Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Aangifte tegen Odfjell wegens verzwijgen groot Methanol-incident»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u kennisgenomen van het strikt vertrouwelijke interne rapport?2

Ja.

Vraag 3

Vindt u dat dit rapport geheim had moeten blijven of deelt u de mening van de gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland dat dit op crimineel gedrag lijkt?

Het incident had in de eerste plaats direct moeten worden gemeld aan de DCMR Milieudienst Rijnmond (DCMR), die optreedt namens gedeputeerde staten. De DCMR had het rapport moeten doorsturen aan Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Aangezien sprake was van een ongewoon voorval met mogelijk nadelige gevolgen voor oppervlaktewater, had het ook aan de waterbeheerder moeten worden gemeld. Ik ben dan ook onaangenaam getroffen door het feit dat dit ten onrechte niet is gebeurd. Zoals bekend heeft de DCMR inmiddels aangifte gedaan bij het openbaar ministerie (OM). Het openbaar ministerie heeft de minister van Veiligheid en Justitie meegedeeld dat het momenteel beziet of er, gezien deze aangifte, aanleiding bestaat een daarop gericht strafrechtelijk onderzoek in te stellen tegen Odfjell. Mijn kwalificatie van dit incident en het handelen van Odfjell is daarom in dit stadium niet aan de orde.

Vraag 4

Kunt u toelichten wat zich in 2009 heeft afgespeeld en alle beschikbare informatie en rapporten daarover onmiddellijk aan de Kamer doen toekomen, alsmede uw appreciatie van het veiligheidsrisico voor medewerkers en omgeving en de rol van het management?

Dit incident is mij pas bekend geworden naar aanleiding van de nieuwsuitzending in EenVandaag. Over de beoordeling door het OM naar aanleiding van de aangifte kunnen geen mededelingen worden gedaan (zie antwoord op vraag 3). Het door Odfjell opgestelde rapport van 23 oktober 2009 is daarom de enige informatiebron over dit incident en daaruit maak ik het volgende op. Op 14 oktober 2009 zijn tankwagons met methanol beladen door middel van slangen omdat de reguliere vulvoorziening defect was. Methanol is een zeer brandbare en giftige stof. Bij dit beladen zijn fouten gemaakt waardoor 1 tank is overgelopen. Volgens het rapport is een hoeveelheid van 5 tot 6 m3 (5.000–6.000 liter) methanol gemorst. Deze zogenaamde «spill» is naar de waterzuiveringsinstallatie van het bedrijf gepompt en een deel is in het riool terecht gekomen. Omdat het een vluchtige stof betreft, hebben ook emissies naar de lucht plaatsgevonden, waardoor werknemers zijn blootgesteld aan gevaarlijke stoffen.
Over de appreciatie van het veiligheidsrisico voor medewerkers en de omgeving en de rol van het management doe ik in dit stadium geen mededelingen (zie antwoord op vraag 3).

Vraag 5

Heeft Odfjell dit voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid in het kader van het onderzoek? Zo ja, waarom wordt dit dan niet vermeld in het rapport van de onderzoeksraad? Indien Odfjell dit niet gemeld heeft, deelt u dan de mening dat Odfjell nog steeds geen schoon schip gemaakt heeft en dat het huidige management cruciale informatie achtergehouden heeft?

Het is mij niet bekend of Odfjell dit aan de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft gemeld. De Rijkswet Onderzoeksraad voor Veiligheid schrijft voor dat de Onderzoeksraad alleen via een rapport verslag doet van het onderzoek. Deze wet schrijft niet voor dat alle onderzoeksinformatie in het rapport hoeft te worden opgenomen. De Onderzoeksraad beslist zelfstandig welke informatie hij in zijn rapporten opneemt. Informatie uit het onderzoek die niet in het rapport wordt opgenomen, blijft vertrouwelijk.

Vraag 6

Bent u bereid om nu ook onderzoek te doen naar individuele personen die in het verleden gevaar voor andere personen veroorzaakt hebben en gevolgen aan de lijst verbinden?

In de in het antwoord op vraag 3 genoemde beoordeling door het OM wordt ook de rol van de betrokken natuurlijke personen gewogen.

Vraag 7

Welke strafrechtelijke onderzoeken lopen er tegen Odfjell en hoe gaat het met de voortgang van het onderzoek naar het Butaan-incident?

Op basis van drie strafrechtelijke onderzoeken is vervolging ingesteld tegen Odfjell Terminals Rotterdam B.V. Naast het onderzoek naar het butaan-incident betreft dit vermoedelijke overtredingen van vergunningsvoorschriften en het nalaten maatregelen te nemen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en/of de gevolgen daarvan te beperken, en het naar aanleiding van een incident in oktober 2011 ontstane vermoeden dat werknemers zijn blootgesteld aan de schadelijke stof benzeen terwijl zij onvoldoende beschermd waren. Voorts zijn zes zaken ad informandum op de dagvaarding gevoegd. Inmiddels heeft er met betrekking tot deze zaken een regiezitting plaatsgevonden. De inhoudelijke behandeling staat gepland op 18 en 19 november 2013.

Vraag 8

Herinnert u zich de belofte tijdens het algemeen overleg Externe Veiligheid/Handhaving van 20 juni 2013 om met uw collega, de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, te overleggen en het toezichtdossier, dat u vertrouwelijk ter inzage gegeven heeft aan de leden van de Tweede Kamer (naar aanleiding van Kamervragen3, openbaar zou maken, als daar geen dwingende belemmeringen voor zijn?

Ik heb tijdens dit overleg toegezegd de vraag door te geleiden naar de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dat is ook gebeurd.

Vraag 9

Deelt u de mening dat de in antwoorden op de Kamervragen gegeven reden voor vertrouwelijke inzage, namelijk het bedrijfsbelang van Odfjell, geen steekhoudend argument is voor het geheim houden van documenten, aangezien het bedrijf voortdurend levensgevaarlijke situaties geheim gehouden heeft vanuit het bedrijfsbelang?

Op grond van artikel 68 van de Grondwet blijft verstrekking van informatie aan het parlement achterwege, indien dit in strijd is met het belang van de staat. De niet-vertrouwelijke verstrekking van gegevens van particulieren en bedrijven aan het parlement kan in strijd komen met de het belang van de staat (Kamerstukken II, vergaderjaar 2001–2002, 28 362, nr. 2). Bij niet-vertrouwelijke verstrekking wordt de informatie immers openbaar voor iedereen. Ik meen dat daarom een belangenafweging op zijn plaats is – vergelijkbaar met de belangenafweging uit de Wet openbaarheid bestuur – tussen het belang van openbaarmaking door niet-vertrouwelijke verstrekking aan de Kamer en de belangen van het bedrijf. Daarbij dient in dit geval onder andere een toets plaats te vinden op het belang van de beveiliging van het bedrijf en het voorkomen van sabotage. Deze toets heeft inmiddels plaatsgevonden met raadpleging van Odfjell en er blijkt geen beletsel te zijn voor openbaarmaking van dit dossier van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Als bijlage I4) bij deze brief treft u daarom dit dossier aan.

Vraag 10

Is er een wet, die verbiedt om dit dossier (of delen van dit dossier) openbaar te maken? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Indien er geen wettelijk beletsel bestaat om het dossier openbaar te maken, wilt u het dan binnen een week openbaar maken?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 12

Heeft u vertrouwen in het management van het bedrijf Odfjell?

Zoals bekend is Odfjell momenteel onder verscherpt toezicht geplaatst, hetgeen betekent dat betrokken toezichthouders, in gezamenlijkheid, bij incidenten direct reageren en desnoods ingrijpen. Ook Odfjell zelf onderzoekt dit incident en is doordrongen van de ernst van deze situatie, die het bedrijf bovendien negatief in de publiciteit heeft gebracht. Het bedrijf is primair verantwoordelijk is voor de naleving van de wet- en regelgeving. Ik ga er daarom van uit dat Odfjell alles in het werk zal stellen om herhaling te voorkomen.

Vraag 13

Welke incidenten, Centraal Incidenten Nummer (CIN)-meldingen, boetes en dwangsommen hebben zich voorgedaan bij Odfjell in de afgelopen zes maanden?

Voor een overzicht verwijs ik u naar de bijlage II5) bij deze brief.

Vraag 14

Kunt u nu een lijst geven van zware niet-gemelde incidenten van de afgelopen 10 jaar?

Met uitzondering van dit incident in 2009 en het butaan-incident in augustus 2011 zijn mij geen grote incidenten bekend die niet gemeld zijn.

Vraag 15

Kunt u garanderen dat we niet opnieuw verrast worden door een veiligheidsschandaal van dit bedrijf, nu of in het verleden?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat steeds meer gezinnen op straat belanden door de crisis? Kunt u uw antwoord toelichten?1

Wanneer een gezin op straat zou komen te staan door (noodgedwongen) weigering van een opvanginstelling is dit natuurlijk een onwenselijke situatie. Navraag bij de betrokken centrumgemeenten leert dat zij de signalen van een stijgend aantal aanmeldingen herkennen en dat zij dit monitoren. Zij geven aan in te zetten op preventie in nauwe samenwerking met betrokken hulporganisaties en woningcorporaties. Wanneer een gezin toch op straat dreigt komen te staan wordt met deze partners altijd een noodoplossing gezocht en gevonden. De betrokken centrumgemeenten geven aan geen signalen te hebben dat gezinnen noodgedwongen op straat slapen. Navraag die de Federatie Opvang bij de betrokken opvanginstellingen deed, geeft eenzelfde beeld.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat in Groningen, Drenthe en Friesland elke maand 16 gezinnen worden afgewezen voor opvang, omdat de opvanginstelling vol zit? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoeveel gezinnen zijn momenteel dakloos? Wat is de ontwikkeling hierin geweest de afgelopen jaren? Kunt u uw antwoord toelichten?

Naar aanleiding van signalen over een vermeende toename van dakloze gezinnen heb ik het Trimbos instituut gevraagd hier nader onderzoek naar te doen bij de centrumgemeenten. Uit de Monitor Stedelijk Kompas 2012 blijkt dat er geen goed beeld is van hoeveel gezinnen in Nederland op dit moment dakloos zijn en wat de ontwikkeling hierin is geweest de afgelopen jaren. De reden hiervoor is dat er grote verschillen zijn tussen gemeenten in operationele definities en wijzen van registreren. Er wordt door de meeste centrumgemeenten wel een stijgende trend gesignaleerd.

Vraag 4

Wat zijn de voornaamste redenen dat deze gezinnen op straat belanden? Kunt u uw antwoord uitgebreid beantwoorden?

Uit de bovengenoemde monitor blijkt dat bij de overgrote meerderheid van gezinnen die zich aanmelden bij de opvang sprake is van multiproblematiek en schulden / huurachterstand. Ook het hebben van onvoldoende basisvaardigheden en een grote afstand tot de arbeidsmarkt speelt vaak een rol. Dit beeld wordt bevestigd door een inventarisatie die de Federatie Opvang heeft gedaan.

Vraag 5

Hoeveel gezinnen worden maandelijks afgewezen, doordat opvanginstellingen vol zitten? Bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren? Zo nee, waarom niet?

Voor de Monitor Stedelijk Kompas is centrumgemeenten gevraagd hoe vaak het voorkomt dat gezinnen worden geweigerd bij de opvang omdat er geen plek voor hen is. In de drieëntwintig centrumgemeenten die hier zicht op hebben werden in 2012 per jaar gemiddeld zes gezinnen per centrumgemeente geweigerd omdat er geen plek was. Ik heb de Federatie Opvang gevraagd of er aanvullende gegevens beschikbaar zijn. Deze zijn niet beschikbaar.

Vraag 6

Hoeveel gezinnen worden gedwongen buiten te slapen, omdat er geen plek voor hen is in opvanginstellingen? Bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover te informeren? Zo nee, waarom niet?

Ten behoeve van bovengenoemde monitor is centrumgemeenten gevraagd wat er gebeurt met de gezinnen die zich aanmelden bij de maatschappelijke opvang, maar daar niet terecht kunnen wegens plaatsgebrek. Dit wordt niet altijd geregistreerd.
Het is overigens niet zo dat centrumgemeenten verder geen inspanningen leveren om een oplossing te vinden wanneer er geen plek is in de opvang. Uit de bovengenoemde monitor blijkt dat veel centrumgemeenten gezinnen waarvoor geen plek is vooral helpen door te verwijzen naar het eigen netwerk of hulp te bieden bij het vinden van een plek in een andere regio. Andere alternatieven die regelmatig worden ingezet zijn een tijdelijke opvangplek in een hotel of vakantiehuisje op kosten van de gemeente of een tijdelijke plek in de maatschappelijke opvang zonder gezinsunits. Navraag leert dat wanneer een gezin echt op straat dreigt te moeten slapen veel moeite wordt gedaan om dit te voorkomen, hierbij wordt ook wel wordt opgeschaald naar het niveau van wethouder of burgemeester om een noodoplossing te vinden. Met behulp van verschillende organisaties lukt dat meestal volgens de Federatie Opvang. Mij zijn geen gevallen bekend van rechthebbende gezinnen die noodgedwongen op straat moeten slapen.

Vraag 7

Welke maatregelen gaat u treffen om te voorkomen dat gezinnen op straat belanden en dat gezinnen, die nu dakloos zijn, zo spoedig mogelijk geholpen worden? Kunt u uw antwoord toelichten?

De preventiemogelijkheden liggen zowel op mijn beleidsterrein als op dat van de minister voor WenR en de staatssecretaris van SZW. Er wordt al sterk op ingezet.
Zo ben ik samen met de minister van WenR partner in het meerjarige landelijke project Achter de Voordeur-aanpak / Multiprobleemgezinnen. Daarnaast ben ik via ZonMW medefinancier van een onderzoek naar voorspellers van huisuitzetting wegens huurachterstand. Ook het voorkomen van schulden en schuldhulpverlening is een belangrijk middel om te voorkomen dat men op straat komt te staan. Gemeenten zijn bij de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (2012) ondersteund door het programma «Op weg naar effectieve schuldhulp», een samenwerking tussen het ministerie van SZW, Divosa, MOgroep, Nibud, NVVK, VNG en Wijzer in Geldzaken. Dit programma wordt in een lichtere vorm voortgezet.
In de voortgangsbrief maatschappelijke opvang en zwerfjongeren ga ik uitgebreid in op de preventie van het op straat komen staan van gezinnen. Wanneer gezinnen toch hun woning verliezen en zij nergens anders terecht kunnen, zijn centrumgemeenten verantwoordelijk voor de opvang.

