Vraag 1

Wat is uw reactie op de afspraken die Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland heeft gemaakt met de Belastingdienst over het voor werkgevers en werknemers fiscaal gunstig verrekenen van overuren met huisvestingskosten en reiskosten van buitenlandse seizoenwerkers?1

De Belastingdienst heeft LTO Nederland op verzoek bij brief van 26 september 2012 uitleg gegeven over de bestaande regeling voor extra kosten van tijdelijk verblijf buiten het land van herkomst, toegesneden op de land- en tuinbouwsector. Het gaat hier om een uitleg die past binnen de huidige wettelijke kaders en het huidige beleid van de Belastingdienst.

Vraag 2

Wat is de noodzaak voor het maken van afspraken die leiden tot minder belasting- en premie-inkomsten? Hoeveel derft de overheid aan belasting en premies?

In het algemeen geldt dat werkgevers hun werknemers een belastingvrije vergoeding mogen geven voor de kosten die de werknemer maakt in het kader van zijn dienstbetrekking. Als de werkgever geen kostenvergoeding betaalt, kan de werknemer – met instemming van de werkgever – belast loon omruilen voor een onbelaste vergoeding om deze kosten op te vangen. Het moet dan gaan om kosten waarvan de vergoeding wettelijk is vrijgesteld van de loonbelasting, zoals bijvoorbeeld vergoedingen voor extra kosten van tijdelijk verblijf buiten het land van herkomst. De Belastingdienst toetst vervolgens of de afspraken tussen de werknemer en werkgever passen binnen het wettelijke kader.
Met de gegeven uitleg kunnen werknemers in de land- en tuinbouwsector het loon dat zij voor overwerk ontvangen met medewerking van hun werkgever omzetten in onbelaste vergoedingen ter compensatie van de extra kosten die zij maken, omdat zij niet in Nederland wonen. Dit loon mag nooit meer zijn dan de aantoonbaar daadwerkelijk gemaakte kosten. De Belastingdienst heeft met de brief van 26 september 2012 bevestigd dat deze handelwijze van partijen binnen de wettelijke kaders past.
Omdat het hier gaat om het gebruik van een wettelijk voorziene vrijstelling derft de overheid geen belasting- en premie-inkomsten.

Vraag 3

Waarom geldt de regeling alleen voor leden van een aantal organisaties van landbouwwerkgevers? Zijn niet leden uitgesloten? Zo ja, waarom en wat is de rechtvaardigheidsgrond daarvoor?

De Belastingdienst heeft in de brief aangegeven dat ook andere organisaties soortgelijke afspraken kunnen maken.

Vraag 4

Wat betekent de afspraak voor de concurrentieverhoudingen tussen buitenlandse en buitenlandse seizoenswerkers?

Werknemers die in het buitenland wonen en tijdelijk hier werken, maken extra kosten in verband met reizen van hun woonplaats naar hun verblijfplaats in Nederland en hebben extra verblijfskosten in Nederland. In de Wet op de loonbelasting 1964 is een vrijstelling opgenomen voor vergoedingen van die extra kosten. Werknemers die in Nederland wonen hebben niet die extra kosten. Wel kunnen ook voor hen vrijstellingen van toepassing zijn voor vergoedingen van voor de dienstbetrekking noodzakelijke kosten.
Het is daarom niet aannemelijk dat de concurrentieverhoudingen tussen verschillende groepen werknemers op de arbeidsmarkt hierdoor beïnvloed wordt.

Vraag 5

Stimuleert de afspraak overwerk? Zo ja, wordt dat gewenst geacht?

De keuze van een werknemer om over te werken zal veelal zijn gebaseerd op het werkaanbod bij de werkgever en de beloning die de werkgever betaalt voor overwerk. Het is niet aannemelijk dat de afspraak betrokkenen stimuleert om extra over te werken. Het aantal uren dat mag worden gewerkt is overigens begrensd in de Arbeidstijdenwet.

Vraag 6

Is er overleg geweest met de vakbonden? Zo nee, waarom niet?

Nee, voor het uitleg geven en toepassen van een bestaande wettelijke vrijstelling voor kostenvergoedingen is overleg met vakbonden niet nodig.

Vraag 1

Herinnert u zich de antwoorden op de vragen van de leden Recourt, Groot en Wolbert (allen PvdA) over de verhoogde vrijstelling van de erfbelasting voor mantelbezorgers?1

Ja, die herinner ik mij.

Vraag 2

Herinnert u zich uw antwoord op de vragen 2 en 5 waarin u belooft te onderzoeken hoe de voorlichting aan mantelzorgers over erfbelasting en de vrijstelling verder zouden kunnen worden verbeterd? Zo ja, hebt u enig idee hoe lang dit onderzoek nog duurt? Kunt u toezeggen dat voor 2013 de informatievoorziening naar de mantelzorgers verbeterd zal zijn?

Ja, die mening deel ik. Ik ga ervan uit dat u doelt op het antwoord op vraag 4 van de betreffende set vragen. De informatievoorziening naar de mantelzorger is inmiddels verbeterd. De Sociale Verzekeringsbank heeft, als uitvoerder van het mantelzorgcompliment, de website met voorlichting aan mantelzorgers en hun zorgvragers aangepast en verwijst daarbij voor meer informatie over de voorwaarden door naar de website van de Belastingsdienst. Ook op de site van Mezzo is uitgebreide informatie geplaatst. Bovendien is, naar aanleiding van het overleg met Mezzo, de relatie tussen het mantelzorgcompliment en de erfbelasting opgenomen in de brief waarmee zorgvragers worden uitgenodigd een mantelzorgcompliment aan te vragen voor hun mantelzorger. Doel hiervan is om mantelzorgers bewust te maken van de mogelijkheid om – onder nadere voorwaarden – in aanmerking te komen voor een hogere vrijstelling voor de erfbelasting.

Vraag 3

Deelt u de mening dat over het algemeen een mantelzorger niet snel het verband zal leggen tussen het ontvangen van een mantelzorgcompliment en de verhoogde vrijstelling van de erfbelasting? Zo ja, deelt u dan de mening dat in de informatievoorziening naar de mantelzorger dit verband duidelijk gemaakt moet worden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hebt u overwogen om in de brief die de SVB aan de zorgontvanger stuurt en waarin staat dat de zorgontvanger een mantelzorgcompliment mag uitdelen, nadere informatie op te nemen over de gevolgen van het accepteren of weigeren van het mantelzorgcompliment voor de erfbelasting en de vrijstelling daarvan voor de mantelzorger? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom laat u die informatie dan toch niet opnemen in de brief van de SVB? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja, dit is reeds gebeurd. Zie ook antwoord 2 en 3.
De SVB verstuurt maandelijks brieven naar zorgvragers die recht hebben op het geven van een mantelzorgcompliment. In deze brief is ook informatie opgenomen voor de mantelzorger over de gevolgen van het accepteren of weigeren van het mantelzorgcompliment voor de vrijstelling van de erfbelasting. Verder wordt er voor meer informatie doorverwezen naar de website van zowel de Belastingdienst als de SVB.

Vraag 5

Als u niet heeft overwogen om nadere informatie over het verband tussen het mantelzorgcompliment en de erfbelasting op te (laten) nemen in de brief van de SVB, bent u bereid dat alsnog te doen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het geven van een mantelzorgcompliment als blijk van waardering voor de zorg die mantelzorgers verlenen, in eerste instantie niet bedoeld is voor het verkrijgen van vrijstelling van erfbelasting? Zo ja, deelt u dan de mening dat de genoemde vrijstelling voor erfbelasting voor mantelzorgers niet voor een belangrijk deel moet afhangen van het ontvangen van een mantelzorgcompliment en vindt u toepassing van de hardheidsclausule in de wet een gerechtvaardigde oplossing om dit te bewerkstelligen? Zo ja, op welke wijze gaat u hieraan gevolg geven? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de mening dat het geven van een mantelzorgcompliment in eerste instantie niet bedoeld is voor het verkrijgen van de verhoogde vrijstelling in de erfbelasting. Voor toepassing van deze vrijstelling moet men als elkaars partner aangemerkt zijn voor de erfbelasting. Als hoofdregel geldt dat bloedverwanten in de rechte lijn (ouders, kinderen, kleinkinderen) voor de erfbelasting niet elkaars partner kunnen zijn. Op deze hoofdregel bestaat één uitzondering: twee meerderjarige bloedverwanten in de eerste graad (een ouder en een kind) kunnen toch als elkaars partner worden aangemerkt indien zij gedurende 6 maanden voorafgaand aan het overlijden op hetzelfde adres zijn ingeschreven, een notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting hebben, zij geen andere partner hebben én één van hen een mantelzorgcompliment heeft ontvangen in verband met in het jaar voorafgaand aan het overlijden aan de ander verleende zorg. Voor de uitzondering op het partnerbegrip voor deze mantelzorgers is wel vereist dat dit voor de Belastingdienst uitvoerbaar is. Daarom is in het amendement Sap de uitzondering gekoppeld aan het mantelzorgcompliment. Nu sprake is van een uitdrukkelijke keuze van de wetgever, heb ik geen ruimte om daarvan met toepassing van hardheidsclausule af te wijken.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel over de aardgasinkomsten en een staatsfonds dat daaruit gevormd kan worden?1

Ja.

Vraag 2

Welk deel van de aardgasbaten komt bij Esso en Shell terecht? Op welke manier en op welke termijn zou de overeenkomst met Esso en Shell opgezegd kunnen worden, dan wel zouden de voorwaarden voor de staat gunstiger gemaakt kunnen worden?

De auteur van het artikel gaat uit van de veronderstelling dat Shell en ExxonMobil 50% van de opbrengst van het Groningengas (de Slochterenbel) ontvangen. Dit is onjuist. In 1971 is met Shell en ExxonMobil de MOR-Overeenkomst gesloten. Op grond van deze overeenkomst wordt de winst van het Groningengas verdeeld in drie schijven tussen Shell en Exxon Mobil aan de ene kant en de Staat aan de andere kant. Van deze schijven is de schijf waarin 95% toevalt aan de Staat de hoogste. Bij de huidige gasprijzen valt het grootste gedeelte van de opbrengst in deze hoogste schijf, waardoor de laatste jaren bijna 90% van de totale winst van het Groningengas naar de Staat gaat. Ik zie dan ook geen aanleiding om deze overeenkomst op te zeggen dan wel te veranderen. Voor de volledigheid meld ik nog dat voornoemde systematiek in het verleden in een aantal brieven aan de Tweede Kamer is toegelicht (Kamerstukken II, 1974–1975, 13 109 nr.1; 1974–1975, 13 122 nrs. 1–2; 2001–2002, 28 109, nr. 1, bijlage 6; 2008–2009, 31 700, nr. 30).

