Open Kamerbeta

Kamervragen

Titel
Status
Indiener (persoon)
Indiener (partij)
906 kamervragen gevonden
beantwoord onbeantwoord uitgesteld
Alle
8 maart 2013 - 4 april 2013
Het bericht dat de Marine wederom ingeroepen moest worden om de watervoorziening op Saba te redden
Stientje van Veldhoven (D66), Wassila Hachchi (D66)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Melanie Schultz van Haegen (minister infrastructuur en waterstaat) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. Telegraaf (http://www.telegraaf.nl/binnenland/21349810/__Water_naar_S…
2. Kamerstuk 33 400 XII nr. 15
3. VN Nieuwsdienst (http://www.un.org/News/Press/docs/2010/ga10967.doc.h…
  • Vraag 1

    Bent u bekend met het artikel «Marineschip brengt water naar Saba»? Wanneer en door wie is het besluit genomen om de marine hiervoor in te zetten?1

    Ja, op vrijdag 1 maart 2013 besloot de Commandant der Zeemacht in het Caribisch gebied tot deze inzet na het betreffende verzoek van de gezaghebber van Saba.

  • Vraag 2

    Kunt u bevestigen dat de zoetwatervoorziening op Saba al jarenlang ontoereikend is?

    De zoetwatervoorziening op Saba kan ontoereikend zijn in de droge tijd. Op Saba vangen huishoudens al generaties lang regenwater op in een watertank (cisterne) onder hun huis. Het opgevangen regenwater wordt onder andere gebruikt voor drinkwater. Daarnaast staat op Saba een waterfabriek die water levert aan o.a. het ziekenhuis, en in de droge tijd aanvullend ook aan de huishoudens. De combinatie van regenwater en de waterfabriek werkt onder normale omstandigheden naar tevredenheid en is toereikend voor de drinkwatervoorziening op Saba. Bovendien is het gebruik van water uit de cisterne voor de huishoudens gratis.Het probleem dat zich nu voordoet heeft te maken met het defect aan de waterfabriek waardoor deze slechts op halve kracht produceert. Daarnaast heeft het sinds januari 2013 nauwelijks geregend, in tegenstelling tot normaliter in januari, waardoor de cisternen leeg begonnen te raken. Hierdoor kon het ziekenhuis niet van water worden voorzien, en ook de huishoudens niet waar de cisternen leeg raakten.

  • Vraag 3

    Herinnert u zich de uitspraken van de minister van Infrastructuur en Milieu over het amendement op de begroting van Infrastructuur en milieu 2013 2, met onder andere als doel het duurzaam veiligstellen van de watervoorziening op Saba, dat «het in het amendement geschetste probleem is weggenomen» en de daarop volgende expliciet door de minister van Infrastructuur en Milieu bevestigde garantie dat dit ook voor de watervoorziening op Saba gold?

    In mijn repliek op het amendement van de geachte afgevaardigden heb ik aangegeven dat op mijn begroting al was voorzien in het oppakken van de drinkwaterproblematiek op Saba in 2013 (inclusief financiering). Op ambtelijk niveau is samen met de bestuurders een opdracht geformuleerd voor een drinkwateronderzoek waarbij alle maatregelen in beeld zullen worden gebracht. Tijdens de Caribisch Nederland-week (11–15 maart) is het onderzoek officieel gestart met de ondertekening van de opdracht door de Gedeputeerde van Saba (zie bijlage)3. Het doel van het onderzoek is een haalbare, betrouwbare en duurzame drinkwatervoorziening voor Saba te realiseren die voldoet aan de Nederlandse drinkwater standaard. Het onderzoek geeft aanbevelingen inclusief een voorkeursoptie, met maatregelen en een kostenindicatie voor de implementatie. Het onderzoek zal rond de zomer gereed zijn, waarna gezamenlijk met Saba zal worden bepaald welke maatregelen zullen worden geïmplementeerd.

  • Vraag 4

    Kunt u bevestigen dat de eilandsraad van Saba in het voorjaar van 2012 een projectvoorstel naar aanleiding van het Lenteakkoord heeft ingediend met als doel om de watervoorziening op het eiland duurzaam te verbeteren middels waterfilters en betere opvang van regenwater?

    Ja, dat kan ik bevestigen. Het voorstel is beoordeeld als goed en realistisch. Door het wegvallen van de duurzaamheidsgelden bij de kabinetsformatie is het project toentertijd niet uitgevoerd. Juist daarom is nu in overleg met Saba een drinkwateronderzoek opgesteld dat rekening houdt met de specifieke situatie op Saba (veel hoogteverschillen, weinig huishoudens).

  • Vraag 5

    Wat zijn de kosten voor geïmporteerd water voor de inwoners van Saba die niet over filters beschikken? Hoe verhouden de kosten voor water per inwoner per jaar zich tot de kosten op andere eilanden in de regio en de gemiddelde jaarlijkse kosten voor inwoners in het Europese deel van Nederland?

    Op Bonaire, Saba en Sint Eustatius bedragen de kosten voor geïmporteerd drinkwater in flessen circa één dollar per fles van 1,5 liter.
    Regenwater is gratis en wordt op Saba in cisternen opgevangen en ook als drinkwater gebruikt. Als de cisterne leeg raakt, koopt men water bij de waterfabriek. Op Saba kost 1000 liter water uit de waterfabriek US $ 50. Op Sint Eustatius betaalt men US $ 10 voor 1000 liter en op Bonaire US $ 5 voor 1000 liter. Het water is zo duur omdat voor het ontziltingsproces veel kostbare energie gebruikt wordt. De prijs op Saba is hoger omdat de waterfabriek in private handen is.
    In Europees Nederland liggen de prijzen voor drinkwater veel lager omdat er voldoende zoet oppervlakte- en grondwater beschikbaar is als grondstof voor drinkwater. De prijs voor 1000 liter water varieert van € 1,09 in Drenthe tot € 1,76 in Noord-Holland (bron: Vewin, 2012).

  • Vraag 6

    Hoeveel kosten heeft de Marine sinds 1990 gemaakt voor de import van water naar Saba?

    De additionele kosten van een watertransport bedragen ongeveer € 15.000. Dat bedrag varieert naar gelang de desbetreffende inzet past in de reguliere operaties. Watertransporten door Defensie naar Saba vinden slechts in uitzonderlijke situaties plaats. De vorige levering was in 2009.

  • Vraag 7

    Kunt u bevestigen dat vanwege de gebruikte brandstof bij invoer van water, het risico op erosie door gebrekkige regenwateropvang en -opslag, en het afvalprobleem dat veroorzaakt wordt door de plastic containers die na gebruik achterblijven, de import van zoetwater minder duurzaam is dan het zelfvoorzienend maken van het eiland voor water?

    Over het algemeen zijn de huishoudens op Saba reeds zelfvoorzienend waar het gaat om drinkwater. Opvang van regenwater in cisternen onder de huizen is goedkoop en duurzaam. In de maanden februari en maart valt te weinig regen op Saba voor de betrouwbare watervoorziening en zijn aanvullende maatregelen noodzakelijk. De vraag «Welke aanvullende maatregel(en) komen in aanmerking en zijn duurzaam» is het uitgangspunt voor het nu lopende drinkwateronderzoek. Zelfvoorzienendheid is hierin zeker een belangrijk uitgangspunt.

  • Vraag 8

    Vindt u dat de bij herhaling door de marine geleverde zoetwaterimport voor Saba neerkomt op symptoombestrijding, zo lang er geen betere opvang en zuivering op het eiland beschikbaar komt?

    Zoals hierboven aangegeven vond het vorige transport plaats in 2009. Zoet water import vindt alleen plaats in extreme situaties. Ik zou dit geen symptoombestrijding willen noemen maar ben het met u eens dat dit wel een noodmaatregel moet zijn. Zoals ik tijdens de begrotingsbehandeling 2013 ook al heb aangegeven vind ik dat de drinkwatervoorziening op Saba verbeterd moet worden en ben ik hier ook reeds mee bezig.

  • Vraag 9

    Bent u bereid nog voor de zomer van 2013 de Kamer alsnog te informeren over een structurele oplossing voor de watervoorziening op Saba, zoals ook werd beoogd door het amendement, door voor Saba en Sint Eustatius een inventarisatieonderzoek te laten plaatsvinden naar de drink- en afvalwatervoorziening op deze eilanden en een uitwerkingsplan op te stellen over hoe de drinkwatervoorziening op Saba en Sint Eustatius zou kunnen worden ondersteund?

    De uitkomsten van het drinkwateronderzoek op Saba zal ik ook aan uw Kamer toezenden. Ook zal ik u informeren over de keuze van maatregelen, die ik in overleg met Saba zal implementeren. De steun van de inwoners van Saba voor structurele maatregelen zijn daarbij voor mij leidend. Daarin is nu voorzien met dit lopende onderzoek.
    Op Sint Eustatius is reeds een drinkwaterleidingnet aangelegd. Rond de zomer 2013 zal dit net volledig zijn geïnstalleerd en alle bewoners zullen er dan op aangesloten zijn. Ik ben graag bereid u over de stand van zaken hieromtrent nader te informeren bij de toezending van de informatie over het drinkwateronderzoek op Saba.

  • Vraag 10

    Kunt u toezeggen dat u zich zult inspannen voor het beschikbaar maken van de Nederlandse kennis en expertise voor deze en andere uitdagingen op het vlak van de waterhuishouding op de BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustasius en Saba)?

    De door u gevraagde ondersteuning, zoals ook verwoord in de Motie Van Veldhoven c.s. (27625-244), vindt reeds plaats op Bonaire, Saba en Sint Eustatius en wordt door mij gestimuleerd. Het gaat hierbij niet alleen om het leveren van de benodigde kennis en expertise maar ook om het verbeteren van de efficiency van de drinkwatervoorziening. Deze inzet wordt geleverd als de eilanden hierom zelf vragen.
    Sint Eustatius en Bonaire hebben reeds met Vitens Evides Internationaal een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het doel om het Waterbedrijf efficiënter te laten functioneren en de kennis van de medewerkers op een hoger peil te brengen. Ook Saba heeft inmiddels contact gelegd met Vitens Evides Internationaal.

  • Vraag 11

    Is het waar dat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2010 steun uitgesproken heeft voor het recht op water als mensenrecht, waarbij de Nederlandse delegatie zich onthield van stemming met de mededeling dat de desbetreffende resolutie «onvoldoende verantwoordelijkheid neerlegde bij nationale overheden»? Vindt u dat de Nederlandse regering de verantwoordelijkheid draagt voor het voorzien van een structurele oplossing voor de watervoorziening op de BES-eilanden?3

    Ja, de Nederlandse delegatie heeft zich onthouden van stemming. Waar het Bonaire, Saba en Sint Eustatius betreft, zijn de verantwoordelijkheden van de Nederlandse regering vastgelegd in de Wet drinkwater BES. Vanuit die verantwoordelijkheid span ik mij in voor een structurele oplossing voor de watervoorziening op de BES-eilanden. Ik heb u reeds aangegeven op welke wijze ik hier mee bezig ben.

  • Vraag 12

    Hoe verhoudt het wettelijke kader voor de watervoorziening op de BES-eilanden zich tot de elders in Nederland geldende Drinkwaterwet? Bent u bereid bij de in artikel 60 van de Drinkwaterwet voorziene evaluatie ook de borging van de watervoorziening op de BES-eilanden te betrekken?