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het bericht «Sensire mag 1.100 hulpen ontslaan»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangegeven waarom het UWV een ontslagvergunning heeft verleend aan Sensire, terwijl met het sluiten van het zorgakkoord duidelijk is geworden dat er voor 2014 niets verandert en het werk waarschijnlijk gewoon blijft bestaan?

De ontslagvergunningen zijn verleend aan Thuishulp Sensire BV (verder: Thuishulp Sensire) op grond van bedrijfseconomische redenen, meer specifiek de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten per 1 januari 2014. Thuishulp Sensire is een onderdeel van Stichting Sensire, een instelling voor gezondheid, zorg en welzijn in de regio Achterhoek. Hierin zijn de activiteiten van Sensire op het gebied van de huishoudelijke hulp ondergebracht.
Thuishulp Sensire voert als reden voor de ontslagaanvraag aan dat de aanbestedingscontracten met de gemeenten aflopen en dat er onzekerheid is over een nieuwe aanbestedingsronde. Hierdoor dreigt naar hun oordeel een financieel risico per 1 januari 2014 als het werk wegvalt en de loonkosten doorlopen. Dat zou de continuïteit bedreigen van de gehele Sensire-organisatie. Gemeenten geven – aldus Thuishulp Sensire- geen duidelijkheid over hun beleid op dit vlak over 2014. Sensire heeft gemeend, gezien de duur van de opzegtermijnen, niet langer te kunnen wachten met de ontslagaanvraag om ontslag per 1 januari 2014 te kunnen effectueren. Op grond van voorgaande heeft Thuishulp Sensire besloten te stoppen met haar thuiszorgactiviteiten. Het is een afweging van de organisatie zelf welke keuzes zij maakt en op welke wijze ze daarbij anticipeert op mogelijke veranderingen en haar personeelsomvang aanpast binnen het kader van een doelmatige bedrijfsvoering. De werkgever moet zich wel verantwoorden tegenover UWV over de keuzes die hij maakt. Bij de beoordeling van de keuze als zodanig past een zekere mate van terughoudendheid.
In het algemeen geldt dat het UWV bij een ontslagaanvraag op bedrijfseconomische gronden toetst in hoeverre de bedrijfseconomische noodzaak aanwezig is. Daarbij dient de werkgever aannemelijk te maken dat er een bedrijfseconomische reden is om de arbeidsplaats van de werknemer structureel te laten vervallen, de juiste volgorde voor ontslag vast te stellen (afspiegelingsbeginsel) en aannemelijk te maken dat er geen mogelijkheden zijn tot herplaatsing binnen de bedrijfsvestiging of het bedrijf.
Gemeenten zullen voor 2014 met (nieuwe) aanbieders contracten afsluiten voor het uitvoeren van de huishoudelijke hulp. De besluitvorming hierover is nog gaande. Hierbij geldt de waarborg van artikel 10a Wmo, dat nieuwe aanbieders verplicht om met de oude aanbieders te overleggen over de overname van betrokken personeel. De gemeenten hebben de taak erop toe te zien dat dit overleg wordt gevoerd. Deze waarborg wordt verder versterkt door de aanvullende afspraken die werkgevers- en werknemersorganisaties in de algemeen verbindend verklaarde cao Verpleging Verzorgingstehuizen en Thuiszorg (VVT) hierover hebben gemaakt. In deze cao is geregeld dat nieuwe aanbieders verplicht zijn een arbeidsovereenkomst aan te bieden aan de werknemers tegen dezelfde cao-arbeidsvoorwaarden zoals die laatstelijk op die werknemers van toepassing waren bij de vorige aanbieder. Hiermee is het principe mens-volgt-werk zo goed mogelijk gewaarborgd. Overigens hebben de voorstellen tot hervorming van de langdurige zorg eerst effect in 2015. Het budget voor de huishoudelijke hulp blijft voor 2014 vrijwel gelijk en daarom zal in 2014 naar verwachting het grootste deel van de werkzaamheden voor de arbeidsmarkt behouden blijven.

Vraag 3

Klopt het dat de vertegenwoordigers van de bonden in de ontslagcommissie van het UWV niet akkoord waren met het verlenen van een ontslagvergunning aan Sensire en dat de stem van de (vestigings)directeur van het UWV uiteindelijk doorslaggevend is geweest?

Elke ontslagaanvraag wordt door UWV voor advies voorgelegd aan een ontslagadviescommissie, waarin een werkgevers- en een werknemersvertegenwoordiger zitting hebben. In de casus van Sensire is een verdeeld advies gegeven door de ontslagadviescommissie aan UWV. UWV neemt vervolgens de beslissing, gehoord het advies van de ontslagadviescommissie.

Vraag 4

Wat vindt u van het feit dat het UWV een ontslagvergunning heeft verleend, gelet op de in de vragen twee en drie geschetste context en de (wellicht) onnodige onzekerheid waar de thuiszorgmedewerkers nu in verkeren?

UWV heeft gehandeld met toepassing van de ontslag- en beleidsregels. De ontslagaanvraag is op grond van bedrijfseconomische redenen/bedrijfsbeëindiging getoetst. Het is niet aan mij om in deze afweging te treden. Het is aan de betreffende gemeenten om te voorzien in de continuïteit van de ondersteuning en tijdig daartoe één of meerdere aanbieders te contracteren, alsook om toe te zien op de naleving van de overlegplicht tussen nieuwe en oude aanbieder.

Vraag 5

Bent u bereid om, ter uitwerking van het zorg- en sociaal akkoord en ter voorkoming van situaties als nu met Sensire, samen met werkgevers in de zorg en de vakbonden betere afspraken te maken in deze overgangssituaties?

De Wmo voorziet in dergelijke overgangssituaties. In artikel 10a is vastgelegd dat de nieuwe aanbieder in overleg treedt met de vorige aanbieder over de overname van het betrokken personeel. Hier ligt een rol voor de gemeenten om hierop toe te zien. Ook in de cao-VVT zijn op dit punt goede afspraken van sociale partners neergelegd.
Bij de herziening van de langdurige zorg wordt tevens -samen met de VNG en in overleg met betrokken partijen- gewerkt aan (onder meer) transitieplannen voor een goede overgang naar 2015.
Tot slot kan ik melden dat de staatssecretaris van VWS op korte termijn in contact zal treden met de betrokken gemeenten en Thuishulp Sensire.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Geld Vogelaarwijken in bodemloze put beland»?1

Ja.

Vraag 2

Ziet u de relatie tussen de extreme oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen in de criminaliteit, bijstandsafhankelijkheid en schooluitval en de verloederde staat van de zogenaamde krachtwijken?

De aandachtswijken zijn geselecteerd op basis van 18 indicatoren die sociaaleconomische achterstanden, sociale leefbaarheidproblemen, fysieke achterstanden en fysieke problemen in beeld brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld om cumulatie van een laag besteedbaar inkomen, oude woningen en veel ervaren overlast. Gemiddeld ligt het aandeel niet-westerse allochtonen in de aandachtswijken op 49%, maar de variatie is groot. Zo ligt het percentage in de aandachtswijk Meezenbroek in Heerlen op 13% en in de Schilderswijk in Den Haag op 85%. De concentratie van sociaaleconomische en fysieke achterstanden heeft deze wijken onder druk gezet.

Vraag 3

Kunt u aangeven in welk opzicht de massa-immigratie een verrijking is geweest voor Nederland?

Migratie heeft door de eeuwen heen invloed gehad op de Nederlandse samenleving. Nederland is een pluriform land geworden waarin vele migranten ondanks soms forse tegenwind, hun weg hebben weten te vinden. Zij zitten op school of werken en leveren als burgers een bijdrage aan dit land. De vooruitgang die de tweede generatie migranten boekt in het onderwijs stemt hoopvol voor de toekomst. Tegelijkertijd baart het zorgen dat het integratieproces bij een deel van onze inwoners te langzaam gaat of stokt. Dit vraagt om de volle aandacht, omdat het de samenleving als geheel raakt. Dit kabinet staat voor een Nederland waarin iedereen gelijke kansen krijgt, ongeacht zijn of haar afkomst. Van nieuwkomers mag verwacht worden dat zij deze kansen grijpen.

Vraag 4

In hoeverre deelt u de visie dat de honderden miljoenen euro's die verspild zijn aan de Vogelaarwijken een bizar hoge prijs is voor naïef links idealisme, dat bij voorbaat gedoemd was te mislukken?

Met de wijkenaanpak wordt ernaar gestreefd om het tij daar waar de leefbaarheid ernstig onder druk staat te keren. Via rapportages wordt u sinds 2.008 jaarlijks geïnformeerd over de voortgang. De afgelopen maanden zijn verschillende studies uit gekomen naar de tussenresultaten van de interventies in de aandachtswijken. Enerzijds ziet men verbeteringen (Rigo / Atlas voor gemeenten), positieve trends (SCP) en zijn bewoners in de aandachtswijken meer tevreden over hun woonomgeving en de ontwikkeling van hun buurt (WoON 2012). Anderzijds is men kritisch over de onderscheidende meerwaarde van de interventies (SCP). In de visie op leefbaarheid die u dit najaar ontvangt, zal ik hier verder op in gaan.

Vraag 5

Op welke wijze gaat u deze mega-verspilling in de toekomst voorkomen?

De financiële impuls ten behoeve van de wijkenaanpak vanuit het kabinetsprogramma uit 2007 was tijdelijk en is inmiddels afgerond, met uitzondering van de cofinanciering van extra wijkverpleegkundigen. Deze is op verzoek van de Tweede Kamer structureel. Het Rijk zet nog wel deskundigheid in, brengt de voortgang in beeld, ondersteunt, verspreidt kennis en fungeert als aanspreekpunt (loketfunctie).

Vraag 6

Ziet u in dat de enige structurele manier om de betreffende wijken leefbaarder te krijgen het oppakken, het vastzetten en waar mogelijk – na denaturalisatie – het uitzetten van het tuig is? Zo nee, hoeveel miljoen euro bent u van plan nog te verspillen aan links kul-beleid?

Leefbaarheid is afhankelijk van meerdere factoren, zoals de fysieke leefomgeving, sociaaleconomische positie van bewoners, criminaliteit. Wat betreft de aanpak van criminaliteit en overlastgevend gedrag: de aanpak van (jeugd)criminaliteit is één van de speerpunten van dit kabinet. Wanneer sprake is van het begaan van strafbare feiten dan is het aan de rechter om te beoordelen welke straf passend is, gelet op het delict, de persoon van de dader(s) en het aangedane leed. De intrekking van de Nederlandse nationaliteit en uitzetting wegens een veroordeling voor commune misdrijven is niet mogelijk. In het najaar ontvangt u van mij, zoals eerder gemeld, nadere informatie over de aanpak van leefbaarheid.

Vraag 1

Heeft u het artikel «Plan voor postsnuffelaars» gelezen in de De Telegraaf?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de namaakbestrijdingsorganisatie SNB React aan de Douane een voorstel heeft gedaan om de Britse manier van werken voor postzendingen over te nemen, waarbij het namaakbestrijders wordt toegestaan verdachte zendingen te controleren? Zo ja, kunt u dit voorstel toelichten? Worden hierover momenteel gesprekken gevoerd?

Ja, het is juist dat SNB-React een voorstel aan de Douane heeft gedaan.
De huidige praktijk is dat de Douane post-, pakket,- en koerierszendingen (hierna: post- en koerierszendingen) selecteert op het risico van namaak. Deze zendingen worden door de Douane gescand en geopend. Post – en koerierszendingen waarin een hoeveelheid van maximaal 25 stuks mogelijk inbreukmakende goederen worden aangetroffen, worden door de Douane op grond van een richtlijn van het OM2 op een vereenvoudigde manier via het strafrecht afgedaan. De goederen worden dan in beslag genomen, waarna het OM de zaak verder afdoet. Na een geconstateerde overtreding kan een besluit tot vernietiging van de goederen worden genomen. Verdachte post- en koerierszendingen, die niet onder deze richtlijn vallen, worden door de Douane apart gezet waarna de merkhouder wordt gewaarschuwd. De merkhouder kan dan vervolgens besluiten civielrechtelijke actie te ondernemen.
Het voorstel van SNB-React komt er in het kort op neer dat merkhouders of hun vertegenwoordigers (zoals SNB-React), na selectie en scan door de Douane, in de gelegenheid worden gesteld om postzendingen die vermoedelijk namaakgoederen bevatten te controleren en onder toezicht van de Douane te openen. Indien zendingen vermoedelijke namaakgoederen bevatten, zou SNB-React de geadresseerden van deze pakketten aanschrijven. Bij geen respons of bij bevestiging dat de goederen mogen worden vernietigd, zou een procedure tot vernietiging worden ingezet.
Op het moment van het verschijnen van het artikel «Plan voor postsnuffelaars» was reeds overleg gaande met SNB-React. Naar aanleiding van dit overleg is gezamenlijk geconcludeerd dat er vooralsnog geen reden is om de huidige controlepraktijk te wijzigen. In tegenstelling tot Groot-Brittannië, zijn er in Nederland meerdere locaties waarop post- en koerierszendingen worden gecontroleerd. Daarnaast worden (zoals hiervoor aangegeven) in Nederland post- en koerierszendingen die een geringe hoeveelheid inbreukmakende goederen bevatten vereenvoudigd strafrechtelijk afgedaan. Deze factoren leiden er in de praktijk toe dat het voorstel van SNB-React in Nederland niet tot efficiencyvoordelen of een toename van vangsten zal leiden.
Bij deze afweging is ook rekening gehouden met de belangen van andere betrokkenen, zoals afzenders en geadresseerden van legitieme postzendingen, andere (vertegenwoordigers van) merkhouders dan SNB-React, postbedrijven en met zaken als de snelheid van afhandelen.
Als vervolg op het overleg met SNB-React zal, ook met andere (vertegenwoordigers van) merkhouders, onderzocht worden of er andere mogelijkheden zijn voor verbeteringen in het proces, bijvoorbeeld door het verbeteren van de informatie-uitwisseling en het organiseren van actiedagen.

Vraag 3

Wat vindt u van deze Britse praktijken en bent u van plan die ook in Nederland te gaan toepassen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Vindt u het toezicht op namaakartikelen niet een douanetaak die dus bij de overheid thuishoort? Wat zijn de redenen om te overwegen het bedrijfsleven hierbij in te schakelen?

