Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel «Bezoek uit Jakarta ondanks Wilders», waarin de Indonesische ambassadeur in Nederland, Yunus Effendi Habibie, uitspraken doet over de vermeende ondeskundigheid, de «haatzaaierij» en het «schreeuwen» en «blaffen» van PVV-leider Geert Wilders en waarin hij insinueert dat de Nederlanders die op de PVV hebben gestemd aan een «angstpsychose» leiden?1

Ja.

Vraag 2

Heeft de Indonesische ambassadeur namens de Indonesische regering gesproken?

Een ambassadeur spreekt in principe namens zijn regering.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de uitspraken van Habibie beledigend, onwaar en ongepast zijn? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik al eerder heb aangegeven staat het de ambassadeur in een land dat de vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel heeft staan, vrij om te zeggen wat hij wil en zijn zorgen te uiten over de beelden die de PVV over de Islam oproept. Ik vond het evenwel niet verstandig van de ambassadeur zich in de termen zoals hij die heeft gebruikt uit te laten over de kiezers van de PVV. Ik heb hem dit nog dezelfde dag door een hoge ambtenaar van mijn ministerie laten mededelen. Tijdens dit gesprek heeft ambassadeur Habibie begrip getoond voor mijn opvatting en zijn uitspraak teruggenomen.

Vraag 4

Bent u bereid ambassadeur Habibie te ontbieden om uw ongenoegen over deze uitspraken aan hem door te geven?

Neen.

Vraag 5

Bent u bereid deze vragen per ommegaande, maar in ieder geval vóór het aanstaande staatsbezoek te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «VN: Israël zat fout bij aanval Gaza-konvooi»?1

Ja.

Vraag 2

Onderschrijft u de kritiek op de Mensenrechtenraad, inhoudende dat de Raad wordt gedomineerd door landen die de mensenrechten zelf niet erg nauw nemen?

Zoals ik in mijn brief aan uw Kamer (kamerstuk 26 150, nr. 92) heb gesteld, beperken mensenrechtenschendende regimes de daadkracht van de Raad. De mensenrechten worden door de leden van de Raad in verschillende mate gerespecteerd, maar van een dominantie van landen die de mensenrechten niet erg nauw nemen, is mijns inziens geen sprake.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er een anti-Israëlische cultuur heerst in de Raad, aangezien mensenrechtenschendingen in bijvoorbeeld Darfur, Noord-Korea of Zimbabwe niet worden besproken, maar Israël wel keer op keer wordt veroordeeld?

Zoals ik de in het antwoord op vraag 2 bedoelde brief aan uw Kamer heb geschreven, leidt disproportionele aandacht voor Israël af van de situatie in andere landen. Dat gaat echter niet zo ver, dat de Raad geen aandacht kan besteden aan schendingen in Zimbabwe, Darfur of Noord-Korea. Ten aanzien van dat laatste land, bijvoorbeeld, heeft de Raad tot nu toe jaarlijks een zeer kritische resolutie aangenomen. Dit laat onverlet dat navenant aandacht voor Israël in de Raad eerder regel dan uitzondering is.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de objectiviteit van de Mensenrechtenraad? Bent u van mening dat de Raad net zo objectief is als Saoedi-Arabië dat is ten opzichte van vrouwenrechten?

Voor de Mensenrechtenraad geldt dat zij enerzijds binnen het raamwerk van het internationale recht, andere internationale conventies en de specifieke bepalingen over het mandaat en het functioneren van de Raad opereert. In die zin is sprake van objectiviteit. Anderzijds kan niet worden ontkend dat de Raad een politiek orgaan is, waarbinnen ook niet-objectieve criteria een rol spelen.

Vraag 5

Onderschrijft u dat de uitkomst van het onderzoek van de Mensenrechtenraad niet serieus genomen kan worden, gezien de reputatie van de Mensenrechtenraad? En dat Israël dus in zijn recht staat het onderzoek te verwerpen? Zo nee, waarom niet?

Vooropgesteld zij, dat de regering van oordeel is dat de Mensenrechtenraad een essentieel normstellend VN-orgaan is, waarin een dialoog kan worden gevoerd over de implementatie van het internationaal recht. Dat de uitkomsten van de beraadslagingen in de Raad niet altijd stroken met de opvattingen van Nederland en gelijkgestemde landen, doet daar niets aan af.
Het onderzoek waaraan de vraag refereert, is afkomstig van de fact findingmissie onder leiding van de jurist Karl Hudson-Phillips, die in opdracht van de Mensenrechtenraad onderzoek heeft gedaan naar de Israëlische actie tegen het zgn. Gaza Freedom Flotilla. Nederland heeft tegen instelling van deze missie gestemd, aangezien de primaire verantwoordelijkheid voor het doen van onderzoek ligt bij de meest betrokken partijen (Israël en Turkije).
Nu de uitkomsten van de missie Hudson-Phillips bekend zijn, moeten zij beoordeeld worden op de inhoud ervan, mede in het licht van de uitkomsten van die andere onderzoeken. Het Israëlische onderzoek onder leiding van rechter Turkel loopt nog. Israël heeft daarbij internationale waarnemers uitgenodigd. Ook het Turkse onderzoek loopt nog. Voorts heeft de SGVN op verzoek van VN-Veiligheidsraad een eigen onderzoekspanel (commissie Palmer) ingesteld, dat de Israëlische en Turkse onderzoeken onder de loep zal nemen; Israël en Turkije zijn daar ook bij betrokken. De regering is voornemens haar finale afweging te maken zodra alle onderzoeken zijn gepubliceerd.

