Vraag 1

Bent u bekend met het opinieartikel «Gay rights are human rights» van zanger Elton John in the Guardian waarin hij actie voert tegen de invoering van een nieuwe wet in Oekraïne?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of het klopt dat het Oekraïense parlement voornemens is vrijdag te stemmen over een wet die uitingen van homoseksualiteit en het bespreken van homoseksualiteit in het openbaar verbiedt?

Bespreking van wetsvoorstel 8711 dat uitingen van homoseksualiteit en informatie verschaffen over homoseksualiteit verbiedt staat niet langer op de agenda van 6 juli van het Oekraïense parlement. Op dit moment is het niet bekend of het voorstel in een latere zitting (na het zomerreces) opnieuw op de agenda wordt gezet.

Vraag 3

Welke mogelijkheden ziet u om Oekraïne bilateraal aan te spreken op de behandeling van LHBT’s (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders) in relatie tot deze wetsbehandeling en in navolging van uw recente stappen met betrekking tot de Gay Pride in Kiev die werd afgelast?

In het EU-Oekraïne Subcomité voor Recht, Vrijheid en Veiligheid, dat op 31 mei en 1 juni jl. in Kiev plaatsvond, zijn de Oekraïense autoriteiten op Nederlandse instigatie uitdrukkelijk aangesproken op de voorgestelde wetgeving en de gebeurtenissen rond de afgelasting van de Kyiv Pride Parade in mei jl. Door de ambassadeur van de EU-delegatie in Kiev is een brief gestuurd naar de Oekraïense parlementsvoorzitter Lytvyn om de EU-zorgen over de voorgenomen anti-LHBT-wetgeving over te brengen. Op 6 juli 2012 heeft de Nederlandse ambassadeur in Kiev gesproken met vertegenwoordigers van LHBT-organisaties, die hem daarbij een open brief gericht aan alle ambassades van EU-LS hebben aangeboden. De ambassade verleent binnen de bestaande financiële en programmatische kaders ondersteuning aan LHBT-organisaties en -activiteiten. Ik wijs u in dit verband op het bezoek van minister Schippers aan Oekraïne op 9 juni jl. in het kader van EK Voetbal, waarbij zij heeft gesproken met LHBT-organisaties in Kharkiv, die de minister hebben geïnformeerd over wijdverbreide intolerantie jegens LHBT in Oekraïne. Voor details van de gevoerde gesprekken verwijs ik naar het verslag van minister Schippers dat zij naar uw Kamer heeft gestuurd (Kamerstuk 33 000-XVI nr. 186).

Vraag 4

Welke mogelijkheden ziet u om Oekraïne op de nieuwe wet aan te spreken in multilateraal verband binnen de Raad van Europa en de OVSE?

Ik acht het betreffende wetsvoorstel discriminerend t.a.v. LHBT en in strijd met internationale mensenrechtenverdragen en -verplichtingen, waaronder het EVRM. De Oekraïense autoriteiten worden hierop in RvE-kader gewezen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat een dergelijke behandeling van LHBT’s gevolgen zou moeten hebben voor het nabuurschapbeleid van de Europese Unie richting Oekraïne, dat zich naast economische samenwerking ook richt op politieke samenwerking?

Zoals aan uw Kamer gemeld (Kamerstuk 21 501-02, nr. 1155), is door mij en andere collega’s van EU-lidstaten in de Raad Buitenlandse Zaken van 14 mei jl. onderstreept dat van ondertekening van het Associatieakkoord met Oekraïne geen sprake kan zijn zolang geen zichtbare verbeteringen zijn opgetreden op het gebied van mensenrechten en rechtsstaat. De rechten van LHBT maken hier integraal onderdeel van uit. Ook wordt Oekraïne er in het kader van de EU-Oekraïne-visumdialoog op gewezen, dat aanvaarding van een alomvattende anti-discriminatiewetgeving, conform aanbevelingen van de VN, de Raad van Europa, en de OVSE, een noodzakelijke voorwaarde is voor visumliberalisatie.

Vraag 6

Deelt u de mening dat bij de ratificatie van het nieuwe associatieakkoord tussen de EU en Oekraïne, de behandeling van LHBT’s moet worden meegewogen, net zoals de behandeling van politica Tymoshenko hierin wordt meegewogen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Kunt u deze vragen voor vrijdag 6 juli beantwoorden?

De vragen zijn door mij met voorrang beantwoord.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Oeganda verbiedt 38 NGO’s»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of het klopt dat de regering van Oeganda 38 NGO’s heeft verboden omdat deze «homofilie zouden verspreiden» met buitenlands geld?

De Oegandese minister van Ethiek en Integriteit, Simon Lokodo, heeft een oproep gedaan 38 hulporganisaties te verbieden omdat ze homoseksualiteit zouden propageren. De Oegandese NGO-Raad, die belast is met de registratie van NGO’s, heeft echter te kennen gegeven niet van plan te zijn naar aanleiding van die oproep actie te ondernemen.

Vraag 3

Zo ja, deelt u de mening dat dit onacceptabel is, mede in het licht van de ontwikkelingsrelatie die Nederland met Oeganda heeft?

Vooralsnog is dit gelet op het gestelde in antwoord op vraag 2 niet aan de orde.

Vraag 4

Ziet u mogelijkheden om de ontwikkelingsrelatie van ongeveer 6 miljoen euro per jaar op te schorten zolang deze NGO’s verboden blijven?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Zo nee, kunt u aangeven op welke wijze de Nederlandse ontwikkelingshulp dan wel bijdraagt aan de veiligheid van homoseksuelen in Oeganda?

Vraag 1

Kent u het artikel «Politici verzwegen bewust omvang Oost-Europese misdaad»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat Europese politici bewust de aard en de omvang van de Oost-Europese misdaad toegedekt hebben in de aanloop naar de toetreding van Oost-Europese landen tot de Europese Unie? Zo ja, waaruit valt dit af te leiden en in welke gevallen speelde dit? Zo nee, waarom bent u het hier niet mee eens?

Het probleem van misdaad uit Oost-Europa is in aanloop naar de respectievelijke toetredingen niet bewust verzwegen of toegedekt. Het nemen van maatregelen voor het bestrijden van georganiseerde criminaliteit maakt deel uit van het toetredingsproces tot de Europese Unie (specifiek Hoofdstuk 24 van de toetredingsonderhandelingen: rechtspraak, vrijheid en veiligheid, betreffende o.a. de samenwerking op het gebied van justitie en binnenlandse zaken). Zowel in de Europese Raad als in nationale parlementen is hierover gesproken.
Dat laat onverlet dat criminele bendes die opereren vanuit oostelijke Europese lidstaten inmiddels een reëel probleem vormen. De aanpak hiervan is een prioriteit van de regering, waarbij nauw wordt samengewerkt met betrokken landen en organisaties als EUROPOL.

Vraag 3

Is dit probleem bewust verzwegen of is dit probleem onderschat?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke wijze werd de afgelopen jaren in de Raad van Ministers het probleem van georganiseerde misdaad in Oost-Europa besproken? Op welke wijze wordt daar nu over gesproken wanneer het gaat om de evaluaties van landen die in een toetredingsproces tot de Europese Unie zitten? Op basis van welke gegevens wordt dit besproken? Is dit voor verbetering vatbaar?

Intra-Europese misdaadbestrijding heeft de volle aandacht van de JBZ-raad en is een terugkerend onderwerp op de agenda. Onder meer in het «Comité Interne Veiligheid», COSI, bespreken EU-lidstaten en de EU-agentschappen belast met rechtshandhaving regelmatig de initiatieven, acties en voortgang in de samenwerking binnen de EU op het terrein van bestrijding van georganiseerde criminaliteit.
Voor het overige verwijzen wij naar de brief over rondtrekkende criminele bendes uit Midden- en Oost-Europa die de Minister van Veiligheid en Justitie mede namens de Minister voor Immigratie, Integratie en Asiel binnenkort naar uw Kamer zal sturen.
Het EU-uitbreidingsproces is aan strikte regels gebonden. Landen met toetredingsperspectief moeten wat betreft bestrijding van criminaliteit voldoen aan de criteria voortvloeiend uit eerdergenoemd Hoofdstuk 24 van de toetredingsonderhandelingen. De Europese Commissie rapporteert over de implementatie van deze criteria. Daarbij worden misdaadcijfers in betrokken landen meegenomen, maar bijvoorbeeld ook de capaciteit van aanklagers en rechters om misdadigers te vervolgen en te berechten. Het kabinet zal er scherp op blijven toezien dat kandidaat-lidstaten pas kunnen toetreden tot de EU als zij hebben aangetoond dat de hervormingen die zij hebben doorgevoerd duurzaam en onomkeerbaar zijn. De eind vorig jaar door de Europese Commissie voorgestelde, en door de Raad goedgekeurde, aangepaste onderhandelingsmethodiek, waarbij in nieuwe toetredingsprocessen de onderhandelingen over Hoofdstukken 23 (over de rechterlijke macht en fundamentele rechten) en 24 als eerste geopend zullen worden, zal hier naar verwachting aan bijdragen. Nederland zal er daarbij op blijven aandringen dat het aannemen van wetten op dit terrein maar één kant van de medaille is. Belangrijker nog is de uitvoering en handhaving van wetgeving. Nederland zal de kandidaat-lidstaten blijven beoordelen op hun «staat van dienst» (track record) op dat gebied. Van het louter afvinken van wetten kan geen sprake zijn. Nederland wil zien dat de wetgeving ook leidt tot duurzame en onomkeerbare maatschappelijke en politieke transformatie in de betreffende landen.

