Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de aankondiging van de stresstest voor pensioenfondsen door de European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA) op 11 mei jongstleden?1

Ja.

Vraag 2

Op basis van welke Europese richtlijn of verordening of welke andere wettelijke basis is EIOPA geautoriseerd om deze stresstest bij pensioenfondsen uit te voeren?

In de Verordening voor de oprichting van EIOPA (nr. 1094/2010) wordt onder andere beschreven welke taken en bevoegdheden EIOPA heeft. Op basis van artikel 21 van deze verordening heeft EIOPA als onafhankelijk Europees toezichthouder de bevoegdheid om EU-brede stresstesten te initiëren en te coördineren om de veerkracht en het systeemrisico van financiële instellingen, waaronder pensioenfondsen, te beoordelen. Daarbij kan EIOPA indien nodig aanbevelingen geven aan de nationale toezichthouders om problemen aan te pakken die aan het licht komen bij een dergelijke stresstest. Het blijft daarmee dus de verantwoordelijkheid van nationale toezichthouders om in te grijpen indien dat noodzakelijk wordt geacht.

Vraag 3

Indien EIOPA de stresstest in opdracht van de European Systemic Risk Board (ESRB) uitvoert, kunt u dan precies aangeven, welke opdracht en welk mandaat EIOPA heeft, inclusief de opdracht van ESRB aan EIOPA?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Klopt het dat in het aangepast voorstel van de EU-Richtlijn betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorzieningen (IORP-richtlijn) de voorschriften van solvabiliteit geschrapt zijn en dat daarmee de noodzaak tot het maken van vergelijkingen van diverse regelingen, regimes en solvabiliteit in de diverse Europese landen ook onder de nieuwe richtlijn onnodig is?

In de huidige IORP-richtlijn (Richtlijn 2003/41/EG) staan enkele artikelen met algemene eisen ten aanzien van de solvabiliteit van pensioenfondsen, bijvoorbeeld ten aanzien van de technische voorzieningen en de financiering daarvan. Deze artikelen zijn destijds door Nederland geïmplementeerd middels het financieel toetsingskader voor pensioenfondsen. Het voorstel van de Europese Commissie ter herziening van de IORP-richtlijn betreft geen wijzigingen in deze artikelen. De artikelen van de richtlijn die betrekking hebben op de solvabiliteit van pensioenfondsen zullen dus niet gewijzigd worden met de herziening van de IORP-richtlijn.

Vraag 5

Wat is de rol van De Nederlandsche Bank (DNB) bij deze test? Kan DNB de uitkomsten inzien en gebruiken bij haar toezicht?

DNB is als lid van EIOPA betrokken bij de stresstest voor pensioenfondsen, zowel ten aanzien van het uitvoeren van de stresstest als ten aanzien van het trekken van conclusies uit de uitkomsten. Bij het uitvoeren van de stresstest heeft DNB een ondersteunende rol richting de deelnemende fondsen, in de zin dat fondsen hun technische vragen over de exercitie aan DNB kunnen voorleggen. DNB beantwoordt deze vragen, met het doel consistentie te stimuleren. De resultaten van de stresstest worden door fondsen bij DNB aangeleverd. DNB beoordeelt deze uitkomsten en stuurt ze door naar EIOPA. Bij de beoordeling door DNB zal onder meer gekeken worden of de uitkomsten in de lijn der verwachting liggen, gegeven wat DNB al weet van het betreffende fonds. DNB heeft ook zitting in de EIOPA werkgroep die de uitkomsten uit alle deelnemende lidstaten met elkaar vergelijkt en het afsluitende rapport opstelt.

Vraag 6

Wat kan de noodzaak zijn om een holistic balance sheet benadering te kiezen, nu ook de aangepaste IORP-2 richtlijn deze harmonisatie juist niet bevat? Wordt hier via de achterdeur iets ingevoerd, dat via de voordeur is tegengehouden?

In mei 2013 heeft toenmalig commissaris van de Europese Commissie Barnier aangegeven dat de solvabiliteitseisen geen onderdeel zijn van de huidige herziening van de richtlijn omdat volgens hem hier eerst nader onderzoek naar nodig is. Als onafhankelijke instelling heeft EIOPA het mandaat om de Europese Commissie op dit terrein te adviseren. EIOPA is vanuit dit mandaat verder gegaan met het onderzoeken van de mogelijkheid om een «holistic balance sheet» te gebruiken voor de verdere harmonisering van de solvabiliteitseisen voor pensioenfondsen. Daarover heeft afgelopen najaar een consultatie plaatsgevonden onder belanghebbenden. De reacties vanuit de pensioensector waren overwegend kritisch: veel instanties gaven aan dat de holistic balance sheet niet geschikt is als instrument om kapitaalsvereisten vast te stellen en bovendien geen voorstander te zijn van verdere harmonisatie van kapitaalseisen op Europees niveau. Dit was tevens de positie van de Nederlandse Pensioenfederatie.
Om de effecten van een eventuele harmonisatie van solvabiliteitseisen verder in kaart te brengen is EIOPA, gelijktijdig met de stresstest, gestart met een Quantitative Assesment (kwantitatieve beoordeling). Op basis van de uitkomsten van deze Quantitative Assesment en de reacties op de consultatie zal EIOPA naar verwachting begin volgend jaar advies uitbrengen aan de Europese Commissie over de mogelijkheid voor verdere harmonisering van solvabiliteitseisen voor pensioenfondsen. Het is dan aan de Europese Commissie om het advies te beoordelen. De Europese Commissie heeft benadrukt dat EIOPA op eigen initiatief verder is gegaan met dit onderzoek. Daarbij bevat het Raadscompromis ter herziening van de IORP-richtlijn een evaluatietermijn van zes jaar. Bij een uiteindelijk akkoord op de herziening van de IORP-richtlijn met deze termijn zou er pas zes jaar na het akkoord een nieuw voorstel van de Europese Commissie ten aanzien van solvabiliteitseisen voor pensioenfondsen kunnen komen.

Vraag 7

Zijn Nederlandse pensioenfondsen verplicht om mee te werken? Welke sanctie staat op het niet meewerken?

Nederlandse pensioenfondsen zijn niet verplicht om mee te werken.

Vraag 8

Wat zeggen de conclusies als uitvoerders niet verplicht zijn mee te werken?

De zeggingskracht van de stresstest is uiteraard mede afhankelijk van de vormgeving van de stresstest en de deelnemende fondsen. Het is niet mogelijk vooraf een inschatting te geven van de mogelijke uitkomsten of de conclusies die daaraan verbonden kunnen worden.

Vraag 9

Herinnert u zich dat de regering in 2011 aan de Kamer meedeelde bij de oprichting van EIOPA: «De Europese pensioentoezichthouder, EIOPA, heeft op basis van haar oprichtingsverordening en de Omnibus I richtlijn de bevoegdheid om in een aantal gevallen bindende technische standaarden op te stellen. Hiermee moeten de nationale toezichthouders rekening houden bij het uitoefenen van hun toezicht. Voor de pensioensector is de mogelijkheid om dergelijke standaarden op te stellen beperkt tot het stellen van eisen aan een aantal formulieren die DNB en AFM in hun toezicht gebruiken en de manier waarop informatie door AFM en DNB aan EIOPA wordt verzonden. Ook heeft EIOPA de bevoegdheid om in te grijpen als de AFM of DNB zich niet zouden houden aan EU-regelgeving op het gebied van pensioenen. Tot slot moeten de nationale toezichthouders EIOPA informeren over bepaalde feiten die betrekking kunnen hebben op pensioenfondsen. De toezichthouder moet bijvoorbeeld melden in welke lidstaten een pensioenfonds bij grensoverschrijdende activiteiten werkzaam is en of bepaalde activiteiten van een pensioenfonds door de toezichthouder verboden zijn. Nederlandse pensioenfondsen zullen in de praktijk dus, net als overige sectoren, niet rechtstreeks met de Europese toezichthoudende autoriteiten te maken krijgen.» (Kamerstuk 33 021, nr. 5)?

Ja.

Vraag 10

Klopt het dat pensioenfondsen nu wel intensief en rechtstreeks met EIOPA te maken krijgen op terreinen waar dit juist niet zou gebeuren en dat dit deze belofte dus volstrekt leeg was?

Zoals aangegeven bij het antwoord op de vragen 2 en 3 heeft EIOPA de bevoegdheid om via een stresstest de impact van verschillende economische scenario’s op pensioenfondsen na te gaan. Het is echter de taak van de nationale toezichthouder om deze stresstest uit te voeren en eventuele maatregelen aan deze stresstest te verbinden. Voorts blijft de nationale toezichthouder de bevoegde autoriteit om toe te zien op een adequaat solvabiliteitsniveau van pensioenfondsen. Dit wordt onderstreept door het feit dat er ook geen rechtstreeks contact zijn tussen EIOPA en de aan de stresstest deelnemende pensioenfondsen.

Vraag 11

Wat gaat er met de uitkomsten gebeuren van de stresstest? Worden deze openbaar gemaakt? Stel dat de uitkomsten negatief zijn, kan EIOPA dan aansprakelijk gesteld worden voor eventuele vervolgschade (denk aan reacties op Europese financiële markten)?

De uitkomsten van de stresstest zullen naar verwachting dit najaar door EIOPA worden gepubliceerd. De uitkomsten zullen geaggregeerd worden op landenniveau. Er is dus geen sprake van dat fondsspecifieke resultaten publiek worden gemaakt. Het is dan ook niet aannemelijk dat er sprake zou zijn van «negatieve uitkomsten» die zouden leiden tot vervolgschade, daar de resultaten op geaggregeerd niveau worden gepubliceerd.

Vraag 12

Kunt u gemotiveerd aangeven in hoeverre de stresstest en uitwerking daarvan doorkruist gaat worden door het door de EC gepubliceerde roadbook voor herziening van de financiële toezichthouders in de Europese markt?

De genoemde trajecten doorkruisen elkaar niet. Vorige zomer heeft de Commissie de resultaten van de evaluatie van het Europees Systeem voor Financieel toezicht gepubliceerd. De conclusie van deze evaluatie is dat de Europese toezichthouders intensiever gebruik zouden moeten maken van de instrumenten die hen reeds ter beschikking staan. Nederland steunt deze zienswijze.

Vraag 13

Kunt u toelichten of deze vorm van het financieel vergelijken van pensioenfondsen in het belang is van de (Nederlandse) deelnemer? Kunt u aangeven wélk belang EIOPA met deze test bedient?

EIOPA is een Europese onafhankelijke toezichthouder en heeft met de stresstest als doel om de financiële weerbaarheid van pensioenfondsen in kaart te brengen en daarmee bij te dragen aan de financiële stabiliteit. Het is in het belang van deelnemers van pensioenfondsen in alle landen dat er sprake is van een stabiele financiële markt waar pensioenfondsen deel van uit maken.

Vraag 14

EIOPA kondigt de stresstest aan als «eerste» stresstest; hoeveel volgen er?

Het is aan EIOPA om te bepalen wanneer er een stresstest uitgevoerd zal worden. Vooralsnog lijkt EIOPA van plan om elke twee jaar een stresstest voor pensioenfondsen uit te voeren.

Vraag 15

Ondergaan pensioenstelsels van landen die hun pensioenen op omslagbasis gefinancierd hebben via de staat of die dat met bijvoorbeeld boekreserve stelsels doen, ook een stresstest om te kijken welke gevolgen van deze stelsels ondervinden van stress op financiële markten en bij de overheid of wordt deze stresstest weer eens gereserveerd voor de stelsels die de EU als voorbeeld worden gezien?

EIOPA heeft alleen bevoegdheden ten aanzien van instellingen die onder de IORP-richtlijn vallen en verzekeraars die onder de Solvency-richtlijn vallen. Aangezien boekreserves en omslagstelsels niet onder deze regelingen vallen, is EIOPA niet bevoegd op deze stelsels stresstesten uit te voeren. Bij pensioenen die op omslagbasis gefinancierd zijn is er geen sprake van een vermogen dat aangetast kan worden door ontwikkelingen op financiële markten. Een stresstest zoals uitgevoerd door EIOPA is daarom niet van toepassing op omslaggefinancierde stelsels. Een stelsel wat gefinancierd is op omslagbasis is uiteraard wel kwetsbaar voor bijvoorbeeld de vergrijzing en andere ontwikkelingen die effect hebben op de overheidsfinanciën. Daarom is het goed dat in het kader van het Stabiliteits- en Groeipact gekeken wordt naar de houdbaarheid van de overheidsfinanciën en daarmee dus ook de houdbaarheid van omslaggefinancierde pensioenstelsels voor de lange termijn.

Vraag 16

Wie draagt de kosten voor het werk dat de stresstest voor pensioenuitvoerders met zich meebrengt?

De pensioenuitvoerders zijn verantwoordelijk voor de gemaakte kosten. Het is een keuze van de pensioenfondsen zelf om mee te doen aan de stresstest en daarbij de kosten van de stresstest in hun afweging mee te nemen.

Vraag 17

De nieuw aangetreden Europese Commissie (EC) heeft in het Werkplan 2015 een aantal kerndoelstellingen geformuleerd, o.a. terugdringen van bureaucratie en het aantal regels2; deelt u de mening dat de stresstest tot meer regels leidt en derhalve haaks staat op de doelstellingen van het Werkplan? Bent u van zins om dit bij uw EC-collega’s aan te kaarten?

Vraag 18

Andere landen hebben bedenkingen over deze stress testen; in hoeverre bent u bereid om af te stemmen met deze landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Bondsrepubliek Duitsland om gezamenlijk op te trekken?

Zoals aangegeven bij het antwoord op de vragen 2 en 3 heeft EIOPA een mandaat om een stresstest uit te voeren. Het doel van EIOPA om beter in kaart te brengen hoe pensioenfondsen als onderdeel van het financiële systeem reageren op financiële schokken, is in het belang van de deelnemer omdat dit kan bijdragen aan de stabiliteit van het financiële systeem. Vanwege de grote verschillen in pensioenstelsels tussen de Europese lidstaten is het moeilijk om via een uniforme methodiek, die niet aansluit bij nationale toezichtkaders, de effecten op de verschillende pensioenfondsen in Europa in beeld te brengen. Zoals aangegeven is het een keuze van pensioenfondsen om mee te doen aan de stresstest en daarbij de kosten in overweging te nemen.
Waar het gaat om het onderzoek naar verdere solvabiliteitseisen voor pensioenfondsen blijf ik kritisch. Om dit standpunt kracht bij te zetten zal ik ook zo veel mogelijk blijven optrekken met andere lidstaten met vergelijkbare pensioenstelsels en belangen richting EIOPA als richting de Europese Commissie.
Overigens heeft EIOPA geen bevoegdheid om nieuwe regels op te leggen. Weliswaar kan EIOPA de Europese Commissie adviseren om met nieuwe regelgeving te komen, maar, zoals ook aangegeven in het antwoord op vraag 6, het is aan de Europese Commissie om te beoordelen of een dergelijk advies omgezet wordt in een voorstel voor Europese regelgeving.

Vraag 19

Bent u voornemens deze vragen, als u geen antwoord kunt geven, aan de verantwoordelijke EC commissaris voor te leggen?

Zie antwoord vraag 18.

Vraag 20

Vindt u zelf dat deze stresstest een adequate wettelijke grondslag heeft en vindt u de stresstest wenselijk en noodzakelijk?

Zie antwoord vraag 18.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Adviesraad Rotterdam ziet toe op verdringing»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat verdringing van betaalde arbeid bij het vormgeven van bijvoorbeeld re-integratie-activiteiten door gemeenten zo veel mogelijk voorkomen moet worden?