    De Wet drinkwater BES is van toepassing op de openbare lichamen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Drinkwaterwet is van toepassing op het Europese deel van Nederland. Beide kaders staan los van elkaar. Als minister ben ik voor beide kaders verantwoordelijk.
    Het kader voor de BES richt zich op de kwaliteit van het drinkwater. Het kader van de Drinkwaterwet is breder en omvat ook bepalingen omtrent tarieven, regulering van het vermogen van drinkwaterbedrijven, prestatievergelijking en aanvullende bepalingen met betrekking tot de organisatie van de openbare drinkwatervoorziening (zeggenschap en rechtsvorm).
    In Europees Nederland kunnen drinkwaterbedrijven goed op doelmatigheid met elkaar worden vergelijken, omdat ze onder vergelijkbare omstandigheden en schaalniveau drinkwater produceren. De drinkwatervoorziening op Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn moeilijk met elkaar te vergelijken, laat staan dat deze te vergelijken zijn met drinkwaterbedrijven in Europees Nederland. Door de grote verschillen tussen Nederland en de BES-eilanden geef ik er de voorkeur aan om de evaluatie van doeltreffendheid en de effecten van de Wet drinkwater BES separaat van artikel 60 van de Drinkwaterwet te evalueren.

8 maart 2013 - 15 mei 2013
De betrokkenheid van hoge Amerikaanse militairen bij martelingen in Irak
Jasper van Dijk , Harry van Bommel
1. Revealed: Pentagon's link to Iraqi torture centres Exclusive: General…
2. Guardian 22102010
  • Vraag 1

    Bent u bekend met het artikel in The Guardian1 waar een link wordt gelegd tussen hoge Amerikaanse militairen en martelpraktijken in Irak, in de periode 2003–2005, toen ook Nederlandse militairen gestationeerd waren in Al Muthanna provincie?

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat er een richtlijn bekend als FRAGO 242 in juni 2004 werd verspreid door het Amerikaanse opperbevel aan alle coalitietroepen?2 Klopt het dat dit bevel in essentie inhield dat coalitietroepen misstanden waaronder martelingen alleen hoefden te rapporteren maar geen nader onderzoek mochten uitvoeren tenzij ze daartoe bevel kregen?

    De verplichting tot het doen van onderzoek naar misdrijven, waaronder oorlogsmisdrijven en schendingen van de mensenrechten, ligt bij de autoriteiten die het gezag of jurisdictie uitoefenen in het gebied of over de verdachten. In juni 2004 droeg de (door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk gevormde) Coalition Provisional Authority het gezag over Irak over aan de Iraakse regering. Feiten gepleegd door andere dan de eigen coalitietroepen in Irak vielen vanaf dat moment onder de verantwoordelijkheid van het Iraakse gezag. De coalitie-eenheden hadden vanaf dat moment niet meer de bevoegdheid om onder alle omstandigheden zelfstandig onderzoek te doen naar vermeende strafbare feiten. Uitzonderingen hierop waren de handelingen van de eigen militairen en feiten gepleegd op locaties waarover de coalitietroepen effectieve controle uitoefenden, waaronder detentiecentra van de coalitietroepen. Het melden en rapporteren van incidenten en vermeende strafbare feiten bleven uiteraard wel mogelijk en was voor Nederlandse militairen verplicht op basis van de Nederlandse regels.

  • Vraag 3

    Deelt u de mening dat een dergelijke handelwijze strijdig is met internationale wetgeving betreffende martelingen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Was de Nederlandse legerleiding op de hoogte van FRAGO 242? Zo nee, waarom niet? Waren Nederlandse troepen die deelnamen aan de Nederlandse missie bekend met FRAGO 242? Zo nee, waarom niet?

    De opeenvolgende Nederlandse detachementscommandanten waren niet bekend met de order. De regels die voor het Nederlandse detachement van toepassing waren, stelden het melden van incidenten en vermeende strafbare feiten verplicht.

  • Vraag 5

    Zijn er door Nederlandse militairen rapporten gemaakt in het kader van FRAGO 242? Zo ja, aan wie zijn die rapporten verstuurd? Bent u bereid om de Kamer inzage te geven in zulke rapporten, indien ze bestaan?

    Zie antwoord vraag 4.

5 maart 2013 - 25 maart 2013
Het bericht “van de heer I.A. betreffende activiteiten die hij in Afghanistan voor Defensie zou hebben verricht”
Harry van Bommel , Angelien Eijsink (PvdA)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. Pauw en Witteman, Ned 1, 13 februari 2013
  • Vraag 1

    Heeft u kennisgenomen van de uitspraken van de heer I.A. over activiteiten die hij in Afghanistan voor Defensie zou hebben verricht?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Is het waar dat I.A. in Afghanistan betrokken was bij de levering van wapens aan Nederlandse militairen? Indien ja, waar waren deze wapens voor bestemd en waarom was hier een burger bij betrokken?

    Over operationele zaken betreffende de MIVD kan ik in het openbaar geen mededelingen doen.

  • Vraag 3

    Is het waar dat I.A. recent een vergoeding van 500.000 euro is geboden maar dat dit aanbod maar voor beperkte duur van kracht was? Indien ja, waarom werd deze vergoeding geboden en waarom was het aanbod voor beperkte duur geldig?

    Volledigheidshalve verwijs ik u naar mijn brief van 21 januari 2013, Kamerstukken 2012–2013, 33 400 X, nr. 48. Meer in het algemeen spreek ik me niet in het openbaar uit over details van operationele zaken van de MIVD en/of individuele gevallen.

26 februari 2013 - 11 maart 2013
Het programma van conferentie in Oslo over de Humanitarian Impact of Nucleair weapons
Pieter Omtzigt (CDA)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
1. http://www.regjeringen.no/upload/UD/Vedlegg/Hum/programme0205.pdf …
  • Vraag 1

    Kent u het programma van de aankomende conferentie in Oslo over de Humanitarian Impact of Nucleair weapons?1

    Ja. Graag verwijs ik u ook naar de brief (Kamerstuk II 33 400-V, nr. 115) die ik de Kamer op 28 februari 2013 stuurde over deze conferentie.

  • Vraag 2

    Wat is uw oordeel over het gekozen onderwerp van de conferentie?

    Het is een belangrijke thematiek. De conferentie biedt een goede gelegenheid om stil te staan bij de humanitaire gevolgen van een nucleaire explosie en om informatie-uitwisseling hierover tussen experts te bevorderen.

  • Vraag 3

    Kunt u aangeven in hoeverre Nederland de humanitaire gevolgen van een mogelijke ontploffing van nucleaire wapens in kaart heeft gebracht? Kunt u daarbij aangeven in hoeverre de Nederlandse hulpdiensten hierop zijn toegerust?

    Een nucleair incident is, net als bijvoorbeeld een grootschalig industrieel ongeval, onderdeel van het totale spectrum aan crisissituaties waarop Nederland, ondanks de kleine kans dat dit zich voordoet, zich voorbereidt. Dit betekent ook dat inschattingen gemaakt worden over de impact en hoe hierop te reageren. Onderdeel van de voorbereiding is voorts dat de Nederlandse hulpdiensten zich zo goed als mogelijk voorbereiden op dergelijke incidenten door middel van onder andere de Strategie Nationale Veiligheid en de Nationale Risico Beoordeling.

  • Vraag 4

    Bent u bereid overwegingen over de mogelijke humanitaire gevolgen van kernwapens mee te nemen in de toegezegde kernwapennotitie van uw hand?

    De humanitaire gevolgen van een nucleaire explosie maken deel uit van de motivatie voor Nederland om zich in te zetten op het gebied van ontwapening en non-proliferatie. Deze notie zal uiteraard worden meegenomen in de genoemde kernwapennotitie.

  • Vraag 5

    Zult u op basis van deze agenda een delegatie naar Oslo afvaardigen met een humanitaire achtergrond? Zo nee, waarom niet?

    Zoals de in antwoord 1 genoemde brief aangeeft, is er een delegatie samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie en Veiligheid en Justitie. Bij het samenstellen van de Nederlandse delegatie is onder meer gekeken naar expertise op het gebied van crisisrespons als gevolg van een nucleaire explosie.

  • Vraag 6

    Bent u bereid de Kamer op korte termijn te informeren over de boodschap die de delegatie mee zal krijgen en eveneens verslag te doen van de gevoerde discussie?

    Voor de boodschap die de delegatie mee zal krijgen, verwijs ik graag naar de in antwoord 1 genoemde brief. Bij gelegenheid zal de Kamer worden geïnformeerd over de gevoerde discussie.

25 februari 2013 - 27 maart 2013
Het Mandiant Intelligence Center-rapport over massale cyber-spionage in de Verenigde Staten door een groep hackers (APT1) in Shanghai
Astrid Oosenbrug (PvdA), Angelien Eijsink (PvdA), Désirée Bonis (PvdA)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
  • Vraag 1

    Heeft u kennis genomen van het rapport van het Amerikaanse computerbeveiligingsbedrijf Mandiant «APT1: Exposing One of China’s Cyber Espionage Units» van 19 februari 2013?

    Ja.

  • Vraag 2

    Hoe beoordeelt u de conclusie van het rapport dat een groep hackers in Shanghai – naar Mandiant’s overtuiging aantoonbaar in dienst van de Chinese krijgsmacht als Unit 61398 – zes jaar lang systematisch honderden terabytes aan data heeft gestolen van tenminste 141 bedrijven, organisaties en overheidsinstanties, voornamelijk, doch niet uitsluitend in de Verenigde Staten?

    Wij beschikken voor deze conclusie niet over sluitend bewijs. Wel past het rapport in het beeld dat wij hebben van de aard en omvang van digitale spionage.

  • Vraag 3

    Welke gevolgtrekkingen verbindt u aan de conclusie van het rapport dat de APT1-groep zich speciaal richt op het compromitteren van bedrijven en organisaties in allerlei takken van nijverheid in Engelssprekende landen, waaronder qua bedrijvigheid in principe ook Nederland gerekend kan worden?