Vraag 5

Hoe kan in de toekomst voorkomen worden dat dit probleem zich weer voordoet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoe werd in het verleden het probleem van de georganiseerde misdaad in Oost-Europese landen en de gevolgen van toetreding tot de Europese Unie door deze landen voor bestaande lidstaten op dit gebied in kaart gebracht? Is dit voor verbetering vatbaar en zo ja, hoe kan dit verbeterd worden?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Zal Nederland zich in de Raad inzetten voor het maken van een prioriteit van de aanpak van georganiseerde misdaad door landen in het toetredingsproces en het verbinden van consequenties voor het toetredingsproces van deze landen aan het niet boeken van voldoende vooruitgang en het opbouwen van een track record bij het bestrijden van de georganiseerde misdaad?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Heeft Nederland inmiddels voldoende zicht op de omvang van dit probleem? Zo ja, wat is deze omvang en wat zijn de gevolgen voor Nederland? Wat valt hieraan te doen? Zo nee, hoe gaat u ervoor zorgen dat er wel voldoende zicht hierop komt?

Wij verwijzen naar de hiervoor genoemde brief over rondtrekkende criminele bendes uit Midden- en Oost-Europa die uw Kamer is toegezegd. De betrokken bewindspersonen zullen in die brief deze en andere aspecten in hun samenhang presenteren en behandelen.

Vraag 9

Is het volgens u nodig dat er een korpschef met een portefeuille Oost-Europese misdaad komt? Wat zijn hiervan de voordelen en is dit praktisch wenselijk en uitvoerbaar? Als u het hier niet mee eens bent, waarom niet?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Hoe wordt ervoor gezorgd dat de samenwerking tussen Europese opsporingsdiensten wordt verbeterd zodat meer misdrijven kunnen worden opgelost? Welke vooruitgang is hierop geboekt de afgelopen jaren en zal dit de komende jaren verder verbeteren?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 11

Is het waar dat arbeidsmigranten uit Oost-Europa over het algemeen geen band hebben met de criminele bendes en dus niet verantwoordelijk zijn voor deze misdrijven?

Dat lijkt het geval te zijn. In het rapport-Koopmans inzake Lessen uit Recente Arbeidsmigratie (www.tweedekamer.nl/nieuws/kamernieuws/newspage969_rapport_tclura.jsp) wordt geconstateerd dat criminaliteit gepleegd in Nederland door mensen uit Midden- en Oost-Europa niet zo zeer is toe te schrijven aan arbeidsmigranten, maar juist aan mensen die louter met een crimineel motief naar Nederland komen.

Vraag 1

Kent u het artikel «Energy ministers defend national infrastructure planning»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er verzet is van ministers (met name uit kleine lidstaten) tegen de voorstellen voor een Connecting Europe Facility op het gebied van energie, bijvoorbeeld tegen het onderdeel dat gaat over Projects of Common Interest? Om welke landen gaat het hier en om hoeveel landen gaat het? Wat zijn hun bezwaren? Wat is het krachtenveld op dit onderwerp?

De Commissie presenteert in haar verordening een nieuwe methode voor het identificeren van concrete projecten van Europees belang binnen de Europese prioriteitsgebieden. De lijst met projecten wordt aan de Commissie voorgesteld door groepen van lidstaten met gedeelde belangen in bepaalde Europese regio's. Na evaluatie van de voorgestelde projecten, middels onder andere een systeembrede kosten-batenanalyse, besluit de Commissie uiteindelijk welke projecten inderdaad de status van «project of common interest» zullen krijgen.
In het aan uw Kamer toegestuurde verslag van de Raad is aangegeven dat het belang van het gebruiken van regionale groepen breed door de lidstaten wordt ondersteund. Gedurende de Energieraad benadrukte een aantal lidstaten dat de regionale groepen gebaseerd moeten worden op bestaande regionale groepen. Een aantal kleinere lidstaten pleitte voor het belang van bestaande regionale projecten versus de grootte van een project en het belang ervan op Europees niveau.
Het overgrote deel van de lidstaten, zowel groot en klein, wil met Nederland een grotere rol voor de lidstaten bij het vaststellen van de projecten van gemeenschappelijk belang en de weg die daar naartoe leidt.

Vraag 3

Wat was de precieze inzet van Nederland op dit onderwerp? Hoe is hierop gereageerd door de andere lidstaten? Zijn er medestanders voor deze inzet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is de Nederlandse inzet door de gebeurtenissen in de Energieraad van 14 februari 2012 veranderd? Zo ja, wat is de Nederlandse inzet nu?

Nederland wil, evenals het overgrote deel van de lidstaten, een grotere rol voor de lidstaten bij het vaststellen van de projecten van gemeenschappelijk belang en de weg die daar naartoe leidt. De Nederlandse inzet is door de gebeurtenissen in de Energieraad van 14 februari jl. niet veranderd.

Vraag 5

Kunt u aangeven wanneer er in de Raad, of op een ander niveau zoals Coreper, verder gesproken of onderhandeld wordt over dit onderwerp en deze vragen voor die tijd beantwoorden?

Tijdens de Energieraad van 15 juni a.s. ligt een voortgangsrapport voor. U zult hierover worden geïnformeerd via de geannoteerde agenda.

Vraag 1

Kent u het artikel «EU wil 550 miljoen euro extra van lidstaten»?1

Ja, de Europese Commissie heeft voorgesteld om de EU-begroting voor 2011 te verhogen met € 550 miljoen aan betalingskredieten. Tijdens het algemeen overleg Raad Algemene Zaken (van 10 november jl.) heb ik aangegeven dat deze stijging voor het kabinet niet aanvaardbaar is.

Vraag 2

Is hier inmiddels een oplossing voor? Zo ja, welke? Zo nee, wat zijn de problemen en wanneer verwacht u een oplossing?

Het bovengenoemde voorstel is besproken door de Begrotingsraad van 18 november jl. Nederland heeft zich daarbij tegen deze verhoging verzet en erop aangedrongen dat de benodigde middelen binnen de bestaande begroting gevonden worden. Gelijkgezinde lidstaten stelden zich ook zeer kritisch op. Vervolgens stelde de Europese Commissie als compromis voor om de verhoging van de EU-begroting 2011 te beperken tot € 200 miljoen. Dit was voor Nederland nog steeds niet aanvaardbaar. Nederland heeft dan ook tegen dit compromis gestemd. Een gekwalificeerde meerderheid van de Raad stemde echter in met het voorstel. Over de uitkomsten van de Begrotingsraad heeft de minister van Financiën uw Kamer op 25 november jl. een verslag gestuurd.

Vraag 3

Hoe valt deze verstoring tussen betalingen en verplichtingen volgens u in de toekomst te voorkomen?

Het grootste deel van het door de Europese Commissie gesignaleerde tekort aan betalingskredieten betrof het Europees Sociaal Fonds en kende twee oorzaken. Enerzijds is er sprake van uitgestelde betalingen die oorspronkelijk in 2010 voorzien waren. Anderzijds verloopt de uitvoering van een aantal programma’s sneller dan verwacht waardoor er onvoldoende betalingskredieten zijn begroot om de betalingsverzoeken van lidstaten te dekken.
Het is niet ongebruikelijk dat (onvoorziene) omstandigheden tot aanpassing van de EU-begroting leiden. Het kabinet hanteert daarbij echter het standpunt dat eventuele tegenvallers binnen de afgesproken begroting opgevangen moeten worden.

Vraag 4

Bent u op de hoogte van het bestaan van de RAL (Reste à liquider), dat wil zeggen het totaal aan uitstaande vastleggingkredieten dat nog kan en zal leiden tot betalingsverplichtingen voor de Europese Commissie?

Ja, ik ben hiervan op de hoogte. De RAL hangt samen met de systematiek van de EU-begroting. De EU-begroting kent vastleggingskredieten en betalingskredieten. Vastleggingskredieten geven de bovengrens aan voor de uitgaven waartoe de EU zich in de loop van de jaren kan verplichten. Betalingskredieten maken het mogelijk verplichtingen uit het lopende en eerdere jaren na te komen.
De EU-begroting kent twee typen vastleggingskredieten: gesplitste en niet-gesplitste kredieten. Niet-gesplitste kredieten moeten nog in hetzelfde begrotingsjaar tot betaling leiden. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid en de administratieve uitgaven van de EU kennen vooral niet-gesplitste kredieten. Gesplitste kredieten mogen gespreid over een aantal jaren tot betaling leiden. Gesplitste kredieten zijn gebruikelijk voor bijvoorbeeld de structuurfondsen, onderzoeksprogramma’s en het externe beleid van de EU. De gesplitste kredieten kunnen overigens niet oneindig open staan. Afhankelijk van het type vastleggingkrediet geldt een maximale periode (veelal maximaal 3 jaar, de «n+2 regel») waarbinnen de vastlegging tot betaling heeft moeten komen.
De RAL is het verschil tussen aangegane begrotingsverplichtingen (vastleggingen) en de betalingen die daaruit reeds zijn voortgevloeid. Een groot deel van de RAL wordt veroorzaakt doordat structuurfondsen nog niet tot betaling zijn gekomen.

Vraag 5

Hoe is deze RAL ontstaan? Waarom is deze RAL zo omvangrijk?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is uw mening over het bestaan van dit «stuwmeer» aan contracten dat nog kan worden uitgeschreven? Hoe zal deze de jaarlijkse betalingsverplichtingen voor de Europese Commissie en daarmee de jaarlijkse afdracht voor Nederland beïnvloeden? Wat is uw mening hierover?