Het systeem van intellectuele eigendomsrechten, waaronder het merkenrecht, heeft weinig waarde als inbreuken hierop niet gehandhaafd kunnen worden. Alle wetten op dit gebied bevatten dan ook bepalingen over handhaving. Het kabinet is zich bewust van de schadelijke gevolgen van namaakgoederen op economisch en sociaal vlak, voor de goede werking van de interne markt, maar ook uit het oogpunt van de consumentenbescherming, volksgezondheid en de openbare veiligheid. Effectief optreden is dus geboden, waarbij rekening wordt gehouden met alle belangen. Het uitgangspunt is hierbij dat partijen hun geschillen civielrechtelijk regelen. Strafrechtelijke handhaving geldt als uiterste middel (ultimum remedium). Er is een uitzondering gemaakt voor door de Douane aangetroffen vermoedelijk inbreukmakende goederen tot maximaal 25 stuks. Als de Douane deze aantreft, dan wordt in geval van overtredingen dit feit vereenvoudigd strafrechtelijk afgedaan. Deze uitzondering op de hoofdregel is gebaseerd op overwegingen van efficiency en doelmatigheid. Doel is te voorkomen dat kleine hoeveelheden van deze goederen in het vrije verkeer worden gebracht.
In de praktijk vindt samenwerking van de Douane met het bedrijfsleven plaats. De Douane controleert op verzoek van het ministerie van Economische Zaken de onder hem vallende intellectuele eigendomsrechten waaronder merken. Op grond van Europese wetgeving (Verordening 1383/2003) kan een merkhouder van wiens merk zonder zijn toestemming gebruik wordt gemaakt, een beschikking aanvragen waarin de Douane wordt verzocht om op te treden voor die merkhouder. Als de Douane bij haar controles dergelijke vermoedelijke namaakgoederen constateert (meer dan 25 stuks), stelt zij de merkhouder in kennis, die dan vervolgens civielrechtelijke actie kan ondernemen. Omdat bestrijding van namaak een gezamenlijk belang is van de overheid en het bedrijfsleven (inclusief vertegenwoordigers van houders van intellectuele eigendomsrechten), zijn deze partijen ook regelmatig met elkaar in gesprek.

Vraag 5

Mocht u overwegen de Britse werkwijze in Nederland te gaan toepassen, welke Nederlandse wet- en regelgeving moet daarvoor dan worden aangepast?

Zoals in het antwoord op 3 is aangegeven wordt de toepassing hiervan in Nederland niet langer overwogen, zodat een onderzoek naar mogelijke aanpassing van wetgeving ook niet hoeft plaats te vinden.

Vraag 1

Bent u van mening dat de maximumsnelheid op de gehele Rijksweg A2 naar 130 kilometer per uur zou kunnen worden verhoogd?

Ik verwacht dat op termijn – met uitzondering van de trajecten waar de veiligheid een verhoging belemmert (bv. de tunneltraverses Leidsche Rijn en Maastricht) – op een groot deel van de A2 de maximumsnelheid naar 130 km/h kan worden verhoogd binnen de randvoorwaarden van milieu en natuur.

Vraag 2

Is een dergelijke verhoging van de maximumsnelheid op de gehele Rijksweg A2 naar uw mening binnen de bestaande budgetten te realiseren op afzienbare termijn?

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 1 heb aangegeven verwacht ik dat op termijn de snelheid op vrijwel de gehele A2 verhoogd kan worden naar 130 Km/h. De ontwikkeling van de luchtkwaliteit en de vulling van de geluidproductieplafonds zullen het tempo bepalen waarin dit gaat plaatsvinden. Het is mijn voornemen om de snelheid pas te verhogen wanneer door autonome ontwikkelingen voldaan wordt aan de randvoorwaarden voor milieu en natuur zodat grote investeringen in mitigerende maatregelen achterwege kunnen blijven. De verhoging van de snelheid past derhalve binnen het bestaande budget.

Vraag 3

Wat zijn de aanpassingskosten om een verhoogde maximumsnelheid op de verschillende trajectdelen van de Rijksweg A2 al eerder mogelijk te maken?

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 1 en 2 heb aangegeven hanteer ik het uitgangspunt dat de snelheid wordt verhoogd wanneer de milieuruimte dat toelaat. Investeringen in mitigerende maatregelen voorzie ik dus vooralsnog niet.

Vraag 4

Welke wegdelen zijn het snelste en met slechts een bescheiden extra budget aan te pakken?

Op ca. 28 km van de A2, waaronder het gedeelte Holendrecht – Vinkeveen, waar om reden van natuur een voorbehoud is gemaakt, verwacht ik in 2014 de maximumsnelheid te verhogen naar 130 km/h. Dit is afhankelijk van de inwerkingtreding van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Deze is begin 2014 voorzien. Alvorens over te gaan tot definitieve invoering zal dit ook getoetst moeten worden aan de normen voor luchtkwaliteit en moeten passen binnen bestaande geluidsproductieplafonds.

Vraag 1

Deelt u de mening dat het belangrijk is dat houders van een auto met een buitenlands kenteken hier in Nederland belasting betalen, wanneer die personen ingezeten van Nederland zijn of hier langere tijd wonen en/of werken?

Ja. Elke in Nederland wonende persoon is in beginsel verplicht zijn motorrijtuig(en) te laten registreren in het Nederlandse kentekenregister.1 De RDW geeft dit door aan de Belastingdienst waarna motorrijtuigenbelasting (MRB) en belasting op personenauto’s en motorrijwielen (BPM) kan worden geheven.
Maar ook indien een ingezetene van Nederland houder is van een auto met een buitenlands kenteken, is hij verplicht MRB en BPM te betalen, dit rekening houdend met de beperkingen voortvloeiend uit het Europees recht.

Vraag 2

Herinnert u zich dat u op 7 november 2011 tijdens het wetgevingsoverleg over het Belastingplan 2012 (Kamerstuk 30 003, nr. 81) beloofde de Kamer «nader te informeren over de motorrijtuigenbelasting (mrb) van voertuigen met een buitenlands kenteken»?

Ja.

Vraag 3

Herinnert u zich de op 29 november 2011 aangenomen motie-De Rouwe, Kamerstuk 29 398, nr. 308, die de regering verzocht om «binnen drie maanden met een plan van aanpak te komen om te controleren of belasting betaald is voor niet-geïmporteerde auto's met een buitenlands kenteken.»

Ja. Mede naar aanleiding van de motie van het Kamerlid De Rouwe2 is nog in 2011 de Belastingdienst gevraagd de activiteiten op dit punt te intensiveren en een plan van aanpak op te stellen. Hierover is gerapporteerd in de halfjaarsrapportage van de Belastingdienst.3

Vraag 4

Herinnert u zich de op 29 november 2011 aangenomen motie-Van Bemmel c.s., Kamerstuk 29 398, nr. 309 die de regering verzocht «het in het Nederlandse kentekenregister mogelijk te maken dat buitenlandse kentekens uit de EU-landen hierin kunnen worden opgenomen, teneinde de inning van boetes en wegenbelasting mogelijk te maken en de eigenaren van buitenlandse voertuigen die hier als zzp'er of werknemer aan de slag gaan te verplichten om, conform de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA)-systematiek, deze voertuigen in het Nederlandse kentekenregister in te schrijven en de Kamer uiterlijk eind januari over de voortgang hiervan te berichten.»

Ja. In de brief van 5 maart 20124 over de uitvoering van de door uw Kamer aangenomen motie-Van Bemmel c.s. is aangegeven dat iemand die in een periode van zes maanden vier maanden in Nederland verblijft, verplicht is zich bij de GBA in te schrijven. Inschrijving bij de GBA betekent dat de auto in Nederland moet worden geregistreerd. Het voertuig krijgt dan een Nederlands kenteken. Vanaf dat moment moet in Nederland de MRB en BPM worden betaald, verzekering afgesloten en geldt de Nederlandse APK plicht. Daarnaast is in die brief aangegeven dat de uitwisseling van gegevens uit de nationale kentekenregisters tussen EU-lidstaten voor de afhandeling van verkeersovertredingen eenvoudiger zal worden met de implementatie van de Europese Richtlijn grensoverschrijdende handhaving (2011/82/EU). Boetes voor verkeersovertredingen op buitenlandse kentekens kunnen dan gemakkelijker worden geïnd. Dit is nu nog lastig, omdat de Nederlandse overheid van de meeste kentekens niet de gegevens van de eigenaar kan achterhalen. De richtlijn moet eind dit jaar door de EU-lidstaten zijn geïmplementeerd. De minister van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor de implementatie van deze richtlijn.

Vraag 5

Herinnert u zich dat u in het voorjaar van 2012 in de tiende halfjaarsrapportage van de Belastingdienst, Kamerstuk 31 066 nr. 131 aan de Kamer schreef: «Met ingang van 2012 houdt de Belastingdienst de bestuurlijke informatie over buitenlandse voertuigen apart bij. Deze is op dit moment nog niet van dien aard dat daaruit betrouwbare gegevens kunnen worden gedestilleerd. In de volgende rapportage wordt een overzicht opgenomen van het aantal voertuigen dat is opgespoord en ook een uitsplitsing naar herkomst van die voertuigen»? Kunt u die uitsplitsing per land geven?

Ja, sinds 2012 houdt de Belastingdienst de bestuurlijke informatie over buitenlandse voertuigen – in relatie tot met name de MRB – apart bij. Het aantal voertuigen dat is opgespoord en een uitsplitsing naar herkomst van de bestuurder is in de bijlage opgenomen5. In 2012 betrof het 3.786 personen en in 2013 betrof het tot begin augustus 3.107 personen waarmee het totaal aantal personen uitkomt op 6.893. De drie grootste groepen betroffen Nederlanders (2.430 personen), Polen (1.925 personen) en Bulgaren (688 personen). De in de bijlage opgenomen signalen, uitgesplitst naar nationaliteit van de bestuurder, zijn afkomstig uit het toezicht van de Belastingdienst en van andere overheidshandhavers. Deze signalen worden vervolgens gebruikt in het toezicht.

Vraag 6

Herinnert u zich dat u in januari 2013 in de elfde halfjaarsrapportage van de Belastingdienst, Kamerstuk 31 066 nr. 154 een paar regels schreef over auto’s met buitenlandse kentekens en aangaf dat van de 350.000 in Nederland geregistreerde buitenlandse arbeiders slechts 31% een auto in Nederland heeft geregistreerd en dat wel 70 personen een naheffing en een boete gekregen hebben?

Ja.

Vraag 7

Herinnert u zich dat u bij de plenaire behandeling van het Belastingplan 2013, op 15 november 2012 heeft toegezegd om de Kamer nader te informeren over de wetgeving, controle en handhaving en u dat in de elfde halfjaarsrapportage Belastingdienst Kamerstuk 31 066, nr. 154 dit preciseerde en meteen inperkte door te zeggen dat de Kamer vóór 1 april 2013 een separate brief zou krijgen waarin de problematiek met betrekking tot de handhaving van de regels voor buitenlandse kentekens in haar volle breedte wordt behandeld? Klopt het dat u dit voornemen om een brief voor 1 april 2013 aan de Kamer te schrijven op 20 maart 2013 in een brief aan de Kamer bevestigde, Kamerstuk 33 402, nr. 52?

Ja, dit klopt.

Vraag 8

Waar is de voor 1 april toegezegde brief? En hoever staat het met het registreren en inschrijven van buitenlandse kentekens?

Ik hecht eraan deze problematiek zo goed mogelijk interdisciplinair aan te pakken, enerzijds met wetgeving en anderzijds met controle en handhaving. Over het geheel van maatregelen heeft intensief overleg plaatsgevonden tussen de verschillende daarbij betrokken departementen. De resultaten daarvan worden neergelegd in een brief. Daaraan wordt op dit moment de laatste hand gelegd. Daarin zal ook worden ingegaan op de resultaten van de inspanningen die de Belastingdienst het afgelopen jaar heeft verricht ter zake van het registreren van buitenlandse kentekens ten behoeve van de heffing van MRB. Verdere aanscherping van wetgeving alleen is immers symbolisch, zonder de daarbij behorende aanscherping van controle en handhaving. Wetgeving zal deel uitmaken van het Belastingplan 2014. Voor de vraag over registratie en inschrijving zie het eerste deel van het antwoord op vraag 4.

Vraag 9

Klopt het dat vrijstelling van motorrijtuigenbelasting en belasting van personenauto's en motorrijwielen (bpm) voor ingezetenen voor maximaal twee weken geldt en dat dit in het Nederlands, Engels, Frans en Duits op de website van de Belastingdienst vermeld wordt? («Rijdt u maximaal twee weken op de Nederlandse weg in een in het buitenland gehuurd, geleend of geleaset motorrijtuig dat is geregistreerd buiten Nederland? Dan is vrijstelling van bpm en mrb mogelijk».1

Dit klopt. De link opgenomen in voetnoot 1 van de vragen verwijst naar informatie op de site van de Belastingdienst. Deze informatie wordt gegeven in het Nederlands, Engels, Duits en Frans. Daarnaast is er een folder «In Nederland rijden met een buitenlands kenteken» beschikbaar in het Nederlands, Duits, Engels en Pools.8 Overigens kennen zowel de BPM als de MRB nog enkele andere op het EU-recht gebaseerde vrijstellingen. De link opgenomen in voetnoot 2 van de vragen verwijst naar informatie op de site van de Belastingdienst. Als men gebruik wil maken van de vrijstelling bpm en mrb bij kortstondig gebruik, moet hiervoor een elektronische melding worden gedaan. Deze melding moet worden gedaan vóórdat de gebruiker met het motorrijtuig op de Nederlandse weg komt. De melding kan uitsluitend met het elektronische formulier worden gedaan. Het formulier is beschikbaar in het Nederlands, Engels, Duits en Frans.

Vraag 10

Klopt het dat er hiervoor een formulier beschikbaar is in vier talen?2

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Hoeveel mensen hebben in 2012 tijdelijk ontheffing gevraagd?

In 2012 hebben 2 696 personen een tijdelijke ontheffing gevraagd, in 2013 betrof het tot begin augustus 1.384 personen. Daarmee komt het totaal op 4.080 personen waarvan het merendeel (3.387) de Nederlandse nationaliteit heeft (zie de bijlage voor een overzicht naar nationaliteit9).

Vraag 12

Herinnert u zich dat u op 27 april 2013 als groot nieuws in de TROS autoshow op Radio 1 vertelde: «Wat mij mateloos stoort, is dat er veel Oost-Europees gekentekende auto's op de Nederlandse wegen rijden. Als die mensen hier op vakantie komen, is dat geen enkel probleem. Maar als ze hier werken en ze verblijven hier langer, zullen ze wat mij betreft ook motorrijtuigenbelasting moeten betalen», en dat u zei «Het is fair dat ze meebetalen als ze veel gebruik maken van de wegen.» en ook «Ik kom waarschijnlijk in mei, of in juni met een brief naar de Kamer hoe we dit kunnen regelen.»3

Ja.

