Vraag 1

Kent u het bericht van Amnesty International «Iran: Eleven men face imminent execution»?

Vraag 2

Wat is uw reactie op de berichtgeving dat de Iranese autoriteiten elf mannen, waaronder winkelier Saeed Sedeghi, zonder enige vorm van eerlijk proces vasthouden in de Evin Prison in Teheran?

Vraag 3

Wat is uw oordeel over het feit dat de Iranese autoriteiten de zogeheten «Anti-Narcotics Law» gebruiken om de doodstraf op te leggen aan gevangenen?

Vraag 4

Deelt u de mening dat deze situatie aanleiding moet zijn voor een intensiveren van de EU-inspanningen om het Iraanse regime onder druk te zetten vanwege de slechte mensenrechtensituatie in het land? Indien nee, waarom niet?

Vraag 5

Bent u bereid, gezien de ernst van deze situatie, tijdens de eerstvolgende Raad Buitenlandse Zaken van 15 oktober a.s. dit onderwerp en in het bijzonder het lot van deze elf gevangenen te bespreken met uw collega’s en bent u bereid de Kamer op korte termijn te informeren over uw inspanningen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Kent u het bericht over de arrestatie van twee Britse burgers in verband met mogelijke betrokkenheid bij de ontvoering van de Nederlandse fotojournalist Jeroen Oerlemans?1

Ja.

Vraag 2

Is er contact geweest tussen de Nederlandse en de Britse overheden over deze arrestatie en eventuele vervolgstappen die hieruit voort kunnen vloeien?

De dienst Nationale Recherche heeft na de ontvoering de aangifte en een verklaring van de heer Oerlemans opgenomen en verder onderzoek verricht. Bij de ontvoering was ook een Brits slachtoffer betrokken. De Britse politie is daarom ook een opsporingsonderzoek gestart. In verband hiermee is er contact geweest tussen de Nederlandse en de Britse opsporingsdiensten, waarbij informatie is uitgewisseld en afstemming heeft plaatsgevonden over de te nemen vervolgstappen. In onderling overleg is besloten om de resultaten van het Nederlandse onderzoek ter beschikking te stellen aan de Engelse autoriteiten en de resultaten van het Britse onderzoek af te wachten omdat dit meer aanknopingspunten biedt. De heer Oerlemans is hiervan op de hoogte gesteld.

Vraag 3

Wat kunt u zeggen over de betrokkenheid van het gearresteerde tweetal bij de ontvoering van Oerlemans?

Aangezien de aanhoudingen hebben plaatsgevonden op verzoek van de Britse autoriteiten en het onderzoek aldaar nog loopt kan ik hierover geen mededelingen doen.

Vraag 4

Is er inmiddels meer duidelijkheid over de betrokkenheid van de Turkse geheime dienst bij de vrijlating?2 Was er een verzoek tot geheimhouding tot de volgende dag, 27 juli, 12:00 van de Turkse geheime dienst? Zo ja, waarom had dit verzoek de Nederlandse overheid niet bereikt? Zo ja, waarom sprak u dan toch op 26 juli in Nieuwsuur over de vrijlating van Oerlemans?

Neen. Een dergelijk verzoek heeft de Nederlandse overheid niet ontvangen.

Vraag 5

Is er voor het interview in Nieuwsuur contact geweest tussen Oerlemans en de Nederlandse overheid, zodat de vrijlating met zekerheid kon worden vastgesteld? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welk moment? Wat was de inhoud van dit contact?

Op het moment van de Nieuwsuur-uitzending was betrokkene op Turks grondgebied en niet meer in handen van de gijzelhouders. De uitspraak over zijn vrijlating is gedaan op basis van de op dat moment beschikbare openbare en vertrouwelijke bronnen van onder meer de Nederlandse ambassade in Ankara, alsmede nationale en internationale contacten.

Vraag 6

Heeft er inmiddels een evaluatie plaatsgevonden naar aanleiding van de gebeurtenissen rond de vrijlating van Oerlemans? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat waren de belangrijkste lessen en tot welke wijziging van beleid leiden deze?

Er zijn meerdere momenten na de ontvoeringszaak geweest waarop de gang van zaken in deze ontvoeringszaak is besproken. Dit heeft niet geleid tot wijziging in het beleid.

Vraag 1

Kent u het bericht «Albanië kan kandidaat-lidstaat EU worden»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het advies van de Europese Commissie waarin staat dat Albanië klaar zou zijn voor het kandidaat-lidmaatschap van de Europese Unie volstrekt belachelijk is? Zo nee, waarom niet?

Ik verwijs naar de kabinetsappreciatie over het uitbreidingspakket van de Europese Commissie die op 26 oktober jl. aan de Voorzitter van de Tweede Kamer is verzonden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, mocht dit advies worden overgenomen, dit een vorm van enorme geldverspilling zal betekenen gezien de miljoenen die kandidaat-lidstaten als «pretoetredingssteun» vanuit Brussel ontvangen?

De steun die Albanië ontvangt uit de pre-accessiemiddelen van de EU houdt geen verband met een eventueel toekomstig besluit over het toekennen van kandidaat-lid status aan Albanië.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Albanië, een islamitisch land waarin corruptie en misdaad hoogtij vieren, in geen honderdduizend jaar zou mogen toetreden tot de Europese Unie, ook niet als kandidaat-lid? Zo nee, waarom niet?

Albanië heeft evenals de andere landen van de Westelijke Balkan sinds 1999 een lidmaatschapsperspectief. Indien deze landen voldoen aan alle strenge voorwaarden van het uitbreidingsproces, dan kunnen zij op termijn toetreden tot de EU.

Vraag 1

Kent u het bericht «Turkije zinkt weg in Syrische moeras»?1

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de gebruikte munitie bij de dodelijke aanval vanuit Syrië op Turkije van NAVO-makelij was? Indien neen, wat zijn dan de feiten?

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat het Syrische leger vrijwel uitsluitend Russisch oorlogsmateriaal gebruikt? Indien neen, wat zijn dan de feiten?

Vraag 4

Bent u ervan overtuigd dat de dodelijke aanval vanuit Syrië op Turkije afkomstig was van het Syrische regime? Indien ja, waarop is deze overtuiging precies gebaseerd? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 5

Bent u ervan overtuigd dat alle andere aanvallen vanuit Syrië op Turkije, zowel vóór als na het dodelijke incident, afkomstig waren van het Syrische regime? Indien ja, waarop is deze overtuiging precies gebaseerd? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat het van het allergrootste belang is dat er geen enkele onduidelijkheid bestaat over de afkomst van de aanvallen vanuit Syrië op Turkije voordat er een verdergaande militaire reactie op volgt, bijvoorbeeld in NAVO-verband? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 7

Bent u bekend met de uitlating van Bassam Imadi, lid van de Syrische Nationale Raad, dat de Turkse reactie op de aanvallen vanuit Syrië heeft geleid tot een «de-facto buffer zone»?2 Kunt u bevestigen dat er de facto een bufferzone is ontstaan aan de Turks-Syrische grens? Indien neen, wat zijn dan de feiten? Indien ja, acht u het creëren van een bufferzone door Turkije als een gevaarlijke, escalerende ontwikkeling? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 1

Kent u het bericht «Canada sluit ambassade in Iran en zet Iraanse diplomaten uit»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe kwalificeert u Canada’s besluit om Iran aan te merken als staatssponsor van terreur en grootste bedreiger van de wereldvrede op basis van de volgende feiten:

De zorgen van Canada over diverse aspecten van het Iraans buitenlands beleid, worden door het kabinet gedeeld.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het diplomatieke spoor met betrekking tot Iran een doodlopend spoor is gebleken en het nu meer dan ooit noodzakelijk is Iran te isoleren, daar zij het gewelddadige Syrische regime steunt, zelfs in VN-verband antisemitische toespraken houdt en haar nucleaire activiteiten ondanks alle diplomatieke druk een exorbitante vlucht hebben genomen?