Vraag 6

Onderkent u dat het democratische Israël een respectabel land is dat zorgvuldig omgaat met het internationaal recht en, wanneer dat nodig is, wel degelijk misstanden onderzoekt? En dat dit blijkt uit de medewerking die Israël verleent aan een aparte VN onderzoeksgroep – opgezet door secretaris-generaal Ban Ki-Moon van de Verenigde Naties, onder leiding van de voormalige minister-president van Nieuw-Zeeland Geoffry Palmer en voormalig Colombiaans president Alvaro Uribe – waarvan de resultaten nog bekend moeten worden gemaakt?2

Israël is een democratische rechtstaat, en als zodanig heeft Nederland ook vertrouwen in het Israëlische rechtssysteem. Om die reden heeft Nederland ook waardering voor de instemming van Israël om medewerking te verlenen aan het onderzoek dat door de SGVN is ingesteld en de eigen onderzoeken die het verricht. Daarnaast zal Nederland Israël ook blijven stimuleren om onafhankelijke onderzoeken te laten verrichten naar vermeende beschuldigingen aan het adres van dat land.

Vraag 1

Kent u het bericht «Arabs Harass Female «Peace» Activists; Left Silences Victims»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat vrouwelijke vredesactivisten die naar Judea en Samaria gaan om steun te betuigen aan Palestijnse verzetsgroepen, daar systematisch worden gemolesteerd en verkracht door leden van die groepen?

In algemene zin geldt dat het tegengaan van (seksueel) geweld tegen vrouwen een belangrijke pijler is van het Nederlands buitenlands beleid en de Nederlandse mensenrechtenstrategie. Daarnaast is Nederland, zowel in bilateraal als in multilateraal verband, voorvechter van het tegengaan van straffeloosheid. Mij is geen informatie bekend over het fenomeen dat u beschrijft, ook niet over mogelijke Nederlandse slachtoffers. Op basis hiervan zie ik geen aanleiding voor de Nederlandse overheid om nader onderzoek te (laten) verrichten.

Vraag 3

Onderschrijft u dat het bewust verhullen van verkrachtingen en lichamelijke en fysieke intimidatie/geweld van en tegen vrouwelijke vredesactivisten door de Palestijnen in Judea en Samaria, om dezelfde Palestijnen niet te beledigen, de omgekeerde wereld is?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat linkse activisten die verkrachte vrouwelijke vredesactivisten onder druk zetten om geen aanklacht hierover in te dienen – met als reden de strijd tegen de «bezetting» niet te beschadigen – Israël ten koste van alles, zelfs de waarheid, in een zwart daglicht willen plaatsen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Erkent u dat de linkse activisten kennelijk alles uit de kast halen om Israël te veroordelen met betrekking tot de «bezetting», maar zelf crimineel gedrag verdoezelen en zelfs bevorderen door de verkrachtingsslachtoffers het recht te ontnemen aangifte te doen omtrent het aangedane leed? Erkent u dat daarmee die linkse activisten in feite zelf medeplichtig worden en dus crimineel?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Zijn er gevallen bij u bekend van Nederlandse slachtoffers van dergelijk seksueel geweld? Zo ja, welke maatregelen heeft u genomen c.q. bent u bereid hieromtrent te nemen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Wilt u een nader onderzoek in (doen) stellen naar dit fenomeen om zo veel mogelijk feiten boven water te krijgen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het artikel «Füle: Turks wanted to put an end to the fear of military rule»1 waarin wordt gerefereerd aan de positieve reactie van de Europese Commissie en het Europese Parlement op de uitslag van het Turkse referendum over grondwetswijzigingen?

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitslag van het referendum van 12 september 2010 over de door de regering Erdoğan voorgestelde grondwetswijzigingen, zowel in algemene zin als in het licht van de opvatting van premier Erdoğan over het nut van democratie: «Democratie is als een tram. Als je je bestemming hebt bereikt stap je uit»?2

De Nederlandse regering verwelkomt, net als de Europese Commissie, de goedgekeurde grondwetswijzigingen, omdat die Turkije op het gebied van justitie en civiel-militaire relaties dichter bij Europese wet- en regelgeving brengen. Het is van belang dat Turkije nu gaat werken aan verdere justitiële hervormingen die nodig zijn om aan het EU-acquis te voldoen. Nederland zal daarom nauwlettend volgen op welke wijze de Turkse regering uitvoering geeft aan de grondwetswijzigingen.
In Turkije is, ook onder deze regering, nog altijd sprake van scheiding van kerk en staat. De relatief hoge opkomst van 77% bij het recente referendum illustreert het belang dat de Turkse bevolking hecht aan het democratische besluitvormingsproces.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het naïef en in ieder geval voorbarig is van de Europese Commissie en het Europese Parlement om de thans bij referendum goedgekeurde grondwetswijzingen toe te juichen, terwijl alles erop wijst dat deze grondwetswijzigingen door de islamistische AK Partij van premier Erdoğan zullen worden gebruikt om het kemalistische systeem van scheiding van moskee en staat verder ongedaan te maken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Turkije nooit en te nimmer lid van de EU zou moeten worden?