Ja. Ik acht het noodzakelijk dat gemeenten bij de toepassing van re-integratie-instrumenten ook aandacht geven aan het risico van verdringing van betaalde arbeid.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de regelmatig in de diverse media te lezen signalen over verdringing van betaalde arbeid serieus moeten worden genomen? Zo ja, op welke wijze doet u dat?

Ja. Het is belangrijk dat signalen over verdringing van betaalde arbeid serieus worden genomen. Binnenkort zend ik uw Kamer een rapport van de Inspectie SZW over de gemeentelijke aandacht voor verdringing bij bijstandsgerechtigden. Het risico op verdringing van betaalde arbeid kan echter alleen per geval en op lokaal niveau worden beoordeeld, dit betreft een gemeentelijke taak.

Vraag 4

Herinnert u zich de diverse, onder meer in moties neergelegde, pleidooien in de Kamer voor «spelregels/handvaten tegen verdringing»?

Ja. De Programmaraad heeft op verzoek van het Ministerie van SZW en naar aanleiding van de verzoeken van de Tweede Kamer, spelregels ter voorkoming van verdringing opgesteld, die de gemeenten kunnen hanteren bij de inzet van re-integratie-instrumenten.

Vraag 5

Ziet u een adviesraad zoals in de gemeente Rotterdam waarover in het genoemde artikel wordt bericht als een goed onderdeel van de hierboven bedoelde spelregels? Zo nee, waarom niet?

Een adviesraad zoals ingesteld in de gemeente Rotterdam kan een goede aanpak zijn om het risico van verdringing van betaald werk te beoordelen.

Vraag 6

Bent u bereid van gemeenten te verlangen dat ze een dergelijke adviesraad (met betrokkenheid van bijvoorbeeld cliënten en vakbonden) instellen? Zo nee, waarom niet?

Het re-integratiebeleid is een taak waarbij de invulling is overgelaten aan de gemeente. Dit geldt ook voor de wijze waarop de gemeente het risico van verdringing bij de toepassing van re-integratie-instrumenten wil voorkomen. Het ligt niet in de rede om een adviesraad voor verdringing verplicht voor te schijven aan de gemeenten. De gemeenten zijn vrij om deze, maar ook andere vormen daarbij toe te passen. De toetsing kan ook op andere wijze plaatsvinden, bijvoorbeeld door regionale afspraken met werkgevers- en werknemersorganisaties of via consultatie van de ondernemingsraad van de organisatie waar de activiteiten in het kader van het re-integratietraject plaatsvinden.

Vraag 1

Kent u het bericht «acht op de tien kinderen zonder rechtspraak in jeugddetentie»?1 en het Jaarbericht Kinderrechten 2015?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat in Nederland 79% van het totaal aantal kinderen dat in een justitiële jeugdinrichting verblijft niet veroordeeld is maar in voorlopige hechtenis zit? Zo ja, hoe verhoudt dit cijfer zich tot dat van de detentie van minderjarigen in bijvoorbeeld Duitsland, België, Denemarken en Frankrijk of andere EU-lidstaten? Zo nee, hoe hoog is dat cijfer dan wel?

Op het laatste jaarlijkse peilmoment (30 september 2014) verbleven in de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) in totaal 461 jeugdigen, waarvan 108 minderjarigen. Het overgrote deel van de populatie in de JJI’s is dus 18 jaar of ouder. Op de peildatum verbleven 85 minderjarigen (79%) op basis van voorlopige hechtenis in een JJI. Het is echter niet zodat alle minderjarigen die in het kader van voorlopige hechtenis in een JJI geplaatst zijn daar blijven totdat de rechter een uitspraak heeft gedaan. Ongeveer 75% van de minderjarigen wordt geschorst uit de voorlopige hechtenis. In 2014 duurde de voorlopige hechtenis van minderjarigen gemiddeld 37 dagen.
Hoe het percentage voorlopige hechtenis zich verhoudt tot aantallen minderjarigen in voorlopige hechtenis in andere Europese landen valt niet te zeggen. Als gevolg van de verschillende leeftijdsgrenzen en verschillen in de tenuitvoerlegging van het jeugdstrafrecht in de Europese landen (verschillende sancties en verschillende typen jeugdinrichtingen die al of niet meegeteld worden) zijn cijfers over minderjarigen in detentie lastig te interpreteren en te vergelijken. Een directe gegevensbron is niet voorhanden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat daar waar voorkomen kan worden dat minderjarigen – waaronder 12 en 13 jarigen – in afwachting van hun zaak in voorlopige hechtenis moeten blijven, dit ook voorkomen moet worden? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Het uitgangspunt van de Nederlandse regering is dat vrijheidsbeneming alleen wordt gehanteerd als uiterste maatregel en voor de kortst mogelijke passende duur. In het jeugdstrafprocesrecht geldt ten aanzien van de voorlopige hechtenis het uitgangspunt «schorsen, tenzij». Artikel 493 lid 1 Sv schrijft voor dat de rechter die de voorlopige hechtenis beveelt, ambtshalve moet nagaan of deze onmiddellijk of op een later moment kan worden geschorst. Ik acht deze rechterlijke toets afdoende. De rechter maakt een zorgvuldige afweging of voorlopige hechtenis noodzakelijk is. Volledigheidshalve meld ik dat van het totaal aantal vervolgde jeugdigen in 2013 slechts 6,4% in voorlopige hechtenis is genomen.
In de brief aan uw Kamer d.d. 8 april jl. (Kamerstuk 29 270, nr. 25) geef ik wel aan dat er in sommige gevallen juist kansen gemist kunnen worden voor een snelle aanpak van de achterliggende problematiek van de jeugdigen. Ook is er een groep veelplegers die voor relatief lichte delicten keer op keer kort wordt bestraft terwijl een meer intensieve behandeling c.q. aanpak nodig is. In dit soort gevallen is het wel gewenst om eerder door te pakken naar een intensievere behandeling ook al vormt het laatst gepleegde delict op zich geen grote inbreuk op de rechtsorde.
Plaatsing van 12- en 13-jarigen in een JJI komt weinig voor. In 2014 zijn achttien 12- en 13-jarigen in een JJI geplaatst. Dit is iets meer dan 1% van het totaal aantal minderjarigen dat in dat jaar in een JJI is opgenomen. Soortgelijke percentages gelden voor 2012 en 2013.

Vraag 4

Acht u de bestaande rechterlijke toets, om te beoordelen of een voorlopige hechtenis voor een minderjarige noodzakelijk is, afdoende om te voorkomen dat minderjarigen onnodig in voorlopige hechtenis verblijven? Zo ja, waarom en hoe verhoudt zich dat tot de conclusies van Defence for Children en Unicef? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Is de boven genoemde rechterlijke toets recentelijk geëvalueerd of anderszins bekeken of het toepassen van voorlopige hechtenis voor minderjarigen proportioneel is? Zo ja, wat is de uitkomst daarvan? Zo nee, bent u voornemens dit alsnog te laten doen?

De rechterlijke toets ten aanzien van voorlopige hechtenis voor minderjarigen is recentelijk niet geëvalueerd. Ik zie op dit moment geen aanleiding dit alsnog te doen. Het uitgangspunt in het jeugdstrafprocesrecht ten aanzien van de voorlopige hechtenis «schorsen, tenzij» acht ik juist. Het is aan de rechter(s) om per individuele zaak, daarin geadviseerd door de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en/of de jeugdreclassering (JR), te bepalen of het toepassen van voorlopige hechtenis gegeven de omstandigheden van het geval noodzakelijk is. In de eerder genoemde brief aan uw Kamer d.d. 8 april jl benoem ik wel een aantal punten om een groep (potentiële) jeugdige veelplegers beter in het vizier te krijgen zodat zij de aanpak krijgen die ze nodig om te voorkomen dat ze tot veelpleger uitgroeien dan wel om met hun crimineel gedrag te stoppen. Juist het jeugdstrafrecht biedt deze mogelijkheden omdat daarin de pedagogische benadering centraal staat. Deze mogelijkheden worden echter nog niet ten volle benut. Vandaar dat ik elementen aan het begin van het strafproces aanscherp om extra alert te zijn bij deze groep jeugdigen en hun problematiek.

Vraag 6

Welke alternatieven bestaan er – anders dan in vrijheid het strafproces afwachten – voor voorlopige hechtenis voor minderjarigen? In welke mate worden die alternatieven door rechters in de praktijk al aangewend?

Alternatieven zijn onder andere schorsen van de voorlopige hechtenis onder bijzondere voorwaarden (zoals een meldingsplicht en/of een contactverbod), nachtdetentie of huisarrest met elektronische controle Tevens loopt momenteel een pilot forensische pleegzorg (zie vraag3. Van de groep minderjarigen in voorlopige hechtenis wordt in 75% van de gevallen tot schorsing overgegaan.

Vraag 7

Is nachtdetentie voor minderjarigen, of in de fase van de voorlopige hechtenis, mogelijk? Zo ja, hoe vaak wordt dat toegepast? Zo nee, deelt u de mening dat dit een alternatief zou kunnen zijn voor volledige vrijheidsontneming in aanloop naar het strafproces?

Nachtdetentie is een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis voor minderjarigen. Hierbij gaat de jongere overdag naar school, stage, of een instelling voor dagbehandeling, en verblijft hij of zij ’s avonds en in het weekend in een JJI. Het doel van nachtdetentie is het behouden c.q. versterken van de positieve banden met de samenleving. In 2014 zijn 79 nachtdetenties van start gegaan. Dit is nagenoeg evenveel als in 2013.

Vraag 8

Deelt u de mening dat er «vanuit de politie, gemeenten en de justitiële instellingen beter gekeken moet worden naar het inzetten en aanbieden van alternatieven, zodat minderjarige verdachten hun strafzaak thuis of elders kunnen afwachten»?

Het is aan de (kinder)rechter om te bepalen of de verdachte zijn strafzaak in een JJI, thuis of elders afwacht. De rechter wordt daarbij zoals eerder aangegeven, geadviseerd door de RvdK of JR. De gemeente en de JJI zijn hierbij betrokken via de zogenaamde netwerk- en trajectberaden, zoals bij de beantwoording van vraag 13 uiteengezet wordt. Naar mijn mening gaan de partners in de jeugdstrafrechtketen zorgvuldig om met het adviseren en vorderen van plaatsing in een JJI in het kader van voorlopige hechtenis.
In de jeugdstrafrechtketen wordt gezocht naar alternatieven voor voorlopige hechtenis, zoals blijkt uit de pilot forensische pleegzorg.

Vraag 9

Wat is de stand van zaken van het pilotprogramma waarbij forensische pleegzorg wordt ingezet als alternatief voor voorlopige hechtenis?

In deze pilot in Amsterdam worden minderjarigen via schorsing van de voorlopige hechtenis geplaatst in een forensisch pleeggezin voor de duur van ten minste drie maanden. Deze pilot wordt nog dit jaar afgerond en geëvalueerd. Op basis van de evaluatie volgt nadere besluitvorming.

Vraag 10

Hoe verhoudt de bepaling, die voortvloeit uit het VN-Kinderrechtenverdrag dat een strafzaak van een minderjarige binnen zes maanden moet zijn afgedaan, zich tot het feit dat minderjarigen in Nederland vaker langer in voorlopige hechtenis zitten?

De regering acht een snelle en consequente afhandeling, naast zorgvuldigheid, een belangrijk kwaliteitsaspect van strafzaken tegen jeugdigen en heeft derhalve in 2001 de zogenaamde Kalsbeeknorm opgesteld. De regering streeft conform deze norm met de partners in de jeugdstrafrechtketen ernaar om strafzaken tegen minderjarigen binnen 6 maanden af te doen. Deze Kalsbeeknorm valt ruim binnen de termijn die de Hoge Raad redelijk acht. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat bij minderjarigen een termijn van 16 maanden redelijk is om tot een eindvonnis te komen.
Ik herken mij niet in het beeld dat minderjarigen vaker langer in voorlopige hechtenis zitten. Sinds 2009 is het absolute aantal minderjarigen in voorlopige hechtenis sterk gedaald en is de gemiddelde duur van de voorlopige hechtenis nagenoeg gelijk gebleven. De duur varieert tussen de 36 en 40 dagen.

Vraag 11

Hoeveel minderjarigen zitten langer dan zes maanden in voorlopige hechtenis?

In 2014 hebben zeven minderjarigen langer dan zes maanden in voorlopige hechtenis gezeten. Doorgaans is de lange duur van de voorlopige hechtenis het gevolg van het aantekenen van beroep tegen de afdoeningsbeslissing van de kinderrechter, waardoor conform onze strafrechtssystematiek het vonnis niet onherroepelijk is en dientengevolge de voorlopige hechtenis voortduurt.

Vraag 12

Welke waarborgen zijn er in Nederland teneinde minderjarigen bij overschrijding van de redelijke termijn te beschermen tegen een langere voorlopige hechtenis?

Onder voorlopige hechtenis wordt de vrijheidsbeneming ingevolge enig bevel van bewaring, gevangenhouding of gevangenneming verstaan. De rechter-commissaris beslist over de inbewaringstelling (de eerste fase van de voorlopige hechtenis) en de raadkamer (bestaande uit drie rechters) beslist of een verdachte langer vast moet blijven zitten in het kader van de zogenaamde gevangenhouding of gevangenneming. Gedurende de periode van de voorlopige hechtenis wordt derhalve meermalen door een rechter bepaald of de vrijheidsbeneming volgens de regels verloopt en of de verdachte vast mag worden gehouden. Daarnaast kan de verdachte tegen een bevel tot gevangenhouding, of de verlenging daarvan, in hoger beroep gaan bij het gerechtshof en staat het de verdachte vrij om een verzoek tot opheffing dan wel schorsing van het bevel voorlopige hechtenis in te dienen. Wanneer de strafzaak inhoudelijk wordt behandeld zal de rechtbank bij de strafmaat altijd rekening houden met de tijd die de verdachte reeds in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht.

Vraag 13

Wordt in de fase van voorlopige hechtenis de jeugdhulpverlening en jeugdreclassering ingezet? Zo ja, hoe vaak en hoe snel gebeurt dat? Zo nee, in welke gevallen niet?

Ja, via het netwerk- en trajectberaad wordt al tijdens de fase van voorlopige hechtenis ingezet op hulpverlening na verblijf in een JJI. Elke jeugdige die instroomt in een JJI, wordt – in beginsel binnen één week en onder regie van de RvdK – besproken in een netwerkberaad om te komen tot een trajectplan voor begeleiding na verlaten van de JJI. Het netwerkberaad vervult een belangrijke schakelrol tussen de JJI, RvdK en JR. Gedurende het verblijf in een JJI volgen één of meer trajectberaden in (de regio van) de gemeente waar de jongere woonachtig is. In het trajectberaad vindt tussen de RvdK, de JR, JJI en de gemeente inhoudelijke afstemming plaats en worden afspraken gemaakt over de doelen van het trajectplan.

Vraag 14

Hoe oordeelt u over het advies in het geval van 12 of 13 jarige verdachten geen voorlopige hechtenis meer toe te staan, maar alternatieven daarvoor te zoeken?