Nederland maakt zich zorgen over Irans nucleaire programma, de mensenrechtensituatie en de negatieve rol van het land in de regio. Zo heb ik tijdens de AVVN in New York nog de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Salehi aangesproken op de steun die het land verleent aan het regime van Assad in Syrië en Hezbollah.
Het kabinet acht het belangrijk om een communicatiekanaal met de Iraanse regering open te houden. Via diplomatie en sancties oefent Nederland, bilateraal en als lid van de EU, maximale druk uit op het Iraanse regime om het beleid op bovenstaande gebieden te wijzigen. Het is nu niet het moment om te speculeren over andere opties, noch deze uit te sluiten. Diplomatieke betrekkingen stellen ons daarenboven in staat om de belangen van Nederlanders in Iran te behartigen.

Vraag 4

Bent u bereid in navolging van Canada de diplomatieke betrekkingen met Iran op te schorten en hier ook in EU-verband voor te pleiten? Zo nee, hoe kunt u dit rijmen met uw pleidooi in de EU om Hezbollah, de proxy van Iran, als terroristische groepering aan te merken als u Iran zelf niet als staatssponsor van terreur beschouwt en daar naar handelt?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Mocht u onverhoopt niet bereid zijn tot het opschorten van de diplomatieke betrekkingen met Iran, bent u dan wel bereid de diplomatieke betrekkingen met Iran tot een absoluut minimum te reduceren? Zo ja, wat gaat u doen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 3 en 4.

Vraag 6

Wilt u deze vragen voor 23 oktober 2012 12.00 uur beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Zijn de binnengekomen meldingen van een vermoeden van een misstand beoordeeld op strafwaardige handelingen volgens het protocol van het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS), zoals dat is toegezegd door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in oktober 2007 in antwoord op eerdere vragen van het lid Van Raak (SP) aan hem over de klokkenluidersregelingen bij de verschillende overheden (Ingezonden 18 september 2007)?1

Beoordeling heeft plaatsgevonden in lijn met het protocol van BIOS. Het protocol van BIOS is een richtlijn. Het ministerie van Buitenlandse Zaken hanteert een eigen onderzoeksprotocol dat daarvan is afgeleid. De procedure van het onderzoeksprotocol van BZ voorziet bij alle meldingen van integriteitschendingen in de beoordeling of er sprake is van strafwaardige handelingen.
Onderzoeken van Buitenlandse Zaken in dit kader, gebaseerd op het eigen protocol, zijn tot op heden in bezwaar- en beroepsprocedures altijd als zorgvuldig en proportioneel aangemerkt.

Vraag 2

Zo nee, hoe heeft u dan de feiten vastgesteld die leiden tot de conclusie dat de inhoud van de door u genoemde meldingen geen aanleiding gaf tot het bestempelen van het vermoeden van een misstand?

Zie antwoord op vraag 1.

Vraag 1

Kent u het bericht «VS waarschuwt voor Chinese telecomproducenten»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u signalen ontvangen dat deze -of andere- Chinese telecombedrijven een veiligheidsrisico vormen voor Nederland en kritische infrastructuur in Nederland? Ziet u risico’s en welke zijn dat?

Uit open en gesloten bronnen blijkt dat bepaalde Chinese- en andere netwerkapparatuur kwetsbaarheden kennen die het mogelijk maken om deze apparatuur op afstand over te nemen. Echter, in hoeverre hier sprake is van ontoereikende beveiliging dan wel van doelbewuste «backdoors» t.b.v. spionage is onderwerp van discussie. Vooralsnog is hier sprake van een voorstelbaar risico, maar zijn er geen directe aanwijzingen dat deze kwetsbaarheden daadwerkelijk worden gebruikt voor spionagedoeleinden. De inlichtingendiensten- en veiligheidsdiensten (AIVD en MIVD) blijven echter alert op alle signalen die veiligheidsrisico’s zouden kunnen vormen voor Nederland en haar vitale infrastructuur.
Reeds in 2010 heeft de AIVD in dit kader in de Kwetsbaarheidsanalyse Spionage (KWAS) aangegeven dat de AIVD sterke aanwijzingen heeft dat buitenlandse inlichtingendiensten interesse hebben in informatie op het Nederlandse telecomnetwerk. Communicatie en dataverkeer is van essentieel belang voor het ongehinderd functioneren van de Nederlandse maatschappij. De netwerken zijn dragers van grote hoeveelheden gegevens zoals telefonische verkeersgegevens en klantgegevens, maar ook gegevens van andere vitale sectoren zoals de energie- en bancaire sector. In de KWAS is benoemd dat inlichtingendiensten in staat zijn om hard- en software zo te manipuleren dat zij op afstand toegang krijgen tot de systemen. Gezien het belang om zowel de continuïteit van het netwerk als de integriteit van de gegevens op het netwerk te waarborgen, vraagt het bezit dan wel gebruik van onderdelen van telecomproducenten uit het buitenland extra aandacht.

Vraag 3

Welke stappen wilt u nemen om de veiligheidsrisico’s van overnames en samenwerkingen door Chinese telecomproducenten in Nederland in kaart te brengen?

Het is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven om mogelijke risico’s in de samenwerking met derden (ongeacht land van herkomst) te onderkennen en daarnaar te handelen. De inlichtingen- en veiligheidsdiensten volgen de ontwikkelingen omtrent de beveiligingsrisico’s die voortvloeien uit samenwerking met Chinese telecomproducenten nauwgezet. Indien mocht blijken dat er concrete aanwijzingen zijn dat Chinese telecomproducenten betrokken zijn bij inlichtingactiviteiten, dan zullen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten hierop acteren door de verantwoordelijke ministeries, defensie-orderbedrijven en bedrijven in vitale sectoren op de risico’s van deze samenwerking te wijzen.

Vraag 4

Is er reden tot zorg en bent u van plan opheldering te vragen aan KPN en andere genoemde bedrijven?

Op grond van de huidige informatie zijn er geen bewijzen dat kwetsbaarheden in Chinese telecomapparatuur daadwerkelijk gebruikt worden voor spionagedoeleinden. Dit neemt niet weg dat met bedrijven wordt gesproken over mogelijke kwetsbaarheden en de hieruit voortvloeiende beveiligingsrisico’s. Deze kwestie zal ook actief onder de aandacht worden gebracht van bedrijven.

Vraag 1

Kent u het bericht «VS waarschuwt voor Chinese telecomproducenten»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de conclusies in het rapport van de Amerikaanse overheidscommissie dat twee Chinese telecombedrijven niet te vertrouwen zijn vanwege de banden met de Chinese overheid en het Chinese leger en dat het beide bedrijven daarom verboden zou moeten worden Amerikaanse bedrijven over te nemen of samenwerkingen in de Verenigde Staten aan te gaan? Hoe beoordeelt u deze conclusies? Kunt u uw antwoord toelichten?

De berichtgeving hierover nemen wij serieus. Het rapport bestaat uit een openbaar en een niet-openbaar gedeelte. Het openbare deel vormt op zich geen aanleiding onze houding tegenover deze twee Chinese telecombedrijven bij te stellen. Er zijn hierin geen bewijzen gevonden dat de nationale veiligheid in het geding is en die om ingrijpen vragen. Wij hebben op dit moment nog niet de beschikking over het niet-openbare gedeelte van het rapport en kunnen de conclusies daaruit – en de onderbouwing daarvan – dus nog niet beoordelen. Mochten nieuwe gegevens daartoe aanleiding geven, dan zal een nadere afweging plaatsvinden.

Vraag 3

Welke gevolgen hebben deze bevindingen in het rapport voor de situatie in Nederland? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Heeft Nederland inzicht in de achtergrond van de Amerikaanse beschuldiging dat door Chinese telecombedrijven informatie wordt doorgesluisd aan China?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Is het waar dat de Chinese telecombedrijven die zijn beschuldigd van het doorsluizen van informatie aan China, ook in Nederland actief zijn? Indien ja, kunt u aangeven waar en hoe deze bedrijven precies actief zijn?