Vraag 3

Hoe heeft u uitvoering gegeven aan de brief van 30 september 2008, waarin stond dat de vraag naar de optimale vormgeving van vermogensbehoud een relevante vraag was, die nadere studie verdient en waar het kabinet nadere studie naar zou doen?

Het toenmalige kabinet heeft de 13e Studiegroep Begrotingsruimte verzocht onderzoek te doen naar de aanwending van aardgasbaten. De 13e Studiegroep Begrotingsruimte heeft in haar rapport het volgende opgenomen over de voeding van het Fonds Economische Structuurversterking (FES):
«Het Fonds Economische Structuurversterking is een verdeelfonds voor eenmalige investeringsprojecten van nationaal belang die de economische structuur van het land verbeteren. Vóór deze kabinetsperiode werd het FES gevoed met een vast percentage van de aardgasbaten, vanuit de gedachte «ondergronds vermogen voor bovengronds vermogen». Door de volatiliteit van de olieprijs (waar de gasprijs aan gekoppeld is) fluctueerde de voeding sterk van jaar op jaar. Bij hoge olieprijzen leidde deze systematiek tot veel extra voeding, waardoor bestedingsdrang ontstond en de kwaliteit van de projecten onder druk kwam te staan. Tevens is bekend dat de Nederlandse aardgasvoorraad langzaam opraakt, waardoor de voeding van het FES in de toekomst steeds verder zou dalen. De twaalfde Studiegroep Begrotingsruimte heeft advies uitgebracht over een stabielere en meer toekomstbestendige voeding van het FES. Vanaf het begin van deze kabinetsperiode is gewerkt met een vaste voeding, vooruitlopend op een wijziging van de FES-wet. De desbetreffende wetswijziging is in 2009 bij de Kamer ingediend. In het wetsvoorstel is met ingang van een nieuwe kabinetsperiode een nieuwe voedingssystematiek uitgewerkt op basis van een aan het begin van de kabinetsperiode vast te stellen percentage van het rendement op het resterende aardgasvermogen. Door de voortijdige val van het kabinet zal het wetsvoorstel niet meer behandeld worden door het huidige parlement. De Studiegroep adviseert het kabinet vast te houden aan de wetswijziging en de daarin uitgewerkte nieuwe voedingssystematiek.»
Conform het regeerakkoord vindt deze kabinetsperiode geen additionele voeding plaats van het FES. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de FES-wet is daarom ingetrokken.

Vraag 4

Kunt u de resultaten van deze studie aan de Kamer doen toekomen? Zo nee, kunt u alsnog een dergelijk onderzoek laten doen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het nieuws dat de niet nader genoemde verzekeraar van het failliete bedrijf DigiNotar weigert aan het verzoek van de curator om de polisvoorwaarden te overhandigen, te voldoen?1

Het bericht van Nu.nl is gebaseerd op het faillissementsverslag van 4 september 2012 van de curator van DigiNotar, maar is geen juiste weergave van dit verslag.
De curator beschikte namelijk wel over de polisvoorwaarden, maar had het polisdossier nog niet ontvangen. Het woord «weigeren» komt niet in het verslag voor.
De curator heeft inmiddels laten weten, dat de verzekeraar bij brief van 4 oktober 2012 het polisdossier heeft toegestuurd.

Vraag 2

Is het in het algemeen belang niet verstandig om te bezien welke juridische stappen genomen kunnen worden tegen eenieder die een deugdelijk onderzoek naar het faillissement frustreert? Kunt u uw antwoord toelichten?

De Faillissementswet is juist met het oog op dit soort praktijkvragen geschreven.
Degene die beziet welke juridische stappen bij een faillissement feitelijk nodig zijn, is de curator. De curator heeft vergaande wettelijke bevoegdheden en dient terstond na benoeming zorg te dragen voor alle nodige en gepaste middelen voor de bewaring van de boedel (artikel 92 Fw), waaronder ook de administratie, gegevensdragers en waardepapieren. In het geval een derde, zoals de verzekeraar, zou weigeren mee te werken (hetgeen hier dus niet is vastgesteld), kan de curator de rechter vragen deze stukken te laten overleggen (artikel 103 Fw).
Verder beschikt de curator over een voldoende arsenaal aan middelen om in een faillissement onderzoek te doen. Zie onder meer artikel 66 Fw ( oproepen getuigen bij de rechter commissaris), artikel 93a Fw (binnentreden ) en de artikelen 105/106 Fw (inlichtingenplicht gefailleerde /bestuurders). Schuldenaren van de boedel kunnen uiteraard, met machtiging van de rechter-commissaris, door de curator in rechte worden betrokken voor de onafhankelijke rechter.
Ik heb noch de bevoegdheid noch de behoefte om mij in een specifiek faillissement te mengen.

Vraag 3

Bent u bereid om, daar waar nodig en wettelijk toegestaan, in te grijpen zodat de curator ongehinderd en ten dienste van het algemeen belang zijn werk kan doen? Zo ja, wat gaat u doen? Zo nee, waarom niet?

Nee, zie het antwoord bij vraag 1 en 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Zorginstellingen kopen steeds meer derivaten»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het gebruik van derivaten in de zorgsector sinds 2010 scherp is toegenomen? Hoe beoordeelt u dit? Wat is uw verklaring voor deze stijging?

Het bericht op de website van Zorgvisie verwijst naar een jaarverslagonderzoek van KPMG Accountants N.V. De jaarverslagen van de 100 grootste zorginstellingen zijn bekeken. Het blijkt dat in 2011 iets minder dan de helft (nl 46%) van deze zorginstellingen gebruik maakte van derivaten. In 2010 betrof het 27 instellingen, een stijging in 2011 ten opzichte van 2010 van 70 %, aldus KPMG.
KPMG geeft aan dat de derivaten met name gekoppeld zijn aan langlopende leningen voor investeringen in onroerend goed, instellingen willen risico’s ten gevolge van rentefluctuaties afdekken. KPMG ziet een procentuele toename van renteswaps en een procentuele afname in het gebruik van andere, meer ingewikkelde, derivatensoorten.
Ik heb geen reden om aan te nemen dat de cijfers en de analyse van KPMG niet kloppen.

Vraag 3

Ziet u risico’s aan het toenemende gebruik van derivaten in de zorgsector in het licht van de problemen bij woningcorporaties door gespeculeer met derivaten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke risico’s ziet u en op welke wijze probeert u deze risico’s te beperken?

De risico’s aan het gebruik van derivaten zijn in de achter ons liggende periode duidelijk geworden. Het ging daarbij vooral om constructies waarbij sprake was van financiële bijstortverplichtingen («margin calls») waardoor acuut liquiditeitsproblemen konden ontstaan, en arrangementen waarbij een onderliggende waarde ontbrak. Zie verder mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 4

Hoe is het toezicht op het gebruik van derivaten door zorginstellingen geregeld en wat zijn de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) enerzijds en het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) anderzijds?

Het is primair de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur en vervolgens van de Raad van Toezicht van een instelling om toezicht te houden op het verstandig gebruik van derivaten. De NZa heeft hierin geen verantwoordelijkheid.
Het Waarborgfonds voor de Zorgsector is een zelfstandige stichting, opgericht door de intramurale zorgsectoren zelf. De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het WFZ zijn gebaseerd op een Reglement van Deelneming, waaraan individuele zorginstellingen die tot het WFZ toetreden zich formeel binden. Dit Reglement kent diverse risico beperkende bepalingen, met als achtergrond dat de deelnemende zorginstellingen tot op zekere hoogte bloot staan aan de collectieve garantierisico's van het WFZ. In de spelregels die het WFZ hanteert is onder meer opgenomen dat het WFZ voorafgaande toestemming moet geven aan deelnemende zorginstellingen als toepassing van derivaten in financieringsarrangementen aan de orde is. Zowel als het gaat om situaties waarin het WFZ als borg betrokken is, als ook in situaties waarin sprake is van ongeborgde financiering. De richtlijnen die het WFZ hierbij hanteert beperken op voorhand een aantal risico's zoals die zich in de corporatiesector hebben gemanifesteerd. Zo accepteert het WFZ bijvoorbeeld geen financiële bijstortverplichtingen (margin calls). Ook wordt bewaakt dat rente-instrumenten direct gekoppeld zijn aan onderliggende leningen.

Vraag 5

Zijn er wettelijke limieten gesteld aan de omvang van de derivatenportefeuilles voor zorginstellingen? Zo ja, welke zijn deze wettelijk limieten en staan deze het gebruik van derivaten toe buiten het afdekken van concrete renterisico’s in de bedrijfsvoering? Zo nee, bent u van mening dat er wettelijke limieten moeten gelden voor het gebruik van derivatenportefeuilles in de zorgsector?

Er zijn geen voorschriften of limieten van overheidswege voor het gebruik of omvang van derivatencontracten. Ik teken daarbij aan dat gemiddeld gesproken bij een zorginstelling ongeveer 10% van de kosten bestaat uit kapitaallasten, bij een woningbouwcorporatie ligt dat op gemiddeld 30 %. Het relatieve gewicht van investeringen in vastgoed en daarmee de risico’s is in de zorg kleiner dan in de woningbouwsector.
Het hierboven genoemd WFZ heeft aan de aangesloten leden om informatie gevraagd over de toepassing van derivatencontracten. De uitkomsten van deze uitvraag komt later dit jaar beschikbaar. Op basis daarvan zal ik bepalen of nadere regelgeving noodzakelijk is. Ik neem dan in mijn beoordeling mee dat een deel van de intramurale zorginstellingen geen deelnemer is van het WFZ en dus ook niet in het onderzoek van het WFZ is meegenomen.

Vraag 6

Komen de door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voorgestelde beleidsregels voor het gebruik van derivatencontracten bij woningcorporaties overeen met de huidige richtlijnen voor het gebruik van derivatencontracten in de zorgsector? Zo nee, op welke punten niet en waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 5

Vraag 1

Herinnert u zich de uitgesproken verwachting dat kort na de zomervakantie de al meerdere keren uitgestelde «visie over toezicht en verantwoording van goede doelen» van de SBF1 en de regering klaar zou zijn?2

Ja.

