Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van enkele tientallen Turkse journalisten, schrijvers en uitgevers, waaronder de Turkse schrijver en uitgever Zarakolu, door de Turkse politie?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze arrestaties? Hoe zal het verdere procesverloop van hen er uit zien? Waarvan wordt de betreffende personen precies beschuldigd? Is er ook een relatie met de publicaties van Zarakolu over de Armeense genocide?

Sinds april 2009 is in Turkije een groot aantal mensenrechtenactivisten, lokale bestuurders en politici gearresteerd, die lid zouden zijn van de KCK, mogelijk de civiele tak van de PKK. Deze personen zijn gedetineerd in afwachting van de definitieve formulering van de aanklacht. Ervaring met soortgelijke zaken leert dat het maanden, zo niet jaren, kan duren voor de aanklacht bekend wordt. Het Turkse rechtssysteem laat het toe dat een aanklacht nog definitief geformuleerd moet worden, terwijl de verdachte reeds in hechtenis is genomen.

Vraag 3

Kunt u deze massa-arrestatie nader duiden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Verslechtert momenteel het Turkse klimaat ten aanzien van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting? Wat zijn de trends?

Ja. De persvrijheid en vrijheid van meningsuiting staan in toenemende mate onder druk vanwege het grote aantal rechtszaken tegen journalisten, schrijvers, wetenschappers en mensenrechtenactivisten in Turkije. Hierdoor is het risico op zelfcensuur in de media groter. Daarbij komt het regelmatig voor dat websites, tijdschriften en zelfs boeken worden verboden. Bestaande anti-terrorismewetgeving laat te veel ruimte voor restrictieve interpretatie door het Turkse Openbaar Ministerie en de Turkse rechterlijke macht. De Turkse regering heeft vooralsnog geen indicatie gegeven dat het de betreffende wetgeving wil aanpassen.

Vraag 5

Welke stappen gaat u – bilateraal en in EU-verband – ondernemen om de Turkse autoriteiten aan te spreken op deze arrestaties?

Nederland spreekt zowel bilateraal als via de EU de Turkse regering aan op het belang van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting voor het democratisch hervormingsproces in Turkije. Daartoe is een eerlijke en onafhankelijke rechtsgang onontbeerlijk.

Vraag 6

Welke consequenties zouden in uw ogen deze massale arrestaties moeten hebben met het oog op de toetredingsonderhandelingen met Turkije?

Zolang Turkije niet volledig aan de toetredingsvoorwaarden, waaronder persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, uit het onderhandelingsraamwerk van 2005 voldoet, kan het geen lid van de EU worden.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel in de Pakistani Herald1 van oktober 2011 over het vervolgen van mensen met psychische klachten en een verstandelijke beperking wegens godslastering in Pakistan? Zo ja, wat is uw reactie op dit artikel?

Ja. Het artikel is een illustratie van de negatieve uitwerking van de blasfemiewetgeving in Pakistan.

Vraag 2

Bent u bereid om bij de Pakistaanse regering, zowel bilateraal als via de EU, erop aan te dringen alle burgers te beschermen, in het bijzonder de meeste kwetsbare groepen?

Zoals ik u eerder informeerde, stelt Nederland de kwestie rond de blasfemiewetten in Pakistan aan de orde zowel in bilateraal als in EU-verband. Meest recent gebeurde dit tijdens de Benelux-Pakistan consultaties op 19 oktober jl. te Islamabad.

Vraag 3

Hoe duidt u de inhoud en uitvoering van de Pakistaanse godslasteringswetgeving? Deelt u de conclusie dat zowel de inhoud als de uitvoering van deze wetgeving indruist tegen internationale mensenrechtenstandaarden? Bent u bereid in bilateraal, in EU-verband en via andere relevante internationale organen Pakistan ertoe te bewegen deze discriminerende wetgeving in te trekken? Bent u tevens bereid de Pakistaanse regering te verzoeken een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar de uitvoering van de wetgeving, met specifieke aandacht voor de leefomstandigheden en rechtsgang van deze veroordeelden? Zo nee, waarom niet?

De blasfemiewetgeving baart mij zorgen. Zowel de formulering van de bepalingen als de bewijsvoering maakt de wetgeving uiterst gevoelig voor misbruik. Op verschillende blasfemie-vergrijpen staat de doodstraf en de blasfemiewetgeving staat op onderdelen op gespannen voet met de internationale mensenrechtenstandaarden.
Er zijn verschillende rapporten verschenen over de blasfemiewetgeving en de gevolgen die deze heeft voor de mensenrechten. Nederland wijst zowel in bilaterale als in multilaterale context de Pakistaanse autoriteiten op de negatieve uitwerking van de wetgeving en vraagt aandacht voor de noodzaak van een eerlijke rechtsgang en correcte behandeling van veroordeelden.

Vraag 1

Kent u de berichten dat de onderhandelingen over het EU-India vrijhandelsverdrag in een vergevorderd stadium zijn en dat deze mogelijk in februari zullen worden afgerond?1

Ja. De partijen hopen de onderhandelingen in 2012 af te ronden. Zoals al vermeld in het verslag aan de Tweede Kamer van de RBZ handelspolitiek van 26 september jl. (TK 25 074, nr. 174) hebben beide partijen aangegeven een doorbraak in de onderhandelingen te willen bereiken die kan worden geformaliseerd tijdens de volgende EU-India top voorzien voor februari 2012.

Vraag 2

Is het u bekend dat de Europese Raad in een document van 23 september 20112 spreekt over bindende bepalingen op een reeks terreinen van handel en investeringen met betrekking tot het EU-India vrijhandelsakkoord, terwijl met betrekking tot gerelateerde kwesties betreffende duurzame ontwikkeling alleen wordt gesproken over «samenwerking»?

Ja.

Vraag 3

Op welke wijze bent u bezig de motie Voordewind3 uit te voeren, waarin de regering wordt verzocht «zich in Europees verband sterk te maken voor een robuust duurzaamheidhoofdstuk waar o.a. ingezet wordt op het terugdringen van kinderarbeid, het verbeteren van de positie van Dalits, de beschikbaarheid van medicijnen voor hiv/aids en een geschillenbeslechtingmechanisme, en geen genoegen te nemen met een sterk afgezwakt compromis.»? Welke resultaten hebt u daarbij geboekt en hoe beoordeelt u de kans op succes?

Nederland heeft regelmatig binnen de Europese Unie zijn zorgen geuit over de voortgang van de onderhandelingen en verschillende keren bij de Europese Commissie aangedrongen op het opnemen van goede afspraken over duurzaamheid in het akkoord, laatstelijk tijdens de Raad Buitenlandse Zaken over handelspolitiek van 26 september jl. Commissaris De Gucht gaf aan dat het, ondanks de Indiase bezwaren, naar verwachting mogelijk zal blijken een dergelijk hoofdstuk op te nemen. Voor een volledig verslag verwijs ik u naar de betreffende kamerbrief (TK 25 074, nr. 174).

Vraag 4

Kent u het rapport van de International Trade Union Confereration (ITUC) over India waarin duidelijk wordt gemaakt dat de fundamentele arbeidsrechten in India, waaronder in het bijzonder die van Dalits, op grote schaal worden geschonden?4

Ja.

Vraag 5

Waar zijn de uitspraken van de minister van begin juli op gebaseerd dat hij «volop vertrouwen heeft in de wijze waarop de Indiase regering bezig is dit soort zaken (kinderarbeid, dwangarbeid, non-discriminatie e.d.) aan te pakken», op basis van «wetten die ze nu hebben aangenomen als de uitvoering daarvan»?5 Hoe verhouden deze uitspraken zich met het recente ITUC- rapport en vele andere berichten over schending van fundamentele arbeidsrechten in India? Geven deze berichten de minister aanleiding zijn mening te herzien? Zo ja, hoe gaat hij dat kenbaar maken aan de Indiase regering?

De Indiase regering heeft de afgelopen jaren wetgeving ingevoerd om kinderarbeid, dwangarbeid en non-discriminatie tegen te gaan.
Hoewel het rapport van de ITUC kritisch is over de positie van Dalits, zijn er ook studies/analyses die stellen dat de positie van Dalits verbetert, bijvoorbeeld in de deelstaat Uttar Pradesh.

Vraag 6

Heeft de minister tijdens zijn bezoek aan India van begin juli dit jaar ook de kwestie van de discriminatie van Dalits aan de orde gesteld waarover in de motie Voordewind wordt geconstateerd dat «250 miljoen Dalits het slachtoffer zijn van talloze schending van fundamentele mensenrechten en dat deze groep disproportioneel lijdt onder schendingen van arbeidsrechten in productieketens van Nederlandse bedrijven, waaronder in kleding, zaden en natuursteen.»?6

Ik heb de kwestie van de Dalits aan de orde gesteld.

Vraag 7

Hoe bent u bezig uitvoering te geven aan de motie Voordewind over de positie van Dalits? Zijn daarvan al resultaten zichtbaar? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?7

In de mensenrechtenstrategie van de Nederlandse regering staat dat effectiviteit van het beleid voorop zal staan en dat daarbij selectiever worden opgetreden. Naar aanleiding van uw motie heb ik besloten nog eenmaal een extra financiële bijdrage te geven aan het IDSN (International Dalit Solidarity Network), die zich internationaal inzet voor de positie van Dalits.

Vraag 8

Is de staatssecretaris voornemens tijdens zijn voorgenomen bezoek aan India in november dit jaar ook de kwestie van discriminatie van Dalits aan de orde stellen? Zo ja, wat zal in dat verband zijn inzet zijn met betrekking tot de toezegging aan de Kamer om de uitbuiting van Dalit-meisjes in de Zuid-Indiase kledingindustrie aan de orde te stellen bij de Indiase regering8 Zo nee, waarom niet?

