waren. Hierbij wordt gekeken naar het belang van de volksgezondheid, de veiligheid, de eerlijkheid in de handel (of van goede voorlichting omtrent waren). Om gemeenten de mogelijkheid te geven om een gezondere voedselomgeving te bevorderen, zou het creëren van een nieuwe grondslag in de Warenwet een optie kunnen zijn. Zie ook de beantwoording van vraag 3.

Vraag 8

Bent u bereid de Omgevingswet en Warenwet daartoe aan te passen, zodat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om het aanbod aan fastfoodrestaurants te kunnen reguleren? Zo ja, wanneer wilt u met voorstellen komen om deze wetten daartoe aan te passen? Zo nee, waarom niet?

Ik verken op dit moment op welke wijze gemeenten de mogelijkheid kunnen krijgen om een gezondere voedselomgeving te bevorderen. Dit najaar zal ik de Kamer, in de brief over voeding en overgewicht, nader informeren hierover. Zie ook de beantwoording van vraag 3.

Vraag 9

Bent u bereid om in een akkoord met de fastfoodrestaurants te komen tot afspraken over de samenstelling van het aanbod, denk daarbij aan de hoeveelheden suiker, verzadigde vetten en zout, bewerkt vlees en portiegrootte? Zo ja, wanneer denkt u een dergelijk akkoord te kunnen sluiten? Zo nee, waarom bent u hiertoe niet bereid?

Het Nationaal Preventieakkoord (NPA) is mede onderschreven door Koninklijke Horeca Nederland (KHN) die ook fastfoodrestaurants vertegenwoordigt. In het NPA wordt ingezet op gezondere voeding en een gezondere voedselomgeving. Op 28 juni 2022 was de landelijke aftrap van de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV). Deze aanpak komt voort uit een afspraak in het NPA en moet ertoe leiden dat er in 2030 over de gehele breedte van productgroepen én in alle kanalen (naast supermarkten, ook in de out of home sector) verbetering is gerealiseerd in de samenstelling van bewerkte producten. De eerste focus is op de fabrikanten. Momenteel is het RIVM op mijn verzoek bezig met de concretisering van de criteria voor de out of home sector om ook bijvoorbeeld fastfoodrestaurants verder te stimuleren producten aan te bieden met minder zout en minder kilocalorieën, door inzet op minder suiker, minder (verzadigd) vet en kleinere porties.
In de Kamerbrief van dit najaar zal ook het beleid omtrent overgewicht en voeding nader uiteengezet worden.

Vraag 10

Klopt het dat veel fastfoodaanbieders een vestiging hebben op NS stations?

Alle winkels op NS stations worden ofwel rechtstreeks, ofwel indirect geëxploiteerd door NS Stations (onderdeel van NS). NS Stations bepaalt dus welke formules op het station worden toegelaten. Hierbij wordt gekeken of de winkels en de bedrijfsfilosofie passen bij NS Stations. Ongeveer 90 van de 750 winkels die NS Stations op de stations exploiteert vallen binnen de categorie fastfood. Onder fastfood verstaat NS Stations de volgende formules: Burger King (15 locaties), Smullers (27 locaties), Döner Company (30 locaties), New York Pizza (1 locatie), Domino’s (6 locaties) en enkele lokale ondernemers (met één vestiging).

Vraag 11

Hoe zorgt u ervoor dat het beleid om een gezond eetpatroon bij jongeren te bevorderen niet ondergraven wordt doordat de NS, een bedrijf waarvan de staat aandeelhouder is, te veel ruimte biedt aan fastfoodrestaurants en grootgrutters die voornamelijk ongezond eten aanbieden?

Het is de ambitie van de NS om in 2025 het voorbeeld te zijn van Verantwoord Retailen op het station, onder andere wat betreft het aanbieden van gezond voedsel. Wat betreft de winkels die door NS rechtstreeks worden geëxploiteerd (zoals de AH to go, de Huiskamer en de Kiosk) heeft de NS meer invloed op het aanbod. Bij deze winkels zijn er diverse initiatieven om gezonder eten te bevorderen. Zo is bij de kiosk sinds vorige zomer al het verpakte brood volkoren. Het Voedingscentrum geeft de NS advies over het gezonder maken van het aanbod.

Vraag 12

Bent u het met het eens dat lokale en regionale voedselketens moeten worden gestimuleerd om te bouwen aan een gezonde voedselcultuur en -markt?