Vraag 2

Hoe vaak en wanneer is er sinds het convenant overleg geweest op ambtelijk en bestuurlijk niveau met de SBF over deze visie?3

Sinds de ondertekening van het convenant «Ruimte voor geven» op 21 juni 2011 heeft tweemaal een regulier bestuurlijk overleg plaatsgevonden waar onder meer is gesproken over de voortgang van de Visie. Aan deze bestuurlijke overleggen hebben vertegenwoordigers van alle bij het convenant betrokken departementen, alsmede de voorzitter en een tweede afgevaardigde namens het SBF deelgenomen. Daarnaast heeft op 20 september jl. een buitengewoon bestuurlijk overleg plaatsgevonden ter gelegenheid van de ondertekening van de Visie op toezicht en verantwoording in de filantropische sector. Bij dit buitengewone bestuurlijke overleg waren de Staatssecretarissen van Veiligheid en Justitie en van Financiën aanwezig, alsmede het gehele bestuur van de SBF. Op ambtelijk niveau is zeer regelmatig door de Ministeries van Veiligheid en Justitie en Financiën over de Visie gesproken met de SBF. Het gaat hierbij om circa 15 overleggen vanaf het najaar van 2011 tot aan de datum van ondertekening van de Visie. Tot slot heeft ook op bestuurlijk niveau diverse malen informeel overleg plaatsgevonden.

Vraag 3

Is de visie nu gereed om aan de Kamer te doen toekomen?

De Visie op toezicht en verantwoording in de filantropische sector is op donderdag 20 september jl. aan de Tweede Kamer toegezonden.9

Vraag 4

Waar blijft het steeds opnieuw aangekondigde wetsvoorstel publicatieplicht stichtingen?

Dit wetsvoorstel is thans in voorbereiding bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. De voorbereidingen zijn in de afrondende fase.

Vraag 5

Is er al een aanvang gemaakt met de uitvoering van de motie Omtzigt/Van Vliet4 om de gevraagde gegevens van ANBI's publiek te maken?

Ja. Door een voorgestelde wetswijziging in de AWR die is opgenomen in het wetsvoorstel Overige fiscale maatregelen 2013 wordt met ingang van 1 januari 2014 als voorwaarde voor de ANBI-status gesteld dat de instelling nog nader te bepalen gegevens via internet beschikbaar stelt11. Zoals in de memorie van toelichting en de artikelsgewijze toelichting bij dat wetsvoorstel is aangegeven, wordt hiermee mede uitvoering gegeven aan de motie Omtzigt/Van Vliet12. De nader te bepalen gegevens zullen in elk geval de in de motie genoemde gegevens omvatten, alsmede de doelstelling en het beleidsplan van de instelling. Voorts zal het eerder genoemde wetsvoorstel van het Ministerie van Veiligheid en Justitie mede uitvoering geven aan de genoemde motie.

Vraag 6

Indien het antwoord op vraag 5 negatief luidt, wilt u dan zo spoedig mogelijk overgaan tot het beschikbaar stellen van de in de motie gevraagde gegevens uit het ANBI-register van de Belastingdienst?

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Kunt u aangeven of een wetsvoorstel inzake openbaarmaking van ANBI-gegevens in mei 2012 geagendeerd stond voor de ministerraad, nu u recentelijk zeer ontwijkend geantwoord heeft op deze vraag en anderen toch stellig die indruk gewekt hebben?5

Zoals in de antwoorden op Kamervragen van het lid Omtzigt over transparantie en publicatieplicht, ingezonden op 6 augustus 201214, is aangegeven, bepaalt artikel 26 van het reglement van orde voor de ministerraad15 dat ten aanzien van het hetgeen ter vergadering besproken wordt of geschiedt, geheimhoudingsplicht bestaat. Over hetgeen in de ministerraad gesproken wordt of geschiedt worden dan ook geen mededelingen gedaan.

Vraag 8

Indien het antwoord op voorgaande vraag ontwijkend is of bevestigend, bent u dan bereid om de rijksrecherche te vragen strafrechtelijk onderzoek te doen naar een mogelijk of zeker lek van stukken – in dit geval de agenda – van de ministerraad?

Uit gesprekken met de auteur van het artikel «Transparantie en publicatieplicht» heb ik begrepen dat hij geen informatie had over het al dan niet agenderen van het wetsvoorstel in de ministerraad. De auteur is als bestuurslid van de Stichting Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF) geconsulteerd in de ontwerpfase van het wetsvoorstel. Uit het feit dat het wetsvoorstel niet kort na die consultatie aan de Tweede Kamer is aangeboden, heeft de auteur afgeleid dat het wetsvoorstel (nog) niet in de ministerraad is behandeld. Op grond daarvan is hij gekomen tot de frase: «de behandeling van het wetsontwerp Publicatieplicht in de ministerraad (is) uitgesteld». Desgevraagd gaf de auteur aan op generlei wijze op de hoogte te zijn van de agenda of de verhandelingen van de ministerraad. Het artikel is dan ook gerectificeerd. Gezien deze gesprekken zie ik geen aanleiding om de rijksrecherche in te schakelen om een strafrechtelijk onderzoek uit te voeren naar het eventuele lekken van stukken uit de ministerraad, nu hier naar mijn overtuiging geen sprake van is.

Vraag 1

Bent u van mening dat een verbod op welke speculatieve derivatenpositie dan ook in de woningbouwcorporatiesector, ook bij de niet formeel toegelaten instellingen, wenselijk is, nu U op 5 september 2012 heeft aangekondigd het gebruik van derivaten aan banden te leggen voor de zogenaamde toegelaten instellingen (woningbouwcorporaties)? Kunt u dit toelichten?

De «Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen
Volkshuisvesting» welke per 1 oktober van dit jaar in werking zullen treden, hebben alleen betrekking op woningverhuurders die op grond van de Woningwet de status van «toegelaten instelling» hebben. Een verbreding van deze regels naar andere niet-winst beogende instellingen (NWI’s) die werkzaam zijn in de volkshuisvesting en op dit moment ca. 3% van alle huurwoningen in hun bezit hebben, wordt door mij niet beoogd. Daarbij merk ik op dat in de volkshuisvesting werkzame NWI’s eind jaren negentig, in het kader van afbouw van rijksgaranties voor NWI’s, de mogelijkheid hebben gehad om ook toegelaten instelling onder de Woningwet te worden, zodat ze dan toegang zouden krijgen tot de borgingsfaciliteiten van het WSW. Sommige NWI’s zijn toen toegelaten instelling geworden. Andere NWI’s hebben daar niet voor gekozen. Daarmee zijn de financiële en toezichtbanden met het Rijk verbroken.

Vraag 2

Kunt u toelichten hoe u de algemene maatregel van bestuur wilt vormgeven die in de herziene wet op de toegelaten instellingen is opgenomen en die regelt dat via een amvb wordt bepaald bij welke banken woningbouwcorporaties voortaan mogen bankieren? Kunt u daarbij ook aangeven wat uw overwegingen zullen zijn bij het bepalen van de toegestane banken?

Als de betreffende AMvB (in concept) gereed is zal ik deze ter bespreking aan uw Kamer toezenden. Inhoudelijk kan ik daar nu nog niet op ingaan. Wel kan ik u meedelen dat bij de uitwerking overwegingen van toezicht, financiële deugdelijkheid en mededinging een rol zullen spelen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Staat verspeelt 100 miljoen door blunder met derivaten»? Is de strekking van dit artikel juist?1

Ja, ik ken het bericht uit het Parool. Ik hecht eraan erop te wijzen dat de Staat niet speculeert. De strekking van het artikel is deels juist, maar behoeft enige nuancering. Ik maak van de gelegenheid gebruik om dit bij de beantwoording van de vragen 2 t/m 7 toe te lichten.

Vraag 2

Is het waar dat u te veel derivatencontracten heeft afgesloten? Zo ja, wat is de aard van dit «te veel»? Om welk bedrag aan te veel afgesloten contracten gaat het?

Ja, er zijn inderdaad in de tweede helft van 2011 meer derivatencontracten afgesloten dan volgens het risicokader nodig waren. Het gaat hier om standaard renteswaps, zogenaamde payerswaps; contracten tussen twee partijen waarin wordt overeengekomen gedurende een looptijd vaste rente te ruilen (betalen) tegen variabele rente (te ontvangen). Zoals ik in het jaarverslag Nationale Schuld van 2011 (blz. 20) heb aangegeven gaat het totaal om een bedrag van € 11 mld. Dit is circa 10% meer dan had moeten worden afgesloten.
Van belang hierbij is dat het bovenstaande een tijdelijk effect heeft op de portefeuille. Om het renterisico bij te sturen conform het risicokader van de schuldfinanciering worden ieder jaar payerswaps gebruikt. De in 2011 teveel afgesloten swaps worden daarom benut als vervanging van swaps die anders in 2012 afgesloten hadden moeten worden. Op deze manier blijft alleen een effect van te vroeg afgesloten payerswaps over. Het marktwaardeverlies hiervan bedroeg per 31 december 2011 circa € 100 mln (jaarverslag, blz. 20). De daadwerkelijke budgettaire effecten hangen af van het verschil tussen de rente op het moment van afsluiten (2011) en de rente op het moment dat de payerswaps moeten (2012) worden afgesloten. Zoals in het jaarverslag 2011 is aangegeven zal ik hierover in het jaarverslag 2012 rapporteren.

Vraag 3

Wat zijn de cumulatief verwachte verliezen op de huidige portfolio aan derivatencontracten en welke factoren bepalen het verlies? In hoeverre zijn de premies voor de derivatencontracten, dan wel de rentedaling, debet aan het verlies?

De marktwaarde van de derivatenportefeuille van de Staat bedroeg per 31 december 2011 € 10,6 mld. en is inmiddels toegenomen tot € 12,2 mld (stand 17 september 2012). Receiverswaps waarmee vaste rente wordt omgezet in variabele rente dragen positief bij aan de marktwaarde terwijl payerswaps waarmee variabele rente wordt omgezet in vaste rente een negatieve marktwaarde hebben. De marktwaarden zijn een gevolg van de lage rentestanden. De Staat betaalt geen premies voor de swapcontracten.

Vraag 4

Wat is uw standpunt over het gebruik van derivaten ter afdekking van renterisico’s op de staatsschuld?

De derivaten zijn nodig om te voldoen aan het renterisicobeleid van de Staat. Op 26 januari 2012 heb ik hier nog met de Tweede Kamer over van gedachten gewisseld en brede steun voor dit beleid gekregen. Er is toen gesproken over het rapport Risicomanagement van de Staatsschuld (kamerstukken 33000-IXA, nummer 5 en 6), waarin het risicomanagement is geëvalueerd.

Vraag 5

Kunt u het risicobeleid ten aanzien van het gebruik van derivaten ter afdekking van risico’s op de staatsschuld nader toelichten? Dekt u zich alleen in tegen rentestijgingen of ook tegen rentedalingen?