Tijdens mijn economische bezoek aan India van 7–9 november jl. heb ik het Sumangali systeem, dat vooral ook Dalit-meisjes treft, aan de orde gesteld bij mijn ambtgenoot Staatssecretaris Singh van Corporate Affairs en gemeld dat Nederland bereid is met de Indiase regering samen te werken om dit systeem (verder) uit te bannen. Hij antwoordde dit aanbod graag aan te nemen.

Vraag 1

Kent u het bericht waarin melding wordt gedaan van het voornemen van vijf tankstationhouders bier en wijn te gaan verkopen, alhoewel dat op grond van artikel 22 van de Drank- en Horecawet verboden is?1

Ja, dit bericht is bekend.

Vraag 2

Wat is uw mening over dit voornemen?

Dit voornemen is in strijd met artikel 22, eerste lid, onder a, van de Drank- en Horecawet. Indien tankstationhouders bier en wijn gaan verkopen, zal daartegen worden opgetreden.

Vraag 3

Is u bekend hoe het gesteld is met de naleving van artikel 22 van de Drank- en Horecawet? Beschikt de nieuwe Voedsel- en Waren Autoriteit (nVWA), die toezicht houdt op de naleving van de regels van de Drank- en Horecawet, over recente handhavingsgegevens? Bent u bereid deze, desgewenst geanonimiseerd, aan de Kamer te verstrekken?

Ja. In de periode 2008 tot 2010 heeft de nVWA in totaal 11 keer opgetreden op grond van dit artikel, waarvan 2 keer een schriftelijke waarschuwing is gegeven en 9 keer een boeterapport is opgemaakt. In 2011 heeft de nVWA tot nu toe 1 keer opgetreden op grond van dit artikel.

Vraag 4

Bent u, naar aanleiding van voornoemde berichten in de media, bereid om de Inspecteur-Generaal van de nVWA te verzoeken de komende periode prioriteit te geven aan de handhaving van artikel 22 van de Drank- en Horecawet? Zo ja, bent u bereid toe te zeggen de Kamer te informeren over het antwoord van de Inspecteur-Generaal?

Over deze kwestie is al contact geweest met de Inspecteur-Generaal van de nVWA. Hij heeft aangegeven daar waar nodig te zullen optreden.

Vraag 5

Deelt u de mening dat lokale en regionale resultaten van mystery-shop onderzoek naar de naleving van artikel 20 van de Drank- en Horecawet laten zien dat de situatie nog steeds zorgelijk is?2 Zijn er inmiddels voorlopige, danwel definitieve resultaten bekend van het landelijk mystery-shop onderzoek naar de naleving van artikel 20 van de Drank- en Horecawet? Bent u bereid deze op korte termijn aan de Kamer te verstrekken?

Die mening deel ik. De resultaten van het landelijke mystery-shop onderzoek zijn inmiddels aan uw Kamer verstrekt.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «UK secretly bans 60 Russians over lawyer’s death»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat het Verenigd Koninkrijk besloten heeft om de officials die vanwege de dood van de heer Magnitsky niet naar de VS mogen reizen, ook niet langer toe te laten tot het Verenigd Koninkrijk?

De ministeries van Buitenlandse Zaken van zowel de Verenigde Staten als van het Verenigd Koninkrijk hebben de Nederlandse ambassades meegedeeld dat er geen visumban is ingesteld. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk heeft naar aanleiding van het artikel in The Observer gemeld dat het beleid niet is veranderd. Visumaanvragen worden van geval tot geval bekeken in overeenstemming met immigratieregels van het Verenigd Koninkrijk. De Verenigde Staten en het Verenigde Koninkrijk werken met algemene (mondiaal geldende) signaleringslijsten waarbij specifieke visumaanvragen extra aandachtig bekeken worden.

Vraag 3

Herinnert u zich dat u in uw brief over de motie-Çörüz2 die om een gelijke maatregel in Nederland vraagt, stelt dat de Presidentiële mensenrechtencommissie op 5 juli inter alia heeft vastgesteld dat de arrestatie van Magnitsky onwettig was, dat hij mogelijk geslagen is en dat hem medische zorg onthouden is en dat u de Russische rechtsgang afwacht3. Bent u ervan op de hoogte dat het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken op 14 juli deze bevindingen opzij geschoven heeft en besloten heeft om geen vervolging in te stellen?

Het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken heeft op 14 juli jl. verklaard dat het rapport van de Presidentiële Mensenrechtencommissie van 5 juli jl. geen aanleiding geeft voor een onderzoek naar mogelijke delicten van beambten die onder genoemd ministerie vallen.
Datzelfde ministerie heeft het strafrechtelijk onderzoek naar de dood van Magnitsky verlengd, waarbij voorlopig is besloten tot strafrechtelijke vervolging van twee artsen voor nalatigheid bij de medische behandeling van Magnitsky.

Vraag 4

Bent u er verder van de op de hoogte dat de Russische justitie de vervolging van de heer Magnitsky wel ter hand genomen heeft en dus met een middeleeuwse barbaarsheid een overleden slachtoffer in de beklaagdenbank gezet heeft?

Ik ben ervan op de hoogte dat de Russische justitie de vervolging ter hand genomen heeft.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het geen zin meer heeft om van de Russische autoriteiten te verwachten dat zij onafhankelijk verder onderzoek instellen naar deze zaak?

Nee.

Vraag 6

Bent u bereid om, naar aanleiding van de motie Çörüz, de Russische officials die betrokken zijn en de toegang tot de VS en het VK ontzegd zijn, ook de toegang tot Nederland te ontzeggen?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 is volgens de ministeries van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk geen visumban ingesteld tegen bij de Magnitsky-zaak betrokken functionarissen.

Vraag 7

Bent u bereid de zaak van de heer Magnitsky bij de eerstkomende vergadering van de Raad Buitenlandse Zaken van de EU aan de orde te stellen en gezamenlijke stappen richting Rusland voor te stellen?

De regering heeft herhaaldelijk haar zorg uitgesproken over de dood van de heer Magnitsky en over de omstandigheden waaronder hij is overleden, laatstelijk tijdens het bezoek van Premier Rutte aan Rusland.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Spelfout van Pakistaans meisje is «godslastering»»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid om uw afschuw richting the Pakistaanse ambassadeur uit te spreken over de behandeling van de 10-jarige Faryal Bhatti en haar familie? Bent u tevens bereid om, bij herhaling, uw ernstige zorgen uit te spreken over de behandeling van christenen en andere religieuze minderheden in de Islamitische Republiek Pakistan en aandacht te vragen voor de ter dood veroordeelde christen Asia Bibi?

Nederland vraagt, zowel bi- als multilateraal, bij de Pakistaanse autoriteiten aandacht voor de positie van religieuze minderheden, en specifiek voor deze beide personen.

Vraag 3

Bent u bekend met de «United States Commission on International Religious Freedom Annual Report 2011»? Deelt u de bevindingen van dit rapport, namelijk dat de Pakistaanse blasfemie wetten zeer repressief zijn, een atmosfeer voeden van gewelddadig extremisme, de Pakistaanse overheid faalt in het beschermen van religieuze groeperingen, niet structureel daders van religieus geweld vervolgt of maatregelen neemt tegen hen die oproepen tot geweld? Zo nee, waarom niet? Deelt u de conclusie van het rapport dat de situatie rondom de godsdienstvrijheid de laatste tijd zeer en structureel verslechterd is? Zo nee, waarom niet? Deelt u voorts de conclusie dat de Pakistaanse overheid nalaat religieuze minderheden, waaronder christenen, adequaat te beschermen? Zo nee, waarom niet?

Ja. Ik deel de zorgen over de effecten van de blasfemiewetgeving. De Pakistaanse autoriteiten staan onder grote druk van invloedrijke religieuze groeperingen om de blasfemiewetgeving in stand te houden. In het huidig maatschappelijk klimaat kan de blasfemiewetgeving beperking van de vrije geloofsbelijdenis van religieuze minderheden tot gevolg hebben.

Vraag 4

Bent u bereid, conform de aanbevelingen van het bovengenoemde rapport, in bilateraal, EU- en VN-verband te pleiten voor intrekking van de Pakistaanse blasfemie en Ahmadi-wetten, voor actieve vervolging van daders van geweld jegens Soeffi’s, Sjiieten, Ahmadi’s, christenen en anderen? Zo niet, waarom niet?

Nederland stelt de kwestie rond de blasfemiewetten in Pakistan geregeld in bilaterale en multilaterale contacten aan de orde.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving over de uitzetting van de in het bericht genoemde Afghaanse familie Sultani?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de minderjarige asielkinderen Feroz (geboren: 1998), Weys (geboren: 2000) en Arezo (geboren: 2004) hun gehele danwel vrijwel gehele leven in Nederland verblijven?

Vraag 3

Bent u bekend met het thematisch ambtsbericht van 29 maart 2011 aangaande schoolgaande kinderen (in het bijzonder meisjes) in Afghanistan?1 Erkent u dat hierin staat vermeld dat schoolgaande kinderen met gevaarlijke risico’s en uitdagingen worden geconfronteerd, die bij meisjes nog groter zijn dan bij jongens?

Vraag 4

Erkent u dat alle drie de kinderen dusdanig verwesterd zijn, dat zij niet zullen kunnen aarden in Afghanistan of hierbij in ieder geval problemen zullen ondervinden? Zo nee, welke waarde hecht u dan onder andere aan de inhoud van bovengenoemd ambtsbericht?

Vraag 5

Bent u bekend met de brief van een levensgevaarlijke Afghaanse organisatie aan de vader van het gezin, waarin wordt vermeld dat hij zal worden vermoord indien hij zijn bijna 8-jarige dochter niet zal uithuwelijken aan een 24-jarige man? Zo ja, welke consequenties hecht u aan deze brief? Erkent u dat uitzetting een schending zal opleveren van artikel 3 Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM), aangezien het gezin, en met name de vader, een reëel risico loopt op folteringen, onmenselijke of vernederende handelingen of bestraffingen?

Vraag 6

Deelt u de mening dat het uitzetten van in ieder geval de verwesterde dochter veiligheidsrisico’s met zich meebrengt, die leiden tot schending van onder andere artikel 3 EVRM? Zo nee, waarom denkt u dan dat betreffend ambtsbericht niet van toepassing is op onderhavig geval?

