Vraag 1

Bent u bekend met het bericht over de oplopende spanningen tussen Azerbeidzjan en Armenië?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het zorgwekkend is te moeten constateren dat beide landen een stevig militair apparaat aan het opbouwen zijn om het conflict over Nagorno-Karabach de enclave mogelijk op deze wijze uit te vechten?

Nederland blijft bezorgd over het risico van escalatie van het conflict over Nagorno-Karabach. Het is belangrijk dat alle partijen zich onthouden van agressieve retoriek en een lokale wapenwedloop wordt voorkomen. Ik betreur de slachtoffers van de regelmatig terugkerende schietincidenten aan de administratieve grenzen van het conflictgebied. Het conflict staat democratische ontwikkelingen in beide landen in de weg doordat het de binnenlandspolitieke agenda teveel domineert. Bovendien vertraagt het de verbetering van de Turks-Armeense relatie, omdat Turkije voor een verbetering de oplossing van het conflict Nagorno-Karabach als voorwaarde stelt.

Vraag 3

Deelt u de mening van de presidenten van de lidstaten van de Minsk Group van de Organisatie voor Veiligheid en Samenleving in Europa (OVSE) dat de tijd is aangebroken om tot een vreedzame oplossing van dit conflict te komen?2 Indien ja, op welke wijze zal Nederland hier een rol in spelen?

Ik steun de gezamenlijke verklaring tijdens de G-8 top in Deauville van de drie presidenten van de landen die als co-voorzitters van de OVSE-Minsk groep optreden. De presidenten hebben hiermee een krachtig signaal afgegeven dat de huidige status quo niet acceptabel is en dat gebruik van geweld om een oplossing te forceren sterk zal worden veroordeeld.
Nederland steunt de inspanningen van de Minsk-groep. De Minsk-groep heeft voorstellen gedaan, die een gepaste en gebalanceerde basis vormen om tot een akkoord te komen. De komende maand zijn verschillende besprekingen voorzien tussen betrokken partijen, in de hoop dat op 24 juni a.s. tijdens een bijeenkomst in Kazan (Rusland), op instigatie van de Russische president Medvedev, de presidenten van Azerbeidzjan en Armenië reële voortgang kunnen boeken. Hoewel de EU geen deel uitmaakt van de Minsk-groep, zal zij bij de uitwerking van een akkoord een belangrijke rol kunnen en moeten vervullen waar het wederopbouw betreft. Nederland zal zowel bilateraal als in multilateraal verband blijven aandringen op een vreedzame oplossing van het conflict.

Vraag 4

Kunt u toelichten of Nederland een actieve rol op zich neemt als het gaat om de mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan respectievelijk Armenië? Indien ja,op welke wijze wordt hier uitvoering aan gegeven?

De dialoog met beide landen over democratie en mensenrechten maakt onderdeel uit van het Oostelijke Partnerschap van de EU. Ook in de onderhandelingen over een associatieakkoord staat respecteren van mensenrechten voortdurend op de agenda. In hun gesprekken met autoriteiten wijzen hoge vertegenwoordigers van de EU op de verplichtingen die beide landen in internationaal kader, zoals de OVSE en de Raad van Europa, reeds op zich hebben genomen. Waar gewenst staat het EU-instrumentarium ter beschikking om de landen te ondersteunen bij hervormingen op dit gebied. Binnen de EU speelt Nederland een actieve rol om de invulling van deze agenda maximaal te beïnvloeden. Tevens ontplooit Nederland bilaterale initiatieven ter ondersteuning van democratische hervormingen in beide landen en wordt de mensenrechtensituatie in de bilaterale contacten structureel opgebracht.

Vraag 5

Wat is de Nederlandse opstelling ten aanzien van media- en persvrijheid in beide landen? Speelt Nederland een actieve rol om media- en persvrijheid te bevorderen in beide landen? Indien ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

De ontwikkelingen in beide landen met betrekking tot media- en persvrijheid laten een gemengd beeld zien en vragen om blijvende aandacht en betrokkenheid. Ik heb de voortijdige vrijlating van gewetensgevangenen in beide landen verwelkomd. Tegelijkertijd zijn de recente arrestaties van jonge activisten rond demonstraties in Azerbeidzjan reden tot zorg. De EU heeft dit in verklaringen expliciet kenbaar gemaakt. Nederland ondersteunt dergelijke interventies. In gesprekken met de Azerische regering heeft Nederland aangegeven dat verbetering van de mensenrechtensituatie van belang is. In Armenië speelt Nederland met beperkte middelen een actieve rol om media- en persvrijheid te bevorderen. Zo hebben recente projecten bijgedragen aan het opbouwen en versterken van onafhankelijke online media, regionale media en de capaciteit van onderzoeksjournalistiek.

Vraag 6

Bent u bereid dit conflict- indien de onderhandelingen tijdens een geplande bijeenkomst in juni 2011 te Kazan spaak lopen – rechtstreeks of in EU-verband ter sprake te brengen? Zo ja, op welke wijze zult u dit doen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord bij vraag 3.

Vraag 1

Zijn in Cuba vier activisten tot lange celstraffen veroordeeld omdat zij pamfletten tegen de Cubaanse communistische partij hebben verspreid?1

Ja. Op 31 mei jl. zijn in Havanna vier Cubanen veroordeeld tot straffen variërend van drie tot vijf jaar wegens minachting voor het gezag en verstoring van de openbare orde.

Vraag 2

Deelt u de mening dat dit duidt op verergering van de politieke repressie op Cuba, waar inmiddels zeker 50 politieke opponenten van het regime achter de tralies zijn beland?