Met de toepassing van voorlopige hechtenis op jeugdigen dient terughoudend te worden omgegaan, zeker bij 12- of 13-jarige verdachten. Dat neemt niet weg dat het in sommige gevallen, bijvoorbeeld bij verdenking van een ernstig strafbaar feit met grote maatschappelijk impact, mogelijk moet blijven om voorlopige hechtenis bij 12- of 13-jarigen toe te passen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Bedrijven luiden de noodklok om bezuinigingen op meetlab»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe groot is de bezuiniging op het nationale meetinstituut, het Van Swindenlaboratorium (VSL), de komende jaren? Hoe verhoudt zich dit tot andere bezuinigingen die u op uw beleidsterrein doorvoert? Welke redenering ligt aan de bezuiniging ten grondslag en hoe is het overleg en de communicatie met de sector daarover verlopen?

De taakstelling voor VSL (op een budget van ongeveer 9,8 miljoen euro) is als volgt opgebouwd:
Lenteakkoord
–85.000
–130.000
–407.000
Rutte II
–282.000
–642.000
–783.000
Totaal
–367.000
–772.000
–1.190.000
Beide onderscheiden taakstellingen zijn het gevolg van de doorwerking van respectievelijk het Lenteakkoord en het Regeerakkoord Rutte II, waarbij aan het Ministerie van Economische Zaken (EZ) een taakstelling is toebedeeld oplopend tot 146 miljoen euro structureel vanaf 2018. In het kader daarvan zijn ook algemene taakstellingen opgelegd aan zelfstandige bestuursorganen en rechtspersonen met een wettelijke taak (zoals VSL) ressorterend onder EZ. Ik heb aan VSL gevraagd om de gevolgen van de taakstellingen inzichtelijk te maken in het meerjarenplan 2016–2019. Een concept van het meerjarenplan heb ik onlangs ontvangen. Aan de hand daarvan zal nader overleg plaatsvinden met VSL, het bedrijfsleven en de Raad van deskundigen voor de nationale meetstandaarden.

Vraag 3

Kunt u toelichten hoe het opstellen van het meerjarenplan van VSL tot nu toe verloopt, waarin de gevolgen van de budgetkorting worden geanalyseerd? Op welke wijze en wanneer wordt de Kamer betrokken bij de besluitvorming over dit meerjarenplan?

VSL heeft onlangs een concept van het meerjarenplan toegestuurd. Aan de hand daarvan zal nader overleg plaatsvinden met VSL en met het bedrijfsleven. Ik zal uw Kamer in het voorjaar van 2016 over de uitkomsten daarvan informeren.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de uitspraak van werkgeversorganisatie VNO-NCW en de federatie van technologiebedrijven FHI dat de bezuinigingen op het budget van VSL de Nederlandse handelspositie en innovatie in gevaar brengen?

De mogelijke effecten op de Nederlandse handelspositie en innovatie vormen mede de achtergrond van mijn verzoek om de gevolgen van de taakstellingen inzichtelijk te maken in het meerjarenplan 2016 – 2019. Zoals aangegeven zal ik daarover nog nader in overleg treden met VSL en het bedrijfsleven. Voor de korte termijn houd ik het budget in 2016 gelijk aan dat van 2015, waardoor de dienstverlening van VSL aan het bedrijfsleven op het huidige niveau blijft.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de uitspraak dat Duitse klanten zouden worden voorgetrokken bij het metrologisch laboratorium in Duitsland en dat buitenlandse bedrijven onder op de stapel belanden? In hoeverre is dat in strijd met het Europees recht? Zou een dergelijke protectionistische insteek bij buitenlandse instituten volgens u een reden voor Nederland kunnen zijn om op het eigen meetinstituut te blijven inzetten?

De signalen dat buitenlandse (Nederlandse) bedrijven worden achtergesteld bij het metrologisch laboratorium in Duitsland zijn mij bekend. Het is moeilijk om deze uitspraken op hun waarde te schatten omdat ze niet concreet zijn. De inplanbaarheid van opdrachten is afhankelijk van de aard van de opdracht, de condities waaronder de opdracht wordt verleend (moment van gunning, prijzen, levertijden en dergelijke) en de ruimte in de planning om tot uitvoering over te gaan. Het zal dan ook niet gemakkelijk zijn om achterstelling van Nederlandse bedrijven aan te tonen. Dat laat onverlet dat achterstelling van specifieke (groepen) bedrijven ongewenst is en strijdig kan zijn met de Europese dienstenrichtlijn. Vanwege de ontvangen signalen zal ik onderzoeken of, en zo ja hoe dienstverlening op Europees niveau haalbaar is.

Vraag 6

Wat is de reden dat u metrologietaken die ten gunste komen van marktpartijen mede-financiert? Welke verdeelsleutel/afwegingskader hanteert u inzake de omvang van de publieke financiering van VSL en van private bijdragen?

De memorie van toelichting bij de Metrologiewet (TK 2004–2005, 30 208, nr. 3) vermeldt hierover het volgende:
Werkzaamheden die direct ten gunste komen van derden worden integraal doorberekend volgens het profijtbeginsel. De ontwikkeling en het beheer van de nationale meetstandaarden zelf wordt, zoals dit in alle Europese landen het geval is, betaald door de overheid.

Vraag 7

Ziet u mogelijkheden om het bedrijfsleven meer zelf te laten meebetalen aan het VSL en toch de onafhankelijkheid van het instituut te bewaken? Zo ja, welke rol kunt u daarin vervullen? Zo nee, waarom niet?

In mijn gesprekken met VSL en het bedrijfsleven zal ik ook de mogelijkheden voor alternatieve financieringsvormen betrekken. Daarbij geldt de onafhankelijke positie van VSL als uitgangspunt.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het krantenartikel met de titel «Te oud voor subsidie»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat een ouder echtpaar uit Goor kan fluiten naar financiële overheidssteun voor zonnepanelen, louter op grond van hun leeftijd?

Er is sprake van een misverstand over de financieringsvorm die de stichting SVn biedt aan particulieren. De stichting SVn verstrekt alleen leningen aan particulieren. Er worden vanuit de stichting geen subsidies verstrekt. In het artikel gaat het over de aanschaf van zonnepanelen met een zogenoemde Duurzaamheidslening, die beschikbaar is voor inwoners van de provincie Overijssel. Ook in veel andere gemeenten en provincies wordt deze lening aangeboden met SVn als uitvoerder. De Duurzaamheidslening is een consumptief krediet. Dit betekent dat de lening «blanco» wordt verstrekt; zonder dat er een onderpand (zoals een hypotheek) tegenover staat. De meeste geldverstrekkers hanteren bij een consumptief krediet een leeftijdsgrens van tussen de 65 en 73 jaar. SVn hanteert voor de Duurzaamheidslening een leeftijdsgrens van 75 jaar voor het verstrekken van dit consumptieve krediet.
De provincie Overijssel heeft ook subsidie beschikbaar voor energiebesparing aan woningen: de Duurzaamheidspremie. Ik begrijp van de provincie Overijssel dat daarbij geen leeftijdsgrenzen worden gehanteerd.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel aanvragen voor deze subsidie tot nu toe zijn afgewezen op grond van leeftijd? Welke leeftijdscriteria worden bij andere milieusubsidieregelingen van de overheid gehanteerd?

De Duurzaamheidslening is geen subsidie, het is een lening. Het aantal afwijzingen van Duurzaamheidsleningen op grond van leeftijd is beperkt, zo heeft SVn mij gemeld. SVn houdt de grondslag voor afwijzingen van de Duurzaamheidslening echter niet bij. Hierdoor is het precieze aantal niet bekend. Bij milieusubsidieregelingen (geen leningen) van de rijksoverheid voor energiebesparing zijn geen leeftijdsgrenzen gesteld.

Vraag 4

Kunt u zich voorstellen dat mensen die geen subsidie kunnen krijgen omdat ze «te oud» zijn, zich afgeschreven kunnen voelen, en dat dit niet bevorderlijk is voor de door deze regering voorgestane «inclusieve samenleving», waarin iedereen meetelt en waarin iedereen in wordt geacht «mee te doen»?

Ik kan mij voorstellen dat het vervelend is als iemand niet in aanmerking komt voor een consumptief krediet vanwege zijn of haar leeftijd. Tegelijk vind ik het terecht dat geldverstrekkers, zoals de stichting SVn, normen hanteren om te voorkomen dat mensen een onverantwoorde lening krijgen en om zekerheid te houden over de terugbetaling van leningen aan de geldverstrekker. Daarnaast zijn er, zoals gezegd, wel Duurzaamheidspremies (subsidies) beschikbaar vanuit de provincie Overijssel, zonder dat daarbij leeftijdsgrenzen gelden. Daarmee helpt de provincie Overijssel ook oudere mensen bij energiebesparing aan hun woning.

Vraag 5

Vindt u de leeftijd gerelateerde kredietnormen van de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten te rechtvaardigen? Kunt u uw antwoord motiveren?

Ja. Het is aan de stichting om hierin een eigen afweging te maken en te beoordelen wat men als een acceptabel risico beschouwt.

Vraag 6

Deelt u de mening dat in het genoemde geval sprake is van leeftijdsdiscriminatie? Zo niet, kunt u motiveren waarom naar uw mening géén sprake is van leeftijdsdiscriminatie?

Naar mijn mening is er geen sprake van leeftijdsdiscriminatie aangezien een geldverstrekker bij het afgeven van een lening criteria kan hanteren om zekerheid te houden over de terugbetaling van leningen aan de geldverstrekker. SVn hanteert een hoge leeftijdsgrens voor het afgeven van in dit geval een Duurzaamheidslening. Het is aan SVn om af te wegen wat als een acceptabel risico wordt beschouwd.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de overheid juist het goede voorbeeld zou moeten geven en zou moeten toejuichen en metterdaad bevorderen dat óók ouderen zich bekommeren om duurzaamheid en zich willen inzetten voor duurzaam energiegebruik?

De rijksoverheid wil bevorderen dat alle woningeigenaren zich bekommeren om duurzaamheid en duurzaam energiegebruik. De rijksoverheid doet dit onder meer door het geven van goede voorlichting, het hanteren van een laag BTW-tarief op arbeid voor bepaalde energiebesparende maatregelen en de STEP-regeling met een fonds voor maatregelen voor corporaties. Daarnaast geeft het verstrekte (voorlopige) energielabel meer inzicht in het energieverbruik aan woningeigenaren. Bij deze maatregelen gelden geen leeftijdsgrenzen. De inzet om alle woningeigenaren, ook ouderen, te stimuleren tot het nemen van energiebesparende maatregelen, neemt echter niet weg dat het verstandig is om bij het verstrekken van consumptieve kredieten normen aan te houden om te voorkomen dat mensen een onverantwoorde lening aangaan en om zekerheid te houden over de terugbetaling van leningen aan de geldverstrekker, in dit geval via leeftijdgrenzen.

Vraag 1

Kent u het Amnesty-rapport «Shadow of impunity: Torture in Morocco and Western Sahara»?1

Ja.

Vraag 2

Herkent u de uitermate zorgelijke bevindingen van het rapport dat in Marokko, ondanks een wettelijk verbod, nog steeds wordt gemarteld en dat arrestanten bijvoorbeeld worden bedreigd met verdrinking, verkrachting, fysiek geweld en de «roast-chicken»-behandeling? Zo ja, hoe beoordeelt u deze bevindingen?

Het rapport geeft aan dat in Marokko weliswaar geen sprake is van stelselmatige martelingen of inhumane behandeling, maar dat er desondanks nog veel incidenten zijn gemeld. Het kabinet neemt alle aantijgingen van mensenrechtenschendingen, wereldwijd, serieus. Dus ook deze. Nederland heeft hierover gesproken met de Marrokaanse autoriteiten. Inmiddels heeft Marokko de nationale wetgeving die marteling verbiedt verder aangescherpt.

Vraag 3

Klopt het dat mensen die een aanklacht indienen tegen marteling in Marokko het risico lopen zelf te worden vervolgd, bijvoorbeeld wegens valse aangifte? Zijn er ook mensen met de Nederlandse nationaliteit vervolgd nadat zij een aanklacht tegen marteling indienden? Zo ja, hoe vaak is dit voorgekomen?

Het Amnesty-rapport onderbouwt het risico op vervolging van indieners van klachten over martelingen onder meer met verwijzingen naar enkele in Frankrijk ingediende klachten over martelingen in Marokko. Het is niet goed mogelijk op basis van deze voorbeelden algemene conclusies te trekken. Voor zover bekend, hebben geen Nederlanders klachten over marteling in Marokko ingediend.

Vraag 4

Bent u bereid de bevindingen, conclusies en aanbevelingen in het Amnesty-rapport met de Marokkaanse autoriteiten te bespreken? Zo ja, kunt u de Kamer informeren over het verloop van deze gesprekken? Zo nee, waarom niet?

In zowel bilateraal als multilateraal verband komt de mensenrechtensituatie in Marokko aan bod. De bevindingen van het Amnesty International rapport zullen daarin worden meegenomen. Waar mogelijk zal de Kamer hierover worden geïnformeerd.

Vraag 5

In hoeverre dragen Nederlandse projecten in Marokko bij aan het voorkomen van mensenrechtenschendingen zoals marteling? Hoe succesvol zijn in dit verband het trainingsprogramma voor advocaten, aanklagers en rechters op het gebied van wetgeving en justitiële hervormingen, alsmede het project waarin de Dienst Justitiële Inrichtingen samenwerkt met Marokkaanse autoriteiten ter bevordering van mensenrechtenmonitoring in gevangenissen (waarnaar u verwijst in de beantwoording van eerdere vragen)?2 Kunt u aangeven of deze projecten nog steeds lopen? Wat zijn de (voorlopige) resultaten van de samenwerking? Lopen de projecten ook in de gevangenissen en detentiecentra die in het rapport genoemd worden?

Nederland heeft in 2013 en 2014 met Marokko gewerkt aan een project dat bijdraagt aan de uitvoering van het door Marokko in 2014 geratificeerde Facultatieve Protocol bij het VN-Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing (OPCAT). Ook werkt Nederland samen met Marokko om de door Marokko in gang gezette hervorming van de justitiële sector te ondersteunen.
Met de Nederlandse inzet wordt enerzijds de juridische hervormingen ondersteund en anderzijds het mensenrechtenbewustzijn en naleving daarvan bevorderd. Tot dusver zijn de Nederlandse ervaringen met projecten die erop zijn gericht mensenrechtenschendingen te voorkomen positief. De projecten waarnaar u in uw vraag verwijst, zijn goede voorbeelden.
Het project waarbij de Dienst Justitiële Inrichtingen in 2013 en 2014 was betrokken, was erop gericht de omstandigheden in detentie beter te monitoren. Het getrainde personeel wordt ingezet om de omstandigheden in alle detentiecentra in Marokko te monitoren en behoort tot de lokale afdelingen van de Nationale Raad voor de Rechten van het Mens (CNDH). Dit onafhankelijke orgaan heeft het mandaat klachten te onderzoeken, detentiebezoeken af te leggen en daarbij tot onderzoek over te gaan. Marokko heeft aangegeven de inzet op dit terrein voort te zetten door in november 2015 het CNDH aan te wijzen als Nationaal Preventiemechanisme.
Het trainingsprogramma voor advocaten, aanklagers en rechters op het gebied van wetgeving en de samenwerking met Marokko om de justitiële sector te ondersteunen loopt nog. Het programma heeft ten doel een grotere onafhankelijkheid van de justitiële sector te realiseren.
Ten slotte werkt Nederland nauw samen met tal van lokale maatschappelijke organisaties om mensenrechten steviger in de samenleving te verankeren. Voorbeeld hiervan is een project waarbij een curriculum wordt ontwikkeld en advocaten worden getraind in het gebruik van het internationaal recht bij de verdediging van cliënten. Ook worden workshops georganiseerd voor personen die werkzaam zijn in de detentiesector, zoals bewakers, zorgverleners, om hen bewust te maken van de rechten van gedetineerden.

