Vraag 1

Kent u het bericht «Digitale kwetsbaarheid van Eindhoven irriteert raad»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een overzicht geven van gemeenten die worstelen met de kwaliteit van hun ICT-toepassingen in de zin van dat de dienstverlening aan bewoners daaronder lijdt, de beveiliging niet op orde is en de privacy in het geding is?

Nee, ik beschik niet over een overzicht van de kwaliteit van ICT-systemen van gemeenten. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft een dergelijk overzicht niet. Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun ICT-toepassingen, hun dienstverlening en de borging van privacy. Ze behoren dat echter wel binnen gestelde kaders te doen, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)2 en de Baseline Informatieveiligheid Overheid (BIO)3. De BIO is het gemeenschappelijke, algemene, uniforme basisnormenkader voor informatiebeveiliging voor alle overheidslagen (Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen). De uitgangspunten van de BIO zijn onder andere risicomanagement en de eigen verantwoordelijkheid van overheidsorganisaties. Dat betekent dat organisaties zelf risicoafwegingen uitvoeren en maatregelen treffen in aanvulling op een minimumset van maatregelen die altijd verplicht zijn. In het antwoord op de volgende vraag ga ik in op de steun die ze daarbij krijgen4. De BIO is door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in samenwerking met alle bestuurslagen samengesteld.
Gemeenten verantwoorden zich over de informatiebeveiliging naar hun eigen gemeenteraad. In samenwerking met het Ministerie van BZK is met de VNG voor alle gemeenten de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA) verantwoordingsmethodiek opgezet. De verantwoordingssystematieken van een aantal stelsels die gaan over informatiebeveiliging zijn in ENSIA samengevoegd en geharmoniseerd. Op die manier is één verantwoordingsproces gerealiseerd. ENSIA vormt de basis voor de verantwoording van het college aan de gemeenteraad.5

Vraag 3

Deelt u de mening dat het wenselijk is dat niet iedere gemeente alleen voor zichzelf oplossingen moet zoeken voor ICT-problemen, maar dat kennis en ervaring over de best practices gedeeld moet worden? Zo ja, welke rol speelt u vanuit uw coördinerende rol op het domein van de digitale overheid en de verantwoordelijkheid voor digitale weerbaarheid van de sector «overheid» hierin? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik deel die mening. Ik zal ook steeds met de gemeenten blijven investeren in het verbeteren van de overheids-ICT.
In aanvulling op mijn antwoord in de vorige vraag worden gemeenten ondersteund, waar wenselijk en nodig. Het Ministerie van BZK stimuleert het kennis delen aan alle overheden onder meer door een bijdrage aan het Centrum voor Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP), sinds het najaar van 2018. Het CIP ontwikkelt met die bijdrage bijvoorbeeld webinars, podcasts, workshops, games en handreikingen.6
Voor het Ministerie van BZK beheert het CIP tevens de website biooverheid.nl waarop veel informatie over informatiebeveiliging wordt gedeeld met alle overheden. Ook werkt het CIP aan een professionele community waarin beveiligings- en privacy-professionals van alle overheden van elkaar leren en elkaar (op dit moment vooral nog in digitale vorm) ontmoeten.
Een ander voorbeeld van het overheidsbrede delen van kennis is de jaarlijkse overheidsbrede cyberoefening7 die door het Ministerie van BZK sinds 2019 in oktober – de maand van cybersecurity – wordt georganiseerd. Deze oefening, die is bedoeld voor Rijks- en uitvoeringsorganisaties, provincies, gemeenten en waterschappen, laat zich ieder jaar inspireren door recente en actuele dreigingen en cyberaanvallen (zoals op de gemeenten Lochem en Hof van Twente). Aan de hand van een gesimuleerde hackaanval oefenen alle partners in de publieke sector op crisispreparatie op verschillende niveaus van de organisaties met elkaar. Deze oefening wordt geflankeerd door webinars die ook later terug te kijken zijn.8 Speciaal voor gemeenten heeft het Ministerie van BZK een drietal cyberoefenpakketten laten ontwikkelen door het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement. Deze gemeentelijke cyberoefenpakketten zijn online raadpleegbaar en gratis af te nemen voor alle gemeenten.9
Verder worden alle gemeenten ondersteund door de Informatiebeveiligingsdienst (IBD) van de VNG. De IBD biedt een Integraal dienstverleningsaanbod voor informatiebeveiliging en privacy-expertise. Zo levert de IBD actuele producten en diensten ter ondersteuning van de BIO en verzorgt het programma Verhogen Digitale Weerbaarheid (VDW) voor gemeenten. De IBD houdt jaarlijks tientallen workshops, webinars, (be)spreekuren en expertgroep meetings, onder andere op het gebied van VDW en privacy, en bevordert het risico-denken op diverse niveaus binnen de gemeente. Ook organiseert de IBD intervisiesessies met Chief Information Security Officers (CISO’s), Functionarissen Gegevensbescherming (FG’s) en Privacy Officers. Verder biedt de IBD een platform voor gemeenten voor het delen van kennis en ervaring over best practices. Zo organiseert zij bijeenkomsten, zoals Code Rood sessies voor vertrouwde gemeentelijke contactpersonen over bevindingen bij recente incidenten. Tevens organiseert de IBD lunchuurtjes voor gemeentesecretarissen, zoals naar aanleiding van het Hof van Twente-ransomware-incident in 2020. De IBD draagt verder bij aan overheidsbrede programma’s zoals de eerdergenoemde overheidsbrede cyberoefening en de activiteiten van het CIP.
De IBD is tevens het sectorale Computer Emergency Response Team/Computer Security Incident Response Team (CERT/CSIRT) voor alle Nederlandse gemeenten. De IBD-CERT ondersteunt crisismanagementteams in het geval van incidenten. Zij oriënteert zich momenteel op verdere uitbreiding van haar dienstverlening in incident-response op locatie bij een gemeente. Tot slot werkt de IBD op het vlak van leveranciersmanagement aan standaardisatie waar dat een collectief en grootschalig effect heeft. Gemeenten kunnen zo beter veilige producten en diensten inkopen waarover zij de controle houden.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de opgaven waar gemeenten voor staan om hun ICT-voorzieningen klantvriendelijk, veilig en privacyproof te maken en te houden groot zijn en dat zij daarbij meer ondersteuning vanuit het Rijk nodig hebben? Zo ja, hoe zorgt u voor die extra ondersteuning? Zo nee, waarom deelt u die mening niet?

Ik deel de mening dat het vraagstuk digitale weerbaarheid meer aandacht verdient, ook van gemeenteraden. Vanuit mijn rol heb ik een stelselverantwoordelijkheid voor de informatieveiligheid in het openbaar bestuur. Normeren door middel van kaderstelling zoals de BIO, aanjagen, stimuleren en faciliteren door middel van de genoemde initiatieven onder vragen 2 en 3 behoren daarbij tot de kerntaken van het Ministerie van BZK. Vanzelfsprekend vindt hierover overleg plaats met de VNG en de koepelorganisaties van de andere bestuurslagen. Ik wil samen met de gemeenten verder kijken naar de kaders en normen voor ICT die met name zorgen voor de bescherming van publieke waarden.
De individuele overheidsorganisaties moeten hun informatiebeveiliging primair zelf op orde hebben en houden, waarbij zij ondersteund worden door hun koepelorganisaties. De VNG ondersteunt de gemeentebestuurders hierbij met de Agenda Digitale Veiligheid. Begin 2021 werd tijdens een Bijzondere Algemene Ledenvergadering de Resolutie Digitale Veiligheid10 vastgesteld, waaraan gemeenten zich gecommitteerd hebben. Hierin wordt de noodzaak onderstreept dat gemeenten hun digitale weerbaarheid versterken. Vanuit deze Agenda Digitale Veiligheid stimuleert de VNG dat er meer aandacht komt voor (bestuurlijke) awareness en voor oefenen met digitale ontwrichting. Vanuit het Ministerie van BZK is er nauw contact met de VNG en de IBD en wordt er gezamenlijk gewerkt aan het verhogen van de digitale weerbaarheid van gemeenten.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Het UWV werkt wachtlijsten op illegale wijze weg: uitkering verstrekt zonder beoordeling arts» in Trouw van 13 januari jl.1?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat het UWV-kantoor in Zwolle vorig jaar bij wijze van proef zieke zestigplussers zonder medische toets een arbeidsongeschiktheidsuitkering (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)-uitkering) heeft gegeven tot aan hun pensioen? Zo ja, om hoeveel gevallen gaat het en wanneer bent u hiervan op de hoogte gebracht?

Ja. Medio december 2021 heeft UWV SZW laten weten dat in het district Zwolle een kleinschalige proef is uitgevoerd met een andere wijze van de claimbeoordeling voor de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) voor een specifieke doelgroep. Een arbeidsdeskundige heeft bij een groep van dertig zieke werknemers van zestig jaar en ouder een (plausibiliteits-)beoordeling gedaan. UWV heeft mij geïnformeerd dat bij negentien mensen is afgezien van een verzekeringsgeneeskundige beoordeling. Zij hebben een WIA-uitkering (WGA 80–100) toegekend gekregen zonder beoordeling door een verzekeringsarts.

Vraag 3

Klopt het dat het UWV-kantoor in Hengelo plannen heeft voor een dergelijke pilot op veel grotere schaal? Zo ja, om hoeveel gevallen gaat het en wanneer bent u hiervan op de hoogte gebracht?

Ja. UWV heeft laten weten dat in het district Hengelo een plan is opgesteld -maar niet uitgevoerd- voor een andersoortige proef op grotere schaal. Op dat moment was in Hengelo een werkvoorraad van 821 WIA-claimbeoordelingen.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de situatie dat het UWV op dit punt in verschillende regio’s verschillend beleid voert?

Met het oog op de rechtsgelijkheid vind ik uniform beleid wenselijk. Tegelijkertijd zie ik met UWV de noodzaak om lokaal nieuwe werkwijzen te beproeven om het landelijk beleid ten aanzien van de sociaal-medische dienstverlening te innoveren en bewezen effectiever te maken. Het is een realiteit dat UWV op dit moment niet alle sociaal-medische beoordelingen tijdig kan verrichten. De problematiek verschilt per district en per kantoor en een eenvoudige en uniforme oplossing is niet voorhanden. Een succesvolle pilot in een regio kan -mits juridisch houdbaar en acceptabel- landelijk als beleid uitgevoerd worden. Zie ook mijn antwoord op vraag 3 van de leden De Kort en Smals over hetzelfde onderwerp.

Vraag 5

Deelt u de mening dat daarmee de rechtsgelijkheid in gevaar komt en dat dit onwenselijk is?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er, conform de wet, pas sprake kan zijn van een dergelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering na keuring, en dat er dus geen rechtsgrond is voor toekenning van een WIA-uitkering zonder keuring vooraf?

Ja. In artikel 6, eerste lid, van de WIA is bepaald dat de beoordeling of iemand volledig en duurzaam arbeidsongeschikt of gedeeltelijk arbeidsgeschikt is, gebaseerd wordt op een verzekeringsgeneeskundig en een arbeidskundig onderzoek.

Vraag 7

Erkent u dat met name (eigenrisicodragende) werkgevers gedupeerd worden door deze gang van zaken aangezien zij nu mogelijk ten onrechte opgezadeld worden met de kosten van een WIA-uitkering voor hun werknemer?

Op dit moment heb ik onvoldoende zicht op gevolgen voor werkgevers en de bijbehorende juridische risico’s. Die hangen af van de precieze uitvoering van de proef in Zwolle. UWV laat een evaluatie doen van de voorbereiding, besluitvorming en uitvoering. De uitkomsten hiervan deel ik uiterlijk in het voorjaar met uw Kamer (zie antwoord op vraag 10).

Vraag 8

Hoe beoordeelt u het risico dat veel werkgevers bezwaarschriften zullen indienen en dat dit vervolgens opnieuw leidt tot capaciteitsproblemen bij UWV of dat een dergelijk onwettig besluit bij de rechter alsnog ongedaan wordt gemaakt?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Hoe zijn de (juridische) risico’s, waaronder genoemde risico’s bij vraag 8, verkend en meegewogen bij het besluit om tot deze werkwijze over te gaan?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 10

Kunt u, tot slot, aangeven hoe u het tijdspad ten aanzien van besluitvorming over een oplossing voor het capaciteitsprobleem bij UWV voor zich ziet? Op welke termijn bent u van plan de Kamer over de uitkomsten hiervan te informeren?

Over de aanpak ben ik in gesprek ben met de sociale partners, samen met UWV en de Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsgeneeskunde. In de Stand van de Uitvoering van december vorig jaar heb ik aangegeven uw Kamer uiterlijk in het voorjaar te informeren over de uitkomsten van dit traject.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de chaotische situatie binnen schuldhulpverlener en budgetbeheerder Plangroep, waar geen gehoor wordt gegeven als klanten contact zoeken, leefgeld te laat wordt uitbetaald en rekeningen van klanten door Plangroep niet worden betaald?1 2 3

Het is mij bekend dat Plangroep fouten heeft gemaakt. Cliënten dreigden daarvan de dupe van te worden. Dat is altijd ongewenst, maar omdat deze mensen financieel kwetsbaar zijn, vind ik de fouten ernstig. Op 8 december 2021 heeft de toenmalige Staatssecretaris van SZW hierover Kamervragen van het lid Kat (D66) beantwoord.4 Hij heeft daarbij onder meer gemeld dat Plangroep in overleg met de betrokken gemeenten met de cliënten contact heeft opgenomen om de fouten te herstellen.

Vraag 2

Vindt u het ook zorgwekkend dat Plangroep nagenoeg onbereikbaar is voor de mensen die financieel afhankelijk zijn van deze organisatie, en daardoor niet altijd op tijd hun leefgeld krijgen, waardoor zij de huur en boodschappen niet kunnen betalen?

Hier zijn evident fouten gemaakt. De mensen die het betreft rekenen erop dat hun financiën in goede handen zijn. De fouten zullen hard zijn aangekomen zijn, omdat schulden dreigden te ontstaan op basisvoorzieningen, zoals huur en energie.

Vraag 3

Klopt het verder dat er een verbod is op het afsluiten van gas, water en elektra indien een klant een schuldhulpregeling heeft? Zo ja, hoe kan het dan gebeuren dat in de genoemde casus in de Radar-uitzending 1) wordt gesproken over het afsluiten van de verwarming van een klant van Plangroep?

Het klopt dat de levering van elektriciteit of gas aan een kleinverbruiker niet mag worden beëindigd wegens wanbetaling als er betalingsachterstand is of wordt betrokken bij een lopend traject van schuldhulpverlening. Dat is geregeld in de Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van elektriciteit en gas. Ik roep de gemeentelijke schuldhulpverlening op om samen met de cliënt en het energiebedrijf direct een oplossing door te voeren.
De levering van drinkwater mag niet worden beëindigd als dat voor de kleinverbruiker zeer ernstige gezondheidsrisico’s tot gevolg zou hebben. Dat staat in de Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van drinkwater. Daarin is ook geregeld dat de leverancier voorafgaand aan afsluiting bewaarmiddelen levert en de kleinverbruiker in de gelegenheid stelt die te vullen met drinkwater om in de eerste levensbehoeften te voorzien. Op grond van convenantafspraken met gemeenten schorten drinkwaterleveranciers incassomaatregelen op als klanten schuldhulpverlening hebben geaccepteerd. Vergelijkbare convenantafspraken hebben energieleveranciers met gemeenten gemaakt.

Vraag 4

Kunt u aangeven bij welke gemeenten Plangroep actief is als budgetbeheerder? Kunt u daarnaast aangeven hoeveel mensen afhankelijk zijn van Plangroep als budgetbeheerder?

Ik heb niet de informatie om deze vraag te beantwoorden. Gemeenten hebben de taak om schuldhulpverlening aan de inwoners van de gemeente te geven. Ze kunnen ervoor kiezen de hulp uit te besteden. Welke gemeenten uitbesteden en om hoeveel cliënten dat gaat, wordt niet geregistreerd.

Vraag 5

Welke maatregelen gaat u nemen om te voorkomen dat klanten door de chaos bij Plangroep financieel nog eens extra in de problemen komen en daardoor mogelijk extra schulden moeten maken?

Gelukkig hebben de betrokken gemeenten samen met Plangroep maatregelen genomen. De cliënten, veelal kwetsbare burgers, mogen uiteraard niet extra in de problemen komen.

Vraag 6

Kunt u toelichten wie uiteindelijk verantwoordelijk is voor schulden die door slecht handelen van de budgetbeheerder zijn ontstaan? Vindt u het ook onterecht dat de klanten van budgetbeheerders, zoals bij Plangroep, op dit moment de dupe hiervan zijn met oplopende schulden?

De betrokken gemeenten zijn verantwoordelijk voor het oplossen van de schulden, die door fouten van de schuldhulpverlening zijn ontstaan. Cliënten mogen niet de dupe worden.

Vraag 7

Welke verantwoordelijkheid hebben gemeenten, volgens bijvoorbeeld de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, om gedupeerde mensen door Plangroep te ondersteunen? Vindt u ook dat gemeenten die Plangroep als budgetbeheer hebben ingeschakeld voor mensen met schulden een actievere rol dienen te spelen in het oplossen van de problemen van de mensen waarvan de rekeningen nu niet worden betaald?

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening geeft gemeenten de taak schuldhulpverlening te geven aan de inwoners van de gemeente. Gemeenten kunnen ervoor kiezen de hulp uit te besteden, maar ze blijven verantwoordelijk.

Vraag 8

Gaat u in samenwerking met gemeenten er zorg voor dragen dat klanten bij Plangroep die te maken hebben met extra kosten en schulden door de chaos bij Plangroep financieel worden gecompenseerd?

Het doet mij goed dat het oplossen van de knelpunten en het compenseren van eventuele extra kosten en schulden is opgepakt door de betrokken gemeenten en Plangroep.

Vraag 9

Klopt het verder dat rechters, via de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp), mensen in de schulden richting budgetbeheerders sturen?

Nee, dat klopt niet. Budgetbeheer kan tijdens schuldhulpverlening worden ingezet. Daar is de rechter niet bij betrokken. De rechter krijgt een rol als het niet lukt met schuldhulpverlening de schulden op te lossen. Aan de rechter kan dan om een dwangakkoord worden gevraagd om schuldeisers tot medewerking te dwingen of de rechter kan om toelating tot de wettelijke schuldsanering (Wsnp) worden gevraagd. In veel gevallen heeft de cliënt dan al budgetbeheer. Als er geen budgetbeheer is, zal de rechter daar niet naar doorverwijzen. In uitzonderlijke situaties vindt de rechter het raadzaam dat de cliënt in het kader van een Wsnp-traject beschermingsbewind aanvraagt. Beschermingsbewind is een andere – verdergaande en minder vrijblijvende – maatregel dan budgetbeheer.

Vraag 10

Zo ja, vindt u het daarom ook zorgwekkend dat mensen in de schulden via de rechter naar bijvoorbeeld Plangroep zijn gestuurd en vervolgens dieper in de problemen zijn geraakt?

Zoals toegelicht in mijn antwoord op vraag 9 stuurt de rechter mensen met schulden niet naar een budgetbeheerder. Budgetbeheer wordt door de gemeentelijke schuldhulpverlening ingezet. Dit neemt niet weg dat ik de kwaliteitsborging van dienstverlening aan financieel kwetsbare mensen heel belangrijk vind. In mijn antwoord op vraag 16 licht ik het Kwaliteitskader schuldhulpverlening toe.

Vraag 11

Bent u bereid om ervoor te zorgen dat indien mensen met schulden door een rechter naar een budgetbeheerder worden gestuurd deze alleen naar budgetbeheerders worden gestuurd die goede kwaliteit laten zien? Zou het mogelijk om alleen budgetbeheerders met voldoende kwaliteit hiervoor in zetten?

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 12

Kunt u meer inzicht geven in de bedrijfsstructuur van Plangroep? Klopt het dat Plangroep onderdeel is van een commerciële Human Resource (HR)-dienstverlener? Ziet u ook het risico dat Plangroep, als onderdeel van een commerciële dienstverlener, het maken van winst boven kwaliteit van dienstverlening en service stelt?

Over de bedrijfsstructuur van Plangroep heb ik geen informatie, anders dan de openbare informatie die bijvoorbeeld op de website van Plangroep te vinden is. Gemeenten zorgen voor de kwaliteit en de continuïteit van de schuldhulpverlening. Een deel van de gemeenten kiest voor uitbesteden aan een gespecialiseerde instelling of voor samenwerking met andere gemeenten, omdat deze manieren van uitvoering de kwaliteit en continuïteit ten goede kunnen komen. U kunt hierbij denken aan een kleine gemeente met beperkte uitvoeringscapaciteit of aan de schuldhulpverlening aan zelfstandig ondernemers waar specifieke kennis voor nodig is. De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening schrijft voor dat alleen uitbesteed mag worden aan een organisatie die zich «blijkens haar doelstelling of werkzaamheden richt op schuldhulpverlening».5

Vraag 13

Bent u het eens dat het beter is om de schuldhulpverlening en het budgetbeheer als taak van de overheid te zien en dus op te nemen in het publieke domein?

Schuldhulpverlening en budgetbeheer, vaak onderdelen van schuldhulpverlening, zijn opgenomen in het publieke domein. Dat is nodig, omdat mensen met schulden kwetsbaar zijn en het risico lopen verder in de financiële problemen te raken. Zij moeten daarom eenvoudig hulp kunnen krijgen van goede kwaliteit. De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening schrijft voor dat gemeenten schuldhulpverlening geven aan de inwoners van de gemeente. Commerciële schuldbemiddeling is verboden in Nederland. Schuldbemiddeling, het namens de schuldenaar in contact treden met de schuldeisers om de schulden op te lossen, mag alleen gedaan worden door bij wet aangewezen organisaties, zoals gemeenten, gemeentelijke kredietbanken of instellingen, die zich in opdracht van en voor rekening van gemeenten met schuldbemiddeling bezighouden. Ook is het niet toegestaan schuldbemiddeling aan te bieden als impliciet of expliciet onderdeel van budgetbeheer.6 Budgetbeheer als zelfstandige (commerciële) dienstverlening is wel toegestaan. Budgetbeheer is relevante dienstverlening voor een veel grotere groep burgers en bedrijven en niet noodzakelijk gekoppeld aan financiële problemen.

Vraag 14

Welke maatregelen gaat u nemen om te voorkomen dat deze chaotische toestanden in de toekomst kunnen ontstaan?

De rijksoverheid blijft gemeenten ondersteunen bij de kwaliteitsborging van schuldhulpverlening. Belangrijke stap is dat alle gemeenten en hun uitvoeringsorganisaties gaan voldoen aan het Kwaliteitskader schuldhulpverlening. De beste dienstverlening voor de cliënt staat centraal in het Kwaliteitskader. Zie ook de toelichting in het antwoord op vraag 16. Als onderdeel van het Kwaliteitskader wordt elke drie jaar de kwaliteit van de gemeentelijke schuldhulpverlening geaudit. Het kwaliteitskader zorgt voor continue verbetering van de dienstverlening en het vakmanschap van de hulpverleners.