In 2010 en 2011 zijn in totaal 126 politieke gevangenen vrijgelaten. Nederland heeft er altijd op gewezen dat deze maatregelen niet structureel zijn en daarmee onvoldoende. Sinds enkele maanden is er een toename van het aantal korte detenties (minder dan 24 uur) van leden van de oppositie en mensenrechtenverdedigers. Dit bevestigt het beeld dat er geen sprake is van structurele verbetering.

Vraag 3

Zo ja, bent u bereid in EU verband actie te ondernemen tegen Cuba door hard te protesteren tegen de politieke onderdrukking en door de EU te laten onderzoeken welke mogelijke sancties er tegen Cuba getroffen kunnen worden?

De EU houdt de mensenrechtensituatie nauwlettend in het oog, zeker gelet op de recente ontwikkelingen. Nederland heeft in EU-verband zorg uitgesproken over de recente veroordeling van activisten. In EU-verband wordt momenteel bezien met welke strategie de mensenrechtensituatie in Cuba kan worden verbeterd.

Vraag 4

Bent u tevens bereid in de EU een pleidooi voor sancties tegen Cuba te houden indien de mensenrechtensituatie niet verbetert? Zo nee, waarom niet?

In EU-verband is en blijft Nederland kritisch. Centraal in het beleid van de EU staat het Gemeenschappelijk Standpunt uit 1996. Zoals in antwoord op vraag 3 gesteld, wil ik vooralsnog in EU-verband bezien met welke strategie de mensenrechten-situatie in Cuba kan worden verbeterd. Ik zal tevens in de EU bepleiten om in de politieke dialoog van de EU met de Cubaanse autoriteiten de recent opgelegde celstraffen krachtig te veroordelen.

Vraag 1

Klopt het dat Robert de Jongh nog altijd SNV-directeur in Latijns-Amerika is1? Deelt u de mening dat gezien de onthullingen over een cultuur van vriendjespolitiek bij SNV in Latijns-Amerika Robert de Jongh beter niet meer als SNV-directeur actief kan zijn2? Zo nee, waarom niet?

Ja. Met dien verstande dat hij SNV binnenkort zal verlaten.
Ik acht het de verantwoordelijkheid van de toenmalige directie van SNV om af te wegen of de aan het licht gebrachte feiten over onrechtmatigheden bij SNV in Latijns-Amerika zodanig verwijtbaar waren aan de directeur, dat hij zijn werkzaamheden niet langer had kunnen voortzetten.

Vraag 2

Klopt het dat oud SNV-directeur Dirk Elsen in september 2009 – na een voor SNV Latijns-Amerika en daarmee ook voor Robert de Jongh zeer negatieve interne audit uit mei 2009 – met SNV-directielid Annemiek Jenniskens heeft overlegd om Robert de Jongh te promoveren tot directeur van SNV in Azië? Hoe oordeelt u over de wereldvreemdheid van de (toenmalige) directie van SNV?

Ik kan op deze vraag geen antwoord geven. Het is ook niet mijn streven om op de hoogte te zijn van alle gesprekken die medewerkers van SNV met elkaar voeren.

Vraag 3

Klopt het dat naast Joke Brandt, directeur-generaal Internationale Samenwerking bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en tevens oud SNV-medewerkster, ook Jan Remijn, senior beleidsmedewerker op het directoraat-generaal, als ambtenaar betrokken is (geweest) bij de perikelen rondom SNV? Klop het dat ook Jan Remijn een verleden heeft bij SNV? Deelt u de mening dat ambtenaren met een SNV-verleden beter niet op het SNV-dossier ingezet kunnen worden? Deelt u de mening dat elke schijn van verwevenheid tussen het ministerie en SNV vermeden zou moeten worden? Zo nee, waarom niet?

De betrokken ambtenaar was tot begin 2003 werkzaam op het hoofdkantoor van SNV.
Sinds 2007 heeft betrokkene zich onder meer bezig gehouden met zaken betreffende SNV. Zijn kennis van de organisatie kwam daarbij goed van pas. Het ministerie kent adequate regelgeving om belangenverstrengeling en partijdigheid te voorkomen. Die regels worden strikt toegepast.
Overigens was SNV tot 2003 een onderdeel van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit impliceert logischerwijze dat veel medewerkers van het Departement in hun carrière ook voor SNV werkzaam zijn geweest.

Vraag 4

Klopt het dat SNV adviesbureau «Huijskens Communications» in de arm heeft genomen? Zo ja, wat zijn de kosten hiervan voor de Nederlandse belastingbetaler? Deelt u de mening dat het inschakelen van een extern adviesbureau door SNV geen pas geeft? Zo nee, waarom niet?

Ja. Tussen Huijskens Communications en SNV is een contract gesloten waarin is bepaald dat SNV dit jaar voor een bedrag van maximaal 75 000 euro gebruik kan maken van communicatie-advies van dit bureau.
Mijn voorkeur heeft het inhuren van externe bureaus over het algemeen niet, maar het is goed in dit geval rekening te houden met een Raad van Toezicht die zonder voorzitter was, zonder directievoorzitter en die zich tegelijkertijd met veel media-aandacht geconfronteerd zag.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel» NCDO verdient corrigerende tik op de vingers»?1

Het geschetste beeld van een organisatie die enkel uit is op eigen profilering en op het beconcurreren van andere initiatieven en organisaties herken ik niet. In het nieuwe beleid voor Burgerschap & Internationale Samenwerking opereert de NCDO als kennis- en adviescentrum. De NCDO bevordert op een praktische en laagdrempelige wijze de toegankelijkheid en beschikbaarheid van kennis over en ervaringen op het terrein van Burgerschap & IS. De organisatie heeft daarin uitdrukkelijk een positie tússen overheid en samenleving. Zij hanteert naar mijn stellige indruk een open en op samenwerking gerichte houding naar overheid, politiek, de OS-sector en andere onderdelen in de samenleving. Dat brengt ook met zich mee dat zij naar buiten treedt.