Vraag 6

Kunt u aangeven in hoeverre de problematiek van mensenrechtenschendingen en marteling aan de orde is geweest bij het besluit om samen met Marokko op te trekken op het gebied van terrorismebestrijding, onder meer in het kader van het Global Counter Terrorism Forum?3 Erkent u dat bij de strijd tegen terrorisme een risico bestaat dat het leidt tot repressief optreden en mensenrechtenschendingen door staten? Zo ja, op welke wijze heeft u dit risico ondervangen in de genoemde samenwerking?

Marokko en Nederland werken intensief samen op het gebied van terrorismebestrijding. Expliciet uitgangspunt is dat terrorismebestrijding plaats moet vinden binnen de kaders van het internationale recht, en in het bijzonder van de mensenrechten.
Dit uitgangspunt geldt ook voor het Global Counterterrorism Forum (GCTF).
De uitwisseling van ervaringen en inzichten van deelnemende landen gaat onder andere over: verdere versterking van de rechtsstaat en het justitiële apparaat in het bestrijden van terrorisme. Samenwerking binnen het GCTF geeft de mogelijkheid deze thema’s bespreekbaar te maken en eventuele onderliggende problemen aan te pakken door bijvoorbeeld capaciteitsopbouw te bevorderen.
Binnen het GCTF wordt gewerkt met werkgroepen. Één daarvan richt zich op het versterken van de rechtstaat. Een andere werkgroep richt zich op het ontwikkelen van beleidsaanbevelingen voor detentie van terroristen en hun re-integratie nadat zij hun straf hebben uitgezeten. Marokko en Nederland dragen hier actief aan bij.

Vraag 7

Hoe beoordeelt u de reactie van het Marokkaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken op het Amnesty-rapport, die het afdoet als een provocatie en stelt: «Amnesty International probeert de veranderingen te forceren, maar dat heeft tijd nodig.»?4

Hoewel de Marokkaanse regering bijzonder kritisch is op het Amnesty-rapport, heeft Marokko ook inhoudelijk gereageerd en aangegeven wat voor maatregelen zijn getroffen en nog getroffen moeten worden. Nederland verwelkomt deze maatregelen en zal de voortgang blijven volgen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Brussel wil succes crowdfunding belasten»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van de voorstellen van de Europese Commissie? Wat is de inhoud van deze voorstellen en in welke fase van Europese besluitvorming bevinden deze voorstellen zich?

Dergelijke voorstellen van de Europese Commissie op het gebied van crowdfunding en btw zijn mij niet bekend en zijn mijns inziens op korte termijn niet te verwachten. De Telegraaf verwijst in het in vraag 1 genoemde krantenartikel naar een artikel van de Financial Times.2 Daarin wordt gerefereerd aan voorstellen van het zogenoemde btw-comité.
Het btw-comité is in het verleden opgericht om uniforme toepassing van de bepalingen van de btw-richtlijn te bevorderen. Omdat het een adviescommissie is en geen wetgevende bevoegdheden heeft, kan het btw-comité geen juridisch bindende besluiten nemen. Wel kan het zogenoemde richtsnoeren geven over toepassing van de btw-richtlijn. In het btw-comité van april jongstleden heeft de Europese Commissie lidstaten uitgenodigd om te reageren op een paper waarin zij haar zienswijze over crowdfunding en btw uit de doeken doet.3 Vooralsnog is daar niet een richtsnoer uit voortgevloeid.
Overigens is crowdfunding, net als andere vormen van financiering, niet iets dat als zodanig per definitie altijd is vrijgesteld van btw-heffing. Gezien de verschillende mogelijke modaliteiten is het meer de vraag in welke gevallen de heffing van btw wel en in welke gevallen niet aan de orde is. In voorkomende gevallen kunnen belanghebbenden zich wenden tot de bevoegde belastinginspecteur teneinde meer zekerheid hierover te verkrijgen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat crowdfunding extra wordt belast, omdat particuliere investeringen in crowdfunding reeds in box 3 belast worden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat De Nederlandsche Bank (DNB) de Kredietbank Nederland heeft verboden om via crowdfunding gelden aan te trekken?2

De activiteit van Kredietbank Nederland in deze casus betreft het aantrekken van opvorderbare gelden van het publiek. Artikel 3:5, eerste lid, van de Wet op het financieel toezicht (Wft), verbiedt eenieder in Nederland in de uitoefening van een bedrijf van het publiek opvorderbare gelden aan te trekken, ter beschikking te verkrijgen of ter beschikking te hebben. Onder opvorderbare gelden wordt verstaan deposito’s of andere gelden die op enig moment opvorderbaar zijn. Annuïtaire leningen zijn uiteraard op enig moment opvorderbaar en kwalificeren daarmee als opvorderbare gelden.
In het tweede lid van artikel 3:5 van de Wft zijn uitzonderingen op het verbod opgenomen, onder andere voor banken die voor de uitoefening van het bedrijf van bank een door de Nederlandsche Bank (DNB) verleende vergunning hebben. Die vergunning waarborgt dat op een verantwoorde manier wordt omgegaan met de van het publiek aangetrokken gelden en dat die gelden worden terugbetaald. Deze uitzondering van de verbodsbepaling geldt niet voor Kredietbank Nederland, omdat deze onderneming in haar hoedanigheid van gemeentelijke kredietbank – zijnde een aanbieder van krediet, opgericht door een of meer gemeenten – niet kwalificeert als bank in de zin van de Wft en derhalve niet onder toezicht staat van DNB.
Wanneer Kredietbank Nederland haar bedrijf inzake het aanbieden van krediet zou combineren met het van het publiek ter beschikking verkrijgen van opvorderbare gelden, dan zou Kredietbank Nederland kwalificeren als bank en voor de uitoefening van haar bedrijf een door DNB te verlenen vergunning behoeven. Nu Kredietbank Nederland niet beschikt over zo'n vergunning, is het deze onderneming niet toegestaan om opvorderbare gelden van het publiek aan te trekken.5
Momenteel bekijk ik samen de Autoriteit Financiële Markten en DNB de noodzaak, wenselijkheid en eventuele voorwaarden van een vrijstelling op artikel 3:5 Wft ten behoeve van crowdfunding.6 Zoals eerder toegezegd, zal ik uw Kamer in het vierde kwartaal nader informeren over onder meer dit punt. Echter, wanneer een onderneming het bedrijf van bank uitoefent dat ook betekent dat ook het regelgevend kader voor banken van toepassing is. Voor het uitoefenen van het bedrijf van bank is geen ontheffing, dan wel vrijstelling mogelijk. De richtlijn kapitaalvereisten voorziet niet in deze mogelijkheid.7

Vraag 5

Deelt u de mening dat dit betreurenswaardig is, omdat Kredietbank Nederland zonder winstoogmerk sociale kredieten verstrekt aan een financieel kwetsbare doelgroep en het in een participatiesamenleving juist toegejuicht zou moeten worden dat particulieren dit kunnen financieren?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Waarom wordt crowdfunding in dit geval door DNB beschouwd als spaargeld van particulieren, terwijl het feitelijk een (mede) door particulieren verstrekte annuïtaire lening betreft, die niet direct opvorderbaar is?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Waarin wijkt Kredietbank Nederland af van andere bedrijven, organisaties of particulieren die op dezelfde wijze gefinancierd worden en waarom mag Kredietbank Nederland zich niet via crowdfunding financieren, terwijl dat wel wordt toegestaan aan andere organisaties? Op grond van welke regelgeving is DNB tot het besluit gekomen om crowdfunding in dit geval te verbieden?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Zijn u voorbeelden bekend van andere bedrijven die het verboden is om zich te financieren via crowdfunding? Welke regels zijn hierop van toepassing?

Nee, specifieke voorbeelden van ondernemingen die via crowdfunding in essentie het bedrijf van bank uitoefenen zijn mij op dit moment niet bekend. Dat neemt niet weg dat het verbod om in de uitoefening van een bedrijf opvorderbare gelden aan te trekken van het publiek bij crowdfunding altijd een rol speelt en dat het van de specifieke situatie afhangt of artikel 3:5, eerste lid, van de Wft ook daadwerkelijk van toepassing is.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Bewoners Westoever gekort op AOW»?1

Ja.

Vraag 2

Begrijpt u de enorme zorgen van zowel de betreffende bejaarden als de bevriende staat Israël over de maatregel dat Nederlandse AOW'ers op de Westoever drastisch gekort zullen worden?

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 3

In hoeverre deelt u de visie dat het zeer onkies is om over de rug van bejaarden (waaronder holocaustoverlevenden) politieke verschillen uit te vechten?

Het kabinet betreurt de gang van zaken. Voor betrokkene is de situatie nu aangepast en zij is daarover geïnformeerd. Geconstateerd is dat tot dusverre onvoldoende helder is geweest welke gevolgen wonen in door Israël bezet gebied heeft voor de AOW-uitkering van alleenstaande AOW-gerechtigden. Daarom is het volgende besloten.
Iedereen die nu woont in door Israël bezet gebied en een AOW voor alleenstaanden ontvangt ter hoogte van maximaal 70% van het wettelijk minimumloon, mag die houden. Vanaf 1 januari 2016 zal de AOW-uitkering van personen die voor het eerst als alleenstaanden in door Israël bezet gebied een AOW-uitkering krijgen, ter hoogte van de zogenoemde gehuwdennorm (50% van het wettelijk minimumloon) worden gesteld. Dit besluit zal zo spoedig mogelijk worden bekend gemaakt en gecommuniceerd. Het kabinet onderzoekt of voor de groep vervolgingsslachtoffers 1940 -1945 en burger-oorlogsslachtoffers 1940–1945 er voor toekomstige schrijnende gevallen specifieke maatregelen gewenst zijn.
Zie ook de antwoorden op vragen gesteld door de leden Van der Staaij (SGP) en Voordewind (ChristenUnie) over het korten van het pensioen van een holocaustoverlevende, omdat zij woont op de West Bank, ingezonden op 12 mei 2015 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2014–2015, nr. 2381).

Vraag 4

Kunt u aangeven hoeveel AOW'ers die woonachtig zijn op de Westoever, precies te maken krijgen met deze korting?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bekend met het gegeven dat de staat Israël volledige zeggenschap heeft in de als Gebied C aangeduide Westoever, en daar dus ook controle kan uitoefenen? Graag een toelichting.

Als bezettende mogendheid oefent Israël feitelijk gezag uit in de door haar bezette gebieden, met inbegrip van de gebieden die in de Oslo akkoorden zijn aangeduid als Area C. Op basis van het internationaal recht heeft Israël geen soevereiniteit over die gebieden. Daarom heeft Israël geen bevoegdheid tot het aangaan van verdragsverplichtingen voor het bezette gebied. Israël kan dus voor Nederlandse staatsburgers die in de bezette gebieden wonen geen verdragsverplichtingen aangaan zoals zijn voorzien in het kader van de Wet BEU.

Vraag 6

Bent u bereid het onzalige plan om te gaan korten alsnog in te trekken?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek waaruit blijkt dat 80% van de wethouders genoeg heeft van uw strenge regels voor mensen met een bijstand?1

Gemeenten willen rekening houden met de specifieke omstandigheden van een burger die bijstand ontvangt. De Participatiewet biedt daartoe ruimte. In het bericht van Binnenlands Bestuur gaat het enerzijds om maatregelen bij het niet nakomen van verplichtingen en anderzijds om boetes bij het overtreden van de inlichtingenplicht.
In het laatste geval gaat het specifiek om het opleggen van een sanctie ingevolgde de Fraudewet. Het bestrijden van fraude met sociale uitkeringen is van algemeen belang. Met het oog op rechtszekerheid en rechtsgelijkheid is een zekere uniformiteit in het sanctiebeleid gewenst. Daarbij blijft er voldoende ruimte voor gemeenten over voor maatwerk, waarbij in individuele gevallen tot een passende sanctie kan worden gekomen. Met de voorgenomen aanpassingen van wet- en regelgeving in de Fraudewet krijgen gemeenten meer ruimte om bij de bepaling van de op te leggen boete rekening te houden met de ernst van de overtreding, de mate van verwijtbaarheid en de (financiële) omstandigheden van betrokkene. Ook is het kabinet voornemens om in meer situaties de mogelijkheid te bieden een waarschuwing te geven in plaats van een boete. Daarnaast zijn in de meeste gevallen de boetehoogtes aanzienlijk lager dan voorheen. Hiermee is gewaarborgd dat gemeenten maatwerk kunnen leveren.
Naast het opleggen van boetes in het geval van fraude is het maatregelenbeleid een ander instrument in de Participatiewet. Een maatregel is een tijdelijke verlaging van de uitkering indien een belanghebbende zich niet aan de uit de wet voortvloeiende verplichtingen houdt. De bijstand is een vangnet voor mensen die (tijdelijk) niet zelf in de kosten van het bestaan kunnen voorzien. Daar horen duidelijke spelregels bij, zoals onder meer opgenomen in artikel 18 van de Participatiewet. Bij de totstandkoming van het maatregelenbeleid is mogelijk gemaakt dat gemeenten altijd de afwegingsruimte hebben om rekening te houden met persoonlijke omstandigheden van mensen en eigenstandig een afweging kunnen maken over het al dan niet opleggen van maatregelen.
Zo heeft het College van B&W met de Participatiewet uitdrukkelijk de beleidsruimte gekregen om via een verordening de duur van een maatregel (binnen bepaalde marges) vast te stellen. Het is ook de plicht van het college om in het individuele geval te beoordelen of het niet nakomen van een geharmoniseerde arbeids- en re-integratieverplichting verwijtbaar is. Ook is expliciet in de Participatiewet opgenomen dat een op te leggen maatregel of een opgelegde maatregel door het college wordt afgestemd op de omstandigheden van de belanghebbende en diens mogelijkheden om middelen te verwerven, indien naar het oordeel van het college, gelet op bijzondere omstandigheden, dringende redenen daartoe noodzaken. Juist deze afstemming op de omstandigheden van de belanghebbende en diens mogelijkheden om middelen te verwerven, is bij uitstek het beleidsterrein van het college. Ook biedt de wet de mogelijkheid tot inkeer. Dit impliceert dat de maatregel kan worden herzien zodra uit de houding en gedrag van de uitkeringsgerechtigde ondubbelzinnig blijkt dat hij de geharmoniseerde arbeidsverplichtingen weer nakomt.
Ik ben van mening dat de Participatiewet op deze manier een juist evenwicht biedt tussen enerzijds het wettelijke kader van de maatregelen en anderzijds individueel maatwerk.