Vraag 7

Deelt u de mening dat de dochter voldoet aan de Sahar-regels, vastgesteld in uw brief d.d. 8 april 2011?2 Zo ja, gaat u daarmee over tot het toekennen van een verblijfsvergunning? Zo nee, waarom niet?

Vraag 8

Klopt het dat de oudste zoon zonder vooraankondiging en op dwingende wijze binnen één dag van de Regionale Scholengemeenschap Ter Apel is verwijderd? Zo nee, hoe dan? Zo ja, waarom heeft u zich niet gehouden aan de normale procedure, zoals omschreven in artikel 13 tot en met 15 van het Inrichtingsbesluit Wet Voortgezet Onderwijs?

Ten aanzien van een verwijdering van de oudste zoon van diens school zijn mij geen feiten bekend. Mij is bericht dat de Dienst Terugkeer en Vertrek noch de Vreemdelingenpolitie met dit voorval van doen hebben gehad.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van vier christenen door de Oezbeekse politie?1 Kunt u inzicht geven in de feitelijke toedracht, de aanleiding en de gerechtelijke procedure waarin deze personen zich thans bevinden?

Ja. De vier christenen zijn op 25 september door de politie gearresteerd en op 26 september naar de rechtbank meegenomen waar zij, zonder verhoor, zijn vrijgelaten.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte of er in Oezbekistan thans meer christenen vanwege hun geloof in de gevangenis zitten? Hoeveel?

Volgens informatie van de organisaties Forum 18, Human Rights Watch, Minority Rights Group International en Amnesty International zit een aantal christenen vanwege het uitoefenen van hun geloof in de gevangenis. Het exacte aantal is onbekend.

Vraag 3

Is uw indruk, zoals gesteld in de berichtgeving, dat Oezbekistan de druk op christenen momenteel steeds verder opvoert? Hoe valt deze negatieve trend te verklaren?

De grondwet van Oezbekistan garandeert vrijheid van geloof, maar het land heeft in 1998 de zeer restrictive «Law on Freedom of Conscience and Religious Organizations» aangenomen. Hoewel deze juridisch gezien gelijke voorwaarden stelt aan de registratie – en daarmee toestaan – van religieuze groeperingen, is registratie van deze groeperingen bijna onmogelijk. In de praktijk is vrijheid van religie en levensovertuiging in Oezbekistan zeer beperkt. De negatieve trend is bekend en treft zowel ongeregistreerde als geregistreerde religieuze groeperingen, niet alleen christenen.

Vraag 4

In hoeverre heeft de positie van christenen in Oezbekistan de aandacht van u en van de EU? Welke concrete acties zijn het afgelopen jaar ondernomen richting Oezbekistan om de positie van religieuze minderheden te verbeteren? Met welke resultaten? Kan de aandacht hiervoor verder geïntensiveerd worden? Wilt u dit in Europees verband bevorderen?

De EU Centaal-Azië strategie voor de periode 2007 -2013 is leidraad van het beleid waarvan versterking van mensenrechten en fundamentele vrijheden deel uitmaken. De EU brengt mensenrechten en vrijheid van religie en levensovertuiging structureel op bij de jaarlijkse EU-Oezbekistan Mensenrechtendialoog en de Partnership and Cooperation Agreement vergadering. Zorgen op het gebied van mensenrechten, ook individuele gevallen, worden door de Speciaal Vertegenwoordiger voor Centraal Azië aangekaart in de contacten tussen de EU en de autoriteiten in Oezbekistan.

Vraag 5

Bent u bereid – zo mogelijk ook in internationaal verband – om de nu aangeduide concrete casus te benutten als handvat om opnieuw de godsdienstvrijheid van religieuze minderheden aan de orde te stellen bij de autoriteiten van Oezbekistan? Zo ja, op welke wijze en op welke termijn?

Individuele gevallen waarbij ernstige schendingen van mensenrechten zich hebben voorgedaan worden in EU-verband besproken met de Oezbeekse autoriteiten. Ook in OVSE-verband worden mensenrechtenschendingen, inclusief individuele gevallen, aan de orde gesteld. NL steunt deze lijn.

Vraag 6

Bent u bereid om alles in het werk te stellen om genoemd viertal te ondersteunen en zo mogelijk vrij te krijgen?

Het viertal is na een dag hechtenis vrijgelaten.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat er ophef is ontstaan over de mogelijke terbeschikkingstelling van faciliteiten op Bonaire ten behoeve van het bilaterale Forward Operating Locations-verdrag?1

Ja.

Vraag 2

Is het juist te stellen dat er van dergelijke plannen geen sprake is, gezien ook de opmerking van de minister dat de terbeschikkingstelling van faciliteiten op Aruba en Curaçao op 2 november 2011 met vijf jaar wordt verlengd?2 Heeft het kabinet plannen om in de toekomst faciliteiten in Bonaire ter beschikking te stellen ten behoeve van het FOL-verdrag? Zo ja, bent u bereid de Kamer hiervan spoedig van op de hoogte te stellen?

Dat is juist. De regering heeft geen plannen om in de toekomst faciliteiten in Bonaire ter beschikking te stellen ten behoeve van het FOL-verdrag.

Vraag 3

Bent u bereid om te verklaren, en dit ook duidelijk te communiceren richting Bonaire, dat er überhaupt geen sprake is van een terbeschikkingstelling van faciliteiten voor Amerikaanse luchtverkenningactiviteiten op Bonaire ten behoeve van het FOL-verdrag? Zo nee, waarom niet?

Er worden geen faciliteiten voor Amerikaanse luchtverkenningsactiviteiten op Bonaire ten behoeve van het FOL-verdrag ter beschikking gesteld. De autoriteiten op Bonaire zijn hiervan op de hoogte.

Vraag 1

Bent u bereid af te zien van cassatie tegen de uitspraak van het hof Den Haag van 5 juli 2011, die de Staat aansprakelijk houdt voor de dood van drie mannen tijdens de genocide in Srebrenica in 1995? Zo nee, waarom niet?

De uitspraak van het hof is juridisch-technisch gezien een tussenarrest. Het hof heeft in zijn uitspraak bepaald dat nog getuigen moeten worden gehoord over de wisseling van de rechters die in de procedure bij de rechtbank heeft plaatsgevonden. Pas nadat deze getuigen zijn gehoord zal het hof met een eindarrest komen. De hoofdregel is dat pas cassatieberoep mogelijk is wanneer het hoger beroep volledig is afgerond en er dus een eindarrest is van het hof.

Vraag 2

Bent u bereid namens de regering excuses te maken aan de nabestaanden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze?

Toenmalig Minister-President Kok stelde in 2002 bij het aftreden van het Kabinet: «Nederland neemt nadrukkelijk niet de schuld op zich voor de gruwelijke moord op duizenden Bosnische moslims. Wél wordt op deze wijze de politieke medeverantwoordelijkheid van Nederland voor de situatie waarin dit kon gebeuren zichtbaar gemaakt.» Deze woorden gelden voor het Kabinet.

Vraag 1

Bent u bekend met de internationale campagne van 10 Campaign, waarin vooraanstaande internationale maatschappelijke organisaties de cacaosector monitoren en pleiten voor wetgeving om de ergste vormen van kinderarbeid en gedwongen (volwassenen) arbeid uit de cacaosector te bannen?1

Ja.

Vraag 2

Erkent u het feit dat in de afgelopen tien jaar de wereldwijde cacao en chocolade-industrie er niet in is geslaagd een einde te maken aan de ergste vormen van kinderarbeid en gedwongen volwassen arbeid?

Diverse rapporten laten zien dat lokale overheden en bedrijfsleven wel voortgang boeken, maar er nog niet geslaagd zijn dit probleem op te lossen.

Vraag 3

Zo ja, wat is volgens u de verklaring voor het gegeven dat de zes doelen die in het Harkin- Engel protocol genoemd worden, tot op heden niet zijn bereikt?

De productie van cacao is zeer gefragmenteerd. Meer dan drie miljoen, vaak kleine, boeren zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de productie van cacao in West-Afrika. Lokale overheden, zeker in Ivoorkust, zijn mede als gevolg van de recente onrusten nauwelijks in staat het noodzakelijke toezicht en de handhaving uit te voeren. Dit maakt het controleren op het niveau van individuele plantages en familiebedrijven zeer gecompliceerd. Hierdoor zijn bedrijven onvoldoende in staat geweest om invulling te geven aan ketenmanagement en de verantwoordelijkheid om kinderarbeid en gedwongen arbeid te bestrijden in de keten.
Certificering (via bv. UTZ, Rainforest Ailience of FairTrade) is op dit moment de meest gangbare methode om invulling te geven aan ketenverantwoordelijkheid. Op dit moment is de vraag naar gecertificeerde cacao echter groter dan het aanbod. Het kost tijd om het certificeren van plantages op een zorgvuldige manier te doen, hetgeen samen met effectief toezicht er voor kan zorgen dat gedwongen arbeid en kinderarbeid ook daadwerkelijk wordt uitgebannen.
De grote certificerende instellingen zijn in tegenstelling tot het Harkin- Engel protocol niet «single issues driven» maar kijken naar een hele reeks van factoren op het gebied van zowel people (o.a. naleving van de normen van de International Labour Organisation, ILO), planet (o.a. biodiversiteit en pesticide gebruik) en profit (o.a. leefbaar loon). Deze integrale aanpak is tijdrovend maar noodzakelijk. Schendingen van arbeidsnormen kunnen uiteindelijk alleen worden uitgebannen als de inkomens van cacao boeren structureel toenemen. Dat kan alleen als we erin slagen de productieomstandigheden en kennis van boeren op een hoger niveau te krijgen, zodat ze in staat zijn zelf hun productie en inkomen te verhogen.
Ik constateer ook dat de bedrijven de laatste jaren wel degelijk investeringen doen om hiervoor oplossingen te vinden.
Tot slot wil ik nog opmerken dat de recente onrusten in Ivoorkust, op dit moment verantwoordelijk voor 80% van de gecertificeerde cacao, het certificeren ernstig bemoeilijkt heeft. Veel NGO's hebben hun mensen in veiligheid moeten brengen waardoor programma's stil zijn komen te liggen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat een voortrekkersrol voor overheden niet alleen mogelijk, maar ook wenselijk en noodzakelijk is, gezien het gegeven dat tien jaar na dato zelfregulering blijkbaar niet werkt? Zo ja, op welke wijze gaat u deze voortrekkersrol uitdragen? Zo nee, waarom niet?