Vraag 15

Zijn er bij u ook andere problemen met budgetbeheerders en schuldhulpverleners, die door gemeenten worden ingezet, bekend? Klopt het dat er ook problemen zijn met bereikbaarheid van de ABN AMRO bewindvoerdersdesk en de ING bewindvoering?

Bij mij zijn geen andere problemen met schuldhulpverlening en in het bijzonder budgetbeheer bekend. Voor wat betreft de bereikbaarheid van de ABN AMRO bewindvoerdersdesk en de ING bewindvoering ga ik ervan uit dat u doelt op problemen die bewindvoerders ondervinden met de betaalrekeningen van sommige mensen die onder bewind zijn gesteld. Dat signaal is mij bekend en wordt besproken in het Landelijk Platform Schuldenbewind. De inzet is dat de bewindvoerdersorganisaties en banken samen afspraken maken over het beschikbaar houden van betaalrekeningen tegen redelijke kosten voor bewindvoering.

Vraag 16

Bent u bereid om, samen met gemeenten, harde afspraken over kwaliteit, dienstverlening en service te maken met commerciële dienstverleners die budgetbeheer en schuldhulpverlening aan kwetsbare mensen aanbieden?

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening vereist dat gemeenten de nodige maatregelen nemen om de kwaliteit te borgen van de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd.7 Dit geldt ongeacht of gemeenten zelf schuldhulpverlening aan hun inwoners aanbieden, dit geheel of gedeeltelijk uitbesteden of samen met andere gemeenten de schuldhulp geven. Om te zorgen dat overal in Nederland duidelijk is wat mensen met schulden van de gemeente kunnen verwachten, heeft de VNG bestuurlijke uitgangspunten geformuleerd voor de toegang en de kwaliteit van schuldhulpverlening.8 Deze uitgangspunten zijn het vertrekpunt voor het Kwaliteitskader van de NVVK (vereniging financiële hulpverleners), waaraan sinds dit jaar gemeenten en hun uitvoeringsorganisaties worden getoetst.9 In het kader van de Brede Schuldenaanpak heeft het Ministerie van SZW de ontwikkeling en de implementatie van het Kwaliteitskader financieel ondersteund.10 Het Kwaliteitskader is de actualisatie van de al veel langer bestaande Gedragscode en Modules Schuldhulpverlening van de NVVK. Ik zal met gemeenten nagaan hoe het kwaliteitskader in de praktijk werkt en of het voldoende waarborgen biedt.

Vraag 17

Is er een kwaliteitskeurmerk voor budgetbeheerders? Zo nee, bent u bereid om hier onderzoek naar te doen?

De kwaliteitsborging van budgetbeheer is onderdeel van het in antwoord op vraag 16 toegelichte Kwaliteitskader.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Verdrievoudiging van bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat geweld en bedreigingen jegens gemeenteraadsleden, of welke publieke ambtsdragers dan ook, onacceptabel is en hoe kijkt u tegen deze incidenten aan?

Deze mening deel ik. Geweld en bedreigingen kunnen het functioneren en het persoonlijke leven van raadsleden en andere politieke ambtsdragers negatief beïnvloeden. Dat vormt een risico voor onze democratische rechtsstaat. Ik vind het belangrijk om samen met politieke ambtsdragers uit te dragen dat bedreiging en geweld onacceptabel zijn en dat er altijd melding (en waar mogelijk aangifte) moet worden gedaan van incidenten. Daarom heb ik gezamenlijk met het Netwerk Weerbaar Bestuur een collectieve norm tegen intimidatie en bedreiging tegen decentrale politieke ambtsdragers ontwikkeld, alsmede een stappenplan voor het doen van melding en aangifte. De norm is: intimidatie en agressie zijn onacceptabel, de afspraak is dat grensoverschrijdend gedrag altijd wordt gemeld en er zo nodig aangifte wordt gedaan. Het raadslid wordt hierbij ondersteund door de griffier en burgemeester en krijgt passende nazorg. Met het uitdragen van deze norm geven we een belangrijk signaal naar de dader en de buitenwereld: bedreiging en geweld zijn onacceptabel.

Vraag 3

Hoe kijkt u tegen de constateringen aan die gedaan zijn tijdens de evaluatie van het programma Veilige Publieke Taak, dat liep van 2006 tot en met 2016 en dat beoogde agressie tegen medewerkers met een publieke taak tegen te gaan, in het licht van het artikel van de NOS van 16 januari jl.? Wat zegt dit over het programma Veilige Publieke Taak en ziet u iets in een vergelijkbaar programma nu het geweld en bedreigingen tegen publieke ambtsdragers, in dit geval gemeenteraadsleden, sterk toeneemt? Zo nee, waarom niet?

Het artikel van de NOS laat zien dat structurele aandacht voor veiligheid van politieke ambtsdragers nodig blijft. In het Netwerk Weerbaar bestuur werk ik samen met verschillende partners aan dit thema. Ik trek graag samen op met de partners van dit Netwerk en de andere ministers om het signaal af te geven dat bedreiging en geweld tegen mensen met een publieke taak onacceptabel zijn. Dit wordt onder meer gedaan door agressie en geweld tegen personen met een publieke taak harder te bestraffen, zoals is vastgelegd in de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) tussen de politie en het Openbaar Ministerie.
Onder leiding van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt het netwerk Weerbaarheid tegen Ondermijning opgezet. In dit netwerk in opbouw komen professionals van met name JenV en BZK bijeen en worden over de hele linie methoden en werkwijzen gedeeld om de weerbaarheid van personen, organisaties of structuren tegen ondermijning te versterken. Onderdeel daarvan is ook het versterken van de weerbaarheid van professionals/werknemers in het publieke domein en de strafrechtketen, tegen bijvoorbeeld bedreigingen van criminelen bij de uitoefening van hun werk.

Vraag 4

Bent u het eens met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden dat de uitkomsten van het in het artikel genoemde onderzoek aantonen dat er veel meer gedaan moet worden om het belang van het raadswerk te stimuleren en de positie van raadsleden te versterken? Zo ja, hoe gaat u dit de aankomende periode aanpakken en is het bijvoorbeeld nodig om intensiever samen te werken met het Ministerie van Justitie en Veiligheid om een veilige werkomgeving voor publieke ambtsdragers te kunnen waarborgen? Zo nee, waarom niet?

Voor de beantwoording op deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat goed functionerende gemeenteraden essentieel en onmisbaar zijn voor een goed werkende democratie en dat dit niet ten goede komt als raadsleden besluiten om te stoppen door de werkdruk, de slechte sfeer in de gemeenteraad of doordat de druk van buiten te groot wordt? Zo ja, bent u voornemens om dit aan te pakken en hoe gaat dit er de aankomende jaren uitzien? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de mening dat het van groot belang om het raadswerk en de aantrekkelijkheid van het ambt te stimuleren.
Ik laat onderzoek doen naar de politieke cultuur van gemeenten en provincies met als doel te komen tot een zelfdiagnose-instrument waarmee gemeenten het gesprek kunnen aangaan over politieke cultuur. Een goede duale politieke cultuur kan ook bijdragen aan de aantrekkelijkheid van het raadslidmaatschap. Ik zal uw Kamer berichten over de uitkomsten van dit onderzoek. Tevens wil ik in overleg met het decentraal bestuur bezien of aanvullende maatregelen ter versterking van het decentraal bestuur en de decentrale volksvertegenwoordigingen nodig en wenselijk zijn.
Er is de afgelopen jaren veel gedaan om de positie en het functioneren van gemeenteraden te ondersteunen en te versterken. Het afgeronde programma Democratie in Actie heeft daar veel voor betekend. Mijn ambtsvoorganger heeft uw Kamer daar bij brief van 22 maart 2021 over geïnformeerd.2
Mijn ambtsvoorganger heeft in de brief van 26 oktober jl. aan uw Kamer geschreven welke acties en maatregelen zij -in samenwerking met de beroeps- en belangenverenigingen van het decentraal bestuur- wil nemen om de decentrale volksvertegenwoordigingen te versterken.3
Ik ga langs die lijnen de komende periode het decentraal bestuur verder ondersteunen en versterken.
Er is bij sommige raden handelingsverlegenheid om gebruik te maken van alle mogelijkheden die er zijn voor goede controle en kaderstelling. Het is van groot belang dat de griffie, de rekenkamer, fractieondersteuning en ambtelijke bijstand op waarde worden geschat en worden ingezet. Ik wil gemeenteraden stimuleren om gebruik te maken van de beschikbare middelen voor de eigen ondersteuning. Het beter benutten van de voor raadsleden beschikbare ondersteuning en de daarvoor bestaande budgetten draagt ook bij aan het verminderen van de werkdruk in de raad.

Vraag 6

Welke maatregelen zijn de afgelopen vier jaar geleden getroffen om het niveau van gemeenteraden naar een hoger niveau te tillen, nu blijkt dat de ontevredenheid onder raadsleden over het niveau niet gedaald is? Hoe kijkt u hier op terug? Deelt u de mening dat er iets aan de ontevredenheid over het niveau van de gemeenteraden gedaan moet worden? Zo ja, hoe bent u van plan het niveau van de gemeenteraden naar een hoger niveau te tillen en/of de ontevredenheid bij raadsleden weg te nemen? Zo nee, waarom niet?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Familiebedrijf Balk Shipyard in Chinese handen»?1

Ja

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat een oer-Hollands familiebedrijf, dat sinds 1798 bestaat, wordt overgenomen door een Chinese investeringsmaatschappij?

Directeur Balk geeft in het bericht aan dat hij groeimogelijkheden ziet voor zijn familiebedrijf. Hij wil zijn activiteiten in Nederland uitbreiden maar heeft zelf niet de middelen voor de noodzakelijke investeringen. Ik waardeer het positief dat de overname door een nieuwe investeerder maakt dat deze werf kan groeien en dat betrokken partijen vertrouwen hebben in de groeimogelijkheden binnen deze voor Nederland belangrijke sector. Voor het zomerreces zal ik uw Kamer informeren over hoe ik deze en andere industriële bedrijven wil faciliteren in de doorontwikkeling met strategisch industriebeleid.

Vraag 3

In hoeverre past een dergelijke overname in het (maak)industrie- en familiebedrijvenbeleid dat het kabinet voert of voor ogen heeft en bij slimme, strategische industriepolitiek?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Is u bekend of behalve de Zhongying International Holding Group nog andere partijen, binnen Nederland of binnen Europa, geïnteresseerd of kandidaat waren om Balk Shipyard te helpen doorgroeien? Indien u dit niet weet, wilt u dit nagaan?

De directie van Balk Shipyard heeft mij laten weten dat in de zoektocht naar nieuwe investeerders meerdere opties serieus zijn onderzocht.

Vraag 5

Welke financieringsinstrumenten zijn er voor bedrijven in de maritieme maakindustrie, zoals Balk Shipyard, om te kunnen groeien?

Voor bedrijven in de maritieme maakindustrie zijn als generieke financieringsregelingen de Borgstelling MKB-Kredieten (BMKB) en de Garantiefaciliteit Ondernemingsfinanciering (GO) beschikbaar. Dit zijn kredieten waarbij de staat garant staat voor een deel van het bedrag. De BMKB biedt een overheidsborgstelling tot en met EUR 1,35 miljoen, deze wordt door financiers ingezet bij financieringen tot ca. EUR 5 miljoen. De GO faciliteit biedt een 50% staatsgarantie op leningen tussen de EUR 1,5 – 150 miljoen.
Verder wordt met het Dutch Future Fund (DFF) geïnvesteerd in andere risicokapitaalfondsen zodat via die investeringsfondsen de beschikbare hoeveelheid kapitaal voor Nederlandse innovatieve groeibedrijven wordt vergroot. Ten slotte kunnen ondernemers met duurzame investeringsprojecten ook bij Invest-NL terecht.

Vraag 6

Welke informatie heeft u over de Zhongying International Holding Group? Waar is dit bedrijf gevestigd, welke personen en/of partijen zitten hierachter? In welke sectoren en landen heeft de Zhongying International Holding Group nog meer geïnvesteerd? Heeft deze investeringsmaatschappij nog meer investeringen of overnames gedaan in Nederland? Indien ja, welke?

Het kabinet verzamelt geen informatie over vestigingslocaties, bedrijfs- en/of eigendomsstructuren van bedrijven zolang dit niet is vereist voor wet- en regelgeving. Ik heb daarom geen informatie over in welke sectoren en landen de Zhongying International Holding Group investeert en of de investeringsmaatschappij meer investeringen of overnames in Nederland heeft gedaan.

Vraag 7

Is of wordt deze overname getoetst, bijvoorbeeld in het kader van de Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames, die met terugwerkende kracht zal gelden vanaf peildatum 8 september 2020?

Het wetsvoorstel Veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Vifo) ziet toe op twee categorieën ondernemingen: vitale aanbieders en bedrijven op het gebied van sensitieve technologie. Balk Shipyard is geen aanbieder van een vitaal proces in de zin van het wetsvoorstel. Ook lijkt het er gezien de aard van de onderneming op dat zij geen eigenaar zijn van, dan wel controle hebben over of directe toegang tot sensitieve technologie. Mocht er wel sprake zijn van sensitieve technologie met risico’s voor de nationale veiligheid, dan kan de overname met terugwerkende kracht worden getoetst bij inwerkingtreding van de wet.

Vraag 8

Hoezeer verwacht u dat deze overname op korte of (middel)lange termijn gevolgen zal hebben voor de (internationale) positie van de Nederlandse maritieme sector, waarover u in de kabinetsbrief «Visie op de toekomst van de industrie in Nederland»2 schrijft dat Nederland leidend is in clusters als agrofood, de maritieme sector en de machinebouw en dat het verleden als zeevarende natie zich nog altijd vertaalt in een vooraanstaande positie in de maritieme sector?

In de loop van de tijd zijn meerdere toonaangevende Nederlandse jachtenbouwers overgenomen door buitenlandse investeerders. Deze investeringen hebben veelal de verdere groei van de betreffende bedrijven mogelijk gemaakt, hun concurrentiepositie versterkt en daarmee bijgedragen aan de sterke internationale positie van de Nederlandse maritieme maakindustrie. Er is geen aanleiding te veronderstellen dat dit in het geval van Balk Shipyard anders zou zijn. Dat neemt niet weg dat we wel goed oog moeten hebben voor de bredere internationale uitdagingen waar de Nederlandse (maritieme) maakindustrie mee te maken heeft op het gebied van onder andere kennisbescherming, een gelijk speelveld, verduurzaming en digitalisering. Het kabinet onderhoudt hierover goede contacten met de sector onder meer op basis van het Maritiem Masterplan.

Vraag 9

Welke afspraken zijn er met Zhongying International Holding Group gemaakt over bijvoorbeeld vestiging in Nederland, op Urk, investeringen in de regio en behoud van werkgelegenheid?

De overname van Balk Shipyard betekent niet dat bedrijfsactiviteiten naar het buitenland worden verplaatst. Het is juist de intentie van de overname om de Nederlandse activiteiten van de werf uit te breiden. Het is aan de betrokken partijen zelf om eventueel nadere uitspraken te doen over de afspraken die gemaakt zijn bij de overname.

Vraag 10

Hoe groot is het risico dat Balk Shipyard, als gevolg van de groeiambities, alsnog uit Urk zal vertrekken? Wat is in dat kader de stand van zaken met betrekking tot de aanleg van een buitendijkse haven die hiervoor nodig zou zijn?

Balk Shipyard heeft mij laten weten de voorgenomen groei in Urk te willen realiseren. De buitendijkse haven geeft ondernemers zoals Balk Shipyard de gewenste ruimte om te groeien en te innoveren. Afgelopen zomer is het hernieuwde inpassingsplan van de Provincie Flevoland vastgesteld en dit plan ligt nu bij de Raad van State. De zitting is op 17 februari 2022. De aanbesteding kan beginnen zodra het inpassingsplan onherroepelijk wordt. Er is overeenstemming over het gebruiken van de benodigde gronden buitendijks van het Rijk en het waterschap. Ook is er overeenstemming met de ondernemers, waaronder Balk Shipyard, die zich op de haven willen vestigen.

Vraag 11

Bent u bereid zich er maximaal voor in te spannen dat Balk Shipyard op Urk blijft en daarmee bedrijvigheid, kennis, innovatie en werkgelegenheid voor Nederland behouden blijven? Indien ja, op welke manieren?

Er is op dit moment geen aanleiding te veronderstellen dat Balk Shipyard zijn activiteiten in Nederland vanwege de overname zou beëindigen.

Vraag 12

Kunt u aangeven hoe het kabinet denkt een maritiem cluster als het Maritiem Cluster Urk de voorwaarden te kunnen bieden door te groeien, ondersteund door onder andere de Regio Deal Noordelijk Flevoland, zonder speelbal te worden van internationale, geopolitieke ontwikkelingen?

De Nederlandse maritieme sector, inclusief het cluster Urk, heeft internationaal een sterke positie dankzij een groot aantal ondernemende, innovatieve bedrijven en toonaangevende kennisinstellingen. Het kabinet ondersteunt deze sector, onderdeel van de Topsector Water en Maritiem, heel nadrukkelijk. Zo is onlangs nog via de R&D-regeling mobiliteitssectoren EUR 52,9 mln. toegekend voor de ontwikkeling van emissieloze technologie voor schepen waarmee in de toekomst internationaal het verschil gemaakt kan worden. Meer lokaal dragen Rijk en regio met de Regio Deal Noordelijk Flevoland EUR 30 mln. bij om de brede welvaart in de regio te verbeteren. Het gaat hier nadrukkelijk om het versterken van de duurzame economische kansen van Noordelijk Flevoland, met een investering van EUR 14,5 mln. in het Maritiem Cluster Urk, waaronder de fysieke ingrepen aan de buitendijkse servicehaven en binnendijks bedrijventerrein, innovatie en talentontwikkeling. In de Regio Deal wordt tevens inhoudelijk en financieel bijgedragen aan de verbreding van de economie in het gebied door te investeren in smart mobility. Om internationaal te concurreren is echter ook een gelijk speelveld nodig. Het kabinet volgt daarom actief de potentiële bedreigingen hiervan en spant zich in om deze waar mogelijk te bestrijden.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht van 16 januari jl. «Keta kan «revolutionair» middel zijn tegen depressie, maar er zijn ook zorgen»1 en het manifest «Therapeutisch gebruik van psychedelica – een pleidooi voor centrale aansturing»?2

Ja.

Vraag 2

Herkent u dat er in Nederland 300.000 tot 450.000 patiënten zijn met een therapieresistente psychiatrische stoornis?

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat onderzoek nodig is naar effectieve therapieën om deze doelgroep te helpen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe bent u van plan dit onderzoek te bevorderen?

Ja, hiermee ben ik het eens. Wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe interventies en de toepasbaarheid daarvan voor de geestelijke gezondheidszorg is van groot belang. Alleen bewezen effectieve zorg kan namelijk onderdeel zijn van het basispakket. De bewijsvoering is gebaseerd op wetenschappelijke literatuur die ten grondslag ligt aan de beschrijving van zorg in kwaliteitsstandaarden. Om goed en structureel onderzoek te doen en de opgedane kennis te implementeren heb ik tot 2026 35 miljoen euro ter beschikking gesteld voor het Onderzoeksprogramma ggz dat loopt via ZonMw. Het Onderzoeksprogramma ggz sluit aan bij het Bestuurlijk akkoord ggz 2019–2022 en bij een groot deel van de onderwerpen uit de aangedragen onderzoeksagenda’s van ggz-partijen. Het richt zich daarom de komende jaren op klinisch toegepast onderzoek en vraagstukken uit de praktijk. Daarnaast worden grotere, multidisciplinaire onderzoeken gestimuleerd.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat er hoopgevende resultaten zijn in het therapeutisch gebruik van psychedelica zoals psilocybine, mdma en ketamine? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke stappen bent u voornemens te nemen of heeft u reeds ondernomen om deze resultaten vervolg te geven?

Het is mij bekend dat verschillende onderzoeken naar het therapeutisch gebruik van psychedelica gunstige resultaten laten zien, zoals bijvoorbeeld onderzoek naar MDMA bij posttraumatische stressstoornis (PTSS). De meeste van deze middelen bevinden zich nog in de onderzoeksfase. Het beoordelen van de studieresultaten is niet aan mij.
Verdere stappen om vervolg te geven aan deze onderzoeksresultaten zijn aan de veldpartijen. Dit betreft onder andere het doen van het benodigde onderzoek, het doorlopen van het registratietraject om het middel goedgekeurd te krijgen, en het opstellen van richtlijnen en protocollen voor toepassing van de behandeling.
Er komt een Staatscommissie die de status van XTC (MDMA) in het kader van de volksgezondheid onderzoekt en advies uitbrengt over de voor- en nadelen van medicinaal gebruik, met inbegrip van een analyse vanuit verschillende disciplines van risico’s voor de gezondheid, preventie en de Europese context en relevante verdragen. In het tweede kwartaal van dit jaar zal ik uw Kamer informeren over de voortgang van de inrichting van de Staatscommissie.

Vraag 5

Kunt u aangeven hoe Nederland het voorbeeld kan volgen van de versnelde toelating door de Amerikaanse FDA (breakthrough therapy status) van psychedelica voor therapieresistente depressies, suïcidaliteit en posttraumatische stressstoornis (PTSS)? Tegen welke knelpunten loopt Nederland aan en welke stappen zijn nodig om deze knelpunten te overkomen?

Veelbelovende behandelingen kunnen bij de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) breakthrough therapy status krijgen, waarbij de FDA hulp en advies biedt om dergelijke producten te ontwikkelen (zoals gebeurt met psilocybine bij ernstige depressie en MDMA bij PTSS). In de EU en in Nederland kunnen partijen in een vroegtijdig stadium wetenschappelijk en regulatoir advies vragen aan het Europees Medicijnagentschap (EMA) of het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) over de stappen die noodzakelijk zijn om een handelsvergunning voor een product te krijgen en over mogelijke versnelling van het proces van ontwikkeling tot geneesmiddel.
Knelpunten in het ontwikkelingsproces kunnen zitten in beperkte financiële mogelijkheden dergelijk klinisch onderzoek te doen en in de doorontwikkeling tot een volwaardig (geregistreerd) product voor de patiënt. Hier speelt ook mee dat deze psychedelica zelf veelal niet patenteerbaar zijn en in die zin niet binnen het standaard ontwikkel- en verdienmodel passen. De mogelijk hoge kosten voor de therapeutische behandeling met deze middelen (door het totaal aantal uren die de therapeuten maken bij de behandelsessies) kunnen ook een knelpunt zijn voor opname in het basispakket. Wat betreft het beschikbaar maken van een behandeling voor patiënten is ook de beoordeling voor vergoeding door de zorgverzekeraars van belang. Hierover kunnen partijen in gesprek met bijvoorbeeld het Zorginstituut of de zorgverzekeraars.
Het platform Future Affordable and Sustainable Therapies (www.FAST.nl) wordt in Nederland opgezet als expertise centrum dat hulp kan gaan bieden in de ontwikkeling van toekomstige behandelingen. Bovendien helpt FAST met coördineren van publieke investeringen op dit terrein.
Met de oprichting van FAST wordt in Nederland een belangrijke impuls gegeven om knelpunten te identificeren en oplossingsrichtingen te ontwikkelen.
In Nederland staan deze psychedelica, met uitzondering van ketamine, op de lijsten van de Opiumwet. In Nederland is het feit dat deze stoffen onder de Opiumwet vallen – in tegenstelling tot veel andere landen – geen belemmering om er onderzoek naar te doen. Voor onderzoek moet wel een ontheffing worden aangevraagd.