U bent bekend met het regeringsstandpunt over de Turkse EU-aspiratie en de Nederlandse inzet in de toetredingsonderhandelingen met Turkije. Het onderhandelingsraamwerk van de EU met Turkije uit 2005 is daarbij het uitgangspunt. Hierin is vastgelegd dat de gezamenlijke doelstelling van de onderhandelingen toetreding is. Daarbij geldt echter dat de uitkomst van de onderhandelingen niet op voorhand vastligt. Toetreding van Turkije kan pas aan de orde zijn, als Turkije aan alle voorwaarden voor EU-lidmaatschap voldoet.

Vraag 1

Bent u bekend met de Amerikaanse «Iran Refined Petroleum Sanctions Act» (IRPSA) en met de brief aan Shell van 21 mei 2009 van de leden van het Amerikaanse Congres Dan Burton en Brad Sherman?

Ja.

Vraag 2

Kent u het Wall Street Journal artikel «Shell Halts Gasoline Sales to Iran» (11 maart 2010)1 en het door het Iraanse persbureau Fars verspreide artikel «Shell Resumes Fuel Sales to Iran» (7 juni 2010)?2

Ja.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de tegenstrijdigheid van deze artikelen?

Shell heeft laten weten sinds oktober 2009 geen benzine te hebben verkocht aan Iran en dat de bewering dat in mei 2010 benzine is geleverd, is gebaseerd op een foutief rapport van de haveninspecteur van Bandar Abbas, dat later is gecorrigeerd.

Vraag 4

Heeft Shell de leverantie van geraffineerde olieproducten aan Iran inmiddels gestaakt of niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Komt de positie van Shell in Iran («upstream», danwel «downstream») aan de orde in de besprekingen van 26 juli a.s., over het aanscherpen van de sancties tegen Iran, van de Raad Buitenlandse Zaken van de Europese Unie? Zo ja, wordt dan overwogen om voor Shell, onder het aan te scherpen Europese sanctieregime tegen Iran, een uitzonderingspositie te bedingen?

De Raad zal niet over individuele bedrijven spreken. Voor meer informatie over de bespreking over Iran tijdens de Raad Buitenlandse Zaken van 20 juli as. verwijs ik naar de geannoteerde agenda van deze bijeenkomst die Uw Kamer op 16 juli jl. toeging.

Vraag 6

Deelt u de mening dat een uitzonderingspositie voor Shell onacceptabel is? Zo ja, zult u zich hiertegen met kracht verzetten? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Wilt u deze vragen zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk 20 juli beantwoorden?

Bij deze.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het persbericht van het United Papuan Democratic Forum over het verwerpen van de Indonesische speciale autonomie door de bevolking van Papua?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorgen van de organisatoren van de demonstraties die gaande zijn, over intimidatie en machtsvertoon door Indonesische militiegroepen?

Nederland erkent de nationale soevereiniteit en territoriale integriteit van Indonesië. Binnen dat kader zet Nederland zich in de samenwerking met Indonesië inzake Papoea vooral in voor een effectievere implementatie van de Speciale Autonomiewet voor Papoea (SAL) van 2001. De implementatie verloopt langzaam, hetgeen onder meer samenhangt met de capaciteitsproblemen van het lokale bestuur. Om deze reden werkt Nederland nauw samen met de Indonesische regering en met NGO’s om de capaciteit van het lokale bestuur in Papoea te versterken. De situatie in Papoea vormt de laatste jaren vrijwel permanent onderwerp van overleg tussen Nederland en Indonesië, waarbij het recht om vreedzaam te demonstreren nadrukkelijk aan de orde is gesteld, evenals de hoge straffen die in individuele gevallen aan vreedzame demonstranten zijn opgelegd.
Nederland zal de situatie in Papoea nauwgezet blijven volgen en bespreken in de contacten met de Indonesische autoriteiten. Ook in EU-verband staat de kwestie- Papoea regelmatig op de agenda, zoals recent nog tijdens de eerste EU-Indonesië mensenrechtendialoog, die op 29 juni jl. in Jakarta plaatsvond.

Vraag 3

Bent u bereid bij de Indonesische regering aan te dringen op vreedzame dialoog met de bevolking van Papua en haar vertegenwoordigers, alsmede haar recht om vreedzaam te demonstreren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u tevens bereid de Indonesische regering op te roepen om onafhankelijke media, humanitaire hulpverleningsorganisaties en onafhankelijke waarnemers toe te laten in alle delen van Papua?

Nederland heeft de Indonesische autoriteiten in het verleden herhaaldelijk aangesproken op het restrictieve toelatingsbeleid tot Papoea. Inmiddels is de situatie enigszins verbeterd, hoewel zeker nog niet ideaal. Verscheidene humanitaire organisaties zijn momenteel actief in Papoea en in de vrije en onafhankelijke media in Indonesië wordt uitgebreid en gedetailleerd gerapporteerd over de situatie in Papoea. Desalniettemin zal het toelatingsbeleid tot Papoea ook in de toekomst onderwerp blijven vormen van overleg tussen Nederland en Indonesië.