Het is duidelijk dat de doelstellingen om de vormen van kinderarbeid en gedwongen arbeid uit te bannen, mondiaal nog niet zijn gehaald. Echter, ik ben het niet met uw constatering eens dat zelfregulering niet werkt. Er worden wel degelijk duidelijke stappen gezet en bedrijven tonen zich gecommitteerd om de ingeslagen weg door te zetten, zie ook antwoorden op vragen 6 en 8.
De Nederlandse overheid heeft steeds een voortrekkende rol gespeeld. Onder andere door onze nauwe betrokkenheid bij het opstellen van de «Intentieverklaring Duurzame cacaoconsumptie -en productie» die op 4 maart 2010 is ondertekend door alle relevante Nederlandse betrokkenen (bedrijfsleven, overheden, non -gouvernementele organisaties en vertegenwoordigers van keurmerken). De belangrijkste buitenlandse bedrijven die in Nederland werkzaam zijn hebben een schriftelijke adhesiebetuiging gestuurd. Momenteel loopt een traject met alle betrokkenen om onder andere via het Initiatief Duurzame Handel (IDH) de gestelde doelen in de intentieverklaring t.a.v. verduurzaming te verwezenlijken.
Voor deze rol krijgen we ook erkenning in het evaluatie rapport van het Harkin- Engel protocol. Via internationale fora en het IDH zal Nederland ook invulling blijven geven aan deze rol.

Vraag 5

Bent u zich bewust dat de intentieverklaring duurzame cacao waarin Nederland wereldwijd als voorloper wordt beschouwd slechts geldt voor de cacao die in Nederland aan de consument wordt verkocht?

De intentieverklaring heeft een dubbele doelstelling. Ten eerste is afgesproken in te zetten op de internationale aanpak van de verduurzaming van de cacaoketen. Daarnaast richt de intentieverklaring zich op het in Nederland verduurzamen van de cacaoconsumptie. Dit is een bewuste keuze. Nederland zet aldus niet alleen internationaal in op verdere stappen, maar wil dat ook waarmaken op het terrein waar het zelf een directe eigen verantwoordelijkheid heeft, namelijk de consumptie van cacao in eigen land.

Vraag 6

Wat is uw opvatting over het gegeven dat het leeuwendeel van de cacao die binnen de Nederlandse grenzen wordt verwerkt uiteindelijk in het buitenland verkocht wordt, en daardoor buiten de intentieverklaring duurzame cacao valt?

Zoals aangegeven bij antwoord 5 richt de Intentieverklaring zich op de brede internationale cacaoketen. Het verduurzamen van onze eigen consumptie vanuit een mondiaal perspectief is een eerste stap. Ik constateer dat er initiatieven op gang zijn gekomen in België en Duitsland om onze aanpak te volgen. Ook zie ik dat internationale marktpartijen die actief zijn op de Nederlandse markt zich zeker niet to de Nederlandse markt beperken wanneer zij duurzaamheidsdoelstellingen formuleren. Zo heeft Mars zich als doel gesteld in 2020 100% van hun cacao duurzaam (Rainforest Alliance or UTZ certified) te zullen inkopen. Soortgelijke statements zijn afgegeven door bedrijven als Kraft, Armajaro, Nestlé, Barry Callebaut en Cargill. Ook het Nederlandse Verkade werkt al voor 100% met duurzame cacao en beperkt zich ook niet tot de Nederlandse consument.
Daarbij zijn de investeringen van de programma’s van IDH waarin wordt samengewerkt met NGOs en ambassades gericht op de herkomst, onafhankelijk van waar de consumptie plaatsvindt. Dit betekent dat veel IDH partners internationale bedrijven zijn die zich wereldwijd committeren en niet alleen aan verduurzaming van de cacao productie in Nederland.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de verantwoordelijkheid van de Nederlandse cacao industrie én de Nederlandse overheid niet beperkt kan blijven tot die cacao die in Nederland voor de consumentenmarkt verkocht wordt? Zo ja, op welke wijze gaat u deze beperking wegnemen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord 5 en 6.

Vraag 8

Bent u op de hoogte van de ketenontwikkeling in de cacaosector? Zo ja, in hoeverre en op welke wijze ondersteunt u dit initiatief? In hoeverre slaagt het Initiatief Duurzame Handel (IDH) in het bereiken van deze doelen, aangezien het kabinet heeft gekozen om 100 miljoen euro in het IDH te investeren? Welke transparante doelen en resultaten biedt het IDH op het gebied van cacao?

Bedrijven, NGO’s, boerenorganisaties en (nationale) overheden zijn actief in de cacaosector en werken aan ketenontwikkeling. Internationaal erkende certificering is momenteel een gangbare methode om kinderarbeid tegen te gaan in de keten. Dit betekent niet dat dit in de praktijk eenvoudig is. De situatie is per land verschillend. In Ghana bijvoorbeeld, wordt de cacaoproductie gedomineerd door kleine boeren (smallholders). De cacaosector is hier stevig gereguleerd, en de CoCoBod voert ook regelmatig voorlichtingscampagnes uit. In Ivoorkust is veel meer plantagecultuur en onduidelijkheid over de omstandigheden van (vaak burkinabé) werknemers, waaronder kinderen. Daar is de sector nog ondergereguleerd en door het conflict is dat mogelijk niet beter geworden.
De Nederlandse overheid ondersteunt de inspanningen om kinderarbeid in de cacaosector tegen te gaan via het Initiatief Duurzame Handel (IDH), dat verschillende actoren uit de keten bijeen brengt. De investering van € 100 miljoen is verdeeld over 5 jaar waarin het IDH per jaar € 20 miljoen over verschillende sectoren verdeelt. Een belangrijk programma daarin is het cacaoprogramma, waarvoor tot 2015 ca. € 15 mln door IDH begroot is.
De eerste resultaten van de investeringen in IDH zijn inmiddels bekend. Een eerdere quickscan uitgevoerd in 2009 door Triple Value naar de resultaten van het eerste operationele jaar van IDH toonde bemoedigende resultaten . De laatste voortgangsrapportage van Solidaridad toont aan dat het programma voortgang boekt op het bereiken van de voor 2015 gestelde doelen:
Momenteel zijn circa 31 000 cacaoboeren succesvol getraind en gecertificeerd in 6 landen en zij brengen ca. 74 600 ton gecertificeerd cacao op de markt.
IDH is daarnaast succesvol geweest in het bijeenbrengen van verschillende actoren uit de keten waaronder verschillende certificeringsprogramma’s. Ook heeft IDH een belangrijke rol gespeeld in het CertificationCapacity Enhancement (CCE) project waarbij gemeenschappelijke training tools worden ontwikkeld voor Fairtrade, Rainforest Alliance en UTZ CERTIFIED cacao boeren. Hierdoor kunnen nog meer boeren duurzaam gaan produceren.

Vraag 9

Bent u bereid om met de relevante maatschappelijk partners en bedrijven in dialoog te treden over de mogelijke rol van de Nederlandse overheid om als voortrekker op te treden, met als doel het beëindigen van kinderarbeid en gedwongen (volwassen)arbeid in de cacaosector? Zo ja, kunt u de Kamer op de hoogte houden van dit initiatief? Zo nee, waarom niet?

De overheid is betrokken bij het Child Labor Platform. In dit platform zijn maatschappelijke organisaties vertegenwoordigd zoals Global Compact NL en FNV en zijn er banden met NGO’s, kennis instituten en organisaties die zich specifiek op vraagstukken van kinderarbeid richten zoals Stop Kinderarbeid nu. Het CLP richt zich op uitwisselen van ervaringen en praktijkvoorbeelden tussen internationaal actieve bedrijven, experts en andere belanghebbenden. In het CLP nemen circa 20 multinationals deel en er is continue inspanning om meer bedrijven aan boord te krijgen.
De multilaterale dialoog over kinderarbeid in de cacaosector wordt gevoerd in het kader van de internationale cacao-overeenkomst uit 2010 die momenteel door de diverse deelnemende landen wordt geratificeerd. De consumentenlanden dringen er via diplomatieke wegen bij de producentenlanden op aan de door hun getekende ILO en VN conventies inzake kinderarbeid na te leven.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het in september 2011 uitgebrachte Palestinian Media Watch (PMW) Rapport: «Palestinian Authority glorification of terrorists and paying salaries to terrorists and Dutch funding»?1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich de motie Van der Staaij/Voordewind2 omtrent het stopzetten van subsidie aan de Palestijnse Autoriteit (PA) indien er geen concrete en effectieve maatregelen worden genomen om verheerlijken en vergoelijken van terrorisme tegen te gaan? Herinnert u zich bovendien uw antwoorden op eerder gestelde schriftelijke vragen omtrent het verheerlijken van geweld en terrorisme door de Palestijnse Autoriteit?3

Ja.

Vraag 3

Heeft u tevens kennisgenomen van het artikel: «Ramadan in the PA – A time for glorifying terror»4 waarin duidelijk wordt dat de Palestijnse Autoriteit expliciet terreur verheerlijkte tijdens de Ramadan?

Ja.

Vraag 4

Heeft u kennisgenomen van de artikelen verschenen in het staatsblad van de PA5 van respectievelijk 4 januari, 15 april & 19 juni jl?

Ja.