Vraag 6

Herkent u het feit dat zonder centrale aansturing op implementatie en onderzoek naar therapeutisch gebruik van psychedelica er risico’s ontstaan, zoals zelfstandig experimenteren door patiënten of commerciële exploitatie waarbij het patiëntenbelang niet voorop staat? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke maatregelen neemt u om deze risico’s te mijden?

Ja, die risico’s zie ik ook. Daarom is het goed dat veldpartijen, zowel uit het onderzoeksveld, als bijvoorbeeld GGZ-instellingen, nu initiatief nemen tot samenwerking. Zoals zij ook zelf stellen in het manifest «Therapeutisch gebruik van psychedelica», kunnen zij een kader ontwikkelen voor deze nieuwe vorm van behandeling, onder andere door middel van goede richtlijnen, standaarden en protocollen. Daarnaast kunnen er door de samenwerkende partners centrale afspraken gemaakt worden over opleiding van therapeuten. Door op deze zorgvuldige manier een kader te ontwikkelen met oog voor beschikbaarheid, betaalbaarheid en doelmatigheid van de behandeling, en onder bewaking van de kwaliteit, blijven de belangen van deze kwetsbare doelgroep zoveel mogelijk gewaarborgd.
Daarnaast is het van belang dat het risico van zelfstandig experimenteren door patiënten wordt tegengegaan door middel van voorlichting. Over de risico’s van het gebruik van MDMA en psychedelica is veel informatie te vinden, bijvoorbeeld op de website of via de infolijn van drugsinfo.nl.

Vraag 7

Kunt u aangeven welke stappen u van plan bent om te nemen of reeds heeft genomen om centrale aansturing op implementatie en onderzoek naar therapeutisch gebruik van psychedelica te garanderen?

Ik acht het van belang dat onderzoek naar het therapeutisch gebruik van psychedelica en implementatie op de meest zorgvuldige manier gebeuren, waarbij het doel is om voor deze kwetsbare doelgroep van EPA-patiënten nieuwe behandelingen te bieden die effectief, toegankelijk en betaalbaar zijn. Centrale aansturing op onderzoek en implementatie is aan de medische beroepsgroepen om vorm te geven. Daarnaast loopt bij ZonMw een aantal onderzoeken (zie antwoord op vraag 8). Ik ben bereid hierbij een faciliterende en adviserende rol te spelen. Vanuit mijn ministerie hebben hiervoor reeds oriënterende gesprekken plaatsgevonden met onderzoekers en GGZ-organisaties.

Vraag 8

Kunt u een overzicht geven van onderzoeken naar therapeutisch gebruik van psychedelica zoals psilocybine, mdma en ketamine die met (behulp van) rijksfinanciering plaatsvinden? Kunt u aangeven op welke manier u voortgang en implementatie van deze onderzoeken monitort?

Ik kan u rapporteren over de volgende onderzoeken die lopen bij ZonMw:
Voortgang en implementatie van deze onderzoeken wordt gemonitord vanuit ZonMw. Daarnaast is er vanuit de IGJ (en Farmatec) zicht op welke partijen onderzoek doen waarbij een ontheffing is aangevraagd.

Vraag 9

Hoe reflecteert u op de kans die Nederland kan pakken om voorloper te zijn in onderzoek naar en implementatie van therapeutisch gebruik van psychedelica in de geestelijke gezondheidszorg? Kunt u aangeven welke plannen u heeft om deze kans te pakken?

Voor mij staat voorop dat deze en andere potentiële innovatieve behandelingen op een veilige manier bereikbaar worden voor de doelgroep. Nederland is een van de landen die vooroplopen met onderzoek naar psychedelica in de geestelijke gezondheidszorg. Ook kan Nederland een voortrekkersrol spelen op het gebied van het ontwikkelen van de juiste kaders, het beperken van risico’s en het vormgeven van opleidingen voor therapeuten. Ik ben er voorstander van dat de kennis die de veldpartijen opdoen op deze terreinen, gedeeld wordt met andere landen. Nederland kan in Europees en internationaal verband aanjager zijn van samenwerking op dit terrein. Nederland kan daarnaast aandacht vragen voor het wegnemen van barrières voor het doen van onderzoek. In het kader van de Commissie voor verdovende middelen (CND) van de Verenigde Naties blijf ik pleiten voor het wegnemen van belemmeringen voor therapeutisch gebruik en het doen van onderzoek naar middelen die op de lijsten van de drugsverdragen van de Verenigde Naties staan.

Vraag 1

Bent u bekend met het onderzoek «Vogelvrij in de verzorgingsstaat» van Platform Investico met onder meer artikelen in Trouw1, De Groene Amsterdammer2 en EenVandaag3?

Ja.

Vraag 2

Kunt u een overzicht geven welke gemeenten coulanter optreden met betrekking tot het vrijstellen van giften in de bijstand?

Individuele gemeenten kunnen gebruik maken van hun beleidsvrijheid met betrekking tot giften. Ik ga ervan uit dat gemeenten dit binnen de kaders van de wet doen. Er wordt niet bijgehouden hoe iedere gemeente dit doet.

Vraag 3

Hoe staat het met de uitvoering van motie Jasper van Dijk cs4 voor een landelijke vrijstelling om giften tot 1.200 euro in de bijstand te realiseren? Hoe staat het met de voorbereiding van dit wetsvoorstel? Wat is de kortst mogelijke termijn waarop dit wetsvoorstel ingevoerd kan worden?

De aangenomen motie vraagt inderdaad om aanpassing van de wet. Zoals ik ook heb aangegeven in de beantwoording op de vragen van het lid Van Kent5 is het middelenbegrip binnen de Participatiewet complex. Dat laat ook de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) in de casus Wijdemeren zien, waarbij boodschappen uiteindelijk niet onder giften als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdeel m, van de Participatiewet bleken te vallen. Het met de motie beoogde doel om mensen in de bijstand meer ruimte te bieden, vraagt daarom om een bredere, niet uitsluitend op giften geënte, blik op de middelenparagraaf binnen de wet. De signalen over in de knel komende bijstandsgerechtigden neem ik zeer serieus en ik deel uw zorgen op dit gebied. Daarom werk ik, met de inbreng van gemeenten, burgers en andere betrokkenen, aan een beleidsplan. Hierin wordt gekeken naar korte en langere termijn oplossingen. Recent heb ik uw Kamer per brief geïnformeerd over de verdere uitwerking van dit beleidsplan6. De uitwerking van deze motie neem ik daarin mee.

Vraag 4

Bent u aanvullend op deze motie ook bereid om naast het wettelijk vrijstellen van giften van 1.200 euro ook giften voor de betaling van een studie of rijbewijs volledig vrij te stellen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Klopt het dat mensen die aanspraak willen maken op de bijstand hun rechtsbescherming deels in moeten inleveren? Kunt u toelichten welke rechtsbescherming mensen die een bijstandsuitkering ontvangen, hebben en kunt u bovendien een overzicht geven op welke punten de rechtsbescherming voor mensen in de bijstand minder is dan personen die geen bijstand ontvangen?

Alle burgers hebben de mogelijkheid om een beschikking die hen raakt via bezwaar- en beroep op juridische juistheid te laten toetsen. De rechtsbescherming voor bijstandsgerechtigden en niet-bijstandsgerechtigden is in die zin gelijk. Waar het artikel spreekt over het inleveren van rechtsbescherming doelt het op de verschillende verplichtingen die op een bijstandsgerechtigde rusten en het feit dat – zo hij deze verplichtingen schendt – de bewijslast bij hem ligt om aan te tonen dat deze schending geen gevolgen heeft voor zijn recht op bijstand. In de herijking van het handhavingsbeleid wordt ook expliciet bekeken of dergelijke verplichtingen redelijk verdeeld zijn tussen de betrokkene en het overheidsorgaan.

Vraag 6

Kunt u zich voorstellen dat onaangekondigde huisbezoeken in het kader van van mogelijke bijstandsfraude een grote impact hebben op mensen in de bijstand?

Ik kan me voorstellen dat het voor mensen best schrikken kan zijn als de gemeente onverwacht aan de deur staat. Ook kan het moment van het bezoek niet goed uitkomen. Dit kan ervoor zorgen dat mensen het bezoek als onprettig ervaren. Desalniettemin kan een onaangekondigd bezoek noodzakelijk zijn om het recht op bijstand te verifiëren, bijvoorbeeld om uit te sluiten dat bepaalde zaken verhuld kunnen worden, waar dat bij een voorafgaande aankondiging wel mogelijk zou zijn. Daarmee wordt dit controlemiddel minder effectief.

Vraag 7

Kunt u aangeven hoe vaak onaangekondigde huisbezoeken in gemeenten plaatsvinden? Op basis van welke wetsartikelen is het toegestaan om deze onaangekondigde huisbezoeken uit te voeren? Zijn er wettelijke voorwaarden waaraan een onaangekondigd huisbezoek dient te voldoen?

Voor het afleggen van een huisbezoek bestaat een toereikende wettelijke grondslag gelet op het samenstel van de artikelen 17 en 53 a van de Pw, bezien in samenhang met artikel 1 van de Algemene wet op het binnentreden.
In dit verband zijn in de jurisprudentie diverse waarborgen ontwikkeld, zoals het «informed consent»-vereiste. Daarbij geldt dat de belanghebbende toestemming moet geven voor een huisbezoek en deze ook kan weigeren. Van «informed consent» – letterlijk geïnformeerde toestemming – voorafgaande aan een huisbezoek is pas sprake, indien de toestemming van belanghebbende berust op volledige en juiste informatie over de reden en doel van het huisbezoek en over de gevolgen die het weigeren van toestemming voor (verdere) verlening van bijstand heeft. Indien een redelijke grond voor het huisbezoek aanwezig is, dient de belanghebbende erop te worden gewezen dat het weigeren van toestemming gevolgen kan hebben voor de verlening van bijstand. Indien de redelijke grond niet aanwezig is, dient medegedeeld te worden dat weigering geen gevolgen heeft voor de bijstand. De bewijslast ten aanzien van «informed consent» bij een huisbezoek berust bij het college. Ik heb geen inzicht in de aantallen onaangekondigde huisbezoeken die gemeenten uitvoeren.

Vraag 8

Welke wettelijke gronden liggen er om op basis van waterverbruik een bijstandsuitkering te korten?

Op grond van artikel 64 eerste lid onderdeel m van de Participatiewet mogen gemeenten gegevens opvragen over waterverbruik bij de instanties die in het kader van de openbare nutsvoorziening energie en water leveren. De mate van watergebruik kan voorts als bewijs dienen om aan te tonen dat een persoon niet in de woning maar elders verblijft. Het is vaste jurisprudentie dat een gemeente ervan uit mag gaan dat een woning onbewoond is als het verbruik onder de 7 kubieke meter per jaar ligt. Ter vergelijk: het gemiddeld verbruik van een eenpersoonshuishouden bedraagt 52m³. Het is vervolgens aan de bijstandsgerechtigde om aannemelijk te maken dat hij op het desbetreffende adres verblijft. Slaagt hij hier niet in, dan kan dit uiteindelijk tot gevolg hebben dat het recht op bijstand wordt ingetrokken, op grond van artikel 40 Pw.

Vraag 9

Bent u het eens dat het onredelijk is om van mensen in de bijstand te verwachten dat zij tot vijf jaar hun administratie volledig dienen bij te houden met als risico dat zij gekort worden op hun bijstand en daar bovenop een boete moeten betalen?

Personen zijn niet verplicht om een administratie te bewaren. Desalniettemin is het in zijn algemeenheid iedereen aan te raden om een administratie bij te houden. Zo hanteert de Belastingdienst bijvoorbeeld een termijn van vijf jaar waarbinnen de dienst kan terugkijken en nader bewijs kan opvragen.
Een bijstandsgerechtigde wordt in beginsel enkel om het overleggen van recente stukken gevraagd. Daarbij wordt conform de uit jurisprudentie voortvloeiende lijn van de CRvB voor bankafschriften een termijn van zes weken tot maximaal drie maanden aangehouden7. Komt uit de stukken of andere signalen een redelijk vermoeden van schending van de inlichtingenplicht naar voren dan kan de gemeente om stukken vragen die verder terug zijn gelegen. Dit alles voor zover de gevraagde stukken noodzakelijk zijn in relatie tot het signaal van schending van de inlichtingenplicht.

Vraag 10

Bent u bereid om maatregelen te nemen waardoor gemeenten soepeler om kunnen gaan met deze administratieplicht?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Kunt u uiteenzetten wat wordt verstaan onder «redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand» (artikel 17, lid 1 Participatiewet) op de hoogte van hun bijstand?

Wat valt onder «redelijkerwijs van invloed» als bedoeld in artikel 17, eerste lid, Participatiewet (de zgn. inlichtingenplicht) is niet exact aan te geven; het hangt af van de omstandigheden van het geval. Er is geen limitatieve opsomming. Het is aan het college om te beoordelen of informatie relevant is voor het recht op bijstand of de arbeidsinschakeling. Dikwijls heeft het betrekking op de middelen waarover een persoon beschikt of gaat beschikken en over zijn woon- en leefsituatie. Vaak verstrekt het college bij aanvang van de bijstand aan de bijstandsgerechtigde informatie over de verplichtingen, waaronder de inlichtingenplicht. De CRvB heeft geoordeeld dat omdat deze verplichting een open norm betreft, van het college niet kan worden verwacht dat het op voorhand alle concrete situaties benoemt waarmee een bijstandsgerechtigde te maken kan krijgen en die deze moet melden.
Zoals eerder gemeld werk ik momenteel aan een beleidsplan. In het traject wat ter voorbereiding van dit plan vorig jaar is gestart, zijn op meerdere plekken knelpunten aangegeven met betrekking tot de werking van de inlichtingenplicht. Die zien enerzijds op de achter de inlichtingenplicht schuilgaande complexiteit en anderzijds op de hoge terugvorderingen die schending van deze verplichting tot gevolg kunnen hebben.
In het reeds aangehaalde beleidsplan zoek ik daarom naar een combinatie van maatregelen, waardoor hardheden en onduidelijkheden binnen de uitvoering van de wet beter kunnen worden voorkomen.

Vraag 12

Bent u het eens dat dit begrip veel onduidelijkheid kan opwerpen voor mensen in de bijstand maar ook voor gemeenten die moeten werken met de Participatiewet?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 13

Bent u het eens dat deze onduidelijkheid ertoe leidt dat mensen in de bijstand bij het geringste foutje fors worden afgestraft?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 14

Hoe oordeelt u verder dat gemeenten de inlichtingenplicht vaak zelfs nog strenger toepassen dat wettelijk noodzakelijk?

Gemeenten hebben een bepaalde beleidsvrijheid bij de uitvoering van de Participatiewet, maar bij de invulling van die beleidsvrijheid wordt vaak gekeken naar hoe de rechtspraak met bepaalde casussen omgaat. Een aantal bepalingen binnen de Participatiewet is strikt of heeft in de uitvoering een strikte uitleg gekregen, deels doordat in de jurisprudentie verankerde grenzen (wat mag), in de uitvoering hun weg hebben gevonden als «wat moet».
Daarbij past de nuancering dat niet elk oordeel per definitie verplicht tot een gelijksoortig handelen in een vergelijkbare casus. Feit is echter ook dat het voor gemeenten soms onduidelijk is wat wel en niet is toegestaan binnen de grenzen van de wet, waardoor men voor de zekerheid de regels strikter interpreteert dan noodzakelijk. In het traject tot verbetering van de Participatiewet wil ik meer helderheid creëren rond de kaders waarbinnen gemeenten beleidsvrijheid hebben, om een automatische keuze voor een strikte uitleg in de toekomst te voorkomen.

Vraag 15

Herkent u het beeld dat gemeenten vanwege het risico op terugvorderingen van het Rijk de inlichtingenplicht bewust strenger interpreteren dan noodzakelijk?

Nee, dit beeld herken ik niet. Dit omdat er geen sprake is van terugvorderingen op het budget als gevolg van de mate van handhaving van de inlichtingenplicht. De Participatiewet wordt namelijk gefinancierd vanuit het Macrobudget Participatiewetuitkeringen. Dit macrobudget wordt vervolgens op basis van een objectief verdeelmodel verdeeld over de gemeenten. Over- en onderbesteding van dat budget komt ten laste of bate van de gemeente. Om eventuele onzekerheden bij gemeenten hierover weg te nemen zal ik in de volgende gemeentefonds circulaire hier extra aandacht aan besteden.

Vraag 16

Bent u bereid om deze onzekerheid voor gemeenten met betrekking tot terugvorderingen weg te nemen?

Zie antwoord vraag 15.

Vraag 17

Bent u daarom bereid om meer duidelijkheid te geven wat wordt verstaan onder «redelijkerwijs van invloed», zodat gemeenten en mensen in de bijstand meer duidelijkheid krijgen?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 18

Bent u het tevens eens dat het onredelijk is dat mensen in de bijstand al als fraudeur worden aangemerkt indien er alleen een «bewijsvermoeden» is? Op basis van welk wetsartikel is dit gebaseerd?

Het begrip «fraude» is in de sociale zekerheid niet wettelijk gedefinieerd. Vooropgesteld wordt dus dat in de sociale zekerheid mensen niet wettelijk worden aangemerkt als fraudeur. Bovendien hebben de voormalige staatssecretarissen van SZW in hun brieven over handhavingsbeleid in de sociale zekerheid8 reeds aangegeven dat het niet de bedoeling is dat een persoon zomaar als fraudeur wordt bestempeld, en dat er ook geen voornemen is om een dergelijke definitie te gaan introduceren. Ook ik zie dit als een belangrijk onderwerp.
Wel is in de memorie van toelichting bij de «Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving» (Fraudewet) het begrip uitkeringsfraude nader toegelicht als «Er is sprake van uitkeringsfraude als een verwijtbare overtreding van deze verplichting resulteert in onverschuldigde betaling van de uitkering.»9 Om van uitkeringsfraude te kunnen spreken onder die definitie moet dus sprake zijn van een geconstateerde overtreding. Dat is niet het geval indien enkel sprake is van een vermoeden.

Vraag 19

Klopt het dat er een verschil is tussen het strafrecht en bestuursrecht met betrekking tot begrip «fraudeur»? Wat is de afweging om het begrip fraudeur in het bestuursrecht strenger te laten zijn dan in het strafrecht?

Het begrip «fraudeur» is noch in het bestuursrecht, noch in het strafrecht gedefinieerd. In de sociale zekerheid wordt de term uitkeringsfraude gehanteerd in gevallen waarbij is vastgesteld dat er sprake is geweest van een verwijtbare schending van de inlichtingenplicht, die heeft geresulteerd in het verkrijgen van een uitkering terwijl daar geen recht op bestond.

Vraag 20

Wat heeft u gedaan met de kritiek van de Raad van State uit 2020 dat de Participatiewet het begrip fraudeur veel te breed is en versmald dient te worden?

De Raad van State heeft deze kritiek gegeven bij het wetsvoorstel «Wijziging van de Participatiewet in verband met het uitsluiten van fraudevorderingen bij de vermogenstoets». Bij brief van 16 november 2021 heeft de voormalige Staatssecretaris van SZW aan de Eerste Kamer laten weten dat dit wetsvoorstel ingetrokken zal worden. De reden daarvoor was dat vanuit verschillende trajecten gewerkt wordt aan de stappen die nodig zijn om te komen tot meer menselijke maat en vertrouwen in de Participatiewet en de stappen die nodig zijn om de handhaving in de sociale zekerheid beter in balans te brengen. De wijzigingen die met het wetsvoorstel werden voorgesteld zullen in die trajecten worden meegenomen, waardoor de inhoudelijke samenhang en effecten tussen de verschillende maatregelen beter kunnen worden bezien. De kritiek die de Raad van State had is daarmee niet van de baan, zoals ook is aangegeven in de eerdergenoemde brieven over het handhavingsbeleid in de sociale zekerheid. Ik neem de kritische opmerkingen van de Raad van State mee in de trajecten rond handhaving in de sociale zekerheid in brede zin en de Participatiewet in het bijzonder.

Vraag 21

Bent u na de vele schrijnende voorbeelden van mensen die vanwege het feit dat zij als fraudeur zijn bestempeld hun leven in de soep zien lopen, en de kritiek van de Raad van State, bereid om nu wel om het begrip «fraudeur» aan te passen?

Zoals in de brief van 23 november 2021 aangegeven,10 is er op dit moment geen noodzaak om het begrip «fraude» in de sociale zekerheid wettelijk te definiëren. Wel blijf ik deze vraag bezien in het kader van de herijking van de handhaving en ga ik ten aanzien van het begrip «fraude» aandacht besteden aan mijn communicatie hierover.

Vraag 22

Kunt u ingaan op de stelling van hoogleraren Sacker en Vonk dat de Centrale Raad van Beroep (CRvB) zich te makkelijk verschuilt achter strenge wetgeving? Welke mogelijkheden heeft de CRvB om redelijker en billijker te toetsen?

Ik ken de door aangehaalde discussie over mogelijkheden binnen de rechtspraak om besluiten explicieter op hun redelijkheid te toetsen. Het past echter niet als Minister voor Armoede, Participatie en Pensioenen om mij in deze discussie te mengen. Ik zal de gedachtevorming binnen de aangehaalde discussie wel betrekken bij het eerder aangehaalde traject rond de Participatiewet.

Vraag 23

Bent u bereid om, zoals de CRvB bepleit, de harde plicht tot terugvordering uit de wet te halen?

Terugvorderen wordt niet zonder reden gedaan. Een betrokkene heeft te veel uitkering ontvangen. Tegelijkertijd leiden de beperkte mogelijkheden om af te zien van een terugvordering in de praktijk tot knelpunten. Zoals aangegeven in de brief van 23 november 2021, is het terugvorderingsbeleid een expliciet onderdeel van de herijking van het handhavingsbeleid. Ook tijdens de begrotingsbehandeling van SZW 2022 op 2 december 2021 is aandacht besteed aan deze problematiek. Recent heeft de Christenunie, samen met D66, CDA, SP, GroenLinks en PvdA, een initiatiefwetsvoorstel aangekondigd waarin deze problematiek ook geadresseerd wordt.11 Ik zie dit voorstel met veel interesse tegemoet.