De Staat werkt bij de financiering van de Staatsschuld met een risicokader. Dit risicokader schrijft een 7-jaars gecentreerde portefeuille voor (alleen uitgifte van 7-jaars leningen). Omdat de Staat schuldpapier uitgeeft met looptijden van 1–30 jaar worden renteswaps ingezet om het renterisico bij te sturen naar 7 jaar. Door deze aanpak is het deel waarover de rente opnieuw wordt vastgesteld gelijk aan 1/7e van de totale schuld. Hiermee worden de gevolgen van de rentebewegingen beperkt. Dit geldt voor rentestijgingen en rentedalingen.
Belangrijk voordeel van het gebruik van swaps is dat het uitgiftebeleid en het renterisico onafhankelijk van elkaar kunnen zijn. Door middel van het afsluiten van swaps kan het renterisico van een lening immers altijd worden bijgestuurd. Zonder renteswaps zouden, gegeven het risicokader, alleen 7-jaars leningen uitgegeven kunnen worden. Dit is ongewenst vanwege andere doelstellingen van het schuldbeleid. Zo is het vanuit liquiditeitsrisico en kostenoverwegingen belangrijk om leningen met verschillende looptijden en van voldoende omvang uit te geven (zie hiervoor ook de jaarverslagen Nationale Schuld).
De bovenstaande uitgangspunten brengen mij op het artikel in het Parool, waarin wordt gesproken over een verlies van € 2,4 mld op de swapportefeuille in de periode 2008–2011, doordat de Staat zich heeft verkeken op de rente-ontwikkeling. Ik hecht eraan in het kader van deze vragen aan te geven dat het genoemde verlies in het artikel van € 2,4 mld een misverstand is. Kernpunt is dat de Staat renteswaps gebruikt om aan te sluiten bij een van tevoren vastgesteld renterisico. Het afsluiten van swaps gebeurt dus niet vanwege een inschatting van een rente-ontwikkeling, maar vormt een regulier standaardonderdeel van de schuldfinanciering, zoals vooraf door mij geaccordeerd en aan de Tweede Kamer voorgelegd is.
Het Parool baseert zich op het eerder genoemde evaluatierapport. Dit rapport bespreekt de periode 2008–2010, waarin sprake was van omvangrijke kastekorten. Deze tekorten zijn in eerste instantie gefinancierd op de geldmarkt, met variabele rente. Voor aansluiting bij het risicoprofiel (alleen 7-jaars leningen) zijn payerswaps afgesloten die de variabele rente omzetten in vaste rente. Deze swaps hebben het renterisco op de staatsschuld aanzienlijk teruggebracht. Vanwege rentedalingen hebben deze swaps een negatief effect op de marktwaarde van de schuldportefeuille.
In het evaluatierapport (blz. 37) wordt de marktwaarde van de portefeuille vergeleken met de marktwaarde van de doelportefeuille (alleen 7-jaars leningen). Hieruit blijkt dat het verschil in marktwaarde tussen de werkelijke portefeuille en de benchmark over de periode 2008–2010 € 0,2 mld bedraagt. Dit verschil kan worden onderverdeeld in een effect van de swaps (€ -2,4 mld) en een effect bij de leningen (€ +2,6 mld). De € -2,4 mld kan niet als een verlies worden gezien. De onderdelen vormen één geheel in de vergelijking met de doelportefeuille en kunnen niet los van elkaar worden bezien. Immers als geen swaps afgesloten waren dan was het risicoprofiel niet conform de doelportefeuille.

Vraag 6

Komen de door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voorgestelde richtlijnen voor het gebruik van derivatencontracten bij woningcorporaties overeen met de huidige richtlijnen voor het gebruik van derivatencontracten ter afdekking van risico’s op de staatsschuld bij het ministerie van Financiën? Zo nee, op welke punten niet en waarom niet?

De uitgangspunten van de richtlijnen zijn hetzelfde; dezelfde risico’s worden geadresseerd. Derivaten mogen niet ingezet worden om te speculeren, contracten worden alleen afgesloten met kredietwaardige tegenpartijen en er wordt gewerkt met standaardcontracten ten aanzien van bijvoorbeeld onderpand. In de uitwerking zijn er wel verschillen vanwege het verschil in aard, positie en taak tussen Staat en een woningcorporatie. Zo werkt de Staat met een 7-jaars benchmark die voorschrijft welke derivaatcontracten worden afgesloten, terwijl dit bij woningcorporaties wordt begrensd door de omvang van de variabele leningen en de aan te houden liquiditeitsbuffer.

Vraag 7

Worden de controleprocedures op het afsluiten van derivatencontracten naar aanleiding van dit voorval aangepast? Zo ja, op welke wijze en hoe beperkt dit het risico op herhaling?

Helaas zijn menselijke fouten nooit helemaal uit te sluiten, zeker in hectische perioden zoals vorig jaar. Het belangrijkste vind ik dat ik hierover helder heb gerapporteerd en dat bewustwording van operationele risico’s een permanente plek heeft in het Agentschap.
Daarnaast is binnen het Agentschap de nadruk bij controlemechanismen meer gelegd op «of de goede processen gebeuren» naast «of de processen goed gebeuren». Communicatielijnen zijn verbeterd en er wordt met hogere frequentie (dagelijks) gecontroleerd of het afsluiten van de swaps conform de vooraf geformuleerde strategie is. De aanpassingen en de verbeteringen zullen de kans op operationele fouten verder minimaliseren.

Vraag 1

Wat is de reden dat een eigenaar bij de verkoop van een bouwterrein, waarvan de bebouwing is gesloopt maar enkel de funderingen nog aanwezig zijn, alleen de overdrachtsbelasting van 2% verschuldigd is, terwijl deze eigenaar, indien hij ook de funderingen verwijdert, bij overdracht het BTW-tarief van 19% verschuldigd is?

In algemene zin kan niet worden gezegd dat de verkoop van een bouwterrein, waarvan de bebouwing is gesloopt maar enkel de funderingen nog aanwezig zijn, altijd belast is met overdrachtsbelasting en de verkoop belast is met btw als ook de funderingen verwijderd zijn.
Het antwoord op de vraag of btw moet worden voldaan of overdrachtbelasting hangt af van het antwoord op de vraag of voor de btw-heffing een ondernemer een bouwterrein levert.
Op grond van de Wet op de omzetbelasting 1968 is sprake van een bouwterrein als met betrekking tot onbebouwde grond:
Alleen als geen van deze situaties zich voordoet, is de levering van onbebouwde grond vrijgesteld van btw en belast met overdrachtsbelasting (6%).1 Het antwoord op de vraag of sprake is van een bouwterrein of niet, vergt uiteraard een feitelijke beoordeling van geval tot geval.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het op deze wijze niet loont leegstaande terreinen om te vormen tot een grasveld of tuin voor de mensen in de buurt, aangezien de sloop van de fundering geld kost en men vervolgens bij de verkoop meer belasting moet betalen? Zo nee, waarom niet?

Nee, naar mijn mening kan niet worden gezegd dat het niet loont om leegstaande terreinen om te vormen tot een grasveld of tuin door sloop van de fundering, omdat men vervolgens bij verkoop meer belasting moet betalen. In de eerste plaats is de verkoop van een terrein alleen belast met btw als sprake is van een bouwterrein en de levering plaatsvindt door een ondernemer. Als een particulier een bouwterrein levert is alleen overdrachtsbelasting verschuldigd door de verkrijger. In de tweede plaats leidt de verwijdering van de fundering evenmin tot btw-heffing als die verwijdering plaatsvindt met het oog op het ontstaan van een grasveld of tuin. In dat geval wordt niet voldaan aan de voorwaarde dat de bewerking plaatsvindt met het oog op bebouwing. Een tuin of grasveld is namelijk geen bebouwing in de zin van de btw-regelgeving. In de derde plaats is btw-heffing niet altijd duurder dan heffing van overdrachtsbelasting. Integendeel. Als de afnemer van de grond een btw-plichtige ondernemer is met aftrekrecht, is btw-heffing juist voordeliger, omdat de afnemer de in rekening gebrachte btw in aftrek kan brengen en de overdrachtsbelasting niet in aftrek kan worden gebracht zoals als de btw. Verder heeft de btw-plichtige leverancier van de grond ook recht op aftrek van btw voor de kosten die hij heeft gemaakt voor de levering van de grond.

Vraag 3

Deelt u de mening dat door het huidige belastingregime de leefbaarheid van wijken daalt, aangezien sloopterreinen met openliggende funderingen het aanzicht van de wijk verminderen en een gevaar voor de spelende jeugd kunnen zijn, zeker omdat door de economische crisis steeds meer terreinen ongebruikt leegstaan? Zo nee, waarom niet?

Er zijn de minister van BZK en mij geen signalen bekend dat de leefbaarheid in bepaalde wijken of buurten onder druk staat als gevolg van een verschil in belastingdruk tussen terreinen met openliggende funderingen en zonder openliggende funderingen.

Vraag 4

Bent u voornemens deze ongelijke belastingdruk bij verkoop tussen bouwrijpe en braakliggende terreinen te verhelpen, om zodoende de eigenaren van de bouwrijpe gronden te stimuleren de leefbaarheid in de wijken te verbeteren? Zo nee, waarom niet?

In zijn arrest van 9 september 2011, nr. 10/02888, heeft de Hoge Raad een vraag gesteld aan het Hof van Justitie EU over het al dan niet ontstaan van een bouwterrein als een onbebouwd terrein wordt geleverd na sloop van daarop staande bebouwing, welke sloop is verricht met het oog op nieuwbouw. De Hoge Raad heeft deze vragen gesteld omdat er twijfel bestaat over zijn eerder gegeven uitleg dat sloop van een gebouw niet leidt tot een bouwterrein in btw-technische zin. Totdat het Hof van Justitie deze vraag beantwoordt, zal in de praktijk moeten worden uitgegaan van de eerder door de Hoge Raad bepaalde lijn dat sloop niet leidt tot een bouwterrein. Ik ben niet voornemens om in afwachting daarvan thans wettelijke maatregelen te nemen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Bundesbank-voorzitter vecht tegen plannen van het ECB» om weer staatsobligaties van failliete landen op te kopen?1

Ja, het bericht waar u naar verwijst is bekend.

Vraag 2

Is het u bekend dat, nadat eerder twee Duitse ECB bestuursleden (Weber en Stark) zijn opgestapt, nu ook Jens Weidmann zou overwegen om op te stappen uit onvrede over het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB)? Gaat u zich samen met de president van de Nederlandsche Bank (DNB) ook openlijk uitspreken tegen de opkoop van staatsobligaties door de ECB, zo nee, waarom niet?