Vraag 13

Kunt u deze autobrief per ommegaande aan de Kamer doen toekomen en eindelijk aangeven op welke wijze belasting geheven zal worden op auto’s met een buitenlands kentekens?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 14

Kunt u ervoor zorgen dat de motorrijtuigenbelasting uiterlijk vanaf 1 januari 2014 geheven en geïnd wordt? En kunt u ervoor zorgen dat er voor de bpm een geschikte oplossing gevonden wordt en dat beide oplossingen voldoen aan het Europese recht?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 15

Kunt u deze vragen zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk binnen drie weken beantwoorden gezien het feit dat het nieuwe beleid toch echt op 1 januari moet ingaan en de oppositie in de gelegenheid moet zijn u hierbij te helpen?

Ja.

Vraag 1

Waarom is het aantal gijzelingszaken dat het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) heeft overgedragen aan het openbaar ministerie, ondermeer wegens het niet betalen van verkeersboetes, gestegen met 21 procent tussen 2008 en 2012? Wat is uw reactie op de bezorgdheid van advocaten en rechters hierover?1

De gijzeling is het laatste middel dat kan worden ingezet om iemand een opgelegde (verkeers)boete op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften te laten betalen. Het aantal opdrachten tot gijzeling dat het CJIB naar de politie heeft gezonden is in de periode van 2008–2012 gestegen van 47.699 zaken naar 57.765 zaken per jaar, een toename van 21%. Het betreft hier het aantal zaken dat is overgedragen en niet het aantal personen (één persoon kan meerdere zaken hebben). In ruim 40% van de gevallen wordt onder dreiging van het dwangmiddel gijzeling alsnog de (verkeers)boete betaald. Het feitelijk aantal geëffectueerde gijzelingen is dus aanzienlijk lager dan de bovenstaand genoemde aantallen.
Veelal duurt het langer dan een jaar alvorens dwangmiddelen zoals gijzeling worden ingezet. Dit betekent dat een groot deel van het aantal gijzelingszaken in een bepaald jaar betrekking heeft op opgelegde verkeersboetes uit het voorgaande jaar, of op (verkeers)boetes die zelfs langer dan een jaar daarvoor zijn opgelegd. Indien mensen hun boetes in een eerder stadium betalen, hoeft gijzeling als ultimum remedium uiteraard niet te worden ingezet. De inspanningen van het OM en het CJIB blijven hier dan ook op gericht. Overigens is de mogelijkheid van gijzeling wettelijk gemaximeerd tot een week.

Vraag 2

Hoe vaak worden mensen meer dan één keer gegijzeld voor het openstaan van dezelfde boete?

De Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften geeft geen beperking aan het aantal keren dat iemand gegijzeld mag worden voor een niet-betaalde boete. Het beleid van het OM is dat dit in de praktijk niet vaker dan één keer per boete wordt gedaan. Wel is het mogelijk dat iemand meerdere openstaande verkeersboetes heeft en dat voor elke afzonderlijke verkeersboete uiteindelijk gijzeling plaatsvindt.

Vraag 3

Hoe effectief is het opsluiten van mensen wegens het niet betalen van (verkeers)boetes? Wat levert dit (uiteindelijk) op, rekening houdend met de kosten van detentie?

Het is niet mogelijk om de effectiviteit van het instrument gijzeling afzonderlijk te kwantificeren. Kenmerkend voor dit dwangmiddel is immers dat niet alleen de daadwerkelijke inzet ervan, maar (juist) ook de dreiging ermee of zelfs het vooruitzicht dat ermee gedreigd zal worden mensen tot betaling van hun openstaande boete beweegt. Zoals in het antwoord op vraag 1 aangegeven betaalt ruim 40% van de mensen onder dreiging van het dwangmiddel gijzeling uiteindelijk alsnog de boete. Ook komt het voor dat mensen nog tijdens de gijzeling hun boete betalen. Wanneer dit gebeurt, wordt de gijzeling direct beëindigd.

Vraag 4

Wanneer zal het beleid geïmplementeerd zijn dat het CJIB beter rekening zal houden met de persoonlijke omstandigheden van mensen, waarbij onderscheid gemaakt zal worden tussen mensen die niet kunnen en mensen die niet willen betalen?2

Uitgangspunt is dat opgelegde (verkeers)boetes betaald moeten worden. Er zijn echter schrijnende gevallen waarin op dit uitgangspunt een uitzondering wordt gemaakt en dat enige coulance betracht wordt. Het OM en het CJIB zijn inmiddels gestart met de ontwikkeling van criteria aan de hand van voorkomende casuïstiek, hetgeen moet leiden tot een persoonsgerichte aanpak als er sprake is van een onredelijke situatie. Doelstelling is dat voor 1 juli 2014 de uitvoeringsprocessen van het CJIB hierop zijn aangepast.

Vraag 5

Bent u bekend met de zaak van de heer V, een meneer van bijna 80 jaar die in detentie een vervangende hechtenis uitzit wegens het niet kunnen betalen van een hem opgelegde schadevergoedingsmaatregel?3 Bent u bekend met het feit dat de strafrechter destijds heeft geoordeeld deze meneer te oud te vinden voor celstraf, maar dat hij nu toch een jaar in de cel moet zitten? Hoe kan dit? Welk doel heeft de vervangende hechtenis in dit geval?

Ja, ik ben bekend met de zaak van de heer V. De rechter heeft de heer V. veroordeeld tot het betalen van een schadevergoedingsmaatregel. De rechter heeft hierbij het aantal dagen vervangende hechtenis bepaald dat bij niet betalen ten uitvoer gelegd dient te worden. De executieplicht brengt mee dat de door de rechter opgelegde straffen en maatregelen ten uitvoer moeten worden gelegd. De heer V. heeft de hem opgelegde schadevergoedingsmaatregel niet voldaan. Evenmin is verhaal zonder dwang mogelijk gebleken en ook de inzet van een deurwaarder heeft niet geleid tot betaling. Op grond van de wet rest dan geen andere mogelijkheid dan het ten uitvoer leggen van de vervangende hechtenis.
In de zaak van de heer V. is een aantal slachtoffers gedupeerd. Het feit dat de heer V. de schadevergoeding niet betaalt, houdt in dat de slachtoffers nog steeds wachten op hun geld. Hoewel de vervangende hechtenis de heer V. niet ontslaat van zijn verplichting tot betalen, zorgt uitvoering van het vonnis van de rechter wel voor een gevoel van rechtvaardiging in de richting van de slachtoffers.
In deze zaak gaat het voor de goede orde om een vervangende hechtenis, als sluitstuk van het proces van inning van een schadevergoedingsmaatregel. Dit is iets anders dan een gijzeling, als laatste dwangmiddel dat kan worden ingezet om iemand een opgelegde verkeersboete op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften te laten betalen.

Vraag 6

Bent u ook bekend met de slechte gezondheidssituatie van de heer V., zoals het feit dat hij (’s nachts) wel eens valt en dan pas enkele uren later gevonden wordt om hem overeind te helpen? Krijgt de heer V. alle benodigde medicijnen voor zijn aandoeningen? Hoe wordt er omgegaan met het feit dat hij (vanwege zijn geestelijke aftakeling) nauwelijks lijkt te begrijpen wat er gebeurt en dat bepaalde negatieve herinneringen aan de oorlog weer boven komen?

Zowel bij binnenkomst als gedurende detentie wordt de gezondheidssituatie van gedetineerden beoordeeld. Dit is ook het geval geweest bij dhr. V. Een medisch adviseur van de Dienst Justitiële Inrichtingen heeft beoordeeld dat dhr. V. detentiegeschikt is. De detentie van dhr. V. is daarom voortgezet. Daarbij heeft de heer V. de zorg gekregen die past bij zijn gezondheidssituatie.

Vraag 7

Deelt u de mening dat in het geval van de heer V. en soortgelijke gevallen vervangende hechtenis geen enkel doel dient, schrijnende toestanden oplevert en dat naar alternatieven gezocht moet worden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid met spoed naar de situatie van de heer V. te kijken en er voor te zorgen dat detentie niet onnodig lang voortduurt?

Ik deel die mening niet.
De vervangende hechtenis is bedoeld – en ook expliciet door de rechter in het vonnis opgenomen – als laatste stok achter de deur om een veroordeelde tot betaling te bewegen. De dreiging van hechtenis kan een extra aansporing vormen om alsnog de schadevergoedingsmaatregel te betalen. Het rechtsgevoel brengt mee dat wanneer de rechter iemand met inachtneming van diens persoonlijke omstandigheden veroordeelt tot een schadevergoedingsmaatregel, de veroordeelde ook daadwerkelijk moet betalen. In dat opzicht heeft de vervangende hechtenis naast de preventieve werking voor de veroordeelde ook een algemeen preventieve werking die anderen van het begaan van dit soort misdrijven kan weerhouden.
De heer V. verblijft thans nog in detentie. Zijn gezondheidssituatie wordt in de gaten gehouden door de medische dienst van de penitentiaire inrichting waar de heer V. verblijft. Op dit moment is er geen aanleiding om de tenuitvoerlegging van zijn vervangende hechtenis te stoppen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Moslims boos over arrestatie Zoetermeerse ronselaarster»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre deelt u de visie dat er niet genoeg ronselaars voor de islamitische jihaad kunnen worden opgepakt? Hoeveel ronselaars zijn er in Nederland reeds gearresteerd?

Momenteel loopt er een strafrechtelijk onderzoek naar vermeende ronselaars. Het is aan het OM om keuzes te maken ten aanzien van het aanhouden en vervolgen van verdachten. In juli 2013 is een persoon aangehouden die wordt verdacht van het rekruteren van personen om aan de gewapende strijd in Syrië deel te nemen. Dit is tot op heden de enige arrestatie op grond van deze verdenking.

Vraag 3

Hoe duidt u de directe en indirecte islamitische bedreigingen aan het adres van Nederland na de arrestatie van de terroristenronselaarster?

Ik wijs elke vorm van directe of indirecte bedreigingen van de hand.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de islam en haar gewelddadige boodschap structureel moeten worden bestreden en dat dit ook betekent dat de gevaarlijke aard van deze kwaadaardige ideologie moet worden erkend? Zo nee, waarom niet?

Nee, die mening deel ik niet. Ik beschouw de Islam niet als een totalitaire ideologie, maar als een godsdienst. De overheid stelt zich vanwege het beginsel van scheiding van kerk en staat neutraal op ten aanzien van religies en behandelt de islam derhalve niet anders dan andere in Nederland voorkomende religies.

Vraag 5

Bent u bereid maatregelen te treffen om alle ronselaars voor de jihaad en jihadisten na veroordeling, waar mogelijk, te denaturaliseren en ons land uit te zetten? Zo nee, wilt u dit probleem dan eigenlijk wel oplossen?

Bij personen die in bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als de betrokkene onherroepelijk is veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokkene naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking is niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is.

Vraag 1

Hoe oordeelt u over de werkwijze van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) dat een ontslagvergunning heeft afgegeven voor 1.100 thuiszorgmedewerkers? Kunt u uw antwoord toelichten?1

Het UWV heeft ontslagvergunningen verleend voor 789 medewerkers met een vast dienstverband. Daarnaast zijn er 300 medewerkers met een tijdelijk dienstverband, waarvan het dienstverband van rechtswege eindigt. Voor hen hoeft geen ontslagvergunning te worden aangevraagd.

Vraag 2

Kunt u toelichten met welke argumenten en afwegingen het UWV de ontslagvergunningen heeft verstrekt?

De ontslagvergunningen zijn verleend aan Thuishulp Sensire BV (verder: Thuishulp Sensire) op grond van bedrijfseconomische redenen, meer specifiek de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten per 1 januari 2014. Thuishulp Sensire is een onderdeel van Stichting Sensire, een organisatie voor gezondheid, zorg en welzijn in de regio Achterhoek. Hierin zijn de activiteiten van Sensire op het gebied van de thuishulp ondergebracht.
Thuishulp Sensire voert als reden voor de ontslagaanvraag aan dat de aanbestedingscontracten met de gemeenten aflopen en dat er onzekerheid is over een nieuwe aanbestedingsronde. Hierdoor dreigt naar hun oordeel een financieel risico per 1 januari 2014 als het werk wegvalt en de loonkosten doorlopen. Dat zou de continuïteit bedreigen van de gehele Sensire-organisatie. Gemeenten geven – aldus Thuishulp Sensire – geen duidelijkheid over hun beleid op dit vlak over 2014. Sensire heeft gemeend, gezien de duur van de opzegtermijnen, niet langer te kunnen wachten met de ontslagaanvraag om ontslag per 1 januari 2014 te kunnen effectueren. Op grond van voorgaande heeft Thuishulp Sensire besloten te stoppen met haar thuiszorgactiviteiten. Het is een afweging van de organisatie zelf welke keuzes zij maakt en op welke wijze ze daarbij anticipeert op mogelijke veranderingen en haar personeelsomvang aanpast binnen het kader van een doelmatige bedrijfsvoering. De werkgever moet zich wel verantwoorden tegenover UWV over de keuzes die hij maakt. Bij de beoordeling van de keuze als zodanig past een zekere mate van terughoudendheid.
In het algemeen geldt dat UWV bij een ontslagaanvraag op bedrijfseconomische gronden toetst in hoeverre de bedrijfseconomische noodzaak aanwezig is. Daarbij dient de werkgever aannemelijk te maken dat er een bedrijfseconomische reden is om de arbeidsplaats van de werknemer structureel te laten vervallen, de juiste volgorde voor ontslag vast te stellen (afspiegelingsbeginsel) en aannemelijk te maken dat er geen mogelijkheden zijn tot herplaatsing binnen de bedrijfsvestiging of het bedrijf.

Vraag 3

Vindt u het wenselijk dat het UWV meedenkt met een werkgever om zoveel mogelijk risico’s af te dekken, terwijl er nog geen wet ligt die de bezuinigingen op de zorg regelt? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het is – zie ook het antwoord op vraag 2 – een afweging van de instelling zelf op welke wijze zij anticipeert op mogelijke veranderingen en vervolgens hun personeelsomvang aanpast. UWV heeft gehandeld in overeenstemming met de ontslag- en beleidsregels. De ontslagaanvraag is op grond van bedrijfseconomische redenen/bedrijfsbeëindiging getoetst.
U verwijst daarnaast naar de hervorming van de langdurige zorg. Deze voorstellen zouden moeten ingaan per 1 januari 2015 en zijn daarom meer voor de lange termijn.