De bedrijven Huawei en ZTE zijn in Nederland actief. Sinds 2005 heeft Huawei kantoren in Nederland. In Amsterdam staat het Benelux hoofdkantoor en daar zijn ook het EU Supply Chain Center, EU Enterprise Business divisie, EU Spare Part Center, EU Software Center, en EU Account Service Center gevestigd. Verder is één van haar global holding bedrijven in Nederland geregistreerd. In 2011 heeft Huawei Benelux haar staf uitgebreid tot 350 man en heeft Huawei haar European Treasury Center in Nederland gevestigd.
Het bedrijf ZTE heeft in Nederland twee vestigingen, beide in Den Haag, te weten ZTE Netherlands B.V., een marketing en sales organisatie, en ZTE Coöperatief U.A., een holdingmaatschappij.

Vraag 6

Wat doet Nederland in het algemeen om het doorsluizen van informatie aan andere landen te voorkomen? Wat doet Nederland specifiek in het geval van de in het artikel genoemde Chinese telecombedrijven om het doorsluizen van informatie aan China te voorkomen? Kunt u uw antwoord toelichten?

De AIVD en de MIVD verrichten permanent onderzoek naar mogelijke inlichtingenactiviteiten van andere landen in Nederland. Het is bekend dat buitenlandse inlichtingendiensten proberen gevoelige politieke, militaire, technisch-wetenschappelijke en economische informatie te verkrijgen. Deze activiteiten kunnen de nationale veiligheid schade toebrengen. Reeds in het jaarverslag 2011 van de AIVD en MIVD is vermeld dat spionage zich in toenemende mate ook in het digitale domein afspeelt. De diensten spannen zich om die redenen in deze activiteiten tijdig te onderkennen, tegen te gaan en/of te voorkomen. Bovendien verhogen de AIVD en de MIVD het bewustzijn over spionagerisico’s door voorlichting te geven, waarbij wordt samengewerkt met het ministerie van Veiligheid en Justitie. Tot nu toe is niet vastgesteld dat netwerkapparatuur van de Chinese telecombedrijven daadwerkelijk wordt gebruikt voor Chinese inlichtingenactiviteiten in Nederland dan wel in andere landen.

Vraag 7

Bent u bereid de Verenigde Staten om medewerking te vragen bij het voorkomen dat Chinese telecombedrijven informatie doorsluizen aan China? Indien neen, waarom niet?

Tot nu toe is, zoals hiervoor reeds gesteld, niet vastgesteld dat netwerkapparatuur van de Chinese telecombedrijven daadwerkelijk wordt gebruikt voor Chinese inlichtingenactiviteiten in Nederland dan wel in andere landen. De Verenigde Staten zijn verzocht om het niet-openbare deel van het rapport met Nederland te delen. Op dit moment is er geen aanleiding om verdere medewerking te vragen. Mochten nieuwe gegevens daartoe aanleiding geven, dan zal een nadere afweging plaatsvinden.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden op eerdere vragen?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het beslist onwenselijk is dat Eritrese Nederlanders worden gechanteerd door het Eritrese consulaat om aan hun ongehoorde belastingverplichtingen te voldoen, omdat anders verdere dienstverlening wordt gestaakt?

Extraterritoriale belastingheffing aan eigen onderdanen en het onthouden van diensten of rechten bij uitblijven van betaling is niet strijdig met de Weense Conventies. Diplomatieke vertegenwoordigingen dienen zich echter wel te houden aan de wet- en regelgeving van de ontvangende staat. Het afdwingen van belastingbetaling door middel van afpersing en intimidatie is onacceptabel en strijdig met de Nederlandse wetgeving. Afpersing, intimidatie e.d. zijn misdrijven en als het vermoeden bestaat dat hiervan sprake is, wordt hiernaar onderzoek gedaan. Hiervoor is het van belang dat slachtoffers van strafbare feiten daarvan aangifte doen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, gezien uw beantwoording, internationaalrechtelijk gezien onderdanen in den vreemde betere bescherming verdienen dan sommige landen ze op dit moment geven? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid om in internationaal verband het initiatief te nemen tot een discussie over de rechten en plichten van onderdanen in den vreemde, resulterend in een internationaal verdrag?

Het bestaande internationale en nationale juridisch kader is toereikend om te reageren op eventuele onrechtmatige of onwenselijke Eritrese praktijken.
Zo bevat artikel 41, eerste lid van het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer (1961) de verplichting voor geprivilegieerden «de wetten en regelingen van de ontvangende staat te eerbiedigen». Als zij dat niet doen, kunnen zij hierop worden aangesproken. In het uiterste geval kan de ontvangende staat een diplomaat tot persona non grata verklaren, waarna deze diplomaat het land dient te verlaten.

Vraag 4

Bent u bereid om te onderzoeken of er daadwerkelijk sprake is van strijdigheid met paragraaf 5 van de Veiligheidsraadresolutie 1907 (2009)? Zo nee, waarom niet?

In haar rapport van 13 juli jl. trekt de VN Monitoring Group on Somalia and Eritrea niet de conclusie dat het innen van de 2% «Development and Rehabilitation» inkomensbelasting onder de Eritrese diaspora strijdig is met het wapenembargo.
De groep geeft aan dat het innen van aanvullende bijdragen specifiek voor de Eritrese defensiebegroting mogelijk strijdig is met paragraaf 5 van de desbetreffende Veiligheidsraadsresolutie 1907. Zoals aangegeven in de antwoorden op de eerdere Kamervragen deel ik deze beoordeling. Nader onderzoek is op dit moment niet aan de orde. Indien blijkt dat de Eritrese ambassade zich hieraan schuldig maakt zullen stappen worden genomen. Daar kan ik niet op vooruitlopen.

Vraag 5

Kunt u aangeven welke maatregelen zijn genomen door de in antwoord op vraag 7 genoemde EU-lidstaten en welke resultaten zij hebben opgeleverd? Lenen deze maatregelen zich voor toepassing in de Nederlandse rechtspraktijk?

Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hebben in 2011 de Eritrese overheid per note verbale opgedragen illegale activiteiten rond belastinginning stop te zetten. Zweden is in afwachting van justitieel onderzoek naar enkele aangiftes van afpersing. Afhankelijk van de uitkomst hiervan zullen vervolgmaatregelen worden bekeken. Frankrijk en Italië ondervinden geen problemen en nemen geen maatregelen. Canada heeft Eritrea te kennen gegeven zich het recht voor te behouden om de consul uit te zetten indien Eritrea zich niet strikt aan de nationale wet- en regelgeving houdt. Tevens is een politieonderzoek naar aanleiding van aangiftes gaande. Hierbij wil ik opmerken dat in Canada, anders dan in Nederland, gebruik werd gemaakt van formulieren waarop fondsenwerving voor de Eritrese defensiebegroting expliciet stond vermeld.
Gezien de afwezigheid van harde bewijzen is het moeilijk aan te geven of bovengenoemde maatregelen resultaten hebben opgeleverd.
Nederland heeft de Tijdelijk Zaakgelastigde ontboden en heeft Eritrea per note verbale duidelijk gemaakt dat het gebruik van afpersing en intimidatie bij belastinginning strijdig is met de Nederlandse wetgeving. Tevens is Eritrea gewezen op het huidige wapenembargo. Conform de toezegging in de eerdere Kamervragen heeft Nederland de kwestie in oktober jl. in EU-verband opgebracht. Hierbij is het belang benadrukt dat gelijke signalen worden afgegeven over onaanvaardbaarheid van afpersing rond belastingheffing en de mogelijke strijdigheid met het wapenembargo bij het innen van bijdragen voor de Eritrese defensiebegroting.

Vraag 6

Bent u bereid om de politie te vragen om een onderzoek te starten naar vermeende gevallen van intimidatie, afpersing, bedreiging en dwang? Bent u bereid om slachtoffers, onder de garantie van anonimiteit, op te roepen om naar voren te treden en aangifte te doen?

Zoals reeds aangegeven in de antwoorden op eerdere vragen zijn politie en Openbaar Ministerie (OM) voor het vaststellen of misdrijven als afpersingen en soortgelijke delicten aan de orde zijn, in belangrijke mate afhankelijk van aangifte en melding door de slachtoffers. Zodra er aangifte is gedaan zal de politie onder leiding van het OM daar onderzoek naar doen. Binnen de kaders van het recht op een eerlijk proces bestaan er mogelijkheden om onder voorwaarden de identiteit van een melder, aangever of getuigen af te schermen. Dit is onder andere geregeld in de «Handleiding opnemen (deels) anonieme aangifte/verklaring» van het OM. Op voorhand kan dan ook geen garantie worden gegeven dat slachtoffers anoniem aangifte kunnen doen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het weigeren van de toegang tot India van twee begeleiders van het Dendron college uit Horst (en daarmee indirect ook vier leerlingen), hoewel zij wel beschikten over een geldig visum voor toegang tot India?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid om aan de ambassadeur van India in Nederland opheldering te vragen waarom de visa, die door haar ambassade zijn afgegeven, niet erkend werden door de autoriteiten van India?