Vraag 2

Bent u het eens met een overgrote meerderheid van de wethouders die vindt dat er onvoldoende ruimte is voor het maken van een lokale afweging bij het opleggen van maatregelen? Zo ja, wat gaat u hier aan doen? Zo nee, hoeveel ruimte biedt artikel 18 van de Participatiewet voor het maken van lokale afwegingen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoe verhoudt de beleidsvrijheid voor gemeenten in de uitvoering van de Participatiewet zich met de strenge en uniforme regels voor het opleggen van verplichtingen en sancties? Vindt u dit een wenselijke situatie? Zo ja waarom?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Wat is uw reactie op het standpunt van veel wethouders dat het met de huidige regels lastig is om echte fraudeurs te scheiden van mensen die een foutje maken? Wat vindt u van het feit dat de maatschappelijke kosten van sancties vaak groter zijn dan de baten?2

Gemeenten zijn gehouden uitvoering te geven aan de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 24 november 2014 over de Fraudewet (ECLI:NLCRVB: 2014:3754). Dit betekent dat zij bij de bepaling van de boetehoogte een onderscheid moeten maken in opzet, grove schuld en alle andere gevallen (al dan niet met verminderde verwijtbaarheid). Bij fraude met kleine bedragen en als de omstandigheden daar aanleiding toe geven, moeten gemeenten lagere boetes opleggen dan voorheen. Bij opzettelijke fraude blijft het mogelijk boetes tot 100% van het benadelingsbedrag op te leggen.
Of het opleggen van sancties en maatregelen leidt tot extra maatschappelijke kosten is bij het kabinet niet bekend. Het kabinet vindt het een belangrijk principe dat fraude niet mag lonen. Dit betekent dat gemeenten de ten onrechte ontvangen uitkeringen moeten terugvorderen. Dit heeft een preventieve werking en draagt bij aan het bevorderen van het draagvlak voor de sociale zekerheid.

Vraag 5

Is bekend welke extra maatschappelijke kosten er jaarlijks worden gemaakt door sancties en maatregelen? Zo ja, om welk bedrag gaat het? Zo nee, bent u bereid dit te onderzoeken?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Waarom vindt u het rechtvaardig om wel van bovenaf te bepalen wanneer gemeenten welke sancties op moeten leggen, maar vindt u het niet nodig om in te grijpen als mensen met een bijstandsuitkering worden geïntimideerd en uitgebuit?3

De Participatiewet is een gedecentraliseerde wet, waarbij gemeenten op diverse onderdelen beleidsvrijheid hebben en maatwerk kunnen bieden. Dit betekent dat er op landelijk niveau spelregels worden vastgelegd die gemeenten uitvoeren, nader kunnen uitwerken of kunnen afstemmen op individuele omstandigheden van belanghebbenden. Zowel in het kader van boetes bij fraude als maatregelen bij het niet nakomen van verplichtingen zijn een zekere uniformiteit en kaderstellende normen gewenst. De decentrale uitvoering van de Participatiewet betekent ook dat ik niet treed in individuele gevallen die spelen tussen een gemeente en bijstandgerechtigden. Dat heb ik reeds aangegeven bij de beantwoording van de Kamervragen waarnaar in de vraag wordt verwezen.4

Vraag 7

Bent u bereid om hierover in gesprek te gaan met de gemeenten en de Kamer zo snel mogelijk over de uitkomst te informeren?

Het kabinet zal in haar overleg met gemeenten en de VNG blijvend aandacht vragen voor een correcte uitvoering van de wettelijke bepalingen en gemeenten wijzen op de beleidsruimte die de wet hen biedt.

Vraag 1

Kent u het bericht: «Friese zorgpremie hoger voor waddenheli»?1

Ja. Het Friesch Dagblad heeft het ministerie er overigens op gewezen dat op basis van een reactie van zorgverzekeraar de Friesland op het betreffende artikel een dag later een nieuw artikel is gepubliceerd. In dat artikel is ingegaan op mijn voornemen om de ambulancehelikopter voor de Waddeneilanden te laten bekostigen door een beschikbaarheidbijdrage.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onwenselijk is wanneer polissen van Friezen duurder worden dan in de rest van het land? Deelt u voorts de mening dat het onwenselijk is wanneer zorgverzekeraars Friese inwoners mogelijk weren door de hoge kosten van het patiëntenvervoer per helikopter?

Op 4 mei jongstleden heb ik uw Kamer per brief geïnformeerd over mijn voornemen om de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een aanwijzing te geven over de inzet van het instrument beschikbaarheidbijdrage voor de bekostiging van deze ambulancehelikopter. Dit voornemen is gebaseerd op een analyse van de NZa over de bekostigingsopties. In die analyse constateert de NZa dat bekostiging van deze helikopter via het reguliere bekostigingsmodel voor de ambulancezorg een verstoring van de zorgverzekeringsmarkt met zich meebrengt met het risico dat verzekeraars «dure» verzekerden zullen weren. De NZa geeft daarbij in overweging de marktverstoring op de zorgverzekeringsmarkt te onderzoeken en waar nodig maatregelen te treffen in de risicoverevening. Zoals ik in de eerder genoemde voorhangbrief al heb gemeld is de risicoverevening echter opgezet om zorgverzekeraars te compenseren voor verschillen in het gezondheidsprofiel van hun verzekerden en niet om kostenverschillen als gevolg van aanbodfactoren te compenseren. Ik zal deze mogelijkheid daarom niet verder onderzoeken. Om de beschikbaarheid van spoedeisend ambulancevervoer voor patiënten van de Friese Waddeneilanden te garanderen zal ik de NZa vragen een beschikbaarheidbijdrage vast te stellen.

Vraag 3

Wat is de reden dat Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Fryslân per 1 juli a.s. het patiëntenvervoer overneemt van Defensie?

De Minister van Defensie heeft de Tweede Kamer bij brieven van 4 juni 2014 en 25 maart 2015 geïnformeerd over het voornemen te stoppen met het patiëntenvervoer vanaf de Waddeneilanden2. Door de aanwezigheid van de Waddenzee tussen de Waddeneilanden en de dichtstbijzijnde ziekenhuizen op het vaste land, is een ambulancehelikopter noodzakelijk om ervoor te zorgen dat er geen verslechtering optreedt in de thans bestaande situatie van het aantal patiënten dat binnen 45 minuten een afdeling voor acute verloskunde of spoedeisende hulp kan bereiken. In overleg met de betrokken zorgverzekeraars neemt de RAV Fryslân dit patiëntenvervoer daarom over. Het gaat hier immers om verzekerde zorg uit hoofde van de Zorgverzekeringswet.

Vraag 4

Wilt u ervoor zorgen dat de aanpassing van het «Besluit beschikbaarheidsbijdrage WMG» voor 1 juli gereed is, zodat de RAV Fryslân een rechtstreekse bijdrage krijgt voor patiëntenvervoer per helikopter?

Het aanpassen van een algemene maatregel van bestuur kent een aantal procedurele stappen die doorlopen moeten worden. Dit vergt tijd. Het is daarom niet waarschijnlijk dat deze aanpassing voor 1 juli aanstaande gerealiseerd kan zijn. Maar zoals ik in mijn eerder genoemde brief van 4 mei jongstleden heb aangegeven zal om die reden zo nodig zowel aan de betreffende bepaling in het Besluit beschikbaarheidbijdrage WMG als aan de voorgenomen aanwijzing aan de NZa terugwerkende kracht worden verleend tot en met 1 juli 2015.

Vraag 5

Wilt u uiteenzetten waarom het aanpassen van het «Besluit beschikbaarheidsbijdrage WMG» een oplossing biedt voor mogelijke risicoselectie, waardoor zorgverzekeraars cliënten uit Friesland zullen proberen te weren? Biedt deze aanpassing ook een oplossing voor het verwachte verlies aan inkomsten van buitenlandse verzekeraars?

Indien de bekostiging van deze helikopter via een beschikbaarheidbijdrage wordt vormgegeven, ontvangt de RAV op basis van een door de NZa vast te stellen beschikking direct een vergoeding voor de exploitatiekosten vanuit het zorgverzekeringsfonds. Deze kosten worden dan niet meer door de RAV gedeclareerd bij de afzonderlijke verzekeraars. De prikkel voor zorgverzekeraars om «relatief dure» verzekerden te weren is daarmee verdwenen.
Hiermee bestaat er dus ook geen «debiteurenrisico» voor de RAV, de kosten worden immers niet per patiënt gedeclareerd bij verzekeraars.

Vraag 6

Wilt u deze vragen beantwoorden vóór het Algemeen overleg Ziekenhuiszorg en eerstelijnszorg in krimpregio’s voorzien op dinsdag 26 mei a.s?

Ja, dat gaat net lukken.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «State of moorings affects Saba tourism»?1

Ja

Vraag 2

Wat is uw reactie op het bericht dat reizigers de haven van Saba vermijden vanwege technische mankementen rondom de haven?

De haven van Saba is een zeer kleine zeehaven aangelegd binnen vrij complexe zee- en landzijdige kaders. Het eiland is een bergtop die steil uit zee rijst waardoor er weinig mogelijkheden zijn om goed opgezette toegankelijkheidsinfrastructuur aan te leggen. Landzijdig moet de haven aansluiten op de enige weg die het eiland kent. Er is dus niet veel ruimte voor het bouwen van een optimale haven waardoor technische mankementen in beginsel niet het doorslaggevende argument hoeven te zijn voor reizigers om de haven te mijden. Niettemin kan worden gesteld dat herstelwerkzaamheden aan de orde kunnen zijn en moet er voor gezorgd worden dat eventuele technische mankementen worden verholpen (zie verder antwoord op vraag 3).

Vraag 3

Kunt u toelichten wat de vooruitgang is van de ontwikkelingen rondom de haven van Saba in relatie tot het ontwikkelplan van Saba?

De ontwikkelingen laten zich in twee onderdelen uit een zetten:

Vraag 4

Is er sprake van monitoring vanuit uw Ministerie van zowel de problematiek rondom de haven van Saba als in hoeverre de toeristische sector hieronder lijdt?

Ja, de haven van Saba heeft mijn aandacht (zie ook mijn antwoord op vraag 3). Gezien de door de feitelijke omstandigheden sub optimale lay out van de haven, zal deze nooit dezelfde aantrekkelijkheid krijgen zoals sommige van de omringende eilanden. Er zijn ferrydiensten met St Maarten met een frequentie van 3 maal per week. Deze vervoert (dag)toeristen en Sabanen die goederen meenemen.

Vraag 5

Kunt u voorts specifiek ingaan op het effect van de kwaliteit van de zogenoemde «mooring rubbers» op het toerisme in Saba?

Deze mooring rubbers zijn vooral bedoeld om kleinere plezier- of visserijvaartuigen te verankeren buiten de feitelijke haven en golfbrekers zelf. De moorings worden aangelegd in beheer van het marine park, die de verankering ook dient onderhouden. Het eilandbestuur van Saba, dat hiervoor verantwoordelijk is, subsidieert een deel van de kosten, maar ook de zg. mooring dues dragen in de kosten bij. Indien er sprake is van onvoldoende dekking van de kosten, kan ik mij voorstellen dat de mooring dues omhoog zullen gaan. Met een betere verankering van de moorings zullen de kleinere vaartuigen en jachten minder snel op drift raken en daarmee zou de aantrekkelijkheid van het eiland voor onder andere toeristen kunnen verbeteren. Volledigheidshalve wil ik aangeven dat de mooring rubbers als zodanig geen directe relatie hebben met mijn verantwoordelijkheden in de infrastructuur die de veiligheid en toegankelijkheid van de haven en golfbrekers als zodanig borgen.

Vraag 6

U heeft in 2013 in antwoord op vragen tijdens een wetgevingsoverleg het volgende aangeven: «wij adviseren Saba, zitten al met hen aan tafel en brengen al kennis, kunde en expertise in.»2; kunt u uiteenzetten hoe deze kennis, kunde en expertise tot nu toe effect heeft gehad op de haven? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 7

Kunt u uw antwoord op vraag 5 vervolgens afzetten tegen de eerder genoemde berichtgeving over het effect van de staat van de haven op het toerisme van Saba?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Zijn er tussen 2013 en nu oplossingen aangedragen en/of maatregelen genomen om de toestand van de haven in Saba te verbeteren?

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 9

Kunt u uiteenzetten wat de effecten zijn van de oplossingen die zijn aangedragen en/of maatregelen die zijn genomen sinds 2013 om de haven van Saba te verbeteren?

Er is meer kennis en inzicht bij zowel het havenbedrijf als het eilandbestuur voor haventaken en veilig scheepvaartverkeer. Ook is er een groter inzicht ontstaan in de mate van (achterstallig) onderhoud. Onderwateronderzoek moet nog worden uitgevoerd, maar dit kan in het kader van mogelijke havenverbeteringen worden uitgevoerd en bijdragen aan de verdere planvorming (zie ook vraag 10).

Vraag 10

Bent u bereid om nadere actie te ondernemen teneinde de toestand van de haven van Saba op korte termijn te verbeteren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke actie bent u voornemens te nemen en op welke termijn?

Ik heb aan de Rijksvertegenwoordiger aangegeven dat ik op korte termijn zal gaan bezien of er financiële middelen vrij gemaakt kunnen worden voor de verbetering van de haven van Saba. In mijn afweging neem ik mee dat een deel van de haveninfrastructuur een eilandelijke verantwoordelijkheid is, zoals bijvoorbeeld de havenbekkens van Rotterdam en Amsterdam dat als gemeentelijke havens ook zijn. De toegankelijkheid en de zeewering zijn in beginsel een rijksaangelegenheid. De verdere besluitvorming hierover loopt via de voorjaarsbesluitvorming binnen het kabinet.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Afvalgigant kaalgeplukt»1, «Jackpot voor Waterland»2, en «Statement Waterland over dividenduitkeringen Attero»?3

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat er sinds de verkoop van Attero in totaal 183 miljoen euro is overgemaakt naar investeringsfonds Waterland?

Op grond van een statement dat Waterland heeft uitgegeven ter toelichting en informatie van Attero lijkt dit bedrag te kloppen. Dit bedrag bestaat volgens diezelfde verklaring uit drie afzonderlijke dividenduitkeringen.

Vraag 3

Kunt u uiteenzetten waar de in totaal 183 miljoen euro aan onttrokken middelen uit bestond?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat het hier onder meer gaat om 87 miljoen euro bestemd voor de zogenaamde pre-nazorgfase, te weten de kosten die door de exploitant worden gemaakt alvorens de stortplaats kan worden overgedragen aan de provincie? Zo nee, wat zijn volgens u de juiste bedragen?

Dat kan ik niet bevestigen. Het precieze bedrag van de afwaardering is mij niet bekend. Bovendien zouden het afwaarderen van de pre-nazorgvoorziening en de dividenduitkering in beginsel los van elkaar kunnen staan.
Op grond van de nazorgregeling uit de Wet milieubeheer moeten gelden worden gereserveerd voor de nazorg van een stortplaats. Gedeputeerde staten van een provincie zijn verantwoordelijk voor de nazorg en hebben hiertoe een fonds, het zogenaamde Nazorgfonds. Het fonds wordt gevuld met heffingen die de exploitant/vergunninghouder aan de provincie moet afdragen en de rendementen uit de beleggingen. Hierbij kan een betalingsregeling worden getroffen. De nazorg houdt in de eeuwigdurende milieuhygienische nazorg van de op en in de stortplaats aangebrachte voorzieningen en de controle van bodem en grondwater na sluiting van een stortplaats. Van een saneringsnoodzaak hoeft geen sprake te zijn.
Als de stortplaats vol is, moet conform vergunning een bovenafdichting worden aangebracht. Bij het indienen van de aanvraag van een omgevingsvergunning dient de stortplaatsexploitant met betrekking tot het onderdeel milieu, financiële zekerheid te stellen voor deze bovenafdichting. Zo lang deze financiële zekerheid niet is gesteld kan exploitatie niet plaatsvinden.
Er zijn dus twee wettelijk verplichte voorzieningen met betrekking tot nazorg en bovenafdichting voortvloeiend uit de Wet milieubeheer. Deze voorzieningen zijn volgens het statement van Waterland niet wezenlijk gewijzigd. De eigen voorziening die ziet op de pre-nazorg is wel verminderd. Dat hangt samen met een wijziging in de strategie (verkorting levensduur stortplaatsen) waardoor de toekomstige kosten (van bijvoorbeeld onderhoud) ook daadwerkelijk lager zullen liggen dan voorzien. Het bevoegd gezag moet nog beoordelen of dit past binnen de vastgestelde kaders.