Vraag 1

Bent u bekend met de reportage van Argos «Uithuisplaatsingen: komen de kinderen ooit weer thuis?» van zaterdag 15 januari en het onderzoek van Defence for Children «Terug naar huis»?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat het doel van een uithuisplaatsing is om een kind indien mogelijk zo snel als mogelijk terug naar huis te plaatsen? Welke maatregelen neemt u om te voorkomen dat kinderen onnodig lang uit huis worden geplaatst?

Een uithuisplaatsing is geen doel op zich, maar een ingrijpend middel om ervoor te zorgen dat de jeugdige veilig is en zich goed kan ontwikkelen, of om een jeugdige een behandeling te geven die anders niet mogelijk is. Gedurende de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing is één van de doelstellingen te onderzoeken of en hoe het kind weer thuis kan opgroeien. De aanpak van de Gecertificeerde Instelling (GI) is gericht op het verbeteren van de situatie in het gezin, zodat een kind weer veilig thuis kan opgroeien en zich daar verder kan ontwikkelen. De inzet van hulp bij een ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing is dan ook erop gericht dat ouders zelf weer de verantwoordelijkheid over de verzorging en opvoeding van hun kind kunnen dragen en dat eventuele behandeling van een kind vanuit die thuissituatie geboden kan worden. In het antwoord op vraag 5 wordt nader ingaan op de inzet van de GI gericht op terugplaatsing.

Vraag 3

Welke belangrijkste knelpunten identificeert u die passende zorg bij een uithuisplaatsing in de weg staan?

In de praktijk en in het inspectierapport «Kwetsbare kinderen onvoldoende beschermd»1 worden diverse knelpunten genoemd die in de weg kunnen staan aan het organiseren van passende en tijdige hulp voor kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel, bijvoorbeeld door onvoldoende (passend) residentieel hulpaanbod voor jeugdigen met de meest complexe problematiek en onvoldoende specialistisch ambulant (jeugd-GGZ) hulpaanbod. Daarnaast kunnen er knelpunten zijn in de toeleiding naar passende en tijdige jeugdhulp en knelpunten bij aanbieders.
Vanuit het Rijk zijn diverse maatregelen in gang gezet om de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering te verbeteren, zoals beschreven in de Voortgangsbrief van 22 november 2021. Zo is in het kader van de doorbraakaanpak ingezet op het verbeteren van de samenwerking tussen regionale expertteams en GI’s waar het tijdige en passende jeugdhulp betreft. Wanneer de benodigde zorg niet van de grond komt of zorg vastloopt, kunnen regionale expertteams jeugd helpen om passende hulp te organiseren. Expertteams kunnen hierbij ondersteund worden door de bovenregionale expertisenetwerken. De accounthoudende regio’s hebben in 2021 incidentele financiële ondersteuning ontvangen, voor de werkzaamheden van GI’s bij het vinden en matchen van passende en tijdige jeugdhulp. Daarnaast werkt het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) in opdracht van VWS en de VNG aan het verkrijgen van inzicht en overzicht van regionale wachttijden. Ook werkt het OZJ samen met verschillende regio’s om onderliggende oorzaken van wachttijden aan te pakken. Deze gecombineerde aanpak is nodig om voor de lange termijn te komen tot structurele oplossingen voor wachttijden. Met het wetsvoorstel «Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen» wordt beoogd de beschikbaarheid van specialistische vormen van jeugdhulp te verbeteren. Het wetsvoorstel ziet o.a. op verplichte regionale samenwerking tussen gemeenten voor de inkoop van specialistische zorg voor jeugdigen.

Vraag 4

Wat is de stand van zaken rondom de Kamerbreed aangenomen motie Westerveld-Wörsdorfer (Kamerstuk 31 839, nr. 732) waarin wordt gevraagd om een plan van aanpak om uithuisplaatsingen tegen te gaan? Wat is de uitkomst van het rondetafelgesprek met betrokkenen?1.

Op 22 november 2021 heeft de ambtsvoorganger van de Staatssecretaris van VWS u geïnformeerd dat ter uitvoering van de motie Westerveld-Wörsdörfer op 8 november 2021 een expertmeeting gehouden is onder leiding van het OZJ over het voorkomen van uithuisplaatsingen.3 De belangrijkste bevindingen van deze expertmeeting zijn dat de keten vereenvoudigd moet worden, dat er beter samengewerkt moet worden, dat de rechtspositie van ouder en kind verbeterd moet worden, dat er een gevarieerder en flexibeler zorgaanbod moet zijn, dat er gezinsgerichter gekeken moet worden en dat gewerkt moet worden vanuit een gedeelde verklarende analyse. Deze bevindingen worden meegenomen bij de opstelling van de Hervormingsagenda Jeugd en zijn onderdeel van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

Vraag 5

Wat kunnen gecertificeerde instellingen nu al doen om op een betere manier te werken aan het terugplaatsen van kinderen?

Vraag 6

Wat zijn gemiddeld de financiële kosten voor het uit huis plaatsen van een kind?

De directe kosten van een uithuisplaatsing verschillen sterk per situatie. In het geval van een uithuisplaatsing worden kosten voor de uitvoering van een ondertoezichtstelling of voogdijmaatregel gemaakt. De kosten hiervan liggen rond de € 10.000 respectievelijk € 6.500 per jaar. Dit zijn de kosten voor de uitvoering van een kinderbeschermingsmaatregel op jaarbasis (inclusief kosten uithuisplaatsing). Daarnaast worden kosten gemaakt voor de (verblijfs)zorg aan de kinderen die uithuisgeplaatst zijn. Deze kosten lopen sterk uiteen, afhankelijk van het soort hulp dat wordt ingezet. Bij een plaatsing in een pleeggezin liggen de kosten rond de € 16.000 per jaar. Bij plaatsing in een instelling voor gesloten jeugdhulp komen de kosten op jaarbasis uit op circa € 170.000. Naast pleegzorg en gesloten jeugdhulp is er een breed spectrum aan vormen van jeugdhulp met verblijf, zoals kamertrainingscentra, gezinshuizen maar ook residentiële instellingen waar hoog specialistische behandeling geboden wordt. De kosten hiervoor lopen gemiddeld uiteen van € 30.000 oplopend tot € 120.000. Aanvullend op jeugdhulp met verblijf kan ook nog ambulante jeugdhulp worden ingezet. Naast bovengenoemde kosten voor jeugdzorg kunnen ook op andere terreinen kosten worden gemaakt. Te denken valt daarbij aan kosten voor de rechterlijke macht (kinderrechter), maar bijvoorbeeld ook kosten voor leerlingenvervoer zodat een kind dat uithuisgeplaatst is naar zijn eigen school kan gaan.

Vraag 7

Wat zijn gemiddeld de kosten van een jaar lang passende ondersteuning bieden aan een ouder en kind thuis?

Hiervoor zijn geen gemiddelde bedragen te noemen. Het hangt sterk af van de problematiek en daarmee welke hulp en/of ondersteuning er sociaal domein breed of vanuit de zorgverzekeringswet nodig is voor het kind en de ouder thuis. Ambulante trajecten ter voorkoming/vervanging van een uithuisplaatsing kunnen zeer intensief zijn. De kosten voor het bieden van passende hulp en/of ondersteuning thuis zijn niet per definitie lager dan de kosten die gepaard gaan met een uithuisplaatsing.

Vraag 8

Klopt het dat er geen cijfers bekend zijn over terugplaatsingen van kinderen die uit huis zijn geplaatst?

Ja, het klopt dat op dit moment geen directe cijfers beschikbaar zijn over hoe vaak het voorkomt dat kinderen na een uithuisplaatsing worden teruggeplaatst bij hun ouders.
De cijfers over het aantal uithuisplaatsingen worden sinds 2015 gereconstrueerd door te kijken naar de samenloop van een ondertoezichtstelling met jeugdhulp met verblijf (een jeugdige die op een enig moment in een jaar naast een ondertoezichtstelling ook jeugdhulp met verblijf ontvangt, bijvoorbeeld pleegzorg). Om nog beter zicht te krijgen op het aantal uithuisplaatsingen, alsmede de duur van een uithuisplaatsing, worden vanaf dit jaar door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij GI’s ook gegevens uitgevraagd met betrekking tot de machtigingen uithuisplaatsingen. Het aantal machtigingen dat is beëindigd vormt een indicatie voor het aantal kinderen dat weer is teruggeplaatst. Het is slechts een indicatie, omdat een machtiging die is beëindigd niet per se hoeft te betekenen dat het kind weer bij zijn ouders woont, bijvoorbeeld in de situatie dat de hulp wordt voorgezet in vrijwillig kader en het kind bij pleegouders blijft wonen.

Vraag 9

Bent u van mening dat registratie van terugplaatsingen kan helpen om beleid over uithuisplaatsingen en jeugdzorg te verbeteren?

Ik onderschrijf het belang van registratie van terugplaatsing na een uithuisplaatsing. Dit geeft informatie over het behalen van één van de doelstellingen van een ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing, namelijk dat ouders na bepaalde tijd zelf de opvoedingsverantwoordelijkheid weer kunnen dragen.

Vraag 10

Bent u bereid om voortaan terugplaatsingen te registreren, te laten registeren en geaggregeerde cijfers bij te houden en regelmatig transparant te publiceren? Kunt u schetsen wat hierin de mogelijkheden en vormen zijn?

Ik ben bereid de registratie op dit punt te verbeteren. Mijn ministerie treedt in overleg met Jeugdzorg Nederland, Raad voor de Kinderbescherming en het CBS om de mogelijkheden te verkennen voor het registreren van terugplaatsingen, hierbij ook rekening houdend met de administratieve lasten. Daarnaast vind ik het belangrijk om scherper zicht te krijgen op de praktijk van terugplaatsing, zodat we de toekomstige cijfers ook in perspectief kunnen plaatsen. Hier wil ik onderzoek naar laten doen (zie ook het antwoord op vraag 5).

Vraag 1

Kent u het bericht «Bouw van zeker tienduizend huizen bedreigd door geldtekort» van 18 januari jl.?1

Ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Wat zijn de ervaringen in de praktijk met het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN)?

SVN beheert sinds 2018 de Transformatiefaciliteit en brengt hierover kwartaalrapportages uit. SVN heeft tot nu toe naar tevredenheid haar taken uitgevoerd.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het SVN een belangrijk middel is om meer woningen in het binnenstedelijke gebied te realiseren en het transformeren van atypische locaties zoals leegstaande winkelpanden, kantoren en fabrieksterreinen naar woningen te stimuleren?

Ja, die deel ik. De Transformatiefaciliteit is een belangrijk en succesvol instrument die het Ministerie van BZK inzet om de gebiedstransformaties en vastgoedtransformaties aan te jagen. Dit instrument onderscheidt zich van de andere instrumenten omdat het hier een leningsfaciliteit betreft. Door het verstrekken van geldleningen aan ontwikkelaars wordt beoogd de woningbouw op binnenstedelijke transformatielocaties op gang te brengen door specifiek investeringen in de voorfase te financieren. Aankomend voorjaar zal ik uitgebreider ingaan op mijn inzet op het gebied van transformatie.

Vraag 4

Hoe komt het dat het geld niet snel genoeg terugstroomt naar het fonds, aangezien met de huidige aanvraagstroom en de doorrekening van het SVN de verwachting is dat de geldpot voor de zomer leeg zal zijn en het fonds aangeeft dat er meer leningen worden uitgezet, in verband met de vele vraag, dan dat er aflossingen plaatsvinden?

De leningen worden tot nu toe zoals begroot afgelost. Eind 2021 is circa € 7 mln. afgelost. De verwachting is dat in de eerste helft van 2022 de volgende aflossingen zullen binnenstromen. SVN merkt op dat het aantal aanvragen groter is dan verwacht. Daarmee zou de voorziene leningenstroom onder druk kunnen komen te staan.

Vraag 5

Is het aantal van 10.000 á 12.000 te bouwen/transformeren woningen die, zoals het aritkel stelt, dit jaar in het gedrang kan koemen, een voorwaarde die het Rijk heeft gesteld aan het beschikbaar stellen van de bijna 60 miljoen euro? Zo ja, welke mogelijkheden zijn er om dit doel alsnog te halen?

Het Ministerie van BZK heeft € 58 mln. beschikbaar gesteld. Hiervan is € 43 mln. gecommitteerd. Hiermee wordt de realisatie van 3.218 woningen ondersteund, waarvan 1.658 betaalbare huur- en koopwoningen (52%). De genoemde aantallen 10.000 a 12.000 te bouwen woningen zijn inschattingen door SVN en maken geen onderdeel uit de voorwaarden van de Transformatiefaciliteit.

Vraag 6

Zijn er mogelijkheden om het Rijk garant te laten staan voor het fonds en het geld in het fonds tijdelijk te verhogen, gelet op het feit dat het een lening is en het geld dus terugkomt, nu het SVN aangeeft dat, ondanks het feit dat de aflossingen niet snel plaatsvinden, er over het algemeen een hoge omloopsnelheid is en dat de rente en aflossingen worden terugbetaald?

De middelen die SVN beheert zijn Rijksmiddelen. Aan de te verstrekken leningen zijn risico’s verbonden. Partijen kunnen financieel in de knel komen tijdens de ontwikkeling van de locaties waardoor de aflossing later plaats vindt of helemaal niet in een worstcasescenario. Tot nu toe zijn de leningen tijdig afgelost. Ik ga in het kader van het woningbouwprogramma verkennen wat nodig is om de Transformatiefaciliteit ook de komende jaren goed te laten draaien.

Vraag 7

Wat zouden de gevolgen zijn van een vroegtijdige sluiting van het geldloket?

Vroegtijdige sluiting van het Loket betekent dat er geen aanvragen ingediend kunnen worden door partijen die een lening nodig hebben om een voorfase te financieren. Dit zal vertraging oplevering voor de ontwikkeling van de woningen door deze partijen.

Vraag 8

Hoe gaat u invulling geven aan het intensiveren van de transformatie van alleen kantoren naar woningen naar een aantal van 15.000 per jaar in het licht van deze subsidie? Gaat u daar dit stimuleringsfonds ook voor inzetten en is daarvoor ophoging van het fonds voor nodig?

De ambitie om 15.000 woningen per jaar te creëren via transformatie reikt verder dan de transformatie van kantoren. Het kan ook gaan om bijvoorbeeld winkelgebieden of bedrijventerreinen. Voor het intensiveren van de transformatie naar 15.000 per jaar is extra inzet nodig langs verschillende lijnen. In het kader van het woningbouwprogramma en het Nationaal transformatieplan wordt deze inzet uitgewerkt.

Vraag 9

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Ja. Zie de beantwoording van de vragen 1 tot en met 8.

Vraag 1

Kent u het bericht «Mantelzorgers en professionals moeten het samen zien te rooien, «maar overheid moet dan ook iets bieden»»?1

Ja

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat het Maastricht Universitair medisch Centrum+, het MUMC+, een «mantelzorgacademie» heeft? Vindt u dit een goede ontwikkeling? Zo ja, waarom wel? Zo nee, waarom niet?

Als eerste ga ik in op wat het Maastricht Universitair medisch centrum aangeeft wat de Academie is en waarom zij dit zijn begonnen. Daarna geef ik aan hoe ik aankijk tegen dit initiatief.
De Academie voor patiënt en mantelzorger (in spreektaal de «Mantelzorgacademie», hierna de Academie)) geeft aan te willen bijdragen aan dat mensen in hun thuissituatie zorg kunnen ontvangen die nodig is om zo lang mogelijk zelfstandig, veilig en «gezond» te kunnen blijven wonen. En vooral zelf de regie houden en niet afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van formele zorg. Naast zorgprofessionals, spelen met name patiënten en ook hun mantelzorgers een rol bij het langer thuis wonen van hun naasten door het bieden van hulp en ondersteuning. Al in de spreekkamer of tijdens klinische opname wordt samen met de patiënt gekeken naar het zoveel mogelijk behouden van de eigen regie vanuit de context en persoonlijke situatie van de patiënt. De focus bij de Academie ligt dan ook vooral op het trainen van de patiënt en is altijd op vrijwillige basis. Op dit moment wordt ongeveer 85% van de trainingen gegeven aan patiënten en 15% aan mantelzorgers. Als de patiënt de handeling niet zelf kan uitvoeren, maar bijvoorbeeld wel een partner, dan wordt deze betrokken in de af te wegen context en vervolgens getraind. De genoemde Academie voor patiënt en mantelzorger biedt de mogelijkheid om eenvoudige zorghandelingen aan te leren door het geven van informatie, adviezen, scholingen en ondersteuning bij vragen. Ook geeft de academie handreikingen voor het aanleren van praktische vaardigheden die belangrijk zijn voor deze zorgtaken.
Ik vind dat dit initiatief past bij het beleidsdoel om mensen zo lang als mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving te laten wonen en vooral de eigen regie te behouden. Voor alle doelgroepen die ondersteuning en zorg nodig hebben geldt dat thuis blijven wonen vaak de voorkeur heeft, omdat zij hier een hoge kwaliteit van leven ervaren. In een vertrouwde en prettige omgeving met sociale contacten en controle over eigen leven. Wat de Academie aanbiedt is een manier om dit te faciliteren. Belangrijke aspecten daarbij vind ik dat het op vrijwillige basis is en dat het om eenvoudige zorghandelingen gaat.

Vraag 3

Waarom is het academisch ziekenhuis in Maastricht met de mantelzorgacademie begonnen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Klopt het dat op het lesprogramma medische verrichtingen staan zoals antibiotica toedienen via een infuus, wondverzorging en katheterzakken wisselen?

Volgens de Academie gaat het in de basis om eenvoudige handelingen als ogen druppelen en steunkousen aantrekken of het leren werken met een e-health applicatie. Ook wondverzorging en katheterzakken wisselen zijn relatief eenvoudige handelingen die sommige patiënten met de juiste training en begeleiding en in de juiste context (motivatie, informed consent) zelf uit kunnen voeren, eventueel met ondersteuning van de thuiszorgorganisatie.
Antibiotica toedienen via een infuus is een complexere handeling. Momenteel wordt er door de Academie nog aan gewerkt om de protocollen hiervoor te beschrijven (samen met thuiszorgorganisatie Envida) m.b.t. kwaliteit en veiligheid. Vanuit verschillende disciplines wordt, mede op basis van wetenschappelijke literatuur, uitvoerig gekeken naar welke competenties een patiënt en/of mantelzorger moet bezitten om een dergelijke handeling uit te voeren. Pas als die protocollering rond is start een pilot met relatief jonge patiënten die zonder deze training enkele maanden in het ziekenhuis zouden moeten verblijven met de bijbehorende impact op hun kwaliteit van leven. De Academie benadrukt dat ook hier weer geldt dat het altijd maatwerk is, op verzoek van de patiënt, op basis van vrijwilligheid en altijd onder toezicht. Ter verdere verheldering: het gaan niet om het aanleggen van het infuus (dat wordt door een zorgprofessional gedaan), maar het toevoegen van antibiotica aan het infuus.

Vraag 5

Wat vindt u van de stellingname, dat door dit soort opleidingen de formele zorg bepaalt wat de informele zorg moet gaan doen?

Zoals in mijn antwoord op vraag 2 en 3 aangegeven, dient het vertrekpunt te zijn dat het aanleren van eenvoudige zorghandelingen aan patiënten en hun mantelzorgers op hun verzoek en op vrijwillige basis gebeurt. Dit doet niets af aan de beschikbaarheid en verantwoordelijkheid van de formele zorg en ondersteuning.

Vraag 6

Is bekend of wordt er onderzocht in hoeverre mantelzorgers druk ervaren om bepaalde handelingen te leren en uit te voeren omdat anders moeder, vader, broer, zus, kind langer in het ziekenhuis blijft liggen?

Het leveren van goede zorg aan een patiënt binnen en buiten het ziekenhuis staat voorop. Bij de overweging of een patiënt ontslagen kan worden uit het ziekenhuis wordt meegenomen welke formele en informele zorg thuis geboden kan worden.
Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar de verschillende activiteiten van de Academie door een promovendus. Er wordt momenteel niet specifiek gekeken naar de ervaren druk van de mantelzorg, omdat de focus ligt op de patiënt. Op dit moment wordt ongeveer 85% van de trainingen gegeven aan patiënten en 15% aan mantelzorgers. Alle patiënten die worden getraind krijgen tevens een vragenlijst ter evaluatie. Er wordt bijvoorbeeld gevraagd hoe belangrijk de eigen regie voor hen is op een schaal van één tot tien. Ook worden er vragen gesteld over hoe veilig ze zich voelen om een bepaalde handeling na een training bij zichzelf uit te voeren.

Vraag 7

In hoeverre wordt er rekening gehouden met draagkracht en draaglast van mantelzorgers? Is er sprake van maatwerk?

De Academie geeft aan dat er altijd rekening gehouden wordt met draagkracht en draaglast van mantelzorgers en dat het dus altijd maatwerk is. Het verwijzen naar een training bij de Academie voor patiënt en mantelzorger begint vanuit de spreekkamer. De arts oordeelt op basis van de context en de wens van de patiënt om autonomie te behouden of een training aan de orde kan zijn. Vanuit deze informed consent vindt doorverwijzing plaats naar de Academie. Tijdens het trainen van de vaardigheid of het leren gebruiken van een e-health-applicatie vindt dan een tweede moment van afwegen plaats, waarbij wordt gekeken of de patiënt, eventueel samen met zijn mantelzorger, in staat is de handeling veilig en goed uit te voeren.
Hierbij geeft de Academie aan dat het daarbij niet alleen gaat om oudere patiënten die nu al (deels) afhankelijk zijn van een zoon, dochter of partner in de rol mantelzorger, maar juist ook om vitale (jonge) patiënten die midden in het leven staan en graag de regie in eigen handen houden en zelf willen bepalen hoe ze hun leven invullen. Ze willen niet afhankelijk zijn van derden, anders dan hun partner.

Vraag 8

Deelt u het uitgangspunt dat het verrichten van medische handelingen door mantelzorgers altijd onder juridische verantwoordelijkheid van een professionele zorgverlener moet gebeuren?

Als iemand beroepsmatig handelt geldt op grond van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) dat de in de wet opgenomen voorbehouden handelingen alleen mogen worden uitgevoerd door personen die volgens de wet bevoegd zijn. Zelfstandig bevoegde zorgverleners mogen, als zij daartoe bekwaam zijn, zelfstandig de bij het beroep horende voorbehouden handelingen uitvoeren. Niet-zelfstandig bevoegde zorgverleners mogen als zij daartoe bekwaam zijn alleen in opdracht van een zelfstandig bevoegde zorgverlener een voorbehouden handeling uitvoeren.
Als iemand niet beroepsmatig voorbehouden handelingen uitvoert dan is de Wet BIG niet op hem van toepassing. Dat is bijvoorbeeld het geval als een patiënt bij zichzelf, een ouder bij zijn kind of een mantelzorger bij een ander, een voorbehouden handeling uitvoert, zoals het inspuiten van insuline of het inbrengen van een sonde. Ook in al deze gevallen is het belangrijk dat degene die de handeling uitvoert, over voldoende kennis en vaardigheid beschikt om de voorbehouden handeling uit te voeren. Bij mantelzorg gaat het om zorgverlening die rechtstreeks voortvloeit uit een tussen personen bestaande sociale relatie en die niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep. Een mantelzorger handelt aldus niet beroepsmatig.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoe dit bij het academisch ziekenhuis in Maastricht geregeld is?