Gelet op de systematiek van de EU-begroting is de RAL geen ongewoon fenomeen. Het vloeit logisch voort uit een begroting die is opgesteld in zowel vastleggingen als betalingen. Het kabinet is wel kritisch over de grote omvang van de RAL, omdat hierdoor een ongewenste opwaartse druk kan ontstaan op de betalingsplafonds voor het Meerjarig Financieel Kader (MFK) van de EU voor de periode 2014–2020. Om de kabinetsinzet van een substantiële vermindering van de Nederlandse afdrachten aan de EU te realiseren, is het van belang dat de door de Europese Commissie voorgestelde uitgavenplafonds voor het nieuwe MFK worden verlaagd. Bij het vaststellen van nieuwe vastleggingenplafonds zal daarom ook rekening moeten worden gehouden met de RAL. Hiervoor zet het kabinet zich in bij de onderhandelingen over het volgende MFK, zoals ook blijkt uit de brief die de minister-president samen met zijn Britse, Duitse, Finse en Franse collega’s in december vorig jaar stuurde aan de voorzitter van de Europese Commissie (bijlage 94 047 bij Kamerstuk 21 501-20, nr. 496).
Overigens is nog niet duidelijk hoe hoog de RAL uiteindelijk zullen zijn aan het begin van de volgende periode. Gelet op de maximale periode waarbinnen vastleggingskredieten open kunnen staan, komen uiteindelijk niet alle vastleggingskredieten ook daadwerkelijk tot uitbetaling. Precieze cijfers zullen vermoedelijk pas in de loop van 2012 duidelijk worden. In maart van dit jaar heeft Nederland samen met bovengenoemde landen, aangevuld met Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Tsjechië, het onderwerp van de RAL op hoogambtelijk niveau aangekaart bij de Commissie en verzocht om meer informatie over de precieze aard van de RAL. De Commissie is tot nog toe erg terughoudend geweest in het verstrekken van informatie. Nederland zal blijven aandringen op meer duidelijkheid over de RAL.

Vraag 7

In hoeverre beschouwt u het bestaan van deze RAL als onderdeel van een verantwoord begrotingssysteem waarbij duidelijk zichtbaar is welke verplichtingen de Europese Unie aangaat en wanneer de rekeningen voor deze verplichtingen moeten worden betaald? Wat is uw mening over het jaarlijks verhogen van vastleggingskredieten wanneer de RAL al meer dan 200 miljard euro bedraagt?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Wat is uw oplossing voor deze RAL-problematiek en op welke wijze gaat u zich inspannen om deze oplossing te verwezenlijken?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de documentaire in de uitzending van Een Vandaag, d.d. 17 oktober jongstleden, over het feit dat een jaar nadat melding werd gemaakt van kinderarbeid bij hazelnotenpluk, nog steeds kinderen werkzaam zijn in de hazelnotenpluk in Turkije?

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de bewering van Eurocommissaris Füle dat er «geen meetbare voortgang is gemaakt als het om kinderarbeid gaat» en dat er «ook geen systeem is dat ervoor zorgt dat kinderarbeid gestopt wordt»? Deelt u de mening van Eurocommissaris Füle dat deze kwestie aan de orde gesteld dient te worden bij de toetredingsonderhandelingen tussen de EU en Turkije? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u de Kamer hiervan op de hoogte houden?

Zoals aangegeven in de kabinetsappreciatie van de voortgangsrapportages van de Europese Commissie dringt het kabinet aan op verbetering van de grondrechten in Turkije, waaronder kinderrechten1. De Europese Commissie geeft in haar voortgangsrapport voor Turkije aan dat er nog geen meetbare voortgang is geboekt in de bestrijding van kinderarbeid, maar dat er op het gebied van seizoensgebonden arbeid in de landbouw en migrerende kinderarbeid wel gewerkt wordt aan verbetering. Op aandringen van Nederland is in de Raadsconclusies van de Raad Algemene Zaken van 7 en 8 december 2009 expliciet naar het belang van vrouwen- en kinderrechten verwezen2. Het kabinet zal hier in EU-kader aandacht voor blijven vragen, ook in de Raadsconclusies.

Vraag 3

Deelt u onze mening dat het onacceptabel is dat kinderen onder de 16 jaar (waaronder zelfs kinderen van 9 jaar) werkzaam zijn in Turkije en dat hier sprake van een schending is van het Verdrag Inzake de Rechten van Kind, alsmede de ILO-verdragen? Zo ja, welke maatregelen wilt u daartegen ondernemen, mede gezien het feit dat bestrijding van kinderarbeid een prioriteit is in het Nederlandse mensenrechtenbeleid?

Kinderarbeid in de seizoensoogst, waarbij kinderen school missen, is niet in overeenstemming met internationale afspraken die onder meer zijn vastgelegd in verdragen van de ILO.
De kwestie van kinderarbeid bij seizoensmigratie is door de ambassade op hoogambtelijk niveau aangekaart bij het Turkse ministerie van Arbeid en bij de Turkse kinderbescherming. De Turkse autoriteiten zijn zich terdege bewust van het probleem, zoals ook blijkt uit het actieplan dat is ontwikkeld (zie gecombineerd antwoord vraag 4 en 5).
De ambassade in Ankara ondersteunt vanuit het Mensenrechtenfonds onderzoek naar seizoensgebonden landbouwwerkzaamheden door Turkse kinderen in de leeftijd van 6–14 jaar. De studie wordt uitgevoerd door de Turkse NGO Development Workshop (DW). DW heeft in de eerste helft van het project onderzoek gedaan naar seizoen- en kinderarbeid in de hazelnootindustrie in Ordu (Noordwest-Turkije), suikerbietindustrie in Yozgat (Centraal-Turkije) en katoenindustrie in Sanliurfa (Zuidoost-Turkije). DW zal naar verwachting in juni 2012 een eindrapportage presenteren.

Vraag 4

Bent u van mening dat de huidige vormen van naleving en controle in de hazelnootpluk, maar ook in de cacaosector, onvoldoende zijn? Welke actie is sinds oktober 2010 ondernomen?1 Hoe is het mogelijk dat een jaar na constatering van kinderarbeid bij hazelnotenpluk nog steeds geen controle is op kinderarbeid? Bent u van mening dat de betrokken bedrijven die hazelnoten inkopen tekortschieten in hun verantwoordelijkheid?

Zoals eerder geschetst in de antwoorden op Kamervragen over deze kwestie, liggen verschillende sociaaleconomische factoren ten grondslag aan kinderarbeid verbonden aan seizoensarbeid bij de oogst van diverse gewassen, waaronder hazelnoten. Dit probleem kan alleen effectief worden opgelost door lange termijn betrokkenheid van alle belanghebbenden. De oplossing ligt primair in handen van de Turkse overheid, indirect op het vlak van werkgelegenheid en arbeidsmarkt en direct ten aanzien van het toezien op kinderarbeid en scholing.
De hazelnootverwerkende industrie georganiseerd in de Nederlandse brancheorganisatie FNLI (Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie), de Europese brancheorganisatie CAOBISCO (Association of chocolate, biscuit and confectionery industries of the European Union) en andere brancheorganisaties hebben de kwestie gezamenlijk opgepakt in samenwerking met de Turkse overheid en hierover bericht op de website4. FNLI en CAOBISCO hebben mij laten weten open te staan voor feedback, vragen en dialoog over het onderwerp. Voor informatie over de inspanningen van FNLI en CAOBISCO verwijs ik dan ook allereerst naar deze organisaties.
De FNLI geeft aan dat de actieve medewerking van de Turkse overheid cruciaal is om de situatie in Turkije daadwerkelijk te verbeteren. De FNLI heeft via haar contacten het dossier dan ook actief onder de aandacht van de Turkse autoriteiten gebracht. Inmiddels heeft de Turkse overheid een specifiek actieplan ontwikkeld om de kwestie van kinderarbeid bij de hazelnootoogst te adresseren: «The Action Plan Activities for keeping children away from the nut farms in the provinces where nuts are grown in 2011». Elementen van dit plan zijn bijvoorbeeld de bouw van scholen, en leraren actief betrekken om onderwijs mogelijk te maken voor de kinderen van de seizoensmigranten. Ook is er specifiek aandacht voor toezicht door de Turkse Onderwijsinspectie op de naleving van de Turkse leerplicht middels een digitaal registratiesysteem van aanwezigheid van leerplichtige kinderen. Zowel de FNLI als CAOBISCO geven aan het genoemde actieplan van de Turkse overheid te ondersteunen, evenals het beleid van de Turkse overheid gericht op verbeteren van arbeidsomstandigheden bij seizoensarbeiders. Ook dringen zij bij de Turkse overheid aan op een onafhankelijke en betrouwbare monitoring om de voortgang te meten. Specifieke informatie over genoemde zaken is beschikbaar op de internetsite van CAOBISCO5.
Daarnaast heeft CAOBISCO richtlijnen opgesteld op gebied van ketenverantwoordelijkheid: «Responsible Sourcing Guidelines». Deze richtlijnen stimuleren en ondersteunen bedrijven bij zaken als verifiëren van concrete stappen die toeleveranciers nemen, verkrijgen van producten geproduceerd volgens lokale wetgeving en internationale standaarden, en bij het oplossen van conflicten. De «Responsible Sourcing Guidelines» zijn eveneens beschikbaar op de website van CAOBISCO.
Op basis van bovenstaande maak ik op dat bedrijven het nodige doen om hun verantwoordelijkheid te nemen in deze kwestie. Ik zal de sector aanmoedigen om dit te blijven doen en de sector ondersteunen indien gewenst.
Wat betreft de cacaosector verwijs ik naar de antwoorden op recente Kamervragen over dit onderwerp6.

Vraag 5

Welke verbeteracties zijn afgesproken en uitgevoerd om kinderen van werk naar school te leiden, in overleg met de brancheverenigingen en hun leden? Kunt u dit verbeterplan naar de Kamer sturen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hebben alle betrokken bedrijven inmiddels een standaardclausule ingevoegd in contracten met leveranciers, die er zorg voor draagt dat hazelnoten die geleverd worden, zijn verkregen conform alle lokale en andere toepasbare wet- en regelgeving en in lijn met relevante internationale richtlijnen zijn? Zo nee, bent u bereid hier alsnog op aan te dringen? Bent u bovendien bereid om aan te dringen op actieve controle op naleving van deze standaardclausule?