Vraag 5

Bent u bekend met de volgende (media)observaties uit het bovengenoemde rapport van het Palestinian Media Watch instituut omtrent het verheerlijken van terreur door de Palestijnse Autoriteit: 2 januari 2011 (eveneens 24 augustus 2011): PA TV eert in haar uitzending de terroristen die in 1978 37 Israëli’s om het leven brachten. Tijdens de uitzending verheerlijkt PA TV de dood van terrorist Mughrabi; 25 januari 2011: President Abbas verleent de nabestaanden van een martelaar € 2 000,–. De terrorist trachtte met twee pijpbommen Israëlische militairen om het leven te brengen. De aanslag werd verkomen; 21–24 februari 2011: PA TV betoont eer aan diverse terroristen die drie Israëli’s om het leven brachten. De uitzending betreft een fotocollage met als titel: «Helden van de speciale operaties in noordelijk Palestina»; 4 maart 2011: PA TV eert autobestuurder Mashara. Mashara reed in 2001 een zelfmoordterrorist naar het centrum van Jeruzalem. Bij deze daad kwamen 19 mensen om. PA TV stelt naar de dochter van de gevangen bestuurder: «Eergroeten en (onze) bewondering voor jouw heldhaftige vader in de gevangenis»; 4 maart 2011: Fatah herdenkt de verjaardagen van diverse «Shahid» martelaren en prees de «Shahid» martelaren die zelfmoordaanslagen pleegden in Jeruzalem. Bij die aanslagen kwamen negen mensen om; 10 maart 2011: de adviseur van President Abbas stelt het volgende: «De wapens moeten worden gericht tegen onze primaire vijand (Israël). Terrorist Mughrabi moet worden geëerd middels het vernoemen van een plein naar Mughrabi»; 10 maart 2011: PA TV eert een vrouw die een zelfmoordterrorist vervoerde. Bij deze aanslag op een pizza restaurant kwamen 15 mensen om. PA TV bezoekt de familie van de vrouwelijke bestuurder en deelde een onderscheiding uit. PA TV stelt bij het uitreiken: «Aan de heldhaftige gevangene, hierbij uw onderscheiding als een waardering voor uw offers en voor uw heldendaden»; 24 maart 2011: de minister-president van de Palestijnse Autoriteit Salam Fayyad eert vrouwelijke gevangen in Israëlische cellen, in bijzonder die gevangenen die moeder zijn. De bewindsman noemt expliciet de namen van vrouwelijke terroristen; 29 maart 2011: de Palestijnse minister van Gevangenen Zaken, Karake, bezoekt de familie van terrorist Al-Sayid die een zelfmoordaanslag plande in 2002. Bij die aanslag kwam 30 Israëli’s om. De minister overhandigt de familie een bewijs van eer; 13 april 2011: het officiële dagblad van de Palestijnse Autoriteit refereert aan vier terroristen die gezamenlijk 117 Israëli’s om het leven brachten. Het dagblad noemt ze helden; 18 april 2011: ambtenaren van de Palestijnse Autoriteit bezoeken de woningen van terroristen die levenslang vastzitten. Eén ambtenaar overhandigt cadeaus en geeft enkele foto’s van de gevangen; 20 april 2011: de Palestijnse minister van Gevangenen Zaken, Karake, plant een boom (genaamd: Vrijheidsboom voor Gevangenen) die gevangenen herdenkt in Israëlische gevangenissen; Mei–juli 2011: PA TV zendt herhaaldelijk video’s uit over terrorist Mughrabi. In deze video’s wordt de terrorist geëerd als een symbool van het martelaarschap; 20 juli 2011: een opgezet zomerkamp voor kinderen, georganiseerd door de Palestijnse Autoriteit en tevens gesponsord bij de Palestijnse minister-president, deelt de campers (waarin de kinderen slapen) in drie verschillende groepen. Deze groepen krijgen elk de naam van verschillende terroristen die aanslagen pleegden; 2 augustus 2011: PA TV eert de bommenmaker van Fatah’s militaire vleugel. PA TV overhandigt een poster die de bommenmaker eert en prijst zijn martelaarschap; 2 augustus 2011: PA TV bezoekt het huis van terrorist Sarhan. Sarhan is gevangen en wordt verdacht van het doodsteken van drie Israëli’s in 1990. De gouverneur van Bethlehem eert Sarhan en brengt een groet aan Sarhan; 3 augustus 2011: PA TV eert een zelfmoordterrorist en bezoekt het huis van de moeder van de terrorist. In het PA TV programma wordt de moeder van de terrorist als heldhaftig omschreven; 3 augustus 2011: PA TV eert de terrorist Jaradat en bezoekt het huis van de terrorist. Jaradat was verantwoordelijk voor het organiseren van drie aanslagen waarbij bijna 30 Israëli’s de dood vonden; 8 augustus 2011: de Palestijnse minister van Gevangenen Zaken, Karake, en de gouverneur van Hebron, eren terrorist Al-Sharbati. De twee bewindslieden overhandigen een cadeau van president Abbas; 10 augustus 2011: PA TV zendt speciale groeten (en bewijst haar eer) naar terrorist Tamini. Tamini plande een bomaanslag en begeleidde de uitvoerder van de aanslag naar de Sbarro pizza hut. Bij de aanslag in augustus 2001 kwamen vijftien mensen om; 11 augustus 2011: PA TV eert de gevangen terrorist Hajja. Verder bezoekt het programma de familie van Hajja. Hajja zit een levenslange gevangenisstraf uit voor betrokkenheid bij drie zelfmoordaanslagen waarbij 51 mensen de dood vonden; 15 augustus 2011: de Palestijnse minister van Gevangenen Zaken, Karake, en de gouverneur van Hebron eren nogmaals de gevangen terrorist Al-Sharbati. De twee bewindslieden bezoeken daarbij het huis van de familie van Al-Sharbati; 16 augustus 2011: PA TV eert de gevangen terrorist Daragmeh. Het programma bezoekt tevens zijn familie in aanwezigheid van de Palestijnse minister van Gevangenen Zaken; Karake; 18 augustus 2011: de speciale vertegenwoordiger van de Palestijnse president Abbas, Al-Ifranji, eert het brein van de aanslagen in München (1972). De vertegenwoordiger legt een krans bij het graf van het brein; 18 augustus 2011: PA TV eert twee gevangenen die verantwoordelijk waren voor diverse aanslagen.

Ik ben bekend met deze passage uit het rapport.

Vraag 6

Hoe verhouden bovenstaande voorbeelden zich tot uw beantwoording van genoemde eerdere vragen waarin u het volgende stelt: «Wanneer blijkt dat de PA geweld structureel goedkeurt, verheerlijkt en/of aanzet tot geweld zal dat consequenties moeten hebben voor de internationale steun voor de PA. Hiervoor heb ik echter geen indicatie» en «De PA voert beleid om verheerlijking van geweld en haatzaaien te ontmoedigen»? Bent u van mening dat de bovengenoemde, niet uitputtende, lijst van voorbeelden aangeeft dat de PA een actieve bijdrage levert aan het verheerlijken en vergoelijken van geweld en terrorisme? Bent u tevens van mening dat de PA heeft verzaakt effectieve maatregelen te treffen om het verheerlijken en vergoelijken van geweld en terrorisme tegen te gaan? Zo nee, kunt u aangeven, met inbegrip van bovengenoemde voorbeelden, hoe u tot deze conclusie komt?

Een deel van de Palestijnse bevolking sympathiseert met terroristische acties tegen Israël en uit dat ook in woord en geschrift. Dit keur ik ten zeerste af. Dit neemt niet weg dat de belangrijkste vertegenwoordigers van de PA ondubbelzinnig afstand nemen van terrorisme en terrorismeverheerlijking. Het anti-terrorismebeleid van president Abbas kan rekenen op steun van zowel Israël als de VS. Waar dit beleid zwaktes vertoont, worden die in de dialoog tussen partijen aan de orde gesteld. Desgevraagd geeft de PA aan bereid te zijn de beschuldigingen van Palestinian Media Watch aan haar adres inzake terrorismeverheerlijking te bespreken in de trilaterale commissie (PA, Israël en de VS).

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat 2,5% van het PA budget wordt uitgegeven aan veroordeelde Palestijnse terroristen in Israëlische gevangenissen en 3,5% van het budget opgaat aan het uitbetalen aan de nabestaanden van zelfmoordterroristen? Hoe verhoudt zich dit tot de Nederlandse bijdrage aan de betaling van de salarissen van PA ambtenaren van ca. € 25 miljoen per jaar? Kan men stellen dat dit geld ook gebruikt is voor het uitbetalen van veroordeelde Palestijnse terroristen en nabestaanden van zelfmoordterroristen? Hoe verhoudt dit zich tot het eerder genoemde standpunt van de minister dat het verheerlijken en vergoelijken van geweld en terrorisme door de PA geen structurele zaak is? Hoe verhoudt dit zich tevens tot het eerder genoemde standpunt van de minister dat de PA beleid voert om dit actief tegen te gaan? Welke consequenties trekt u uit de bevindingen van PMW ten aanzien van de financiële middelen (ca. € 50 miljoen) welke Nederland jaarlijks overmaakt aan de PA? Bent u bereid, indien de PA niet bereid is om te stoppen met dergelijke uitbetalingen, deze bijdragen in mindering te brengen van de middelen die de PA jaarlijks ontvangt van Nederland? Bent u bereid van de PA te eisen dat ze met onmiddellijke ingang stopt met deze uitbetalingen en resoluties 21 & 23, die deze regeling hebben ingesteld, intrekken?