Zoals onder vraag 7 reeds aangegeven begint het volgens de Academie in de spreekkamer. De arts bespreekt de mogelijkheid om zelf handelingen te leren of e-healthapplicaties te gebruiken met de patiënt. Als de arts zich ervan vergewist heeft dat het dat veilig kan (informed consent) vraag de arts de training aan. De Academie verzorgt de training waarbij nadrukkelijk ook centraal staat of de patiënt en/of zijn mantelzorger samen in staat zijn om de handeling veiligheid en adequaat uit te voeren.
Het gaan uitvoeren van meer complexere handelingen zal worden gedaan in voorbereiding met zowel medisch specialisten, de thuiszorg als andere betrokken (zorg)professionals. Dit proces wordt geprotocolleerd en vastgelegd.

Vraag 10

Wat vindt u van de suggestie om meer flexibele zorg te organiseren waarbij zowel formele als informele zorg meebewegen op dat wat nodig is, waarbij meer sprake is van een gelijkwaardige verhouding tussen informele zorg en formele zorg?

Mijn voorganger heeft samen met de VNG, MantelzorgNL, Zorgverzekeraars Nederland en VNO/NCW een gezamenlijk landelijke aanpak voor mantelzorgondersteuning heb opgesteld:Samen sterk voor mantelzorg. Deze aanpak richt zich onder andere op het verbeteren van het samenspel tussen mantelzorgers en (zorg)professionals. Door een betere samenwerking voelt de mantelzorger zich gehoord en gesteund en kan overbelasting worden voorkomen. Het verbeteren van het samenspel tussen formele en informele zorg zal de komende kabinetsperiode blijvend aandacht krijgen.

Vraag 1

Bent u bekend met het onderzoek van Het Vergeten kind «Gesloten jeugdzorg beschadigt 86% van de kinderen»?1

Ja.

Vraag 2

Herkent u het beeld dat de gesloten jeugdzorg kinderen niet helpt en soms zelfs zo schadelijk is voor kinderen dat zij de gesloten jeugdzorg met nieuwe klachten (trauma’s, angsten, nachtmerries, paniekaanvallen) verlaten?

Het beeld dat gesloten jeugdhulp niet voor alle jeugdigen die daar geplaatst worden helpt en soms schadelijk is, herken ik. Ik heb het onderzoek dat de aanleiding was voor deze Kamervragen gelezen. Deze 37 verhalen spreken boekdelen. Het is daarom goed dat de afgelopen jaren het aantal kinderen dat in de gesloten jeugdhulp geplaatst wordt sterk verminderd is. Ook hebben de afgelopen jaren de instellingen veel gedaan om de gesloten jeugdhulp te verbeteren. Er zijn inmiddels 14 kleinschalige voorzieningen gesloten jeugdhulp. Ook het aantal gedwongen afzonderingen is afgenomen.

Vraag 3

Hoe is het mogelijk dat kinderen in de gesloten jeugdzorg in onveilige situaties terechtkomen?

In de Factsheet van Het Vergeten Kind staat dat de gesloten jeugdhulp voor veel kinderen onveilig is. Als voorbeelden van onveilige situaties staan daar niet alleen genoemd geweld tussen groepsgenoten, maar ook de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen: fixeren door begeleiders, plaatsing in een isoleercel en het verplicht uitkleden bij begeleiders bij een urinecontrole of om te kijken of zij geen gevaarlijke spullen bij zich hebben.
Deze ervaringen van onveiligheid onderstrepen het belang van het ontwikkelen van kleinschalige alternatieven voor de huidige gesloten jeugdhulp. Onderzoek heeft geleerd dat dat bijdraagt aan een minder repressief en veiliger leefklimaat. Ook bevestigen deze ervaringen het belang dat begeleiders van deze jeugdigen terughoudend zijn met de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen. Het nee, tenzij-beginsel is niet voor niets het uitgangspunt van de door mijn voorganger ingediend wetsvoorstel Rechtspositie gesloten jeugdhulp.2 Tegelijk past hier ook een kanttekening. Toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen kan ook nodig zijn om onveilige situaties voor de jeugdige zelf of voor groepsgenoten te voorkomen.

Vraag 4

De meeste kinderen uit het onderzoeken geven aan dat zij weleens naar een isoleercel moesten, waarom gebeurt dit nog steeds? Wat gaat u doen om dit te voorkomen?

Juist als het gaat om het gedwongen afzonderen is de laatste jaren veel veranderd. De helft van de instellingen heeft de isoleercel al afgeschaft. Dit jaar volgen de andere instellingen. Mijn voorganger heeft deze ontwikkeling willen stimuleren door in 2021 € 5 mln. beschikbaar te stellen voor de ombouw van deze isoleercellen naar kindvriendelijke afzonderingsruimten. In het bovengenoemde wetsvoorstel Rechtspositie gesloten jeugdhulp wordt geregeld dat gedwongen afzonderen alleen nog maar is toegestaan in noodsituaties bij jeugdigen van 12 jaar of ouder. Daarmee wil ik het aantal gedwongen afzonderingen nog verder terugdringen tot situaties waarin er geen enkel alternatief meer is. Als deze wet van kracht wordt, is de mogelijkheid om in de gesloten jeugdhulp gedwongen af te zonderen beperkter dan onder bijvoorbeeld de Wet verplichte ggz en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten.

Vraag 5

Per week worden gemiddeld 26 kinderen per week in de gesloten jeugdzorg geplaatst, hoe gaat u ervoor zorgen dat zij wel de juiste zorg krijgen en niet slechter uit de gesloten instelling komen?

Zoals hierboven genoemd, hebben de instellingen de afgelopen jaren veel gedaan om de gesloten jeugdhulp te verbeteren. Ik zal erop toezien dat zij daar verder mee gaan. Ik zal dat uitwerken in het plan waar de Tweede Kamer om heeft gevraagd met het aannemen van de motie om te stoppen met de gesloten jeugdhulp.3

Vraag 6

Hoe gaat u het probleem van de gesloten jeugdzorg op korte termijn oplossen? Wat zijn de alternatieven voor de betrokken kinderen als de gesloten jeugdzorg ophoudt te bestaan, waar komen deze kinderen dan terecht? Kan dit probleem opgelost worden met zoveel bezuinigingen?

Zoals genoemd in het antwoord op de vorige vraag ben ik bezig een plan op te stellen om te stoppen met de gesloten jeugdhulp in de huidige vorm. Daarin ga ik ook in op de vraag wat veilige en verantwoordelijke alternatieven zijn voor kinderen die bescherming en begrenzing nodig hebben om veilig en gezond te kunnen opgroeien. Dat plan zal ik voorbereiden met niet alleen gemeenten en aanbieders, maar ook met jeugdigen die ervaring hebben opgedaan in de gesloten jeugdhulp.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht en van de mestexplosie?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven hoeveel agrarische bedrijven in Nederland beschikken over emissiearme vloersystemen en hoeveel stalexplosies zich als gevolg van emissiearme vloeren in de afgelopen tien jaar hebben voorgedaan?

Uit de ingevulde huisvestingcijfers die door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) zijn opgevraagd in het GDI 2021 (Generieke Digitale Infrastructuur) volgt dat van de 29.465 agrarische bedrijven, er 70.049 stallen zijn waarvan 2.609 zijn uitgerust met een emissiearm stalsysteem. Er zijn vier incidenten bekend waarbij een explosie heeft voorgedaan in een melkveestal met een emissiearme vloer. Elk incident is een drama voor veehouder en dier, en ik kan me goed voorstellen dat de boeren en medewerkers op het bedrijf enorm geschrokken zijn.
De incidenten zijn aanleiding geweest om onderzoek in te stellen naar de veiligheid en concentratie van mestgassen bij keldervloeren. Over de uitkomsten van het onderzoek «Veiligheid van emissiearme stalvloersystemen – in melkveehouderijen» van Antea Group en het onderzoek «Keldermetingen methaan- en ammoniakconcentraties tussenrapportage» van CLM Onderzoek en Advies, bent u per brief geïnformeerd op 5 maart 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 359) en op 14 december 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 365).
Uit de onderzoeken volgt niet dat er stalexplosies zich hebben voorgedaan als gevolg van een emissiearm vloersysteem. Een brand of explosie kan ontstaan als een ontstekingsbron zoals een vonk, in de buurt komt van een hoge concentraties methaangas. Bij elk type stalvloer, bij zowel traditionele roostervloeren als emissiearme vloeren, kunnen hoge concentraties methaangassen uit mest ontstaan. Dit risico speelt met name bij het mestmixen. Mogelijk is het risico op hoge methaanconcentraties groter bij emissiearme vloeren dan bij traditionele roostervloeren, door de beperktere luchtuitwisseling. Maar daaruit kan niet worden geconcludeerd dat de stalexplosies zich hebben voorgedaan als gevolg van het emissiearme vloersysteem.

Vraag 3

Wat vindt u van bestaand onderzoek naar de effecten van langdurige opslag van mest, waarbij mest zonder zuurstof meer gassen lijkt te produceren? Kunt u een opsomming geven van de beschikbare onderzoeken die hierop toezien en bent u bereid om hier meer onderzoek naar te doen? Zo ja, op welke wijze gaat u dit doen? Zo nee, waarom niet?

In kader van het klimaatbeleid is in 2018 het programma Integraal Aanpakken methaan en ammoniak in de veehouderij gestart.2 Hierin lopen meerdere onderzoeken die gericht zijn op het bij de bron reduceren van emissies met aandacht voor dier, voer, stal en mestopslag binnen de gehele bedrijfsvoering. Het onderzoek «Keldermetingen methaan- en ammoniakconcentraties» van CLM Onderzoek en Advies is een van de onderzoeken die is uitgevoerd in dit programma.3 Uit onderzoeken blijkt dat meerdere factoren, zoals de samenstelling van het rantsoen, de methaanemissie uit mest beïnvloeden. Onlangs is een onderzoek gestart naar de beïnvloeding van emissies uit mest. Gezien alle onderzoek dat er reeds loopt, zie ik nu geen noodzaak om meer onderzoek uit te zetten over mestopslag. Op termijn kan worden bekeken of aanvullend onderzoek nodig is over maatregelen die methaanvorming tegengaan en ophoping van methaanconcentraties voorkomen, waarbij ook gedacht kan worden aan mestopslag buiten de stal.

Vraag 4

Herkent u de spagaat waar veehouders door regelgeving enerzijds tussen het milieubelang van emissiearme vloeren in zitten en anderzijds veiligheidsrisico’s die bij deze systemen komen kijken?

Ik herken de spagaat in zoverre dat het een zoektocht is om reductieoplossingen voor ammoniak én methaan te vinden, die integraal ook op alle andere opgaven zoals (brand)veiligheid, natuur en dierenwelzijn een positief effect hebben binnen de gehele bedrijfsvoering van de veehouder. Het is van belang om managementmaatregelen en staltechnieken beschikbaar te hebben die zorgen voor zowel emissiereductie als veiligheid op de veehouderijbedrijven voor mens en dier. Uit onderzoek van CLM komt naar voren dat er managementmaatregelen zijn die de veehouder kan nemen om de totstandkoming van hoge methaangassen, en de risico’s op stalexplosie en brand, te beperken.

Vraag 5

Bent u bereid om met fabrikanten van deze vloeren en met de agrarische sector te kijken naar mogelijkheden om deze risico’s met innovatie en doorontwikkeling van bestaande systemen te verminderen, bijvoorbeeld met ventilatiesystemen, luchtwassers en de toepassing van onderdruk in mestkelders? Zo ja, hoe gaat u dit doen? Zo nee, waarom niet?

Naar aanleiding van de uitgevoerde onderzoeken naar methaangassen en de veiligheid bij keldervloeren door Antea Group en CLM, zijn door de Staatssecretaris van IenW, Minister van SZW en mijn voorganger al gesprekken gevoerd met betrokken partijen, waaronder stalfabrikanten en de melkveesector. Op basis hiervan is geïnventariseerd welke aanpak nodig is voor het verminderen van risico’s bij bestaande en nieuwe stalsystemen. Over deze aanpak bent u per Kamerbrief van 14 december 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 365) geïnformeerd.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat bij de introductie van de emissiearme stalvloeren onvoldoende aandacht is geweest voor de veilige toepassing hiervan? Zo ja, hoe gaat u dit alsnog borgen? Zo nee, waarom niet?

Ik ben van mening dat er voldoende aandacht is voor de veiligheid van stalsystemen met traditionele of emissiearme vloeren. Bij zowel traditionele roostervloeren als emissiearme roostervloeren kunnen hoge methaanconcentraties ontstaan, waardoor gevaarlijke situaties kunnen voorkomen. Met name bij mestmixen kunnen hoge methaanpieken voorkomen, waarbij naast gezondheidsrisico’s ook brand- en explosierisico’s zich kunnen voordoen. Uit gesprekken met betrokkenen blijkt dat dit risico al langer in de sector bekend is. Bij het stimuleren van innovaties is (brand)veiligheid een belangrijk aspect in de Subsidiemodules voor brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen (Sbv). Daarnaast heeft de Staatssecretaris van IenW de afspraak gemaakt dat een vloerfabrikant aan RVO moet laten weten hoe de veiligheid van de emissiearme vloer gewaarborgd is bij de aanvraag om de vloer te laten opnemen in de zogenaamde Regeling ammoniak en veehouderij (Rav).

Vraag 7

Wat is uw reactie op het onderzoek van Antea Group «Veiligheid van emissiearme stalvloersystemen in melkveehouderijen»2 en op de benoemde maatregelen:

De Staatssecretaris van IenW heeft per brief van 5 maart 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 359) mede namens mijn voorganger gereageerd op de genoemde maatregelen uit het onderzoek van Antea Group «Veiligheid van emissiearme stalvloersystemen in melkveehouderijen». In de brief is de toezegging gedaan om met betrokken partijen in overleg te gaan om te komen tot een aanpak die kan zorgen voor zowel emissiereductie als veiligheid op veehouderijen. Over deze aanpak is uw Kamer geïnformeerd op 14 december 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 365).

Vraag 8

Kunt u per maatregel – concreter dan in de eerdere Kamerbrief (Kamerstuk 29 383, nr. 3595) – ingaan of en zo ja, hoe u opvolging hieraan gaat geven? Of wanneer hier geen sprake van is, wat daarvan de reden is?

In navolging op de brief van 5 maart 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 359) en definitieve eindrapportage «Keldermetingen methaan- en ammoniakconcentraties tussenrapportage» van CLM Onderzoek en Advies, is uw Kamer per brief van 14 december 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 365) geïnformeerd over de vervolgaanpak om de veiligheidsrisico’s van hoge methaanconcentraties te kunnen voorkomen.

Vraag 9

Wat is de stand van zaken van de eerder aangekondigde uitbreiding van eisen en voorwaarden die aan stallen worden gesteld? Wat betekent dit voor bestaande stallen en wat betekent dit voor nieuwe stallen?

In de Kamerbrief van 5 maart 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 359) is uw Kamer over het opnemen van de voorwaarde in de Sbv voor het verbeteren van de brandveiligheid en het dierenwelzijn bij het ontwikkelen van een innovatief stalsysteem. De innovatiemodule van de Sbv is voor de derde keer opengesteld van 22 november 2021 tot 14 februari 2022 en zal naar verwachting nieuwe innovaties opleveren waarbij onder andere de brandveiligheid wordt vergroot. Voor bestaande stallen wordt in het Voorlichtingsprogramma «Boer Veilig» geïnformeerd waar je in de praktijk op kunt letten bij keldervloeren om risico’s in de praktijk te beperken.5 Dit project is geïnitieerd door NMV, LTO Nederland, NAJK en NZO samen met ZuivelNL en Stigas, om de veiligheid in de melkveehouderij te verbeteren.

Vraag 10

Op welke wijze gaat de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland bij de beoordeling meer letten op veiligheid? Wanneer zal de Kamer hier nader over worden geïnformeerd? Vanaf wanneer zullen (melk)veehouders dit in de praktijk gaan merken?

Een vloerfabrikant moet aan RVO laten weten hoe de veiligheid van de emissiearme vloer gewaarborgd is bij de aanvraag om de vloer te laten opnemen in de zogenaamde Regeling ammoniak en veehouderij (Rav). Hierover bent u in de Kamerbrief van 14 december 2021 (Kamerstuk 29 383, nr. 365) geïnformeerd.

Vraag 1

Kent u het bericht «Vliegtuigbom uit Tweede Wereldoorlog ontploft op strand Wassenaar»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u schetsen welke stappen welke overheidsinstanties en andere betrokken actoren in deze casus en in soortgelijke gevallen doorlopen om een explosief uiteindelijk onschadelijk te maken?

Vliegtuigbommen en andere conventionele explosieven, ook wel ontplofbare oorlogsresten genoemd, worden met name gevonden door civiele bedrijven die gecertificeerd zijn om hiernaar te zoeken. Deze bedrijven informeren hun opdrachtgever die vervolgens de gemeente inlicht. Binnen de gemeente is de politie het aanspreekpunt voor explosieven. De politie heeft direct contact met het meldingsbureau van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD). De EODD maakt een inschatting van de urgentie en plant vervolgens op welke termijn het explosief moet worden geruimd. Ter plekke voert de EODD de definitieve identificatie van het explosief uit, maakt in overleg met de betrokken partijen een plan voor de ruiming en verzorgt de ruiming.
Onder het begrip «ruimen» vallen alle mogelijke manieren om explosieve stoffen en voorwerpen definitief te vernietigen. Meestal houdt dit in: demonteren of gecontroleerd tot ontploffing brengen. De ruiming vindt in eerste aanleg ter plekke plaats, omdat dit de minste risico’s met zich meebrengt.
Bij elke ruiming wordt samen met de gemeente, de politie en eventueel andere partners een plan gemaakt. Hierbij is de veiligheid van ruimers van de EODD, de omwonenden, belanghebbenden, levende have, milieu en infrastructuur maatgevend voor de oplossing.
In het geval het niet veilig is het explosief ter plekke te ruimen en de EODD het explosief moet verplaatsen, vervoert zij het explosief naar de locatie waar de EODD dit wel veilig kan doen. In principe is het explosief een gemeentelijke verantwoordelijkheid en blijft het explosief binnen de gemeente. Mocht door omstandigheden de keuze voor de locatie van de ruiming vallen op een plek in een andere gemeente, dan worden betrokken gemeenten geïnformeerd door de gemeente waar het explosief is aangetroffen. De politie begeleidt het transport van het explosief.
Voordat de EODD het explosief ruimt stelt zij zeker dat dit veilig kan plaatsvinden. De EODD doet dit door restricties die mogelijk afgegeven moeten worden voor weg- lucht- en/of scheepsverkeer door te spreken met de politie, de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) en indien de locatie dicht bij zee ligt de Kustwacht Nederland. De politie zorgt daarnaast voor een cordon op een veilige afstand van het springpunt.
Na afronding van de ruiming evalueren alle betrokken partijen het doorlopen proces en wordt de melding gearchiveerd bij de EODD en de politie.
Betreffende de casus waarnaar verwezen wordt onder vraag 1 is de vliegtuigbom gevonden door een gecertificeerd civiel opsporingsbedrijf. De hierboven beschreven procedure voor ruimen op een door de gemeente aangewezen locatie is doorlopen. Naast de actoren die standaard betrokken worden, is in deze casus de Kustwacht Nederland geraadpleegd, omdat de vliegtuigbom op het strand is geruimd.

Vraag 3

Wat zijn op dit moment voor de rijksoverheid, uitvoeringsinstanties en decentrale overheden de precieze (beleids)kaders, procedures en protocollen voor het omgaan met «klasse 1-goederen» (goederen en stoffen die per definitie onder de categorie «explosieven» vallen)?2

Klasse 1-goederen zijn ontplofbare stoffen en goederen, zoals vuurwerk, vuurpijlen, munitie en wapentuigen en bommen. De term «klasse 1-goederen» heeft betrekking op voorschriften voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg. Deze voorschriften staan in een Europese overeenkomst, het Accord Européen relatief au transport international de marchandises Dangereuses par Route (ADR). Het ADR is onderdeel van de Nederlandse Regeling Vervoer over Land van Gevaarlijke stoffen (VLG), een onderdeel van de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen (Wvgs). De Minister van Infrastructuur en Waterstaat is beleidsverantwoordelijk voor de Wvgs.
Onder de Wvgs gelden verschillende uitvoeringsprotocollen en procedures voor het vervoer van bepaalde type goederen alsmede eisen aan verpakking en documentatie. Het voert te ver om deze hier uitputtend te noemen. Nadere informatie kunt u vinden op de website van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT): https://www.ilent.nl/onderwerpen/gevaarlijke-stoffen-weg. De ILT is belast met het toezicht op de naleving van de Wvgs.

Vraag 4

Op welke wijze wordt kennisdeling en coördinatie op dit thema vormgegeven door en tussen de betrokken departementen en instanties, waaronder de Ministeries van Defensie, Justitie en Veiligheid, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en Infrastructuur en Waterstaat?

Kennisdeling en coördinatie op de omgang met explosieven in den brede, door de overheid, is afhankelijk van de problematiek die aan de orde is.
De beleidskaders die van toepassing zijn op ontplofbare oorlogsresten, zijn in het antwoord op vraag 2 beschreven. Naar andere protocollen en procedures is verwezen onder vraag 3.
Om gemeenten te helpen om hun taak te vervullen ten aanzien van specifiek ontplofbare oorlogsresten is het Kenniscentrum Ontplofbare Oorlogsresten (Kenniscentrum OO) opgericht. Het Kenniscentrum OO heeft drie kerntaken: het is ten eerste een vraagbaak voor gemeenten en biedt onder andere antwoord op vragen over het proces van opsporing, het Kenniscentrum stelt verder een afwegingskader op voor gemeenten en is verantwoordelijk voor de oprichting en uitvoering van een onderzoeksprogramma.
De oprichting van het Kenniscentrum OO is een gezamenlijk besluit geweest van partijen die een verantwoordelijkheid hebben op het gebied van ontplofbare oorlogsresten of die op een andere manier betrokken zijn bij het onderwerp.
Er is een programmaraad onder leiding van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) die tot doel heeft ervoor te zorgen dat de gezamenlijke verantwoordelijkheid van diverse betrokkenen voor het beleidsveld zo optimaal mogelijk vorm krijgt. In de programmaraad hebben naast het Ministerie van BZK zitting Rijkswaterstaat (verantwoordelijk voor de uitvoering van het Kenniscentrum) en de Ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Defensie, Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de politie en het Instituut Fysieke Veiligheid.