Vraag 4

Hoe oordeelt u over het bericht dat 1.100 thuiszorgmedewerkers ontslagen worden, terwijl het geld en werk volgende jaar beschikbaar blijven? Kunt u uw antwoord toelichten?2

Gemeenten zullen ook voor 2014 met nieuwe aanbieders contracten moeten aangaan. Het budget voor de huishoudelijke hulp voor 2014 blijft vrijwel gelijk en daarom zal in 2014 naar verwachting het grootste deel van de werkzaamheden behouden blijven. Voor de overgang naar een nieuwe aanbieder geldt de waarborg van artikel 10a Wmo, dat nieuwe aanbieders verplicht om met de oude aanbieders te overleggen over de overname van betrokken personeel. De gemeenten hebben de taak erop toe te zien dat dit overleg wordt gevoerd. Deze waarborg wordt verder versterkt door de aanvullende afspraken die werkgevers- en werknemersorganisaties in de algemeen verbindend verklaarde cao Verpleging Verzorgingstehuizen en Thuiszorg (VVT) hierover hebben gemaakt. In deze cao is geregeld dat nieuwe aanbieders verplicht zijn een arbeidsovereenkomst aan te bieden aan de werknemers tegen dezelfde cao-arbeidsvoorwaarden zoals die laatstelijk op die werknemers van toepassing waren bij de vorige aanbieder. Hiermee is het principe mens-volgt-werk zo goed mogelijk gewaarborgd.

Vraag 5

Herinnert u zich uw eerdere uitspraken waarin u aangaf dat u niet het beeld heeft dat de financiële haalbaarheid van zorgverlening in zijn algemeenheid in het geding is? Deelt u de mening dat deze ontslagen voorbarig zijn en dat er geen enkele reden bestaat om deze thuiszorgmedewerkers te ontslaan? Zo ja, wanneer gaat u ingrijpen? Zo nee, waarom niet?3

Ik herinner mij het antwoord dat ik heb gegeven in de antwoorden op Kamervragen van Kamerlid Leijten (TK 2012 -2013, Aanhangsel van de Handelingen, nr. 2459). Het is een afweging van instellingen zelf op welke wijze zij anticiperen op (voorgenomen) wijzigingen in het overheidsbeleid en of en hoe zij hun personeelsomvang daarop willen aanpassen. Ik kan dergelijke afwegingen niet direct beïnvloeden. Wel zal ik met de betrokken partijen (gemeenten en Sensire) op korte termijn in contact treden om hun ervaringen te bespreken.
Om de gevolgen voor de arbeidsmarkt van de in het Regeerakkoord opgenomen maatregelen voor de AWBZ, Wmo en Jeugdzorg goed in kaart te brengen laat ik op verzoek van sociale partners momenteel een Arbeidsmarkteffectrapportage (AER) uitvoeren. Op basis van de uitkomsten van de AER zal bezien worden welke aanvullende maatregelen van arbeidsmarktbeleid gewenst zijn en eventueel ingezet kunnen worden. Hierover zal ik de Kamer in het najaar informeren.

Vraag 6

Waarom keurt u het goed dat werkgevers vanwege financiële risico’s hun personeel massaal ontslaan, terwijl zorgverzekeraars en zorgaanbieders miljarden euro’s op de plank hebben liggen? Kunt u uw antwoord toelichten?4

De zorg is er bij gebaat dat degenen die er in acteren (zorgaanbieders én zorgverzekeraars) financieel zo gezond zijn dat ze continuïteit kunnen garanderen. Daarom heb ik er geen bezwaar tegen dat zorgaanbieders eigen vermogen opbouwen. Dat is immers belangrijk voor voldoende solvabiliteit, terwijl reserves ook voor bepaalde doelen kunnen worden aangehouden (zoals afschrijvingsreserves). Hierdoor kunnen zij ook zorg blijven leveren en bekostigen in tijden van financiële tegenwind. Bovendien kunnen zij zo investeringen doen die meer financiële slagkracht vergen dan de omzet van één enkel boekjaar.

Vraag 7

Bent u bereid in te grijpen en te zorgen dat deze 1.100 ontslagen ongedaan worden gemaakt? Zo ja, welke maatregelen gaat u treffen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 heb aangegeven, is het een afweging van de instelling zelf op welke wijze zij haar exploitatie inricht en hoe zij anticipeert op vooruitzichten. Het is niet aan mij om in deze afweging te treden.

Vraag 8

Kunt u nu wel aangeven hoeveel mensen hun vertrouwde thuiszorgmedewerker verliezen? Wat is uw oordeel daarover?

Nee, dat is nu nog niet bekend. Dat hangt ondermeer af hoe de nieuw door de gemeenten gecontracteerde zorgaanbieders vanaf 2014 hun aanbod gaan inrichten en van het resultaat van het overleg tussen nieuwe en vorige aanbieder. Het budget voor de huishoudelijke hulp voor 2014 blijft vrijwel gelijk en daarom zal in 2014 naar verwachting het grootste deel van de werkzaamheden behouden blijven.

Vraag 9

Bent u bereid om de thuiszorgmedewerkers die ontslagen worden en de mensen die straks geen zorg meer krijgen uit te leggen waarom zij hun zorg of baan verliezen en dit te danken is aan uw voornemens om te bezuinigen op de zorg? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Deze ontslagen zijn allereerst een afweging van de instelling in het licht van nieuwe contracten per 2014 in genoemde gemeenten. Voor wat betreft de transitie per 2015 heb ik de Kamer tijdens het notaoverleg van 6 juni ook toegezegd dat ik samen met betrokkenen transitieplannen ga opstellen. Het startschot daarvoor is gegeven op een startconferentie die 15 juli heeft plaatsgevonden. Ook de komende periode ben ik met betrokkenen hierover in overleg, waarbij ik ook aandacht zal geven aan overgangssituaties zoals nu bij Sensire. Ik streef er naar de Kamer medio oktober te informeren over deze plannen. Ook zullen er regionale transitieplannen opgesteld worden. Deze zullen in het najaar gereed zijn.
Tot slot zullen sociale partners een sectorplan opstellen ten behoeve van de overgang van werk naar werk als bedoeld in het onlangs gesloten Sociaal Akkoord. Zodra het plan geaccordeerd is, zal ik de Kamer hierover informeren.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Een op tien jongeren gepest op internet»?1

De uitkomsten van de in het bericht aangehaalde Veiligheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderstrepen de noodzaak van continue aandacht voor het voorkomen, signaleren en aanpakken van pesten onder kinderen en jongeren. Zij verdienen een sociaal veilige omgeving en wij hebben de gezamenlijke plicht om te zorgen dat zij er niet alleen voor staan. Daarom heb ik samen met de Kinderombudsman een plan van aanpak geschreven dat op 25 maart jl. aan uw Kamer is gestuurd (Kamer II, 2012/2013, 29 240, nr. 52). Momenteel wordt dit plan van aanpak uitgevoerd.

Vraag 2

Is het plan van aanpak tegen pesten2, dat vooral gericht is op het tegengaan van pesten in de schoolomgeving, in het licht van deze cijfers in uw ogen afdoende om pesten buiten de context van de school tegen te gaan? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ja, in het plan van aanpak heb ik benadrukt dat het belangrijk is dat alle verschillende betrokkenen – scholen, leraren, maar ook ouders en leerlingen zelf – vanuit hun eigen verantwoordelijkheid een bijdrage leveren aan een sociaal veilige omgeving. Cyberpesten is een verschijningsvorm van pesten. Het speelt zich vaak af buiten de muren van de school, maar staat niet op zichzelf. Ook het tegengaan van (cyber)pesten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid en scholen en leraren spelen daarbij een belangrijke rol.
Het omgaan met cyberpesten is dan ook integraal onderdeel van de maatregelen in het plan van aanpak tegen pesten. Binnen de module voor leraren die ik laat ontwikkelen en in de anti-pestprogramma’s wordt aandacht besteed aan cyberpesten. Ook zal ik praktische handvatten om cyberpesten tegen te gaan onder de aandacht van scholen brengen. Daarnaast subsidieert OCW bestaande initiatieven als de expertisecentra Pestweb en Mediawijzer.net.

Vraag 3

Mag worden verondersteld dat het cijfer van een op de tien eigenlijk nog hoger ligt, gegeven de conclusie van het Centraal Bureau voor de Statistiek dat minder dan een op de tien jongeren die geconfronteerd werd met pesten via internet hiervan melding maakte bij de politie of een andere instantie en dat het leeuwendeel van de slachtoffers dus niet wordt geregistreerd?

Deze veronderstelling vindt geen basis in de onderzoeksgegevens van het CBS. Het CBS voert jaarlijks de veiligheidsmonitor uit, een onderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap. Daarin meet het CBS onder andere het meest reële aantal gevallen van cyberpesten, hier worden ook de niet bij instanties geregistreerde zaken meegenomen (het zogenaamde dark number).

Vraag 4

Deelt u de mening dat het cijfer dat minder dan een op de tien jongeren die geconfronteerd werd met pesten via internet hiervan melding maakte bij de politie of een andere instantie veel te laag is? Zo ja, wat gaat u doen om de aangiftebereidheid te verhogen? Zo nee, waarom niet?

(Cyber)pesten kent verschillende vormen en gradaties. Sommige uitingen – zoals bedreiging – zijn strafbaar, maar pesten als zodanig niet. Vaak gaat het bij cyberpesten om roddelen en treiteren en in het algemeen niet om strafbare feiten. Dit kan verklaren waarom de respondenten er in het geval van cyberpesten vaak niet voor kiezen om melding of aangifte bij de politie te doen.
Zoals het plan van aanpak tegen pesten aangeeft, spelen ouders, leraren en leerlingen een belangrijke rol in het tegengaan van (cyber)pesten. Het melden, signaleren en het nemen van maatregelen tegen pesten kan dan ook het beste in die setting plaatsvinden. In het geval dat het pesten zodanige vormen aanneemt dat het inroepen van het strafrecht in rede ligt, is het belangrijk dat kinderen en ouders aangifte doen bij de politie.

Vraag 5

Beschikt u over gegevens over het voorkomen van cyberpesten van jongeren onder de 15 jaar? Zo ja, kunt u de Kamer deze verstrekken? Zo nee, bent u bereid hiernaar onderzoek te laten verrichten, gelet op het feit dat jongeren steeds eerder actief worden op het internet?

Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft in 2011 het onderzoek Kinderen en internetrisico’s uitgebracht.3 Het rapport geeft een beeld van de mate waarin Nederlandse negen- tot zestienjarige internetgebruikers te maken hebben met online risico’s. Uit dit onderzoek blijkt dat van de ruim anderhalf miljoen negen- tot zestienjarige internetgebruikers vier procent herhaaldelijk wordt gepest via internet.
Om een nog beter beeld te krijgen van het aantal kinderen in het funderend onderwijs dat gepest wordt, heb ik in juni 2013 een secundaire analyse laten uitvoeren op gegevens uit de monitor sociale veiligheid in en rond scholen.4 De analyse geeft ook inzicht in de wijzen waarop wordt gepest. Gepeste leerlingen geven aan dat pesten met name van «persoon tot persoon» gebeurt (respectievelijk 58 procent in het voorgezet onderwijs en 66 procent in het primair onderwijs). Dit wordt gevolgd door pesten via «internet/pc thuis» (respectievelijk 19 procent in het VO, en 17 procent in het P(S)O).
Voor een volledig overzicht verwijs ik u graag naar de nadere analyse naar pesten. Deze is met de jaarlijkse veiligheidsbrief, op 17 juli jl. naar uw Kamer gezonden.5

Vraag 6

Bent u van mening dat cyberpesten in bredere zin een probleem is dat aandacht verdient, gegeven het feit dat 3% van de Nederlandse bevolking aangaf in 2012 wel eens gepest te zijn op internet? Zo nee, waarom niet?

Het is van belang dat cyberpesten bespreekbaar wordt gemaakt door de betrokkenen. Zij kunnen daarbij, wanneer nodig, de hulp van derden inroepen. Ook hier geldt dat melding of aangifte gedaan kan worden bij de politie in gevallen waarin het pesten mogelijk strafbare vormen aanneemt.

Vraag 7

Wat gebeurt er met meldingen van online pesten die gedaan worden bij de politie of een andere instantie? Kunt u de Kamer een historisch overzicht geven hoeveel meldingen en aangiften van cyberpesten de afgelopen vijf jaar zijn gedaan en hoeveel van deze meldingen en aangiften hebben geleid tot nader onderzoek, strafrechtelijke vervolging of anderszins vervolgstappen? Zo nee, waarom niet?

Als bij cyberpesten sprake is van een strafbaar feit neemt de politie daar aangifte van op. Meldingen van cyberpesten worden per geval bekeken op feiten – inclusief eventueel aanwezig online bewijsmateriaal – en context. Politieagenten beschikken over een handreiking cyberpesten, die is opgenomen in het politieonderwijs. Waar mogelijk adviseert de politie de betrokkenen om de problematiek eerst in de eigen context, bijvoorbeeld met behulp van school, op te lossen.
Meldingen, aangiften en afdoeningen van online pesten worden niet onder die noemer geregistreerd in de systemen van de politie, respectievelijk het openbaar ministerie. Daardoor is het niet mogelijk een cijfermatig overzicht te geven. Wel kan op basis van de politiesystemen worden gezegd dat het aantal gevallen waarin mogelijk sprake is van cyberpesten lijkt toe te nemen. Het is niet bekend of dit komt doordat het aantal incidenten stijgt, of doordat de politie zich meer bewust wordt van dit fenomeen.

Vraag 8

Onder welk(e) artikel(en) uit het Wetboek van Strafrecht valt cyberpesten? Bent u van mening dat hiermee het probleem van cyberpesten effectief kan worden aangepakt?

Pesten als zodanig is niet strafbaar. Pesten kan wel gepaard gaan met strafbaargestelde gedragingen, zoals belediging, bedreiging of belaging (artikelen 261, 262, 266, 284, 285 en 285b Wetboek van Strafrecht).
Ik verwijs verder naar het antwoord op vraag vier.

Vraag 1

Kent u het bericht «Amnesty beschuldigt leger Egypte»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de Kopten in Egypte vogelvrij zijn doordat het leger onder de interim--regering passief stond toe te kijken hoe Koptische christenen zwaar mishandeld en zelfs vermoord werden?