De PA verstrekt vergoedingen aan Palestijnen in Israëlische gevangenissen. De gemiddelde maandelijkse bijdrage ligt op 3,5 miljoen NIS. Daarmee ligt het percentage van het PA-budget dat hieraan besteed wordt significant lager dan geschat door PMW. De Nederlandse bijdrage aan de betaling van PA-ambtenaren is niet gebruikt voor dit doel. De Nederlandse financiële bijdrage via Pegase was specifiek geoormerkt voor de salarissen van civil defense en politie in de maand januari van het jaar 2010. Het doel van de financiële regeling is tegemoetkoming in de kosten van basislevensbehoeften. Ik zie geen aanleiding om de PA op te roepen deze regeling te herzien. Evenmin zie ik reden de Nederlandse OS-bijdrage aan de PA te heroverwegen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Leers legt onderzoek verkeerd uit»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de opmerkingen van de projectleider van CVO2, dat u op onjuiste wijze en onterecht de resultaten van het project voor perspectief voor ex-ama’s3 heeft vergeleken met de resultaten van de Dienst Terugkeer & Vertrek?

De vraag naar een vergelijking tussen de resultaten van het experiment Perspectief en de resultaten van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) is bij het bepalen van de onderzoeksopzet voorgelegd aan het Wetenschappelijk Documentatie en Onderzoekscentrum (WODC). Omdat er volgens het WODC verschillende factoren zijn die een goede vergelijking verstoren, is in het onderzoek van een vergelijking afgezien. Dit is ook besproken in de stuurgroep van het experiment Perspectief.
Gelet hierop heb ik ook eerder aan uw Kamer gemeld dat een wetenschappelijk verantwoorde vergelijking nagenoeg onmogelijk is4. De factoren die een wetenschappelijk verantwoorde vergelijking verstoren heb ik beschreven in mijn brief aan uw Kamer van 14 september jl.5 Ondanks deze onderzoekstechnische bezwaren hebben uw Kamer en de deelnemende gemeenten aangedrongen op een vergelijking. Daarop heb ik, in overleg met de bij het project betrokken gemeentelijke vertegenwoordiging en het WODC, gezocht naar een manier om toch een vorm van vergelijking mogelijk te maken. Het resultaat daarvan heb ik beschreven in mijn brief van 14 september jl., waarbij ik heb opgemerkt dat voorzichtigheid moet worden betracht bij het vergelijken van de resultaten van de DT&V met de resultaten van het experiment Perspectief.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de vergelijking mank gaat, aangezien er verschillende groepen ex-ama’s met elkaar worden vergeleken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Klopt het dat het project van de steunpunten, wanneer een precieze vergelijking wordt gemaakt tussen de juiste groepen, zelfs beter scoort, vergeleken met de resultaten van de DT&V, op het gebied van terugkeer en voorkomen van illegaliteit?

Nee. Zoals ik heb geschreven in mijn antwoord op vraag 2 en 3 is een wetenschappelijk verantwoorde vergelijking van de verschillende resultaten niet goed mogelijk en kan er bijgevolg ook geen uitspraak worden gedaan over de uitkomst daarvan.

Vraag 5

Bent u bereid alsnog een wetenschappelijk verantwoorde vergelijking te maken?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat, nu u op onjuiste wijze het onderzoek van CVO heeft geïnterpreteerd, uw conclusie dat het project van de gemeenten niet functioneert en slechte resultaten behaalt, niet langer gedragen wordt?

Nee, van een onjuiste interpretatie van het onderzoek van CVO is geen sprake. Mijn conclusie in de brief van 14 september jl. aan uw Kamer is gebaseerd op de resultaten die zijn beschreven in het onderzoeksrapport van het CVO. In dit rapport is vastgesteld dat het aantal deelnemers dat nog steeds in begeleiding is, en waarvoor geen resultaat is geboekt in termen van terugkeer of vergunningverlening, hoog is. Tegelijk is het aantal ex-amv’s dat met onbekende bestemming is vertrokken, beperkt gebleven, maar dit kan pas als een succes worden gekwalificeerd indien dit gepaard gaat met een vorm van resultaat of – in de termen van het experiment – een vorm van perspectief.

Vraag 1

Klopt het dat het in 2009 beloofde budget voor «Balongsari» nog niet (volledig) beschikbaar is gesteld voor bouwprojecten die gepland staan in dit gebied?

Nederland heeft in 2009 na overleg met de lokale autoriteiten in het district Karawang (waarin Balongsari ligt, de huidige naam van Rawagede en de centrale Indonesische overheid besloten 850 000 euro beschikbaar te stellen voor twee projecten voor op de verdere ontwikkeling van Balongsari. Doelgroep is de gehele bevolking van Balongsari.
Het eerste project betreft een microkredietproject van € 250 000 dat door Hivos wordt uitgevoerd. Dat project loopt sinds vorig jaar en is succesvol. Momenteel hebben in het kader van dit project ruim 1 000 personen een kleine lening ontvangen. Het is de bedoeling uiteindelijk tegen de 2000 personen te bereiken. Het project ondersteunt tevens de capaciteitsopbouw van een lokale coöperatie die verantwoordelijk is voor het management van de microkredieten.
Het tweede project betreft de bouw van een school, een marktgebouw en de uitbreiding van het bestaande gezondheidscentrum. Dat project wordt uitgevoerd onder auspiciën van het ministerie van Binnenlandse Zaken van Indonesië. Hiervoor is eind 2010 een overeenkomst gesloten. In dit tweede project is vertraging opgetreden. Momenteel worden door het Indonesische ministerie van Binnenlandse Zaken de noodzakelijke administratieve procedures doorlopen en wordt de laatste hand gelegd aan de inhoudelijke details. De Nederlandse ambassade en de lokale overheid in het district Karawang zijn hierbij nauw betrokken. Fondsen van de ambassade kunnen pas naar het Indonesische ministerie van Binnenlandse Zaken worden overgemaakt als eerdergenoemde voorbereidingen afgerond zijn. Die zal binnen afzienbare termijn gebeuren. Vervolgens zal gestart worden met de daadwerkelijke uitvoering van dit project. De financiële en inhoudelijke monitoring door de Nederlandse ambassade van dit project zal op de gebruikelijke wijze geschieden, waarbij tevens zal worden toegezien op de duurzaamheid van het project.

Vraag 2

Zo ja, kunt u toelichten waarom dit het geval is en wie of welke instantie de oorzaak van deze vertraging is?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Klopt het dat Nederland in december 2010 een verdrag heeft ondertekend met het Indonesische ministerie van Binnenlandse Zaken en een deel van het budget heeft overgemaakt naar dit ministerie? Indien dit het geval is, hoeveel budget is overgemaakt? Is er ook sprake van een controle op de besteding van dit geld vanuit Nederland? Welk bedrag voor Balongsari (Rawagede) wordt in het verdrag met Indonesië gereserveerd?1

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Is het verder waar dat een deel van de voorziene 850 000 euro via Hivos is besteed in Rawagede? Is het tevens waar dat het daarbij gaat om een bedrag van 106 533 euro? Is een overzicht te verschaffen van de wijze van besteding en van de voorgenomen besteding van het overige deel van het bedrag dat aan Hivos is uitbesteed?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de vertraging in het beschikbaar stellen van dit geld niet bevorderlijk is voor de relatie tussen de Nederlandse Staat en de inwoners van het dorp Rawagede en de nabestaanden van de slachtoffers uit dit gebied?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Bent u bereid om ervoor te zorgen dat dit geld zo snel mogelijk beschikbaar gesteld wordt voor de bouwprojecten in dit dorp? Zo ja, op welke wijze gaat u dat doen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met de toespraak van de heer Wilders waarin hij stelt dat dankzij de PVV de immigratie van niet-westerse migranten tot 50 procent gereduceerd gaat worden?1 Wat is uw reactie op deze uitlating?

Ja.

Vraag 2

Erkent u dat u heeft beloofd dan wel afgesproken u niet aan streefpercentages te conformeren? Zo ja, hoe verhoudt zich dit ten opzichte van de uitspraak van de heer Wilders? Zo nee, welke consequenties heeft deze belofte van de heer Wilders voor het huidige vreemdelingenbeleid?

Met de maatregelen in het regeerakkoord legt het kabinet een ambitieus pakket neer dat is gericht op ombuiging, beheersing en vermindering van de immigratie. Het effect van de gecombineerde maatregelen zal zeer substantieel zijn, zo schat dit kabinet in. Daarbij geldt uiteraard een voorbehoud: de omvang van immigratie bepalen we niet alleen in Nederland. Migratie is van een groot aantal gecombineerde factoren afhankelijk met als gevolg dat een kwantitatieve meerjarige voorspelling niet goed mogelijk is.
Zoals het kabinet verschillende keren heeft aangegeven2 is er geen sprake van streefpercentages. Realisering van het gehele pakket aan maatregelen op het gebied van asiel en migratie zal feitelijk leiden tot een zeer substantiële daling van de instroom.

Vraag 3

Hoe gaat u voorkomen dat de PVV dergelijke onjuiste uitspraken blijft doen? Deelt u de mening dat Nederland door dergelijke aannames en uitspraken van de gedoogpartner, die niet op het regeer- en gedoogakkoord gebaseerd zijn, imagoschade lijdt? Bent u het ermee eens dat door deze uitlating Nederland ten onrechte steeds meer bekend zal staan als een land dat de instroom van niet-westerse migranten met 50 procent gaat beperken? Wat gaat u doen om dat te voorkomen?

De PVV is verantwoordelijk voor de eigen uitspraken. Het kabinet voor het gevoerde beleid. Ik ben dan ook niet bang dat Nederland imagoschade lijdt. Ik ga ervan uit dat Nederland wordt beoordeeld op basis van het regeringsbeleid en de resultaten hiervan.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de door de heer Wilders genoemde verwachte immigratiedaling op geen enkele wijze wordt ondersteund door de huidige immigratieaantallen en de ontwikkeling daarvan in 2010 en 2011?