Vraag 5

Moeten de betrokken provincies toestemming verlenen voor het onttrekken van middelen voor voorzieningen aan exploitanten? Zo ja, hebben de betrokken provincies deze toestemming inderdaad verleend?

Voor afwaardering van de voorziening voor pre-nazorg is op zich zelf geen toestemming van gedeputeerde staten nodig. Met de provincies Drenthe, Limburg en Noord-Brabant heeft hierover vooraf geen overleg plaats gehad. Van instemming is dus geen sprake.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat exploitanten wettelijk verplicht zijn om voldoende financiële draagkracht te bezitten om stortplaatsen in de toekomst veilig op te leveren aan de provincie?

Ja. Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Nemen de provincies voorts genoegen met deze vermindering van het budget van Attero voor het realiseren van een veilige waterdichte eindafwerking van stortplaatsen?

Op basis van het statement van Waterland en informatie van Attero heeft er geen vermindering plaatsgevonden van de voorziening voor de eindafwerking. Voor de nazorg Attero heeft een storting gedaan in de Nazorgfondsen van de provincies Drenthe, Limburg en Noord-Brabant en heeft daarmee aan die verplichtingen voldaan. Hiernaast zal Attero rapporteren aan het bevoegd gezag ten behoeve van een toets op de voorwaarden voor de wettelijk verplichte zekerstellingen. Zie verder het antwoord bij vraag 4 en 5.

Vraag 8

Weet u of (een deel van) de 87 miljoen euro aan voorzieningen opgevuld wordt door de herfinanciering ter waarde van 150 miljoen euro die heeft plaatsgevonden?

Nee, dat weet ik niet. De afwaardering van de voorzieningen vloeit voort uit een inschatting van de daadwerkelijke met de activiteiten gemoeide kosten. De herfinanciering staat daar mogelijkerwijs los van.

Vraag 9

Bent u, al het voorgaande in overweging nemende, van mening dat de reserves van Attero voor sanering van stortplaatsen op een verantwoorde wijze zijn teruggeschroefd? Acht u het aannemelijk dat dergelijk grote bedragen kunnen worden onttrokken aan de pre-nazorg, slechts gebaseerd op de verwachting dat de begrote kosten voor onderhoud lager gaan uitvallen dan eerder begroot?

Voor de bovenafdichting en nazorg is een wettelijke regeling en deze voorzieningen zijn volgens Attero niet wezenlijk gewijzigd. Ten aanzien van de voorziening voor de pre-nazorg is Attero zelf verantwoordelijk, er is geen plicht tot fondsvorming. Gedeputeerde staten zien toe op naleving van de vergunning (zie vraag 4 en 5).

Vraag 10

Kunt u garanderen dat Attero na de verkoop en de uitvloei van 183 miljoen euro aan zijn wettelijke verplichtingen op het gebied van milieu en financiën kan blijven voldoen? Is de veiligheid van het milieu rondom stortplaatsen van Attero gegarandeerd?

Attero heeft een storting gedaan in de Nazorgfondsen van de provincies Drenthe, Limburg en Noord-Brabant. Attero zal rapporteren aan het bevoegd gezag ten behoeve van een toets op de voorwaarden voor de wettelijk verplichte zekerstellingen voor de bovenafdichting en nazorg. De omgevingsvergunningen zijn onverkort van toepassing, inclusief toezicht hierop en eventueel handhaving hiervan.

Vraag 11

Hoe is de nazorg van de in de toekomst door Attero opgeleverde stortplaatsen geregeld? Is bij de betrokken provincies bekend hoeveel middelen er per locatie op de balans staan voor sanering?

Uit hoofde van de wet milieubeheer zijn gedeputeerde staten verantwoordelijk voor de nazorg van gesloten stortplaatsen. Zij hebben hiertoe het Nazorgfonds (zie vraag 4). Dit wordt gevuld door heffingen die aan de vergunninghouder worden opgelegd. Hierbij is eventueel een betalingsregeling mogelijk. Over de voorwaarden hiervan en de naleving hiervan overlegt het bevoegd gezag met Attero. In 2014 heeft Attero contant gemaakte doelvermogens voor de nazorg afgedragen aan de provincies Limburg, Drenthe en Noord-Brabant. Voor het overige geldt dat als er sprake zou zijn van een bodemsanering de Wet bodembescherming van toepassing is.

Vraag 12

Hoe schat u de risico’s voor het milieu rondom de stortplaatsen van Attero in, nu er sprake is geweest van een dergelijke kapitaalvlucht? Heeft u voldoende vertrouwen in een veilige en degelijke sanering van deze stortplaatsen?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 13

Hoe verhoudt zich de situatie omtrent Attero, en de bijbehorende mogelijke gevolgen voor het milieu rondom stortplaatsen, tot de situatie bij andere stortexploitanten in Nederland? Is er elders eveneens sprake van een forse teruggang in middelen voor veilige en degelijke sanering van stortplaatsen?

De Wet Milieubeheer geldt voor alle stortexploitanten in Nederland. Daaruit vloeien ook financiële verplichtingen voort (zie vraag 4). Hoe andere stortexploitanten omgaan met niet wettelijke pre-nazorgvoorziening is mij niet bekend.

Vraag 1

Kent u het bericht «Kamer wil cupping aanpakken»?1

Ja.

Vraag 2

Wat zijn de omvang en gezondheidsrisico’s van cupping? Bent u bereid op korte termijn een quick scan te doen?

Ik heb kennis genomen van de berichten. Ik maak mij zorgen over de gezondheidsrisico’s van »wet cupping».
Cupping valt, als voorbehouden heelkundige behandeling, onder de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Alleen daartoe aangewezen en bekwame zorgverleners, zoals artsen, zijn formeel bevoegd deze handeling uit te voeren. De IGZ houdt hier toezicht op.
Indien deze voorbehouden handeling wordt uitgevoerd door iemand die niet BIG-geregistreerd is, kan hier door de IGZ een bestuurlijke boete worden opgelegd.
Indien deze voorbehouden handeling wordt uitgevoerd door iemand die wel BIG-geregistreerd is, bijvoorbeeld een arts, kan deze handeling tuchtrechtelijk worden getoetst.
Ook kan er in beide gevallen sprake zijn van een strafbaar feit, zoals mishandeling of het buiten noodzaak toebrengen van schade, waarop het Openbaar Ministerie kan handhaven. Als de IGZ bij haar toezicht een strafbaar feit constateert, kan zij daarvan aangifte doen.
Verder heeft de gemeente in het kader van de Wet publieke gezondheid als taak de technische hygiënezorg te bevorderen. De uitvoerende instantie is doorgaans de GGD. De GGD kan in het geval van besmetting passende maatregelen nemen en een melding doen bij de IGZ. De IGZ heeft dergelijke meldingen nog niet ontvangen.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat veel cupping-therapeuten in lichamen snijden, terwijl zij hier niet voor zijn opgeleid? Welke incidenten met cupping zijn u bekend, en hoe zijn deze afgehandeld?

Zie het antwoord op vraag 2. Er zijn bij de IGZ geen meldingen bekend over problemen met cupping.

Vraag 4

Bent u bereid te onderzoeken in hoeverre cupping-therapeuten zich aan de wet houden? Zo ja, wanneer verwacht u de Kamer te informeren, en welk vervolg geeft u aan de uitkomsten? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Hoe duidt u de claim van therapeuten dat «cupping helpt tegen kanker»? Welke wettelijke kaders zijn er om consumenten te beschermen tegen onrechtmatige gezondheidsclaims en hoe worden deze gehandhaafd?

De claim dat cupping helpt tegen kanker is ongefundeerd en daarmee misleidend en in strijd met de Nederlandse Reclame Code. Ik heb de Stichting Reclame Code op dergelijke claims gewezen.

Vraag 6

Vindt u ook dat er in het kader van de volksgezondheid en veiligheid onmiddellijk toezicht moet komen op cupping-therapeuten? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Deelt u de mening dat cuppingpraktijken ondergebracht moeten worden in de Warenwet, zoals dat ook met tatoeëren en piercen het geval is, gecontroleerd door de GGD?

Nee, zie het antwoord op vraag 2.
Bij tatoeëren en piercen wordt de huid doorboord en kunnen er bloedoverdraagbare ziekten (hepatitis, aids) worden overgebracht. Er bestond destijds geen wettelijk kader hiervoor. Anders dan cupping zijn tatoeëren en piercen geen voorbehouden handelingen volgens de Wet BIG. Daarom is ervoor gekozen om het gebruik van tatoeage- en piercingmateriaal onder de Warenwet te brengen en hiervoor een vergunningplicht te introduceren.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Turbines verstoren telescoop Lofar»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat windturbines storingen kunnen veroorzaken bij dit soort hypergevoelige antennes? Zo nee, waarom niet?

Ja, windturbines kunnen mogelijk storingen veroorzaken voor de telescoop Lofar.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dergelijke gevoelige locaties windturbinevrij moeten blijven? Zo ja, bent u bereid om alle windturbines rondom Lofar te schrappen? Zo nee, waarom niet?

In een klein en dichtbevolkt land als het onze worden in het kader van een inpassingsplan voor een windpark zorgvuldig verschillende belangen tegen elkaar afgewogen. Het belang van de telescoop Lofar is één van de belangen bij de inpassing van windpark De Drentse Monden Oostermoer. In dit kader ben ik in overleg met de directie van Astron, de exploitant van Lofar, om mogelijke verstoringen van windturbines tot een acceptabel niveau te beperken.

Vraag 4

Bent u bereid, gezien de enorme overlast en schade die windturbines veroorzaken, te stoppen met het plaatsen van windturbines in heel Nederland? Zo nee, waarom niet?

Nee. Windenergie op land speelt een belangrijke rol in de verduurzaming van de energievoorziening en is essentieel om de doelen te halen die zijn afgesproken in het Energieakkoord.

Vraag 1

Kent u de aan u gerichte brief van Artikel 1 Overijssel waarin de noodkreet ten aanzien van het voortbestaan van de antidiscriminatievoorzieningen (adv) wordt gedaan?

Ja.

Vraag 2

Zijn er andere adv’s die door bezuinigingen dreigen om te vallen? Zo ja, welke? Zo nee, uit welke inventarisatie blijkt dat?

Uit contacten met antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) en enkele mediaberichten blijkt dat bepaalde ADV’s minder subsidie ontvangen vanuit gemeenten dan voorheen. In sommige gevallen lijkt dit het gevolg van een keuze van een gemeentebestuur om zich te beperken tot alleen de financiering van de wettelijke taken (het geven van bijstand aan burgers en het registreren van klachten) of om de wettelijk taak elders te beleggen dan bij een gespecialiseerde organisatie. Er zijn mij geen andere berichten bekend over antidiscriminatievoorzieningen die dreigen om te vallen.
De verantwoordelijkheid om ingezetenen te voorzien van toegang tot een antidiscriminatievoorziening ligt bij het gemeentebestuur. In 2012 is de uitvoering van de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen (Wga) geëvalueerd. Uit die evaluatie bleek dat 98% van de gemeenten een voorziening had gerealiseerd voor de uitvoering van de twee wettelijke taken (registratie en bijstand) in de directe leefomgeving van burgers. Ik beschik nog niet over een recentere inventarisatie van de gemeentelijke uitvoering van de Wga. In de Voortgangsbrief discriminatie van 11 februari 2015 (Kamerstukken II 2014/15, 30 950, nr. 76) heb ik aangekondigd dat in 2015 onder meer nader zal worden onderzocht hoe de ADV’s functioneren. Dit onderzoek zal onder andere een actueel overzicht geven van de invulling van de ADV-taken op gemeentelijk niveau.

Vraag 3

Bent u bereid zeker te stellen dat alle 393 gemeenten in Nederland er zorg voor dragen dat de gemeentelijke antidiscriminatievoorziening niet alleen op papier bestaat, maar ook werkelijk de middelen, menskracht en professionaliteit tot de beschikking heeft om de wettelijke taak goed uit te voeren?

Sinds de inwerkingtreding van de Wga in 2009 hebben gemeenten een wettelijke taak op het gebied van het bestrijden van discriminatie. Uitgangspunt, conform de Regiegroep Toekomst Antidiscriminatiebureaus (rapport «Perspectief op gelijke behandeling» uit 2006, onder voorzitterschap van dr. E. Borst-Eilers), was onder meer dat de bijstand van burgers die geraakt zijn door discriminatie laagdrempelig en op lokaal niveau zou worden georganiseerd. Een centrale rol en verantwoordelijkheid voor het gemeentebestuur sluit daar goed bij aan. Sinds 2009 zijn er door middel van het Besluit gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen (op basis van artikel 2, derde lid en artikel 3, tweede lid, van de Wga) onder meer eisen gesteld aan de inrichting en uitvoering van de wettelijke taken. In de financiering van deze gemeentelijke taken is voorzien door financiële middelen toe te voegen aan het Gemeentefonds.
De daadwerkelijke uitvoering van de taken op grond van de Wga is de verantwoordelijkheid van het desbetreffende gemeentebestuur en de betrokken gemeenteraad ziet daarop toe. Gemeenten beslissen, binnen de wettelijke kaders, voor hun eigen ingezetenen over omvang en invulling van de middelen, menskracht en professionaliteit van de lokale ADV’s. Dit stelsel laat dan ook ruimte voor lokale diversiteit, mits aan de wettelijke eisen van de Wga en het Besluit wordt voldaan. In mijn antwoord op vraag 2 heb ik aangegeven dat mij ook enkele signalen hebben bereikt dat er vraagtekens worden gezet bij de wijze waarop sommige gemeenten de Wga uitvoeren. Met het onderzoek waar ik in mijn antwoord op vraag 2 naar verwees, wil ik nader bezien in hoeverre de doelstellingen uit de Wga worden bereikt door de werking van het huidige stelsel.

Vraag 4

Wat vindt u, in het kader van de toegankelijkheid van de adv’s, ervan dat wie «discriminatie melden» intypt in het zoekformulier van een gemeentelijke website lang niet altijd uitkomt bij de gemeentelijke adv?

Rond de zomer zal er een landelijke campagne tegen discriminatie starten waarbij aandacht wordt besteed aan de toegankelijkheid van alle betrokken instanties (zoals alle ADV’s) waar burgers met hun vragen, klachten en meldingen terecht kunnen, via de website www.discriminatie.nl. Daarnaast zal in de periodieke contacten met gemeenten en de VNG over discriminatiebestrijding het belang van de vindbaarheid van lokale ADV’s, ook via de websites van de gemeente, naar voren worden gebracht.

Vraag 5

Ziet u reden om gebruik te maken van uw bevoegdheid op grond van artikel 2 derde lid van de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen om bij AMvB eisen te stellen aan de inrichting van de antidiscriminatievoorziening, en de uitvoering van de taak door die voorziening?

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Zorgwekkend aantal gemeentenwebsites ontoegankelijk»?1

Ja.

Vraag 2

Komen de resultaten van het onderzoek overeen met uw eigen gegevens over de toegankelijkheid van gemeentewebsites? Zo nee, waarin wijken deze af?