Ik ben bekend met speculaties in de media omtrent de president van de Bundesbank, Jens Weidmann.
Aangaande het tweede deel van uw vraag benadruk ik dat de ECB onafhankelijk is in de uitvoering van de monetaire taak en dienovereenkomstig spreek ik mij niet uit over het beleid van de ECB ten aanzien van de opkoop van staatsobligaties. Bovendien heb ik het volste vertrouwen dat de ECB de juiste keuzes zal maken.

Vraag 3

Hoe gaat u voorkomen dat de ECB weer voor miljarden rommelobligaties gaat opkopen van failliete Zuid-Europese landen, waardoor de rekening voor de Nederlandse belastingbetaler nog verder oploopt? Kunt u aangeven hoeveel risico de Nederlandse belastingbetaler op dit moment loopt op de ECB (inclusief Target-2, Securities Markets Programme (SMP) en longer-term refinancing operation (LTRO))?

Wederom wijs ik op de onafhankelijkheid van de ECB en het vertrouwen dat de ECB weloverwogen keuzes maakt.
Een centrale bank loopt altijd enig risico, zo ook de ECB. In de statuten van de ECB is vastgelegd dat winst of verlies als gevolg van interventies door de ECB verdeeld wordt over de nationale centrale banken van lidstaten volgens de ECB kapitaalsleutel. Op basis van deze verdeelsleutel ondersteunt, indien vereist, DNB samen met de andere centrale banken van het eurosysteem de ECB.
De risico’s voor de belastingbetaler zijn zorgvuldig gewogen bij de oprichting van de ECB en het vaststellen van haar mandaat, zoals vastgelegd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Ikea opent bank in Nederland – zonder toezicht»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de constatering in het artikel dat Ikano Bank geen bankvergunning zou hoeven aan te vragen?

Zie vraag 3

Vraag 3

Deelt u de mening dat Ikano Bank, mede gelet op haar activiteiten als kredietverlener, wel degelijk een bankvergunning in Nederland zou moeten aanvragen?

Ikano Bank opereert in Nederland door middel van het zogenoemde Europees paspoort. Met een Europees paspoort is een bank uit een EU lidstaat op grond van Europese regelgeving gerechtigd om een bijkantoor te openen in een andere EU lidstaat, mits de bank in haar thuisstaat beschikt over een bankvergunning. De bank hoeft dan niet aanvullend een bankvergunning aan te vragen in het land waar zij een bijkantoor opent. Ikano Bank heeft een Zweedse bankvergunning en valt zodoende onder het Zweedse toezicht. Op grond van het Europees paspoort principe kan Ikano Bank derhalve een bijkantoor in Nederland openen zonder een Nederlandse bankvergunning aan te vragen. Wel is Ikano Bank verplicht om haar voornemen tot het openen van een bijkantoor te notificeren aan De Nederlandsche Bank (DNB).

Vraag 4

Hoe kan het dat Ikano Bank op haar website suggereert dat ze wel een bankvergunning heeft en dat ze wel onder het Nederlandse depositogarantiestelsel zou vallen? Wat bent u van plan hieraan te doen?

Op de website van de Ikano Bank valt nu het volgende te lezen: «Ikano Bank valt onder het toezicht van de Zweedse financiële autoriteit [...] De werkzaamheden in Nederland worden uitgeoefend op basis van een Europees Paspoort. In Nederland is Ikano Bank tevens onderworpen aan een beperkt toezicht van DNB en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).»
Voor zover Ikano Bank in het verleden wel op haar website zou hebben gesuggereerd dat zij in Nederland over een Nederlandse bankvergunning beschikt en onder het Nederlandse depositogarantiestelsel valt, dan is dit inmiddels terecht van de website verwijderd.

Vraag 5

Wat gebeurt er, in geval van een faillissement van Ikano Bank, met de spaartegoeden?

Op grond van haar Europees paspoort mag Ikano Bank op dit moment leningen verstrekken en betaalmiddelen uitgeven. Ik heb begrepen dat Ikano Bank vooralsnog geen spaartegoeden in Nederland zal aantrekken. Mocht dit in de toekomst veranderen voor het Nederlandse bijkantoor van Ikano Bank, dan worden spaartegoeden van particuliere depositohouders bij faillissement gedekt door het Zweedse depositogarantiestelsel tot het equivalent van 100 000 euro in Zweedse kronen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat er onduidelijkheid bestaat over de vraag of de spaartegoeden onder het depositogarantiestelsel vallen en welk stelsel dit dan zou zijn? Bent u van plan hier wat aan te doen?

Wat betreft Ikano Bank is depositogarantie niet aan de orde, aangezien deze bank geen spaartegoeden in Nederland aantrekt. In algemene zin geldt dat alle landen binnen de Europese Unie verplicht zijn spaartegoeden te garanderen tot 100 000 euro of het equivalent daarvan in nationale valuta. Ik ben het geheel eens dat duidelijkheid voor de consument over de dekking van spaartegoeden onder een depositogarantiestelsel erg belangrijk is. Met Europese regelgeving wordt momenteel gewerkt aan verdere harmonisering en vereenvoudiging van het depositogarantiestelsel. Dit moet ook resulteren in betere informatievoorziening richting de consument.

Vraag 7

In hoeverre houdt de AFM toezicht op Ikano Bank, juist ook omdat deze bank van plan is een rente van 13% te vragen? Deelt u de mening dat het wenselijk is dat hier ook door de AFM toezicht op wordt gehouden? Op welke manier wordt er op toegezien dat er geen woekerrentes worden gevraagd?

De Ikano Bank dient te voldoen aan de gedragsregels in de Wet op het financieel toezicht. In Nederland geldt een maximum kredietvergoedingspercentage. De AFM houdt toezicht op de naleving hiervan. Op dit moment bedraagt het maximum kredietvergoedingspercentage 15% per jaar.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «tegenpartij risico van pensioenfondsen beperkt»? 1 waarin gesteld wordt dat op dit moment het tegenpartij risico voor de derivatenposities van pensioenfondsen beperkt is, maar «een verdere neerwaartse bijstelling van de kredietwaardigheid van (zaken)banken is in de huidige precaire financieel-economische omstandigheden zeker niet uit te sluiten. Waakzaamheid vanuit zowel de sector zelf als DNB blijft daarom geboden ten aanzien van de blootstelling aan tegenpartijrisico’s.»?

Ja.

Vraag 2

Acht u het risico bij de pensioenfondsen voldoende beheerst op dit moment, inclusief de voorraad onderpand die zij voorradig hebben?

Ja. Uit het DNB-onderzoek waarop het DNB-artikel «Tegenpartij risico van pensioenfondsen beperkt» is gebaseerd, blijkt dat de onderzochte fondsen derivatenposities hebben uitstaan bij 57 verschillende tegenpartijen, waarbij 93% van de fondsen 6 of meer verschillende tegenpartijen heeft. Voorts blijkt dat de totale waarde van de uitstaande derivaten van pensioenfondsen voor 102% door onderpand wordt gedekt.

Vraag 3

De marktwaarde van de renteswaps van pensioenfondsen bedraagt volgens DNB ongeveer € 55 miljard, heeft u enig inzicht welke marktpartijen een tegenovergestelde positie ingenomen hebben en dus op een negatieve waarde van hetzelfde bedrag?

Het beeld dat in het antwoord op vraag 2 is geschetst voor het totaal van de derivatenposities van pensioenfondsen geldt ook voor de posities in renteswaps.

Vraag 4

Heeft u er kennis van genomen dat brokers en adviseurs trots melden dat zij «brokerage» leveren voor vele lokale en provinciale overheden en een groot aantal zorginstellingen (zie bijvoorbeeld www.dhv.nl)?

Ja.

Vraag 5

Heeft u inzicht in de derivatenposities van publieke en semi-publieke instellingen, zoals woningbouwcoöperaties, onderwijsinstellingen, zorginstellingen en decentrale overheden en of hun beleid adequaat is?

Het inzicht in derivatenposities van verschillende instellingen is niet op één plaats beschikbaar.
Voor de verschillende instellingen gelden verschillende wetten en regelingen:
Momenteel zijn de ministeries van Financiën, OCW, VWS, SZW en BZK gezamenlijk aan het bekijken of het noodzakelijk is om de wet- en regelgeving en het daarbij behorende toezicht aan te scherpen.

Vraag 6

Weet u of er instellingen of groepen instellingen in de publieke en semi-publieke sfeer zijn die onverantwoorde risico’s genomen hebben en daardoor in de problemen gekomen zijn of kunnen komen?

Er zijn aanwijzingen dat er in het verleden instellingen zijn geweest die in de problemen zijn gekomen door derivatentransacties. Een bekend voorbeeld daarvan is woningcorporatie Vestia.
Zoals reeds aangegeven bij het antwoord op vraag 5 wordt momenteel binnen het Ministerie van OCW een onderzoek uitgevoerd dat in kaart moet brengen of er instellingen in het MBO en in het HO zijn die door het gebruik van derivaten grote financiële risico’s lopen. De resultaten daarvan worden half oktober naar buiten gebracht.
De kans dat woningcorporaties nog onverantwoorde risico’s lopen als gevolg van derivaten lijkt klein, nu de nieuwe strengere regeling per 1 oktober 2012 van kracht wordt. Hierdoor wordt de handelingsvrijheid van woningcorporaties aanzienlijk ingeperkt.
Voor de aangesloten zorginstellingen bij het Wfz is deze kans eveneens klein, aangezien het Waarborgfonds strenge eisen stelt. Met betrekking tot de overige zorginstellingen is niets bekend.

Vraag 7

Bent u bereid de totale derivatenpositie in deze sectoren, per sector en per instelling, aan de Kamer te doen toekomen?

Momenteel beschikken de ministeries niet over overzichten van derivatenposities per instelling. Het is daarom onmogelijk om hier overzichten van aan de Kamer te doen toekomen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Woerden mogelijk ook dupe van dertiende penning»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft de gemeente Woerden al een aanslag voor de dertiende penning gekregen? Zo ja, hoe hoog is die aanslag? Wat kan die aanslag de burgers van Woerden kosten? Kan een dergelijke aanslag nog wel opgelegd worden?

Uit informatie van de gemeente Woerden begrijp ik dat de gemeente tot op heden (28 september) zelf geen aanslag heeft ontvangen. Het recht van de dertiende penning is het recht op 1/13 van de waarde van de grond bij verkoop (7,7%). Bij de invoering in 1984 van de Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de dertiende penning (Stb. 443) is geregeld dat de heffing tot 2015 wordt verhoogd tot 11%.