Zoals ook aangegeven in eerdere antwoorden op Kamervragen over dit onderwerp heeft de FNLI het onderwerp kinderarbeid bij al haar leden urgent en actief onder de aandacht gebracht. Zij moedigt haar leden aan om in contracten met leveranciers een standaardclausule in te voegen die er zorg voor draagt dat hazelnoten die geleverd worden, zijn verkregen conform alle lokale en andere toepasbare wet- en regelgeving en in lijn met relevante internationale richtlijnen. De FNLI dringt er bij de leden op aan om de kwestie kinderarbeid grondig te onderzoeken en gepaste acties te ondernemen. De eerder genoemde «Responsible Sourcing Guidelines», die recent zijn gepubliceerd, bieden hier een extra instrument. Deze bevatten aanbevelingen met betrekking tot clausules in contracten en naleving.

Vraag 7

Is de ketenanalyse van de Federatie Nederlandse levensmiddelen industrie (FNLI) op brancheniveau inmiddels uitgevoerd? Zo ja, kunt u deze aan de Kamer doen toekomen?

De FNLI liet weten dat de ketenanalyse bijna gereed is. Hiervoor verwijs ik naar de FNLI.

Vraag 8

Is het door u aangekondigde onderzoek van de Ankara University over dit onderwerp inmiddels afgerond? Zo ja, kunt u dit onderzoek aan de Kamer doen toekomen?

Het onderzoek van de universiteit van Ankara richt zich niet zozeer op kinderarbeid als wel op de leefomstandigheden van kinderen van seizoenarbeiders in de leeftijd van 0 tot 6 jaar. De conclusie van het onderzoek luidt dat deze kinderen veelal in een sociaaleconomisch en pedagogisch onwenselijke situatie opgroeien. Hierdoor worden de kinderen op een ontwikkelingsachterstand gezet, waardoor het voor deze kinderen zeer moeilijk is op te klimmen op de sociaaleconomische ladder. De onderzoeksresultaten zijn beschikbaar via internet7.

Vraag 9

Wat is de uitkomst van het aangekondigde jaarlijkse SZW-overleg tussen Turkije en Nederland met betrekking tot dit onderwerp?

Het jaarlijkse overleg tussen het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en het Turkse Ministerie van Arbeid en Sociale Zekerheid richt zich op de onderhandelingen over de door Nederland voorgestelde veranderingen in de export van kinderbijslag en zorgtoeslag. SZW blijft de ontwikkelingen over kinderarbeid in de seizoenoogst volgen en zal, indien daartoe gelegenheid is, de zorg in de Nederlandse samenleving over het inzetten van kinderen in de seizoenoogst opbrengen en bepleiten dat scholen, arbeidsinspectie en bedrijven intensief betrokken worden bij de bestrijding hiervan.

Vraag 10

Wat is de voortgang van de door u gemelde Turkse interdepartementale werkgroep over dit onderwerp? Heeft deze al tot nieuwe activiteiten geleid?

De Turkse interdepartementale werkgroep die zich bezighoudt met kinderarbeid bestaat uit een nationale stuurgroep en een adviserend comité. In de stuurgroep zitten vertegenwoordigers van ministeries, werknemers- en werkgeversorganisaties en NGO’s. De stuurgroep beslist of projecten die het International Programme on the Elimination of Child Labour (IPEC) van de International Labour Association (ILO) in Turkije wil implementeren, passen bij het Turkse beleid op kinderarbeid, en toepasbaar zijn op de Turkse situatie. Het adviserend comité bestaat uit vertegenwoordigers van ministeries, NGO’s, ILO, Unicef, universiteiten en andere organen die zich bezighouden met kinderarbeid. De taak van dit comité is om een gezamenlijke inspanning te leveren om in overleg met alle betrokkenen te werken aan het uitbannen van kinderarbeid. In het eerder genoemde achtergronddocument geeft CAOBISCO een beeld van de activiteiten van de werkgroep. De ambassade heeft niet vast kunnen stellen of, en zo ja, welke concrete resultaten de werkgroep tot nu toe heeft opgeleverd.

Vraag 11

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voorafgaand aan het algemeen overleg Maatschappelijk verantwoord ondernemen op 17 november 2011?

Dit bleek helaas niet mogelijk.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van enkele tientallen Turkse journalisten, schrijvers en uitgevers, waaronder de Turkse schrijver en uitgever Zarakolu, door de Turkse politie?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze arrestaties? Hoe zal het verdere procesverloop van hen er uit zien? Waarvan wordt de betreffende personen precies beschuldigd? Is er ook een relatie met de publicaties van Zarakolu over de Armeense genocide?

Sinds april 2009 is in Turkije een groot aantal mensenrechtenactivisten, lokale bestuurders en politici gearresteerd, die lid zouden zijn van de KCK, mogelijk de civiele tak van de PKK. Deze personen zijn gedetineerd in afwachting van de definitieve formulering van de aanklacht. Ervaring met soortgelijke zaken leert dat het maanden, zo niet jaren, kan duren voor de aanklacht bekend wordt. Het Turkse rechtssysteem laat het toe dat een aanklacht nog definitief geformuleerd moet worden, terwijl de verdachte reeds in hechtenis is genomen.

Vraag 3

Kunt u deze massa-arrestatie nader duiden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Verslechtert momenteel het Turkse klimaat ten aanzien van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting? Wat zijn de trends?

Ja. De persvrijheid en vrijheid van meningsuiting staan in toenemende mate onder druk vanwege het grote aantal rechtszaken tegen journalisten, schrijvers, wetenschappers en mensenrechtenactivisten in Turkije. Hierdoor is het risico op zelfcensuur in de media groter. Daarbij komt het regelmatig voor dat websites, tijdschriften en zelfs boeken worden verboden. Bestaande anti-terrorismewetgeving laat te veel ruimte voor restrictieve interpretatie door het Turkse Openbaar Ministerie en de Turkse rechterlijke macht. De Turkse regering heeft vooralsnog geen indicatie gegeven dat het de betreffende wetgeving wil aanpassen.

Vraag 5

Welke stappen gaat u – bilateraal en in EU-verband – ondernemen om de Turkse autoriteiten aan te spreken op deze arrestaties?

Nederland spreekt zowel bilateraal als via de EU de Turkse regering aan op het belang van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting voor het democratisch hervormingsproces in Turkije. Daartoe is een eerlijke en onafhankelijke rechtsgang onontbeerlijk.

Vraag 6

Welke consequenties zouden in uw ogen deze massale arrestaties moeten hebben met het oog op de toetredingsonderhandelingen met Turkije?

Zolang Turkije niet volledig aan de toetredingsvoorwaarden, waaronder persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, uit het onderhandelingsraamwerk van 2005 voldoet, kan het geen lid van de EU worden.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de ontvoering1 en mishandeling van Aya Al Lami, activiste van de Iraakse organisatie OWFI, Organisation for Women's Freedom Iraq, op afgelopen vrijdag 30 september?

Ja.

Vraag 2

Bent u voornemens de Nederlandse ambassade te instrueren om contact op te nemen met OWFI en Aya Al Lami in Irak en bent u bereid de Irakese ambassadeur in Nederland om opheldering te verzoeken over de zaak?

De Nederlandse ambassade in Bagdad heeft regelmatig contact met OWFI en heeft navraag gedaan over deze zaak.

Vraag 3

Bent u voornemens de zaak bij EU collega's onder de aandacht te brengen en hen te verzoeken binnen EU verband gezamenlijk om opheldering te vragen over de zaak bij uw Iraakse collega's, alsmede in bilateraal verband?

De Nederlandse ambassade in Bagdad heeft informatie over deze zaak gedeeld met EU-partners.

Vraag 4

Deelt u de waarneming dat er een zorgwekkende toename is van arrestaties en mishandeling van vrouwen tijdens demonstraties in Irak, zoals ook blijkt het artikel Iraqi Feminists Sexually Assaulted During Pro-Democracy Protests?2

Het is niet vast te stellen of de in het artikel vermelde gebeurtenissen deel uitmaken van een trend of dat het hier incidenten betreft. Nederland zet zich bilateraal en in EU verband in voor het recht op vrije meningsuiting en vereniging en blijft de Iraakse autoriteiten verzoeken zich terughoudend op te stellen bij demonstraties. In contacten met de Iraakse autoriteiten wordt ook aandacht besteed aan de rol van vrouwen in het politieke proces.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht op ft.com1 van 3 oktober 2011 waarin Eurocommissaris Kroes bekend maakt € 9,1 miljard beschikbaar te stellen uit de nieuw op te richten Connecting Europe Facility voor de uitrol van breedbandinternet in de lidstaten?

Ja.

Vraag 2

Bent u verder bekend met het feit dat Eurocommissaris Kroes de Europese breedband- en glasvezelbudgetten voortaan ook beschikbaar wil stellen aan lokale overheden, elektriciteit- en waterbedrijven?

Nee.
De concrete wetgevingsvoorstellen voor de «Connecting Europe Facility» zijn zeer recent verschenen. De Tweede Kamer zal, zoals gebruikelijk, via een BNC-fiche worden geïnformeerd over dit voorstel.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit een goede zaak is omdat dit de concurrentiemogelijkheden bevordert? Zo nee, waarom niet?