    In de opeenvolgende Cyber Security Beelden, die mede zijn gebaseerd op informatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) is aangegeven dat digitale spionage en cybercriminaliteit de grootste dreigingen voor overheid en bedrijfsleven vormen. Ook in de jaarverslagen van 2011 van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is vermeld dat spionage zich in toenemende mate in het digitale domein afspeelt. Daarbij is bekend dat statelijke actoren, waaronder China,proberen gevoelige politieke, militaire, technisch-wetenschappelijke en economische informatie te verkrijgen. Naar aanleiding van het AIVD-jaarverslag van 2011, waarin melding wordt gemaakt van spionage-activiteiten door de Chinese inlichtingendienst in Nederland, is er ambtelijk contact geweest met de Chinese overheid.
    Gelet op de geavanceerde ICT-infrastructuur en de aard van de Nederlandse economie is het waarschijnlijk dat de digitale cyberactiviteiten in aard en omvang zullen toenemen en, zoals in de Nationale Risico Beoordeling is vermeld, in potentie een aanzienlijke dreiging vormen voor de Nederlandse economie en de nationale veiligheid. De AIVD en MIVD bundelen daarom hun krachten in de gezamenlijke sigint-cyber eenheid en investeren in digitale onderzoekscapaciteit en -expertise. Het betreft hier ondermeer uitbreiding van de detectiecapaciteit teneinde het zicht op cyberspionage in Nederland te vergroten. Daarnaast investeert Defensie in cybercapaciteiten. Bij al deze activiteiten wordt nauw samengewerkt met het NCSC, waarbij het NCSC zijn achterban actief waarschuwt voor kwetsbaarheden en adviseert over te nemen maatregelen. Door de snelle technologische ontwikkelingen binnen het cyberdomein, wordt thans door de Evaluatiecommissie Wiv 2002 onderzocht of het wettelijke instrumentarium van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten toereikend is om de huidige dreigingen effectief het hoofd te bieden.
    In april 2010 heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Kwetsbaarheidsanalyse Spionage (KWAS) aangeboden aan de Tweede Kamer. Uw Kamer is per brief d.d. 22 februari 2011 (Kamerstuk 30 821, nr 13) op de hoogte gebracht van de aanpak naar aanleiding van dit onderzoeksrapport. Dat betreft onder andere voorlichting aan bedrijfsleven en overheden over de risico’s van spionage en de mogelijkheden om de weerbaarheid daartegen te vergroten. Daarvoor is de Handleiding KWAS ontwikkeld en eind 2012 een e-learning module beschikbaar gesteld.
    Concrete gevallen van spionage kunnen schadelijk zijn voor de nationale veiligheid en de nationale belangen aantasten. Het kabinet vindt dit soort activiteiten ontoelaatbaar. Wanneer dergelijke activiteiten geconstateerd worden, zullen passende maatregelen genomen worden.

  • Vraag 4

    Acht u het aannemelijk dat de onderhavige groep dan wel andere Chinese hackers op grote schaal informatie ontfutselen aan bedrijven en instellingen in Nederland? Zo ja, welke maatregelen staan u voor ogen om deze dreiging het hoofd te bieden?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 5

    Bent u bereid het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) op te dragen in contact te treden met Mandiant om additionele inlichtingen te verkrijgen ten bate van de nationale veiligheid?

    De inlichtingen- en veiligheidsdiensten staan in contact met internationale collega-diensten i.v.m. het Mandiant-rapport. Het NCSC heeft contact met de Amerikaanse CERT, die onder het Department of Homeland Security ressorteert en nader onderzoek doet naar het rapport. Op basis van de verstrekte gegevens worden zowel de Rijksoverheid, de defensie-industrie als de vitale sectoren actief geïnformeerd.

  • Vraag 6

    Zijn er bij het NCSC concrete gevallen bekend van computerspionage-activiteiten van Chinese hackers in Nederland? Zo ja, zijn er aanwijzingen dat deze opereren in opdracht van de Chinese overheid?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 7

    Zijn er contacten met de Chinese autoriteiten over hackers-activiteiten vanuit China? Zo ja, hoe verlopen die?

    In EU-verband zijn er contacten met China over cyberveiligheid. Tijdens de 14e EU-China Top van februari 2012 is besloten tot de oprichting van een EU-China Cyber werkgroep. In september 2012 vond het eerste overleg van deze EU-China werkgroep plaats, die vooral oriënterend van aard was en in het teken stond van mogelijke aandachtsgebieden, zoals de aanpak van cybercriminaliteit, bestaande internationale regelgeving en economische aspecten van cyberspace en mogelijke samenwerking. Dit jaar zal een tweede overleg in Brussel plaatsvinden.
    Daarnaast is naar aanleiding van het AIVD-jaarverslag van 2011, waarin melding wordt gemaakt van spionage-activiteiten door de Chinese inlichtingendienst in Nederland, ambtelijk contact geweest met de Chinese overheid.

  • Vraag 8

    Bent u bereid om internationaal aandacht te vragen voor de problematiek rondom cyber-spionage?

    Nederland vraagt internationaal reeds actief aandacht voor de problematiek van cyberdreigingen, waaronder cyberspionage, zowel in bilaterale contacten als in EU- en NAVO-verband. Daartoe worden de Nederlandse cybersecurity strategie en het jaarlijkse Cyber Security Beeld Nederland gedeeld met andere landen. In Europees verband zet het kabinet zich onder meer in om een gedeeld dreigingsbeeld te realiseren.

  • Vraag 9

    Hoe beoordeelt u de beginnende inspanningen in VN-verband om tot een multilateraal cyber-wapenbeheersingsregime te komen en, meer specifiek, de rol van China daarin? Is er sprake van Nederlandse betrokkenheid bij deze inspanningen?

    Enkele landen, waaronder China, hebben in 2011 een aanzet gegeven tot het formuleren van een multilateraal cyberverdrag, wat onder andere in VN- en OVSE-verband naar voren is gebracht. Er is echter geen internationale overeenstemming over de noodzaak van een dergelijk verdrag en de eventuele invulling daarvan.Nederland is van mening dat bestaande regels van internationaal en Europees recht ten aanzien van het gebruik van digitaal geweld en criminaliteit voldoen. Hiertoe dient onder andere het Boedapest Verdrag over cybercrime. Nederland ondersteunt wel de ontwikkeling van gedragsnormen om uitwerking te geven aan de toepassing van internationaalrechtelijke bepalingen in het digitale domein. Nederland neemt daartoe actief deel aan de discussie over gedragsnormen in het digitale domein, allereerst om een open en vrij internet te behouden en tegenwicht te bieden aan landen die het vrije gebruik van internet en media aan banden willen leggen in naam van veiligheid en bestrijden van cybercriminaliteit. Tegelijkertijd onderkent het kabinet het belang om potentiële conflicten tussen landen als gevolg van cyberincidenten te voorkomen.

  • Vraag 10

    Bent u bereid om in EU-verband te pleiten voor een gemeenschappelijke aanpak van hackers-activiteiten afkomstig van buiten de EU?

    De EU heeft recentelijk een integrale cybersecurity strategie gelanceerd waarin onder meer aandacht wordt geschonken aan het weerbaar maken van cyberspace, de risico’s en dreigingen die uitgaan van het digitale domein en de adequate reactie op die dreigingen. De strategie gaat ook in op het externe beleid van de EU ten aanzien van cyberdreigingen. Nederland zal de geïntegreerde benadering blijven bewaken bij de uitvoering van de strategie, en een voortrekkersrol blijven spelen in de implementatie van deze strategie, onder andere via de Friends of the Presidency groep over cyberzaken.

8 februari 2013 - 12 maart 2013
Turkije’s oorlogstaal en de Nederlandse Patriotmissie
Lilian Helder (PVV), Raymond de Roon (PVV)
Opstelten (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
1. http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/164865
2. http://nos.nl/artikel/470931-opdracht-bom-ankara-uit-nederland.html
3. http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/3388059/201…
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Erdogan: Israel Waging «State Terrorism» in Syria»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Erkent u dat Turkije alle grenzen overschrijdt door Israël te betichten van staatsterrorisme? Zo ja, bent u bereid met onmiddellijke ingang de Turkse ambassadeur op het matje te roepen en uw ongenoegen te uiten? Zo nee, waarom niet?

    Turkije heeft bij navraag aangegeven dat het geenszins de bedoeling was Syrië op te roepen tot een aanval op Israël, maar dat de uitspraken bedoeld waren als scherpe kritiek op het regime van Assad.
    Nederland zal verder bij Turkije en Israël blijven aandringen op stappen die toenadering mogelijk maken.

  • Vraag 3

    Deelt u de mening dat uw Turkse ambtsgenoot Davutoglu Syrië ophitst tot oorlog door Syrië te verwijten dat het niet reageert op de vermeende Israëlische aanval op legitieme militaire doelen? Zo ja, bent u bereid met onmiddellijke ingang de Turkse ambassadeur op het matje te roepen en ook hierover uw ongenoegen te uiten? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat minister Davutoglu door zijn insinuatie dat er een geheime overeenkomst is tussen Assad en Israël, onderlinge haat en antisemitisme in Syrië aanwakkert?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Is het waar dat de opdracht voor de zelfmoordaanslag op de Amerikaanse ambassade in Ankara afkomstig was van een Turkse terroristenleider die in Nederland verblijft? Zo ja, wanneer wordt dit terroristennetwerk opgerold? Zo nee, wat zijn dan de feiten?2

    Tot op heden is mij geen informatie bekend die een dergelijke betrokkenheid vanuit Nederland bij de aanslag bevestigt.

  • Vraag 6

    Deelt u de overtuiging dat het belachelijk en onverantwoord is dat onze militairen gevaar lopen om Turkije, dat zich zo vijandig uitlaat, te beschermen?3

    Nee, zie verder antwoord op vragen 2, 3 en 4.

  • Vraag 7

    Bent u bereid onze Nederlandse Patriots en militairen per direct terug te halen, nu Turkije Syrië zelf actief aanspoort om de binnenlandse oorlog uit te breiden naar buurland Israël? Zo nee, waarom niet?

    Nee, zie verder antwoord op vragen 2,3 en 4.

7 februari 2013 - 14 maart 2013
Het delen van inlichtingen ten behoeve van drone aanvallen
Harry van Bommel , Jasper van Dijk
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
1. Drone strike prompts suit, raising fears for U.S. allies, http://www.…
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Drone strike prompts suit, raising fears for U.S. allies», dat gaat over een Amerikaanse drone aanval in Pakistan die tot een proces in Groot-Brittannië tegen Britse ambtenaren heeft geleid omdat zij mogelijk inlichtingen over het in de aanval gedode individu aan de Amerikanen hadden verstrekt?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Kunt u bevestigen, zoals het artikel stelt, dat ook door Nederland in de regio verzamelde inlichtingen met de Verenigde Staten worden gedeeld? Indien neen, wat zijn hier dan de feiten? Indien ja, kunt u aangeven wie precies deze informatie verzamelt, met welke Amerikaanse militaire en civiele overheidsorganen dit direct dan wel indirect wordt gedeeld en in welke omvang dit gebeurt? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Over de samenwerking met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten kunnen in het openbaar geen mededelingen worden gedaan. Op grond van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (Wiv 2002) kan de MIVD samenwerken met partnerdiensten.

  • Vraag 3

    Kunnen de door Nederland verzamelde en met de Verenigde Staten gedeelde inlichtingen ook gebruikt worden voor targeted killings, zoals door middel van drone aanvallen? Indien ja, is er een geografische beperking van het gebruik van door Nederland verzamelde en met de Verenigde Staten gedeelde inlichtingen? Is het uitgesloten dat dergelijke inlichtingen gebruikt kunnen worden voor targeted killings buiten Afghanistan? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Is het reeds voorgekomen dat door Nederland verzamelde inlichtingen door de Verenigde Staten gebruikt zijn voor targeted killings in Afghanistan dan wel daarbuiten? Indien neen, welke garanties heeft u dat dit niet is gebeurd? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Hoe groot acht u de mogelijkheid dat, net als nu in Groot-Brittannië gebeurt, Nederlandse ambtenaren gerechtelijk zullen worden vervolgd vanwege betrokkenheid bij het Amerikaanse beleid van targeted killings? Kunt u uw antwoord toelichten?

    De rechtszaak in het Verenigd Koninkrijk betreft geen strafrechtelijke vervolging. Voor het overige zij verwezen naar het antwoord op de vragen 2 t/m 4.