Vraag 3

Wist de gemeente Woerden bij de aankoop van de grond dat er mogelijk een dertiende penning zou moeten worden betaald? Had de gemeente Woerden dat kunnen weten? Zo ja, hoe dan? Zo nee, waarom niet?

Van de gemeente Woerden begrijp ik dat de gemeente bij de aankoop van de grond bekend was met de mogelijkheid dat er een aanslag kon worden opgelegd op grond van de dertiende penning.

Vraag 4

Kan de dertiende penning door de rechthebbende op ieder moment dat hem dat uitkomt worden opgelegd? Kan de rechthebbende naar eigen inzicht ervoor kiezen om wel burgers maar niet de gemeente een aanslag te sturen? Zo ja, deelt u de mening dat dit willekeur in de hand werkt en acht u dit geoorloofd? Zo nee, waarom niet?

De rechthebbende kan vanaf het moment van verkoop van de grond de dertiende penning innen. De dertiende penning kan door niet-gebruik (non-usus) teniet gaan. De Hoge Raad oordeelde in een zaak over de heffing van de dertiende penning tussen de Stichting Beheer Kasteel Renswoude en een inwoner van Kamerik (HR 20 juni 1997, NJ 1999, 302) dat wanneer een perceel grond is overgedragen en de dertiende penning gedurende dertig jaar na overdracht niet wordt geheven, het recht van de uitoefening van de dertiende penning is verjaard. Er zal moeten worden beoordeeld of dit ook geldt voor de gemeente Woerden, als die zou worden aangeslagen. Het is aan de rechter om te beoordelen of de wijze waarop de dertiende penning wordt geheven willekeur al dan niet in de hand werkt. Als de rechthebbende de Staat zelf is, dan is de Staat, ook wanneer zij privaatrechtelijk handelt, gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (HR 27 maart 1987, NJ 1987, 727, AB 1987, 273). Voor een deel van de gronden, gelegen in de omgeving van Abcoude en Vinkeveen, is het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB) namens de Staat rechthebbende. Momenteel wordt de positie van de Staat in kaart gebracht en wordt onderzocht of het opportuun is dat de Staat haar rechten zal effectueren in de resterende periode dat het recht op de dertiende penning nog bestaat, en zo ja, hoe. De Staatssecretaris van Financiën zal de Kamer hier nader over informeren.

Vraag 5

Kan het recht om bij een concrete transactie een dertiende penning te heffen verjaren indien er jarenlang geen gebruik is gemaakt van dat recht? Zo ja, wat is de verjaringstermijn? Zo nee, acht u het redelijk en billijk dat burgers en overheden pas tientallen jaren na een transactie alsnog geconfronteerd worden met een aanslag?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is de grondslag voor een aanslag op basis van de dertiende penning bij transacties die voor de inwerkingtreding van de Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de dertiende penning (1984) zijn gedaan?

Het recht om de dertiende penning te heffen is een oud-vaderlands zakelijk recht dat zijn oorsprong vindt in de Middeleeuwen. Dit betekent dat het recht van de dertiende penning al van toepassing was voordat het Burgerlijk Wetboek in 1838 werd ingevoerd. Deze rechten werden niet gecodificeerd in het Burgerlijk Wetboek, maar bleven wel gehandhaafd (Stb. 1829, 29). In 1969 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat er nog steeds een grondslag bestond om de dertiende penning te innen (HR 25 april 1969, NJ1970, 3). Ingevolge artikel 69 onderdeel a Overgangswet Nieuw Burgerlijk Wetboek is het recht ook bij de invoering van het huidige Burgerlijk Wetboek in 1992 blijven bestaan. De wet van 1984 regelt dat de dertiende penning per 1 januari 2015 wordt afgeschaft.

Vraag 7

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere schriftelijke vragen van het lid Heijnen (PvdA) over dit onderwerp, gesteld op 8 augustus 2012.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van de berichten «Finse minister: «Voorbereiden op uiteenvallen eurozone»» en «Finland maakt zich klaar voor einde euro?»1 en 2

Ja. Hierbij zij opgemerkt dat Erkki Tuomioja geen minister van Financiën is zoals de leden Wilders en Van Dijck in de vraag stellen, maar minister van Buitenlandse Zaken.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitspraken van de Finse minister van Financiën, Erkki Tuomioja, die stelt dat het uiteenvallen van de eurozone slechts een kwestie van tijd is en dat het europroject de toekomst vernietigt van Europa?

Het kabinet laat de uitspraken van de Finse minister van Buitenlandse Zaken, Erkki Tuomioja, voor rekening van de Finse minister die verschillende uitspraken heeft gedaan over verschillende scenario’s. In Finland komt het vaker voor dat ministers de partijpolitieke lijn uitdragen. De minister van Buitenlandse Handel en Europese Zaken, Alexander Stubb, heeft in een persverklaring en tijdens een speech voor de Finse ambassadeursconferentie op 20 augustus jl. laten weten dat minister Tuomioja niet de mening van de Finse regering heeft verkondigd.
De inzet van het Nederlandse kabinet is gericht op het versterken van de euro. Ook het Nederlandse kabinet houdt overigens rekening met verschillende scenario´s , waarschijnlijke en minder waarschijnlijke, wenselijke en onwenselijke scenario’s. Dit heb ik al meerdere keren aan de Tweede Kamer te kennen gegeven, zoals recentelijk nog in de antwoorden op de vragen die gesteld waren via een VSO over onder andere het verslag van de Eurogroep en informele Ecofin Raad van 30 en 31 maart jl. de geannoteerde agenda van de extra Ecofin Raad van 2 mei 2012 en de Eurogroep en Ecofin Raad van 14 en 14 mei 2012 (zie brief met kenmerk BFB2012-11372M). De inzet van het kabinet is een versterkte euro.

Vraag 3

Deelt u de mening van Finland, één van de meest kredietwaardige EU-lidstaten, dat de eurozone een catastrofe is en dat het uiteenvallen van de eurozone Europa waarschijnlijk sterker zal maken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke wijze bereidt u zich op dit moment voor op het uiteenvallen van de eurozone?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Kunt u aangeven wanneer u eindelijk leiderschap zult tonen, stopt met blanco cheques tekenen en de Nederlandse uitverkoop aan Brussel zult stoppen?

Het kabinet zet in op het versterken van de euro. De inzet van het kabinet is onder andere verwerkt in de Kamerbrief over de Visie toekomst Economische en Monetaire Unie van 7 september 2011 (Kamerstukken 2010–2011, 21 501-07, nr. 839). De inzet van het kabinet is inmiddels al voor een belangrijk deel binnengehaald. Daarbij gaat het onder meer om de afspraken over meer automatisme in de besluitvorming van het Stabiliteits- en Groeipact zoals gemaakt in het Verdrag inzake Stabiliteit, Coördinatie en Bestuur in de EMU. Ook zorgt het tweetal toezichtsverordeningen waarover op dit moment tussen de Raad en het Europees Parlement onderhandeld wordt (het zogenaamde «twopack) voor meer toezicht vanuit de Commissie op eurolanden die de SGP-afspraken niet nakomen en op eurolanden met grote problemen met de financiële stabiliteit. Daarnaast gaat de financiële steun die vanuit het noodfonds EFSF wordt verstrekt aan programmalanden gaat gepaard met strikte conditionaliteit en betrokkenheid van het IMF. In de diverse debatten, ondermeer over de noodfondsen, is door het kabinet al het belang ervan benadrukt. Ook voor Nederland.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het bericht «150 000 jongeren zwaar in de schulden»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorg over het stijgende aantal loonbeslagleggingen, met name de stijging onder jongeren, met 20 procent?

Uit informatie van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) blijkt dat het aantal loonbeslagen stijgt. De precieze omvang van deze stijging is niet bekend, omdat geen landelijke registratie van loonbeslagen plaatsvindt.
Op basis van de onlangs door de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie goedgekeurde Verordening gegevensverstrekking zal de KBvG in de toekomst de beschikking krijgen over gegevens die betrekking hebben op de werkzaamheden van haar leden, waaronder ook beslagleggingen. De verordening wordt binnenkort gepubliceerd in de Staatscourant en treedt dit najaar in werking.
Ongeacht de precieze omvang van de stijging van het aantal loonbeslagen is de stijging zorgelijk,
omdat het erop wijst dat ook het aantal personen met betalingsachterstanden stijgt. De stijging van het aantal huishoudens met betalingsachterstanden blijkt overigens ook al uit de «Monitor betalingsachterstanden Meting 2011» (Kamerstukken II 20011/12, 33 000 XV, nr. 66).

Vraag 3

Kent u het rapport «Paritas Passé« van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders, waaruit blijkt dat er vaak meerdere schuldeisers tegelijk beslag leggen, zonder dat deze schuldeisers dit van elkaar weten?2

Ja.

Vraag 4

Deelt u de mening dat mensen aangegane financiële verplichtingen moeten nakomen, maar dat er wel een minimale wettelijke bescherming moet bestaan bij schuldenproblematiek en dat deze goed moet worden gewaarborgd?

Ja, essentieel uitgangspunt is dat het vertrouwen in het handelsverkeer vergt dat aangegane financiële verplichtingen ook worden nagekomen en als dat niet gebeurt, dat dat rechtens ook kan worden afgedwongen. De keerzijde is dat ten behoeve van de schuldenaar een bepaald bestaansminimum als rechtsbescherming is geregeld in het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de situatie, waarbij schuldenaren steeds vaker terecht komen op een besteedbaar bedrag dat lager is dan de beslagvrije voet, te weten 90 procent van de bijstandsnorm?

In de brief van 28 juni 2012 in het kader van de behandeling van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (Kamerstukken II 2011/12, 33 207, nr. 15) heeft het kabinet aangegeven een standpuntbepaling naar aanleiding van het rapport «Paritas Passé Debiteuren en crediteuren in de knel door ongelijke incassobevoegdheden» over te laten aan het volgende kabinet. Uw vragen zullen worden meegenomen in genoemde standpuntbepaling.