Een gezonde en duurzame voedselomgeving, voedselcultuur en voedselconsumptie beperkt zich niet enkel tot de overheden, consumenten of marktpartijen. Maar dit is een verantwoordelijkheid van alle partijen die onderdeel zijn van het probleem en/of de oplossing. Deze verantwoordelijkheid loopt van de voedselproducent, voedselverwerker, voedselverkoper tot aan de consument en de overheid. Zoals aangegeven in de voedselbrief van 29 maart jl. heb ik in samenwerking met mijn collega van het Ministerie van LNV de ambitie om toe te werken naar een gezonder en duurzamer aanbod, omgeving en consumptie.7 Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor verschillende ketenpartijen. Over hoe we hier invulling aan geven, wordt u aan het einde van het jaar nader geïnformeerd.

Vraag 13

Bent u bereid om samen met de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit maatregelen te nemen om deze lokale en regionale voedselketens te gaan ontwikkelen?

Zie het antwoord op vraag 12.

Vraag 14

Kunnen deze vragen beantwoord worden voor het eind van het zomerreces?

Nee, maar ik heb ervoor gezorgd dat de beantwoording zo snel mogelijk na het reces is verstuurd.

Vraag 1

Kent u het bericht «WOII-veteranen niet naar herdenking oorlog door Schiphol-chaos en corona»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit bericht?

Ik betreur het ten zeerste dat de twaalf veteranen en hun begeleiding niet naar de herdenking van Market Garden kunnen komen. Ik heb direct contact opgenomen met Schiphol en de Koninklijke Marechaussee (verder: KMAR) om informatie in te winnen. Zij gaven aan dat zij niet op de hoogte waren van dit verzoek omdat deze op een andere manier was aangevraagd dan gebruikelijk. Normaal gesproken wordt er een verzoek ingediend bij de KMAR en wordt vanuit daar alles voor hen geregeld en faciliteert Schiphol waar nodig. Vanwege miscommunicatie is dat deze keer niet gebeurd en dat betreuren Schiphol en de KMAR ten zeerste. De KMAR begrijpt als militaire organisatie als geen ander dat veteranen erkenning en respect verdienen. Schiphol en de KMAR hebben contact opgenomen met de organisator en de situatie uitgelegd en afspraken gemaakt voor de toekomst om herhaling te voorkomen. In december is de eerstvolgende mogelijkheid als de veteranen naar de herdenking van het Ardennen Offensief willen gaan. De KMAR en Schiphol hebben alle hulp aangeboden om daarbij te helpen. Dat geldt ook voor andere toekomstige herdenkingen.

Vraag 3

Bent u bereid om Schiphol te vragen de betreffende veteranen volgende maand voorrang te geven en een veilige reis te garanderen?

Schiphol en de KMAR hebben hierover contact opgenomen met de organisator van de reis en die heeft besloten om de reis te annuleren. Ik kan daar geen verschil meer in maken en stel het zeer op prijs dat er goede onderlinge afspraken gemaakt zijn om herhaling te voorkomen.

Vraag 4

Kunt u deze vragen zo snel mogelijk beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel: «Nederlandse bedrijven verdienden miljoenen aan bouwprojecten rond omstreden WK in Qatar»?1

Het artikel en de gerelateerde achtergrondartikelen2 maken inzichtelijk dat Nederlandse bedrijven om verschillende redenen actief zijn (geworden) in Qatar, dat de Nederlandse ambassade in Doha Nederlandse bedrijven wijst op de mensenrechtensituatie in Qatar, een aantal van de genoemde bedrijven IMVO-maatregelen heeft genomen met oog op hun activiteiten in Qatar, maar er ook bedrijven actief zijn in Qatar die voorafgaand aan een project geen onderzoek doen naar de arbeidsomstandigheden. De artikelen maken ook inzichtelijk dat Qatar de afgelopen jaren belangrijke hervormingen heeft doorgevoerd om de situatie van arbeidsmigranten te verbeteren, maar de implementatie hiervan een punt van zorg blijft.
Qatar maakt onderdeel uit van de prioritaire Golfregio in de BHOS-nota van het kabinet en kent uitdagingen op terreinen waar Nederlandse bedrijven veel expertise hebben, zoals waterschaarste, de transitie naar hernieuwbare energie en de afhankelijkheid van voedselimport. Het kabinet ondersteunt Nederlandse bedrijven om deze uitdagingen te adresseren en bij te dragen aan een duurzame (economische) ontwikkeling, met inachtneming van het geldende IMVO-beleid.
Het kabinet bevordert op EU-niveau IMVO-wetgeving en voert nationale IMVO-wetgeving in. Naast wetgeving zet het kabinet in op het verlenen van informatie aan bedrijven, het verstrekken van financiële ondersteuning, het stellen van IMVO-voorwaarden bij overheidsinkoop en bij het handelsinstrumentarium van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het stimuleren van sectorale samenwerking. Het kabinet verwacht dat op deze manier de toepassing van gepaste zorgvuldigheid door ondernemingen wordt verhoogd en in de ketens van Nederlandse bedrijven verder wordt gewerkt aan de bescherming van mens en milieu.