Desgevraagd meldt de Indiase ambassade bereid te zijn de begeleiders van het Dendron college uitleg te geven waarom zij, ondanks eerder in het bezit te zijn gesteld van een visum, niet zijn toegelaten tot India.

Vraag 3

Vindt u dat de reden die de ambassadeur en regering van India geven om deze mensen de toegang te weigeren, een geldige reden is?

Volgens internationaal recht hebben landen het soevereine recht vreemdelingen al dan niet toegang tot hun grondgebied te verschaffen.

Vraag 4

Bent u bereid de ambassadeur te vragen op welke manier de Indiase autoriteiten hun fout willen rechtzetten?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Egypt’s Copts to return to Sinai homes, says government»?1 Heeft u tevens kennisgenomen van de Amnesty-rapporten «Brutality unpunished and unchecked» en «Agents of repression»?2 Heeft u bovendien kennisgenomen van het artikel «Egypte laat christelijke kinderen vrij»?3

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat premier Qandil spreekt van een verhuizing uit vrije wil? Deelt u tevens de mening dat de Egyptische autoriteiten ernstige nalatigheid te verwijten is aangezien de gevluchte Koptische families niet of nauwelijks zijn beschermd en er geen serieus onderzoek is gepleegd naar de daders?

Vraag 3

Hoe verhouden de uitspraken van de minister van Immigratie, Integratie en Asiel, namelijk dat Kopten de mogelijkheid hebben om zich elders in Egypte te vestigen4, zich tot de uitspraken van premier Qandil? Ziet de minister van Immigratie, Integratie en Asiel aanleiding om zijn uitlatingen aangaande de binnenlandse vluchtmogelijkheden te herzien?

Vraag 4

Is het waar dat Koptische kinderen inmiddels zijn vrijgelaten vanwege hun leeftijd? Wat is er waar van berichten dat de ouders een verklaring hebben moeten ondertekenen dat de kinderen desondanks wel schuld bekennen? Is het waar dat onlangs een Koptische leraar is veroordeeld tot zes jaar cel voor het beledigen van Mohammed en de nieuwe president? Zo ja, heeft u tegen dit vonnis protest aangetekend en gevraagd om onmiddellijke vrijlating? Zo nee, waarom niet en bent u bereid dat alsnog te doen?

Vraag 5

Deelt u de mening dat de bevindingen van Amnesty International wederom aantonen dat het Egyptische regime zich nog altijd schuldig maakt aan structurele schendingen van de mensenrechten en dat de cultuur van straffeloosheid, onder meer bij schendingen door politie en het leger, nog altijd aan de orde van de dag is?

Vraag 6

Hoe verhouden de verslagen van oneerlijke processen van burgers voor militaire rechtbanken, zoals de vervolging van demonstranten naar aanleiding van de protesten van mei jl. in Abbaseya, zich tot uw uitspraken aangaande de beëindiging van berechting van burgers door militaire rechtbanken die u op 13 januari 2012 deed?5

Vraag 7

Hoe staat het met het justitieel onderzoek naar de Maspero-slachting? Bent u van mening dat er sprake is van een effectief en onafhankelijk onderzoek? Zo nee, welke initiatieven heeft u, al dan niet in samenwerking met uw Europese collega’s, genomen om een dergelijk onafhankelijk onderzoek te bewerkstelligen?

Vraag 8

Deelt u de mening dat de bovengenoemde voorbeelden en de bevindingen van Amnesty International aantonen dat er geen enkele aanleiding is om af te zien van het wapenexportverbod conform de motie Voordewind?6 Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Herinnert u zich dat u op 23 mei jl. met de Kamer sprak over onder andere het handelsakkoord tussen de Europese Unie (EU) met Colombia en Peru, waarbij met name werd gesproken over de relatie tussen de mensenrechtensituatie in Colombia en het vrijhandelsverdrag?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het belangrijk is om in het handelsakkoord met Colombia verplichtingen op te nemen aangaande de naleving van mensen- en vakbondsrechten, juist omdat in Colombia deze rechten regelmatig worden geschonden, bijvoorbeeld doordat mensen die een vakbond willen oprichten worden tegengewerkt en vakbondsleden regelmatig slachtoffer worden van geweld? Zo nee, waarom niet?1

Het is inderdaad belangrijk dat in het handelsakkoord met Colombia en Peru verplichtingen staan aangaande de naleving van mensen- en vakbondsrechten. Deze afspraken zijn vastgelegd in het akkoord in de vorm van een mensenrechtenbepaling en een volledig duurzaamheidshoofdstuk.

Vraag 3

Welke juridisch bindende verplichtingen zijn in het handelsakkoord opgenomen om mensen- en vakbondsrechten te garanderen? Bent u van mening dat opname van deze verplichtingen de rechten van Colombianen en Peruanen voldoende kan garanderen? Zo nee, waarom niet?

Het handelsakkoord en dus ook iedere individuele bepaling is juridisch bindend voor de partijen die het verdrag ratificeren. In het verdrag zijn afspraken opgenomen over de naleving van fundamentele mensenrechten en over de promotie en effectieve implementatie van internationaal erkende arbeidsstandaarden, zoals vastgelegd in de fundamentele conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Hiermee wordt een positieve bijdrage geleverd aan de verdere bevordering van de arbeidsrechten en mensenrechten in Colombia en Peru. Voor meer gedetailleerde uitleg over deze afspraken verwijs ik u naar de kamerbrief (Kamerstukken II 2010/2011, 21 501-02, nr. 1066) van 30 mei 2011 die hier specifiek op in gaat.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het noodzakelijk is niet alleen verplichtingen aangaande mensen- en vakbondsrechten in het handelsakkoord op te nemen, maar ook concrete monitoring- en sanctiemechanismen op te nemen, die het mogelijk maken om naleving van de verplichtingen af te dwingen en gebrekkige naleving te sanctioneren? Zo nee, waarom niet?

In elk handelsakkoord worden afspraken gemaakt over monitoring van het akkoord en de beslechting van geschillen in geval van niet-naleving. In het akkoord met Colombia en Peru is voor wat betreft mensen- en vakbondsrechten voorzien in een stevig monitoringsmechanisme en in een geschillenbeslechtingmechanisme voor alle kwesties die zich voordoen onder het duurzaamheidshoofdstuk (zoals niet naleving van de ILO-conventies). Voor de details van deze mechanismen verwijs ik wederom naar de hierboven genoemde kamerbrief van 30 mei 2011. Daarnaast geldt dat de mensenrechtenclausule is aangemerkt als een «essentieel element» van het akkoord. Dit houdt in dat, wanneer deze clausule door verdragspartijen wordt geschonden, één van de partijen in het uiterste geval het akkoord geheel of gedeeltelijk eenzijdig kan opschorten.

Vraag 5

Bent u bereid om over de mogelijkheden van opname van concrete monitoring- en sanctiemechanismen in het handelsakkoord tussen de EU en Colombia en Peru in gesprek te gaan met de Eurocommissaris voor Handel, Karel de Gucht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u de Kamer op de hoogte stellen van de uitkomsten van dit overleg?

Het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Colombia en Peru is in maart 2011 geparafeerd, in juni dit jaar getekend door de EU, zijn lidstaten, Colombia en Peru en zal binnenkort naar de kamer worden verzonden voor de parlementaire goedkeuring in het ratificatieproces. Alle partijen, waaronder Nederland, hebben met de ondertekening hun steun voor het akkoord uitgesproken.

Vraag 1

Kent u het artikel «Autoriteiten Servië verbieden Gay Pride en tegendemonstratie»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de breed gedragen weigering van de Servische autoriteiten om mee te werken aan organisatie en beveiliging van de Gay Pride?