Vraag 1

Kent u het bericht «Parlementariërs Kenia verhogen eigen loon»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het van de gekke is dat Keniaanse parlementariërs hun eigen salaris met 25 procent verhogen en zichzelf verrijken met een maandsalaris van 11.000 euro, terwijl de Keniaanse bevolking moet rondkomen van gemiddeld 1.300 euro per jaar? Zo nee, waarom niet?

De voorgestelde verhoging acht ik exorbitant. Conform de huidige regelgeving in Kenia is het bepalen van de hoogte van het salaris van parlementsleden een zaak van het Keniaanse parlement zelf. Vervolgens is het aan de Keniaanse President Kibaki om het voorstel al dan niet goed te keuren. Hij heeft nog geen uitsluitsel gegeven. Premier Odinga heeft zich reeds tegen het voorstel gekeerd en de Minister van Financiën heeft aangegeven dat de financiële middelen voor een verhoging ontbreken.

Vraag 3

Deelt u de mening dat zekernu Keniaanse parlementariërs zichzelf verrijken met een maandsalaris van 11.000 euro, er geen cent aan Nederlands ontwikkelingsgeld naar Kenia dient te gaan? Bent u bereid de ontwikkelingshulp aan Kenia te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Ik ben vooralsnog niet bereid de hulp aan Kenia te staken. De Nederlandse hulp wordt niet via de Keniaanse regering geleid. De bilaterale OS-inspanningen zijn gericht op uitvoering van de Nationale Akkoorden die aan de basis van de huidige regering van nationale eenheid liggen en onder leiding van Kofi Annan zijn uitonderhandeld. Uitvoering van deze akkoorden moet leiden tot duurzame stabilisering van de binnenlandse politieke situatie in Kenia. Dat is, gezien Kenia’s rol in de regio, ook voor de buurlanden van belang. Ik acht het daarom belangrijk dat Nederland met de internationale gemeenschap actief bij Kenia betrokken blijft.
Ik constateer dat de bevolking van Kenia steeds mondiger en kritischer wordt en zijn politici steeds vaker democratisch ter verantwoording roept. Ten gevolge van de nationale en internationale kritiek op de hoogte van de salarissen van politici is in de nieuwe ontwerpgrondwet vastgelegd dat er een breed samengestelde onafhankelijke commissie zal komen die belast wordt met het bepalen van de salarissen van ambtsdragers, inclusief parlementsleden. Dat is belangrijke vooruitgang. Op 4 augustus vindt er een volksraadpleging plaats over de nieuwe grondwet.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de aanbevelingen van het rapport van Human Rights Watch «Prosecuting Political Aspiration, Indonesia’s Political Prisoners»? Deelt u deze aanbevelingen? Indien neen, waarom niet?1 Zo ja, op welke wijze wilt u deze bij de Indonesische regering inbrengen?

Ja, ik heb kennisgenomen van dat rapport. Nederland volgt de mensenrechtensituatie in Indonesië nauwlettend, zowel bilateraal als in EU-verband. Tijdens de EU-Indonesië mensenrechtendialoog op 29 juni 2010 werden door de EU onderwerpen als vrijheid van meningsuiting en de ontwikkeling van de rechtsstaat opgebracht. Ook over de rechten van gedetineerden vond een constructieve dialoog met Indonesie plaats. Nederland zal ook in de toekomst in het kader van de bilaterale politieke dialoog met Indonesië aandacht blijven vragen voor de behandeling van politieke gevangenen.

Vraag 2

Bent u bereid de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating te verlangen van alle personen die op geweldloze wijze hun politieke opvattingen hebben geuit in Indonesië? Bent u bereid in het bijzonder de gevallen van de mensen die met Molukse en Papoea vlaggen en andere onafhankelijkheidssymbolen geweldloos actie hebben gevoerd daarbij aan de orde te stellen? Indien neen, waarom niet?

Nederland staat voor de vrijheid van meningsuiting en probeert waar mogelijk, bilateraal of multilateraal, op te komen voor personen die voor het uiten van hun mening gestraft of gevangen genomen worden.
Dit gebeurde tijdens mijn bezoek aan Indonesië in januari 2009, tijdens de bilaterale politieke dialoog met Indonesië in november 2009 en meer recent door medewerkers van de Nederlandse ambassade in Jakarta, te weten in mei en juni jl. Tevens is over de situatie van politieke gevangenen gesproken tijdens de EU mensenrechtendialoog op 29 juni jl. De regering zal de vervolging en gevangenzetting van alle personen die op geweldloze wijze hun politieke opvattingen ventileren bij elke zich daartoe lenende gelegenheid onder de aandacht van de Indonesische regering blijven brengen.

Vraag 3

Herinnert u zich uw antwoord op schriftelijke vragen van 29 april 2008 waarin u meldt dat Nederland Indonesië heeft gevraagd de artikelen 106 en 107 van het Wetboek van strafrecht en Regeringsbesluit 77/2007 in lijn te brengen met vigerende internationaalrechtelijke verplichtingen? Deelt u de mening dat Indonesië tot op heden daaraan geen gehoor heeft gegeven? Bent u daarom bereid rechtstreeks aan te dringen bij de Indonesische regering de door u gewenste maatregelen door te voeren?2

Ja. Ik ben bereid de Indonesische regering nogmaals te vragen de artikelen 106 en 107 van het Wetboek van strafrecht en Regeringsbesluit 77/2007 in lijn te brengen met vigerende internationaalrechtelijke verplichtingen.