Vraag 2

Is het waar dat u eind juni uitsluitsel zult geven over de toekomst van de NCDO? Zo neen, wanneer dan wel?

Rol en taken van de NCDO nieuwe stijl zijn reeds vorig jaar2 vastgesteld als onderdeel van het vernieuwde beleid voor Burgerschap & Internationale Samenwerking . Het beleidsplan van de nieuwe NCDO voor de periode 2011–2014 is in december jl. goedgekeurd op voorwaarde van aanscherping op een aantal punten. Hieraan heeft de organisatie inmiddels voldaan. In 2011 staat de nieuwe NCDO voor € 9,6 mln op de begroting.

Vraag 3

Welke taak ziet u voor het NCDO weggelegd?

Veel zaken die een direct Nederlands belang raken, hebben een internationale dimensie. De overheid investeert in de bevordering van het bewustzijn daarvan. Burgers moeten zelf weloverwogen keuzes kunnen maken. Dat kan niet zonder een publiek bewustzijn over vraagstukken van armoede en ontwikkeling en het belang van Nederland om op deze terreinen actief te zijn. Het kan evenmin zonder een geïnformeerd publiek debat over deze vraagstukken en over beleidskeuzes die ermee samenhangen. Tegen deze achtergrond omvat het werkterrein van de NCDO «nieuwe stijl» vier domeinen:

Vraag 4

Bent u van mening dat in tijden van bezuinigingen op het budget voor ontwikkelingssamenwerking het budget voor draagvlakbeleid eveneens herzien moet worden? Zo ja, gaat u dit doen?

Er is op het budget voor dit beleidsterrein een forse korting doorgevoerd. In 2010 was voor de NCDO «oude stijl» een bedrag van € 27 mln beschikbaar. Daarbovenop besteedden andere particuliere organisaties nog eens een ongeveer even groot bedrag uit de MFS I-subsidie aan zogenoemde draagvlakactiviteiten. Dat laatste is onder MFS II niet meer mogelijk. Voor 2011 staat voor het nieuwe beleid voor Burgerschap & Internationale Samenwerking een totaalbedrag van € 22,6 mln op de begroting (€ 13 mln voor Subsidiefaciliteit Burgerschap & OS (SBOS) en € 9,6 mln voor de nieuwe NCDO). In de Begroting voor 2012 zal ik uitsluitsel geven over het beschikbare budget in 2012 en de jaren daarna.

Vraag 5

Bent u van mening dat op een totaalbedrag van 30 miljoen euro voor draagvlakbeleid inderdaad een kenniscentrum nodig is dat van dat bedrag tussen de 9–11 miljoen euro per jaar opsoupeert? Zo ja, waarom?

De kwalificatie «opsouperen» laat ik voor rekening van de vragensteller. De vernieuwde NCDO heeft in het nieuwe beleid anders dan voorheen niet langer de rol van subsidieverstrekker. De verdeling van het beschikbare budget tussen de nieuwe Subsidiefaciliteit Burgerschap & OS (SBOS) en de NCDO als centrum voor kennis en advies (zie vraag 4) is gebaseerd op een door beide ingediend, goed onderbouwd beleids- en activiteitenplan.

Vraag 6

Hoe wilt u voorkomen dat de NCDO anderen gaat beconcurreren?

De nieuwe NCDO heeft een eigen verantwoordelijkheid, maar uit haar beleidsplan voor 2010–2014 blijkt expliciet dat niet concurrentie, maar samenwerking de rode draad is. Dat sluit aan op de beleidsbrief «Investeren in mondiaal burgerschap» en het subsidiekader «Kennis voor Burgerschap en OS». Daarin worden complementariteit en samenwerking benadrukt.

Vraag 7

Acht u het wenselijk dat IS zonder overheidssubsidie wordt gemaakt? Zo neen, waarom niet? Zo ja, wanneer wilt u dit gaan invoeren?

Het publieksmagazine IS is één van de instrumenten waarmee de NCDO mondiaal burgerschap bevordert. Het magazine slaagt er in een grote en brede doelgroep te bereiken. Dat een deel van de subsidie daarvoor wordt gebruikt acht ik logisch. Wel is het van belang oneigenlijke concurrentie met andere niet-gesubsidieerde bladen over internationale samenwerking te voorkomen. In regulier beleidsoverleg met de NCDO en in de Redactieraad van IS (waarin het ministerie vertegenwoordigd is) zie ik daarop toe. Ook de mogelijkheid van diversificatie van inkomstenbronnen, waardoor de subsidieafhankelijkheid verkleind kan worden, staat daarbij expliciet op de agenda.

Vraag 1

Klopt het dat sinds kort slachtoffers van misdrijven alleen aangifte bij de Griekse politie mogen doen als ze eerst honderd euro betalen?1

Alleen bij aangifte van voorkomende gevallen van belediging, smaad of laster, diefstal binnen de familie en licht lichamelijk letsel moet het slachtoffer een bedrag van € 100 voldoen. Om wachtlijsten te verkorten en de druk op het gerechtelijke stelsel te verminderen is dit bedrag per 1 januari 2011 verhoogd van 10 naar 100 euro.
Voor misdrijven zoals overval, beroving, diefstal of ernstig lichamelijk letsel is geen bijdrage verschuldigd. Iedereen, ongeacht de nationaliteit, kan dus bij de Griekse politie kosteloos aangifte doen van diefstal van bijvoorbeeld paspoort of portemonnee. Men dient dan een aangifte «tegen onbekenden» in en krijgt een verklaring van de aangifte mee.
Bij de consulaire afdeling van de Nederlandse Ambassade te Athene is nog nooit een klacht ontvangen van een Nederlander die moest betalen om aangifte van diefstal bij de Griekse politie te kunnen doen.