Vraag 2

Erkent u dat «ongeveer twee miljoen arbeidsmigranten die de WK-faciliteiten bouwden dat vaak in erbarmelijke leef- en werkomstandigheden deden, met naar schatting enkele duizenden doden tot gevolg»?

In gesprekken met diverse partijen, waaronder ambassades en internationale (mensenrechten)organisaties – zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) –, is bevestigd dat de genoemde aantallen omgekomen arbeidsmigranten in internationale berichtgeving niet eenduidig toe te schrijven zijn aan de bouwwerkzaamheden voor het WK. Hoewel onduidelijkheid bestaat over het exacte aantal omgekomen arbeidsmigranten, is het kabinet van mening dat misstanden en slechte arbeidsomstandigheden en ongevallen ten gevolge daarvan te allen tijde voorkomen dienen te worden. Qatar heeft de afgelopen jaren belangrijke hervormingen doorgevoerd om de situatie van arbeidsmigranten te verbeteren, maar de implementatie hiervan blijft echter een punt van zorg dat Nederland regelmatig aan de Qatarese autoriteiten overbrengt. Internationale (mensenrechten)organisaties geven aan dat het van belang is samenwerking en de kritische dialoog voort te zetten, teneinde duurzame veranderingen in de situatie van arbeidsmigranten in Qatar te realiseren. In dat kader ondersteunt Nederland de Qatarese samenwerking met de ILO om de positie van arbeidsmigranten te bevorderen door middel van het delen van kennis en expertise en o.a. het mede-organiseren van medezeggenschapstrainingen voor arbeidsmigranten binnen bedrijven. Nederland zal zich voor dit onderwerp blijven inzetten in de aanloop naar het WK en zal Qatar, ook na het WK, blijven oproepen zich te committeren aan volledige implementatie en handhaving van de hervormingen.

Vraag 3

Zijn er bij de Nederlandse bouwprojecten in Qatar slachtoffers gevallen?

Deze informatie is mij niet bekend.

Vraag 4

Hoe kan het dat sommige bedrijven (voordat zij actief werden) geen onderzoek deden naar de arbeidsomstandigheden in Qatar? Deelt u de mening dat dit noodzakelijk is, gezien de «grote risico’s met betrekking tot uitbuiting van arbeidsmigranten»?

Het kabinet verwacht van Nederlandse bedrijven dat zij gepaste zorgvuldigheid toepassen in lijn met de OESO-richtlijnen. Dit betekent dat zij de risico’s voor mens en milieu in hun internationale waardeketen in kaart moeten brengen en deze risico’s moeten voorkomen en aanpakken, ook in relatie tot hun eventuele activiteiten in of met Qatar. De wijze waarop dat gebeurt, is de verantwoordelijkheid en keuze van de individuele bedrijven. Het kabinet acht het evenwel van belang dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen in lijn met de OESO-richtlijnen. Daarom bevordert het kabinet IMVO-wetgeving in de EU en voert het kabinet nationale IMVO-wetgeving in die rekening houdt met een gelijk speelveld met omringende landen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat bedrijven «over het algemeen niet transparant zijn in de stappen die zij nemen om in Qatar uitbuiting te voorkomen»?

Volgens de huidige kaders zijn bedrijven zelf verantwoordelijk om te ondernemen in lijn met de OESO-richtlijnen en te rapporteren over de toepassing van gepaste zorgvuldigheid. Het kabinet houdt hier momenteel geen toezicht op, maar moedigt bedrijven wel hiertoe aan.

Vraag 6

Klopt het dat «nog geen bedrijf» op de website heeft aangegeven hoe uitbuiting wordt voorkomen, «terwijl VN-richtlijnen voorschrijven dat zij dat duidelijk moeten communiceren»?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Hoe gaat u realiseren dat bedrijven transparanter worden in de naleving van maatregelen om uitbuiting te voorkomen?

Vanaf 2024 gaat nieuwe Europese wetgeving op transparantie in, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze wet verplicht grote bedrijven te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. De CSRD zal daarmee bijdragen aan meer transparantie van bedrijven over misstanden in hun waardeketen. Daarnaast bevordert, zoals aangegeven in het coalitieakkoord «Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst», het kabinet op EU-niveau IMVO-wetgeving en voert het kabinet nationale IMVO-wetgeving in. Transparantie van bedrijven over de IMVO-risico’s die zij lopen en hun aanpak daarvan zal deel uit maken van een IMVO-verplichting. Wetgeving is het belangrijkste onderdeel van een doordachte beleidsmix van IMVO-maatregelen, zoals beschreven in de beleidsnota «Van voorlichten tot verplichten» van 16 oktober 2020 (Kamerstuk 26 485, nr. 337). Deze maatregelen betreffen onder andere het verlenen van informatie aan bedrijven, het verstrekken van financiële ondersteuning, het stellen van IMVO-voorwaarden bij overheidsinkoop en bij het handelsinstrumentarium van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het stimuleren van sectorale samenwerking.