Vraag 4

Hebt u inmiddels precieze cijfers ontvangen over het aantal politieke gevangenen in de Molukken en elders in Indonesië? Zo ja, om hoeveel mensen gaat het daarbij?3

Het rapport van Human Rights Watch spreekt over tenminste 100 politieke gevangenen uit de regio’s Molukken en Papoea. De Indonesische autoriteiten maken geen cijfers hierover bekend.

Vraag 5

Bent u bereid te pleiten voor onafhankelijk onderzoek naar marteling van deze politieke gevangenen? Indien neen, waarom niet?

De berichten over mogelijke martelingen in Indonesische gevangenissen baren mij grote zorgen. Het onderwerp is zowel bilateraal als in EU-verband aan de orde gesteld. Ik zal deze kwestie blijven agenderen.

Vraag 6

Bent u bereid opnieuw te pleiten voor het overplaatsen van Molukse politieke gevangenen naar een gevangenis op de Molukken?4

Ja. Nederland werkt overigens samen met de Indonesische autoriteiten om het functioneren van de rechtsstaat op de Molukken te verbeteren.

Vraag 7

Herinnert u zich vraag 4 van schriftelijke vragen van 30 juni 2008, waarin gevraagd wordt naar de eventuele strafvervolging van leden van Densus 88?5 Is het in Indonesië tot strafvervolging gekomen van leden van Densus 88? Hoe beoordeelt u de aanbeveling van Human Rights Watch dat de VS en Australië moeten ophouden met het trainen van leden van Densus 88, omdat zij betrokken waren bij de marteling van deelnemers aan de dansactie van 29 juni 2007? Deelt u deze aanbeveling? Indien neen, waarom niet?

Ja. Voor zover mij bekend zijn er geen leden van Densus 88 vervolgd. Het is aan de VS en Australië om een afweging te maken over het al dan niet voortzetten van trainingen aan Indonesische politiediensten.

Vraag 8

Op welke wijze ziet Nederland toe op de voortgang van de hervorming van de veiligheidssector, zoals u op 31 augustus 2007 beloofde en eerder in een beleidsnotitie d.d.13 juni 2006 aankondigde? Wat is de stand van zaken op dit gebied?6

Nederland steunt thans de Indonesische politie met opleidingen en trainingen, vooral op het gebied van «community policing», goed bestuur, verkeerspolitie en recherche (cybercrime, financiële zaken en milieu). Tevens voert Nederland bilateraal en multilateraal gesprekken met de Indonesische regering over de verdere hervormingen van de veiligheidssector. Het gaat dan vooral om het terugdringen van de militaire participatie in de economie, de verhouding leger en politie, de rol van politie, leger en veiligheidsdiensten in een democratie en de versterking van de kennis van mensenrechten bij de veiligheidsautoriteiten. Daarnaast steunt Nederland meerdere lokale NGO’s die actief zijn op het gebied van mensenrechten en democratie.

Vraag 9

Kunt u uitsluiten dat in de samenwerking tussen Nederland en Indonesië in het kader van terrorismebestrijding Nederlandse inbreng leidt tot mensenrechtenschendingen? Indien neen, welke maatregelen neemt u naar aanleiding van de bevindingen van dit rapport?

Bij de samenwerking tussen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten op het terrein van terrorismebestrijding zijn democratische inbedding en het respect voor de mensenrechten een essentieel onderdeel van de besluitvorming omtrent het aangaan en onderhouden van de relaties met de desbetreffende dienst.
Dit ligt in het verlengde van artikel 59 WIV 2002 waarin onder meer is bepaald dat de samenwerking met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten slechts plaatsvindt voor zover de belangen die zij behartigen niet onverenigbaar zijn met de belangen die Nederland heeft te behartigen, waaronder de grond- en mensenrechten, die zijn neergelegd in de Grondwet en in internationale verdragen die door Nederland zijn geratificeerd.

Vraag 10

Deelt u de mening dat deze politieke gevangenen vrij moeten zijn voordat president Yudhoyono zijn voorgenomen bezoek aan Nederland kan brengen, later dit jaar? Indien neen, waarom niet?

Graag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 2. Het voorgenomen bezoek van president Yudhoyono weerspiegelt de uitstekende en veelzijdige relatie tussen Nederland en Indonesië. Een constructieve en open dialoog over mensenrechten is daar onderdeel van.

Vraag 1

Kent u het bericht «Zweeds oliebedrijf betrokken bij geweld in Soedan»1, waarin op basis van het rapport van de European Coalition on Oil (ECOS) het Lundin Consortium wordt beschuldigd mogelijk medeplichtig te zijn geweest aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de oorlog in het olierijke Block 5A, Soedan in de periode 1997–2003?

Ja.

Vraag 2

Ziet u in het rapport aanleiding om de Zweedse, Oostenrijkse en Maleisische regeringen aan te sporen om nader onderzoek te doen naar de betrokkenheid van het Lundin consortium bij de genoemde oorlog in Block 5A, die duizenden slachtoffers vergde en vele duizenden ontheemden tot gevolg had?

Het is aan Zweden, Oostenrijk en Maleisië om wel of niet op de aanbeveling van ECOS om de betrokkenheid van het Lundin consortium nader te onderzoeken in te gaan. Ik laat deze afweging aan hen over. Het internationale bureau van het Zweedse Openbaar Ministerie heeft reeds op 21 juni jl. besloten tot het instellen van een onderzoek naar schendingen van het internationaal recht in Soedan in de periode 1997–2003.