  • Vraag 6

    Leeft, net als binnen de Britse inlichtingendiensten, ook bij Nederlandse ambtenaren de angst dat zij door samenwerking met het Amerikaanse beleid van targeted killings mogelijk vervolgd kunnen worden? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Zie antwoord vraag 5.

28 januari 2013 - 25 februari 2013
Het bericht ‘Duitse Patriot-militairen belaagd in zuiden Turkije’
Raymond Knops (CDA), Pieter Omtzigt (CDA)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
1. Volkskrant, 24 januari 2013
  • Vraag 1

    Heeft u kennisgenomen van het bericht «Duitse Patriot-militairen belaagd in zuiden Turkije»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat enkele Duitse militairen, die in hun vrije tijd waren gaan winkelen in de Turkse havenstad Iskenderun, belaagd zijn door enkele tientallen betogers?

    Ja. De Turkse veiligheidsdienst greep onmiddellijk in. De militairen zijn niet gewond geraakt. Het Turkse Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het incident veroordeeld.

  • Vraag 3

    Hoeveel demonstraties hebben er de afgelopen tijd plaatsgevonden? Verwacht u meer onrust?

    In Turkije zijn in de afgelopen weken enkele kleine demonstraties gehouden, onder andere bij de Nederlandse vertegenwoordigingen. Op en rondom de basis waar de Nederlandse Patriot-eenheden zijn gestationeerd hebben zich geen demonstraties voorgedaan.
    Op vrijdag 1 februari jl. is een zelfmoordaanslag op de Amerikaanse ambassade in Ankara gepleegd. Daarbij zijn de dader en een Turkse bewaker van de ambassade om het leven gekomen. De Turkse groepering DHKP-C heeft de aanslag opgeëist, verwijzend naar de eis dat NAVO-militairen zich moeten terugtrekken van Turks grondgebied. Nederland veroordeelt de aanslag ten zeerste. Deze aanslag maakt duidelijk dat er een kleine groep van links-radicale Turken sterk gekant is tegen de Patriots. Er is echter brede steun en waardering in de Turkse samenleving voor de stationering van Patriots.

  • Vraag 4

    Is het waar dat Nederlandse militairen de opdracht hebben gekregen zoveel mogelijk op hun basis te blijven en dat, indien zij zich buiten de basis begeven, dat altijd met Turkse beveiliging dient te zijn?

    In beginsel hanteert Defensie het standpunt dat er tijdens missies geen sprake is van bewegingsvrijheid buiten het kamp. De inzet van de Patriots wordt als een missie beschouwd.

  • Vraag 5

    Wat is de stand van zaken met betrekking tot de gesprekken met de Turkse overheid om bij te dragen aan de financiering van de stationering van de Patriots op Turks grondgebied en in hoeverre worden deze bemoeilijkt door de anti-Westerse sentimenten en demonstraties?

    De gesprekken van de NAVO met Turkse autoriteiten over de host nation support en de financiering van de stationering van de Patriots door NAVO-partners in Turkije zijn op 12 januari 2013 voltooid. De afspraken zijn vastgelegd in een Implementing Agreement. NAVO-partners plaatsen de Patriots op verzoek van Turkije. De gesprekken werden niet bemoeilijkt door in de vraag gestelde aspecten.

23 januari 2013 - 18 februari 2013
Steekpenningen bij een fregattendeal met Chili
Jasper van Dijk
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. De Volkskrant, 19 januari 2013
  • Vraag 1

    Wat is uw reactie op het bericht «Steekpenningen betaald bij fregattendeal met Chili»?1

    In 2004 heeft de Staat met Chili een overeenkomst gesloten over de verkoop van de vier fregatten van de Koninklijke marine. Het betreft twee luchtverdegingsfregatten (L-fregatten) en twee multipurpose-fregatten (M-fregatten). Hierover is de Kamer op 17 maart 2004 commercieel vertrouwelijk geïnformeerd (kenmerk M2004000542).
    Nederland verkoopt overtollig defensiematerieel in beginsel rechtstreeks aan andere overheden, zonder de inschakeling van tussenpersonen. Het betreft de verkoop van materieel van government to government.Bij de verkoop van de vier fregatten aan Chili heeft Defensie geen tussenpersoon ingeschakeld.
    Nadat de fregatten aan Chili waren verkocht heeft Defensie op verzoek van het land een aanvullend contract gesloten met Koninklijke Schelde. Dit contract had betrekking op de modificatie van de twee M-fregatten. Bij het sluiten van dit contract is door Defensie ook geen tussenpersoon ingeschakeld.
    De berichten in de Volkskrant van zaterdag 19 januari 2013 betreffen een interne Chileense aangelegenheid. Het zou gaan om de betaling van steekpenningen door een Chileense tussenpersoon aan Chileense overheidsfunctionarissen. Defensie is hier op geen enkele wijze bij betrokken.

  • Vraag 2

    Wat is uw oordeel over het bericht dat marinewerf De Schelde 1,2 miljoen dollar commissie betaalde aan zijn vertegenwoordiger in Chili, die vervolgens circa acht ton smeergeld betaalde aan Chileense officieren, wat resulteerde in een order voor De Schelde om vier verkochte fregatten aan te passen?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 3

    Deelt u de mening van de Chileense officier van justitie dat De Schelde «heeft geprofiteerd» van het werk van Schelde-vertegenwoordiger Ibieta?

    Dat De Schelde profijt zou hebben gehad van de inschakeling van Schelde-vertegenwoordiger Ibieta en zo ja, in welke mate, is mij niet bekend.

  • Vraag 4

    Bent u op de hoogte van de rechtszaken die hierover in Chili worden gevoerd? Is hierover contact geweest tussen de Nederlandse justitiële autoriteiten en de Chileense? Zo ja, is daarbij informatie uitgewisseld? Wilt u de Kamer op de hoogte stellen van deze informatie?

    Door de Rijksrecherche is uitvoering gegeven aan een rechtshulpverzoek van Chili ten behoeve van een Chileens strafrechtelijk onderzoek naar onder meer corruptie en witwassen. In het kader van de uitvoering van dit rechtshulpverzoek zijn op verzoek van de Chileense autoriteiten twee personen in Nederland als getuige gehoord, in aanwezigheid van Chileense opsporingsambtenaren. De resultaten van de uitvoering van dit rechtshulpverzoek zijn verzonden naar de verzoekende Chileense autoriteit. Het is niet mogelijk om deze informatie aan de Tweede Kamer te verstrekken aangezien het een individuele zaak betreft.

  • Vraag 5

    Is het waar dat de aanschaf van de vier Nederlandse fregatten in 2004 werd beklonken in aanwezigheid van Schelde-vertegenwoordiger Ibieta en de toenmalige directeur materieel van de Koninklijke Marine?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 6

    Is uw ministerie op enige wijze betrokken bij de steekpenningen die zijn betaald in verband met verkoop en/of aanpassing van de vier fregatten?

    Zie antwoord vraag 1.

  • Vraag 7

    Deelt u de mening dat uw relatie met De Schelde door deze zaak wordt beschadigd? Wat voor gevolgen heeft dit voor de toekomstige samenwerking met De Schelde?

    Nee, de relatie tussen Damen Schelde Naval Shipbuilding, de rechtsopvolger van De Schelde, en Defensie is sinds de berichtgeving in de Volkskrant niet gewijzigd.

  • Vraag 8

    Bent u bereid om (strafrechtelijk) onderzoek te laten doen naar de mogelijke betrokkenheid van De Schelde bij deze zaak? Zo nee, waarom niet?

    Het Landelijk Parket kan in deze fase geen uitspraak doen of er een zelfstandig strafrechtelijk onderzoek gaande is of zal worden ingesteld naar de mogelijke betrokkenheid van De Schelde.

21 januari 2013 - 8 februari 2013
Moslimextremisten in de krijgsmacht
Raymond de Roon (PVV)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1563786/20…
2. http://www.gva.be/nieuws/binnenland/aid1283104/defensie-volgt-islamit…
  • Vraag 1

    Bent u bekend met de berichten «Belgisch leger kan extremisten niet ontslaan» en «Defensie volgt islamitische militairen»?1 2

    Ja.

  • Vraag 2

    In hoeverre zijn moslimextremisten geïnfiltreerd in de Nederlandse krijgsmacht? Hoeveel Nederlandse militairen met salafistische of andere extremistische opvattingen worden op dit moment in de gaten gehouden door Defensie?

    Zoals ik uiteen heb gezet bij het wetgevingsoverleg Personeel op 3 december jl.
    (Kamerstuk 33 400 X, nr. 23) levert de MIVD een belangrijke bijdrage aan de veiligheid van Defensie, onder andere in het kader van de veiligheidsonderzoeken en de contra-inlichtingentaak. Over operationele aangelegenheden van de MIVD kunnen in het openbaar geen mededelingen worden gedaan.

  • Vraag 3

    Heeft u net als uw Belgische collega geen enkele juridische basis om moslimextremisten uit de krijgsmacht te verwijderen? Zo nee, welke juridische mogelijkheden heeft u hier?

    Iedere militair moet beschikken over een verklaring van geen bezwaar (VGB). Wanneer er aanleiding is te veronderstellen dat er onvoldoende waarborgen zijn dat de betreffende militair zijn functie getrouwelijk kan vervullen, wordt de VGB ingetrokken. Dit leidt in de meeste gevallen tot ontslag. Voor een intrekkingbesluit gelden de gebruikelijke bezwaar- en beroepstermijnen. Een onderzoek naar de betrouwbaarheid van een medewerker wordt uitgevoerd door de MIVD.

  • Vraag 4

    Welke risico’s vormen de moslimextremisten in de Belgische krijgsmacht voor de veiligheid van Nederland en onze militairen, gezien de intensieve maritieme samenwerking en integratie tussen beide landen alsmede andere samenwerkingsinitiatieven zoals het Beneluxleger?

    Wanneer daar aanleiding toe is, worden maatregelen genomen. Ik heb geen indicaties dat dit nu aan de orde is.

  • Vraag 5

    Bent u bereid om moslimextremisten, indien aanwezig binnen Defensie, zo snel mogelijk uit de Nederlandse krijgsmacht te verwijderen? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 6

    Bent u tevens bereid de samenwerking met de Belgische krijgsmacht op te schorten als blijkt dat Belgische moslimextremisten betrokken zijn bij samenwerkingsverbanden tussen Nederland en België? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 4.

20 december 2012 - 13 februari 2013
Het militair strafproces
Angelien Eijsink (PvdA)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Fred Teeven (staatssecretaris justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2012–2013, nr. 723 …
  • Vraag 1

    Herinnert u zich de antwoorden op eerdere vragen over dit onderwerp?1 Kent u de brief «Rechtsbijstand verhoor militairen» van 3 mei 2011 van de voorzitter van het College van Procureurs-generaal aan de Hoofdofficier van Justitie te Arnhem (kenmerk PaG/B&S/15709, bijgevoegd als bijlage bij deze vragen)?

    Ja.

  • Vraag 2

    Deelt u de mening dat het door u gehanteerde argument ten faveure van de officier-raadsman dat die de militaire verdachte kosteloos kan bijstaan, geen argument mag zijn voor het voortbestaan van rechtsbijstand door iemand die hiervoor geen volwaardige juridische opleiding heeft genoten? Zo nee, waarom niet?