Vraag 5

Deelt u de mening dat binnen de rijksoverheid en decentrale overheden in de loop der jaren aanzienlijke versplintering is ontstaan van verantwoordelijkheden, taken en kennis op het gebied van omgang met explosieven? Hoe wordt deze versnippering weggenomen?

Onder vraag 2 en 3 zijn de verantwoordelijkheden, taken en kennis uiteengezet. In praktische zin raakt de omgang met explosieven aan verschillende overheidsorganisaties, waaronder begrepen departementen en decentrale overheden. De kwalificatie versnippering achten wij niet van toepassing op deze thematiek.

Vraag 6

Klopt de veronderstelling dat omgang met explosieven breder is dan opruiming van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog, zoals zwaar (illegaal) vuurwerk, en dat ook op dat vlak nog steeds sprake is van versnippering van kennis en expertise binnen de overheid?

Wij delen uw veronderstelling dat omgang met explosieven breder is dan opruiming van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Zoals eerder aangegeven is de omgang met explosieven veelomvattend en zijn daarbij verschillende overheidsdiensten betrokken. Wij herkennen ons niet in de kwalificatie versnippering die in de vraag genoemd wordt.

Vraag 7

Wat zijn de bevoegdheden en taken van het Kenniscentrum Conventionele Explosieven (KCE)?

Het Kenniscentrum OO – oorspronkelijk was de naam KCE in gebruik, maar sinds de officiële oprichting in 2021 is de naam Kenniscentrum OO – ondersteunt gemeenten met kennis opdat werkzaamheden in de bodem veilig kunnen worden uitgevoerd.
Het Kenniscentrum OO heeft als doel kennisverspreiding. Zie ook het antwoord op vraag 4. Het is aan de gemeenten om het beleid vast te stellen over hoe om te gaan met explosieven.

Vraag 8

In hoeverre ziet u nut of noodzaak in de oprichting van een (alternatieve) centrale autoriteit, wellicht onder regie van Defensie en/of van Justitie en Veiligheid, waar alle kennis en kunde op het vlak van klasse 1 goederen beheerd wordt ten behoeve van (andere) overheidspartijen die hierom vragen?

Daar waar de verschillende verantwoordelijkheden en beleidskaders elkaar raken weten de betrokken overheidsinstanties en departementen elkaar te vinden en vindt de nodige afstemming plaats. Wij zien dan ook geen nut in en noodzaak tot de oprichting van een centrale autoriteit.

Vraag 9

Wat zijn op dit moment de jaarlijkse kosten voor de rijksoverheid en decentrale overheden als het gaat om omgang met explosieve goederen, zoals bijvoorbeeld het verwijderen van bommen en explosieven uit de Tweede Wereldoorlog tijdens infrastructuurprojecten? Deelt u de mening dat verdere coördinatie en centralisatie deze kosten zou kunnen reduceren?

In de afgelopen jaren zijn er jaarlijks circa 2.000 ruimingen door de EODD gedaan. Het exacte aantal per jaar wordt vermeld in het Jaarverslag Defensie. De kosten voor de ruimingen vallen binnen de kaders van de Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht (FNIK) en bedragen jaarlijks € 0,5 tot € 1 miljoen. Conform het FNIK-convenant krijgt Defensie jaarlijks € 3,1 miljoen tot haar beschikking voor het verlenen van alle militaire bijstand. Verdere coördinatie en centralisatie leidt niet tot doelmatiger beleid, en daarmee dus niet tot reductie van kosten.
Gemeenten kunnen via het gemeentefonds in aanmerking komen voor een bijdrage in de gemaakte kosten voor het opsporen en ruimen van ontplofbare oorlogsresten uit de Tweede Wereldoorlog. Het totaal aan gemaakte kosten waarvoor gemeenten een bijdrage aanvragen ligt de laatste jaren rond de € 40 miljoen per jaar.

Vraag 10

Bent u ook bereid andere expertorganisaties te consulteren over verbetering van de samenhang, efficiëntie, effectiviteit en veiligheid van het beleid rond klasse 1-goederen?

Daar waar de verschillende beleidskaders elkaar raken weten de betrokken organisaties en departementen elkaar te vinden en vindt de nodige afstemming plaats. Dit houdt in dat, indien daar aanleiding toe is, ook andere expertorganisaties geconsulteerd worden. Maar zoals uit de beantwoording van voorgaande vragen volgt, is er geen aanleiding om expertorganisaties op dit moment te consulteren over verbetering van de samenhang, efficiëntie, effectiviteit en veiligheid van het beleid rond klasse 1-goederen.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «How President Ramaphosa and ANC leaders misled SA about the party’s cadre deployment committee»1 in deDaily Maverickvan 15 januari 2022 en het artikel «Comrade Judges»2 op Politics Webvan 10 januari?3

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de werkzaamheden van de Zondo Commission en het onderzoek dat het verricht naarstate capturein Zuid-Afrika?

Ja.

Vraag 3

Bent u bekend met het gebruik door het African National Congress (ANC) vancadre deployment?

Ja.

Vraag 4

Bent u bekend met het eerste tussenrapport van de Zondo Commission, waaruit blijkt dat de Judicial Service Commission (JSC) en de Electoral Commission (EC) in feitecaptured institutions zijn (oftewel: captured door het ANC)?

Ja. Ik heb kennis genomen van het eerste deelrapport van de Zondo Commissie waar u naar verwijst maar ik deel uw stelling niet dat daaruit blijkt dat de Judicial Service Commission (JSC) en de Independent Electoral Commission (IEC) captured institutions zijn. Zowel het eerste als het recentelijk gepubliceerde tweede deelrapport trekt geen conclusies over het functioneren van de JSC of de IEC.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat uit dit rapport blijkt datstate capture ook doorgang vindt onder president Cyril Ramaphosa en niet beperkt is tot het presidentschap van Jacob Zuma?

Cyril Ramaphosa heeft in februari 2018 het presidentschap van Jacob Zuma overgenomen. Het eerste en recentelijk gepubliceerde tweede deelrapport van de Zondo Commissie beschrijft gevallen van (mogelijke) corruptie en andere strafbare feiten gepleegd bij een aantal staatsondernemingen en overheidsentiteiten, m.n. door CEO’s, andere hooggeplaatste individuen en/of leden van de bestuursraden. De meeste (mogelijk) strafbare feiten die in het rapport benoemd worden zijn gepleegd vóór het aantreden van President Ramaphosa, maar het rapport bevat ook een aantal gevallen die mogelijk zijn gepleegd na zijn aantreden. De Zondo Commisse houdt in dit eerste rapport President Ramaphosa niet verantwoordelijk voor state capture en doet ook geen aanbevelingen richting het Zuid-Afrikaanse Openbaar Ministerie om verder onderzoek te doen naar zijn rol. President Ramaphosa heeft sinds zijn aantreden het aanpakken van grootschalige corruptie binnen de overheid tot speerpunt van zijn regering gemaakt en er zijn stappen genomen om het functioneren van de overheid te verbeteren.

Vraag 6

Nu het eerste tussenrapport van de Zondo Commission heeft onthuld dat het centralised deployment committee van het ANC in feite heeft bepaald welke rechters moesten worden benoemd en dat deze instructies duidelijk zijn doorgegeven aan deployees van het ANC binnen de Judicial Service Commission (JSC), staat u nog steeds achter uw antwoorden op Kamervragen van FVD over de situatie in Zuid-Afrika4 waarin u zegt dat Zuid-Afrika onafhankelijke rechterlijke instanties heeft en uw antwoorden op Kamervragen van FVD over landonteigening zonder compensatie5 waarin u zegt dat Zuid-Afrika een sterk en onafhankelijk rechtssysteem kent? Zo ja, betekent dat dat u de bevindingen van de Zondo Commission niet accepteert?

In het tussenrapport waar naar u refereert, worden naar mijn lezing geen referenties gemaakt naar, noch conclusies getrokken over, benoemingen van rechters in Zuid-Afrika.
Uit de publiekelijk gemaakte notulen van ANC deployment committee ontmoetingen tussen 2018–2020 komt naar voren dat er in één geval, in maart 2019, door de ANC deployment committeegesproken is over rechterlijke benoemingen. Uit de notulen blijkt dat de commissie aanbevelingen doet m.b.t. kandidaten voor vacatures binnen de rechtelijke macht die wat betreft het ANC deployment committeede voorkeur genieten. Daarbij zie ik geen aanleiding om te concluderen dat rechters die de voorkeur genieten van het ANC deployment committee, indien daadwerkelijk benoemd, niet onafhankelijk zouden opereren.
Ik zie geen reden om het standpunt van de Nederlandse regering aangaande het Zuid-Afrikaanse rechtssysteem te wijzigen.

Vraag 7

Nu is onthuld dat de rechterlijke macht in Zuid-Afrika niet onafhankelijk is en, in feite, een verlengstuk is van het ANC, vindt u nog steeds dat landonteigening zonder compensatie in Zuid-Afrika doorgang kan vinden? Heeft u er nog steeds vertrouwen in dat alle juridische procedures eerlijk zullen verlopen?

Zoals ik in eerdere antwoorden6 op Kamervragen heb gesteld, is landhervorming een nationale verantwoordelijkheid, zo ook nationale wetgeving die deze hervorming vormgeeft, waaronder de voorwaarden voor onteigening. In Zuid-Afrika is al jaren een democratisch en parlementair proces gaande waarin wetgeving die van invloed is op landonteigening, wordt behandeld. Het betreft momenteel de aanpassing van de bestaande onteigeningswet (Expropriation Act) die uit 1975 dateert. Dit wetsvoorstel dient de randvoorwaarden en procedures rondom onteigening te verduidelijken. Via openbare consultaties hebben alle belanghebbenden de kans gekregen hun mening kenbaar te maken. Het is aan het Zuid-Afrikaanse parlement om hierover te stemmen. Indien aangenomen, zal deze wetgeving, in het geval er rechtszaken over onteigening volgen, de basis zijn voor toetsing door het Zuid-Afrikaanse rechtssysteem. Dit rechtssysteem bevat diverse checks and balances.
De regering heeft geen reden om aan te nemen dat de Zuid-Afrikaanse autoriteiten gedurende dit proces voorbij zullen gaan aan hun internationale verplichtingen. Zoals eerder in antwoorden7 op Kamervragen over dit onderwerp is gesteld, is Nederland geen voorstander van onteigening zonder redelijke of evenredige compensatie.

Vraag 8

Bent u bereid om u harder uit te spreken tegen landonteigening zonder compensatie tegen vertegenwoordigers van de Zuid-Afrikaanse overheid, nu blijkt dat ook de rechterlijke macht in Zuid-Afrika onderhevig is aan corruptie?

Zoals ik hierboven aangeef, deel ik de conclusies die u op basis van het eerste rapport van de Zondo Commissie trekt niet. Ik zie daarom geen aanleiding voor een herziening van het Nederlandse beleid inzake landonteigening zonder compensatie in Zuid-Afrika zoals beschreven in mijn antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Betekenen de onthullingen uit dit eerste tussenrapport, met het finale rapport verwacht eind februari 2022, een herziening van het Nederlands beleid omtrent landonteigening zonder compensatie in Zuid-Afrika? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Moordenaar broer kroongetuige gaf tot moord Peter R. lezingen in gevangenis»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat een tot 28 jaar celstraf veroordeelde moordenaar, die volgens het gerechtshof als «kil, berekend en genadeloos» werd omgeschreven, lezingen mag geven in de gevangenis?

Als eerste wil ik opmerken dat ik mij zeer goed kan voorstellen dat de berichtgeving verbazing heeft gewekt bij en pijnlijk was voor de nabestaanden. Dat betreur ik zeer. Terugkijkend is door DJI geconcludeerd dat er bij de besluitvorming over deze activiteit voor deze gedetineerde onvoldoende rekening is gehouden met de maatschappelijke impact van het delict waarvoor betrokkene is veroordeeld en de belangen van de nabestaanden.
Binnen het gevangeniswezen werken mensen aan een veilige re-integratie van alle gedetineerden. Dat geldt ook voor gedetineerden die tot een lange straf zijn veroordeeld en die op deze wijze door de rechter zijn omschreven.
Voor iedere gedetineerde wordt een persoonlijk Detentie en Re-integratieplan (D&R-plan) opgesteld. Het uitgangspunt is dat de tijd in detentie zinvol wordt benut. In het D&R-plan wordt beschreven hoe – met inachtneming van veiligheidsrisico’s, gedrag van de gedetineerde en slachtofferbelang – stappen gezet kunnen worden die bijdragen aan een veilige terugkeer. Het D&R-plan wordt tussentijds geëvalueerd en indien nodig aangepast. Voor langgestraften wordt bekeken welk traject wanneer kan worden ingezet. Als de straf nog lang duurt, gaat het om afgewogen, kleine stapjes, zoals activiteiten met een volstrekt intern karakter en met toezicht door medewerkers van de gevangenis. De keuze over toekennen van vrijheden tijdens detentie of wanneer re-integratieactiviteiten worden aangeboden, wordt altijd afgewogen op basis van de drie genoemde criteria: veiligheidsrisico’s, gedrag en slachtofferbelangen. In deze casus zijn in het kader van re-integratie groepsgesprekken opgezet. Deze gesprekken zijn tevens bedoeld als preventie-activiteit door andere gedetineerden er bewust van te maken van het feit dat in zeer ernstige zaken ook zeer zware straffen worden opgelegd. Deze groepsgesprekken vonden plaats met toezicht en met vooraf door de inrichting geselecteerde gedetineerden.
Nadat tweemaal een groepsgesprek met negen gedetineerden per gesprek had plaatsgevonden, vond de aanslag op Peter R. de Vries plaats. Deze gebeurtenis gaf aanleiding om terug te komen op het eerdere besluit om toestemming te geven voor de gesprekken. De moord op Peter R. de Vries deed inzien dat bij de besluitvorming te weinig rekening was gehouden met de maatschappelijke context van het delict waarvoor deze gedetineerde is veroordeeld en dat het effect van deze activiteit op de nabestaanden niet juist is ingeschat.

Vraag 3

Waarom kan iemand die op deze wijze is omschreven door de rechter lezingen geven over resocialisatie?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Welke criteria worden gehanteerd bij het selecteren van gedetineerden die in het kader van resocialisatie lezingen of andersoortige activiteiten voor medegedetineerden mogen organiseren?

Het D&R-plan is leidend bij het mogen uitvoeren van activiteiten in het kader van re-integratie. Het opstellen van het D&R-plan is maatwerk. Daarbij worden telkens veiligheidsrisico’s, het gedrag van de gedetineerde en slachtofferbelangen gewogen. Voor een onderdeel als dit is ook van belang dat de activiteit ten goede komt aan het inzicht van betrokkene in zijn handelen, dat hij tot inkeer komt en dat zijn motivatie geloofwaardig wordt geacht.

Vraag 5

Waarom worden meerdere gedetineerden uit de Top 600 bij elkaar gezet, die nota bene gekozen werden door Shurandy S., tijdens een dergelijke activiteit?

Er waren geen gedetineerden uit de top 600 bij de groepsgesprekken aanwezig.

Vraag 6

Hoe denkt u dat deze gang van zaken overkomt op de nabestaanden van de vermoorde Reduan B. en op slachtoffers in het algemeen?

Zoals ik bij het antwoord op vraag 2 heb opgemerkt betreur ik de gang van zaken zeer en kan ik me goed voorstellen dat deze gebeurtenis en de berichten in de media grote impact hebben op nabestaanden en op slachtoffers in het algemeen. Ik sta pal voor het beschermen van slachtofferbelangen en hecht aan het welbevinden van slachtoffers en nabestaanden. Daarom wordt er in het gevangeniswezen veel aandacht besteed aan slachtofferzorg en activiteiten als herstelbemiddeling.

Vraag 7

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat gewetenloze moordenaars zoals Shurandy S. geen invloed kunnen uitoefenen op andere gedetineerden en ervoor te zorgen dat de selectie bij resocialisatieprojecten in de gevangenis zorgvuldig zal plaatsvinden?

Ook voor de zwaarste categorie gedetineerden wordt een D&R-plan vastgesteld met zorgvuldig geselecteerde activiteiten. Tijdens de uitvoering van het traject wordt de gedetineerde gemonitord om te voorkomen dat andere gedetineerden negatief kunnen worden beïnvloed. Ervaringen uit deze casus worden gebruikt om de afwegingen die worden gemaakt tijdens het traject verder te verbeteren. Door te leren van deze gebeurtenis zal de weging van de maatschappelijke context en slachtofferbelangen steeds beter tot zijn recht komen bij de keuzes die gemaakt worden binnen de inrichting.

Vraag 1

Bent u bekend met het verschijnsel dat oplichters advertenties van te koop staande huizen gebruiken om deze voor de verhuur aan te bieden?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat mensen de dupe worden van dit soort oplichting? Welke rol speelt de krapte aan woningen volgens u bij dit soort trucs?

Iedere vorm van fraude en oplichting is verboden en onacceptabel, zo ook de hier aangehaalde praktijk. Ik kan mij voorstellen dat de krapte aan woningen dit verschijnsel in de hand werkt. Dit vind ik een zorgelijke ontwikkeling, omdat mensen de schaarste aan woningen dan misbruiken en zichzelf daarmee financieel verrijken ten koste van anderen.

Vraag 3

Welke mogelijkheden ziet u om oplichting bij de verhuur van een woning tegen te gaan? Welke rol kan verdere regulering van het verhuurproces daarbij een rol spelen?

Oplichting is niet toegestaan en strafbaar. Dit moet dan ook aangepakt worden. Dit kan op verschillende manieren.
Op de eerste plaats verdient het de aanbeveling om je als woningzoekende goed te (laten) informeren over de aangeboden woningen en de aanbieder daarvan. Voorts werk ik aan een verdere regulering van het verhuurproces via het wetsvoorstel Goed Verhuurderschap. Onderdeel van dit voorstel is het introduceren van een landelijke basisnorm die ziet op goed verhuurderschap. Door de introductie van deze norm wordt het voor verhuurders en verhuurbemiddelaars duidelijk hoe het gedrag dat van hen verwacht mag worden er in de praktijk uit ziet. Deze norm wordt wettelijk vastgelegd in de vorm van algemene regels en heeft betrekking op alle fases van het verhuurproces. Naast bewustwording biedt het voorstel de mogelijkheid dat gemeenten handhavend kunnen optreden als verhuurders of verhuurbemiddelaars ongewenst gedrag vertonen en daarmee de norm overtreden. Dit wetsvoorstel moet er zodoende aan bijdragen dat het verhuurproces correct verloopt en dat de informatiepositie van woningzoekenden en huurders verbetert.
Verder vind ik dat ook platforms een verantwoordelijkheid dragen en dat van hen verwacht mag worden dat zij hun eigen maatregelen nemen om fraude te voorkomen. Dit doen zij bijvoorbeeld al door het stellen van gebruikersvoorwaarden aan adverteerders, waarbij het overtreden van deze voorwaarden kan leiden tot verwijdering van de advertentie. Zodra een platform er weet van heeft dat er onrechtmatige content op de website is geplaatst, dient zij deze te verwijderen. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) ziet erop toe dat tegen misleiding door adverteerders (op platforms) wordt opgetreden en kan bij overtreding bestuursrechtelijk richting de adverteerder optreden, bijvoorbeeld in de vorm van een last onder dwangsom of een boete. De ACM heeft de woningmarkt dit jaar benoemd als agendathema en daarmee als prioriteit. Dit betekent onder andere dat signalen over misleidende huuradvertenties met voorrang worden behandeld.
Tot slot kunnen gedupeerden, behalve bij de ACM, ook terecht bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting van de politie en de Fraudehelpdesk.

Vraag 4

Deelt u de mening dat platforms waarop deze frauduleuze advertenties worden aangeboden ook een verantwoordelijkheid dragen? Zo ja, wat mogen consumenten volgens u verwachten van platforms die deze advertenties hosten wanneer ze worden opgelicht?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Treedt u op tegen dit soort praktijken? Bent u het ermee eens dat ook deze vorm van oplichting aangepakt moet worden?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht inzake de opzegging van de overeenkomsten van de standplaatsen op de camping Het Berkenven?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u zich voorstellen dat mensen mentaal instorten als zij te horen krijgen dan hun verblijf gesloopt wordt?

Ik begrijp dat dit vervelend nieuws is voor de standplaatshouders. Ik verwacht van gemeenten en eigenaren dat zij zorgvuldig handelen, indien dit aan de orde is.

Vraag 3

Weet u dat deze opzegging betekent dat volwassenen en kinderen dakloos worden gemaakt?

Het klopt dat er op dit vakantiepark permanente bewoning heeft plaatsgevonden. De gemeente heeft de nieuwe eigenaar hierop geattendeerd. De eigenaar heeft aangegeven er zorg voor te dragen dat er geen mensen dakloos worden als gevolg van de herstructurering van het park. De eigenaar begeleidt actief de permanente bewoners naar alternatieve huisvesting. Op het moment van contact met de gemeente zijn naar ik begreep slechts nog enkele recreatiewoningen bewoond. Het merendeel van de bewoners heeft reeds andere huisvesting gevonden. Voor de resterende bewoners wordt door de eigenaar gezocht naar een oplossing. Er bevinden zich geen minderjarigen meer op het vakantiepark. De gemeente heeft aangegeven geen aanwijzingen te hebben dat er mensen dakloos zijn geworden als gevolg van deze ontwikkeling.
Ik heb de gemeente opgeroepen om samen met de eigenaar van het park te voorkomen dat er mensen op straat komen te staan.

Vraag 4

Hoeveel kinderen worden er dakloos gemaakt?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat minderjarige kinderen gezien het Kinderrechtenverdrag niet zo maar op straat gezet mogen worden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ja. Dit betekent echter niet dat een huisuitzetting automatisch in strijd met het Kinderrechtenverdrag is. Er dient gezorgd te worden voor passende alternatieve opvang dan wel huisvesting. Op grond van artikel 27 van het Kinderrechtenverdrag hebben ouders de primaire verantwoordelijkheid voor het waarborgen, naar vermogen en binnen de grenzen van hun financiële mogelijkheden, van de levensomstandigheden die nodig zijn voor de ontwikkeling van het kind, waar huisvesting een belangrijk onderdeel van is. Staten die partij zijn bij het Kinderrechtenverdrag dienen wel, in overeenstemming met de nationale omstandigheden en met de middelen die hun ten dienste staan, passende maatregelen te nemen om ouders en anderen die verantwoordelijk zijn voor het kind te helpen dit recht te verwezenlijken.
Er bevinden zich naar ik begrepen heb geen minderjarigen meer op het vakantiepark.

Vraag 6

Klopt het als de wethouder laat weten dat de gemeente geen invloed op de plannen heeft?