Vraag 3

Is het waar dat Lundin, in de tijd dat het bedrijf actief was in Soedan, stond ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Nederland? Klopt het dat Lundin ook op dit moment nog actief is in Nederland, als deelnemer in consortia die Nederlandse grondstoffen exploiteren en dat Lundin daarmee een zakenpartner is van de Nederlandse overheid?

Lundin Petroleum BV staat sinds 31 oktober 2002 ingeschreven in het handelsregister. Lundin is een holding voor upstream gas exploratie en productieactiviteiten in Nederland en is in die hoedanigheid medevergunninghouder voor het winnen van gas in Nederland. Lundin is zelf niet actief als operator.

Vraag 4

Wilt u consequenties verbinden aan de relatie van de Nederlandse overheid met Lundin indien deze onderneming schuldig is aan medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid? Zo ja, welke?

Hangende het eerdergenoemde onderzoek van het Zweedse Openbaar Ministerie is dit in dit stadium niet aan de orde. Hier wil ik niet op vooruitlopen.

Vraag 5

Wat kunt u doen om er toe bij te dragen dat Lundin meewerkt aan nader onderzoek en eventueel bereid is om nabestaanden van de slachtoffers te compenseren?

Ik zie hier in eerste instantie een rol weggelegd voor degenen tot wie het rapport zich richt, de regeringen van Zweden, Oostenrijk en Maleisië. Ik laat het aan hen over dit onderwerp met Lundin te bespreken.

Vraag 6

Is het waar dat het recht op compensatie van slachtoffers van de oorlog in Soedan, zoals vastgelegd in het Comprehensive Peace Agreement (CPA), niet of nauwelijks is verwezenlijkt? Wat kan Nederland, als ondertekenaar van het CPA en lid van de Assessment and Evaluation Committee (AEC), doen om compensatie alsnog te realiseren en zo een vredesdividend te creëren voor de bevolking van Soedan?

Helaas zijn meerdere aspecten van het CPA, deels door de grote aandacht voor de verkiezingen van april jl. en het aankomende zelfbeschikkingsreferendum, onvoldoende gerealiseerd. Compensatie van slachtoffers is één van deze punten. In de evaluatie van de laatste fase van het CPA zal Nederland het punt van compensatie aan de orde stellen in de AEC.

Vraag 7

Wat kan de internationale gemeenschap, in het bijzonder de landen die betrokken zijn bij de uitvoering van het CPA, doen om het toekomstige management van de olie-industrie in Soedan maatschappelijk verantwoord in te richten en uit te voeren, waarbij ondernemingen bijdragen aan de ontwikkeling en stabiliteit in de grensgebieden tussen Noord en Zuid-Soedan?

In de discussies met Noord- en Zuid-Soedan over «post-2011» afspraken is het toekomstige Soedanese beleid ten aanzien van de olie-industrie een belangrijk onderwerp. Onder de ondertekenaars van het CPA wordt dit onderwerp door Noorwegen getrokken. De Noren zijn in regelmatig contact met beide partijen over dit onderwerp.
De internationale gemeenschap is nauw betrokken bij de ontwikkeling en stabilisatie van de grensgebieden. Door druk op de partijen uit te oefenenen om het CPA te implementeren zal geweld als beschreven in het rapport in de toekomst hopelijk kunnen worden voorkomen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Burundi: Protect Independent Human Rights Reporting. Authorities should reverse decision to expel international human rights worker»?1

Ik betreur het dat mevrouw Neela Ghoshal, medewerkster van Human Rights Watch in Burundi, door de autoriteiten is uitgewezen naar aanleiding van haar rapportage over geweld in de aanloop naar de verkiezingen. Ik waardeer dan ook de gezamenlijke actie van 18 nationale en internationale NGO’s in Burundi om aandacht te vestigen op het voorval en op te roepen tot het terugdraaien van de maatregel.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de cijfers rondom het verkiezingsgeweld in Burundi?2

Gebruik van geweld tijdens de verkiezingsperiode is uiteraard onacceptabel. Nederland spreekt de Burundese regering aan op haar verantwoordelijkheid om de verkiezingen veilig te laten verlopen. Nederland voert in Burundi een omvangrijk programma uit in de veiligheidssector waarbij de capaciteit van zowel politie als leger wordt versterkt.

Vraag 3

Bent u het eens met de Burundese autoriteiten dat het kritische rapport van de Human Right Watch onderzoeker over het verkiezingsgeweld voldoende reden is om haar het land uit te zetten? Zo ja, kunt u dit toelichten?

Nee. Indien de Burundese autoriteiten van mening waren dat de rapportage van mevrouw Ghoshal tekortkomingen vertoonde dan hadden zij daarover de dialoog aan kunnen gaan met Human Rights Watch. Zoals ik reeds aangaf in de beantwoording van de vragen van het lid Ferrier (CDA) is een open debat tussen overheid, individuen en maatschappelijke organisaties van essentieel belang voor de opbouw van een rechtsstaat.