Waar Egypte in de afgelopen jaren een voortdurende spanning heeft gekend tussen moslims en christenen, is deze spanning sinds de machtswisseling verder toegenomen. Het staat vast dat individuele Egyptenaren deze onrust hebben aangegrepen om geweld te plegen tegen christenen. Het kan niet met zekerheid gesteld worden dat sprake is van georganiseerd geweld door politieke bewegingen. Van een georganiseerde religieuze zuivering is geen sprake. Er is op dit moment geen eenduidige en betrouwbare informatie beschikbaar over aantallen slachtoffers en over aantallen kerken die vernield zijn.
Het is betreurenswaardig dat de Egyptische veiligheidssector het geweld tegen christenen onvoldoende voorkomt. Legereenheden zijn niet altijd in de buurt en lokale overheden handelen soms weinig doortastend ten behoeve van de bescherming van de koptische gemeenschap. De interim-regering heeft haar intenties om de koptische minderheid te beschermen duidelijk uitgesproken, maar is in de huidige instabiele situatie niet consequent in staat gebleken noodzakelijke verbeteringen in de wijze van opereren van lokale autoriteiten door te voeren.
Desalniettemin bevestigde de koptische paus Tawadros II op 17 augustus jl. in een publieke verklaring zijn steun aan leger, politie en de interim-regering. Hij blijft vertrouwen op hun vermogen de nationale eenheid te bewaren en samen met zijn geloofsgemeenschap dit geweld te beteugelen.

Vraag 3

Bent u bereid de huidige machthebbers in Egypte aan te spreken op de discriminerende houding van de Egyptische autoriteiten jegens de Kopten, die volgens Amnesty International onveranderd is gebleven na de val van Mubarak en de regeerperiode van de Moslimbroederschap?

Het kabinet is bezorgd over de positie van religieuze minderheden in Egypte en veroordeelt iedere vorm van sektarisch geweld. In gesprekken op 7 augustus jl. met president Mansour, premier Beblawi en andere politieke leiders heb ik aangedrongen op een democratisch en inclusief transitieproces, met respect voor rechtsstatelijke principes en mensenrechten.
Ook de EU vraagt consequent aandacht voor de positie van minderheden. EU Hoge Vertegenwoordiger Catherine Ashton heeft het recente geweld, en de aanvallen op kerken in het bijzonder, veroordeeld in een verklaring op 14 augustus jl. Op 21 augustus is de situatie in Egypte besproken in de Raad Buitenlandse Zaken. Tijdens die bijeenkomst is ook de situatie van de kopten aan de orde gekomen en zijn de zorgen van de EU neergelegd in de Raadsconclusies.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het feit dat de huizen van meer dan 100 christelijke gezinnen zijn aangevallen, waarbij het moslimgeweld een onwerkelijk lange periode van 18 uur ongehinderd doorgang kon vinden, terwijl door de Kopten op alle mogelijke manieren contact is opgenomen met de hulpdiensten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid de nieuwe Egyptische machthebbers erop aan te spreken dat het realiseren van een democratische rechtstaat ook vereist dat christenen actief beschermd moeten worden door de overheid?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Hoeveel Somaliërs zijn er gedwongen uitgezet sinds het ambtsbericht van 30 november 2012?

Er zijn sinds de beleidswijziging die volgde op dit ambtsbericht, tot op heden, enkele personen1 gedwongen naar Somalië teruggekeerd, maar deze personen zijn aan de grens geweigerd door de grensbewaking vanwege een ontstane twijfel omtrent de nationaliteit. Deze personen hebben eerder in Nederland te kennen gegeven uit Somalië afkomstig te zijn en er waren geen aanwijzingen dat dit anders zou zijn.

Vraag 2

Wat is het effect tot op heden voor de mate waarin mensen vrijwillig willen terugkeren? Kunt u dit onderbouwen met cijfers?

In 2012 zijn er circa 10 vreemdelingen vrijwillig teruggekeerd naar Somalië en in 2013 zijn er tot en met juni circa 20 vreemdelingen vrijwillig teruggekeerd2. Uit het laatste ambtsbericht Somalië kan afgeleid worden dat er sprake is van een verbeterde situatie in met name Mogadishu. Hierdoor is gedwongen terugkeer naar Somalië weer mogelijk, waardoor vreemdelingen mogelijk eerder geneigd zijn vrijwillige terugkeer ter hand te nemen.

Vraag 3

Welke afspraken zijn er met Somalië gemaakt? Wordt ook gebruik gemaakt van uitzetdelegaties, zoals bij Guinee?

Met de federale autoriteiten van Somalië is de afspraak gemaakt dat ongeveer vier weken voor gedwongen vertrek een kennisgeving aan de autoriteiten van Somalië wordt gegeven. Als binnen twee weken geen negatief bericht van de autoriteiten wordt ontvangen, kan de vlucht worden geboekt. Voor het reizen naar Somalië wordt volgens gemaakte afspraken met de federale autoriteiten gebruik gemaakt van een EU-staat. Er is geen sprake van taskforces, zover hiermee bedoeld wordt delegaties die vanuit Somalië naar Nederland komen.

Vraag 4

Hoeveel Somaliërs bevinden zich op dit moment in vreemdelingendetentie? Is de gemiddelde verblijfsduur in detentie toegenomen sinds het nieuwe ambtsbericht?

Vraag 5

Hoeveel «interim-measures» zijn er inmiddels afgegeven door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens naar aanleiding van pogingen om Somaliërs uit te zetten? Welke consequenties heeft dit? Ziet u hierin reden om het beleid ten aanzien van Somalië te wijzigen?

Sinds 30 november 2012 is in 13 aanhangige zaken door het EHRM een niet nader gemotiveerde voorlopige maatregel (interim measure) op basis van Regel 39 van het Procesreglement van het Hof opgelegd (stand van zaken op 29 juli 2013). Hierbij merk ik nog het volgende op. De regering wordt niet op de hoogte gesteld als een klager het Hof heeft verzocht om oplegging van een voorlopige maatregel, maar dit verzoek is afgewezen. Ik kan u derhalve geen cijfers verstrekken over de afgewezen verzoeken tot oplegging van een voorlopige maatregel. Wel kan ik u melden dat het Hof niet in alle aan de regering gecommuniceerde klachten tevens een voorlopige maatregel oplegt. Daarnaast werd in de genoemde periode in één zaak het verzoek tot oplegging van een voorlopige maatregel ingetrokken nadat bleek dat de vreemdeling vrijwillig terug wenste te keren naar Somaliland en om die reden in contact was getreden met het IOM (Internationale Organisatie voor Migratie).
Het gegeven dat het Hof in een aantal zaken een voorlopige maatregel heeft opgelegd heeft tot gevolg dat de betreffende vreemdelingen gedurende hun procedure voor het EHRM niet zullen worden uitgezet, de vreemdelingenbewaring – voor zover daarvan sprake is – wordt opgeheven en dat aan hen in beginsel opvang wordt verleend. De toewijzing van een – niet gemotiveerde – voorlopige maatregel heeft geen gevolgen voor het staande beleid. De maatregel geeft immers geen inhoudelijk oordeel over de merites van de zaak, maar schort uitzettingshandelingen op totdat het Hof zich heeft kunnen buigen over de merites van de zaak. Voorlopige maatregelen zijn dus tijdelijke bevriezingsmaatregelen en geen «uitspraken» van het Hof.
Mocht het zo zijn dat een bodemuitspraak van het EHRM mij noodzaakt mijn beleid te herzien, dan zal ik hier uiteraard uitvoering aan geven. Het is overigens nog niet bekend wanneer een Hofuitspraak te verwachten is.

Vraag 6

Hoe verloopt de pilot door het EASO (European Asylum Support Office) over het verzamelen en delen van reeds beschikbare landeninformatie voor Somalië? Zal dit resulteren in een Europees ambtsbericht? Zo ja, per wanneer?

Het doel van de pilot is een efficiëntere verspreiding en uitwisseling van reeds aanwezige landeninformatie onder alle lidstaten. Op 5 en 6 september 2013 vindt de eerste EASO- bijeenkomst van de Somalië-werkgroep plaats op Malta. Deelnemers zijn Country of Origin (COI)-specialisten van immigratiediensten van verschillende EU-lidstaten, waaronder Nederland. Het is nog niet bekend of de samenwerking zal resulteren in een Europees ambtsbericht.

Vraag 7

Heeft u kennisgenomen van het standpunt van Amnesty International dat terugkeer naar Zuid- en Centraal-Somalië in strijd is met het internationale recht?1 Wat is uw reactie hierop?

Dit standpunt van Amnesty International deel ik niet. Asielaanvragen van alle Somaliërs worden individueel beoordeeld en hierbij wordt de veiligheidssituatie in het land in aanmerking genomen. Pas na deze beoordeling is terugkeer van de asielzoeker aan de orde, als is vastgesteld dat geen asielbescherming nodig is.
In mijn brief aan uw Kamer5 en in eerdere antwoorden op Kamervragen6 over de wijzigingen in het asielbeleid ten aanzien van Somalië heb ik aangegeven dat de herwaardering van de situatie in Mogadishu – die niet langer wordt gekwalificeerd als situatie als beschreven in artikel 15c van de Kwalificatierichtlijn – met zich meebrengt dat de belemmeringen voor gedwongen terugkeer naar alle delen van Somalië zijn weggenomen. Ik heb daarom aangegeven dat ik gedwongen terugkeer naar Somalië, met de nodige zorg, weer ter hand ga nemen. Ten aanzien van Zuid- en Centraal-Somalië (buiten Mogadishu) is er geen sprake van een situatie waarin een ieder gevaar loopt louter door zijn aanwezigheid aldaar. In individuele gevallen kan er sprake zijn van een 3 EVRM-risico, zoals wanneer iemand zich niet kan handhaven onder Al-Shabaab en terug moet keren naar of door een gebied dat onder hun controle staat, of als er sprake is van «verwestersing». Ook hierover heb ik u eerder geïnformeerd en mijn beleid is in overeenstemming met het oordeel van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in de uitspraak inzake Sufi en Elmi7.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de berichtgeving van RTL Nieuws over het feit dat het mogelijk lijkt om subsidie voor zonnepanelen te krijgen zonder een betalingsbewijs te moeten overhandigen?1

In de berichtgeving van RTL Nieuws wordt gemeld dat met behulp van een offerte een subsidie kan worden verkregen. Deze bewering is niet juist. Een offerte is niet voldoende voor het verkrijgen van subsidie. Ik heb u per brief op 8 juni 2012 geïnformeerd over de uitvoering van de subsidieregeling2. Een aanvrager moet als bijlage een getekende koopovereenkomst toevoegen aan de aanvraag. Om te voorkomen dat consumenten ongewenst zouden vast komen te zitten aan een overeenkomst, terwijl zij niet meer in aanmerking komen voor subsidie door overtekening van het subsidiebudget, is in de brief van 8 juni 2012 consumenten en leveranciers met klem geadviseerd om hiervoor een ontbindende voorwaarde in de aankoopovereenkomst op te nemen. Daarom is er voor gekozen om op het moment van de subsidieaanvraag geen betalingsbewijs te vragen. Wel kan AgentschapNL achteraf het betaalbewijs opvragen voor de eindcontrole.

Vraag 2

Klopt het dat er door de expliciete keuze voor een «high trust» systeem slechts steekproefsgewijs gecontroleerd is op subsidieaanvragen voor zonnepanelen?2

Voor de uitvoering van de regeling volg ik het high trust principe, zoals dat is vastgelegd in het rijksbrede uniform subsidiekader (RUS). Volgens het subsidiekader voldoet de subsidieregeling aan de criteria van de eenvoudigste subsidievariant. Het RUS is gericht op minimalisering van de administratieve lasten voor burger en overheid.
Dit betekent dat elke aanvraag in het eLoket van AgentschapNL automatisch wordt gecontroleerd op juistheid van rekeningnummers, dubbele subsidieaanvragen, onjuiste of dubbele adressen en de aanwezigheid van de bijlage (de getekende koopovereenkomst). Vervolgens wordt de subsidie verleend en het voorschot betaald. Na ontvangst van de subsidiebeschikking heeft de aanvrager zes maanden de tijd om de zonnepanelen te plaatsen. Steekproefsgewijs controleert AgentschapNL de ingediende subsidieaanvragen en de getekende koopovereenkomsten op inhoud.

Vraag 3

Kunt u aangeven bij hoeveel subsidieontvangers door AgentschapNL de aanvraag is gecontroleerd door een betalingsbewijs op te vragen of door de geplaatste zonnepanelen ter plekke te inspecteren?

Momenteel zijn 224 steekproeven uitgevoerd door een betalingsbewijs op te vragen. In geen van deze gevallen is geconstateerd dat subsidie onterecht is uitbetaald.

Vraag 4

Worden andere subsidieregelingen voor zonnepanelen, zoals de recent opengestelde regeling voor het plaatsen van zonnepanelen en verwijderen van asbestdaken van boerenbedrijven, op dezelfde wijze uitgevoerd en gecontroleerd?3

AgentschapNL voert diverse subsidie- en fiscale regelingen uit. De belangrijkste regelingen voor (grootschalige) zonne-energie zijn de EIA en de SDE+ regeling. Bij beide regelingen wordt het high trust principe toegepast. De regelingen worden op verschillende wijzen uitgevoerd en gecontroleerd.
In de EIA-regeling wordt op basis van een risicoanalyse gecontroleerd. Daar waar veel risico wordt gelopen, wordt strenger gecontroleerd. In aantallen wordt minimaal 30% gecontroleerd. Wanneer men kijkt naar investeringsbedragen wordt meer dan 90% gecontroleerd.
De SDE+ regeling is een exploitatiesubsidie. Dat betekent dat een producent alleen subsidie ontvangt over de geproduceerde kilowatturen. Het uitbetalen van de subsidie voor duurzame elektriciteit gaat op basis van de productiegegevens die worden vermeld op de Garanties van Oorsprong, die door CertiQ worden uitgegeven.
Ook bij de medeoverheden lopen diverse subsidieregelingen voor zowel zonnepanelen als het verwijderen van asbestdaken van boerenbedrijven. Ik heb geen inzicht in hoe al deze regelingen worden uitgevoerd en gecontroleerd.

Vraag 5

Hoe gaat u in kaart brengen of het geld dat in 2012 en 2013 voor de subsidieregeling zonnepanelen vrijgemaakt is goed is besteed en bent u bereid de uitgevoerde regeling te evalueren?