    De kosteloosheid is door mij niet aangevoerd als een argument voor het laten voortbestaan van de officier-raadsman. Het is wel een bijkomend voordeel voor de militaire verdachte.

  • Vraag 3

    Deelt u de mening dat, indien het aspect van kosteloosheid van belang zou zijn, het dan ook mogelijk zou moeten zijn dat een verdachte in het niet-militaire strafrecht rechtsbijstand krijgt van een «burger-raadsman» zonder volwaardige juridische opleiding? Zo ja, hoe gaat u dat bewerkstelligen? Zo nee, wat is dan op dit punt het verschil met het militaire strafprocesrecht?

    Officieren werden al voor de inwerkingtreding van de Wet militaire strafrechtspraak toegelaten als raadslieden bij militaire strafzaken. Destijds bleek dat van deze mogelijkheid veel gebruik werd gemaakt, waardoor de wetgever het zinvol vond deze modaliteit te behouden. De figuur van de «burger-raadsman» kent niet deze voorgeschiedenis. Een militaire verdachte wordt niet benadeeld door de geboden extra modaliteit, aangezien hij, behoudens uitzonderingsgevallen, altijd de keuzemogelijkheid heeft tussen het inschakelen van een advocaat of een officier-raadsman. De inzet van een officier-raadsman staat er ook niet aan in de weg om een officier als deskundige op te roepen in een strafzaak. Een officier die als officier-raadsman wordt ingezet beschikt evenwel over meer bevoegdheden dan wanneer deze als deskundige wordt ingeschakeld. Uit het feit dat in de praktijk nog steeds een beroep op officieren wordt gedaan om als officier-raadsman op te treden, leid ik af dat er behoefte bestaat aan een grotere rol voor officieren.

  • Vraag 4

    Indien een officier bijzondere waarde heeft omdat hij de specifieke militaire aspecten en de sociale factoren die hier mee in verband staan in een strafzaak kan toelichten, waarom moet hij dan per se als officier-raadsman in een gelijke procespositie als een advocaat aan het proces deelnemen? Kan deze officier dezelfde rol niet even goed of wellicht beter vervullen als (getuige)deskundige? Zo ja, hoe zou u deze rol willen bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 3.

  • Vraag 5

    Kunt u nader ingaan op het niveau van het onderwijs en het aantal uren van het onderricht in het (militaire) straf- en strafprocesrecht dat iedere officier bij zijn eerste opleiding krijgt? Waaruit blijkt dat dit onderricht een voldoende kwalificatie oplevert voor een officier om als raadsman een rol te kunnen spelen in een strafproces?

    Het Ministerie van Defensie heeft mij meegedeeld dat iedere officier bij zijn opleiding ongeveer een week onderwijs krijgt in (militair) straf- en tuchtrecht. Voor officieren die te kennen geven als militair raadsman te willen optreden, verzorgt het openbaar ministerie (OM) een aanvullende instructie waarbij aandacht wordt besteed aan de procesgang en de rol van de raadsman daarin. Ik benadruk nogmaals dat tijdens deze instructie de officier-raadsman erop wordt gewezen dat hij geen strafrechtelijk gespecialiseerde jurist is en zo nodig zijn cliënt moet adviseren de hulp in te roepen van een advocaat. De rol van de officier-raadsman tijdens een strafproces bestaat primair uit het duiden van de militaire omstandigheden en de persoon van de verdachte in de militaire context. Mij is niet gebleken dat het onderricht in de praktijk niet leidt tot een afdoende kwalificatie. Integendeel, de signalen die ik hierover verneem duiden erop dat de modaliteit van officier-raadsman naar tevredenheid functioneert.

  • Vraag 6

    Hoe verhoudt de mening van de voorzitter van het College van Procureurs-generaal dat ten aanzien van consultatiebijstand uit de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) volgt dat er sprake dient te zijn van rechtsbijstand verleend door een advocaat en niet door een officier-raadsman, zich tot uw antwoord dat de Salduz-jurisprudentie geen betrekking heeft op de rol van de officier-raadsman binnen het militaire strafrecht? Zijn er andere uitspraken dan het Salduz-arrest waaruit volgt dat er een advocaat aanwezig moet zijn voor het eerste verhoor?

    De uitspraak van de Hoge Raad van 30 juni 2009 (NJ 2009, 349) maakt duidelijk dat er een verplichting bestaat voor de autoriteiten om een verdachte te informeren over zijn recht om een raadsman te raadplegen voorafgaande aan het eerste politieverhoor (consultatiebijstand) en dat er een inspanningsverplichting is om de verdachte daartoe de gelegenheid te bieden wanneer deze niet ondubbelzinnig afstand van dit recht heeft gedaan. De inspanning die hierbij geleverd moet worden is groter naarmate het strafbaar feit terzake waarvan verdenking bestaat ernstiger is. In de praktijk komt het vooral bij lichte en eenvoudige zaken voor dat bijstand door een officier-raadsman toereikend wordt gevonden. Wanneer een (militaire) verdachte ondubbelzinnig afstand doet van zijn recht op bijstand door een raadsman is er geen sprake van een oneerlijk proces in de zin van het EVRM.
    Het College van Procureurs-Generaal heeft, gelet op deze inmiddels vaste jurisprudentie, tot beleid gemaakt dat militaire verdachten, net als andere verdachten, voorafgaand aan het eerste verhoor een advocaat kunnen raadplegen. Dit neemt niet weg dat een verdachte voorafgaande aan het eerste politieverhoor (tevens) een officier-raadsman kan raadplegen.

  • Vraag 7

    Betekent de afwezigheid van een «lawyer», zoals bedoeld in de jurisprudentie van het EHRM, als raadsman bij het militair strafproces dat de verdachte militair in kwestie geen eerlijk proces krijgt in de zin van het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM)? Zo ja, hoe gaat u hier verbetering in aan brengen? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 6.

4 december 2012 - 19 december 2012
Het bericht nieuwe aanwijzingen over activiteit rond de plekken waar Syrische chemische wapens zijn opgeslagen
Pieter Omtzigt (CDA)
Frans Timmermans (minister buitenlandse zaken) (PvdA)
1. http://www.haaretz.com/news/middle-east/report-new…
  • Vraag 1

    Kent u het bericht over nieuwe aanwijzingen over activiteit rond de plekken waar Syrische chemische wapens zijn opgeslagen?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Kunt u de uitspraak bevestigen dat «Syrië dingen doet die suggereren dat het regime de intentie heeft deze wapens te gebruiken»? Zo nee, waarom niet?

    Hierover kunnen in het openbaar geen mededelingen worden gedaan.

  • Vraag 3

    Zo ja, kunt u aangeven op welke activiteiten wordt gedoeld? Kunt u daarbij aangeven waarom deze activiteiten nieuw zijn, zoals in de titel van dit artikel wordt gesuggereerd?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Klopt de constatering dat de chemische wapens ook worden verplaatst, zoals in het artikel ook wordt gesuggereerd?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Is er volstrekte duidelijkheid over de locaties waar de Syrische wapens zijn gestationeerd? Zo nee, welke stappen worden gezet om deze duidelijkheid te verkrijgen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 6

    Is er duidelijkheid over de verschillende chemische wapens waarover het Syrische regime beschikt?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 7

    Hoe beoordeelt u de uitspraak van de Amerikaanse minister van Defensie Panetta, dat sommige chemische wapens zijn verplaatst om deze beter te beveiligen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 8

    Is er binnen de NAVO overeenstemming over de inschatting van de risico's die deze wapens met zich meebrengen en over een gemeenschappelijke strategie die zou moeten worden gevolgd?

    Het onderwerp is tijdens de NAVO Ministeriële op 4 en 5 december jl. besproken, maar hier zijn geen conclusies aan verbonden.

  • Vraag 9

    Is dit een thema dat binnen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) wordt besproken? Zo ja, op welke wijze? Vormde het een onderdeel van de agenda van de 17e bijeenkomst van betrokken staten, die vorige week werd gehouden?

    Op grond van Art. VIII, lid 19 en 20, van het Chemische Wapensverdrag (CWC) kunnen in beginsel specifieke landensituaties besproken worden, maar dergelijke landensituaties maakten geen deel uit van de agenda van de CSP (Conference of States Parties) van het CWC en de situatie in Syrië is tijdens de 17e CSP geen onderwerp van bespreking geweest. Wel hebben diverse delegaties, waaronder de EU, in het algemeen debat hun zorg over de situatie in Syrië uitgesproken. Syrië is overigens geen partij bij het CWC en dus ook geen lid van de OPCW en is juridisch niet gebonden door de bepalingen van het CWC. Als onderdeel van het bredere sanctieregime is in EU-verband eerder dit jaar een exportverbod naar Syrië afgekondigd voor bepaalde goederen die bruikbaar kunnen zijn in een chemisch wapenprogramma.

15 november 2012 - 11 december 2012
Het bericht “Omwonenden blij met extra geluidsmetingen JSF”
Han ten Broeke (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=62056
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Omwonenden blij met extra geluidsmetingen JSF»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat er door Defensie is toegezegd dat er nieuwe geluidsmetingen voor de F35 worden gehouden, die in het voorjaar van 2013 zullen plaatsvinden?

    Defensie heeft onlangs tijdens regulier overleg in de Commissie Overleg en Voorlichting Milieuhygiëne Vliegbasis Leeuwarden gemeld dat het Amerikaanse ministerie van Defensie in het voorjaar van 2013 geluidsmetingen bij de F-35 zal uitvoeren. Het gaat om metingen die voortvloeien uit Amerikaanse milieuwetgeving.
    In 2008 zijn reeds dergelijke metingen uitgevoerd bij de F-35A versie waarvoor Nederland belangstelling heeft. Deze metingen zijn nog steeds valide. Voor de beoordeling van de inpasbaarheid van vliegbewegingen van de F-35A binnen de geluidscontouren van Nederlandse vliegbases zijn geen aanvullende geluidsmetingen nodig.
    De geluidsmetingen van volgend jaar betreffen in eerste instantie soortgelijke metingen als die van 2008, maar dan bij de F-35 versie die verticaal kan opstijgen en landen (F-35B) en de versie voor vliegdekschepen (F-35C). Daarnaast worden voor enkele deelaspecten aanvullende geluidsmetingen uitgevoerd bij alle drie de varianten. Zo komen er onder meer geluidsmetingen bij het testen van de motor op de grond, bij het taxiën, bij het vliegen met hoge snelheden en bij het doorbreken van de geluidsbarrière. De aanvullende metingen bij het testen van een motor op de grond kunnen voor Nederland nuttige informatie opleveren in het kader van de bestaande vergunningen op grond van de Wet milieubeheer. Deze vergunningen staan overigens los van de bovengenoemde geluidscontouren.

  • Vraag 3

    Was u reeds langer van plan deze nieuwe geluidsmetingen te doen? Wat is de reden van deze nieuwe geluidsmetingen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat er reeds betrouwbare onderzoeken liggen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) met betrekking tot geluidsproductie van de F35 in Nederland? Als deze onderzoeken nog actueel zijn, is er dan wel behoefte aan nieuwe geluidsmetingen in de Verenigde Staten?