Nederland hecht grote waarde aan de beschikbaarheid van breedband en ondersteunt de ambitie van de Commissie zoals verwoord in de Digitale Agenda. Het is daarbij primair aan de markt om de uitrol van breedbandnetwerken tot stand te brengen. De taak van de overheid is om mogelijke barrières voor investeringen door marktpartijen weg te nemen. Dit kan veelal door activiteiten in de randvoorwaardelijke sfeer, zoals het plannen en coördineren van graafwerkzaamheden en het bevorderen van toepassingen en diensten. Publieke financiering is pas aan de orde daar waar de uitrol niet door de markt zelf tot stand komt en zal moeten voldoen aan de voorwaarden met betrekking tot staatssteun.
Het voorstel voor de «Connecting Europe Facility» is onderdeel van het Commissievoorstel van het Meerjarig Financieel Kader 2014–2020 (MFK). De kabinetsreactie op het Commissievoorstel voor het MFK is uw Kamer 2 september jl. toegestuurd (TK 21 501-20, nr. 553). In lijn daarmee staat het kabinet open voor de ideeën van de Commissie voor de «Connecting Europe Facility», maar zal het concrete voorstel getoetst worden op een aantal punten. Zo moet dit instrument ingepast kunnen worden binnen een als geheel krappere begroting, ligt het primaat voor de financiering van ICT-infrastructuur bij marktpartijen waarbij inzet van middelen uit deze faciliteit niet mag leiden tot marktverstoring, en zal er meer duidelijkheid moeten komen over het gebruik van innovatieve financiële instrumenten.
Zoals het voorstel er nu uitziet, kunnen ook Nederlandse bedrijven en overheden in principe in aanmerking komen.

Vraag 4

Wat betekent het beschikbaar stellen van € 9,1 miljard in uw ogen voor Nederland?‬ In hoeverre komen ook Nederlandse bedrijven en overheden hiervoorin aanmerking?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bekend met het feit dat rond de 200 000 bedrijven en huishoudens in Nederland geen gebruik kunnen maken van breedband internet? Wat zijn de meest recente cijfers van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie voor het ontbreken van breedband in de buitengebieden van Nederland?

De schatting is dat van de Nederlandse huishoudens momenteel circa 98% toegang kan krijgen tot internet met een snelheid van minimaal 30 Mbps. De momenteel ongeveer 2% van de huishoudens (100 000–150 000) die dat nog niet heeft, bevindt zich veelal in dunbevolkte gebieden waar uitrol van een vaste breedbandinfrastructuur vooralsnog onrendabel is. Daar is echter nog ruimte voor groei via met name snellere satelliet- en mobiele technologie. Thans wordt gewerkt aan een jaarlijkse breedbandmonitor, die de ontwikkelingen van de groei in de beschikbaarheid van snelle breedbandaansluitingen in kaart brengt in het licht van de doelstellingen voor 2020. De eerste monitor zal in 2012 gepubliceerd worden.

Vraag 6

Bent u van mening dat Nederland deze kans moet grijpen en op een zo groot mogelijk deel van het budget aanspraak moet maken om (de buitengebieden in) Nederland van snel internet te voorzien? Zo nee, waarom niet?

Vraag 7

Bent u van plan om gezamenlijk met provincies, gemeenten en andere stakeholders op te trekken om zoveel mogelijk budget naar Nederland te halen? Zo ja, kunt u aangeven hoe u van plan bent dit te doen?

Vraag 8

Hoeveel van de € 9,1 miljard zou in uw ogen beschikbaar moeten zijn voor Nederland?

Vraag 1

Kent u het artikel «Bosnia and Herzegovina risks losing visa-free status» van www.euractiv.com?1

Ja.

Vraag 2

Is er in Nederland eveneens sprake van een disproportionele stijging van het aantal asielverzoeken van mensen uit Bosnië-Herzegovina?

Nee, er is geen disproportionele stijging van het aantal asielverzoeken van vreemdelingen uit Bosnië en Herzegovina.

Vraag 3

Is er via de Europese Raad contact geweest met de Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken over de monitoring van de overeengekomen afspraken met betrekking tot de visa liberalisatie van Bosnië-Herzegovina en Albanië, zoals afgesproken in november 2010? Zo ja, wat was de uitkomst hiervan?

Het functioneren van het monitoringmechanisme wordt regelmatig besproken in de Raad, meest recent tijdens de JBZ-Raad van 27 en 28 oktober 2011.
Tot nu toe blijken vooral Zweden, Duitsland en België geconfronteerd te worden met een verhoogd aantal ongegronde asielverzoeken uit de Westelijke Balkan.

Vraag 4

Worden de gemaakte afspraken met Bosnië-Herzegovina en Albanië met betrekking tot visumliberalisatie voldoende nageleefd? Zo nee, op welke punten worden deze niet nageleefd?

Het kabinet is van mening dat de gemaakte afspraken voldoende worden nageleefd.

Vraag 5

Is er inmiddels naar uw weten geantwoord op de brief van de Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken aan Servië, Albanië, Bosnië-Herzegovina, Montenegro en Macedonië door de betreffende ministers? Zo ja, wat waren deze antwoorden? Zo nee, waarom niet?

Ja, in die zin dat de brief van Commissaris Malmström is besproken tijdens een ministeriële bijeenkomst met de landen van de Westelijke Balkan op 3 en 4 oktober 2011. De bijeenkomst stond in het licht van de verhoogde instroom asielzoekers uit de Westelijke Balkan landen, de nog ontoereikend geachte herintegratie van met name de Roma-minderheid en de noodzaak tot betere samenwerking bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Er is afgesproken dat de Balkanlanden op korte termijn opnieuw verslag doen van de vorderingen met betrekking tot de door hen genomen maatregelen.

Vraag 6

Zult u er bij de Eurocommissaris voor Binnenlandse Zaken op aandringen dat Nederland er grote waarde aan hecht dat de in november 2010 gemaakte afspraken over monitoring van de situatie met betrekking tot visumvrij verkeer van personen in Bosnië-Herzegovina en Albanië strikt worden uitgevoerd?

Nederland benadrukt dit stelselmatig in EU-verband.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het opheffen van de visumverplichting voor bewoners van Albanië en Bosnië-Herzegovina geenszins een onomkeerbare zaak is en dat wanneer er problemen zijn met de praktische uitvoering hiervan deze maatregel weer kan worden teruggedraaid?

Ja.

Vraag 8

Hoe verhoudt zich dit tot de afgesproken noodremprocedure die bij een te grote toestroom in werking moet treden? Gaat deze procedure nu ook in werking treden?

De daarvoor benodigde aanpassing van Verordening (EG) Nr. 539/2001 is nog niet afgerond. Ik verwijs naar het BNC-fiche waarin de Nederlandse positie uiteen is gezet (BNC-fiche «Verordening vaststelling van de lijst visumplicht voor derdelanders», Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 22 112, nr. 1191).

Vraag 1

Kent u het artikel «Verbod op Gay Pride Servië dreigt»?1

Ik ken het door u genoemde artikel. Bij het verschijnen ervan hadden de organiserende Servische NGO’s nog niet bekendgemaakt op welke datum zij voornemens zijn de volgende Gay Pride te organiseren. Inmiddels is bekend dat dit op 2 oktober a.s. zal zijn. De relevante autoriteiten staan in beginsel positief tegenover de organisatie van de Gay Pride, maar hebben zich nog niet definitief uitgesproken over hun medewerking aan (de beveiliging van) de Gay Pride. Vooral de politievakbonden betonen zich huiverig, gezien de onlusten die vorig jaar uitbraken naar aanleiding van de parade. Het organiserende comité is tevreden over de mate van samenwerking die het ontvangt van de direct betrokken autoriteiten (het Servische ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente Belgrado). Een verbod op de parade is er op dit moment niet.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de breed gedragen weigering van de Servische autoriteiten om mee te werken aan de organisatie en beveiliging van een Servische Gay Pride?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is er in Servië sprake van vooruitgang op het gebied van rechten voor seksuele minderheden en de publieke houding tegenover deze groep, die volgens de Europese Commissie in 2010 nog blootstond aan bedreigingen en discriminatie zonder de nodige bescherming van de overheid?2

Discriminatie van seksuele minderheden alsmede onvoldoende bescherming daartegen van de zijde van de overheid vormen in Servië nog steeds een probleem. De Gay Pride in Belgrado in oktober 2010 was, zoals ook de Europese Commissie in haar laatste voortgangsrapportage over Servië meldde, een stap vooruit. Ook stelde Servië in 2010 een anti-discriminatie commissaris aan, die onder andere belast is met de volledige implementatie van de anti-discriminatiewetgeving, het verlenen van rechtshulp aan de slachtoffers en het beoordelen van wetgeving op mogelijk discriminerende werking. Het is nog te vroeg om de effectiviteit van dit mechanisme te kunnen beoordelen.

Vraag 4

Bent u, in tegenstelling tot de Servische vice-premier Ivica Dacic, van mening dat de gelijke behandeling en bescherming van seksuele minderheden wel degelijk een rol moeten spelen in het stabilisatie- en associatieproces tot de EU en bij eventuele latere toenaderingen, aangezien de EU een waardengemeenschap is en rechten van seksuele minderheden ook deel uitmaken van de jaarlijkse voortgangsrapportages van de Europese Commissie?

Ik heb in mijn contacten met mijn Servische collega de boodschap overgebracht dat Nederland Servië beoordeelt net als ieder ander potentieel kandidaat-lid. Dat betekent dat Servië dient te voldoen aan de gestelde voorwaarden op het gebied van goed bestuur, economie en democratie (de Kopenhagen-criteria). De bescherming van minderheden is daar uitdrukkelijk onderdeel van. Ik zal er in de Europese Raad van ministers op toezien dat de rechten van minderheden worden meegenomen in de beoordeling van de Servische EU-lidmaatschapsaanvraag, ook wanneer het actuele gebeurtenissen betreft die door de Europese Commissie niet meer kunnen worden verwerkt in haar «avis» over Servië dat op 12 oktober verschijnt.

Vraag 5

Zult u er bij uw Servische collega op aandringen dat de rechten van seksuele minderheden beschermd worden? Zult u er tevens op wijzen dat de rechten van seksuele minderheden deel uitmaken van de jaarlijkse voortgangsrapportages van de Europese Commissie over Servië en daarmee wel degelijk een rol spelen in het stabilisatie- en associatieproces en eventuele latere toenaderingen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Zult u deze kwestie onder de aandacht brengen van uw collega’s in de Europese Raad van ministers?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitlatingen van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa, de heer Hammarberg, over het recent door Frankrijk en België ingevoerde burkaverbod?1 Zo ja, wat vindt u van zijn uitlatingen?