Direct na presentatie van het Lenteakkoord door betrokken partijen is door de sector kritisch gereageerd op de regeling voor zonnepanelen. Consumenten gingen namelijk de aankoop van zonnepanelen uitstellen tot het moment van openstellen van de regeling, terwijl de markt voor zonnepanelen volgens de sector al goed functioneerde. De PvdA-fractie heeft tijdens het debat over het deelakkoord op 16 oktober 2012 kritische opmerkingen gemaakt over deze zonnepanelenregeling. En tijdens de plenaire behandeling in de Tweede Kamer van het wetsvoorstel opslag duurzame energie op 28 november 2012 zijn door de VVD-fractie vraagtekens gezet bij de effectiviteit van de regeling en is geopperd om de gelden een andere bestemming te geven. Ik heb goed naar de kritiek geluisterd, maar in de Kamer bleek geen meerderheid voor alternatieve aanwending van de middelen, waarop ik geen andere conclusie kon trekken dan de afspraak uit het Lenteakkoord na te komen.
Inmiddels is het plafond van het subsidiebudget van € 50.882.000,– bereikt. Aangezien het kabinet geen intenties heeft om een vervolg te geven aan deze regeling uit het Lenteakkoord, zie ik geen meerwaarde in een evaluatie.

Vraag 6

Welke kansen ziet u voor zonne-energie voor de Nederlandse economie, gelet op het recent bereikte compromis in het geschil over de invoer van zonnepanelen uit China? Onderschrijft u het perspectief dat in 2020 het aantal banen in deze sector kan doorgroeien van 1.500 tot 10.000, zoals geschetst in het Nationaal Actieplan Zonnestroom door KEMA en andere Nederlandse bedrijven?4

Het is lastig in te schatten in hoeverre het aantal banen in deze sector gaat groeien. Dit hangt af van de reactie van de markt op het recent bereikte compromis in het geschil over de invoer van zonnepanelen uit China.
Nederland stemt in met het bereikte compromis in het geschil over de invoer van zonnepanelen uit China. Het liefst zouden we helemaal geen maatregelen zien die de handel in zonnepanelen belemmeren, maar dat was in deze fase van de antidumping zaak niet aan de orde. Met de forse ambities van Europa om de energiehuishouding te verduurzamen is het geen goed signaal dat de prijzen van zonnepanelen kunstmatig hoger worden gehouden. Het alternatief van een heffing van 47% zou echter veel grotere negatieve gevolgen hebben, ook voor de werkgelegenheid. De Europese Commissie zal de minimumimportprijs voor zonnepanelen uit China indexeren, zodat er een relatie blijft met prijsontwikkelingen op internationale markten.
Hoe dan ook blijft het kabinet inzetten op het benutten van kansen voor de Nederlandse economie. De kansen liggen zowel in de installatiebranche als ook bij bedrijven, die zich met technologische ontwikkeling, systeemintegratie en/of productie van machines en zonnepanelen bezighouden.

Vraag 1

Kent u het bericht «Erdogan zet grof geschut in bij heksenjacht»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat journalisten en vreedzame demonstranten gevangen worden genomen, puur vanwege het feit dat deze personen een dissidente mening hebben? Hoe beoordeelt u deze gang van zaken?

Er is sprake van ruim 3.600 aanhoudingen, waarbij geldt dat het overgrote deel binnen 48 uur weer worden vrijgelaten. Voorts is er sprake van dat rond de 160 demonstranten zijn gearresteerd op instructie van de officier van justitie.

Vraag 3

Deelt u de mening dat café-eigenaren en dokters die demonstranten tegen de barbaarse handelwijze van de Turkse politie probeerden te beschermen juist een pluim verdienen, in plaats van op Bahreinse wijze te worden afgevoerd en opgesloten?

Artsen en zorgverleners moeten niet belemmerd worden bij het uitoefenen van hun zorgverlenende taak. Dit onderwerp heeft mijn aandacht, zoals ik uw Kamer heb beloofd tijdens het Algemeen Overleg over Turkije van 25 juni.

Vraag 4

Kunt u een cijferoverzicht en uw kwalificatie geven van het aantal journalisten, studenten, betogers, organisatoren, architecten en dokters die recent door Erdogan’s regime gevangen zijn genomen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u er voorts van op de hoogte dat de door Erdogan georkestreerde islamisering nu zover toeslaat, dat de autoriteiten manieren zoeken om moedermelk van niet-moslima’s te weren bij de moedermelkbank en de Turkse Rode Halve Maan zgn. halal-donorbloed gaat produceren?2

De recente gebeurtenissen in Turkije weerspiegelen de grote uitdagingen die resteren op het gebied van de rechtsstatelijkheid. De recente onrust vindt verder zijn oorsprong in wat seculiere delen van de Turkse samenleving ervaren als een aantasting van de persoonlijke levenssfeer en zien als pogingen van de regering tot islamisering van de samenleving. Hierbij past de kanttekening dat in Turkije nog altijd sprake is van scheiding van kerk en staat.
In reactie op de recente gebeurtenissen kiest het kabinet, zoals uiteengezet in mijn brief van 25 juni, voor een geloofwaardig toetredingsproces dat vasthoudt aan strenge toetredingsvoorwaarden. Deze benadering biedt de beste gelegenheid Turkije kritisch aan te spreken en aan te sporen verdere hervormingen van de rechtsstaat door te voeren.
Een intensieve samenwerking en goede betrekkingen tussen Nederland en Turkije maken een constructieve dialoog over hervormingen mogelijk. De economische relatie vormt een onderdeel van die samenwerking en goede betrekkingen tussen onze landen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat Erdogan zich heeft ontpopt als eenzelfde islamitische leider met anti-democratische trekken als ex-president Morsi van Egypte? Zo nee, hoe verklaart u dan deze heksenjacht en uitsluiting van niet-moslims?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het -nadat de regering eerst al de gelegenheid voorbij heeft laten gaan om na het brute politiegeweld Erdogan publiekelijk daarover aan te spreken- absoluut een fout signaal afgeeft als een Nederlandse minister onder de huidige omstandigheden ook nog eens een economische missie naar Turkije gaat leiden? Zo nee, waarom niet?3

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Zo ja, bent u bereid die missie, die gepland staat voor september/oktober 2013 o.l.v. de minister van Buitenlandse Handel te annuleren en in plaats daarvan uw afkeuring over Erdogan’s islamitische heksenjacht over te brengen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Forse kritiek VEH op winstmarges hypotheken»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw visie op het gegeven dat de winst die banken maken op hypotheekrentes inmiddels «historisch hoog» is, terwijl de rente waartegen banken zelf krediet lenen nog steeds daalt?

Zie beantwoording van de vragen 2 en 3 van het lid Monasch (PvdA) aan de ministers van Financiën en voor Wonen en Rijksdienst over het rentebesluit van de ECB (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 2981).

Vraag 3

Wat gaat u doen om het door Brussel opgelegde prijsleiderschapsverbod, dat één van de belangrijkste oorzaken is van het gebrek aan concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt, aan te pakken?

Bij de goedkeuring van de staatssteun aan Nederlandse financiële instellingen heeft de Europese Commissie besloten een prijsleiderschapsverbod op te leggen aan ING, ABN Amro en Aegon. Een prijsleiderschapsverbod dient te voorkomen dat oneigenlijk voordeel wordt behaald als gevolg van staatssteun en dat daarmee de markt wordt verstoord. Een nadeel van een prijsleiderschapsbeperking is dat de concurrentie kan worden beperkt.2
Zoals eerder met de Kamer gedeeld is de prijsleiderschapsbeperking van ING meegenomen in de onderhandelingen met de Europese Commissie over aanpassing van het herstructureringsplan van ING. Onderdeel van het akkoord met de Commissie is de afspraak dat de prijsleiderschapsbeperkingen voor ING op de Nederlandse markt worden beëindigd. De Commissie en de Staat waren het eens dat dit ten goede zou kunnen komen aan de prijsconcurrentie op de Nederlandse markt. Het prijsleiderschapsverbod voor ING op de Nederlandse markt liep op 16 november 2012 ten einde. Het prijsleiderschapsverbod voor AEGON liep op 15 juni 2011 ten einde.
Derhalve geldt alleen voor ABN Amro nog een prijsleiderschapsverbod. Zoals ik heb aangegeven in de beantwoording van Kamervragen van de leden Van Klaveren en Fritsma (beiden PVV) neem ik het concurrentieaspect van het prijsleiderschapsverbod mee in de lopende gesprekken met de Europese Commissie over ondermeer de herstructurering van SNS REAAL.3

Vraag 4

Bent u nu eindelijk van plan maatregelen te treffen om de hypotheekrente in Nederland verlaagd te krijgen? Zo ja, welke? Zo neen, waarom niet?

Zie beantwoording van de vragen 2 en 3 van het lid Monasch (PvdA) aan de ministers van Financiën en voor Wonen en Rijksdienst over het rentebesluit van de ECB.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het persbericht van het asbestverwijderingsbedrijf ASB over het luiden van de noodklok over misstanden in de asbestbranche?1

Ik heb kennis genomen van het persbericht van het asbestverwijderingsbedrijf ASB. In een eerder schrijven aan uw Kamer heb ik aangegeven dat de asbestsector een sector is waarin op het terrein van gezond en veilig werken nog veel te verbeteren valt. In de afgelopen periode is hieraan intensief gewerkt door mijn ministerie, in samenwerking met de betrokken partijen en door intensieve handhaving en toezicht door de Inspectie SZW. Ondermeer is de sanctionering door de Inspectie SZW verzwaard en is het aantal inspecteurs uitgebreid. De algehele conclusie dat controle op de branche volledig naar de overheid moet worden teruggebracht, onderschrijf ik niet en past ook niet in de visie van het certificatiestelsel waarbinnen een branche haar eigen verantwoordelijkheid op moet pakken. Bij concrete aanwijzingen van malversaties, van belangen-verstrengeling en van het bewust omzeilen of overtreden van regelgeving wordt door de Inspectie SZW opgetreden. Dit intensieve toezicht zet ik voort. Feitelijke signalen zoals van deskundigen neem ik bijzonder serieus en worden bij het toezicht betrokken. Om belangenverstrengeling effectief te bestrijden is een goede mix nodig van formele regelgeving en een daadkrachtige uitvoering binnen de branche. Hierbij moet gestreefd worden naar een juiste balans tussen het stellen van formele regels in de certificatieschema’s en het formuleren van normen waarbij de uitvoering haar verantwoordelijkheid oppakt. Dit streven zet ik voort, in samenwerking met de betrokken partijen in de branche.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de uitspraak van de directeur van het asbestverwijderingsbedrijf ASB over de vanzelfsprekendheid van belangenverstrengeling in de asbestbranche?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de uitspraak van onafhankelijk adviseur Wallet over de kwaliteit van de asbestlaboratoria?

Het inventariseren en verwijderen van asbest mag in Nederland enkel gebeuren door gecertificeerde bedrijven. Bedrijven kunnen een certificaat aanvragen wanneer zij voldoen aan voorwaarden die zijn vastgelegd in certificatieschema’s. Het ministerie van SZW is verantwoordelijk voor dit systeem. Het ministerie wijst zogenoemde Certificerende en Keurende Instellingen (CKI’s) aan om certificaten af te geven. Onderdeel van de aanwijzingsprocedure is een beoordeling door de Raad van Accreditatie (RvA) van ondermeer de onafhankelijkheid en deskundigheid van de instelling die certificaten wil afgeven.
Het uitvoeren van testen in het kader van eindcontroles/metingen mag alleen gedaan worden door asbestlaboratoria die daarvoor door de RvA geaccrediteerd zijn. De controle van deze laboratoria door middel van accreditatie is geen onderdeel van het certificatiestelsel, maar hoort bij de ZBO-taak die de RvA uitvoert op basis van de Wet aanwijzing nationale accreditatie-instantie.
In 2012 heeft de Inspectie SZW in totaal vier maal een melding gedaan bij de RvA over de werkwijze van een laboratorium in relatie tot een eindmeting/vrijgave van een saneringswerk. De Inspectie zal in 2014 gerichte inspecties uitvoeren op de wijze waarop bij eindmetingen/vrijgaven door laboratoria worden uitgevoerd. De Inspectie SZW is, mede op basis van diverse signalen en eigen waarnemingen vanuit de inspectie-uitvoering, voornemens zich hierover een onderbouwd oordeel te vormen. Daarbij zoekt de Inspectie samenwerking met de RvA en met betrokken stakeholders.
De branchevereniging voor geaccrediteerde laboratoria in Nederland, Fenelab, werkt aan verbetering van opleidingen, onder meer door aanscherping van vakinhoudelijke eindcriteria. Daarnaast geldt de NEN2990 norm, waarin criteria zijn opgenomen over eindcontrole en oplevering na een asbestsanering.
Een wettelijke verwijzing naar de meest recente versie hiervan wordt binnenkort gepubliceerd in het certificatieschema voor asbestverwijdering SC-530.
Voor wat betreft belangenverstrengeling tussen asbestverwijderingbedrijven en -laboratoria, moet worden opgemerkt dat samenwerking op zich niet uitgesloten is. Maar het wordt problematisch wanneer bij een asbestlaboratorium een te grote afhankelijkheid (van opdrachtgevers) ontstaat. Het is aan de laboratoria en de opdrachtgevers om hierbij de grenzen van het certificatieschema in acht te nemen.

Vraag 4

Kunt u een overzicht geven van de resultaten van kwaliteitscontroles op de asbestlaboratoria? Worden daarbij ook de monsters opnieuw beoordeeld? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat zijn de resultaten?

De regelgeving rondom accreditatie verplicht de laboratoria niet om de gegevens aan te leveren aan de RvA. Wel zijn de geaccrediteerde asbestlaboratoria verplicht deel te nemen in zogenaamde ringonderzoeken, daarbij worden monsters door meerdere laboratoria geanalyseerd waarna de resultaten worden vergeleken.
In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat het asbestsaneerders vrij staat om een laboratorium te kiezen ten behoeve van het verrichten van de eindmeting/vrijgave van de saneringswerkzaamheden. Het is niet te zeggen hoe vaak asbestverwijderaars wisselen van laboratoria. Wel geldt in het certificatieschema SC530 en in het bijzonder in artikel 7.16.3 dat bij een negatieve eindbeoordeling door de saneerder niet kan worden uitgeweken naar een ander laboratorium.

Vraag 5

Kunt u een overzicht geven van de relaties tussen asbestverwijderaars en de laboratoria die de monsters onderzoeken? Hoe vaak wisselen de verwijderaars van laboratorium? Is er een relatie met de antwoorden op vraag 3?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de uitspraken van de TNO-medewerker?

Het is lastig om de uitspraken te beoordelen, gegeven het ontbreken van concrete informatie. Mijn ambtenaren zijn met TNO en overige betrokken partijen in gesprek over de constateringen en bespreken met hen de mogelijke verbeteringen. Uit inspectierapportages blijkt dat nog veel moet worden verbeterd binnen de branche.

Vraag 7

Erkent u dat belangenverstrengeling in de asbestbranche schadelijk is voor de gezondheid van werknemers, voor de omgeving en voor de kosten die opdrachtgevers moeten maken voor asbestverwijdering? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u belangenverstrengeling voorkomen?