Vraag 4

Bent u – gezien uw voorgestane mensenrechtenbeleid en gezien de EU-richtsnoeren over mensenrechtenverdedigers – bereid om, al dan niet in EU-verband, de verbanning van internationale mensenrechtenverdedigers uit Burundi te veroordelen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer en hoe gaat u dit doen?

Nederland heeft de Burundese autoriteiten reeds aangesproken op de uitzetting van de HRW-vertegenwoordigster. Ook de Europese Unie heeft deze kwestie bij hen ter sprake gebracht. In de VN-Mensenrechtenraad die momenteel plaatsvindt in Genève, zal Nederland de onderhavige kwestie via een nationale verklaring aankaarten. Hierin wordt de regering van Burundi verzocht om haar besluit tot uitzetting van de Human Rights Watch medewerkster te heroverwegen.

Vraag 5

Bent u bereid, al dan niet in EU-verband, er bij de Burundese autoriteiten op aan te dringen de Human Right Watch onderzoeker weer toe te laten tot het land? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer en hoe gaat u dit doen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de terugtrekking van vijf kandidaten uit de strijd om het presidentschap?3

Nederland betreurt het dat inmiddels alle zes kandidaten van de oppositie zich hebben teruggetrokken uit de presidentsverkiezingen. De internationale gemeenschap ter plaatse heeft bij de oppositiepartijen aangedrongen hun besluit te herzien en hun deelname aan het electorale proces voort te zetten.

Vraag 7

Kunt u aangeven of en zo ja, hoe bovenstaande gebeurtenissen worden meegewogen in uw beslissing om in september a.s. al dan niet over te gaan tot begrotingssteun in Burundi?

Voor de besluitvorming over de begrotingssteun voor 2010/2011 verwijs ik naar mijn brief aan Uw Kamer in reactie op de motie-Ferrier dd. 26 mei 2010. Primair doel van dergelijke steun is om de stabiliteit in het land te helpen bestendigen. Respect voor mensenrechten is nadrukkelijk een van de randvoorwaarden die in onderlinge samenhang worden bekeken alvorens na de verkiezingen in Burundi – dus na september – een besluit zal worden genomen. De begrotingssteun voor 2009/2010 was reeds eerder gedeblokkeerd.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de gewelddadige inname door het Israëlische leger hedenochtend in internationale wateren van de internationale vloot met 10.000 ton aan humanitaire goederen voor Gaza, waarbij 16 doden en tientallen gewonden zijn gevallen onder de ca. 600 internationale civiele activisten, Nederlandse en andere EU-onderdanen, parlementariërs en een Nobelprijswinnaar?1

Vraag 2

Bent u bereid deze inname in de scherpste bewoordingen te veroordelen als disproportioneel?

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het verweer van de Israëlische autoriteiten dat de vloot met humanitaire goederen een bedreiging voor de veiligheid van Israël vormde en dat zij daarom onder het internationale zeerecht gemachtigd wonen tot de gewelddadige inname op internationale wateren?2

Vraag 4

Hoe beoordeelt u, in het licht van UNCLOS, de VN Zeerechtconventie, de eenzijdige verklaring van Israel dat het de wateren voor Gaza geblokkeerd mag houden? Onder welke omstandigheden staat het zeerecht dit toe en in welke gevallen is dit aanvechtbaar?

Vraag 5

Is het waar dat Israel nu ook alle toegangen tot Gaza vergrendeld heeft3, terwijl de inwoners van Gaza volgens de VN in grote humanitaire nood verkeren?

Vraag 6

Bent u bereid deze hermetische blokkade scherp te veroordelen en in navolging van de oproep van EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton tot een onmiddellijke beëindiging van de blokkade van Gaza4 de druk op Israël op te voeren om hieraan opvolging te geven? Zo ja, hoe?

Vraag 7

Bent u bereid op te roepen tot een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de gebeurtenissen?

Vraag 8

Wat is de situatie van de Nederlandse passagier aan boord van de vloot en hoe zult u erop toezien dat al haar rechten worden gerespecteerd door de Israëlische autoriteiten?

Vraag 9

Kunt u, gelet op de snelle ontwikkeling van de gebeurtenissen, deze vragen vandaag beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten in onder andere de Hindustan Times van de afgelopen dagen en weken over de immer verslechterende situatie in de Indiase deelstaat Manipur? Zo ja, hoe beoordeelt u de situatie in deze regio?1

Ja. Het noordoosten van India is als gevolg van conflicten tussen tientallen rivaliserende groeperingen al sinds jaar en dag onrustig. De recent toegenomen spanningen in Manipur houden verband met de lang gekoesterde onafhankelijkheidswens van de bevolkingsgroep Naga’s. Naga’s wonen in de deelstaat Nagaland, maar ook in de aangrenzende deelstaten Manipur, Assam en Arunachal Pradesh. Sinds in 1997 het staakt-het-vuren werd overeengekomen tussen de Indiase regering en vertegenwoordigers van de Naga’s, onderhandelen partijen over een duurzame oplossing. De angst onder niet-Naga bewoners van Manipur is dat de over verschillende deelstaten verspreide Naga-gebieden onder één administratie komen te vallen, hetgeen zou betekenen dat de grenzen van enkele noordoostelijke deelstaten opnieuw zouden moeten worden vastgesteld en dat de positie van andere bevolkingsgroepen (Kuki’s en Meitei’s) wordt aangetast.
Het voorgenomen bezoek van de leider van de National Socialist Council of Nagaland (NSCN I-M) aan zijn geboortedorp in Manipur vormde de directe aanleiding voor de recente gewelddadigheden in Manipur en de blokkade door de All Naga Students Association (ANSAM) van de enige hoofdweg tussen Nagaland en Manipur. De blokkade heeft inmiddels serieuze humanitaire gevolgen. Voedselprijzen zijn omhoog geschoten en er is een groot tekort aan brandstof en medicijnen.