Wij hebben de verklaring van Mensenrechtencommissaris Hammarberg gelezen, evenals het bericht op de website van Euroactiv. Het kabinet onderschrijft de uitspraken van de heer Hammarberg niet. Het kabinet heeft inmiddels een wetsvoorstel goedgekeurd dat voorziet in een algemeen verbod op het dragen van gelaatsbedekkende kleding, zoals een boerka en niqab.
De heer Hammarberg opereert onafhankelijk van de organen die deel uitmaken van de Raad en spreekt evenmin namens de lidstaten van de Raad van Europa. Zijn taak bestaat uit het aandacht vragen voor en adviseren aan de Parlementaire Assemblee over de bescherming van mensenrechten in de lidstaten van de Raad van Europa. Deze taak is niet beperkt tot het oordelen over normen waarover overeenstemming bestaat in Europa, maar beslaat ook onderwerpen waarover in Europa discussie gaande is of aan het opkomen is, zoals de integratie van moslims in Europa.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de Commissaris voor de Mensenrechten middels de door hem in dit artikel gekozen harde kwalificaties zoals «loud voices», «sad capitulation to the prejudices of xenophobes» en «this unfortunate discourse», zich te zeer mengt in de politieke en democratische processen in de lidstaten en het beter ware geweest als hij zich zou richten op het bekritiseren van daadwerkelijk voorkomende gevallen van mensenrechtenschendingen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u aangeven op welke titel de Commissaris voor de Mensenrechten spreekt, welke status zijn uitlatingen hebben en op welke wijze zijn uitlatingen zinvol bijdragen aan de integratiediscussie in Europa?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de Commissaris in deze buiten zijn functieomschrijving is gegaan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid, eventueel met uw Franse en Belgische collega’s, contact op te nemen met de Commissaris en het ongenoegen duidelijk te maken dat over de herhaaldelijke politisering van zijn functie bestaat?2 Zo nee, waarom niet?

Minister Leers is voornemens in oktober, en marge van de najaar-sessie van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, een bezoek aan de Raad van Europa te brengen. Tijdens dit bezoek is een gesprek met de Mensenrechtencommissaris voorzien.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat de door Stichting Vluchteling ingeschakelde straatwervingsbedrijven het merendeel van het gedoneerde geld ontvangen?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de wijze waarop deze straatwerving wordt gefinancierd? Is u bekend of de gemaakte kosten door Stichting Vluchteling voor fondsenwerving worden gefinancierd uit de via dat bedrijf geworven donaties?

Ik ben bekend met de wijze waarop straatwerving wordt gefinancierd. Stichting Vluchteling voert het CBF keurmerk en moet daarmee voldoen aan de gestelde normen van het CBF. Dat betekent dat Stichting Vluchteling niet meer dan 25% procent van het bedrag aan binnengekomen fondsen mag besteden aan fondsenwerving. Subsidies van het ministerie van Buitenlandse Zaken mogen niet besteed worden aan fondsenwervende activiteiten. Zolang zij binnen de normen van het CBF keurmerk blijven en voor fondsenwerving geen subsidiegeld gebruiken, laat ik de verantwoordelijkheid voor wervingsacties bij de betrokken organisaties zelf. Uit het artikel waar in de vragen naar verwezen wordt blijkt overigens ook dat betrokken organisaties ongewenste constructies zelf corrigeren.

Vraag 3

Ziet u ook dat dit incident onderdeel uitmaakt van een opkomend patroon waarbij goede doelen, ook zij die wel subsidie ontvangen, gebruik maken van commerciële wervingsacties met bedenkelijke betalingsconstructies?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven of dergelijke acties binnen de voor Fondsenwervingsacties geldende 25 procentnorm van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF-keurmerk) vallen?

Het CBF beoordeelt per organisatie of de totale kosten voor fondsenwerving zich op een juiste wijze verhouden tot de totale inkomsten. CBF bekijkt dit niet per fondsenwervingsactie of methode. Dit zou de controle complex en duurder maken. Indien organisaties niet aan de 25% norm voldoen, krijgen zij geen CBF keurmerk toegekend. Het CBF keurmerk is een zelfreguleringinstrument van goede doelen en het is niet wenselijk dat de overheid zich hierin mengt. De norm over fondsenwerving wordt dan ook vastgesteld door het CBF zelf en niet door de overheid. Indien het publiek of de markt hierom vraagt kan het CBF ervoor kiezen om bepaalde normen aan te passen. Het ministerie hanteert strikte regels en criteria voor het toekennen van subsidie waaronder op het vlak van fondsenwerving. Ik zie geen noodzaak om hierover verdere eisen te stellen aan organisaties en wil ook niet op de stoel van die organisaties gaan zitten. Dat een kritische openbaarheid de organisatie bevraagt, juich ik overigens toe.

Vraag 5

Deelt u de mening dat deze toch al ruime norm per fondsenwervingscampagne in een beperkte periode moet gelden, in plaats van dat het kostenplaatje van de wervingscampagnes zich verhoudt over de hele boekhouding van de organisatie en/of over meerdere jaren wordt gespreid en op die manier toch aan de 25 procentnorm kan voldaan worden?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening at binnen de huidige algemene 25 procentnorm de hulpclubs toestaat hun toevlucht te nemen tot dure marketingstrategieën in plaats van het uitdragen van effectiviteit van verricht ontwikkelingswerk, dat we dit recent ook vaker en vaker zien gebeuren en dat dit niet past bij goede doelen en vooral niet bij (andere) organisaties die via subsidies zwaar op belastinggeld rusten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Zo ja, bent u bereid een halt toe te roepen aan dit gedrag van de hulpclubs door de huidige criteria van het CBF-keurmerk aan te scherpen dan wel aanscherping te bereiken via subsidiecriteria, bijvoorbeeld door te eisen dat per actie maar een bepaald percentage aan kosten mag opgaan aan administratie, reclame en dergelijke?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Bedrijfsleven snakt naar talent» en het onderzoek van PwC «14e CEO Survey» dat daarin wordt aangehaald en de constatering dat «door de aantrekkende arbeidsmarkt en de komende vergrijzingsgolf laait de «war for talent» ook in Nederland op» van Robert Swaak, voorzitter van PwC Nederland?1

Vraag 2

Deelt u de mening dat het introduceren van scholarships, zoals bedoeld in de motie-Lucas-De Rouwe van 29 november 20102, kan bijdragen aan een betere afstemming van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt?

Vraag 3

Deelt u de mening dat de uitwerking van scholarships in de kabinetsreactie op het advies van commissie-Veerman3 zeer summier is, ondanks uw eerdere toezegging dat u aan zou geven hoe u bovengenoemde motie uit zult voeren? Bent u bereid middels een brief alsnog aan te geven welke mogelijkheden u ziet voor het instrument scholarships en welke rol het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kan spelen bij het stimuleren van scholarships?

Vraag 4

Bent u bereid met de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie in gesprek te gaan over de mogelijkheden die scholarships bieden voor het versterken van de gouden driehoek van bedrijfsleven, overheid en onderwijs in de negen door de minister van EL&I aangewezen topgebieden, en over het verkennen van de mogelijkheden voor dit instrument binnen het topgebiedenbeleid?

Vraag 5

Bent u bereid ook met uw collega van Buitenlandse Zaken in overleg te gaan over welke wijze het aanbieden van scholarships aan buitenlandse studenten uit ontwikkelingslanden kan bijdragen aan de beleidsdoelen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, mede gezien de sterke punten van Nederland zoals kennis over watertechnologie en deltamanagment? In hoeverre zouden dergelijke scholarships kunnen vallen binnen de ODA-criteria?4

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de online fondsenwervingscampagne van Cordaid voor de vluchtelingen in Zuid-Soedan, waarbij Cordaid mensen oproept de grafische reclame-uiting van de campagne op hun website te plaatsen, in ruil waarvoor de websitebeheerder, die de reclame-uiting op zijn website plaatst, het merendeel van het gedoneerde geld ontvangt?1

Ja, ik gaf al eerder aan in een reactie richting PowNews dat ik geschrokken ben over de informatievoorziening met betrekking tot de relatief hoge kosten voor deze specifieke actie.

Vraag 2

Bent u bekend met de wijze waarop deze campagne wordt gefinancierd? In hoeverre wordt subsidiegeld gebruikt voor deze campagne?

Voor de financiering van deze online campagne wordt geen subsidie gebruikt die is verstrekt door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Alle door Cordaid gemaakte kosten voor fondsenwerving worden gefinancierd uit de middelen die Cordaid ophaalt op de particuliere fondsenmarkt, conform de regels van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF)-keurmerk.

Vraag 3

Moet worden geconstateerd dat waarschijnlijk het overgrote deel van de opbrengst van deze actie gaat naar de personen die de betreffende reclame-uiting op hun website zetten en een kleiner deel naar een door Cordaid ingeschakeld reclamebureau?

Het is de verantwoordelijkheid van de Raad van Toezicht en de Directie van Cordaid om te bepalen welke wervingsacties gepast zijn, aangezien er geen overheidssubsidie gebruikt wordt. Cordaid heeft aangegeven lessen te trekken uit deze online campagne met zijn relatief hoge kosten en in de communicatie aan donateurs volledige transparantie na te streven en donateurs te informeren over de bestemming van hun giften en de kosten van fondsenwerving. Ik verwijs naar de website van Cordaid (www.cordaid.nl) waar zij een reactie geven op veelgestelde vragen betreffende de kosten van de advertentiecampagne. In hun reactie geven zij onder meer aan dat de algemene kosten van fondsenwerving van Cordaid binnen de door het CBF gestelde bovengrens van 25% voor fondsenwerving vallen. Zij verzekeren dat van de donatie van Euro 6,- voor Zuid-Soedan, Euro 0,84 aan kosten voor fondsenwerving wordt besteed.