Ik betreur dat de Pride Parade van zaterdag 6 oktober in Belgrado is afgelast. De Servische autoriteiten besloten hiertoe in verband met de veiligheid van de deelnemers. Servië moet meer doen om de rechten van seksuele minderheden te beschermen. Ik beschouw de afgelasting van de Pride Parade als een gemiste kans.

Vraag 3

Is er sinds de eerdere vragen over dit onderwerp2 vooruitgang geboekt op het gebied van de mensenrechtenbescherming van seksuele minderheden in Servië?

De maatschappelijke acceptatie van seksuele minderheden is laag en er bestaat onder de bevolking van Servië weinig steun voor de Gay Pride, die door velen als provocatief wordt ervaren. De Europese Commissie publiceerde op 10 oktober 2012 haar voortgangsrapport over Servië, waarin zij constateert dat de nieuwe Servische regering tot dusverre geen initiatieven heeft genomen om de maatschappelijke acceptatie van de LGBT-gemeenschap te bevorderen. Zoals ik diezelfde dag in het Algemeen Overleg met uw Kamer over de Raad Buitenlandse Zaken heb aangegeven, deel ik de zorgen van Kamerleden over de LGBT-rechten in (onder andere) Servië.

Vraag 4

Zult u er wederom bij uw Servische collega’s op aandringen dat (seksuele) minderheden worden beschermd?

Ja. In het afgelopen jaar (sinds de afgelasting van de Gay Pride in 2011) heb ik net als vorig jaar Servische bewindspersonen hierop aangesproken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat er geen verdere stappen genomen moeten worden in het toetredingsproces van Servië tot de Europese Unie zonder duidelijke vooruitgang op het gebied van mensenrechtenbescherming voor (seksuele) minderheden?

Het waarborgen van de rechten van minderheden, waaronder seksuele minderheden, vormt een integraal onderdeel van de politieke Kopenhagen-criteria van de Europese Unie. Nederland heeft daags na de aankondiging van de Servische autoriteiten dat de Gay Pride geen doorgang zou vinden, hierover in EU-kader zijn teleurstelling geuit. Ik zie er in de Raad van Ministers van de Europese Unie op toe dat de bescherming en bevordering van de rechten van minderheden worden meegewogen in de besluitvorming over verdere stappen van Servië in het EU-toetredingsproces.

Vraag 6

Welke rol gaat het wederom verbieden van de Gay Pride in Servië voor u spelen in het nemen van verdere stappen in het toetredingsproces?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met de openbare brief van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) en the International Commission of Jurists (ICJ) van 21 september jl. gericht aan de president van de VN-mensenrechtenraad over het VN-mensenrechtenexamen?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de verklaring voor het feit dat bij de consultatie ten behoeve van het mensenrechtenexamen Nederland niet gekozen heeft om het maatschappelijk middenveld (o.a. ngo’s) tijdig te betrekken bij de inhoud van de te leveren informatie voor de UPR?

Bij het UPR-proces betrokken non-gouvernementele organisaties (NGO’s) en instellingen die de bescherming van de mensenrechten (mede) tot hun taak hebben, zijn twee maal geconsulteerd tijdens de voorbereiding van het nationaal rapport. De inbreng van deze organisaties en instellingen is hierin verwerkt. Genoemde organisaties hebben bovendien schaduwrapportages in kunnen dienen. Tevens is de UPR-voorbereiding met hen schriftelijk geëvalueerd. Omdat de afweging om aanbevelingen wel of niet aan te nemen een verantwoordelijkheid van de regering is, zijn bij de voorbereiding van de kabinetsreactie op de gedane aanbevelingen deze organisaties niet geconsulteerd. Overigens hebben de organisaties en instellingen zelf niet de wens uitgesproken geconsulteerd te willen worden in deze fase. De regering vindt het van groot belang NGO’s nauw te betrekken bij de UPR-cyclus.

Vraag 3

Deelt u de mening dat juist de consultatie van het maatschappelijk middenveld bij de totstandkoming en de implementatie van de aanbevelingen in de UPR kan bijdragen aan het op correcte wijze in kaart brengen van het Nederlandse mensenrechtenbeleid? Indien nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 4

Bent u bereid bij toekomstige UPR’s het maatschappelijk middenveld tijdig en zo breed mogelijk te betrekken, zoals vermeld staat in VN Resolutie 5/1 van de Mensenrechtenraad?2

Ja. Naar mijn mening is dit ook tijdens deze UPR-cyclus in voldoende mate gebeurd.

Vraag 5

Bent u bereid de Kamer per brief te informeren over de stand van zaken van het Human Rights Action Plan, waarover de permanente vertegenwoordiger van Nederland bij de VN in zijn slotverklaring over de UPR stelt dat het «in the pipeline is», met daarin een uitgewerkt tijdpad en een overzicht van de betrokken ministeries? Indien nee, waarom niet?3

Nederland heeft in de reactie op de aanbevelingen aangegeven dat het nut en de toegevoegde waarde van een dergelijke nationaal actieplan wordt onderzocht in het licht van de ontwikkeling van de werkrelatie met het College voor de Rechten van de Mens. Uw Kamer zal hierover door mijn ambtgenoot van BZK op de hoogte worden gehouden.

Vraag 6

Wat is de verklaring voor het feit dat Nederland mensenrechteneducatie niet formeel wil toevoegen aan het curriculum (aanbeveling 98.33) ondanks dat onder andere het Comité voor de Rechten van het Kind dit aanbeveelt?4

Zowel in de kerndoelen voor het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs als in een aantal examenprogramma’s voor het voortgezet onderwijs is een relatie gelegd met het thema mensenrechten. In kerndoel 47 van het voortgezet onderwijs wordt expliciet naar mensenrechten verwezen. In het primair onderwijs wordt deze relatie impliciet gelegd in de kerndoelen die gaan over «mens en samenleving». Ditzelfde geldt voor de wettelijke opdracht aan scholen om actief burgerschap en sociale integratie onder hun leerlingen te bevorderen. Scholen hebben de opdracht om hieraan zelf invulling geven.
De Inspectie van het Onderwijs heeft in haar jaarrapportages geconstateerd dat scholen invulling geven aan de burgerschapsopdracht. De Inspectie is wel van oordeel dat er meer samenhang kan worden aangebracht in het burgerschapsaanbod. Aan de Onderwijsraad is in 2011 gevraagd te adviseren over de vraag hoe scholen ondersteund kunnen worden bij het uitvoeren van hun burgerschapsopdracht. De Raad is nadrukkelijk gevraagd de positie van mensenrechteneducatie in het onderwijs te bezien. Recent heeft hij een advies hierover uitgebracht. De Raad pleit niet om mensenrechteneducatie in de kerndoelen voor het primair en voortgezet onderwijs op te nemen. Zoals aan uw Kamer is gemeld, zal de beleidsreactie op het advies van de Onderwijsraad worden overgelaten aan het volgende Kabinet. (TK 33 000 VIII, nr. 227 d.d. 28-08-2012).

Vraag 7

Wat zijn de exacte obstakels waarom Nederland niet overgaat tot een volledige ratificatie van het Optionele Protocol bij het Internationale Verdrag omtrent economische, sociale en culturele rechten (OP-IVESCR; aanbeveling 98.15)?

Een individueel klachtrecht bij economische, sociale en culturele rechten is op internationaal niveau een noviteit. De gevolgen van zo'n klachtrecht zijn dan ook nog met veel onzekerheden omgeven. De regering heeft met name aarzelingen over de vraag hoe beslissingen van het Comité inzake Economische, Sociale en Culturele rechten, dat op grond van het Facultatief Protocol zal worden belast met de behandeling van klachten, zullen doorwerken in het nationaal recht. Deze aarzelingen leven overigens bij veel landen, waaronder diverse EU-lidstaten. De regering geeft er de voorkeur aan eerst verdere ontwikkelingen af te wachten in de jurisprudentie van het ESC-comité.

Vraag 8

Kunt u toelichten waarom Nederland aanbeveling 98.51, waarin gepleit wordt voor een nationaal actieplan om discriminatie tegen te gaan, niet overneemt?