    Ja, er zijn al betrouwbare onderzoeken gedaan naar de geluidsproductie van de F-35. Defensie zal zich houden aan de wettelijke geluidscontouren. Het NLR-onderzoek van 2009 maakte duidelijk dat de F-35 geluidsbelasting goed inpasbaar zal zijn binnen de bestaande geluidszones van de vliegbases Leeuwarden en Volkel. Zoals uiteengezet in de brief van 10 juli 2009 (Kamerstuk 26 488, nr. 192) heeft het NLR voor zijn rapport voorzichtige uitgangspunten gehanteerd en bestaan er reële mogelijkheden om bij de nadere uitwerking van het vliegprogramma van de F-35 de geluidsbelasting te verminderen.
    Het RIVM heeft in 2010 in opdracht van de provincie Friesland en Defensie een validatie van het NLR-rapport uitgevoerd ten aanzien van de vliegbasis Leeuwarden (Kamerstuk 26 488, nr. 253 van 24 december 2010). Het RIVM oordeelde dat het NLR deskundig en integer te werk is gegaan, en concludeerde op grond van de beschikbare inzichten dat de inpassing van de F-35 binnen de geluidszone van de vliegbasis Leeuwarden redelijkerwijs mogelijk is. Zoals uiteengezet in de brief van 24 december 2010 kan volgens het RIVM de resterende onzekerheid worden beheerst met een goed meetprogramma bij de vliegbasis Leeuwarden, in combinatie met het volgen van het gebruik van de basis.
    Deze onderzoeken zijn nog steeds actueel en voor Nederland is er geen aanleiding voor nieuwe metingen met betrekking tot de inpasbaarheid van de geluidsbelasting. Nu het Pentagon in het voorjaar van 2013 verdere geluidsmetingen zal uitvoeren, zal Nederland de ontwikkelingen blijven volgen.

  • Vraag 5

    Worden het RIVM en het NLR, indien er een nieuw onderzoek komt, betrokken hierbij en op welke wijze?

    Het NLR was betrokken bij de metingen van 2008 en Defensie zal de deskundigheid van het NLR wederom aanbieden voor de Amerikaanse metingen in het voorjaar van 2013. De betrokkenheid van het NLR zal Nederland meer inzicht bieden in de vergelijkbaarheid van de resultaten.
    Het RIVM was niet betrokken bij de metingen van 2008. Het instituut heeft in 2010 in opdracht van de provincie Friesland en Defensie het NLR-rapport van 2009 gevalideerd. Het RIVM heeft daarvoor zelf geen metingen verricht en het ligt niet voor de hand dat het RIVM zelf rechtstreeks betrokken zal zijn bij de komende Amerikaanse metingen.

8 november 2012 - 3 december 2012
De bezuinigingen op Defensie
Raymond Knops (CDA)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. http://nos.nl/audio/437140-alles-went-ook-een-vrou…
  • Vraag 1

    Herinnert u zich uw uitspraak over de gevolgen van het regeerakkoord voor Defensie: «Van verdere bezuinigingen, en zeker op de troepen, is geen sprake»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Hoe verhoudt zich dat tot de in het regeerakkoord opgenomen taakstelling op de Rijksdienst, waarvan structureel € 48 miljoen neerslaat bij Defensie?

    De taakstelling van € 48 miljoen betreft een algemene korting op de apparaatsuitgaven van Defensie. Deze taakstelling moet nog met concrete maatregelen worden ingevuld. De taakstelling moet primair worden gerealiseerd door het doelmatiger inrichten van de Rijksoverheid, onder andere door intensievere samenwerking tussen departementen op het gebied van ondersteunende diensten. In de vorige bezuinigingsronde heeft Defensie reeds een groot deel van haar taakstelling op deze terreinen behaald. Het uitgangspunt van Defensie is en blijft dat de operationele eenheden worden ontzien.

  • Vraag 3

    Hoe verhoudt zich dat bovendien tot de korting op het defensiebudget van € 250 miljoen, ter financiering van het nieuwe fonds voor Internationale Veiligheid, tevens als «bijdrage aan het oplossen van de algemene financiële problematiek»? Klopt het dat deze overheveling van gelden van Defensie naar Ontwikkelingssamenwerking per saldo een korting van tenminste € 60 miljoen op het defensiebudget betekent?

    Het budget voor internationale veiligheid van € 250 miljoen wordt grotendeels gefinancierd door een overheveling van de HGIS-voorziening voor de uitvoering van crisisbeheersingsoperaties op de defensiebegroting ter grootte van circa € 191 miljoen. De invulling van het resterende deel van € 59 miljoen en een nadere uitwerking van de besteding en het beheer van het nieuwe budget zijn nodig om vast te kunnen stellen wat de precieze gevolgen zullen zijn voor het budget voor ontwikkelingssamenwerking en de begroting van Defensie. De komende tijd zal ik de verdere uitwerking ter hand nemen, samen met mijn collega van Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking en in overleg met mijn collega van Buitenlandse Zaken.

  • Vraag 4

    Welke andere taakstellingen bevat het regeerakkoord nog meer voor Defensie?

    Defensie participeert in het topsectorenbeleid. Hierop wordt € 1 miljoen gekort. Er wordt nog nader bezien hoe dit wordt ingevuld.

  • Vraag 5

    Is het waar dat het in mei van dit jaar gesloten begrotingsakkoord resulteert in een extra taakstelling van € 84 miljoen vanaf 2013 en dat deze vooralsnog verwerkt is op de begrotingspost «nominaal en onvoorzien»?

    Dit is juist. Zoals vermeld in de ontwerpbegroting 2013 is deze taakstelling naar aanleiding van het begrotingsakkoord van mei 2012 tijdelijk verwerkt in niet-beleidsartikel 12, nominaal en onvoorzien.

  • Vraag 6

    Deelt u de mening dat u een te positief beeld geschetst heeft van het regeerakkoord en dat Defensie wel degelijk geconfronteerd wordt met extra bezuinigingen?

    Het uitgangspunt van Defensie is en blijft dat de operationele eenheden worden ontzien

  • Vraag 7

    Acht u het realistisch dat de operationele capaciteiten van Defensie ontzien kunnen worden met zoveel extra bezuinigingen?

    Zie antwoord vraag 6.

  • Vraag 8

    Bent u bereid om de Kamer voorafgaand aan het debat over de Defensiebegroting 2013 te informeren over de financiële gevolgen van het regeerakkoord voor Defensie?

    Bij deze.

8 november 2012 - 3 december 2012
Problemen financiering AWACS basis Geilenkirchen
Raymond Knops (CDA)
Jeanine Hennis-Plasschaert (minister defensie) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
1. http://www.l1.nl/nieuws/195719-problemen-met-geld-…
  • Vraag 1

    Heeft u kennisgenomen van de berichtgeving over problemen rondom de financiering van de NAVO-basis in Geilenkirchen?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Is waar dat er discussie is losgebarsten tussen de NAVO-leden nadat Frankrijk weigerde zijn bijdrage van € 8 miljoen te betalen? Kunt u aangeven wat de redenen zijn voor het meningsverschil?

    De Navo heeft nog geen overeenstemming bereikt over de financiering van het geplande groot onderhoud van de start- en landingsbaan op de vliegbasis Geilenkirchen. De fondsen voor dit project moeten worden betaald door alle Navo-landen («common funding»). Frankrijk levert eigen radarvliegtuigen vanaf een nationale vliegbasis aan de AWACS-capaciteit van de Navo («contribution-in-kind») en meent daarom geen bijdrage te hoeven leveren aan het onderhoud op de vliegbasis Geilenkirchen.

  • Vraag 3

    Wat zijn de consequenties van de weigering van Frankrijk om zijn bijdrage aan de financiering van de vliegbasis te leveren? Klopt de berichtgeving dat sanering van een nieuwe landingsbaan, voorzien in 2014, moeizaam wordt?

    Het groot onderhoud van de start- en landingsbaan zal niet beginnen in 2013, maar – onder voorbehoud van overeenstemming – in zijn geheel in 2014 worden uitgevoerd.

  • Vraag 4

    Ontstaat er door de problemen rondom de financiering op enigerlei wijze een risico voor extra geluidsoverlast van de AWACS-toestellen voor de bevolking in Zuid-Limburg? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

    Het op een later moment uitvoeren van het groot onderhoud van de start- en landingsbaan leidt niet tot extra geluidsoverlast. Wel zal in een andere periode dan initieel voorzien vanwege het onderhoud minder gebruik worden gemaakt van de start- en landingsbaan.

  • Vraag 5

    Bent u bereid u in te zetten voor spoedige oplossing van de problemen rondom de financiering van de vliegbasis Geilenkirchen en de Kamer hierover te informeren?

    Nederland zet zich in om overeenstemming te bereiken over de financiering van het groot onderhoud van de start- en landingsbaan op de vliegbasis Geilenkirchen. Zodra de Navo daarover een besluit heeft genomen zal de Kamer worden geïnformeerd.

6 november 2012 - 21 december 2012
Het bericht “Pensioengeld belegd in kernwapens”
Linda Voortman (GL)
Lodewijk Asscher (viceminister-president , minister sociale zaken en werkgelegenheid) (PvdA)
1. Volkskrant, 3 november 2012
  • Vraag 1

    Hoe beoordeelt u het feit dat Nederlandse pensioenfondsen minstens 830 miljoen euro geïnvesteerd hebben in bedrijven die kernwapens maken of daarbij betrokken zijn?1

    Pensioenfondsen zijn primair zelf verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid. De pensioensector geeft op verschillende manieren invulling aan deze verantwoordelijkheid. De fondsen zijn hier ten eerste zelf mee aan de slag. De Pensioenfederatie biedt in aanvulling hierop bovendien handreikingen aan individuele fondsen, waarmee zij hun maatschappelijke verantwoordelijkheid ten aanzien van het beleggingsbeleid kunnen realiseren. Wettelijk moeten pensioenfondsbesturen verantwoording afleggen over het beleggingsbeleid aan hun achterban, bijvoorbeeld via het verantwoordingsorgaan. Een en ander laat onverlet dat ik het onderwerp wanneer ik met fondsbestuurders spreek ter sprake kan brengen. Ik zal dat op de gepaste momenten ook zeker doen.

  • Vraag 2

    Hoe beoordeelt u het feit dat het ABP, het pensioenfonds voor overheid en onderwijs, zijn investeringen in de kernwapenindustrie binnen een half jaar met 50 procent heeft uitgebreid?

    Ook voor het ABP geldt dat het fondsbestuur verantwoordelijk is voor het beleggingsbeleid. Het ABP heeft er voor gekozen om de nationale wetgeving en internationale gedragsverplichtingen van de Nederlandse overheid als norm te nemen om te beoordelen waar het fonds wel en niet in belegt. Mocht er een wijziging optreden in de Nederlandse opstelling of in de wetgeving dan is dat voor het ABP aanleiding om zijn beleid te heroverwegen.

  • Vraag 3

    Gaat u stappen ondernemen om pensioenfondsen die in kernwapens beleggen, te motiveren een uitsluitingsbeleid voor kernwapens te hanteren? Zo nee, waarom niet?

    Nee. Pensioenfondsen hebben in Nederland een eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van hun beleggingsbeleid. Ze hebben derhalve de vrijheid te beleggen in bedrijven die direct of indirect betrokken zijn bij de productie van (onderdelen van) kernwapens.