Vraag 4

Deelt u de mening dat door deze opzet slechts een klein percentage van het binnenkomende geld bij de vluchtelingen in Soedan terechtkomt en dat deze regeling strijdig is met het uitgangspunt (o.a. vanuit het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF)-keurmerk) dat hooguit 25 procent van het geld dat voor dergelijke goede doelen wordt binnengehaald, op mag gaan aan administratie, reclame e.d.? Welke consequenties zijn verbonden aan het niet naleven van de genoemde 25 procentnorm?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat dergelijke «klikacties» met relatief kleine donatiebedragen, bijvoorbeeld 6 euro, waarbij de kosten hoger kunnen zijn dan het gedoneerde bedrag, geen gepast middel zijn om geld op te halen voor goede doelen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Deelt u de mening dat Cordaid, als «goed doel», haar naam niet dient te verbinden met een dergelijke hoog risico op verlies gevende actie en dat er geen gebruik gemaakt dient te worden van het door de overheid verkregen budget om dergelijke verliezen te dekken?

Zoals vermeld betreft het hier geen activiteit waarbij overheidssubsidie is gebruikt. De Raad van Toezicht en de Directie van Cordaid bepalen in dat geval waaraan de naam van de organisatie wordt verbonden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat medewerkers van de interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking (ICCO) jarenlang «gasten» hebben meegenomen naar Nederland en hier asiel hebben laten aanvragen?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het hier gaat om een periode van tien jaar? Om hoeveel gevallen gaat het in totaal? Hoe heeft dit zo lang kunnen voortduren? Was de Nederlandse regering hiervan op de hoogte? Hoeveel van de op deze wijze binnengekomen «asielzoekers» is een asielstatus verleend?

ICCO heeft aangegeven niet bekend te zijn met praktijken zoals die worden genoemd in de door u aangehaalde artikelen. ICCO heeft inmiddels rectificatie geëist van De Telegraaf en van Elsevier.

Vraag 3

Hoeveel bedraagt de subsidie aan de ICCO? Kunt u aangeven hoeveel geld door ICCO is uitgegeven aan de reizen naar Nederland? Kunt u aangeven of subsidiegeld door ICCO is aangewend om deze reizen te bekostigen?

De subsidie die ICCO vanaf 2011 lastens het medefinancieringsstelsel MFS II ontvangt bedraagt ongeveer Eur 75 mln. op jaarbasis. Voor het overige verwijs ik naar het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het niet de bedoeling is dat een hulporganisatie, met expertise noch een taakstelling ten aanzien van asielaanvragen, asielzoekers in het land van herkomst selecteert, hun reis naar Nederland verzorgt en aldus valse verwachtingen schept? Zo nee, waarom niet?

Ja, die mening deel ik.

Vraag 5

Deelt u de mening dat indien ICCO subsidiegeld heeft aangewend om bovengenoemde reizen te betalen, ICCO in ieder geval verplicht moet worden om de kosten voor deze reizen terug te betalen aan de staat, aangezien het hier gaat voor het voor verkeerde doeleinden gebruiken van subsidiegelden? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het rapport «Crackdown on Rights following Elections» van Human Rights Watch? Zo ja, wat is uw oordeel over dit rapport?

Ja, wij hebben kennis genomen van dit artikel en het onderliggende rapport «Closing doors? The narrowing of democratic space in Burundi». Wij delen de in het rapport geuite zorgen over arrestaties van journalisten, de geconstateerde gevallen van marteling en de beperking van de vrijheid voor oppositiepartijen en het maatschappelijk middenveld.

Vraag 2

Bent u van mening dat zulke ernstige mensenrechtenschendingen zoals hier gemeld volstrekt ontoelaatbaar zijn?

Inderdaad zijn in het rapport vermelde mensenrechtenschendingen ernstig. Nederland heeft hiervoor in het verleden zowel in bilateraal als multilateraal verband nadrukkelijk en veelvuldig aandacht gevraagd bij de Burundese autoriteiten en zal dat ook in de toekomst blijven doen. Dit heeft onder andere geleid tot het stoppen van de martelingen en het weer mogelijk maken voor NGO-koepelorganisatie FORSC om haar werk te doen. Ook blijven wij zoeken naar manieren om de dialoog tussen de partijen te helpen stimuleren en de samenkomst te stimuleren van het Forum voor Politieke Partijen. Burundi heeft na vele jaren van burgeroorlog de afgelopen periode ook vooruitgang geboekt waar het gaat om de veiligheid van burgers, de vrijheid van meningsuiting, en het houden van verkiezingen waarbij de grondwettelijke voorzieningen werden nageleefd. Er is nog veel ruimte voor verbetering.

Vraag 3

Krijgen de conclusies uit dit rapport een vertaling naar de ontwikkelingsrelatie die Nederland met Burundi heeft (ruim 2 miljoen euro in 2011 volgens de HGIS nota)? Zo ja welke? Zo nee, waarom niet?

Een fragiele staat als Burundi heeft te kampen met problemen waaronder de stabiliteit, de sociaaleconomische ontwikkeling en ook inzake mensenrechten en goed bestuur. Het Nederlandse samenwerkingsprogramma is erop toegesneden dit te verbeteren. Dit is zowel gericht op gedragsverandering bij en democratische controle op de veiligheidssector als op het creëren van een zichtbaar vredesdividend voor de bevolking. Deze inspanningen gaan gepaard met een voortdurende en kritische dialoog met de Burundese overheid over politieke en burgerlijke vrijheden in het land. De Nederlandse activiteiten in de veiligheidssector zijn gaande sinds 2005 en het huidige programma loopt met sterk afnemende intensiteit tot 2017. Wat betreft de positie van begrotingssteun in onze ontwikkelingsrelatie met Burundi verwijzen wij naar onze brief dd 14 december (DAF-855/10).

Vraag 4

Deelt u de mening dat het Burundese maatschappelijk middenveld, dat met groot gevaar voor gewelddadigheden zijn werk doet, extra ondersteund moet worden? Zo ja, op welke wijze geeft u hier uiting aan? Zo nee, waarom niet?

Het werk dat het Burundese maatschappelijke middenveld verricht, verdient bewondering. De activiteiten van mensenrechtenorganisaties zijn van essentieel belang voor de versterking van de democratische rechtsstaat. Zij kunnen dan ook direct en indirect op onze steun rekenen. Zo wordt binnen het Burundees-Nederlandse veiligheidssectorprogramma aandacht besteed aan het tot stand brengen van een dialoog tussen non-gouvernementele organisaties enerzijds en leger en politie anderzijds. Daarnaast worden Burundese ngo’s door Nederlandse MFS-organisaties ondersteund.

Vraag 5

Het geweld in Burundi is exemplarisch voor het Grote Merengebied? Kunt u aangeven wat de rol van Nederland zal zijn in dat kwetsbare gebied?

Het Grote Merengebied is een door geweld en instabiliteit geplaagde regio, en Burundi vormt daarop helaas geen uitzondering. In de Basisbrief Ontwikkelingssamenwerking wordt aangegeven dat veiligheid en rechtsorde in fragiele staten een prioriteit is in het beleid en dat Nederland zal blijven inzetten op het bevorderen van vrede, stabiliteit en ontwikkeling. Wij zullen u voorjaar 2011 informeren op welke partnerlanden en gebieden wij ons daarbij zullen concentreren.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van berichten over belangen die Iran heeft in een uraniummijn in Namibië (de open uraniummijn «Rössing») die in het bezit is van de Anglo-Australische onderneming Rio Tinto? Heeft Iran een aandeel van ca. 15 procent in deze mijn?1

Ja. De website van de Rössing uraniummijn in Namibië vermeldt dat de Iranian Foreign Investment Cooperation een aandeel van 15 procent heeft in deze uraniummijn. Iran heeft dat aandeel al sinds begin jaren zeventig. De grootste aandeelhouder van de Rössing uraniummijn is het bedrijf Rio Tinto, dat een belang van 69 procent heeft.

Vraag 2

Heeft premier Nahas Angula van Namibië in februari 2009 verklaard dat Namibië Iran behandelt als elk ander land tenzij bijvoorbeeld de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties landen oproept om niet aan Iran te leveren?2

In het artikel in «The Namibian» (www.allafrica.com) van 3 februari 2009 stelt premier Angula dat Namibië zich zal houden aan internationale afspraken, waaronder resoluties van de VN Veiligheidsraad, over de levering van uranium aan Iran.

Vraag 3

Heeft de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties afgelopen juni resolutie 1929 aangenomen op grond waarvan alle staten onder meer worden verplicht de noodzakelijke maatregelen te nemen om te voorkomen dat vanaf hun grondgebied materialen, goederen enzovoort aan Iran worden geleverd die kunnen bijdragen aan (onder meer) Iraans verrijkingsactiviteiten?

De VN Veiligheidsraad nam op 9 juni 2010 VNVR-resolutie 1929 aan, ter invoering van aanvullende sancties tegen Iran. Resolutie 1929 bouwt voort op eerdere resoluties van de VN Veiligheidsraad gericht op Iran, te weten resoluties 1696 (2006), 1737 (2006), 1803 (2008) en 1887 (2009).
VN Veiligheidsraad resolutie 1737, aangenomen op 23 september 2006, verbiedt de levering van uranium aan Iran. Hier bestaan slechts enkele uitzonderingen op, zoals de levering door Rusland van splijtstof aan de reactor in Bushehr. Resolutie 1929 verbiedt de verkoop van belangen in uraniummijnen aan Iran. Het Iraanse aandeel in de Rössing uraniummijn, dat dateert van begin jaren zeventig van de 20e eeuw, valt niet binnen de reikwijdte van deze resolutie, die niet in terugwerkende kracht voorziet.