Aanbeveling 98.51 wordt reeds uitgevoerd. Op 13 september 2010 heeft de regering het actieprogramma «Bestrijding van discriminatie» naar de Tweede Kamer gestuurd (TK, 2009–2010, 32 123 VII, nr. 74). Aan dit programma wordt momenteel uitvoering gegeven. Op 7 juli 2011 is de Kamer geïnformeerd over aanscherpingsmaatregelen in de brief «Aanscherping bestrijding discriminatie» (TK, 2010–2011, 30 950, nr. 34). Vanaf dit najaar wordt de Kamer jaarlijks geïnformeerd over de voortgang.

Vraag 9

Deelt u de mening dat de UPR publicitaire aandacht verdient? Indien ja, bent u bereid om in de toekomst meer publicitaire aandacht te geven aan de UPR? Indien nee, waarom niet?

De UPR heeft aandacht gekregen naar aanleiding van de openbare zitting in de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties en door het versturen van het rapport aan de Tweede Kamer. Verschillende NGO’s en het toen nog in oprichting zijnde College voor de Rechten van de Mens hebben tevens aandacht voor het mensenrechtenexamen gevraagd.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Nederlandse abortusboot naar Marokko»1 en «Marokko niet blij met abortusboot»?2 Wat is uw oordeel over deze berichten?1

Ja, ik ken de berichten. Women on Waves (WoW) is op uitnodiging van de organisatie MALI (Mouvement Alternative pour les Libertés Individuelles) naar Marokko gegaan om daar aandacht te vragen voor het belang van legale en veilige abortus. Het staat WoW vrij hierop in te gaan.

Vraag 2

Riskeren vrouwen die de abortusboot bezoeken strafrechtelijke vervolging bij terugkomst aan wal? Zijn de medewerkers van de boot daarvan op de hoogte, en stellen zij de eventuele bezoekers van de boot op de hoogte van het risico van eventuele vervolging? Bent u bereid de initiatiefnemers van de abortusboot hierop aan te spreken, en aan te dringen van het bezoek naar Marokko af te zien? Zo nee, waarom niet? Is op regeringsniveau contact geweest tussen

Abortus is bij wet verboden in Marokko. WoW geeft op hun website aan zeer goed van deze situatie op de hoogte te zijn. De actie van WoW is een privaat initiatief en daarmee heb ik geen directe bemoeienis. Mijn verantwoordelijkheid ligt bij de Wet afbreking zwangerschap (Waz) en de vergunning die in dat kader aan WoW is verstrekt in 2008.

Vraag 3

Nederland en Marokko over het geplande bezoek? Zo nee, gaat dit nog gebeuren? Zo ja, kunt u ons informeren over de inhoud van die gesprekken? Wordt de mobiele kliniek meegenomen naar Marokko? Zo ja, op welke wijze wordt gegarandeerd dat Women on Waves zich aan de wet- en regelgeving houdt, en zich dus ook houdt aan de beraadtermijn van vijf dagen en andere zorgvuldigheidseisen, zoals het aanbieden van alternatieven?

Tijdens het bezoek hebben de Marokkaanse autoriteiten kort contact gezocht met de Nederlandse ambassadeur in Rabat. Daarbij heeft het Marokkaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken aangegeven dat Marokko dit als een particulier initiatief van een NGO beschouwt, en dat Marokko begrijpt dat de Nederlandse regering hiermee geen bemoeienis heeft.
Het staat WoW vrij naar Marokko te gaan voor het geven van voorlichting en het onder de aandacht brengen van het belang van legale, veilige abortus. Voor wat betreft het kunnen doen van zwangerschapsafbrekingen valt WoW, indien zij buiten de territoriale wateren van Marokko behandelingen uitvoert, gelet op de Nederlandse vlagvoering onder de Nederlandse jurisdictie. WoW moet dus voldoen aan de in Nederland geldende regels voor zwangerschapsafbrekingen.
Dat betekent voor WoW dat zij moet voldoen aan de eisen die in de aan hen verstrekte Waz-vergunning van 24 november 2008 staan vermeld. Hierin staat ondermeer dat wanneer WoW actie gaat voeren waarin zij voornemens is abortussen te verrichten in een nieuw aangeschafte mobiele kliniek, zij aan de Minister van VWS een tijdelijke vergunning moet aanvragen voor deze actie. Daarnaast moet worden beoordeeld of aan alle eisen die nodig zijn voor een verantwoorde abortus wordt voldaan. Dat behelst onder meer een toetsing door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op de medische zorgvuldigheidseisen. WoW heeft de tijdelijke vergunning echter niet aangevraagd. De IGZ heeft WoW tot twee maal toe hierop gewezen. De brieven van de IGZ zijn als bijlage bijgevoegd.

Vraag 4

Welke vergunningen heeft de stichting Women on Waves op dit moment? Kan verzekerd worden dat geen activiteiten worden verricht die buiten de zorgvuldigheidskaders van de Wet afbreking zwangerschap vallen? Op welke wijze ziet de Inspectie daarop toe?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Kunt u een overzicht geven van de activiteiten van «Women on Waves» van de afgelopen 5 jaar?

Bij de Minister van VWS is bekend dat WoW in oktober 2008 actie heeft gevoerd in Spanje. Verder is er gewerkt aan de «safe abortion hotline». Hier kunnen vrouwen via internet informatie krijgen over veilige abortus. Daarnaast is WoW betrokken geweest bij diverse kunstprojecten die als boodschap uitdragen dat vrouwen baas zijn over hun eigen lichaam en recht hebben op toegang tot informatie over veilige abortus. Dit overzicht beslaat de activiteiten die bekend zijn uit openbare bron. Voor een volledig overzicht verwijzen wij u naar deze organisatie zelf.

Vraag 6

Wordt er op enigerlei wijze subsidie verstrekt aan de stichting Women on Waves?

De stichting Women on Waves krijgt geen subsidie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, noch van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Of zij op enige andere wijze subsidie ontvangen is mij niet bekend.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de inhoud van het rapport «Living under drones, Death, injury, and trauma to civilians from US drone practices in Pakistan»?1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat de regering van de Verenigde Staten beweert dat het aantal burgerdoden in Pakistan door toedoen van gewapende aanvallen met drones (met name in de Federally Administered Tribal Areas) tijdens het presidentschap van Barack Obama zeer laag is en dat dit aantal zich in de «single digits» zou bevinden?2 Indien neen, wat is u hier dan over bekend?

De Amerikaanse regering benadrukt dat de inzet van drones gebonden is aan strikte voorwaarden en dat alle mogelijke voorzorgsmaatregelen worden genomen om burgerslachtoffers te voorkomen. De VS onderkent dat ondanks deze voorzorgsmaatregelen in een aantal gevallen toch onschuldige bijstanders zijn gedood en heeft daar spijt over betuigd. De VS noemt geen getallen, maar geeft wel aan dat het een beperkt en afnemend aantal betreft.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de regering van de Verenigde Staten «in effect counts all military-age males in a strike zone as combatants (…) unless there is explicit intelligence posthumously proving them innocent»?3 Indien neen, wat is dan de door de regering van de Verenigde Staten gehanteerde definitie voor het tellen van gedode militanten als gevolg van drone aanvallen in Pakistan? Kunt u uw antwoord toelichten?

De VS doet geen mededelingen over de wijze waarop wordt vastgesteld of, en zo ja, hoeveel militanten en/of burgers zijn gedood als gevolg van de inzet van drones. Ik ben voorstander van meer openheid over dergelijke aanvallen.