De overname van het vakantiepark Berkenven en de opzegging van de overeenkomsten is in de eerste plaats een privaatrechtelijke aangelegenheid tussen de standplaatshouders en de parkeigenaar. De juridische basis hiervoor ligt in het Burgerlijk Wetboek en de overeenkomsten tussen de standplaatshouders en de eigenaar. Formeel kan een gemeente hierin niet treden.
Wel heeft de wethouder een moreel appel gedaan richting de eigenaar om zorg te dragen dat er geen mensen op straat komen te staan. De eigenaar heeft daar gehoor aan gegeven.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de gemeente voor deze bewoners dient op te komen en wat vindt u ervan dat de gemeente tot op heden niet thuis geeft?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Wat betekent het voor de juridische positie van deze mensen als de gemeente in kwestie heeft meegewerkt aan het inschrijven van deze mensen op deze camping in de Basisregistratie Personen en heeft de gemeenten niet automatisch een zorgplicht dan wel huurdersbescherming gecreëerd nu zij niet tegen permanente bewoning gehandhaafd heeft? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Op grond van de Wet basisregistratie personen is de gemeente verplicht om een betrokkene in de Basisregistratie Personen (BRP) in te schrijven op het adres waar hij of zij (feitelijk) woonachtig is. Ook mensen die permanent wonen op een vakantiepark waar dit niet is toegestaan moeten dus in de BRP worden ingeschreven. Er kunnen geen rechten of plichten in relatie tot permanente bewoning worden ontleend aan een inschrijving in de BRP.
De gemeente heeft aangegeven dat de bewoners van het park ten tijde van de inschrijving een brief is gestuurd waarin in is aangegeven dat permanente bewoning van het park niet is toegestaan.

Vraag 9

Wie heeft er een herhuisvestingsplicht in deze kwestie en vindt u, indien de gemeente bij permanente bewoning niet gehandhaafd heeft, dat de gemeente een herhuisvestingsplicht heeft? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Er bestaat geen herhuisvestingsplicht in gevallen van permanente bewoning op een vakantiepark waar dat niet is toegestaan. Die plicht ontstaat ook niet als de gemeente niet gehandhaafd heeft. Uiteraard is het belangrijk dat mensen niet op straat komen te staan. De nieuwe eigenaar heeft aangegeven hiervoor zorg te zullen dragen. Ik heb de gemeente opgeroepen om toe te zien dat dit ook gebeurt en dit te voorkomen.

Vraag 10

Hoe lang zijn de wachtlijsten voor een sociale huurwoning in de gemeente Tubbergen?

Naar schatting van de gemeente is dat tussen de 1 en 2 jaar. Ik vind het ongewenst dat woningzoekenden lang op de wachtlijst moeten staan voor zij een sociale huurwoning toegewezen krijgen. Daarom zijn verschillende maatregelen genomen om de bouw van nieuwe woningen te versnellen en de druk op de woningmarkt te verlagen. Ik verwijs uw Kamer hiervoor naar de brief van 5 oktober 2021.2

Vraag 11

Hoe lang zijn de wachtlijsten voor een sociale huurwoning in de omliggende gemeenten?

Zie antwoord vraag 10.

Vraag 12

Wat kan de gemeente doen om de standplaatshouders op de camping Het Berkenven te beschermen en wat kunt u nu al doen om standplaatshouders zoals de standplaatshouders op Het Berkenven te beschermen?

Recent zijn twee moties aangenomen van de SP. Met deze moties wordt de regering verzocht onderzoek te doen naar het opkopen van vakantieparken door investeerders en de gevolgen hiervan voor natuur, ruimtelijke ordening en de huidige gebruikers. Deze moties zijn aangenomen. Daar deze twee moties nauw verbonden zijn, is besloten om middels één onderzoek beide moties in uitvoering te brengen. Mijn collegaminister van Economische Zaken en Klimaat en ik hebben dit inmiddels samen opgepakt.
In dit onderzoek zal gekeken worden naar de instrumenten die medeoverheden tot hun beschikking hebben om dit proces van opkopen te beïnvloeden. Hierbij zal ook gekeken worden of de rechten van recreanten (juridisch) voldoende geborgd zijn wanneer een park van eigenaar verandert en of er aanpassingen aan wet- en regelgeving noodzakelijk zijn. Ik wacht de resultaten van het onderzoek af. Ik verwacht uw Kamer in het tweede kwartaal van 2022 over de resultaten te kunnen informeren.

Vraag 13

Deelt u de mening dat mensen die aantoonbaar permanent op deze en/of andere campings verbleven automatisch huurdersbescherming (moeten) krijgen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 14

Is deze extra stikstof als gevolg van sloop gevolgd door nieuwbouw gezien de reeds aanwezige stikstofcrisis wenselijk nu dit op grote schaal in vele vakantieparken gebeurt?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 15

Kunnen we nu concluderen dat standplaatshouders letterlijk en figuurlijk in de kou worden gelaten nu vakantieparken massaal worden opgekocht? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 16

Deelt u de mening dat mensen tijdens de winter zonder passend alternatief niet op straat gezet mogen worden?

Ja. Ik vind het inderdaad onwenselijk dat mensen op straat terecht komen, zeker in de winter en tijdens de coronapandemie waarin wij ons bevinden. Ik roep daarom gemeenten op om bij herstructurering van een recreatiepark oog te hebben voor de vervolghuisvesting van mensen die permanent in een recreatiewoning wonen, vooral als het hierbij gaat om mogelijk kwetsbare groepen zoals ouderen of kinderen.

Vraag 17

Deelt u de mening dat mensen nooit en al helemaal niet tijdens de coronapandemie zonder passend alternatief op straat gezet mogen worden?

Zie antwoord vraag 16.

Vraag 18

Waar moeten gezien de zwaar overspannen woningmarkt de mensen van Het Berkenven die daar permanent wonen naar toe?

De bewoners van het park zullen elders een woning moeten vinden. Dit is het merendeel van de bewoners ook gelukt. De resterende bewoners worden geholpen om vervolghuisvesting te vinden.

Vraag 19

Bent u gezien het groot aantal voorbeelden reeds bereid om in te grijpen?

Graag verwijs ik naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 20

Vindt u het rendement dat deze roofinvesteerders willen maken belangrijker dan het dak boven het hoofd van de huidige standplaatshouders?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 21

Deelt u de mening dat iemand die permanent in een huis op deze camping verblijft dat huis aan mag aanmerken als diens leefomgeving? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik ben mij bewust van het feit dat de sloop van een recreatiewoning, vooral als daar permanent gewoond wordt, ingrijpend is voor standplaatshouders. De rechten die benoemd worden in bovenstaande vragen zijn evenwel niet absoluut. Inbreuken daarop zijn toegestaan voor zover die noodzakelijk en proportioneel zijn. Uit artikel 8 eerste lid, van het Europees Verdrag inzake de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en het recht op behoorlijke huisvesting zoals onder meer opgenomen in artikel 11 van het Internationaal verdrag inzake de economische, sociale en culturele rechten (OIVESCR)vloeit voorts een procedurele eis voort: een bewoner die geconfronteerd wordt met het verlies van zijn woning moet de mogelijkheid hebben de proportionaliteit van de maatregel door een onafhankelijke rechter te laten toetsen.
De verplichtingen die voortvloeien uit deze rechten, zijn primair verplichtingen voor de overheid. Maar ook burgers, bedrijven en woningcorporaties moeten zich ten opzichte van (andere) burgers aan mensenrechten houden vanwege de horizontale werking die veel van deze rechten hebben. Dat betekent dat ook voor bedrijven geldt dat zij bij de sloop van woningen rekening moeten houden met de rechten op opvang, familieleven en huisvesting van hun huurders. Of de verhuurder voldoende rekening heeft gehouden met de belangen van de huurders, is uiteindelijk aan de rechter om te bepalen.

Vraag 22

Deelt u de mening dat de sloop van iemands permanente verblijf een inbreuk in de levenssfeer van deze bewoner is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 21.

Vraag 23

Deelt u de mening dat de sloop van iemands permanente verblijf een inbreuk op het recht op behoorlijke huisvesting van deze bewoner is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 21.

Vraag 24

Kunt u zich voorstellen dat oudere bewoners hun sociale netwerk op de camping zien verdwijnen als zij gedwongen worden om naar elders te verhuizen?

Ik kan mij dat voorstellen.

Vraag 25

Heeft de nieuwe dan wel de oude eigenaar een (zorg)plicht om in kaart te brengen wat de mogelijke gevolgen van de sloop kunnen zijn? Zo nee, waarom niet?

Bij de sloop of uitbreiding van een vakantiepark moet worden voldaan aan de geldende publiekrechtelijke regelgeving. Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om te beoordelen wat binnen de kaders wel en niet mogelijk is. Dit doen zij binnen de grenzen van nationale en internationale regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuur, stikstof, en bereikbaarheid en via lokale instrumenten als verordeningen en bestemmingsplannen. De eigenaar zal moeten handelen binnen die kaders.

Vraag 26

Kunt u zich voorstellen dat de mensen op de camping Het Berkenven een gemeenschap vormen?

Ja.

Vraag 27

Hoe moet het met de ouderen die daar van elkaar afhankelijk zijn?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 18.

Vraag 28

Deelt u de mening dat de sloop van standplaatsen die een gemeenschap vormen ook als sloop van één geheel te worden gezien?

Ik begrijp dat de sloop van standplaatsen veel voor mensen kan betekenen.

Vraag 29

Is het mogelijk dat deze standplaatshouders gezondheidsschade kunnen oplopen nu hun ontspanningsmogelijkheid dan wel dak boven het hoofd ontnomen wordt?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 30

Is hier sprake van een gedwongen huisuitzetting? Zo nee, in welke gevallen met betrekking tot de camping Het Berkenven zou hier wel sprake van zijn? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Nee, hiervan is geen sprake. Op het moment van contact met de gemeente zijn slechts nog enkele objecten bewoond. Voor de resterende bewoners wordt door de eigenaar gezocht naar een oplossing. Indien men er niet in slaagt om tot een bevredigende oplossing te komen kan uiteindelijk over gegaan worden tot gedwongen uitzetting. Ik heb de gemeente opgeroepen om samen met de eigenaar van het park te voorkomen dat er mensen op straat komen te staan.

Vraag 31

Bent u voorstander van een rechterlijke toets om te bepalen of in dit soort gevallen mensenrechten en/of huurderbescherming geschonden worden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik het eerdergenoemde onderzoek naar het opkopen van vakantieparken zal gekeken worden of de rechten van recreanten (juridisch) voldoende geborgd zijn wanneer een park van eigenaar verandert en of er aanpassingen aan wet- en regelgeving noodzakelijk zijn.
Belangrijk om hierbij aan te geven is dat huurders van vakantiewoningen niet vallen onder de huurbescherming.

Vraag 32

Deelt u de mening dat het hier meer gaat dan alleen het woongenot van recreanten, aangezien mensen nu afhankelijk zijn van vakantieparken om te kunnen voorzien in een primaire levensbehoefte namelijk een dak boven het hoofd?

Permanente bewoning gaat inderdaad om meer dan alleen recreëren. Ik begrijp dat mensen wiens woonbehoefte niet vervuld wordt op de reguliere woningmarkt een vakantiewoning zien als dat alternatief. Daarom roep ik gemeenten in dit soort situaties ook op om permanente bewoners te ondersteunen bij het vinden van passende woonruimte elders. In het geval van vakantiepark Berkenven is dit voor overgrote meerderheid van de bewoners ook al gelukt.
Er wordt door verschillende groepen gebruik gemaakt van vakantieparken voor permanente bewoning. De keuze van iemand om permanent te gaan wonen op een vakantiepark is sterk afhankelijk van iemands persoonlijke situatie. Uiteraard speelt ook de beschikbaarheid van passende en betaalbare woonruimte daarin een rol. Daarom zet ik mij maximaal in om het woningtekort zo snel mogelijk terug te dringen.
Daarbij moet wel gezegd worden dat beschikbaarheid niet de enige factor is die hierin mee weegt. Dat een persoon kiest voor een vakantiewoning in plaats van een reguliere woning, betekent niet dat er geen enkel ander alternatief beschikbaar is. Persoonlijke woonwensen en voorkeuren spelen hierin ook een belangrijke rol.

Vraag 33

Vindt u het ook schrijnend dat kinderen en ouderen hier extra hard door geraakt worden?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 16 en 17.

Vraag 34

Hoeveel mensen zijn er landelijk in 2021 al gedupeerd door het roofgedrag van deze investeerders?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 35

Begrijpt u waarom mensen een permanent verblijf op een camping zoeken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 32.

Vraag 36

Wat zou u doen als u moet kiezen tussen een permanent verblijf op een camping of dakloos raken?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 32.

Vraag 37

Is het mensenrechtelijk toegestaan dat mensen hun woning op deze camping moeten verlaten als zij geen betaalbaar alternatief hebben en daardoor dus dakloos raken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Dakloosheid acht het kabinet een belangrijke mensenrechtenkwestie. Dat mensen dakloos raken doordat zij hun huis moeten verlaten, acht het kabinet zeer onwenselijk. Bij de beslissing om de huur op te zeggen, dient de verhuurder – in het kader van de proportionaliteitsweging die het recht op bescherming van de woning en het familie- en privéleven van hem verlangt – onder meer mee te wegen of een huurder (in feite) permanent in de recreatiewoning woont, of er betaalbare alternatieven voorhanden zijn en wat de persoonlijke situatie is van de huurder en van degenen die van hem afhankelijk zijn. Dit betekent niet dat de verhuurder verplicht is om alternatieve woonruimte te bieden. Wel betekent dit dat een verhuurder grote terughoudendheid moet betrachten om huurovereenkomsten op te zeggen als er een risico op dakloosheid van de betreffende personen bestaat.

Vraag 38

Deelt u de mening dat de overheid haar zorgplicht verzaakt heeft als deze mensen hun toevlucht moeten zoeken naar een woning op een camping? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Artikel 22 van de Grondwet bepaalt dat bevordering van voldoende woongelegenheid voorwerp van zorg is voor de overheid. Dat wil niet zeggen dat de overheid iedereen in Nederland te allen tijde van een huis naar keuze moet voorzien. Wel betekent dit dat de overheid beleid moet voeren dat erop is gericht te voorzien in voldoende woongelegenheid. Dit heeft volop de aandacht van dit kabinet. Daarbij is het bewonen van een recreatiewoning niet noodzakelijkerwijs een uit nood geboren keuze.

Vraag 39

Hoeveel schade is er op deze camping inmiddels aan de natuur inclusief dieren toegebracht?

Het is in de eerste plaats aan het lokale bevoegd gezag, de gemeente of provincie, om toe te zien op de aanpassingen aan het park en de eventuele gevolgen die dit heeft voor de omgeving.

Vraag 40

Wat vindt u ervan dat de huidige huurders geconfronteerd worden met een opzegging van de huurovereenkomst terwijl hen beloofd is dat de verandering van eigenaar geen snelle gevolgen zou hebben?

De desbetreffende toezegging is bij mij, noch bij de gemeente, bekend. Daar komt bij dat – ook in het geval dat er inderdaad een toezegging is gedaan – het hierbij gaat om een privaatrechtelijke aangelegenheid waarin ik, noch de Minister van EZK, kan treden.

Vraag 41

Wat vindt u van het feit dat deze standplaatshouders slechts een paar maanden de tijd krijgen om hun mooie chalet/caravan af te breken dan wel te verplaatsen?

De voorwaarden voor het opzeggen van de overeenkomsten is vastgelegd in een privaatrechtelijke overeenkomst tussen de standplaatshouder en de eigenaar van het park. De zorgplicht van de verhuurder wordt in deze overeenkomst vormgegeven. Het gaat dan om voorwaarden voor opzegging, de opzegtermijnen en regelingen ter compensatie.
Als een standplaatshouders de indruk heeft dat er onredelijk gehandeld wordt kan deze zich voor een onafhankelijk oordeel tot de rechter wenden, in sommige gevallen is er ook een geschillencommissie waartoe men zich kan wenden. Het is niet aan mij, of aan mijn collegaminister van EZK, om te beoordelen of de verhuurder zich in dit geval aan de afspraken en voorwaarden heeft gehouden.

Vraag 42

Deelt u de mening dat opzegging van de overeenkomsten extra wrang is voor mensen die net heel veel geld geïnvesteerd hebben en dus onredelijk is?

Zie antwoord vraag 41.

Vraag 43

Vindt u het redelijk om van bewoners te eisen dat ze binnen één maand hun standplaats dienen te ontruimen om in aanmerking te komen voor de tegemoetkoming in de verhuiskosten van 300 euro?

Zie antwoord vraag 41.

Vraag 44

Deelt u de mening dat de voorgestelde tegemoetkoming in de verhuiskosten ad 300 euro onvoldoende is en deelt u de mening dat deze voorgestelde tegemoetkoming in de verhuiskosten geen recht doet aan de werkelijke schade c.q. kosten? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 41.

Vraag 45

Deelt u de mening dat de nieuwe eigenaar, Engbertsdijkvenen Recreatie BV, dan wel de oude eigenaar de (zorg)plicht heeft om standplaatshouders te wijzen op hun rechten en plichten? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 41.

Vraag 46

Wat vindt u ervan dat de nieuwe eigenaar, Engbertsdijkvenen Recreatie BV, slechts 300 euro als compensatie vergoedt?

Zie antwoord vraag 41.

Vraag 47

Hoeveel standplaatshouders hebben die 300 euro uitbetaald gekregen?

De eigenaar heeft aan de gemeente laten weten dat er maatwerk-afspraken zijn gemaakt tussen de eigenaar en de standplaatshouders. De precieze vorm van compensatie verschilt dus.

Vraag 48

Deelt u de mening dat mensen die geïnvesteerd hebben volledig gecompenseerd zouden moeten worden? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 41, 42, 43, 44, 45 en 46.

Vraag 49

Heeft de nieuwe eigenaar van de grond die de overeenkomst met de standplaatshouder wenst op te zeggen een herhuisvestingsplicht als mensen kunnen aantonen dat ze daar permanent verblijven? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 9.

Vraag 50

Wat vindt ervan dat mensen een paar weken voordat de verkoop bezegeld werd een chalet/caravan gekocht hebben en als gevolg van de voorgenomen sloop de waarde van hun chalet/caravan met 80% zagen dalen?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 41, 42, 43, 44, 45 en 46.

Vraag 51

Deelt u de mening dat de nieuwe standplaatshouders gecompenseerd dienen te worden die door de voorgenomen sloop de waarde van hun nieuwe aankoop in rook zien opgaan? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 50.

Vraag 52

Wiens plicht is het om de toekomstige standplaatshouders te informeren over een op handen zijnde verkoop van de camping?

Zie antwoord vraag 50.

Vraag 53

Deelt u de mening dat de standplaatshouders meer zeggenschap zouden moeten krijgen als de grond onder hun standplaats verkocht wordt? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 54

Bij wie kunnen de standplaatshouders terecht als blijkt dat de nieuwe eigenaar praktijken erop nahoudt die niet door de beugel kunnen?

Als een standplaatshouders de indruk heeft dat de overeenkomst tussen de eigenaar en de standplaatshouder geschonden wordt kan deze zich voor een onafhankelijk oordeel tot de rechter wenden.
Belanghebbenden kunnen een verzoek om handhaving indienen bij het bevoegd gezag (de gemeente of de provincie) als zij de indruk hebben dat de sloop of uitbreiding van het park in strijd is met de geldende wet- en regelgeving. In het geval dat het bevoegd gezag toestemming heeft verleend voor de sloop of uitbreiding, bijvoorbeeld in de vorm van een vergunning, dan kunnen belanghebbenden ook daartegen in bezwaar en vervolgens in beroep bij de rechter indien gewenst.

Vraag 55

Heeft de gemeente gecontroleerd op onveilige situaties op deze camping? Zo ja, hoe vaak en wat zijn de uitkomsten?

De gemeente heeft diverse keren gecontroleerd maar geen onveilige situaties geconstateerd.

Vraag 56

Vindt u dat er zorgvuldig met de belangen van de standplaatshouders is omgegaan? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 41, 42, 43, 44, 45 en 46.

Vraag 57

Zijn er zorgplichten door de oude eigenaar geschonden? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 56.

Vraag 58

Wat vindt u van het feit dat sommige standplaatshouders al 50 jaar op deze camping verblijven en nu op stel en sprong moeten vertrekken? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Recreëren is voor veel mensen een belangrijke activiteit die in het teken staat van rust, reflectie en samenzijn. Ik begrijp dat recreanten gehecht zijn aan een vaste recreatieplek, zeker als zij hier al geruime tijd gebruik van maken. Het blijft echter zaak dat de verplichtingen voor de nieuwe eigenaar aangaande de sloop van (gedeelten van) het park zijn voorgeschreven in de relevante wet- en regelingeving en de onderlinge overeenkomst tussen standplaatshouder en eigenaar.
Waar het permanente bewoning betreft vind ik het wel van belang dat mensen niet op straat komen te staan, zonder alternatieve woning. Ik ben blij te horen van de gemeente dat hier zorg voor wordt gedragen door de nieuwe eigenaar. Ik verwijs uw Kamer hiervoor naar mijn antwoord op vraag 3, 4 en 5.

Vraag 59

Kunt u verzekeren dat deze standplaatshouders toegang tot de camping blijven krijgen totdat deze zaak beslecht is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Op dit moment zijn slechts nog enkele objecten bewoond, het merendeel van de bewoners heeft een andere huisvesting gevonden. Voor de resterende bewoners wordt door de eigenaar gezocht naar een oplossing, in de tussentijd hebben de bewoners toegang toe de nutsvoorzieningen. De eigenaar heeft aangegeven zorg te dragen dat niemand op straat komt te staan.

Vraag 60

Kunt u verzekeren dat mensen het gehele jaar door toegang tot essentiële zaken zoals gas (indien aanwezig), water, het internet en stroom blijven krijgen totdat deze zaak beslecht is? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 59.

Vraag 61

Klopt het dat er nog minimaal 17 permanente bewoners op de camping Het Berkenven zijn? Hoeveel van hen huren een chalet/caravan en hoeveel bezitten een chalet/caravan en hoeveel bezitten grond en een chalet?

Op het moment van contact met de gemeente, begin februari, zijn 2 standplaatsen in beeld die nog worden bewoond en waar nog geen oplossing voor is gevonden. De eigenaar probeert samen met de huurders te komen tot een oplossing. De overige huurders hebben zelf of in samenwerking met de eigenaar een nieuwe plek gevonden.

Vraag 62

Klopt het dat de elektra van bewoners afgesloten werd?

Wat bij de desbetreffende gemeente bekend is, is dat dit niet bewust is gebeurd en dat de huurders inmiddels weer zijn voorzien van gas en stroomtoevoer.