  • Vraag 4

    Nu een aantal pensioenfondsen blijft of in strijd met hun eigen beleid- in kernwapenbedrijven is gaan investeren, gaat u deze, waarbij de beleggingen niet te rijmen zijn met het uitsluitingsbeleid voor kernwapens dat zij zeggen te hanteren, verplichten openbaar te maken dat zij niet langer een uitsluitingsbeleid voor kernwapens hanteren en over het niet naleven van het uitsluitingsbeleid te communiceren met de deelnemers?

    De regering heeft in het wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen voorgesteld dat fondsen in hun jaarverslag moeten vermelden op welke wijze rekening wordt gehouden met milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. De fondsen zullen hierdoor hun beleid ten aanzien van maatschappelijke aspecten van hun beleggingen, en de uitvoering daarvan, aan hun deelnemers kenbaar moeten maken. Dit wetsvoorstel ligt inmiddels voor bij uw Kamer.

25 oktober 2012 - 16 november 2012
De mogelijke ondergang van het Veteranenhuis in Veendam
Jasper van Dijk
Hans Hillen (CDA)
1. RTV Noord: http://www.youtube.com/watch?v=3gIyoLRDxFQ …
  • Vraag 1

    Heeft u kennisgenomen van het feit dat een huis voor Veteranen in Veendam per 1 januari 2013 mogelijk ten onder gaat door een gebrek aan structurele financiering?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Kunt u aangeven welke mogelijkheden dit Veteranenhuis in Veendam heeft om via het V-fonds in aanmerking te komen voor een vergoeding voor een Veteranen Ontmoetingscentrum, waarvan er in Nederland al 14 zijn?

    In de brief van 4 juli jl. (Kamerstuk 30 139, nr. 98) is uiteengezet dat naast de reguliere eerste- en tweedelijnszorg de nuldelijnszorg belangrijk is voor een toereikende hulpverlening aan veteranen. De nuldelijn, dat wil zeggen het netwerk van relaties, vrienden en lotgenoten van de veteraan, is van belang voor het vroegtijdig signaleren van problemen. Ook de ontmoetingscentra voor veteranen, zoals het Veteranenhuis in Veendam spelen een belangrijke rol hierbij. Deze zorg wordt gefinancierd door het Veteranenfonds. Deze zelfstandige stichting hanteert criteria voor de beoordeling van subsidieverzoeken. Het is aan het Veteranenfonds te beoordelen of het Veteranenhuis in Veendam in aanmerking komt voor een vergoeding. Omdat de nuldelijnszorg wordt gefinancierd door het Veteranenfonds is ondersteuning door Defensie niet aan de orde.

  • Vraag 3

    Bent u van mening dat Veteranen in de provincies Groningen en Friesland voldoende bediend worden met maar één ontmoetingscentrum in Smilde? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Ontmoetingscentra voor veteranen vervullen evenals het netwerk van relaties, vrienden en lotgenoten een belangrijke functie in de nuldelijngszorg. Het Veteraneninstituut, het Veteranenfonds en het Veteranen Platform streven naar een landelijk dekkend en financieel zelfstandig opererend samenwerkingsverband van veteranenontmoetingscentra.

  • Vraag 4

    Erkent u dat het Veteranenhuis in Veendam een functie vervult voor veteranen in Groningen? Zo ja, waarom is het onmogelijk om tot een structurele financiering te komen? Zo neen, kunt u uw antwoord toelichten?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Erkent u tevens dat het Veteranenhuis in Veendam een adviesfunctie vervult voor veteranen die tekenen van een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) vertonen? Kunt u uw antwoord toelichten?

    Evenals de lotgenoten en de directe omgeving van de veteraan vervult een ontmoetingscentrum een belangrijke functie bij het vroegtijdig onderkennen van signalen van een posttraumatische stress-stoornis.

  • Vraag 6

    Bent u bereid te bezien welke mogelijkheden er zijn om het Veteranenhuis in Veendam structureel te financieren? Zo neen, waarom niet? Zo ja, bent u bereid de Kamer op de hoogte te houden van de voortgang?

    Zie antwoord vraag 2.

18 oktober 2012 - 30 november 2012
Het militaire strafproces
Angelien Eijsink (PvdA)
Opstelten (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Hans Hillen (CDA)
1. Nederlands Juristenblad 24-2-2012, p. 532 e.v.
  • Vraag 1

    Kent u het artikel «Het wordt tijd om afscheid te nemen van de officier-raadsman in het militaire strafproces»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Is het waar dat «van de officier-raadsman niet verwacht (kan) worden dat hij in voldoende mate de procedurele en inhoudelijke verweren onderkent die in een concrete zaak mogelijk zijn» of, dat «niet verlangd» kan worden dat hij «over voldoende kennis van het straf(proces)recht» beschikt? Zo ja, betekent dit dan dat de verdachte militair niet altijd op een adequate verdediging kan rekenen en wat gaat u doen om dit te verbeteren? Zo nee, waaruit blijkt dat de officier-raadsman in dezelfde mate zoals dat van een advocaat kan worden verwacht wel de procedurele en inhoudelijke verweren kan onderkennen of daarvan kennis heeft?

    Ik deel niet de conclusie dat afscheid moet worden genomen van de officier-raadsman.
    Het militaire strafrecht onderscheidt zich in die zin van het overige strafrecht, dat rekening wordt gehouden met de militaire aspecten en de specifieke (militaire) situatie waarin en de omstandigheden waaronder een militair die een strafbaar feit pleegt, zich bevindt. Dit heeft ertoe geleid dat in het militaire strafrecht met het oog hierop een aantal bijzondere voorzieningen in de strafrechtspleging is getroffen. Een van deze modaliteiten is die van de officier-raadsman.
    In artikel 23, eerste lid, van de Wet militaire strafrechtspraak is geregeld dat een militair die wordt verdacht van een strafbaar feit zich kan laten bijstaan door een advocaat en/of officier-raadsman. Bij een beroep in cassatie is bijstand van een officier-raadsman niet toegelaten. In dat geval zal de verdachte zich moeten laten bijstaan door een advocaat.
    Van bijstand door alleen een officier-raadsman is vooral sprake bij lichte en eenvoudige strafzaken. Vanwege hun salaris komen de meeste militairen niet in aanmerking voor kosteloze rechtsbijstand. De bijstand van een officier-raadsman is kosteloos, zodat de verdachte bij eenvoudige zaken geen advocaat hoeft te betalen. Wanneer sprake is van een inverzekeringstelling van een zich in Nederland bevindende of overgebrachte militaire verdachte, wordt op grond van de piketregeling in rechtsbijstand door een advocaat voorzien.
    De officier-raadsman heeft een bijzondere waarde aangezien hij de specifieke militaire aspecten kan toelichten en de sociale factoren die daarmee in verband staan. Iedere officier krijgt bij de eerste opleiding onderricht in het (militaire) straf- en strafprocesrecht. Zij die te kennen geven op te willen treden als officier-raadsman krijgen bovendien een daarop toegesneden scholing. Daarbij worden zij erop gewezen dat zij geen strafrechtelijk gespecialiseerde juristen zijn en zo nodig hun cliënt moeten adviseren de hulp in te roepen van een advocaat. Met het oog op onafhankelijke bijstand wordt een officier geacht alleen in te stemmen met een verzoek om als raadsman op te treden als er voldoende functionele afstand is tot de verdachte, het feitencomplex en het de dienstuitoefening niet schaadt.

  • Vraag 3

    Treden officier-raadsmannen in de praktijk «geheel zelfstandig als raadsman» op dan wel verlenen zij «bijstand van meer juridische aard»? Zo ja, hoe verhoudt zich dat tot de rol voor de officier-raadsman zoals die in de wet is voorgeschreven en zoals die uit de in het artikel aangehaalde parlementaire geschiedenis blijkt? Zo nee, wie treedt er tijdens het militaire strafproces dan wel op als raadsman voor juridische bijstand?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Deelt u de mening dat indien de officier-raadsman niet louter functioneert als degene die zich richt op militaire of sociale aspecten met betrekking tot een zaak, maar ook als raadsman optreedt ten aanzien van juridische aspecten van de verdediging, dat daarmee een onafhankelijke positie van de officier-raadsman van nog groter belang wordt? Zo ja, kan een officier-raadsman in die positie verhinderen dat hij de schijn van afhankelijkheid tegen zich krijgt en hoe verhoudt zich dat tot zijn positie binnen de militaire hiërarchie? Zo nee, waarom niet en hoe kan die onafhankelijkheid wel worden gewaarborgd?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Kan een officier-raadsman als deskundige dezelfde rol «omtrent militaire of sociale aspecten» vervullen als hij nu heeft in het militaire strafproces? Zo ja, betekent dit dat u overweegt om de functie van de officier-raadsman te doen vervangen door een raadsman in de functie van advocaat? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 6

    Heeft de Salduz-uitspraak gevolgen voor de positie van de officier-raadsman? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

    Naar aanleiding van de Salduz-jurisprudentie heeft de Hoge Raad overwogen dat een verdachte, behoudens uitzonderingen, binnen redelijke grenzen de gelegenheid moet worden geboden om voor het begin van het politieverhoor een raadsman te raadplegen en op dat recht moet hij worden gewezen. De Hoge Raad heeft zich uitgesproken over het recht op consultatiebijstand door een raadsman voor volwassen verdachten en het recht op bijstand voorafgaande en tijdens het verhoor door een raadsman of andere vertrouwenspersoon voor jeugdige verdachten binnen het «gewone» strafrecht, doch niet over de rol van de officier-raadsman binnen het militaire strafrecht. Het beleid van het openbaar ministerie is dat militaire verdachten net als andere verdachten voorafgaand aan het eerste verhoor een advocaat moeten kunnen raadplegen. Dit doet er niet aan af dat een verdachte militair zich voor zijn eerste politieverhoor (tevens) met een officier-raadsman kan verstaan als hij dat wenst.
    Het kan vooral bij militairen voorkomen dat een deel van het strafrechtelijke onderzoek in een strafzaak al in het buitenland plaatsvindt. Het is ook in die gevallen in ieders belang dat de strafzaak voorspoedig wordt afgehandeld. Indien een strafbaar feit in een bepaald missiegebied wordt gepleegd en opsporingsambtenaren van de Koninklijke marechaussee aanwezig zijn, worden deze zaken zoveel als mogelijk ter plaatse afgehandeld. Het betreft dan veelal minder ernstige delicten. Sinds enige tijd is het mogelijk dat militaire verdachten in een missiegebied zich telefonisch laten bijstaan door raadslieden die lid zijn van de militaire balie. Op deze wijze kan op (zeer) korte termijn worden voorzien in rechtsbijstand door een raadsman voor deze militaire verdachten. Ook is het mogelijk dat een raadsman wordt overgebracht naar het operatiegebied. Tijdens de behandeling van de Wet militair strafrecht in de Eerste Kamer op 12 oktober 2010 heeft de toenmalige minister van Justitie uiteengezet welke praktische problemen daarbij aan de orde kunnen zijn (Handelingen Eerste Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 3–18 t/m 3–28). Zodra sprake is van een verdenking van ernstige strafbare feiten, zal een militair in beginsel altijd worden overgebracht naar Nederland.

  • Vraag 7

    Hoe vaak wordt een officier-raadsman naar schatting jaarlijks ingeschakeld in een militaire strafproces? Hoe vaak betreft dit verdenkingen voor feiten die buiten Nederland hebben plaatsgevonden?