Vraag 6

Deelt u de zorg dat dit tot onhoudbare situaties leidt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Deelt u de mening dat er een eenvoudige rangorde moet zijn tussen concurrente en preferente crediteuren en dat de huidige beslagwetgeving te complex is? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Bent u bereid om een inhoudelijke reactie aan de Kamer te sturen over het rapport «Paritas Passé» en een reactie te geven op de in dit rapport geschetste situaties en aanbevelingen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het feit dat de beloning van de Raad van Bestuur van bloedbank Sanquin vorig jaar opnieuw is verhoogd? Kunt u uw antwoord toelichten?1

In het jaarverslag is vermeld dat de salarissen van de Raad van Bestuur op dezelfde wijze zijn verhoogd als de salarissen van het personeel dat onder de CAO Sanquin valt. Zo te zien gaat het om een verhoging van 1%. Gelet op de gebleken gevoeligheid van de beloning van de Raad van Bestuur had ik mij kunnen voorstellen dat zij die verhoging achterwege hadden gelaten.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat de voorzitter van het bestuur en een ander bestuurslid zich wederom een salarisverhoging hebben toebedeeld, ondanks de ophef van verschillende jaren hiervoor en het verzoek tot matiging? Kunt u uw antwoord toelichten?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is uw reactie op het feit dat de individuele bestuurders salarissen kregen tot 263 000 euro, zonder sociale lasten en pensioenpremies 229 000 euro, wat nog steeds ver boven de Balkenendenorm ligt?

De beloning van de leden van de Raad van Bestuur van Sanquin is vele malen het onderwerp geweest van schriftelijke Kamervragen. De constante in de antwoorden was de boodschap dat de beloning van nieuwe bestuurders wordt gebaseerd op de BBZ (beloningscode voor bestuurders in de zorg) en dat Sanquin onder de werking komt van de WNT (Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semi-publieke sector).
De WNT is recentelijk door de Tweede Kamer aangenomen en ligt nu ter behandeling in de Eerste Kamer. Zoals u bekend is, is in het wetsvoorstel voorzien in een overgangsregime voor bestaande arbeidscontracten.
De bestaande arbeidscontracten worden, zoals ook in de WNT opgenomen, gerespecteerd, in ieder geval tijdelijk. Deze sluiten bij het thans vertrekkende bestuurslid inderdaad niet aan bij BBZ. Ik zal Sanquin hierop aanspreken.

Vraag 4

Per wanneer en hoe gaat u ervoor zorgen dat de salarissen van de leden van de Raad van Bestuur zo snel mogelijk ten minste voldoen aan de Wet Normering Topinkomens, en niet meer boven de Balkenendenorm uitkomen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat salarissen van de leden van de Raad van Bestuur niet «aansluiten» bij de Beloningscode Bestuurders in de Zorg (BBZ), zoals in hun jaarverslag wordt gesteld, omdat een salaris van 263 000 euro deze code tart? Zo ja, hoe gaat u nu optreden tegen deze hoge salarissen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Wat heeft het vertrekkende bestuurslid meegekregen, en wat zal de vertrekkende voorzitter meekrijgen, aan bonussen of premies? Passen deze bonussen of premies binnen alle regels van de BBZ? Kunt u uw antwoord toelichten?

Sanquin heeft mij meegedeeld dat de vertrekkende voorzitter van de Raad van Bestuur geen recht heeft op bonussen of premies. Hij vertrekt in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Er is mij geen ander vertrekkend bestuurslid bekend.

Vraag 7

Deelt u de mening dat mensen, werkzaam in de (semi) publieke sector, niet meer zouden moeten verdienen dan de minister of minister-president, namelijk een jaarsalaris van 144 000 euro? Zo nee, waarom niet?

Over de normering en maximering van de inkomens van bestuurders in de publieke en semi-publieke sector heeft de vorige minister van BZK veelvuldig met de Kamer overlegd en gecorrespondeerd. Dit heeft geresulteerd in het voorstel voor een Wet normering topinkomens publieke en semi-publieke sector. Dit wetsvoorstel ligt inmiddels ter behandeling in de Eerste Kamer.

Vraag 8

Kunt u zich voorstellen dat vrijwillige bloed- en plasmadonoren zich vervreemd voelen van het onbaatzuchtige doneren wanneer de bestuurders van bloedbank Sanquin deze salarissen krijgen? Wat heeft u ondernomen om dit te herstellen?3

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord van 6 september 2011 op vraag 4 van de leden Kooiman en Leijten (beiden SP) 4 over het bericht dat de beloning van de Raad van Bestuur van de bloedbank Sanquin vorig jaar opnieuw fors is toegenomen .

Vraag 9

Hoe verhouden de hoge salarissen zich tot de reorganisatie die Sanquin aan het begin van het jaar voor ogen had?4

Voor beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoorden van 29 februari 2012 op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) 6 over de voorgenomen concentratie van Sanquin en het daardoor dreigende banenverlies.

Vraag 10

Hoeveel banen of fte's zijn er verdwenen door de reorganisatie?

Na afronding van de reorganisatie in 2015 zal het personeelsbestand van Sanquin Bloedbank Divisie met 120 tot 130 fte’s zijn afgenomen, op een totaal van 2 195 fte (stand 2011). De betrokken medewerkers komen wel mogelijk in aanmerking voor de vervulling van vacatures bij de uitbreidende divisies van Sanquin.

Vraag 11

Onder welke arbeidsvoorwaarden is de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur aangenomen, en wat is het jaarsalaris van de nieuw aangestelde voorzitter van Sanquin?5

De arbeidsvoorwaarden, met uitzondering van de hoogte van het salaris, van de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur van Sanquin volgen de CAO Sanquin. De nadere invulling hiervan is een taak van de Raad van Toezicht. Het salaris van de nieuwe voorzitter voldoet volgens Sanquin aan de bepalingen van de WNT zoals goedgekeurd door de Tweede Kamer.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Eritrese Nederlanders betalen onder dwang oorlogsgeld»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of het klopt dat het Eritrese consulaat Eritrese Nederlanders dwingt om 2 % van hun inkomen af te staan?

De Eritrese overheid int sinds 1994 via de ambassades en consulaten een 2% «Development and Rehabilitation» inkomensbelasting onder Eritrese burgers in het buitenland. Het heffen van een dergelijke belasting is in Nederland niet illegaal, evenmin het onthouden van overheidsdiensten bij weigering om te betalen. Volgens een rapport van 13 juli jl. van de VN Monitoring Group on Somalia and Eritrea zou dergelijke belastingheffing door ambassades en consulaten gepaard gaan met intimidatie, bedreiging en dwang.
Voor het vaststellen of misdrijven als afpersing en soortgelijke delicten aan de orde zijn, zijn politie en het openbaar ministerie (OM) in belangrijke mate afhankelijk van aangifte en melding door de slachtoffers. Zodra er aangifte is gedaan zal de politie onder leiding van het OM daar onderzoek naar doen. Lopende een onderzoek worden geen mededelingen daarover gedaan.

Vraag 3

Zo ja, dient deze zogenaamde «diaspora-belasting» – zoals een VN-rapport2 deze praktijken duidde – te worden overgemaakt aan de Eritrese overheid of familieleden in Eritrea?

Deze belasting wordt via Eritrese ambassades of consulaten overgemaakt aan de Eritrese overheid.

Vraag 4

Kunt u aangeven of deze financiële middelen inderdaad worden aangewend voor de financiering van terroristische activiteiten door al-Shabaab, waarmee wellicht ook de piraterij in Somalië ondersteund wordt, zoals het genoemde artikel stelt?

De UN Monitoring Groupdoet onderzoek naar onder andere deze kwestie. In haar meest recente rapport van 13 juli jl. heeft de groep geen bewijs kunnen vinden van steun door Eritrea aan Al-Shabaab.

Vraag 5

Als deze berichten kloppen, bent u dan bereid om de Eritrese afgevaardigde in Nederland hierop aan te spreken?

De Eritrese tijdelijk zaakgelastigde is op 16 augustus op het ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden om opheldering te geven over de inning van belasting en fondsenwerving onder de Eritrese diaspora in Nederland.

Vraag 6

Kunt u aangeven of andere landen soortgelijke activiteiten bezigen, en zo ja, welke landen?

Vergelijkbare activiteiten van andere landen zijn mij niet bekend.

Vraag 1

Is het waar, wat RTL meldt1, dat het Ministerie ministerie van Financiën ruim € 4,8 mln. betaald heeft aan zakenbank Lazard, onder meer voor de omstreden waardebepaling van ABN-AMRO en Fortis – Nederland? Zo nee, om welk bedrag gaat het dan?

In 2008 is door het ministerie van Financiën 4 760 000 euro (4 000 000 euro en 760 000 euro btw) betaald aan Lazard voor de dienstverlening van deze zakenbank als financieel adviseur bij de verwerving van bedrijfsonderdelen van Fortis, daartoe behoorde de waardering van de relevante bedrijfsonderdelen.

Vraag 2

Kunt u een uitsplitsing geven van de dit bedrag? Voor welke diensten is dit bedrag betaald? Waaruit bestonden de kosten? Hoeveel personen waren er voor Lazard aan het werk? Wat was hun uurtarief?

Dit bedrag is betaald voor de onder 1 bedoelde dienstverlening. Het bedrag is opgebouwd uit een vaste vergoeding voor de overeengekomen dienstverlening, een aanvullend bedrag betaalbaar bij afronding van de transactie en BTW. In deze vergoeding waren alle kosten begrepen; het is niet vastgesteld op basis van uurtarieven of het aantal bij deze advisering betrokken personen.

Vraag 3

Was er sprake van prestatiebeloning? Was het bedrag gerelateerd aan indicatoren van de te sluiten deal? Was hetzelfde bedrag uitbetaald, wanneer de deal niet was doorgegaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe waardeert u de tarieven van Lazard ten opzichte van de gangbare tarieven in deze sector?

In deze sector worden de vergoedingen mede bepaald door de bij de transactie betrokken financiële belangen en de mate van complexiteit. Gebruikelijk is dat de vergoeding een percentage is van het transactiebedrag (vaak tientallen basispunten, ter informatie: 0,01% is een basispunt), als hierbij was aangesloten in plaats van een vaste vergoeding te bedingen was de vergoeding aanzienlijk hoger geweest. De vergoeding is overeengekomen rekening houdend met de bij de zakenbank beschikbare relevante kennis en ervaring, de onstabiele situatie op de financiële markten, de zeer beperkte beschikbare tijd en de andere specifieke omstandigheden van dat moment.
Er is een contract gesloten met heldere afspraken over de hoogte van de vergoeding. Er was geen sprake van meerwerk of extra lasten die voor rekening zijn gekomen van de overheid. Bij afspraken waar een vaste vergoeding wordt overeengekomen, liggen de risico’s voor meerwerk en extra lasten geheel bij de opdrachtnemer.