Vraag 2

Zo ja, wilt u dan de volgende vragen beantwoorden:

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Kent u de berichten over politiegeweld tegen homo’s bij een demonstratie voor gelijke rechten in Moskou?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de Russische autoriteiten handelen in strijd met hun internationale verplichtingen, met name zoals aangegaan in de Raad van Europa, door vreedzame demonstranten met geweld uit elkaar te slaan en door de systematische discriminatie van homo's?

Ja, de Russische autoriteiten zijn door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens ook verplicht om homo-demonstraties toe te staan.

Vraag 3

Bent u bereid rechtstreeks en via de EU de Russische autoriteiten aan de spreken op hun internationale verplichtingen betreffende zowel het recht op demonstratie, alsmede de gelijkberechtiging van homo's?

Zowel bilateraal als in EU-verband dringt Nederland bij de Russische autoriteiten aan op het belang van de vrijheid van meningsuiting en het recht op demonstratie. Zolang de situatie in Rusland hier aanleiding toe geeft zal Nederland dit blijven doen. Daarbij zijn de internationale verplichtingen, zoals door Rusland onder andere aangegaan in het kader van de Raad van Europa, en de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens leidend.
De EU heeft tijdens de EU-Rusland mensenrechtendialoog op 4 mei jl. er bij de Russische zijde op aangedrongen een vergunning te verlenen voor het houden van de Gay Pride in Moskou.

Vraag 4

Bent u tevens bereid een duidelijke veroordeling uit de spreken, wederom rechtstreeks en in EU-verband, van het optreden van de Russische politie? Zo nee, waarom niet?

Hoge Vertegenwoordiger Ashton heeft namens de EU op 11 mei jl. haar zorgen geuit m.b.t. de situatie van de LGBT-gemeenschap in Rusland2. Nederland steunt deze verklaring en voorgaande verklaringen die de Russische autoriteiten oproept het recht op demonstraties van minderheden te respecteren.
LGBT-rechten vormen voor mij een van de speerpunten in het mensenrechtenbeleid ten aanzien van Rusland. In dit kader steunen de Nederlandse Ambassade in Moskou en het Consulaat Generaal in Sint Petersburg op verschillende manieren (financieel en door aanwezigheid bij bijeenkomsten) organisaties die zich op constructieve wijze inzetten voor de rechten van de LGBT-gemeenschap.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Veteranen krijgen deels rechtsgevoel terug»?1

Ja.

Vraag 2

Gaat de heer Weerts op eigen initiatief en kosten Servische veteranen helpen of gebeurt dit op initiatief en kosten van het Veteraneninstituut?

De organisatie Kontakt der Kontinenten voert in het kader van het Matra-programma een project uit in Servië gericht op de integratie van veteranen in de samenleving. Vanwege zijn deskundigheid op dit gebied is de heer Weerts om advies gevraagd. Kosten komen niet ten laste van de begroting van Defensie of het Veteraneninstituut.

Vraag 3

Is de zorg voor Servische veteranen niet een eerste prioriteit van de Servische overheid?

De zorg voor Servische veteranen is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de Servische overheid.

Vraag 4

Geeft het Veteraneninstituut hulp aan buitenlandse veteranen? Zo ja, is er een apart budget voor hulp aan buitenlandse veteranen? Hoeveel geld is met de hulp gemoeid?

Neen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het Veteraneninstituut zich met haar doelstellingen alleen moet richten op Nederlandse veteranen?

Het Veteraneninstituut richt zich op alle Nederlandse militairen die ons land hebben gediend onder oorlogsomstandigheden of tijdens internationale operaties in VN-verband of daarbuiten en inmiddels de dienst hebben verlaten. In het kader van deze doelstelling heeft het Veteraneninstituut internationale contacten voor kennisuitwisseling.

Vraag 1

Kent u het rapport «Worldwide Investments in Clustermunitions; a shared responsibility»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt het bericht bevestigen dat de huisbankier van de Nederlandse staat, de Royal Bank of Scotland, behoort tot de top vijf van de grootste investeerders in producenten van clustermunitie ter wereld? Zo nee, waarom niet?

Wij zijn bekend met het persbericht dat IKV Pax Christi hier op basis van het in vraag 1 genoemde rapport over heeft doen uitgaan. Daarin stelt zij dat RBS behoort tot de top vijf van grootste investeerders in producenten van clustermunitie ter wereld. Wij kunnen de stelling in het persbericht niet bevestigen, omdat wij niet in de gelegenheid zijn de juistheid van het bericht en het rapport vast te stellen.

Vraag 3

Herinnert u zich de uitspraak in september 2010 van minister Donner naar aanleiding van de motie El Fassed c.s.2 dat «in overleg met de Royal Bank of Scotland nadere garanties verkregen zijn met betrekking tot de leningen die de bank verschaft en de dienstverlening. De bank heeft daarvan aangegeven dat dit niet zal zijn ten aanzien van bedrijven in clustermunitie»? Welke garanties heeft de Royal Bank of Scotland in overleg met het kabinet gegeven met betrekking tot de leningen en dienstverlening, zoals verstrekken van leningen, helpen bij aandelen- en obligatie-emissies en beleggingen in aandelen en obligaties, die de bank verschaft aan bedrijven die clustermunitie produceren?