Vraag 2

Kunt u een inschatting geven van de religieuze spanningen die in het gebied tussen verschillende bevolkingsgroepen bestaan en welke rol deze spelen in het ontstaan en oplossen van de huidige problemen in Manipur? Kunt u daarbij ingaan op de positie van christenen in de regio?

De spanningen in het noordoosten van India worden met name veroorzaakt door complexe sociaal-economische en etnische factoren, waarbij onenigheid over grondgebied in combinatie met de wens tot afscheiding van India en de vorming van een eigen staat een belangrijke rol spelen. Het geweld in deze regio vindt voornamelijk plaats tussen onderling concurrerende christelijke stromingen. Zo zijn de tegenstanders van de Naga’s, de Kuki’s en de Meitei’s ook (deels) christelijk.

Vraag 3

Kunt u een inschatting geven van de economische belangen die Nederland in Noord-Oost-India en in het bijzonder Nagaland en Manipur heeft? Welke bedrijven investeren in de regio? Bent u van mening dat de huidige situatie in Manipur, Assam en Nagaland schadelijk is voor deze Nederlandse belangen in de regio?

Voor zover bekend is er geen sprake van Nederlandse bedrijven, Nederlandse handelsactiviteiten of Nederlandse investeringen in deze regio.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de huidige situatie in Manipur grote gevolgen heeft voor het werk van civil society organisaties in de regio? En voor Nederlandse niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) diehier actief zijn? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier zult u deze organisaties faciliteren zodat zij hun werk kunnen blijven doen?

Het is bekend dat er maatschappelijke organisaties zijn in de regio die trachten de polarisatie tegen te gaan en de gemoederen te bedaren.
De Indiase centrale overheid en de Manipurese overheid zoeken momenteel actief naar een oplossing voor de problemen. De Chief ministers en de lokale ministers van Binnenlandse Zaken van respectievelijk Manipur en Nagaland hebben dagelijks crisisoverleg met hun politieke leidinggevenden in New Delhi. Nederland en de EU volgen dit proces en zullen zonodig de situatie aan de orde stellen in contacten met de Indiase autoriteiten.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de inzet die de Indiase centrale overheid enerzijds en de Manipurese overheid anderzijds tot op heden hebben ondernomen om de situatie in Manipur te normaliseren? Bent u bereid de situatie in Manipur te bespreken met de Indiase overheid, zowel in de bilaterale contacten als in EU-verband? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de kandidatuur van Iran voor een zetel in de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties?

Iran heeft zich 23 april jl. teruggetrokken als kandidaat-lid van de Mensenrechtenraad. Nederland heeft zich in voorafgaande weken wereldwijd ingezet om de verkiezing van Iran te voorkomen. Net als mijn Duitse ambtgenoot noemde ik ondermeer tijdens een toespraak voor de Mensenrechtenraad op 3 maart jl. de zeer zorgwekkende mensenrechtensituatie in Iran en gaf aan dat landen die de mensenrechten op grote schaal schenden geen plaats in de Raad verdienen. Mede dankzij Nederland riep de EU de lidstaten van de VN schriftelijk op tijdens lidmaatschapsverkiezingen voor de Raad niet te stemmen op landen die bekend staan als notoire mensenrechtenschenders. Ook bilateraal, veelal in nauwe afstemming met gelijkgezinde landen, heeft Nederland deze boodschap uitgedragen.

Vraag 2

Hoe verhoudt eventuele toetreding van Iran tot de Mensenrechtenraad zich tot de gestelde criteria als opgesteld in artikel 8 van resolutie 60/251 van de Algemene Vergadering, waar wordt gesteld dat bij de toewijzing van zetels «states shall take into account the contribution of candidates to the promotion and protection of human rights»?1

Het is voor de geloofwaardigheid van de Mensenrechtenraad bemoedigend dat een land dat op grote schaal mensenrechten schendt zich heeft teruggetrokken als kandidaat-lid. Ook in de toekomst zal Nederland zich onverminderd blijven inzetten om notoire mensenrechtenschenders buiten de Raad te houden.

Vraag 3

Gaat Nederland zich in het licht van de herhaalde schendingen van mensenrechten door Iran verzetten tegen de toetreding van Iran tot de Mensenrechtenraad?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Indien dit het geval is, zal Nederland ook andere landen ertoe bewegen de toetreding van Iran tot de Raad te belemmeren, zoals de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Guido Westerwelle, heeft gedaan tijdens zijn speech voor de Mensenrechtenraad op 3 maart jl., waarin hij Iraanse toetreding typeerde als «an affront to all the values on which the Council is based»?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Welke conclusie trekt u over de geloofwaardigheid van de Mensenrechtenraad, mocht Iran tot de Raad toetreden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Verbindt de Nederlandse regering daar ook gevolgen aan?

Zie antwoord vraag 2.