De resultaten van de «quick scan» die de Stichting Drempelvrij.nl in opdracht van het College voor de Rechten van de Mens heeft laten uitvoeren, komen niet overeen met mijn gegevens over de stand van zaken van de toegankelijkheid van gemeentelijke websites.
De Stichting Drempelvrij.nl beheert een waarmerk dat verleend kan worden na inspectie door een met de stichting verbonden organisatie. Overheden zijn vrij websites onder deze waarmerkregeling of op een andere wijze en door andere partijen te laten toetsen. In de quick scan wordt vermeld dat 26 gemeentelijke websites (6,6%) na 1 januari 2014 voldaan hebben aan de nieuwe versie van de webrichtlijnen. Dit aantal komt overeen met de gemeenten die in deze periode daarvoor een waarmerk van de Stichting hebben gekregen.
De conclusie dat 7% van de gemeenten wel en 93% niet voldoet aan de nieuwe webrichtlijnen kan hieruit niet getrokken worden. In deze percentages zijn de volgende situaties buiten beschouwing gelaten: websites die binnen een andere systematiek (door andere partijen) zijn getoetst, websites die vóór 1 januari 2014 zijn getoetst en websites die getoetst zijn op de eerdere versie van de webrichtlijnen.2
Ik onderhoud registers, die mede zijn gebaseerd op de gegevens van de stichting, waarin de mate van naleving van het kabinetsbeleid inzichtelijk is. Dit beleid houdt in dat websites van de overheid de webrichtlijnen als verplichte open standaard moeten toepassen, tenzij er sprake is van «redenen van bijzonder gewicht» die omschreven zijn in mijn toepassingskader. Kunnen elementen van de richtlijnen niet toegepast worden, dan moet dit gemotiveerd uitgelegd worden op de website in een toegankelijkheidsverklaring, waarvoor ik een model gepubliceerd heb.
In het online overzicht voor medeoverheden op www.webrichtlijnen.nl is opgenomen in hoeverre een website aantoonbaar voldoet aan de webrichtlijnen en of er een toegankelijkheidsverklaring is gepubliceerd volgens dit regime van «pas toe of leg uit».3 Sinds 1 januari 2012 hebben 166 gemeentelijke websites aantoonbaar voldaan aan dit kabinetsbeleid.4 Van ruim 40% van de gemeentelijke websites kan daarom gezegd worden dat ze getoetst zijn en voldeden of inzichtelijk hebben gemaakt welke uitzonderingen gelden.

Vraag 3

Deelt u de mening van het College dat het zorgwekkend is dat slechts 7% van de gemeenten voldoet aan de nieuwe webrichtlijnen, die vanaf 1 januari 2015 de verplichte standaard vormen? Zo ja, welke acties onderneemt u om meer gemeentelijke websites te laten voldoen aan de richtlijnen? Zo nee, waarom niet?

Er is sprake van vooruitgang bij de gemeenten sinds mijn laatste «voortgangsrapportage webrichtlijnen» in november 2012, toen ongeveer 30 gemeenten voldeden aan de eisen.5 Uit mijn registratie blijkt dat op dit moment 166 gemeenten het kabinetbeleid voor de webrichtlijnen aantoonbaar hebben uitgevoerd.
Toch ben ik het met het College eens dat een grote groep gemeenten zich meer moet inspannen om aantoonbaar aan de webrichtlijnen te voldoen. Het is mij een doorn in het oog dat meer dan de helft van de gemeenten de afgelopen drie jaar onvoldoende inzichtelijk heeft gemaakt in hoeverre ze het kabinetbeleid voor de webrichtlijnen hebben uitgevoerd.
Ik verwijs u graag naar mijn antwoord op vraag 5 voor een overzicht van de acties die ik zal ondernemen.

Vraag 4

Kunt u voor websites, die beheerd worden door de rijksoverheid, aangeven in hoeverre ze voldoen aan de nieuwe webrichtlijnen?

Websites van de rijksoverheid, inclusief zelfstandige bestuursorganen, laten een vergelijkbaar beeld zien als die van gemeenten. In april 2015 waren er in totaal 930 actieve websites van de rijksoverheid. 452 websites zijn ingericht conform het beleid voor de verplichte toepassing van de webrichtlijnen (48%). De kamer is hierover nader geïnformeerd in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk.6

Vraag 5

Wordt er naar uw waarneming voortgang geboekt in het voldoen aan de richtlijnen voor toegankelijkheid sinds hier tien jaar geleden aandacht voor gevraagd werd? Zo ja, waaruit blijkt die voortgang? Zo nee, welke maatregelen overweegt u om hier eindelijk vooruitgang in te boeken?

Ik houd de mate van toepassing van de webrichtlijnen door overheden als verplicht te gebruiken open standaard bij vanaf 1 januari 2012. Sindsdien, zoals mijn antwoorden op de vragen 3 en 4 laten zien, is zowel bij de medeoverheden als bij de departementen, inclusief de zelfstandige bestuursorganen, vooruitgang geboekt met de toepassing van de webrichtlijnen. Er is echter een te grote groep binnen de overheid die niet aantoonbaar met toegankelijkheid aan de slag is.
Daarom heb ik in het algemeen overleg ICT aangelegenheden met de Vaste Commissie van 20 mei jl. wetgeving aangekondigd. In de voorgenomen Wet Generieke Digitale Infrastructuur (Wet GDI) is het verplichte gebruik van de open standaard voor toegankelijkheid op overheidswebsites geregeld. Dit is opgenomen in de eerste tranche, die naar verwachting medio 2016 aan de Tweede Kamer aangeboden zal worden.
De stand van zaken is voor mij tevens aanleiding de bestaande verplichtingen, in samenwerking met de Minister voor Wonen en Rijksdienst, opnieuw en regelmatig onder de aandacht te brengen van de directeuren Communicatie en de Chief Information Officers van de departementen en van de medeoverheden en hun vertegenwoordigers.
Daarnaast ga ik verder met het aanbieden en ontwikkelen van ondersteunend instrumentarium. Ik heb de monitor «Gewoon Toegankelijk» in ontwikkeling. Deze toetst dagelijks 70.000 webpagina’s van ruim 900 overheidswebsites op de webrichtlijnen die automatisch te toetsen zijn.7 De monitor stelt mij beter in staat de progressie van afzonderlijke websites te meten en op basis daarvan handelend op te treden. Deze laat zien welke websites relatief slecht presteren en welke webrichtlijnen vaak verkeerd toegepast worden. Op basis van deze informatie kan ik bestuurlijk reageren of kan ik ondersteunende maatregelen ontwikkelen, zoals het publiceren van gerichte informatie over het voorkomen van veel voorkomende fouten. Overheden kunnen daarnaast een rapportage opvragen van alle geconstateerde fouten op hun website met gerichte adviezen voor verbetering. Ik kan bijhouden welke overheden hiervan gebruik maken en welke dit nalaten.
Tevens heb ik een licentie voor een «Accessibility Checker» ingekocht. Alle organisaties van de overheid kunnen deze gratis implementeren en gebruiken. Webredacteuren kunnen met deze «editor» informatie vóór publicatie toetsen op de automatisch te controleren webrichtlijnen.
Daarnaast ben ik sinds januari 2014 een samenwerking aangegaan met leveranciers van websites en software. De leveranciers die het «Convenant Toegankelijkheid» ondertekend hebben of nog zullen ondertekenen, verplichten zich ertoe om alleen webdiensten en -applicaties bij overheden te implementeren die voldoen aan de webrichtlijnen en om overheidsorganisaties te ondersteunen bij het continu voldoen aan de webrichtlijnen en het publiceren van toegankelijkheidsverklaringen.8 Nog dit jaar maak ik inzichtelijk welke leveranciers het convenant naleven en daarmee goede contractpartners kunnen zijn voor de overheid. Daarnaast ondersteun ik de uitvoering van het convenant bij overheden, zoals in een recent traject waarbij 100 gemeentelijke websites zijn getoetst en voorzien van een toegankelijkheidsverklaring met te nemen maatregelen. De komende tijd zal ik zulke trajecten voortzetten om zo snel mogelijk te bevorderen dat zoveel mogelijk overheidsorganisaties met toegankelijkheid aan de slag gaan en dit ook inzichtelijk maken op hun websites.

Vraag 6

Wat zeggen de resultaten van dit onderzoek over de effectiviteit van het nieuwe beheer- en verantwoordingsmodel voor de webrichtlijnen? Wanneer en op welke wijze evalueert u de effectiviteit van het nieuwe beheer- en verantwoordingsmodel?

Het onderzoek van Stichting Drempelvrij.nl bevat geen directe conclusies over de effectiviteit van het nieuwe beheer- en verantwoordingsmodel. Wel trekt het onderzoek conclusies over de stand van zaken van de toegankelijkheid, waarop ik hiervoor ben ingegaan, en over de kwaliteit van de toegankelijkheidsverklaringen op gemeentelijke websites.
Bij de aankondiging van het nieuwe beheer- en verantwoordingsmodel voor de webrichtlijnen in mijn brief van november 2012 aan de Tweede Kamer heb ik duidelijk gemaakt dat een «pas toe of leg uit» regime niet in de hand mag werken dat slechte excuses gehonoreerd worden. De nadruk ligt in sterke mate op «pas toe». Kunnen de webrichtlijnen in alle redelijkheid niet toegepast worden dan dient op een goede wijze verantwoording afgelegd worden op basis van een voor alle overheden geldend toepassingskader.9 Ik heb dit toepassingskader voor de webrichtlijnen en het verantwoordingsmodel voor overheden in 2013 gepubliceerd.10 Ik verwacht dat overheden zich hieraan houden. Voor de in mijn register opgenomen verklaringen zal ik nagaan of deze adequaat zijn. Vervolgens zal ik de verplichting tot publicatie van deugdelijke verklaringen opnieuw onder de aandacht brengen van de departementen en de medeoverheden. De evaluatie daarvan en van de andere elementen van het nieuwe beheer- en verantwoordingsmodel zal plaatsvinden in het kader van de genoemde wetgeving voor toegankelijke websites. Deze zal ik naar verwachting medio 2016 aan de Tweede Kamer aanbieden.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «112-app kan bellen met meldkamer»?1

Ja.

Vraag 2

De SOS-app suggereert dat er samengewerkt wordt met het landelijke noodnummer 112; wat is de exacte relatie met de meldkamer en de 112-hulpdiensten?

De SOS Alarm app is een particulier initiatief. De app is bedoeld om de bij SOS Alarm aangesloten vrijwillige hulpverleners in de directe omgeving van het incident te alarmeren. Tevens brengt de app een normale telefoonverbinding tot stand met het alarmnummer 112. Zodra 112 gebeld wordt treedt de gebruikelijke procedure van officiële hulpverlening in werking. Deze houdt bewust geen rekening met de eventuele inzet van de vrijwillige hulpverleners. Er is immers geen enkele garantie of deze ter plaatse zijn of komen. Zodra de officiële hulpverleningsinstanties ter plaatse zijn nemen zij de hulpverlening over van de eventuele vrijwilligers ter plaatse.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er geen enkele onduidelijkheid mag bestaan over de wijze waarop de hulpdiensten via 112 kunnen worden gealarmeerd en dat apps zoals de SOS-app niet alleen tot verwachtingen bij de gebruikers kunnen leiden die door de hulpdiensten niet kunnen worden waargemaakt maar ook tot onverantwoorde risico’s in vaak toch al levensbedreigende situaties? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de mening dat er geen enkele onduidelijkheid mag bestaan over de wijze waarop mensen in contact kunnen komen met de officiële hulpdiensten via het alarmnummer 112. Ik blijf dan ook communiceren dat mensen in nood direct moeten en kunnen bellen met het alarmnummer 112.
De SOS Alarm Hulpdienst is een particulier initiatief. Dit mag er echter niet toe leiden dat onduidelijkheid ontstaat over de inzet van de officiële hulpdiensten of de vertraagde inzet daarvan. Ik heb de initiatiefnemer van de SOS Alarm app gewezen op de potentiële veiligheidsrisico’s die zijn wijze van communiceren over de SOS Alarm app met zich meebrengt. Ik heb hem verzocht in al zijn communicatie de schijn te vermijden dat de app een overheidsinitiatief is en dat deze in de plaats treedt van het alarmnummer 112. Ik zal de ontwikkelingen op dit gebied de komende tijd nauwlettend volgen. Daar waar de app risico’s oplevert voor de bereikbaarheid van 112 of de inzet van de officiële hulpdiensten zal ik verdere actie ondernemen.

Vraag 4

Wat gaat u doen om de schijnveiligheid, die als gevolg van dit soort apps kan ontstaan, tegen te gaan?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat een 112-app wel mogelijkheden en kansen kan bieden die aansluiten bij de technologische ontwikkelingen van deze tijd en die kunnen bijdragen aan nog betere en snellere hulpverlening zoals het traceren van de locatie en het gebruik maken van beelden bij de melding? Zo ja, gaat u zich inspannen voor een door de overheid erkende 112-app?

Op dit moment biedt een spraakoproep naar 112 een aantal belangrijke garanties die voor een data-oproep niet gelden. In de Telecomwet zijn voor 112 spraakoproepen een aantal zaken geregeld. Zo worden 112 oproepen met prioriteit afgehandeld ten opzichte van een normale oproep en wordt voor een 112-oproep ononderbroken en gratis toegang geëist van de providers. Dit is voor data niet het geval. Daarnaast is met de telecom providers afgesproken dat een 112 spraakoproep gebruik kan maken van elk beschikbaar netwerk voor het doen van een noodoproep. Hiermee ligt de kans op een geslaagde 112 oproep rond de 99%, zoals eerder door de Minister van Economische Zaken aan uw Kamer aangegeven (Kamerstuk 29 517-97). Ten slotte biedt spraakcontact tussen de 112-centrale en de melder het voordeel dat er kan worden doorgevraagd. In voorkomende gevallen kunnen in het spraakcontact direct instructies aan de melder worden gegeven met betrekking tot de noodsituatie.
Ik deel de mening dat apps in de toekomst mogelijkheden en kansen kunnen bieden door het aanleveren van aanvullende informatie die de hulpverlening uiteindelijk kan verbeteren en/of versnellen, zoals locatiegegevens en beelden. Om 112 via een app te bereiken is echter de beschikbaarheid van internet vereist. Bij gebruikmaking van internet kan (nog) niet dezelfde bereikbaarheid en stabiliteit gegarandeerd worden als bij een spraakverbinding. Daarnaast moet de 112-infrastructuur hier nog geschikt voor worden gemaakt. Bij de vorming en inrichting van de Landelijke Meldkamerorganisatie worden deze ontwikkelingen meegenomen. Ik vind het echter van het grootste belang bij deze ontwikkelingen dat de dienstverlening die de rijksoverheid biedt op het terrein van 112 ook nagenoeg gegarandeerd moet kunnen worden.

Vraag 6

Klopt het dat het nu voor de meldkamer niet mogelijk is de locatie van een mobiele beller te traceren waardoor kostbare minuten verloren gaan? Wat is er voor nodig de locatie van een mobiele beller wel te traceren en bent u bereid dit mogelijk te maken?

Bij aanvang van elke 112-noodoproep vanaf een mobiele telefoon worden globale locatiegegevens van de beller meegestuurd naar de landelijke alarmcentrale. Deze locatiegegevens zijn gebaseerd op de gegevens van de mast die gebruikt wordt om het gesprek tot stand te brengen. In sommige gevallen zijn de meegestuurde globale locatiegegevens onvoldoende, omdat de beller zijn locatie niet weet of kan zeggen en ook een omschrijving van de omgeving onvoldoende houvast biedt. In dat geval is het mogelijk om een meer nauwkeurige locatie van de melder vast te stellen. Deze procedure kost inderdaad enige tijd. Zoals gemeld in antwoord op vragen 5 en 7 is het sneller kunnen ontvangen van locatiegegevens, bijvoorbeeld op basis van gps-plaatsbepaling, een van de aandachtspunten binnen de nieuw te ontwikkelen infrastructuur van de Landelijke Meldkamerorganisatie.