Wij herinneren ons de betreffende uitspraak van minister Donner van 22 september 2010. RBS heeft in april 2010 minister De Jager op zijn verzoek reeds het navolgende laten weten:
«RBS Groep handelt in lijn met de strikte regelgeving en het vergunningenstelsel van het Verenigd Koninkrijk, en in lijn met relevante internationale standaarden over hoe zij zich inlaat met ondernemingen die betrokken zijn bij de ontwikkeling, fabricage en ondersteuning van en handel in defensiematerieel. Bij het beschouwen van complexe en zich ontwikkelende defensiegerelateerde zaken, zoals landmijnen en clustermunitie, houden wij ons aan de gedragsleidraad van het Verenigd Koninkrijk alsmede de aangewezen internationale wettelijke standaarden.
Met betrekking tot landmijnen verbiedt de Ottawa Convention de productie en export van alle typen van anti-persoons landmijnen, inclusief de niet waarneembare, naar alle landen. Met betrekking tot clustermunitie verplicht de Convention on Cluster Munitions alle ondertekende staten om de productie, het gebruik en de opslag van clustermunitie te verbieden. RBS zal niet bewust enig verzoek tot het verlenen van financiering of financiële diensten toekennen dat direct indruist tegen deze standaarden en zal er nauwgezet naar streven dat de relaties met klanten niet strijdig zijn met deze principes.»

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de garanties die de huisbankier heeft gegeven in het licht van de bevindingen van het rapport «Worldwide Investments in Clustermunitions»? Welke gevolgen verbindt u aan deze bevindingen?

Naar aanleiding van het rapport waaraan u in uw vraag refereert, hebben wij RBS geconfronteerd met de bevindingen. RBS heeft in haar reactie aangegeven dat zij de aantijgingen serieus heeft genomen en daarom intern uitgezocht heeft wat er feitelijk aan de hand is. RBS geeft daarbij aan dat zij op basis van het interne onderzoek van mening is dat de berichten van IKV Pax Christi, dat RBS behoort tot de top vijf van de grootste investeerders in producten van clustermunitie ter wereld, onjuist zijn.
RBS stelt dat zij geen ondernemingen ondersteunt noch wil ondersteunen die betrokken zijn bij de directe fabricage van clustermunitie. RBS heeft als beleid dat aan potentiële klanten en aan bestaande klanten bij hernieuwd gebruik van een faciliteit specifiek gevraagd wordt of zij het groepsbeleid van RBS inzake defensiematerieel (zie antwoord vraag 3) willen navolgen. Als die instemming niet gegeven wordt, wordt er geen zaken gedaan. Ten aanzien van de specifieke ondernemingen als bij RBS vermeld in het in vraag 1 genoemde rapport, geeft RBS aan te bevestigen dat deze volledig de Oslo Conventie onderschrijven.
RBS heeft inmiddels contact opgenomen met IKV Pax Christi teneinde de berichten van IKV Pax Christi, waarvan RBS meent dat deze onjuist zijn, te bespreken.

Vraag 5

Zijn er bedrijven of instellingen met staatssteun die nog steeds diensten verlenen aan producenten van clustermunitie? Zo ja, welke bedrijven of instellingen zijn dat en bent u bereid hen daarop aan te spreken of zelfs de relatie te verbreken?

Voor zover wij weten houdt geen van de staatsgesteunde financiële instellingen zich direct bezig met dergelijke diensten. Deze instellingen hebben een mvo-beleid dat daaraan in de weg staat. De Staat heeft als kapitaalverschaffer echter geen zicht op de operationele activiteiten van deze instellingen.

Vraag 6

Zijn er bedrijven of instellingen waar de staat een financiële relatie mee heeft die nog steeds diensten verlenen of investeren in producenten van clustermunitie? Zo ja, welke bedrijven of instellingen zijn dat en bent u bereid hen daarop aan te spreken of zelfs de relatie te verbreken? Kunt u, in navolging van een toezegging van het vorige kabinet, een overzicht geven?

Indien wij deze vraag interpreteren als hebbende betrekking op bedrijven en instellingen waarmee de staat een overeenkomst heeft op het gebied van financiële dienstverlening, dan betreft het ING Bank, ABN Amro en RBS. Wij zijn bereid om bedrijven en instellingen aan te spreken indien zij diensten verlenen of investeren in producenten van clustermunitie. Echter, de Staat dient zich tevens te houden aan zijn contractuele verplichtingen.

Vraag 7

Op welke wijze is bij de keuze voor de huisbankier van de Nederlandse staat maatschappelijk verantwoord ondernemen meegenomen in de selectiecriteria?

In de Europese aanbestedingsprocedure van het binnenlands betalingsverkeer van de ministeries in 2008, toegekend aan RBS, is maatschappelijk verantwoord ondernemen niet meegenomen in de selectiecriteria. In de daarna volgende Europese aanbestedingsprocedures, te weten het gebruik van credit cards door het Rijk (2009) en het betalingsverkeer van de Belastingdienst (2010) is het hebben van een beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en het in het openbaar daarover verantwoording afleggen een selectie-eis geweest.

Vraag 8

Op welke manier gaat u uitvoering geven aan de motie Haubrich-Gooskens c.s. over het verbod op investeringen in clustermunititie die door de Eerste Kamer is aangenomen?3

Het kabinet beraadt zich momenteel over een reactie op de motie Haubrich-Gooskens, waarmee wordt opgeroepen tot een verbod zoals dat verwoord is in vraag 9. De Eerste Kamer zal in dit kader schriftelijk geïnformeerd worden.

Vraag 9

Bent u bereid in navolging van landen als België, Ierland en Luxemburg investeringen in en financiële dienstverlening aan bedrijven die betrokken zijn bij de productie in clustermunitie te reguleren? Zo ja, op welke wijze? Zo niet, waarom niet?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 1

Kent u het rapport van Human Rights Watch (HRW) «Iraqi Kurdistan: Growing Effort to Silence Media», dat op 24 mei 2011 is verschenen?

Ja.

Vraag 2

Zo ja, wat is uw oordeel over de vele voorbeelden van intimidatie, bedreigingen, geweld en arrestaties van kritische journalisten door zowel de autoriteiten als de twee voornaamste politieke partijen in Iraaks Koerdistan?