Vraag 4

Wordt in deze resolutie tevens de verkoop van belangen in uraniummijnen aan Iran verboden?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Zijn er aanwijzingen dat Iran voor het gebruik van uranium voor haar nucleaire installaties steeds meer is aangewezen op de import van uranium uit andere landen?

Iran heeft voor zijn nucleaire installaties behoefte aan uranium in de vorm van zowel grondstof (erts, yellowcake, UF6) als eindproduct (splijtstof). Iran beschikt over ten minste een operationele uraniummijn. Hieruit wordt op kleine schaal uranium gewonnen, dat op dit moment beperkt in de behoefte aan grondstof voorziet. Maar dat is niet genoeg: Iran zal dus meer uranium willen importeren. Rusland voorziet Iran de komende jaren van de splijtstof die het nodig heeft voor de energieproductie in de reactor in Bushehr. Iran beschikt nog over ruim voldoende grondstoffen om het huidige verrijkingsprogramma de komende jaren voort te zetten. Deze hoeveelheid is echter niet toerijkend om op termijn voldoende splijtstof voor de reactor in Bushehr te maken.

Vraag 6

Zult u eraan bijdragen dat het voor Iran zo moeilijk mogelijk wordt gemaakt om uranium uit andere landen te betrekken? Zo ja, hoe?

Nederland zal zich krachtig blijven inzetten voor naleving door de internationale gemeenschap van alle relevante resoluties van de VN Veiligheidsraad gericht op Iran. Zie ook de antwoorden op de vragen 2 en 5.

Vraag 7

Wat is de huidige stand van zaken met betrekking tot de aanwezigheid van Iraanse studenten die in Nederland kennis opdoen inzake nucleaire technologie? Is de Nederlandse regering voornemens nadere stappen te nemen in dat opzicht?

Het overdragen van specifieke kennis inzake nucleaire technologie aan Iraanse onderdanen is op grond van artikel 2a van de Sanctieregeling Iran 2007 verboden. De Rechtbank Den Haag heeft de voorschriften die in dit artikel zijn opgenomen op 3 februari 2010 tussen partijen onverbindend verklaard. Op het hoger beroep tegen deze uitspraak is nog niet beslist.
Naar aanleiding van de rechtszaak is de onderwijsregeling op een paar punten aangepast. Zo is het toegangsverbod tot een aantal nucleaire locaties geschrapt, aangezien de algemene veiligheidsregimes die voor deze locaties worden toegepast, voldoende worden geacht. Ook is in de regeling duidelijker weergegeven op welke wijze een ontheffingsverzoek wordt beoordeeld. De gewijzigde regeling voldoet nog steeds in alle opzichten aan de eisen van VNVR resolutie 1737.

Vraag 1

Kent u de berichten «Rwandese oppositieleidster Victoire Ingabire Umuhoza heeft huisarrest»1 en «Rwanda: Opposition Leader is Arrested»?2

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat presidentskandidaat Victoire Ingabire Umuhoza is gearresteerd en opgesloten in voorlopige hechtenis onder de aanklacht van het vormen van een terroristische organisatie?

Ja. Mevrouw Ingabire Umuhoza werd op 14 oktober gearresteerd en zij wordt beschuldigd van medeplichtigheid aan terroristische activiteiten.

Vraag 3

Klopt het bericht dat zij contact heeft gezocht met de ambassade van Nederland, waar zij ook zestien jaar heeft gewoond? Heeft de Nederlandse ambassade hierop actie ondernomen? Zo ja, welke?

Mevrouw Ingabire Umuhoza heeft sinds haar arrestatie geen contact gezocht met de Nederlandse ambassade. Aangezien mevrouw Ingabire Umuhoza niet de Nederlandse nationaliteit heeft, maar de Rwandese nationaliteit, kan de Nederlandse ambassade haar geen consulaire bijstand verlenen. Wel volgt de Nederlandse ambassade haar proces, dat openbaar is, op de voet en is een vertegenwoordiger van de ambassade aanwezig geweest bij haar eerste voorgeleiding bij de rechtbank op maandag 25 oktober jl. Ook heeft de ambassade contact gehad met het secretariaat van haar partij, de UDF-Inkingi.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u, mede in het licht van deze arrestatie van een presidentskandidaat, het goed bestuur en het respecteren van mensenrechten door de Rwandese regering?

De Nederlandse regering heeft zorgen over de ontwikkelingen in Rwanda van de afgelopen maanden op het gebied van vrijheid van meningsuiting en politieke ruimte voor de oppositie, zoals ook door mijn voorganger aangegeven in zijn brief van 30 juli jl. (ref. Kamerstuk 29 237, nr. 124). Nederland en de internationale gemeenschap zullen hiervoor bij de Rwandese regering aandacht blijven vragen en wijzen op diens verantwoordelijkheid voor het creëren van een open en democratische rechtsstaat.
Mevrouw Ingabire Umuhoza is beschuldigd van een aantal strafbare feiten en haar schuld of onschuld zal moeten worden vastgesteld door de Rwandese rechter. Nederland en de internationale gemeenschap zullen dit proces nauwgezet volgen om zich ervan te verzekeren dat er sprake is van een eerlijk proces.

Vraag 5

Is de Nederlandse regering van plan aan te dringen bij de Rwandese regering dat de mensenrechten van Victoire Ingabire Umuhoza gerespecteerd worden? Zo ja, op welke manier?

De ambassade volgt deze zaak nauwkeurig en dringt zowel bilateraal als in multilateraal kader aan op het respecteren van de mensenrechten en op het naleven van internationale verdragen. Het strafproces tegen mevrouw Ingabire Umuhoza zal ook in de eerstvolgende artikel 8 dialoog samen met de overige Europese donoren aan de orde worden gesteld bij de Rwandese overheid.

Vraag 6

Brengt bovennoemde u ertoe om de sectorale begrotingssteun die Nederland aan het Rwandese regime geeft, onmiddellijk te beëindigen? Zo nee, waarom niet?

Bovengenoemde geeft mij op dit moment geen aanleiding het verlenen van sectorale begrotingssteun aan Rwanda te beëindigen, dan wel in EU-verband voor het beëindigen van begrotingssteun te pleiten.
De toekomst van de ontwikkelingsrelatie met Rwanda is een onderdeel van de huidige integrale beleidsafweging op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. De Kamer zal schriftelijk worden geïnformeerd over de uitkomsten van deze afweging voor het Wetgevingsoverleg. Graag ben ik bereid met u tijdens het wetgevingsoverleg, dan wel de begrotingsbehandeling van gedachten te wisselen over het instrument begrotingssteun en Rwanda in het bijzonder.

Vraag 7

Brengt bovennoemde u ertoe om op de voor 2011 begrootte eventuele algemene dan wel sectorale begrotingssteun aan Rwanda terug te komen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Brengt bovennoemde u ertoe om in EU-verband te pleiten voor het beëindigen van de door de EU aan Rwanda toegezegde algemene dan wel sectorale begrotingssteun? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 9

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor de plenaire behandeling van de begroting 2011 van uw ministerie?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport getiteld «Report on most serious violations of human rights and international humanitarian law between 1993 and 2003 in the Democratic Republic of Congo (DRC)»?1

Ja.

Vraag 2

Brengt de constatering in het rapport dat de Rwandese overheid met zowel middelen als troepen betrokken was bij tal van gewelddadigheden in de republiek Congo, met name in de periode van juli 1996–juli 1998, die duizenden mensen het leven hebben gekost, u ertoe om de sectorale begrotingssteun die Nederland aan het Rwandese regime geeft, onmiddellijk te beëindigen? Zo nee, waarom niet?

Tijdens het conflict in de Democratische Republiek Congo (DRC) zijn vele burgers het slachtoffer geworden van ernstige mensenrechten- en oorlogsrechtschendingen. Het in kaart brengen van deze schendingen door het Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) is een eerste stap naar erkenning van het leed van de slachtoffers, vervolging van de verdachten en, uiteindelijk, nationale verzoening. De regering verwelkomt het rapport, dat mede met Nederlandse steun tot stand is gekomen.
Het rapport vormt een eerste inventarisatie van zeer ernstige schendingen in de DRC die in aanmerking zouden kunnen komen voor gerechtelijk onderzoek en vervolging. Het vaststellen van schuld en aansprakelijkheid zal uiteindelijk plaats moeten vinden op basis van een juridisch proces. Nederland pleit dan ook in EU- en VN-verband voor het geven van een voortvarende opvolging aan het OHCHR-rapport, met betrokkenheid van de in het rapport genoemde landen. Op dit moment zouden eenzijdige stappen in de bilaterale en multilaterale betrekkingen met Rwanda hierop vooruit lopen en een effectief vervolg op het rapport kunnen bemoeilijken. Deze stappen zijn derhalve op dit moment niet aan de orde.
De toekomst van de ontwikkelingsrelatie met Rwanda is een onderdeel van de huidige integrale beleidsafweging op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. De Kamer zal schriftelijk worden geïnformeerd over de uitkomsten van deze afweging voor het Wetgevingsoverleg. Graag ben ik bereid met u tijdens het wetgevingsoverleg, dan wel de begrotingsbehandeling van gedachten te wisselen over het instrument begrotingssteun en Rwanda in het bijzonder.

Vraag 3

Brengt bovennoemde constatering in het rapport u ertoe om op de voor 2011 begrootte eventuele algemene dan wel sectorale begrotingssteun aan Rwanda terug te komen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Brengt bovennoemde constatering in het rapport u ertoe om in EU-verband te pleiten voor het beëindigen van de door de EU aan Rwanda toegezegde algemene dan wel sectorale begrotingssteun? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor de plenaire behandeling van de begroting 2011 van uw ministerie?

Ja.