De instroomgegevens over het jaar 2010 zijn voor asiel circa 15 150. Voor de reguliere instroom 2010 betrof het circa 55 980 ingediende aanvragen voor een verblijfsvergunning regulier.
Voor het eerste half jaar van 2011 bedragen deze cijfers naar verwachting voor een verblijfsvergunning asiel circa 7120 en voor een verblijfsvergunning regulier circa 26 920.
De cijfers van 2010 laten (nog) geen daling van de immigratie zien. Dat er nog geen daling zichtbaar is, is niet verwonderlijk aangezien de meeste maatregelen in het regeer- en gedoogakkoord nog niet, of pas recent, in werking zijn getreden. De verwachting is dat het pakket aan maatregelen op de langere termijn wel tot een daling zal leiden. Daarbij geldt uiteraard een voorbehoud: de omvang van immigratie wordt niet alleen in Nederland bepaald. Migratie is van een groot aantal gecombineerde factoren afhankelijk met als gevolg dat een kwantitatieve meerjarige voorspelling niet goed mogelijk is.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat in Beijing een vijftal Chinese schrijvers onder huisarrest is geplaatst tijdens de Internationale Boekenbeurs, waar Nederland eregast is? Indien nee, wat zijn naar uw informatie dan de feiten?1 2

In de media is bericht dat vijf personen onder huisarrest zijn geplaatst door de Chinese autoriteiten. Het letterenfonds heeft drie van de vijf genoemde personen uitgenodigd voor het Nederlandse programma. Een van deze drie personen heeft de beurs op 3 september bezocht en was ’s avonds aanwezig bij de bijeenkomst in «Café Amsterdam». Hij meldde wel onder politietoezicht te staan. Een van de andere personen heeft bevestigd onder huisarrest te staan. Ik beschik niet over informatie dat het huisarrest een direct gevolg was van de Nederlandse uitnodiging, zoals gemeld in het artikel in de Volkskrant.

Vraag 2

Is het waar dat ook de bezoeken van de Filippijnse president en een EU-delegatie aanleiding waren voor het huisarrest van de Chinese schrijvers en een spreekverbod richting de media? Indien nee, wat zijn dan de feiten? Indien ja, wat doet de regering, zowel bilateraal als in EU-verband, om dit soort overheidspraktijken aan te kaarten bij de Chinese regering? Wat is hierbij de inzet van de regering?

Dit kan ik niet bevestigen. Het is moeilijk traceerbaar of en waarom dit soort toezicht/huisarrest wordt ingesteld, aangezien er geen officiële mededelingen over worden gedaan.
Nederland en de Europese Unie spreken regelmatig hun zorgen uit over vrijheid beperkende maatregelen tegen personen die niet zijn veroordeeld. Zij hebben bij herhaling hun zorg uitgesproken over de toename van dergelijke maatregelen sinds begin dit jaar. Ook bij de volgende bilaterale mensenrechtenconsultaties zal Nederland dit opbrengen.

Vraag 3

Is het waar dat de schrijvers die onder huisarrest zijn geplaatst, voornemens waren het programma dat Nederland in het kader van de boekenbeurs organiseert te bezoeken en dat hen deze mogelijkheid is ontnomen? Indien nee, wat zijn dan de feiten?

De persoon die meldde dat hij onder politietoezicht stond, heeft op zaterdag 3 september jl. de beurs bezocht en was ’s avonds aanwezig bij een bijeenkomst in «Café Amsterdam». Van de andere personen naar wie in het Volkskrantartikel van 2 september wordt verwezen is niet bekend of zij voornemens waren naar de «Beijing International Book Fair» te komen.

Vraag 4

Bent u bereid om zo spoedig mogelijk bij de Chinese autoriteiten te informeren naar de situatie van de schrijvers en te bepleiten dat zij in vrijheid worden gesteld en toegang krijgen tot het Nederlandse programma in Beijing? Zo nee, waarom niet?

Zie ook mijn antwoord op vraag 2 en vraag 6. De Nederlandse regering stelt vrijheid beperkende maatregelen zonder vorm van proces of veroordeling voortdurend aan de orde in de mensenrechtenconsultaties, zowel in EU-verband als in bilateraal verband. Tijdens de «Beijing International Book Fair» heeft staatssecretaris Zijlstra aandacht gevraagd voor het belang van vrijheid van meningsuiting en de zorg uitgesproken over individuele gevallen van beperking.

Vraag 5

Heeft de regering de boekenbeurs in Beijing als kans gezien om vrijheid van meningsuiting in China te bevorderen aangezien vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid prioriteiten zijn binnen het mensenrechtenbeleid van de Nederlandse regering? Zo ja, op welke wijze is dit vormgegeven? Zo nee, waarom niet?

Ik verwijs voor beantwoording van deze vraag naar de Kamervragen van het lid Kortenoeven over de censuurpolitiek van het regime van de Communistische Volksrepubliek China, DAO-307/11. Een aantal kritische schrijvers en publicisten is bij het evenement aanwezig geweest. Door de aangehaalde banden tussen de Nederlandse en Chinese boekenwereld zijn de kansen op dialoog tussen vakgenoten toegenomen.

Vraag 6

Kunt u aangeven op welke ervaringen de staatssecretaris Zijlstra van OC&W doelde, en wat de gevolgen voor betreffende personen zijn geweest toen hij aangaf dat het noemen van namen en zaken van aanhoudingen van schrijvers en andere critici van het regime niet wordt gedaan omdat de ervaring is dat dit de situatie voor hen alleen maar verslechtert?3

Individuele gevallen worden in EU en bilaterale contacten alleen dan genoemd wanneer dit effectief is en het geen gevaar oplevert voor betrokkenen. De drie personen voor wie Amnesty International in aanloop naar de Boekenbeurs campagne voerde, zijn meermalen genoemd. In andere gevallen kan stille diplomatie beter werken.
In het contact met Chinese autoriteiten heeft staatssecretaris Zijlstra gezegd dat de zorgen ten aanzien van de vrijheid van meningsuiting niet enkel van algemene aard zijn, maar ook individuele gevallen betreffen. De staatssecretaris heeft aangekondigd dat Nederland hierover nader van gedachten wil wisselen met China tijdens de volgende mensenrechtenconsultaties.

Vraag 7

Bent u bereid deze vragen binnen 24 uur te beantwoorden aangezien de boekenbeurs binnen enkele dagen weer is afgelopen?

Zorgvuldig verzamelen van de feiten heeft meer tijd gevraagd, waardoor de 24-uurs beantwoording niet haalbaar bleek.

Vraag 1

Hoe duidt u de uitspraak van de politiecommandant in RTL Nieuws1 dat de kans groot is dat de door Nederland opgeleide agenten in Kunduz moeten vechten?

Nederland traint in het kader van de geïntegreerde politie trainingsmissie agenten van de Afghan Uniformed Police (AUP). Zij zullen worden ingezet voor de civiele taken die worden omschreven in de Afghaanse Nationale Politie Strategie, zoals gemeld aan uw Kamer in de brief van 28 maart 2011 (Kamerstuk 27 925, nr. 425).2 Deze taken omvatten onder meer het handhaven van openbare orde en veiligheid, het verrichten van opsporingsactiviteiten en het optreden in noodsituaties. De strategie voorziet niet in de inzet van de AUP voor offensieve militaire acties. Het valt niet uit te sluiten dat de AUP wordt geconfronteerd met gewapend geweld. In dat geval kan de AUP, conform de Nationale Politiestrategie, handelend optreden, uit zelfverdediging en ter bescherming van de bevolking.
In het licht van de debatten met uw Kamer hierover heeft de regering aanvullende verzekeringen gevraagd en gekregen van zowel de Afghaanse Minister van Binnenlandse Zaken, Bismillah Khan, de gouverneur van Kunduz, Jegdalek, als van de provinciale politiecommandant Qatra. Dit is 7 juni 2011 gemeld aan uw Kamer (Kamerstuk 27 925, nr. 428). Tijdens mijn bezoek aan Afghanistan begin juli zijn deze afspraken herbevestigd. De recente uitspraken van Qatra zijn in lijn met deze afspraken en de toezeggingen over dit onderwerp aan de Kamer.

Vraag 2

Wat is in Kunduz de rol van de Afghan Uniformed Police (AU(C)P) bij speciale acties tegen de Taliban en criminele bendes? Om wat voor speciale acties gaat het?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Past de wijze waarop de politiecommandant zijn agenten inzet bij speciale acties volgens u binnen de afspraken met de Afghaanse autoriteiten? Kunt u dat toelichten?

Nederland heeft goede afspraken gemaakt met de Afghaanse autoriteiten over de civiele inzet van door Nederland getrainde agenten. Politiechef Qatra is zich goed bewust van die afspraken. Als door Nederland opgeleide agenten toch betrokken zouden worden bij offensieve militaire acties, zou dat in strijd zijn met de gemaakte afspraken en zal de regering passende maatregelen nemen, zoals is afgesproken met uw Kamer.

Vraag 4

Bent u bereid de beantwoording van deze vragen mee te nemen in de eerstkomende stand van zakenbrief?

Ik vind het zinnig de vragen nu te beantwoorden.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Rebellen Libië schetsen route naar democratie»?1 Heeft u tevens kennis genomen van het artikel «Plan Libië voor na val Gaddafi uitgelekt»?2

Ja.

Vraag 2

Heeft u kennisgenomen van de inhoud van de veertien pagina’s tellende «routekaart» naar democratie van de Transitional National Council?

Ja. De Nationale Overgangsraad heeft nu ook een «Draft Constitutional Charter for the Transitional Stage» opgesteld die de eerdere «routekaart» vervangt.

Vraag 3

Baart het u zorgen dat deze routekaart de islam noemt als de enige religie van Libië en dat de wetgeving geënt moet zijn op de islamitische sharia? Hoe verhoudt dit zich tot het vooruitzicht op een democratische rechtsstaat waarbij mensenrechten, inclusief de vrijheid van godsdienst, worden gewaarborgd?