Elke belemmering voor een goed werkend stelsel is schadelijk, niet alleen voor de gezondheid van werknemers, maar ook voor de geloofwaardigheid van een goed functionerend stelsel en voor het vertrouwen in een sector. Voor een goede werking van het gecertificeerde stelsel in de asbestverwijdering is het belangrijk dat alle partijen in de asbestketen hun verantwoordelijkheid nemen. Dit geldt zowel voor de opdrachtgever van een saneringswerk, het inventarisatiebureau, het saneringsbedrijf, het geaccrediteerde laboratorium als ook voor de CKI’s. Voor een beeld van de arbeidsomstandigheden in de gecertificeerde asbestsector wijs ik u op de recent door mij aan uw Kamer aangeboden rapporten van de Inspectie SZW en mijn aanbiedingsbrief (25 834, nr. 79). Daaruit blijkt dat op het gebied van de gecertificeerde bedrijven op het terrein van asbestsanering nog veel verbeteringen nodig zijn. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een onderzoek naar certificering en sanctionering door CKI’s in de asbestsector. De resultaten van dit onderzoek stuur ik zo spoedig mogelijk aan uw Kamer.

Vraag 1

Bent u bekend met de organisatie «Dutch International Guarantees for Housing» (DIGH)? Klopt het dat DIGH specifiek zorgt voor woningenbouw in ontwikkelingslanden en dat Nederlandse woningcorporaties garant staan voor DIGH-leningen? Wat is de omvang van alle nog lopende leningen, welke looptijd kennen deze leningen en voor hoeveel euro staan woningcorporaties in totaal garant en om welke woningcorporaties gaat het op dit moment?

De eerste twee vragen kunnen bevestigend worden beantwoord. De omvang van alle nog lopende leningen bedraagt eind 2012 € 59 miljoen. De toename van dit volume is inmiddels tot stilstand gekomen. De leningen hebben een variabele looptijd van tussen de 20 en 30 jaar. Op dit moment doen 43 corporaties mee. In bijlage bij deze brief is een overzicht van deze corporaties opgenomen.

Vraag 2

Aangezien woningcorporaties weer geborgd worden door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), dat op haar beurt weer geborgd wordt door de Rijksoverheid en gemeenten, deelt u de analyse dat in feite de Nederlandse overheid garant staat voor de DIGH-leningen en dus zorgt voor woningenbouw in ontwikkelingslanden?

De analyse klopt niet helemaal. De werkwijze is, dat het DIGH leningen bij Nederlandse banken afsluit ten behoeve van bepaalde buitenlandse projecten en deze leningen doorspeelt naar de lokale buitenlandse investeerders.
Woningcorporaties staan garant voor betaling van rente en aflossing van de lening van het DIGH aan de bank. Woningcorporaties verstrekken dus niet zelf de lening en voor die garantstelling hoeven woningcorporaties geen leningen met WSW-borging aan te trekken. Het WSW staat overigens ook alleen borg voor leningen ten behoeve van de sociale woningbouw in Nederland. De woningcorporaties staan dus garant met hun eigen vermogen. Daarom is het verstrekken van garanties alleen toegestaan aan woningcorporaties die behoren tot de zogeheten A-categorie. Dit is de door het Centraal Fonds Volkshuisvesting gehanteerde categorie voor financieel sterke woningcorporaties.

Vraag 3

Vallen de leningen en garantstellingen onder de formele ODA-criteria voor ontwikkelingssamenwerking, of komen deze nog eens bovenop het huidige budget voor ontwikkelingssamenwerking?

De woningcorporaties zijn private instellingen die garant staan voor de genoemde leningen. Deze vallen niet onder de formele ODA-criteria en maken geen onderdeel uit van het kabinetsbeleid voor ontwikkelingssamenwerking.

Vraag 4

Komen de doelstellingen van de leningen en garantstellingen overeen met de doelstellingen van de nota «Wat de wereld verdient» waarin het handels- en ontwikkelingssamenenwerkingsbeleid voor de komende jaren staat beschreven?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Worden momenteel nog leningen voor woningbouw in ontwikkelingslanden met impliciete overheidsgaranties verstrekt? Zo ja, hoe verhoudt dit zich tot begrotingsregel 25 waarin het «nee, tenzij beleid» ten aanzien van garanties is opgenomen?

Sinds medio 2012 worden er door heroriëntatie op prioriteiten bij corporaties geen garanties afgegeven en worden er door DIGH geen nieuwe leningen aangegaan.
De overheid staat, zoals eerder uiteengezet, niet direct garant voor de lening. Regelgeving inzake directe overheidsgaranties is derhalve niet van toepassing.

Vraag 6

Zijn de garanties voor DIGH-leningen onderworpen aan een voor alle garantieregelingen geldende periodieke toetsing op nut en noodzaak?

Er is binnen de regelgeving van het ministerie van BZK geen specifieke toets op nut en noodzaak. Ook hier geldt dat de regelgeving voor directe overheidsgaranties niet van toepassing is.

Vraag 7

Is conform het aangescherpte garantiebeleid voor de garantstellingen een (marktconforme) kostendekkende premie betaald door de eindgebruiker? Waaraan is deze premie ten goede gekomen?

De eindgebruiker is de lokale buitenlandse investeerder. Deze is een premie verschuldigd aan het DIGH dat hiermee haar werkapparaat en activiteiten bekostigt. Het DIGH beoordeelt onder meer projectaanvragen op haalbaarheid en financiële risico’s, voert financiële transacties uit, beoordeelt en monitort de projecten gedurende de looptijd van de leningen.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u de financiering van sociale woningbouwprojecten in ontwikkelingslanden, via DIGH-leningen door woningcorporaties in het licht van de voornemens in het Regeerakkoord over de kerntaken van woningcorporaties en de berichten in de medio over stopzetten van investeringsprojecten in Nederland door woningcorporaties? Bent u van mening dat dergelijke activiteiten niet tot de kerntaken van woningcorporaties dienen te behoren en dat woningcorporaties zich nu en in de toekomst alleen op de sociale woningbouw in Nederland dienen te richten?

Op basis van de huidige regelgeving passen deze activiteiten in het werkdomein van woningcorporaties. Ik constateer dat er sinds medio 2012 vanwege herprioritering door corporaties geen nieuwe garanties zijn afgegeven. Ik zal bij mijn voorstellen in het kader van de novelle bij de Herzieningswet, mede in het licht van de doelstelling van dit kabinet dat corporaties dienstbaar zijn aan het publieke belang in hun werkgebied, nader ingaan op de beperkingen die hieruit voortvloeien voor activiteiten van woningcorporaties ten behoeve van het buitenland.
1.
Ymere
Amsterdam
2.
Woonconcept
Meppel
3.
Woonstad Rotterdam (voorheen Nieuwe Unie)
Rotterdam
4.
Stadgenoot (voorheen AWV en Het Oosten)
Amsterdam
5.
Rochdale
Amsterdam
6.
De Alliantie
Huizen
7.
TBV Tilburg
Tilburg
8.
Woonbedrijf Ieder 1
Deventer
9.
Allee (voorheen Aramis en Singelveste)
Roosendaal
10.
Casade
Waalwijk
11.
Wonen Breburg
Tilburg
12.
Vivare
Arnhem
13.
De Key
Amsterdam
14.
Portaal Utrecht
Utrecht
15.
Bo-Ex
Utrecht
16.
SSH Utrecht
Utrecht
17.
GroenWest (voorheen Westhoek Wonen, Groenrand, SWW)
Woerden
18.
Wooncompagnie
Hoorn
19.
Parteon
Alkmaar
20.
Woonwaard Noord-Kennermerland
Alkmaar
21.
Delta Wonen
Zwolle
22.
WoCom
Someren
23.
De Woonplaats
Enschede
24.
Staedion
Den Haag
25.
Habion
Houten
26.
Woonbron
Rotterdam
27.
Eigen Haard (voorheen Woongroep Holland)
Amstelveen
28.
WEL
Ettenleur
29.
Elan Wonen
Haarlem
30.
Lefier
Hoogezand
31.
Woonpunt
Maastricht
32.
Destion
Gennep
33.
Havensteder
Rotterdam
34.
WBV Amerongen
Amerongen
35.
Omnivera
Hardinxveld-Giessendam
36.
SOR
Rotterdam
37.
De Sleutels
Leiden
38.
Ons Doel
Leiden
39.
SLS Wonen
Leiden
40.
Portaal Leiden
Leiden
41.
Accolade
Heerenveen
42.
Woonservice Drenthe
Westerbork
43.
Mitros
Utrecht

Vraag 1

Heeft u kennis genomen van het rapport van «Reporters without borders», waarin Turkije gedaald is tot plaats 154 op de wereldranglijst van persvrijheid (World Press Freedom Index 2013) en de grootste gevangenis ter wereld voor journalisten genoemd wordt?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u kennis genomen van de verklaring van zondag 21 juli jl. van de Unie van Turkse Journalisten (TGS), dat 22 journalisten ontslagen zijn en dat verder nog 37 journalisten gedwongen zijn hun ontslag te nemen, naar aanleiding van de protesten?

Ja.

Vraag 3

Hoeveel journalisten zitten er op dit moment in de gevangenis en kunt u dat vergelijken met het aantal journalisten dat in China of Iran in de gevangenis zit?

Volgens het «Committee to Protect Journalists» zit in Turkije momenteel het grootste aantal journalisten ter wereld gevangen. De ontwikkelingen op het gebied van persvrijheid onderstrepen de zorgen over de waarborging van grondrechten in Turkije, waaronder de vrijheid van meningsuiting en mediavrijheid. De ontwikkelingen op dit vlak tonen dat de vrijheid van meningsuiting en mediavrijheid beter verankerd dienen te worden.

Vraag 4

Hoeveel demonstranten zijn naar aanleiding van de demonstraties in Turkije opgepakt en hoeveel zitten er nog altijd in de gevangenis? Indien u het antwoord niet weet, wilt u dit dan via de Nederlandse en Europese diplomatieke kanalen achterhalen?

Er is sprake van ruim 3.600 aanhoudingen, waarbij geldt dat het overgrote deel binnen 48 uur weer worden vrijgelaten. Voorts is er sprake van dat rond de 160 demonstranten zijn gearresteerd op instructie van de officier van justitie. Er is voor zover bekend geen tenlastelegging op grond van de anti-terrorismewetgeving.

Vraag 5

Heeft u kennis genomen van het feit dat de minister van Europese zaken, Egemen Bagış, de demonstranten als terroristen ziet?

Ja.

Vraag 6

Hoeveel mensen, die demonstreerden of op de sociale media actief waren in de protesten, zitten vast onder de anti-terrorisme-wetgeving, waardoor ze heel lang zonder aanklacht vastgehouden kunnen worden? Wat vindt u van het feit dat anti-terrorismewetgeving gebruikt wordt tegen demonstranten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Hoeveel mensen zijn gedood, permanent gehandicapt en gewond geraakt? Hoeveel van deze mensen hebben excuses van de regering e/of overheid ontvangen en bij hoeveel van deze incidenten is iemand vervolgd en/of gestraft voor het veroorzaken van letsel?

Het dodental als gevolg ervan de demonstraties is opgelopen tot vijf. Er zijn rond de 180 zwaargewonden. Er zijn verder enkele duizenden lichtgewonden te betreuren. Er is door EU-lidstaten, het EP, de Raad van Europa en door HV Ashton en Commissaris Füle aangedrongen op gedegen onderzoek naar het gebruik van excessief geweld van politie tegen demonstranten. Er is nog geen helder beeld van de voortgang en/of uitkomsten van dergelijke onderzoeken, waaronder dat van de Turkse Nationale Ombudsman.

Vraag 8

Op 25 juni schreef2 u aan de Kamer dat minister Davutoğlu heeft aangegeven dat een onderzoek naar het gebruik van excessief geweld zal plaatsvinden. Hoe staat het met dat onderzoek? Bent u, of lady Ashton, geïnformeerd over de voortgang en/of de uitkomsten van dit onderzoek? Zo ja, kunt u die informatie met ons delen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 1

Onderschrijft u de strategische waarde van NUON in het kader van de Nederlandse economie en de realisatie van de doelstellingen van het energieakkoord?

Nuon, onderdeel van het Zweedse Vattenfall, is een belangrijke speler op de Nederlandse energiemarkt. 2,2 miljoen Nederlandse huishoudens betrekken elektriciteit van Nuon en 1,9 miljoen gas. Een adequate energievoorziening is van strategisch belang voor de Nederlandse economie. Het kabinet richt zich op een betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening. In mijn brief aan uw Kamer van 24 mei 20131 heb ik geschetst welke maatregelen ik neem om in regionaal en Europees verband de ontwikkeling van de Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt, een goed investeringsklimaat en de voorzienings- en leveringszekerheid blijvend te versterken.
Voor de realisatie van het Nationaal Energieakkoord is inspanning nodig van alle betrokken partijen, waaronder energieleveranciers zoals Nuon. Niet alleen zijn de partijen van belang voor het Energieakkoord, het Energieakkoord is ook van belang voor de partijen. Zoals aan uw Kamer bericht2 wordt er op dit moment gewerkt aan de uitwerking en doorrekening van een gebalanceerd pakket om te komen tot duurzame groei, een pakket dat zekerheid biedt voor investeerders, werkgelegenheid creëert, innovaties uitlokt en bijdraagt aan versterking van de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven.

Vraag 2

Bent u bereid om in het kader van het staatsdeelnemingenbeleid te onderzoeken wat de voor- en nadelen zijn van een staatsaandeel in, dan wel volledige overname van NUON?

Nee. Deelname van het Rijk in Nuon is niet aan de orde. Nederland heeft een geliberaliseerde markt voor de productie en levering van energie. De overheid zorgt daarbij voor passende randvoorwaarden en een goede marktordening. Daarnaast zijn in wet- en regelgeving de publieke belangen rondom de productie en levering van energie in Nederland, zoals de consumentenbescherming, goed verankerd. De ACM houdt hierop scherp toezicht. Dat marktpartijen risico’s afdekken door het aangaan van samenwerkingsverbanden en het aantrekken van investeringspartners is een normale marktaangelegenheid. Het feit dat Vattenfall nu op termijn op zoek is naar een investeringspartner voor haar activiteiten op het continentaal vlak is op zichzelf dan ook geen aanleiding voor staatsaandeelhouderschap. Los van voornoemde casus wijs ik er voor de volledigheid op dat de minister van Financiën uw Kamer binnenkort nader zal informeren over het staatsdeelnemingenbeleid.

Vraag 3

Wilt u uw antwoorden beargumenteren?

Zie antwoord vraag 2.