Vraag 4

Hoe vaak heeft de regering van de Verenigde Staten de term gedode «strijder» voor een omgekomen individu door een drone aanval in Pakistan achteraf gewijzigd in de term gedode «burger»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u ermee bekend dat de auteurs van het rapport van de twee gerespecteerde universiteiten Stanford Law School en NYU School of Law de cijfers van The Bureau of Investigative Journalism als betrouwbaarste bron over (burger)doden in Pakistan als gevolg van Amerikaanse drone aanvallen beschouwen? Bent u er verder mee bekend dat midden september The Bureau of Investigative Journalism ervan uitging dat 2562-3325 personen in Pakistan zijn omgekomen door de Amerikaanse aanvallen, van wie 474-881 burgers, waarvan 176 kinderen?4 Deelt u de conclusie uit het rapport dat «the numbers of civilians killed are undoubtedly far higher than the few claimed by US officials»?5 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Er is onvoldoende informatie beschikbaar over de methodes van het Bureau of Investigative Journalism en andere organisaties die cijfers publiceren over de inzet van drones om dit betrouwbaarheidsoordeel te onderschrijven. Om dezelfde redenen kan geen oordeel geveld worden over de conclusie dat het aantal burgerslachtoffers in realiteit hoger is dan de VS aangeeft.

Vraag 6

Acht u, net als het rapport, de cijfers van The Bureau of Investigative Journalism als betrouwbaarste bron over (burger)doden in Pakistan als gevolg van Amerikaanse drone aanvallen? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Heeft u verder kennisgenomen van het artikel over burgerdoden door drone aanvallen in Pakistan van onderzoeksjournalist Gareth Porter die stelt dat «the majority of the deaths in the drone war in Pakistan have been civilian noncombatants – not «militants»»?6 Hoe beoordeelt u de resultaten van het onderzoek in dit artikel? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja. Er is onvoldoende informatie over specifieke gevallen beschikbaar om vast te kunnen stellen of deze bewering juist is. Zoals eerder gesteld zou ik meer transparantie over deze aanvallen verwelkomen.

Vraag 8

Is het waar dat, zoals het rapport concludeert, de Amerikaanse autoriteiten – anders dan in bijvoorbeeld Afghanistan – «have not made any coordinated effort to provide compensation to strike victims in Pakistan»?7 Indien neen, wat zijn dan de feiten? Bent u van mening dat de verantwoordelijken voor de drone aanvallen, in dit geval de Amerikaanse autoriteiten, behoren te compenseren voor geleden verlies? Indien neen, waarom niet? Indien ja, bent u bereid hier bij uw Amerikaanse collega’s op aan te dringen? Indien neen, waarom niet?

De vraag of compensatie al dan niet aan de orde is, hangt mede samen met de rechtmatigheid van een aanval. De VS is van mening dat de uitgevoerde aanvallen binnen de kaders van het internationaal recht vallen. Het is vervolgens aan de VS om af te wegen of men al dan niet tot compensatie wenst over te gaan.
Zoals aangegeven doet de VS geen mededelingen over de precieze afwegingen die gemaakt worden en is het derhalve niet mogelijk om een oordeel te vellen over de rechtmatigheid van individuele drone aanvallen.

Vraag 9

Bent u verder bereid om bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op meer openheid over burgerslachtoffers die het gevolg zijn van Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan? Indien neen, waarom niet? Indien ja, kunt u aangeven hoe u hier bij uw Amerikaanse collega’s op gaat aandringen?

De Amerikaanse regering heeft in 2012 op verschillende momenten een toelichting gegeven op de manier waarop drones worden ingezet in Pakistan en andere operatiegebieden. De inspanningen van de VS om burgerslachtoffers te voorkomen vormden een centraal onderdeel van de boodschap, alsook de bereidheid transparantie te betrachten waar mogelijk. De VS is zich in toenemende mate bewust van het belang openheid te betrachten over de besluitvorming rondom en de effecten van de inzet van drones. In EU-verband is richting VS onlangs opnieuw het belang van versterkte transparantie benadrukt.

Vraag 10

Bent u verder bekend met de vele en grote andere nadelige gevolgen voor burgers en de samenleving in Pakistan van drone aanvallen, waaronder: vele honderden gewonden; grote angst voor het helpen van gewonden na een eerste drone aanslag aangezien er vaak een tweede aanslag op volgt; inperking van de hulpverlening na een eerste aanval; grote economische problemen voor gezinnen die door drone aanvallen vaak een kostwinner verliezen; grote schade aan bezittingen; kinderen die van school gehaald worden; grote medische problemen en hoge medische kosten; grote toename van psychische klachten, waaronder angst, stress en PTSS; verstoring van het openbare leven omdat mensen niet meer samen durven te komen, waaronder tijdens begrafenissen; schade voor regionale economische ontwikkeling; ondermijning van de tradities en gebruiken; en grote toename van wantrouwen in de samenleving, vooral vanwege de vermeende aanwezigheid van informanten?8

De Nederlandse regering is begaan met de Pakistaanse bevolking waarvan een groot deel gebukt gaat onder voortdurende onveiligheid. De oorzaak daarvan ligt vooraleerst bij het gewelddadige optreden van terroristische groeperingen.

Vraag 11

Hoe beoordeelt u, gezien de vele burgerdoden en gewonden als gevolg van de Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan en daarnaast de hierboven genoemde vele en grote andere gevolgen voor individuen en de samenleving, de proportionaliteit van de drone aanvallen? Acht u het aangedane leed onder de burgerbevolking door de drone aanvallen in Pakistan «excessive in relation to the concrete and direct military advantage anticipated» en daarmee in strijd met het oorlogsrecht?9 Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Een gefundeerd oordeel over de proportionaliteit van de inzet van drones kan alleen worden gegeven op basis van specifieke informatie over de feiten en omstandigheden van aanvallen.

Vraag 12

Is het u bekend, zoals het rapport concludeert, dat naast veel burgers de «vast majority of the «militants» targeted have been low-level insurgents, killed in circumstances where there is little or no public evidence that they had the means or access to pose a serious threat to the US»? Is u verder bekend dat één van de berekeningen met betrekking tot dit onderwerp concludeert dat slechts 2 procent van alle doden militantenleiders waren?10 Kunt u bevestigen dat naast veel burgerdoden overwegend «low level» militantenleiders doelwit zijn van de drone aanslagen in plaats van «high level» militantenleiders? Indien neen, wat is dan uw informatie hierover?

Ik ben bekend met de conclusies en statistische inschattingen uit het rapport onder referte, maar kan deze niet bevestigen. Ik verwijs hierbij naar mijn antwoorden op vraag 4 t/m 6.

Vraag 13

Bent u bekend met de conclusies in het rapport dat «there is strong evidence to suggest that US drone strikes have facilitated recruitment to violent non-state armed groups, and motivate attacks against both US military and civilian targets» en dat «this report presents evidence of the damaging and counterproductive effects of current US drone strike policies»?11 Bent u verder bekend met de opiniepeiling, die in 2012 in Pakistan werd gehouden, die concludeert dat «only 17% of Pakistanis supported drone strikes. And remarkably, among those who professed to know a lot or a little about drones, 97% considered drone strikes bad policy»?12 Deelt u de mening dat de drone aanvallen een escalerend effect hebben op de bevolking van Pakistan en een verklaring kunnen zijn voor het massale afkeer van de Pakistaanse bevolking tegen deze oorlogvoering? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

In de gebieden waar drones worden ingezet leeft de bevolking in een voortdurende situatie van conflict en onveiligheid. De activiteiten van terroristische bewegingen vormen daarvoor de belangrijkste oorzaak. Daarnaast zijn de operaties tegen deze bewegingen door het Pakistaanse leger en de inzet van drones onderdeel van het conflict en dragen vanuit dat perspectief bij aan de gevoelde onveiligheid onder de bevolking. Er kan derhalve niet gesteld worden dat de inzet van drones als zodanig contraproductief is. Dat neemt niet weg dat er gestreefd zou moeten worden naar een structurele oplossing van de problematiek in Pakistan om een duurzaam veilige situatie voor de bevolking te creëren. Voor stabiliteit en ontwikkeling op langere termijn kunnen alleen een politiek proces en continue inspanningen op het terrein van veiligheid, rechtsorde, democratie en economie uitkomst bieden.

Vraag 14

Deelt u, afgaande op de bevindingen uit het rapport, de mening dat het Amerikaanse beleid van drone aanvallen in Pakistan contraproductief is? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 13.