De persvrijheid in Irak staat onder druk. Intimidatie en onderdrukking van journalisten hebben plaats en het is voorgekomen dat kritische journalisten te maken kregen met geweld en arrestaties. De Koerdische autoriteiten hebben in reactie op het HRW-rapport over de recente onrust gemeld dat zij stappen hebben ondernomen om te voorkomen dat de media slachtoffer worden van de demonstraties. Het parlement heeft een plan opgesteld van 17 punten, waaronder «all sides should work to [...] cease attacking media outlets» en «those responsible for burning the NRT TV station and that of Gorran should immediately be arrested and brought to court». De autoriteiten zeggen de ernst van de situatie te onderkennen en trachten die actief te verbeteren. Daarop worden zij zowel bilateraal als in EU-verband aangesproken.

Vraag 3

Klopt het dat ernstige schendingen van mensenrechten jegens kritische journalisten niet of nauwelijks worden onderzocht en dat plegers van die mensenrechtenschendingen niet worden vervolgd? Zo ja, welk oordeel wilt u hieraan verbinden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de conclusie van Sarah Leah Whitson, directeur Midden-Oosten van HRW dat de persvrijheid in Iraaks Koerdistan nu geen haar beter is dan onder het regime van Saddam Hoessein? Pogen de autoriteiten aldaar inderdaad kritische journalisten het zwijgen op te leggen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid, gelet op het zeer verontrustende beeld dat uit het rapport van HRW oprijst, hiertegen rechtstreeks en via de EU protest aan te tekenen bij de Iraakse regering en de autoriteiten in Iraaks Koerdistan en van hen te eisen dat zij optreden tegen deze ernstige mensenrechtenschendingen?

Het bevorderen van het recht op vrije meningsuiting, persvrijheid en ook internetvrijheid, is een prioriteit voor de Nederlandse regering, zoals verwoord in de notitie «Verantwoordelijk voor Vrijheid». Ik zal zowel bilateraal als in EU-verband bij de Iraakse autoriteiten in Bagdad en in de Koerdische regio blijven aandringen op respect voor deze rechten en op vervolging van degenen die deze rechten schenden. Ook EU-Hoge Vertegenwoordiger Catherine Ashton sprak haar steun uit voor vrije meningsuiting in Irak in haar verklaring van 25 februari jongstleden. Daarnaast ondersteunt Nederland onder meer Iraakse initiatieven die trachten de persvrijheid te verbeteren, zoals het Independent Media Center Kurdistan.

Vraag 1

Is het waar dat de Nederlandse scheepsbouwfirma DAMEX Shipbuilding & Engineering in Santiago in Cuba schepen van het type Stan Lander 5612 bouwt voor de Venezolaanse marine, die kunnen dienen als tanklandingschepen?1

Nee. Op basis van de informatie die ik van Damen Shipyards heb ontvangen kom ik tot de conclusie dat DAMEX een Cubaanse joint venture is van het Nederlandse Damen Shipyards en de Grupo Industrial de Astilleros (GIA), dat onder het Cubaanse ministerie van Transport valt. Damen Shipyards meldt mij voorts dat de schepen geen landingsvaartuigen in de traditionele zin zijn, met mogelijkheden om op een strand aan te landen, maar RoRo (roll on/roll off) schepen, die een kade nodig hebben om te lossen en te laden. Ten slotte is de deksterkte niet berekend (in casu: te licht) op het vervoer van tanks of zware pantservoertuigen.

Vraag 2

Deelt u de analyse dat deze schepen een militaire taak hebben? Indien nee, waarom niet? Zo ja, zijn de schepen ook specifiek voor deze militaire inzet ontworpen?

Nee, ik deel de analyse niet dat deze schepen een militaire taak hebben. De RoRo 5612 schepen zullen geleverd worden aan het logistieke onderdeel van de Venezolaanse marine (de Officina Coordinadora de Apoya Maritime de la Armada, OCAMAR) en regelmatig «verhuurd» worden aan andere ministeries ten behoeve van de infrastructurele ontwikkeling van Venezolaanse eilanden, bevoorradingstaken, humanitaire hulpverlening en – zo nodig – voor hulp bij evacuatie in geval van natuurrampen.

Vraag 3

Acht u de kans uitgesloten dat de door Damen geleverde schepen van het Stan Lander type alsnog worden bewapend in Venezuela? Zo ja, wat zijn daarvoor uw aanwijzingen? Is het u bekend dat de Koreaanse tanklandingschepen waarover Venezuela beschikt zijn bewapend?

De RoRo 5612 schepen worden geleverd zonder militaire communicatie- of wapensystemen en beschikken niet over fundaties waarop later wapensystemen kunnen worden gemonteerd. De Koreaanse Capana-klasse schepen zijn voorzien van bewapening, maar hebben mede daardoor minder laadruimte voor bulkgoederen, zoals bouwmaterialen. Dat is een van de redenen waarom OCAMAR de niet-bewapende RoRo 5612 schepen bij Damex heeft besteld.

Vraag 4

Is het waar dat Damen in 2007 sleep- en patrouilleschepen voor de Venezolaanse marine leverde? Wat is uw oordeel over de levering van de sleepboten? Wat is uw oordeel over de levering van de patrouilleschepen?

Ten dele. Er zijn twee sleepboten (type STu 2208 en STu 2608) geleverd aan INEA (de Venezolaanse Rijkswaterstaat) en in 2006 is een bouwpakket voor een patrouillevaartuig (type SPa 2606, zonder bewapening) geleverd. Over deze leveringen word ik niet geacht een oordeel te vellen omdat ze niet worden geclassificeerd als militaire vaartuigen in de zin van post ML9 van de Gemeenschappelijke lijst van militaire goederen.