In artikel 1 van het «Draft Constitutional Charter for the Transitional Stage» staat dat islam de staatsgodsdienst is en dat de sharia de belangrijkste bron voor wetgeving is. In hetzelfde artikel wordt vermeld dat de staat garandeert dat niet-moslims vrijheid van godsdienst genieten en dat die zal worden gerespecteerd. Artikel 6 stelt dat discriminatie op grond van godsdienstige overtuiging niet is toegestaan en artikelen 7 tot en met 15 gaan over mensenrechten. De NTC heeft recent herhaald dat het bewerkstelligen van een strikt islamitisch regime in Libië niet de doelstelling van de NTC is. Voorzitter Mustafa Abdul Jalil benadrukte daarbij dat vrijheid, democratie, gerechtigheid, gelijkheid en transparantie de leidende principes zijn, binnen een gematigd islamitisch kader. De regering zal de wijze waarop de democratische rechtsstaat verder vorm krijgt, nauwlettend blijven volgen.
Nederland beschouwt de NTC als de legitieme vertegenwoordiging van de Libische staat en volk in deze tussenliggende periode naar een vrij en democratisch Libië.

Vraag 4

Hoe verhoudt de expliciete verwijzing naar de islam en de islamitische wetgeving zich tot de Nederlandse erkenning van de TNC en de uitspraak van de minister dat Nederland «groot vertrouwen heeft in de wijze waarop Jibril (de leider van de TNC) de overgangsraad leidt. De raad verdient onze steun in de rug»?3 In hoeverre hebben deze zorgwekkende verwijzingen consequenties voor de erkenning van – en de houding van Nederland tegenover – de TNC?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Zijn westerse overheden betrokken geweest bij een plan over een post-Gaddafi Libië? Zo ja, was Nederland hierbij betrokken? In hoeverre is hier ook expliciet aandacht gevraagd voor democratische waarden waaronder die van de rechtsstaat, mensenrechten en vrijheid van godsdienst?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar mijn antwoorden op de vragen van het lid Pechtold (D66) over de Nederlandse bijdrage aan de toekomst van Libië, die de kamer ontving met kenmerk DAM-713/2011.

Vraag 6

Bent u bereid bij de TNC aan te dringen op het schrappen van de bovengenoemde verwijzingen en tevens hiervoor steun te zoeken binnen de Europese Unie en de Verenigde Naties? Zo nee, waarom niet?

Het is aan (het «nieuwe») Libië om te bepalen of het een staatsgodsdienst wil, en zo ja welke. Dit laat onverlet dat ook Libië zich te houden heeft aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De regering blijft de ontwikkelingen in Libië nauwgezet volgen, ook ten aanzien van mogelijke extremistische tendensen. Indien nodig, zal daarbij steun worden gezocht binnen de Europese Unie en de Verenigde Naties.

Vraag 1

Wat voor «verschrikkelijke gebeurtenissen» vonden er rond 1915 plaats? Vallen deze «verschrikkelijke gebeurtenissen», in uw optiek onder de categorie «genocide» zoals is gecodificeerd in het Verdrag inzake de Voorkoming en de Bestraffing van Genocide? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom wordt de term genocide niet gebruikt in uw reactie op het verzoek van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken?

De regering betreurt de verschrikkelijke gebeurtenissen en de vele slachtoffers die daarbij rondom 1915 onder Armeniërs en andere bevolkingsgroepen zoals de Assyriërs zijn gevallen. Het Verdrag inzake Voorkoming en Bestraffing van Genocide is hierop niet van toepassing, omdat dit van latere datum (i.e. 1966) is en geen terugwerkende kracht heeft. Dit laat onverlet dat alle betrokken partijen, waaronder de Turkse en Armeense regeringen, de feiten laten onderzoeken. Inzage in elkaars nationale archieven en samenstelling van gemengde, onafhankelijke onderzoekscommissies kunnen de historische gebeurtenissen voor een breed publiek zichtbaar maken. Alleen zo is daadwerkelijke verzoening en dialoog mogelijk. Ik zal daartoe de contacten met mijn Turkse en Armeense counterparts blijven aanwenden.

Vraag 2

Bent u bekend met de Kamerbreed aangenomen motie Rouvoet c.s.1 waarin de regering wordt verzocht «voortdurend en nadrukkelijk de erkenning van de Armeense genocide aan de orde te stellen» in de context van de gesprekken met Turkije inzake mogelijke toetreding tot de Europese Unie? Bent u tevens bekend met het feit dat uw voorganger deze motie beschouwde als ondersteuning van beleid? Deelt u de analyse dat u met uw laatste brief gebroken heeft met dit beleid? Zo ja, bent u bereid de Kamer op korte termijn te informeren over de beweegredenen die hieraan ten grondslag liggen?

Ja, ik ben bekend met de Motie Rouvoet. Ook ik beschouw deze motie als ondersteunend aan de regeringsinzet om de kwestie van de Armeense genocide – bilateraal en via de EU – in Turkije bespreekbaar te maken en de toenadering tussen Armenië en Turkije te bespoedigen. Er is geen breuk met mijn voorgangers. De voortdurende druk vanuit de EU en Nederland heeft er mede toe geleid dat in Turkije meer ruimte voor debat over deze kwestie mogelijk is gemaakt. De vrijheid van meningsuiting en persvrijheid dienen, conform de Kopenhagen-criteria, deze uitwisseling van standpunten te waarborgen. Hierop zal ik de Turkse regering – rechtstreeks en via de EU – blijven aanspreken. De Motie Rouvoet ondersteunt deze inspanningen zonder meer.

Vraag 3

Kunt u onderbouwen wat het verschil is tussen enerzijds de stelling dat erkenning «geen nieuwe eis of voorwaarde» vormt in de EU-onderhandelingen met Turkije, maar dat het anderzijds «onontbeerlijk dat een kandidaat-lidstaat zijn geschiedenis verwerkt en zijn verleden onder ogen ziet»? Is het in uw optiek mogelijk dat Turkije lid wordt van de Europese Unie zonder dat zij haar betrokkenheid bij de genocide heeft erkend?

Erkenning van de Armeense kwestie vormt geen onderdeel van de politieke Kopenhagen-criteria en is als zodanig geen eis of voorwaarde in de toetredingsonderhandelingen. Vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en goed nabuurschap (in dit geval met Armenië) zijn daarentegen wel expliciete criteria. Zij bieden het Kabinet daarmee aanknopingspunten om bij de Turkse overheid aandacht voor de kwestie van de Armeense genocide te blijven vragen. Daarnaast voorzien de in 2009 met Armenië ondertekende «Zürich protocollen» in een procedure om een wederzijds onderzoek (met een gezamenlijke commissie) mogelijk te maken. Deze protocollen moeten nog door beide parlementen geratificeerd worden. Aangezien dit proces in het slop is geraakt, heb ik op 2 februari jl. mijn Turkse collega met klem opgeroepen dit proces een nieuwe impuls te geven. Hierover heb ik u reeds op 13 mei jl. geïnformeerd (DWM-251/11).

Vraag 4

Bent u, al dan niet in overleg met de burgemeester, bereid om de mogelijkheden te verkennen om een herdenkingsmonument voor de Armeense slachtoffers van de genocide elders in Den Haag te realiseren?

Naar ik begrijp, is dit onderwerp eerder in gesprekken tussen vertegenwoordigers van de Armeens-Nederlandse gemeenschap en de gemeente Den Haag aan de orde geweest. Hierbij is ook de mogelijkheid besproken van een herdenkingsmonument voor alle slachtoffers van misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en genocide. Besluitvorming hierover is aan de gemeente Den Haag. Voor de regering is een neutrale opstelling van Nederland als gastland van het ICC uitgangspunt.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Paniek Iraans Christen asielzoekersgezin»?1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich uw toezegging om uw reactie op het rapport «Huiskerken in de woestijn als verboden oasen» van het Platform Christen Asielzoekers Iran naar de Kamer te sturen? Wanneer is deze reactie te verwachten?

Ja. Op 19 september 2011 heb ik mijn reactie2 op het rapport «Huiskerken in de woestijn als verboden oasen», alsmede op het nieuwe algemeen ambtsbericht Iran van 25 augustus 2011 aan uw Kamer toegezonden.

Vraag 3

Is het waar dat er gewerkt wordt aan een nieuw actueel ambtsbericht over Iran en dat diverse lopende asielprocedures bij diverse rechtbanken zijn opgeschort in afwachting van het nieuwe ambtsbericht?

Ja. In een aantal individuele zaken is de rechtbank daartoe verzocht. Inmiddels is op 25 augustus jl. een nieuw algemeen ambtsbericht over Iran verschenen.

Vraag 4

Bent u bekend met het in mei verschenen Annual Report 2011 van de US Commission on International Religious Freedom, waarin wordt gesproken van een verdere toename van incidenten tegen religieuze minderheden, waaronder christenen, en een verhoogde activiteit van de autoriteiten tegen christenen in Iran? Wordt dit rapport betrokken bij het op te stellen ambtsbericht?2

Ja. Dit rapport is betrokken bij het opstellen van het ambtsbericht van 25 augustus 2011.

Vraag 5

Klopt het in het bericht gestelde dat de vrouw en twee kinderen dreigen te worden uitgezet, terwijl de man nog in afwachting is van de uitkomst van zijn procedure? Zo ja, is het standaardbeleid om een gezin uit elkaar te halen en een vrouw alleen met haar kinderen terug te sturen naar een land als Iran?

Van een dreigende uitzetting van de vrouw en haar kinderen is thans geen sprake. Betrokkenen hebben inmiddels een opvolgende asielaanvraag ingediend. De beslissing op deze aanvraag mogen zij in Nederland afwachten.

Vraag 6

Bent u bereid de eventuele uitzetting van Iraanse christenen naar hun land van herkomst op te schorten totdat de reactie op het rapport en het nieuwe ambtsbericht naar de Kamer zijn gestuurd?

Zoals ik hierboven heb opgemerkt is de reactie op bovengenoemd rapport en op het nieuwe algemeen ambtsbericht over Iran op 19 september 2011 aan uw Kamer verzonden.

Vraag 7

Bent u bereid deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden en in de zaak van het genoemde bericht geen onomkeerbare stappen te nemen totdat deze vragen beantwoord zijn?

Ja. Zoals in het antwoord op vraag 5 aangegeven mogen betrokkene en haar kinderen de beslissing op hun onlangs ingediende asielaanvraag in Nederland afwachten.