    Hiervan wordt geen registratie bijgehouden. Bij strafzaken die worden behandeld door een politierechter komt het regelmatig voor dat een verdachte zich laat bijstaan door een officier-raadsman. Dit is – in mindere mate en veelal tezamen met een advocaat – ook het geval bij zaken van de meervoudige kamer. Het betreft hierbij veelal militaire delicten of delicten gepleegd in een militaire omgeving.

  • Vraag 8

    Bestaat er behalve de officier-raadsman elders in het strafprocesrecht een positie van een raadsman die niet volledig juridisch geschoold is dan wel deel uitmaakt van de organisatie waarbinnen het strafproces zich afspeelt? Zo ja, waar dan?

    Er zijn advocaten die, anders dan binnen een advocatenkantoor, in loondienst zijn van niet-advocaten en die in beginsel hun werkgever kunnen vertegenwoordigen als tegen die werkgever vervolging zou worden ingesteld.

  • Vraag 9

    Ziet u onoverkomelijke praktische bezwaren tegen het naar het buitenland laten overkomen van (civiele) advocaten in het geval een Nederlandse militair verdacht wordt van een strafbaar feit? Zo ja, welke?

    Zie antwoord vraag 6.

  • Vraag 10

    Deelt u de conclusie van de auteur van het genoemde artikel dat er afscheid moet worden genomen van de officier-raadsman in het militaire strafproces? Zo ja, hoe gaat u dit bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 2.

5 oktober 2012 - 2 november 2012
De rechtsmacht over militairen die koopvaardijschepen tegen piraten beschermen
Angelien Eijsink (PvdA), Jeroen Recourt (PvdA)
Opstelten (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Hans Hillen (minister defensie) (CDA)
1. Nederlands Juristenblad nr. 33, p. 2287 e.v.
  • Vraag 1

    Kent u het bericht «Het Enrica Lexie-incident. Rechtsmacht over Militaire Vessel Protection Detachments (VPD's)»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Acht u het mogelijk dat ook Nederlandse militairen die koopvaardijschepen tegen piraten beschermen en daarbij geweld toepassen, daarvoor door een andere staat strafrechtelijk vervolgd kunnen worden? Zo ja, onder welke voorwaarden en omstandigheden is dat mogelijk? Zo nee, waarin verschilt de positie van Nederlandse militairen dan van die van de in het artikel genoemde Italiaanse militairen?

    Allereerst hecht ik er aan op te merken dat een zelfstandig militair beveiligingsteam ter bescherming van individuele zeetransporten, een zogenaamd Vessel Protection Detachment (VPD), piraten op volle zee dient af te schrikken. Het gebruik van geweld door een VPD is, conform de geweldsinstructie, beperkt tot zelfverdediging en is pas aan de orde als deze afschrikking onvoldoende effect heeft. Dit is tot dusver één keer gebeurd.
    De uitoefening van rechtsmacht op zee berust op het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee (hierna: het VN-Zeerechtverdrag) dat de zee in verschillende zones verdeelt. In het algemeen geldt dat hoe dichter een zone bij de kust ligt, des te meer rechtsmacht een kuststaat in die zone kan uitoefenen.
    De mogelijkheden voor een vreemde staat om op volle zee strafrechtelijke rechtsmacht uit te oefenen over schepen met een andere vlag zijn zeer beperkt. Nederlandse vaartuigen die onder de vlag van het Koninkrijk varen zijn steeds onderworpen aan de strafrechtelijke rechtsmacht van Nederland. Wanneer op volle zee vanaf een onder Koninkrijksvlag varend schip geweld wordt gebruikt tegen een schip varend onder een andere vlag, kan dit (ook) een strafbaar feit opleveren volgens het nationale recht van de desbetreffende staat. Die staat kan vervolgens handhavend optreden wanneer het Nederlandse schip een haven van het land in kwestie binnenvaart. In een dergelijk geval, waarbij beide landen rechtsmacht kunnen uitoefenen, is sprake van concurrerende rechtsmacht.
    In de Exclusieve Economische Zone (EEZ), de aansluitende zone en de territoriale zee kan de kuststaat geen strafrechtelijke rechtsmacht uitoefenen over VPD’s, behalve in bepaalde specifieke, in het VN-Zeerechtverdrag gedefinieerde gevallen. In de territoriale zee betreft dit strafbare feiten gepleegd tijdens de passage door de territoriale zee indien:
    Een kuststaat heeft tot slot rechtsmacht over schepen in zijn haven(s). Indien een kuststaat op basis van bovenstaande in havens of territoriale zee rechtsmacht wil uitoefenen over de leden van een VPD dat geweld heeft gebruikt tegen een schip dat voer onder de vlag van de kuststaat, is er sprake van concurrerende rechtsmacht tussen Nederland en die staat. In het geval van concurrerende rechtsmacht zal de regering zich tot het uiterste inspannen om de Nederlandse rechtsmacht te laten voorgaan.

  • Vraag 3

    Wie heeft de rechtsmacht over Nederlandse militairen die aanwezig zijn op Nederlandse koopvaardijschepen? Kunt u daarbij ingaan op de rechtsmacht in territoriale wateren van een kuststaat, de exclusieve economische en de aangrenzende zones van een kuststaat en de rechtsmacht buiten die wateren op volle zee?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Kan er onduidelijkheid bestaan over bovengenoemde rechtsmacht? Zo ja, waaruit kan die onduidelijkheid bestaan en kan die onduidelijkheid worden weggenomen door een «Status of Forces Agreement» (SOFA) te sluiten? Zo nee, waarom niet?

    Zoals in het antwoord op vraag 2 en 3 is geschetst, biedt het VN-Zeerechtverdrag duidelijkheid over de Nederlandse rechtsmacht over Nederlandse vaartuigen varend onder Koninkrijksvlag. De in dit verdrag opgenomen regels zijn algemeen aanvaard en er is geen aanleiding deze aan te passen door middel van het sluiten van Status of Forces Agreements.

  • Vraag 5

    Is het waar dat er bij Vessel Protection Detachments de genoemde SOFA’s meestal ontbreken? Zo ja, waarom ontbreken die meestal? Zo nee, wat is er dan niet waar aan het gestelde?

    Zie antwoord vraag 4.

  • Vraag 6

    Acht u het naar aanleiding van het incident met de Italiaanse militairen verstandig dat Nederlandse militairen die buiten de territoriale wateren betrokken raken bij een incident dat mogelijk een strafbaar feit oplevert voor de kuststaat, de territoriale wateren van die kuststaat niet binnenvaren? Zo ja, waarom en hoe gaat u bewerkstelligen dat dit niet gebeurt? Zo nee, waarom niet?

    Ja. In een dergelijk geval zal de kapitein van het schip worden verzocht niet de territoriale zee van de desbetreffende kuststaat in te varen.

  • Vraag 7

    Deelt u de mening dat Nederland zelf zijn eigen militairen zou moeten vervolgen en desnoods berechten indien die militairen buiten Nederland op zee een mogelijk strafbaar feit plegen? Zo ja, hoe verhoudt zich dat tot de opvatting van andere landen waar Nederlandse militairen in de buurt zijn om piraterij te bestrijden? Zo nee, waarom niet?

    De Nederlandse strafwet is van toepassing op ieder die zich buiten Nederland aan boord van een Nederlands vaartuig aan enig strafbaar feit schuldig maakt. Voor militairen geldt bovendien dat Nederland altijd rechtsmacht heeft indien een militair (al dan niet in het buitenland) strafbare feiten pleegt. Het Openbaar Ministerie in Arnhem toetst eventueel geweldsgebruik door Nederlandse militairen achteraf en kan naar aanleiding daarvan besluiten strafvervolging in te stellen. Van strafrechtelijke immuniteit is geen sprake.

  • Vraag 8

    Kunt een beeld schetsen over de strafrechtelijke immuniteit van Nederlandse militairen die op zee buiten Nederland actief zijn in de bestrijding van piraterij?

    Zie antwoord vraag 7.

  • Vraag 9

    Kan er onduidelijkheid bestaan over deze strafrechtelijke immuniteit? Zo ja, waaruit kan die bestaan en hoe denkt u dit op te lossen? Zo nee, waarom niet?

    Zie antwoord vraag 7.

28 september 2012 - 2 november 2012
Het artikel “Defensie wisselt technici duur in”
Ybeltje Berckmoes-Duindam (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
Hans Hillen (minister defensie) (CDA)
1. Telegraaf, 26 september 2012
  • Vraag 1

    Bent u bekend met het artikel «Defensie wisselt technici duur in»?1

    Ja.

  • Vraag 2

    Klopt het dat bij de Koninklijke Landmacht van de 3 256 technische functies er 1 100 verdwijnen? Wat zijn de vergelijkbare cijfers bij de overige krijgsmachtonderdelen?

    De reorganisatieplannen van Defensie zijn in en vergevorderd stadium. De eerste plannen worden thans voorgelegd aan de centrales van overheidspersoneel. Na hun instemming worden de reorganisatieplannen vastgesteld en start het traject van sollicitatie en selectie. Na afloop van dit traject wordt duidelijk welke medewerkers een functie krijgen in de nieuwe organisatie en voor wie er geen functie is. Het is nog dus nog niet bekend hoeveel technisch geschoolde medewerkers de defensieorganisatie zullen moeten verlaten.

  • Vraag 3

    In welke leeftijdscategorieën en rangen vallen deze ontslagen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 4

    Hoeveel technische vacatures komen er ondanks het verdwijnen van 1 100 technische functies bij de Koninklijke Landmacht vrij? Hoe zit dit bij de andere krijgsmachtonderdelen?

    Zie antwoord vraag 2.

  • Vraag 5

    Hoeveel vacatures/arbeidsplaatsen hoopt Defensie te vullen met de lokpremie van € 10 000 voor technici? Hoeveel geld is hiervoor gereserveerd?

    Defensie kan bij de werving van schaars technisch personeel een aanstellingspremie bieden. De hoogte van deze premie is afhankelijk van de duur van de aanstelling en kent een maximum van € 10 000. Defensie streeft ernaar ieder jaar 550 technici aan te stellen, hiervoor is € 1,1 miljoen begroot.

  • Vraag 6

    Waarom is ervoor gekozen om een lokpremie uit te keren aan technici die bij Defensie willen komen werken, in plaats van de vulling van technische vacatures intern op te lossen?

    Defensie streeft ernaar zoveel mogelijk functies intern te vullen, zeker als het gaat om technisch personeel. Er is echter te weinig technisch personeel met de benodigde rang beschikbaar, dus moet hiervoor extern worden geworven.

  • Vraag 7

    In hoeverre is het mogelijk om de technische vacatures bij Defensie op te vullen door technische medewerkers die door de reorganisatie hun bestaande technische functie zien verdwijnen? Wat wordt er door Defensie aan gedaan om technische vacatures intern op te lossen, zodat gekwalificeerd personeel behouden wordt en de kosten voor het vullen van vacatures zo laag mogelijk worden gehouden?

    Bij de reorganisaties is het denkbaar dat technisch personeel in de hogere rangen de organisatie moet verlaten terwijl tegelijkertijd technisch personeel in de lagere rangen moet worden geworven. Dit oorzaak hiervan is de numerusfixus die wordt gehanteerd bij de reorganisaties. Met dit instrument wordt vooral het aantal functies in de hogere officiers- en onderofficiersrangen verkleind.