Vraag 5

Stond de kwaliteit van het product dat Lazard heeft geleverd in juiste verhouding tot de tijdsbesteding en het kostenniveau? Zo nee, heeft het ministerie daarover gereclameerd bij Lazard? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Waren er van tevoren afspraken gemaakt over wat Lazard in rekening mocht brengen wanneer de kwaliteit van het advies te wensen over overliet? Zo ja, bent u van plan geld terug te vragen aan Lazard? Wat heeft het ministerie gedaan om het risico te beperken dat er teveel geld betaald zou worden voor omstreden advies?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Op welke wijze had het ministerie de kostenbeheersing en de aansturing van dit korte, prijzige project ingericht?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Als het ministerie opdrachtgever en betaler was, hoe kan het dan dat uw ambtsvoorganger minister Bos in Pauw & Witteman aangaf niet op de hoogte te zijn van hoeveel er voor het advies is betaald?

Het is gebruikelijk om opdrachtverlening voor de inhuur van adviseurs door het daartoe bevoegde ambtelijke niveau af te laten handelen, binnen de daarvoor geldende regels van het organisatie- en mandaatbesluit.

Vraag 9

Klopt het dat ook in 2011 er ongeveer € 900 000,- aan Lazard is betaald, terwijl al bekend was dat het advies uit 2008 omstreden was? Kunt u aangeven waarom en waarvoor er in 2011 wederom zaken lijken te zijn gedaan met Lazard?

In 2011 is 325 143 euro (273 229 euro en 51 914 euro BTW) betaald door het ministerie van Financiën aan Lazard, ten laste van de publieke middelen. Dit betrof de advisering op één dossier, waarvoor er concurrentiestelling tussen meerdere partijen heeft plaatsgevonden. Lazard is hier op grond van prijs/kwaliteit criteria als beste uit de bus gekomen. Daarnaast is een bedrag van 595 000 euro (500 000 euro en 95 000 euro BTW) betaald door het ministerie van Financiën met betrekking tot een ander dossier, dat niet ten laste is gekomen van de publieke middelen. Dit bedrag is doorbelast aan de betrokken financiële instelling en door deze aan Financiën is betaald. De advisering in 2011 betrof financiële advisering die past bij de expertise van Lazard.

Vraag 1

Is het waar dat de financiële tak van NS, NS Financial Services Co, in Dublin is gevestigd, zoals wordt gemeld in het artikel op de website van de Railway Gazette van 6 juli 2012?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de reden van het feit dat dit onderdeel van NS in Dublin is gevestigd?

Halverwege de jaren 90 ontstond voor de NS het risico dat ze zou blijven zitten met overbodig materieel als het concern het vervoer in een bepaald gebied niet meer mag verzorgen, met ongewenste kapitaalvernietiging tot gevolg. Om dit risico te scheiden van de overige activiteiten van de NS was oprichting van een apart bedrijf wenselijk. Door dit bedrijf te laten functioneren als een leasemaatschappij zouden niet alleen andere concessiehouders eenvoudiger gebruik kunnen maken van het door de NS aangeschafte rollend materieel, maar werd ook het risico op kapitaalvernietiging verkleind. Het bedrijf is in Ierland gevestigd vanwege het gunstige investeringsklimaat voor leasemaatschappijen in dit land.

Vraag 3

Sinds wanneer is dit bedrijfsonderdeel gevestigd in een ander land dan Nederland?

Vanaf de oprichting in 1998 is de vestigingsplaats Dublin geweest.

Vraag 4

Heeft u hiervoor via de Algemene Vergadering van Aandeelhouders toestemming gegeven? Zo ja, wanneer en waarom?

De oprichting van deze dochteronderneming viel niet onder de statutaire goedkeuring van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Vraag 5

Is het waar dat NS Financial Services Co in Ierland belasting afdraagt in plaats van in Nederland? Om hoeveel geld gaat dit?

De geheimhoudingsplicht van artikel 67 Algemene wet inzake rijksbelastingen staat eraan in de weg informatie over individuele belastingplichtigen openbaar te maken.

Vraag 6

Hoe hoog is de belastingopbrengst die de Nederlandse Staat jaarlijks misloopt door de vestiging van NS Financial Services Co in het buitenland? Hoeveel bedraagt de totale belastingopbrengst die Nederland is misgelopen door de vestiging van NS Financial Services Co in het buitenland?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Welke invloed heeft de buitenlandse vestiging van NS Financial Services Co op de hoogte van het dividend dat NS jaarlijks afdraagt aan de Nederlandse Staat? Indien NS Financial Services Co in Nederland gevestigd zou zijn, zou dan het bedrag aan dividend samen met de te betalen belasting in Nederland niet hoger zijn geweest dan het dividend dat nu ontvangen wordt? Kunt u hier uitgebreid op ingaan in uw antwoord?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Heeft de buitenlandse vestiging van NS Financial Services Co invloed, zowel in directe als in indirecte zin, op de maximale hoogte van de uit te keren bonussen aan het bestuur van NS? Zo ja, welke invloed heeft de buitenlandse vestiging van NS op de hoogte van de bonussen voor het bestuur van NS?

Nee.

Vraag 9

Vindt u het gerechtvaardigd dat de belasting die NS afdraagt in het buitenland niet ten goede kan komen aan beter openbaar vervoer in Nederland?

De afdrachten van in Nederland door belastingplichtigen afgedragen belastinggelden zijn niet op voorhand geoormerkt om aan bepaalde doeleinden uitgegeven te worden; het is derhalve niet te zeggen of door NS in Nederland afgedragen belastingen ten goede komen aan beter openbaar vervoer.

Vraag 10

Bent u bereid om actie te ondernemen zodat NS belasting in Nederland afdraagt? Zo ja, wanneer en hoe? Zo nee, waarom niet?

Zoals door één van mijn voorgangers, staatssecretaris Vermeend, uiteengezet in antwoord op vragen ingediend in 1999 door het lid Van Bommel 2 staat het bedrijven in beginsel vrij om in het buitenland activiteiten te verrichten. Dit brengt met zich mee dat – voorzover het reële activiteiten betreft – deze activiteiten naar de in het desbetreffende buitenland geldende regels en tarieven zullen worden belast. Mocht het verrichten van buitenlandse activiteiten geen reële betekenis hebben, dan wordt getracht op gekunstelde wijze de Nederlandse belastinggrondslag uit te hollen. Dergelijke constructies worden door de Belastingdienst met alle beschikbare middelen bestreden.

Vraag 1

Kent u het bericht «Bewoners verrast door heffing uit 15de eeuw»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is de exacte juridische grondslag van de dertiende penning? Is met de Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de dertiende penning (1984) waarmee de dertiende penning per 2015 wordt opgeheven, tegelijkertijd een juridische grondslag gegeven aan een heffing die tot dat moment vooral op gewoonterecht was gebaseerd?

Het recht op de heffing van de dertiende penning is een in de Middeleeuwen ontstaan zakelijk recht. Dit recht houdt in dat de rechthebbende bij de overdracht van grond jegens de koper recht heeft op een dertiende deel van de tussen verkoper en koper bedongen prijs. Het recht op de dertiende penning is een ongeschreven recht dat nog in bepaalde delen van de provincie Utrecht geldt. Het recht op de dertiende penning is blijven bestaan bij de invoering van het Burgerlijk Wetboek in 1 838 en het huidige Burgerlijk Wetboek in 1992 (artikel 69 Overgangswet Nieuw Burgerlijk Wetboek). De dertiende penning wordt per 1 januari 2015 afgeschaft (Wet van 3 oktober 1984 (Stb. 443).

Vraag 3

Hadden de inwoners van Kamerik die nu met de betaling van de dertiende penning worden geconfronteerd, eerder kunnen weten van de verplichting tot betaling van die heffing? Zo ja, hoe dan?

De koper kan, indien het recht niet is ingeschreven, de verkoper aanspreken met een beroep op de mededelingsplicht uit artikel 7:15 BW. De koper kan ook van de notaris, die een algemene rechercheplicht heeft, kennis krijgen van het bestaan van het recht van de dertiende penning. Het recht op de dertiende penning is een registergoed en kan worden ingeschreven in de openbare registers (artikel art. 150 Overgangswet Nieuw Burgerlijk Wetboek).

Vraag 4

Hoe en op grond waarvan wordt de hoogte van de opgelegde heffing bepaald? Welke rechtsmiddelen hebben de burgers die de dertiende penning moeten betalen om zich tegen de heffing of de hoogte van die heffing te verzetten?

De hoogte van de heffing werd lange tijd berekend op basis van 1/13 van de waarde van de grond bij verkoop (7,7%). Bij de invoering in 1984 van de Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de dertiende penning (Stb. 443) is geregeld dat tot 2015 de heffing wordt verhoogd tot 11%. Burgers kunnen zich tot de burgerlijke rechter wenden wanneer zij van mening zijn dat de dertiende penning onterecht wordt geheven.

Vraag 5

Kan een zakelijk recht dat honderden jaren oud is nog worden vervreemd of overgedragen aan een andere particulier of rechtspersoon? Zo ja, waarom en hoe dan? Zo nee, hoe kan het dan dat de stichting Beheer Kasteel Renswoude die heffing oplegt?

Voor alle zakelijke rechten geldt dat zij in beginsel overdraagbaar zijn (art. 3:83 BW). Dit geldt ook voor zakelijke rechten die zijn ontstaan voor de totstandkoming van het Burgerlijk Wetboek (art. 69 onderdeel a Overgangswet Nieuw Burgerlijk Wetboek). Naar ik begrijp is de Stichting Beheer Kasteel Renswoude op 28 november 1990 door middel van het verlijden van een notariële akte rechthebbende op dit recht geworden (Bron: J.T. Van Es, «Dertiende penning nieuw leven ingeblazen» in: Heemtydingen orgaan voor de streekgeschiedenis van het Stichts-Hollandse grensgebied, 1994, Woerden, p. 12–26).

Vraag 6

Kan een zakelijk recht zoals de dertiende penning nadat er tientallen jaren geen gebruik van is gemaakt, verjaren? Zo ja, is daar in Kamerik sprake van?

De dertiende penning kan door niet-gebruik (non-usus) teniet gaan. De Hoge Raad oordeelde in een zaak over de heffing van de dertiende penning tussen de Stichting Beheer Kasteel Renswoude en een inwoner van Kamerik (HR 20 juni 1997, NJ 1999, 302) dat wanneer een perceel grond is overgedragen en de dertiende penning gedurende dertig jaar na overdracht niet wordt geheven, het recht van de uitoefening van de dertiende penning is verjaard. De Hoge Raad oordeelde in deze zaak eveneens dat het aan de Stichting Beheer Kasteel Renswoude was het bewijs te leveren dat het recht binnen dertig jaar na de overdracht van de grond was uitgeoefend. Per geval zal moeten worden beoordeeld of dit ook geldt voor de inwoners van Kamerik waarvan thans de dertiende penning wordt geheven. Of er in casu eventueel al dan niet sprake is van non-usus, is aan de rechter om te beoordelen.