Vraag 15

Bent u tenslotte bereid, vanwege het grote leed dat het gevolg is van de Amerikaanse drone aanvallen in Pakistan voor burgers – het rapport concludeert dat de het Amerikaanse drone beleid «terrorizes men, women, and children» -13 om bij uw Amerikaanse collega’s aan te dringen op een moratorium op het uitvoeren van drone aanvallen in Pakistan? Indien neen, waarom niet? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. Ik verwijs daarbij naar mijn antwoorden op bovenstaande vragen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Reken op jezelf»?1

Jaarlijks hebben het departement en de buitenlandse posten meer dan 500 000 klantencontacten. BZ heeft in 2011 1305 klachten ontvangen; dat is 0.25% van alle klantencontacten. Dit is een daling van 13% ten opzichte van het jaar ervoor (1500). De klachten hadden betrekking op verschillende categorieën, o.a. visum- en MVV-procedures (669), legalisatie en verificatie van documenten (58), afgifte van paspoorten en andere reisdocumenten, notariaat, burgerlijke stand, naturalisatie en internationale rechtshulp (245), hulpverzoeken van en bijstandverlening aan Nederlanders in het buitenland, inclusief klachten over gedetineerdenbegeleiding (48). Visum- en MVV-procedures van niet-Nederlanders leveren verhoudingsgewijs veel klachten op. Dit betreft slechts 1.5 promille van de 473 000 visumaanvragen.

Vraag 2

Kunt u een overzicht (vanaf 1 januari 2011) geven van het aantal, de aard en de inhoud van de klachten over de wijze van behandeling van Nederlanders die in het buitenland de hulp wilden inroepen van de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigers en hoe deze klachten zijn afgehandeld? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat wordt er gedaan om een humane en begripvolle bejegening door de Nederlandse diplomaten van in nood verkerende Nederlanders in het buitenland te waarborgen? Wordt de kwaliteit hiervan door u regelmatig onderzocht? Zo ja, op welke manier? Zo neen, waarom niet?

Consulaire bijstand is een kerntaak van het ministerie en van de posten in het buitenland. De Nederlandse overheid concentreert zich bij consulaire bijstandsverlening in eerste instantie op bijstand aan Nederlanders in extreme noodsituaties of bijzonder schrijnende gevallen. De Nederlandse wet kent overigens geen juridisch afdwingbaar recht op consulaire bijstand en bescherming.
De kwaliteit van de consulaire hulp (waaronder de gedetineerdenbegeleiding) aan Nederlanders in het buitenland wordt regelmatig onderzocht. De IOB heeft in opdracht van het ministerie de consulaire dienstverlening over de periode 2007–2010 doorgelicht. In 2012 is door het Instituut Clingendael een seminar georganiseerd, mede over de eigen verantwoordelijkheid van Nederlanders die zich in het buitenland bevinden. In 2013 zal a.h.v. geschikte instrumenten de klanttevredenheid van consulaire dienstverlening gemeten worden.

Vraag 4

Worden er door u «mystery guests» ingezet om de wijze van bejegening door diplomaten of posten waarover opvallend veel klachten binnenkomen, te onderzoeken? Zo ja, wat zijn de resultaten? Zo neen, waarom niet?

De inzet van «mystery guests» wordt overwogen.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoord op de vragen van het lid El Fassed, waarin u schrijft dat er geen rol voor Nederland is weggelegd in de kwestie van uitlevering van Assange door het Verenigd Koninkrijk aan Zweden?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat er geen formele aanklacht tegen Assange bestaat in deze zaak en dat de Zweedse aanklager hem alleen wil ondervragen?2

Ja.

Vraag 3

Is het waar dat de Zweedse regering niet bereid is om Assange in het Verenigd Koninkrijk te ondervragen of te garanderen dat Assange niet wordt uitgeleverd aan de VS in verband met zijn Wikileaks activiteiten?3

De Zweedse openbare aanklager acht het voor het doel van het vooronderzoek noodzakelijk om de heer Assange in Zweden te kunnen ondervragen.
De Zweedse wet voorziet niet in de mogelijkheid van een vooraf af te geven garantie tegen uitlevering. De Zweedse wet kent waarborgen op het gebied van uitlevering aan landen waar de persoon in kwestie het risico loopt op schending van zijn of haar mensenrechten.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, als de Zweedse regering niet bereid is tot bovengenoemde oplossingen, er een rol is weggelegd voor Nederland, als de bakermat van het internationaal recht, om een oplossing te bieden voor deze internationale impasse, bijvoorbeeld door Assange op Nederlands grondgebied te laten ondervragen?

Nee, dit betreft een zaak tussen het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Er is geen reden te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de rechtsgang in deze landen.

Vraag 5

Bent u bereid om Nederlandse hulp te bieden om naar deze of andere oplossingen te zoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met de NAVO oefening Steadfast Noon?1 Hoe vaak vindt deze oefening plaats? Welke NAVO lidstaten doen er aan mee?

Op basis van internationale afspraken worden hierover geen mededelingen gedaan.

Vraag 2

Is het waar dat Nederland van 15-26 oktober gaat meedoen met deze oefening op Buchel luchtmachtbasis in Duitsland?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat deze oefening bedoeld is om de procedures voor de inzet van tactische kernwapens na te bootsen? Zo ja, voor welke nucleaire missie wordt er geoefend? Zo nee, waartoe dient de oefening?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat dit soort oefeningen strijdig is met het Nederlandse beleid, gericht op nucleaire ontwapening? Deelt u verder de mening dat dergelijke oefeningen een verkeerd signaal afgeven naar landen die misschien het bezit van kernwapens nastreven?

De collectieve verdediging van het bondgenootschappelijk grondgebied berust op een combinatie van verschillende eenheden en diverse capaciteiten. De Navo-lidstaten beoefenen op generieke wijze alle taken die bij de verdediging van het bondgenootschap horen.
De Deterrence and Defence Posture Review van de Navo, die tijdens de recente Navo top in Chicago is vastgesteld, bevestigt wat eerder in het Strategisch Concept is vastgelegd. De Navo blijft enerzijds een nucleaire alliantie zolang in de wereld kernwapens bestaan en streeft er anderzijds uitdrukkelijk naar de omstandigheden te scheppen voor een wereld zonder nucleaire wapens, in overeenstemming met de doelstellingen van het Non Proliferatie Verdrag (NPV). Dit laatste zal echter niet op korte termijn bereikbaar zijn, maar stap voor stap, fase na fase. De Navo onderstreept, mede op aandringen van Nederland, het belang van negatieve veiligheidsgaranties van de Navo-kernwapenstaten als vertrouwenwekkende maatregel. Er is vastgelegd dat de negatieve veiligheidsgaranties van individuele kernwapenstaten ook gelden voor de aan Navo toegewezen nucleaire wapens. Tevens is vastgelegd dat met Rusland zal worden gesproken over wederzijdse transparantie op het gebied van niet-strategische kernwapens in Europa. Reciprociteit met Rusland is een voorwaarde voor aanpassingen in het niet-strategisch kernwapenarsenaal van de Navo. Het kabinet is ook verheugd over de steun die in de Posture Review wordt uitgesproken voor verdere inspanningen van de Verenigde Staten en de Russische Federatie om de strategische stabiliteit te bevorderen, de transparantie te vergroten en de aantallen nucleaire wapens te verminderen.

Vraag 5

Bent u bereid om deelname van Nederland aan deze oefeningen te staken? Zo nee, waarom niet? Non-Strategic Nuclear Weapons – Hans Kristensen Federation of American Scientists May 2012 pag 22–2

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Kent u de berichtgeving over de celstraf die is toegekend aan drie Vietnamese bloggers?1

Vraag 2

Wat is uw reactie op het feit dat deze drie bloggers tot 12 jaar in de cel moeten zitten omdat ze kritiek hebben geleverd op de Vietnamese regering?

Vraag 3

Kunt u toelichten of er meer leden van de Club for Free Journalists hetzelfde lot boven het hoofd hangt? Indien ja, bent u bereid een zeer duidelijk protest aan te tekenen tegen deze gang van zaken?

Vraag 4

Bent u bereid om op bilateraal en EU-niveau de Vietnamese autoriteiten aan te spreken op het gegeven dat deze arrestaties absoluut in strijd zijn met de internationale verplichtingen die Vietnam is aangegaan op het gebied van mensenrechten? Indien ja, bent u bereid om de Kamer te informeren over uw inspanningen?