Vraag 7

Neemt u deze ontwikkelingen, de app, het gebruik maken van beelden en de mogelijkheid van het traceren van een mobiele beller, mee bij de verdere inrichting van de landelijke meldkamer?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van Plannen in kaart: Inventarisatie preventie- en handhavingsplannen Drank- en Horecawet?1 Zo ja, wat is uw mening over het feit dat nog 20% van de gemeenten een jaar na de deadline geen preventie- en handhavingsplan heeft? Hoe gaat u deze gemeenten verplichten op zeer korte termijn alsnog een plan te maken? Welke bevoegdheden heeft u hiertoe?

Ja, het onderzoek is in mijn opdracht uitgevoerd. Ik heb u het rapport inclusief mijn beleidsreactie daarop op 6 mei jongstleden toegestuurd (Kamerstuk 27 565, nr. 133).
Ik ga binnenkort in gesprek met een aantal bestuurders van gemeenten over de resultaten van dit onderzoek en de decentralisatie van de DHW en om te bezien hoe Rijk en gemeenten elkaar hier verder kunnen versterken. Ook zal ik in een brief aan alle gemeenten een aantal aspecten van het alcoholbeleid onder de aandacht brengen. De uitkomsten van het Intraval onderzoek zullen daar onderdeel van vormen. Ik zal de bevindingen vanzelfsprekend ook agenderen bij de VNG. Op 17 september 2015 wordt door het Trimbos-instituut een «Studiedag Alcohol Toezicht» voor handhavers en toezichthouders georganiseerd. Ook heb ik Trimbos gevraagd begin volgend jaar een alcoholcongres te organiseren met als belangrijkste doelgroep gemeenten, waar het onderwerp preventie- en handhavingsplannen een plek krijgt.

Vraag 2

Hoe duidt u het dat veel gemeenten zonder plan middelgroot zijn? Wat is uw verklaring daarvoor?

Ik heb hier geen verklaring voor, dit vormt één van de punten voor het overleg met een aantal gemeenten en de VNG.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat 39% van de wel aanwezige plannen niet compleet is? In hoeverre vindt u dat gemeenten half werk hebben geleverd? Hoe spoort u gemeenten aan de plannen op korte termijn aan te vullen, en wat is daarbij uw ambitie? Welke bevoegdheden heeft u om gemeenten te dwingen met een compleet plan te komen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Wat vindt u van het feit dat 78% van de plannen is beoordeeld als matig of slecht? Waarom is onvoldoende gebruik gemaakt van bestaande modellen en best-practices? Hoe gaat u dat verbeteren? Welke bevoegdheden heeft u om gemeenten te dwingen de kwaliteit van hun plannen te verbeteren?

Ik vind dat percentage teleurstellend. Volgens Intraval is gebleken dat in de plannen die van matige of slechte kwaliteit zijn, de onderwerpen in het algemeen zeer globaal uitgewerkt, terwijl in de plannen van voldoende en goede kwaliteit meer concreet wordt aangegeven wat de gemeente gaat doen in het kader van de preventie en handhaving op het gebied van de DHW. Er is door Trimbos een modelplan opgesteld en diverse best-practices zijn verspreid waar gemeenten blijkbaar hun voordeel niet mee hebben gedaan. Of ze hebben de modellen wel gebruikt maar hebben verzuimd daar een eigen concrete invulling van hun voornemens op het gebied van preventie en handhaving in op te nemen.
Zie verder mijn antwoord op vraag 1 en 3 voor wat betreft datgene wat ik ga doen om gemeenten te stimuleren hun plannen te verbeteren.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de preventieve plannen van gemeenten met zuiphokken/-keten? Hoe gaat u de 36 gemeenten met zuiphokken/-keten zonder preventief beleid aansporen hier snel alsnog beleid op te maken? Welke bevoegdheden heeft u om gemeenten hiertoe te dwingen?

Ik zal gemeenten in de hiervoor genoemde brief die ik ga sturen nogmaals wijzen op de handreiking hokken en keten. Verder verwijs ik u naar mijn antwoord op vraag 1. en 3.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Druk op Den Haag om meer beleidsvrijheid fraudebestrijding»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de stelling in bedoeld artikel dat de huidige regelgeving gemeentes te weinig ruimte biedt voor het leveren van maatwerk bij het beoordelen of en zo ja welke sanctie ingeval van overtreding van regels dient te worden opgelegd als ook dat het onvoldoende mogelijk is om onderscheid te maken tussen echte fraudeurs en mensen die een foutje maken?

Het bestrijden van fraude met sociale uitkeringen is van groot algemeen belang. Met het oog op rechtszekerheid en rechtsgelijkheid is een zekere uniformiteit in het sanctiebeleid gewenst. Daarbij blijft er voldoende ruimte voor gemeenten voor maatwerk.
Met de voorgenomen aanpassingen van wet- en regelgeving in de Fraudewet krijgen gemeenten meer ruimte om bij de bepaling van de op te leggen boete rekening te houden met de ernst van de overtreding, de mate van verwijtbaarheid en de (financiële) omstandigheden. Ook is het kabinet voornemens om in meer situaties gemeenten de mogelijkheid te geven om een waarschuwing in plaats van een boete te geven. Daarnaast zijn de boetehoogtes aanzienlijk lager dan voorheen. Gemeenten kunnen in een individueel geval bij dringende reden afzien van sancties als dit onredelijk of onbillijk zou uitvallen. Dit betekent ook dat bij opzettelijke fraude het mogelijk blijft boetes tot 100% van het benadelingsbedrag op te leggen. Hiermee is gewaarborgd dat gemeenten maatwerk kunnen leveren.
In het bericht van Binnenlands Bestuur gaat het naast het opleggen van boetes in het geval van fraude ook over het maatregelenbeleid in de Participatiewet. Een maatregel is een tijdelijke verlaging van de uitkering indien een belanghebbende zich niet aan de uit de wet voortvloeiende verplichtingen houdt of anderszins onvoldoende besef van verantwoordelijkheid toont. De bijstand is een vangnet voor wie (tijdelijk) niet zelf in de kosten van het bestaan kan voorzien. Daar horen duidelijke spelregels bij, zoals onder meer opgenomen in artikel 18 van de Participatiewet. Bij de totstandkoming van het maatregelenbeleid in de Participatiewet heb ik het mogelijk gemaakt dat gemeenten altijd de afwegingsruimte hebben om rekening te houden met persoonlijke omstandigheden van mensen en eigenstandig een afweging kunnen maken over het al dan niet opleggen van maatregelen. Bovendien biedt de wet gemeenten onder meer de mogelijkheid de verlaging van de bijstand nader vorm te geven bij gemeentelijke verordening en rekening te houden met verwijtbaarheid en dringende redenen.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat gemeenten, bij het bepalen van of een sanctie moet worden opgelegd en zo ja welke, de ruimte moeten hebben voor maatwerk als ook dat ze voldoende onderscheid moeten kunnen maken tussen echte fraudeurs en mensen die een foutje maken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe verklaart u dat er blijkbaar zo'n verschil van mening bestaat tussen gemeenten en u als het gaat om de interpretatie van de ruimte die de huidige regelgeving biedt voor het leveren van maatwerk als ook het maken van onderscheid tussen echte fraudeurs en mensen die een foutje maken?

Ik heb er begrip voor dat gemeenten bij het opleggen van een boete rekening willen houden met de specifieke omstandigheden van de burger. Gemeenten hebben daar ook de mogelijkheden toe. Het kabinet vindt het een belangrijk principe dat fraude niet mag lonen. Het bestrijden van fraude met sociale uitkeringen is van groot algemeen belang. Daarom is het met het oog op rechtszekerheid en rechtsgelijkheid een zekere uniformiteit bij het opleggen van boetes gewenst. Ik ga er vanuit dat met de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep en de voorgenomen aanpassingen van wet- en regelgeving gemeenten voldoende ruimte hebben om maatwerk te kunnen leveren.
Ook wat betreft het maatregelenbeleid in de Participatiewet ben ik ervan overtuigd dat er voldoende mogelijkheden zijn om rekening te houden met persoonlijke omstandigheden van mensen en om het al dan niet opleggen van maatregelen af te wegen. Daarbij geldt ook dat het nieuwe maatregelenbeleid pas sinds de inwerkingtreding van de Participatiewet op 1 januari 2015 van kracht is. Gemeenten zijn volop bezig om ervaring op te doen met die ruimte en mogelijkheden binnen de nieuwe regelgeving. Ik heb er vertrouwen in dat gemeenten hier, zeker wanneer zij de wet (langer) in de praktijk brengen, adequaat mee omgaan.

Vraag 5

Bent u bereid gemeenten in hun bezwaren in dezen tegemoet te komen? Zo ja op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u bekend met de brief van de Inspectie van het Onderwijs, verstuurd aan besturen van samenwerkingsverbanden?1

Ja, ik ben bekend met deze brief.

Vraag 2

Was u op de hoogte van de beleidslijn die hierin wordt uitgezet, dat er geen onderwijsmiddelen mogen worden toegestaan voor maatwerkonderwijs voor leerlingen buiten de school? Bent u het er mee eens dat dit beleid tegen de motie Ypma2 over het vergoeden van (gedeeltelijk) maatwerkonderwijs in gaat? Bent u het er mee eens dat door deze motie de bestaande reguliere bekostiging aangewend mag worden voor maatwerkonderwijs? Zo ja, wat is uw aanpak om de situatie te veranderen? Bent u van plan de inspectie hierop aan te spreken zodat dit zo snel mogelijk gecorrigeerd wordt?

De brief van de inspectie sluit aan bij de huidige wet- en regelgeving. De inspectie geeft in haar brief een nadere toelichting op de handreiking Maatwerk binnen passend onderwijs die op www.passendonderwijs.nl is gepubliceerd. In die handreiking is uiteen gezet welke mogelijkheden er zijn voor maatwerkoplossingen binnen het regulier en speciaal onderwijs. In de handreiking staat dat het niet is toegestaan dat scholen of samenwerkingsverbanden de gelden die zij van de overheid ontvangen, gebruiken om onderwijs te betalen voor een leerling die is ingeschreven op een particuliere school. Dit is geen (nieuw) beleid van de inspectie, maar volgt uit artikel 148 van de WPO, artikel 143 van de WEC en artikel 99 van de WVO. In deze artikelen staat beschreven waaraan een school bekostiging mag uitgeven. Het inzetten van middelen ten behoeve van een leerling die is ingeschreven op een school die niet in aanmerking komt voor bekostiging vanuit de overheid, staat daar niet bij. Wat wel kan, is dat een school een (deel van het) programma inkoopt bij een particuliere school. De leerling is dan ingeschreven op de school die wordt bekostigd vanuit de overheid en volgt daar ook het onderwijsprogramma.
In de motie Ypma wordt de regering onder andere verzocht het mogelijk te maken dat een school budget kan inzetten voor maatwerkoplossingen buiten de door de overheid bekostigde school. Mede naar aanleiding hiervan vindt een inventarisatie plaats onder welke voorwaarden en voor welke leerlingen onderwijs op een andere locatie dan de (reguliere) school mogelijk gemaakt kan worden. Over de resultaten daarvan informeer ik u voor het zomerreces.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de situatie dat voor kinderen die maatwerkonderwijs ontvangen nu geen bekostiging beschikbaar wordt gemaakt en zij hierdoor geen onderwijs kunnen volgen?

Het is wel mogelijk voor de school om bekostiging te ontvangen voor leerlingen die onderwijs volgen op basis van maatwerk. De wetgeving biedt bijvoorbeeld ruimte voor vormen van symbiose, waarmee een leerling het onderwijs deels op een reguliere en deels op een speciale school volgt. Verder is een zogenaamde maatwerkconstructie mogelijk voor leerlingen in het regulier onderwijs met lichamelijke of psychische problematiek. Voorwaarde hierbij is dat de leerling is ingeschreven op de school die de bekostiging ontvangt en dat het onderwijs onder volledige verantwoordelijkheid van die school valt.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het belang van het kind voorop staat, ook als er via regulier onderwijs geen alternatief geboden kan worden? Vindt u ook dat samenwerkingsverbanden en scholen in overleg met ouders moeten treden en een gezamenlijk plan moeten maken en hierbij maatwerk moeten bieden? Deelt u de mening dat als er op die wijze gehandeld wordt, de inspectie dan niet mag dreigen met terugvorderen van bekostiging?

Ik deel de mening dat het belang van het kind voorop staat. De school waar de ouders hun kind aanmelden, heeft de zorgplicht om voor de leerling die extra ondersteuning nodig heeft een passende plek te vinden. Dit kan op de eigen school of op een andere school zijn. Bij het vinden van een passende plek moet de school rekening houden met de voorkeur van de ouders. Het samenwerkingsverband heeft de taak een dekkend onderwijsaanbod te realiseren in de regio en kan de helpende hand bieden bij het vinden van een passende plek. Ik vind ook dat de school, het samenwerkingsverband en de ouders bij het vinden van een passende plek gezamenlijk moeten optrekken. Wanneer zij er gezamenlijk niet uitkomen, kunnen de ouders vragen om de inzet van een onderwijsconsulent. De onderwijsconsulent brengt een advies voor een passende plek uit en stelt daarbij het belang van het kind voorop. Soms is er sprake van een complexe situatie waarin er voor een leerling geen passend aanbod op een reguliere of speciale school gevonden kan worden. Dan kan er in onderling overleg (tijdelijk) een maatwerktraject worden uitgezet. De inspectie is hierbij betrokken. Wanneer het kind daarbij wordt ingeschreven op een door de overheid bekostigde school is een terugvordering van de bekostiging niet aan de orde.

Vraag 5

Kunt u toezeggen de informatie over de mogelijkheden van maatwerkonderwijs en de bijbehorende bekostiging te verhelderen, zodat duidelijk is waar de aanvraag aan moet voldoen en welke mogelijkheden er zijn voor ouders? Zo ja, op welke wijze bent u van plan deze informatie te verspreiden? Indien nee, kunt u toelichten waarom u de huidige informatievoorziening voldoende vindt terwijl uit verschillende voorbeelden blijkt dat er onduidelijkheid is over de mogelijkheden voor maatwerkonderwijs?

Zoals ik al aangaf in het antwoord op vraag 1 zal ik de Kamer binnenkort informeren over de uitkomsten van de inventarisatie naar mogelijkheden voor onderwijs op een andere locatie dan de school. Uit deze inventarisatie komt naar voren dat de mogelijkheden voor maatwerk nog niet algemeen bekend zijn. Ik vind het van belang dat samenwerkingsverbanden en scholen voldoende op de hoogte zijn van de mogelijkheden om leerlingen passend onderwijs te bieden. Tevens doe ik in mijn brief naar aanleiding van de inventarisatie voorstellen om onderwijs nog beter aan te laten sluiten bij de behoefte van de leerling. Ook de mogelijkheden voor maatwerk voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte neem ik mee. Over deze voorstellen ga ik graag met de Kamer in gesprek. Over de vervolgstappen zal ik samenwerkingsverbanden, scholen en ouders informeren.