Vraag 8

In hoeverre wordt de FIFA aansprakelijk gesteld voor de misstanden in Qatar?

De FIFA is voor zover het kabinet nu bekend niet veroordeeld voor de misstanden in Qatar waar door het lid Van Dijk aan wordt gerefereerd.

Vraag 9

Welke lessen trekt u uit de wijze waarop de bouwprojecten voor het WK tot stand zijn gekomen? Hoe gaat u (medeplichtigheid aan) misstanden voorkomen?

De ontwikkelingen in Qatar onderschrijven het belang dat internationale sportfederaties bij de toewijzing van internationale sportevenementen de mensenrechten in acht nemen. Dit was ook de strekking van een open brief die voormalig Staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in december 2021 samen met 22 EU-collega’s stuurde aan de Europese Commissie3.
Het kabinet verwacht van Nederlandse bedrijven dat zij gepaste zorgvuldigheid toepassen in lijn met de OESO-richtlijnen. Dat geldt ook voor Nederlandse bedrijven die bijdragen aan bouwprojecten voor WK’s en internationale sportevenementen in het algemeen. De inzet van het kabinet is erop gericht dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen in lijn met de OESO-richtlijnen. Zie verder het antwoord op vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met de recente uitspraken van Maarten van Rossem in het programma De Slimste Mens?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de uitspraak van Van Rossem: «Wat mij betreft schieten ze die morgen dood en begraven ze hem op een anonieme plek»? Wilt u een gedetailleerd antwoord geven met het oog op het eerdere veroordelen van uitspraken van Johan Derksen?2

Pluriformiteit is onderdeel van de wettelijke taakopdracht van de publieke omroep. Het is echter niet aan mij om een oordeel te geven over de inhoud van afzonderlijke programma’s of uitlatingen die daarin worden gedaan. Het Commissariaat voor de Media is als toezichthouder belast met het toezicht op de naleving van de Mediawet. Daarnaast kan men een klacht indienen bij de NPO Ombudsman en uiteraard bij de desbetreffende omroep zelf.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de publieke omroep pluriform moet zijn, daar het mogelijk wordt gemaakt door de belastingbetaler? Zo ja, hoe duidt u dan de anti-houding van Van Rossem jegens boeren en stemmers op partijen die het heerschap Van Rossem niet aanstaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wat verdient Van Rossem bij de Nederlandse Publieke Omroep (NPO)?

KRO-NCRV heeft mij laten weten dat de vergoeding van de heer Van Rossem binnen de geldende beloningsregels valt. Het Commissariaat voor de Media houdt hier toezicht op. Om te voorkomen dat de onafhankelijkheid van de publieke omroep op het spel komt te staan, wordt van de publieke omroep geen verantwoording van kosten op programmaniveau en salarisbetalingen die daar onderdeel van zijn, gevraagd.3

Vraag 5

Deelt u de mening dat Van Rossem zijn uitspraken niet passend zijn voor de Staatstelevisie? Zo ja, deelt u de mening dat de geweldsverheerlijkende PvdA-mastodont van de buis moet verdwijnen?

Zie mijn antwoord op vraag 3. In Nederland is er geen staatstelevisie, hier zijn de media onafhankelijk. Het is niet aan mij om te bepalen of de heer Van Rossem wel of niet op tv verschijnt.

Vraag 6

Wat vindt u van het idee van de Staatstelevisie om een boerderij te beginnen, terwijl diezelfde Staat met het stikstofbeleid hardwerkende boeren het mes op de keel zet en voor hen een regelrechte bedreiging vormt in het voortbestaan? Wilt ervoor zorgen dat wordt afgezien van dit welhaast lugubere idee? Graag een gedetailleerd antwoord.3

Er is in Nederland geen Staatstelevisie. Er is dan ook geen sprake van dat de Staat een boerderij zou beginnen. Volgens KRO-NCRV begint mevrouw Jaspers in het nieuwe KRO-NCRV-programma «Onze boerderij: en nu zelf», als hobbyboer, haar eigen kleinschalige boerderij. Uiteindelijk is iedereen vrij om een boerderij te beginnen en KRO-NCRV is vrij om daar een programma over te maken.