Vraag 63

Mag de nieuwe eigenaar, Engbertsdijksvenen Recreatie BV, gas- en /of stroomtoevoer in de winter afsluiten? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De afspraken over de gas- en /of stroomtoevoer zijn vastgelegd in de privaatrechtelijke overeenkomst tussen de standplaatshouder en de eigenaar van het park.

Vraag 64

Klopt het dat de sloop gevaarlijke taferelen oplevert?

Bij de desbetreffende gemeente zijn geen signalen dat de sloop gevaarlijke situaties oplevert.

Vraag 65

Hoe groot is de kans dat de nieuwe eigenaar, Engbertsdijksvenen Recreatie BV, niet de vereiste vergunning krijgt voor welk nieuw ontwikkelplan dan ook?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 25.

Vraag 66

Is de nieuwe eigenaar, Engbertsdijksvenen Recreatie BV, door de gemeente gescreend? Zo ja, wat heeft de screening opgeleverd?

Nee.

Vraag 67

Klopt het dat de nieuwe eigenaar, Engbertsdijksvenen Recreatie BV, de huidige standplaatshouders één maand extra namelijk tot 1 februari de tijd gegeven heeft om in de stacaravan te overnachten zodat zij iets meer tijd hebben om een nieuwe woning te zoeken? Zo ja, bevestigt de nieuwe eigenaar, Engbertsdijksvenen Recreatie BV, hiermee dat mensen permanent op deze camping mochten verblijven? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

De eigenaar heeft de huurders inderdaad een maand langer de tijd gegeven om de standplaats opgeruimd achter te laten. Dit staat los van de vraag of permanente bewoning wel of niet is toegestaan op het vakantiepark.

Vraag 68

Deelt u de mening dat de nog huidige bewoners op z’n minst veel meer tijd zouden moeten krijgen om een ander huis te kunnen zoeken dan wel de tijd krijgen om een ander plek voor de caravan te zoeken?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op 3,4 en 5.

Vraag 69

Klopt het dat de gemeente tot voor kort naar de camping Het Berkenven verwees om te gaan wonen vanwege het enorme tekort aan woningen?

Uit navraag blijkt dat deze doorverwijzing niet bekend is bij de desbetreffende gemeente.

Vraag 70

Bent u bereid te onderzoeken of de verkoop van de grond aan alle gestelde voorwaarden voldoet, gezien de (mogelijke) grote impact op de mensen, de natuur en de dieren?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 54.

Vraag 71

Hoe kan het zo zijn dat verschillende mensen daar verschillende uitkeringen wel mogen ontvangen door verschillende instanties maar geen rechten hebben zodra hun verblijf gesloopt wordt? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Hoe dat kan hangt af van om welke uitkering het gaat en welk recht is vervallen. In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat het mogelijk is om uitkeringen te ontvangen als iemand permanent woonachtig is op een vakantiepark, ook waar dit niet is toegestaan. Hieraan kunnen dan vervolgens geen rechten worden ontleend met betrekking tot het bewonen van een vakantiewoning.

Vraag 72

Welke rol spelen de natuurwaarden en de dieren in de voorgenomen sloop indien mensen daar permanent verblijven? Kunt u daarbij ingaan op mogelijke rechten op een groene omgeving?

Het feit dat er permanente bewoning plaatsvindt op het vakantiepark heeft geen gevolgen voor de rol van natuurwaarden en dieren bij een sloop van bestaande vakantiewoningen. Natuurwaarden zijn geborgd in vigerende wet- en regelgeving.
Artikel 21 van de Grondwet draagt de overheid op zorg te dragen voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu. Hieronder wordt wel een recht op een schoon milieu of een schoon leefklimaat begrepen alsmede – via de horizontale werking van de grondrechten – een verplichting voor bedrijven om zorg te dragen voor een schoon milieu (of in ieder geval af te zien van activiteiten die het milieu vervuilen). Van milieuvervuiling zoals hier bedoeld, is geen sprake bij het slopen en herbouwen van een vakantiepark.

Vraag 73

Wat vindt u van de ontwikkeling dat roofinvesteerders in vakantieparken steeds meer parken opkopen en de standplaatshouders het nakijken hebben?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 74

Wat vindt u van het feit dat de nieuwe eigenaar niet eerst met de mensen in gesprek gegaan is alvorens deze een besluit tot sloop genomen heeft?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 41, 42, 43, 44, 45 en 46.

Vraag 75

Deelt u de mening dat de voorgenomen sloop van deze camping zal leiden tot veel meer autoverkeer en/of lichtvervuiling en/of meer drukte gedurende het hele jaar aangezien het aannemelijk is dat de nieuwe (horeca)voorziening(en) ook voor niet-parkgasten bereikbaar zal zijn? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 25.

Vraag 76

Is de voorgenomen sloop gevolgd door nieuwbouw niet strijdig met de klimaateisen/klimaatdoelen die we in Nederland gesteld hebben aangezien deze nieuwbouw onnodig voor extra CO2 en/of stikstof uitstoot zorgt? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Zie antwoord vraag 75.

Vraag 77

Is renovatie duurzamer dan sloop gevolgd door nieuwbouw?

Dit verschilt per situatie.

Vraag 78

Bieden de bestaande bestemmingsplannen genoeg mogelijkheden om deze standplaatshouders, de natuur en de dieren goed te beschermen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 79

Kan het zo zijn dat het nog op te stellen ontwikkelplan van de nieuwe eigenaar zal stuiten op bestuursrechtelijke belemmeringen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 25.

Vraag 80

Mogen huurovereenkomsten al opgezegd worden, terwijl er nog geen ontwikkelplan van de nieuwe eigenaar aanwezig is?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 41, 42, 43, 44, 45 en 46.

Vraag 81

Voldoet de opzegging van de huurovereenkomsten aan alle wet- en regelgeving? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik heb geen reden om aan te nemen dat de opzegging niet deugd. Daarbij is het aan de rechter om te oordelen of een overeenkomst voldoet aan geldende wet- en regelgeving, niet aan ministers.

Vraag 82

Is het u inmiddels ook duidelijk dat voorgenomen herstructureringen van vakantieparken/campings aan strengere voorwaarden moeten gaan voldoen? Kunt u uw antwoord nader toelichten?

Ik verwijs uw Kamer naar het antwoord op vraag 12, 13, 14 en 15.

Vraag 83

Welke integrale (maatwerk)oplossingen biedt de gemeente Tubbergen aan de overgebleven standplaatshouders aan?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 3, 4, en 5.

Vraag 84

Komen deze bewoners in aanmerking voor een urgentieverklaring? Kunt u uw antwoord nader toelichten

Nee. Het is aan de gemeente om te bepalen wie in aanmerking komt van een urgentieverklaring. De gemeente heeft aangegeven dat het kleine groepje personen dat op dit moment nog permanent verblijft op het vakantiepark niet in aanmerking komt voor een urgentieverklaring.

Vraag 85

Wat is uw reactie op de handen zijnde ontruiming van de camping Het Berkenven ten tijde van een wooncrisis, waar gezinnen met kinderen bij betrokken zijn?

Ik verwijs uw Kamer naar mijn antwoord op vraag 3, 4, en 5.

Vraag 86

Kunt u de vragen apart beantwoorden en niet clusteren alstublieft?

Omwille van de leesbaarheid en samenhang is een beperkt deel van de antwoorden geclusterd beantwoord.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Verdrievoudiging van bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitkomst van het onderzoek waarin 15 procent van de raadsleden aangeeft dat ze de afgelopen raadsperiode te maken kregen met bedreiging of geweld, drie keer zoveel als bij een vergelijkbare peiling in 2015?

Geweld en bedreigingen kunnen grote negatieve impact hebben op het persoonlijk leven van raadsleden en hun gezin en kan het functioneren van raadsleden negatief beïnvloeden. Deze cijfers laten zien dat bedreiging en geweld een risico vormen voor onze democratische rechtsstaat. Het is van groot belang dat raadsleden die hiermee te maken krijgen de juiste ondersteuning krijgen. Ook moet aan de voorkant helder zijn dat agressie en intimidatie niet getolereerd wordt. Daarom zet ik me de komende tijd samen met het Netwerk Weerbaar Bestuur extra in voor normstelling, steun na een incident en opvolging richting de dader.

Vraag 3

Heeft u inzicht in de ontwikkeling van het aantal gevallen van intimidatie en bedreiging, per mail of brief, via sociale media, telefonisch en op straat?

Ik vind het belangrijk om periodiek te monitoren hoe het aantal gevallen en de vorm van intimidatie en bedreiging onder raadsleden en andere decentrale politieke ambtsdragers zich ontwikkelt. Sinds 2010 laat ik daarom iedere twee jaar de Monitor Integriteit en Veiligheid2 uitvoeren. In deze monitor wordt ook gemeten op welke wijze intimidatie of bedreiging plaatsvindt en hoe zich dit ontwikkelt ten opzichte van voorgaande jaren. Op dit moment vinden de voorbereidingen plaats voor een nieuwe monitor. De resultaten hiervan deel ik voor de zomer met uw Kamer.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de uitkomst van het onderzoek, dat een kwart van de raadsleden die te maken had met intimidatie of bedreiging aangeeft dat het hun functioneren heeft beïnvloed (in 2015 was dat nog 15 procent)?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid om in overleg met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden te onderzoeken of de nazorg en ondersteuning van bedreigde raadsleden aansluit bij de wensen en verwachtingen van raadsleden?

Ik werk nauw samen met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en andere beroeps- en belangenverenigingen van politieke ambtsdragers aan de ondersteuning en nazorg van bedreigde politieke ambtsdragers. In 2019 is hiervoor het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur opgericht. Het Ondersteuningsteam staat politieke ambtsdragers die geconfronteerd worden met vraagstukken rondom de eigen veiligheid bij met raad en daad. Daarnaast biedt het ondersteuningsteam een breed en snel in te schakelen netwerk van vakgenoten, experts en ervaringsdeskundigen. Het is bedoeld als aanvulling op de ondersteuning die in de eigen organisatie, door bijvoorbeeld griffier of burgemeester, geboden wordt.
Het ondersteuningsteam heeft in de zomer van 2021 onderzoek3 gedaan naar de ervaren ondersteuning bij veiligheidsincidenten onder politieke ambtsdragers. Dit onderzoek werd gefinancierd door het Ministerie van BZK. Daaruit blijkt dat de ondersteuning die men heeft gehad over het algemeen als positief wordt omschreven. Een meerderheid van de raadsleden (64%) beoordeelt de inhoud van de ondersteuning als voldoende of ruim voldoende nuttig.
Aan raadsleden is ook naar verbeterpunten omtrent de huidige ondersteuning gevraagd. Zij geven aan dat het bespreekbaar maken van belang is en dat hier meer aandacht aan besteed mag worden, bijvoorbeeld in de vorm van voorlichting, advies of training. Om hier opvolging aan te geven voert het Ondersteuningsteam verschillende acties uit in het kader van de «weerbare raad», zoals de inzet van regioambassadeurs en het organiseren van voorlichting aan gemeenteraden en colleges van burgemeester en wethouders over ondersteuning en nazorg na een incident.
Uiteraard blijf ik ook graag kijken met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en andere beroeps- en belangenverenigingen hoe nazorg en ondersteuning nog beter kan aansluiten bij de wensen en verwachtingen van raadsleden en andere politieke ambtsdragers.

Vraag 6

Welke maatregelen neemt u om intimidatie en bedreiging van raadsleden tegen te gaan, zeker waar dat hun functioneren beïnvloedt en wordt hierbij ook gedacht aan maatregelen of initiatieven naar analogie van PersVeilig of HandenAfVanHulpverleners of een overkoepelende maatschappelijke aanpak voor toenemende dreiging richting deze verschillende doelgroepen?

De maatregelen die ik samen met de partners van het Netwerk Weerbaar Bestuur neem, zijn gericht op normeren, preventie en steun en nazorg na een incident.
In het najaar van 2021 is een collectieve norm tegen intimidatie en agressie tegen decentrale politieke ambtsdragers ontwikkeld. De collectieve norm die ontwikkeld is door PersVeilig was hiervoor een van de inspiratiebronnen. Deze norm is samen met raadsleden, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en andere politieke ambtsdragers ontwikkeld. De norm is: intimidatie en agressie zijn onacceptabel, de afspraak is dat grensoverschrijdend gedrag altijd wordt gemeld en er zo nodig aangifte wordt gedaan. Het raadslid wordt hierbij ondersteund door de griffier en burgemeester en krijgt passende nazorg. Met het uitdragen van deze norm geven we een belangrijk signaal naar de dader en de buitenwereld: bedreiging en geweld zijn onacceptabel.
Verder kunnen raadsleden gebruik maken van de kosteloze woningscan. Tijdens de woningscan brengt een veiligheidsadviseur in kaart wat de veiligheidsrisico’s zijn en gaat daarover in gesprek met het raadslid. Na een incident of bij een gevoel van onveiligheid kunnen raadsleden ook contact opnemen met het eerdergenoemde Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur.
Onder leiding van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt het netwerk Weerbaarheid tegen Ondermijning opgezet. In dit netwerk in opbouw komen professionals van met name JenV en BZK bijeen en worden over de hele linie methoden en werkwijzen gedeeld om de weerbaarheid van personen, organisaties of structuren tegen ondermijning te versterken. Onderdeel daarvan is ook het versterken van de weerbaarheid van professionals/werknemers in het publieke domein en de strafrechtketen, tegen bijvoorbeeld bedreigingen van criminelen bij de uitoefening van hun werk.
Ik trek samen op met andere ministers om het signaal af te geven dat bedreiging en geweld tegen mensen met een publieke taak onacceptabel zijn. Dit wordt onder meer gedaan door agressie en geweld tegen personen met een publieke taak harder te bestraffen, zoals is vastgelegd in de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) tussen de politie en het Openbaar Ministerie.

Vraag 7

Kan het wetsvoorstel «doxing» ook behulpzaam zijn voor raadsleden (en wethouders en burgemeesters) en wanneer kan de Kamer het wetsvoorstel «doxing» tegemoet zien? Is het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens inmiddels ontvangen?

Het wetsvoorstel strafbaarstelling gebruik persoonsgegevens voor intimiderende doeleinden van de Minister van Justitie en Veiligheid stelt strafbaar het zich verschaffen, verspreiden of anderszins ter beschikking stellen van andermans persoonsgegevens met het doel een ander te intimideren (hierna ook: strafbare doxing). Eenieder kan hiervan slachtoffer worden. Ook als raadsleden, wethouders of burgemeesters slachtoffer worden van strafbare doxing is de strafbepaling dus van toepassing.
Het advies van de AP over het wetsvoorstel is inmiddels ontvangen4 en het wetsvoorstel is aangeboden aan de Raad van State. Zo snel als mogelijk na ontvangst van het advies van de Raad van State zal de Minister van Justitie en Veiligheid het wetsvoorstel doe toekomen aan uw Kamer.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Riesen-Zoff um Asyl-Plan von Innenministerin Faeser»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het onzalige plan van de Duitse regering om meer asielzoekers naar Duitsland en daarmee naar Europa te halen?

Het gaat om een denkrichting van de Duitse Minister van Binnenlandse Zaken om voortgang te boeken in de onderhandelingen over de herziening van het Europese asiel- en migratiestelsel. Aangezien er geen concreet plan voorligt, past mij terughoudendheid in mijn reactie op de berichtgeving in de Duitse media.

Vraag 3

Klopt het, dat opvang in de regio en een fundamentele herziening van het Gemeenschappelijk Europees Asiel Systeem (GEAS) onverminderd overeind staan als kabinetsbeleid?

Ja, opvang in de regio staat onverminderd overeind als kabinetsbeleid. Voor wat betreft het GEAS is in het regeerakkoord opgenomen dat het kabinet inzet op een effectief en menswaardig Europees asielbeleid. In deze kabinetsperiode werkt het kabinet aan een fundamentele herziening van het GEAS zoals voorgesteld door de Europese Commissie en neergelegd in de kabinetsappreciatie.2

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat het conform het kabinetsbeleid uitgesloten is dat het kabinet zich zal aansluiten bij een dergelijke «coalitie van ontvankelijke lidstaten» dat tot doel heeft meer asielzoekers op te vangen? Zo nee, waarom niet en hoe rijmt u dit met de huidige asiel- en opvangproblematiek?

Het aansluiten bij een «coalitie van ontvankelijke lidstaten» dat tot doel heeft meer asielzoekers op te vangen, is niet aan de orde.
Het huidige Franse EU-voorzitterschap werkt er hard aan om stap voor stap voortgang te boeken op onderdelen van het door de Europese Commissie op 23 september 2020 voorgestelde asiel- en migratiepact. Het kabinet steunt die aanpak en heeft dat onder andere tijdens de afgelopen informele JBZ-raad van 3 en 4 februari in Lille uitdragen. Hierbij geldt uiteraard dat het belangrijk is om in de nieuwe regels een evenwicht te vinden tussen enerzijds saamhorigheid jegens de landen die de zwaarste lasten dragen en anderzijds aan ieders verantwoordelijkheid voor een goede implementatie en toepassing van de regels – aan de grens, maar ook bijvoorbeeld de Dublinafspraken.

Vraag 1

Bent u bekend met de grafiek van het aantal besmettingen in het Verenigd Koninkrijk die u gedurende de persconferentie van 14 januari 2022 heeft gepresenteerd, die is gebaseerd op de dataset van Our World in Data?1

Ja.

Vraag 2

Kan u aangeven welke Metric, Interval en Variable time span zijn geselecteerd bij het weergeven van deze grafiek?2

Om de grafieken voor de persconferentie publieksvriendelijk te maken, zijn deze aan de hand van bronvisuals en -data bewerkt door het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie (NKC). Het NKC heeft voor alle grafieken een aantal datapunten gebruikt, zodat de grafieken beter te begrijpen zijn op kleiner formaat. In plaats van alle dagelijkse datapunten te gebruiken, is voor de grafieken over het aantal besmettingen gekozen om alleen de datapunten van de eerste dag van de week te tonen. Hierdoor waren er minder fluctuaties zichtbaar. Het uiteindelijke doel was om het publiek een beeld te geven van de snelle stijging van het aantal besmettingen per miljoen inwoners in de getoonde Europese landen door de omikronvariant en dat het niveau van de besmettingen per miljoen inwoners veel hoger was dan in Nederland.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de grafiek die u heeft gepresenteerd enkel overeenkomt met de situatie in het Verenigd Koninkrijk tot en met 5 januari 2022, aangezien de lichte daling vanaf 6 januari 2022 en de scherpe daling vanaf 9 januari 2022 in deze grafiek niet zichtbaar zijn?

Voor de grafieken in de persconferentie is gebruik gemaakt van de data die op donderdag 13 januari beschikbaar waren op Our world in data (van Johns Hopkins University). Op deze site worden landen op een aantal indicatoren vergeleken op basis van de officiële data van de betreffende landen. De site wordt elke dag geactualiseerd en loopt bij de meeste indicatoren één of twee dagen achter. Dat betekent dat gebruik is gemaakt van de besmettingscijfers tot en met woensdag 12 januari, omdat nieuwe gegevens na één dag zichtbaar worden in deze database.
Bij het visualiseren van data worden vanuit communicatief oogpunt altijd keuzes gemaakt, zeker wanneer de visualisatie bedoeld is voor een breed publiek. Enerzijds moet de weergave zo gedetailleerd mogelijk zijn, terwijl anderzijds het plaatje in één oogopslag te begrijpen moet zijn. Een manier om een grafiek beter leesbaar te maken, is door niet alle datapunten te tonen, maar in plaats daarvan een trendlijn. Door het tonen van een trendlijn is in de grafiek van de persconferentie wel te zien dat de sterke stijging van het aantal besmettingen in het Verenigd Koninkrijk op dat moment was afgevlakt, maar nog niet dat deze afvlakking was doorgezet in een daling.

Vraag 4

Bent u zich ervan bewust dat op 14 januari 2022 om 14:24:38, ruim 4 uur voor de persconferentie, het mogelijk was om het aantal cases in het Verenigd Koninkrijk tot en met 13 januari 2022 te exporteren?3

Ja. Zoals gezegd zit in de besmettingscijfers van Our world in data één dag vertraging. Op vrijdag 14 januari waren dus inderdaad de besmettingscijfers van donderdag 13 januari beschikbaar.

Vraag 5

Op welke dag is deze grafiek in de presentatie verwerkt?

Op vrijdag 14 januari.

Vraag 6

Indien deze grafiek op of voor 6 januari 2022 in de presentatie is verwerkt, waarom is de keuze gemaakt om gedurende een landelijke persconferentie een 8 dagen oude grafiek te presenteren, terwijl het zeer eenvoudig is om de meest recente data te exporteren en in een nieuwe slide te verwerken?

De gegevens in de grafiek die tijdens de persconferentie op 14 januari zijn getoond, waren twee dagen oud.

Vraag 7

Waarom is de keuze gemaakt om de meest recente datapunten niet in de grafiek op te nemen, indien deze grafiek na 6 januari 2022 in de presentatie is verwerkt?

Zie antwoord op vragen 2, 3 en 4.

Vraag 8

Deelt u de mening dat in beide gevallen de grafiek die u presenteerde geen recht deed aan de trend van het aantal besmettingen in het Verenigd Koninkrijk ten tijde van uw presentatie? Bent u het met mij eens dat in kader van de «Aanpak desinformatie en nepnieuws» het van groot belang is dat de informatievoorziening gedurende landelijke persconferenties onfeilbaar dient te zijn?4

Op dit moment hebben we te maken met een zeer besmettelijke variant, waarvan we nog niet exact weten hoe ziekmakend die is en die er daarnaast voor zorgt dat veel mensen in quarantaine zitten. Om te laten zien dat de omikronvariant een snelle stijging van het aantal besmettingen kan veroorzaken, is tijdens de persconferentie een aantal grafieken getoond, waaronder een grafiek van het verloop van het aantal besmettingen in het Verenigd Koninkrijk. Inmiddels is in het Verenigd Koninkrijk het aantal besmettingen sterk gedaald. Dat neemt niet weg dat deze piek daar meer dan drie keer hoger was dan de hoogst gemeten piek in het Verenigd Koninkrijk van januari 2021. Tijdens de persconferentie was in de grafiek wel zichtbaar dat de snelle stijging in het Verenigd Koninkrijk inmiddels was afgevlakt.

Vraag 9

Welke stappen zult u zetten om ervoor te zorgen dat gedurende de volgende persconferenties de meest recente en accurate informatie wordt gepresenteerd?

Ik vind het belangrijk dat de informatie in de persconferentie volledig en voor een breed publiek begrijpelijk is. Wanneer gebruik wordt gemaakt van beeldmateriaal, zal steeds de afweging worden gemaakt tussen het gebruik van zo recent mogelijke gegevens en de tijd die nodig is voor een heldere visuele verwerking.

Vraag 10

Kunt u deze vragen beantwoorden voor de volgende persconferentie over het coronavirus?

Het is helaas niet gelukt om de vragen voor de persconferentie van 25 januari jl. te beantwoorden.