Vraag 5

Is het waar dat de levering van de schepen van het type Stan Lander voldoet aan de voorwaarden van het Nederlandse wapenexportbeleid? Zo ja, waarom? Vallen schepen die zijn gebouwd op basis van door Damen Nederland gekochte ontwerpen onder de controle van het Nederlandse wapenexportbeleid ook als ze op een buitenlandse werf worden gebouwd? Valt Damex, omdat het onder een Nederlandse directie werkt, onder het Nederlandse wapenexportbeleid? Zo neen, acht u deze situatie wenselijk? Zo nee, welke maatregelen wilt u treffen om dit te veranderen?

Voor de uitvoer van militaire technologie door Nederlandse bedrijven is een exportvergunning nodig en Nederland controleert daar scherp op. In dit geval zijn de schepen echter geen militaire vaartuigen in de zin van post ML9 van de Gemeenschappelijke lijst van militaire goederen. Deze schepen vallen niet onder het Nederlandse wapenexportbeleid. Damex is een joint venture onder Cubaans recht en valt daarmee evenmin onder het Nederlandse wapenexportbeleid. Via deze joint venture wordt geen militaire technologie of kennis overgedragen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat Venezuela op deze manier zijn militaire capaciteiten verder uitbreidt? Deelt u tevens de mening dat deze schepen een «verstorende werking zouden kunnen hebben op de regionale stabiliteit en daarmee op de veiligheid van de Nederlandse Antillen en Aruba»?2 Kunt u dat toelichten?

Nee, deze schepen zijn niet gericht op uitbreiding van de militaire capaciteit van Venezuela en vormen geen bedreiging voor het Koninkrijk. Het gaat immers om onbewapende schepen die zijn ontworpen en ingericht voor het vervoer van vracht.

Vraag 7

Bent u bereid Damen er op te wijzen dat de Nederlandse overheid de leveringen ongewenst vindt en er op aan te dringen dat Damen verdere samenwerking met de Venezolaanse marine stopt? Zo ja, bent u ook bereid serieuze maatregelen tegen Damen te treffen mocht de scheepsbouwer zijn activiteiten voor de Venezolaanse marine voortzetten? Indien nee, waarom niet?

De Nederlandse overheid heeft ernstige bedenkingen bij leveranties aan Venezuela van militaire goederen die een bedreiging kunnen vormen voor de veiligheid van delen van het Koninkrijk of anderszins de regionale stabiliteit kunnen beïnvloeden. Daar is in dit geval geen sprake van.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het recent opgelaaide geweld in de Soedanese regio Abyei?

Nederland veroordeelt de inname van Abyei door het leger van Noord-Soedan en gelieerde milities, en de ontbinding van lokaal bestuur door presidentieel decreet. Het zijn schendingen van het vredesakkoord van 2005 waarbij Nederland getuige is. Nederland is bezorgd over de duizenden ontheemden en de plunderingen. Het Noorden moet haar troepen terugtrekken. Beide partijen moeten het geweld staken, humanitaire toegang bieden en verdere escalatie voorkomen.
De partijen moeten de dialoog hervatten over een duurzame politieke oplossing, in overeenstemming met het vredesakkoord van 2005 en de uitspraak van het Permanent Hof van Arbitrage over de grens van 2009.

Vraag 2

Deelt u de opvatting van de Amerikaanse regering dat de invasie van Abyei door het Soedanese leger disproportioneel en onverantwoordelijk is? Zo nee, waarom niet?

Beide partijen hebben zich voorafgaand aan de inname van Abyei door het Soedanese leger schuldig gemaakt aan gewelddadigheden. Nederland veroordeelt ook dit geweld. De actie van het Soedanese leger is echter zeker disproportioneel en onverantwoordelijk en in strijd met de het vredesakkoord uit 2005 en de Kadugli-akkoorden van eerder dit jaar die voor een vreedzame oplossing hadden moeten zorgen.

Vraag 3

Welke rol speelt Nederland bij de de-escalatie van spanningen tussen de partijen, mede in het licht van het voorzitterschap van de werkgroep Abyei?

Nederland heeft meteen actie genomen in het weekend dat het Soedanese leger Abyei heeft ingenomen. Nederland heeft de inname van Abyei veroordeeld en onze EU-collega’s met succes opgeroepen tot gezamenlijke druk op Khartoum. Nederland zal de kwestie Abyei samen met andere internationale partners blijven aankaarten bij de Soedanese autoriteiten. Tevens pleit Nederland voor bespreking van deze kwestie in de Veiligheidsraad.

Vraag 4

Op welke manier is de Afrikaanse Unie betrokken bij het dit proces en hoe beoordeelt u de initiatieven die de Afrikaanse Unie tot nu toe heeft genomen?

De Afrikaanse Unie speelt een bemiddelende rol. De Afrikaanse Unie benadrukt dat er een pakketovereenkomst moet komen over alle uitstaande zaken die geregeld moeten worden als Zuid-Soedan onafhankelijk wordt, inclusief een vreedzame oplossing voor Abyei. Nederland staat achter de Afrikaanse Unie en probeert waar mogelijk samen met andere internationale partners verdere steun te verlenen.

Vraag 5

Kunt u een inschatting geven van de hulpbehoefte die is ontstaan als gevolg van de gewelddadigheden? Kunt u daarnaast aangeven welke initiatieven Nederland en de internationale gemeenschap neemt om vluchtelingenstromen op een goede manier op te vangen?

Het is op dit moment vanwege de onveiligheid en het gebrek aan humanitaire toegang, moeilijk om een goede inschatting te maken van de humanitaire noden in de stad Abyei en de omliggende dorpen. Schattingen van het aantal mensen dat Abyei ontvlucht is, lopen op tot 60 000. Internationale Organisatie voor Migratie heeft tot nu toe 22 000 ontheemden geregistreerd die vanuit Abyei naar Zuid-Soedan zijn gevlucht. De noden onder deze ontheemden en de lokale gemeenschappen zijn hoog, met name op het gebied van voedsel, water, gezondheid en noodonderdak. De humanitaire respons komt op gang maar moet worden opgevoerd. Humanitaire organisaties (NGO’s en VN-organisaties) vergroten hun aanwezigheid in de gebieden waar zich ontheemden bevinden.
Nederland kanaliseert de bijdrage voor humanitaire hulp in Soedan via het gezamenlijke noodhulpfonds van de VN, het Common Humanitarian Fund (CHF) voor Soedan om flexibel te kunnen inspringen op noden die gedurende het jaar ontstaan. Daarnaast financiert Nederland enkele NGO’s in Soedan. In 2010 heeft Nederland 7,3 miljoen EUR bijgedragen aan het CHF. Een bijdrage voor 2011 van 6 miljoen EUR wordt op dit moment voorbereid. Mocht er aanleiding zijn voor een additionele bijdrage bij de mid-term review van het CHF in juli dan zal dit welwillend worden bekeken binnen de mogelijkheden.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat u de kandidatuur van de Franse minister van Financiën Christine Lagarde steunt om de afgetreden IMF-topman Dominique Strauss-Kahn op te volgen?1

Ik kan bevestigen dat ik de kandidatuur van de Franse minister van Financiën Christine Lagarde steun voor de positie van Managing Director (MD) bij het IMF. Gezien haar expertise vind ik haar de meest geschikte kandidaat voor deze post. In Europees verband heeft zij zich onderscheiden in de schuldencrisis en op wereldtoneel heeft zij veel indruk gemaakt als vertegenwoordiger van het Franse G20-voorzitterschap. Ik verwacht daarom dat zij ook buiten Europa steun geniet; een breed draagvlak is van groot belang voor een MD. Bovendien zou zij de eerste vrouwelijke MD worden.

Vraag 2

In hoeverre strookt dit met uw eerder uitlatingen dat «Het Koninkrijk (...) zich, in samenhang met het proces bij het IMF, (zal) uitspreken voor een open en transparant selectieproces voor de President van de Wereldbank dat gebaseerd is op merites, ongeacht nationaliteit»2 en dat «Het Koninkrijk groot voorstander (is) van een selectie van het Senior Management uitsluitend op basis van competenties en ongeacht nationaliteit ...»?3

Het Koninkrijk is inderdaad voorstander van een open en transparant proces, waarbij een kandidaat wordt gekozen op basis van merites en niet op basis van nationaliteit. De steun voor Christine Lagarde vanuit Nederland is dan ook gebaseerd op haar uitstekende expertise en haar omvangrijke netwerk, ook buiten Europa. Aangezien ik van mening ben dat voor de benoeming kwaliteit, niet nationaliteit, doorslaggevend moet zijn, kan ik me niet vinden in de visie van sommigen dat juist iemand van buiten Europa per definitie het meest geschikt zou zijn voor de post van MD.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de opmerkingen van Rene Weber, het Zwitserse lid van de raad van bestuur van het IMF, dat hij niet is overtuigd van het argument dat een Europese directeur van het IMF nu specifiek van belang is omdat het IMF zo sterk betrokken is bij de Europese schuldencrisis, maar dat eerder het omgekeerde het geval is, het zou positief zijn als een persoon van buiten straks de zwaktes in de eurozone aanwijst?4

Vraag 4

Deelt u de mening van de ministers van Financiën van Zuid-Afrika en Australië dat bekwaamheid en niet iemands nationaliteit de doorslag zou moeten geven bij het aanwijzen van een opvolger van de afgetreden IMF-topman Dominique Strauss-Kahn?5 Zo ja, hoe rijmt u dit met uw steun voor Lagarde?

Vraag 5

Kunt u ingaan op de uitlatingen van Jim O’Neill, vermogensbeheerder bij Goldman Sachs, die het een «volstrekt onzinnig» argument noemt dat alleen een Europeaan geschikt zou zijn nu Europa met een schuldencrisis kampt? Kunt u hierbij tevens ingaan op zijn argument dat het voor Europa juist beter zou zijn als iemand met een frisse en onafhankelijke blik, een autoriteit van buiten, wordt aangesteld?6

Vraag 6

Kunt u ingaan op de stelling van Nicolas Véron, verbonden aan de denktank Peterson Institute, dat het een niet-Europeaan waarschijnlijk gemakkelijker afgaat de rest van de wereld (lees: Azië en de VS) te overtuigen van mogelijke extra steun voor Europese lidstaten? Deelt u deze stelling? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke conclusies verbindt u hieraan?5

Vraag 7

Deelt u de mening van Linn, Véron én O'Neill dat «mondiale onevenwichtigheden, de Amerikaanse staatsschuld en de instabiliteit in veel opkomende landen net zulke belangrijke kwesties zijn als de crisis in de eurozone» en dat «een benoeming van bijvoorbeeld de Singaporese minister van Financiën tot directeur van het IMF het wellicht makkelijker (maakt) een oplossing te vinden»?5

Vraag 8

Deelt u de opvatting van James Paul van het Global Policy Forum dat «de Raad de benoemingsprocedure serieus moet nemen en op democratische wijze moet houden» en dat «we niet terug moeten vallen in de oude formules van Westerse dominantie in een wereld die zich verder heeft ontwikkeld»?7

Vraag 9

Deelt u de opvatting van de heer Chakravarthi Raghavan dat het raar is om voor een Europese IMF directeur te pleiten vanwege de betrokkenheid van het IMF bij de Europese schuldencrisis aangezien in het verleden altijd de omgekeerde redenering gold, namelijk dat de VS en de EU altijd stelden dat ontwikkelingslanden als debiteuren geen controle over de bank mochten uitoefenen?5

Vraag 10

Wat is uw reactie op de open brief van een wereldwijd coalitie van meer dan 100 activisten over de benoeming van de nieuwe IMF managing director? Deelt u de kritiek dat de sollicitatieprocedure een open en transparant proces zou moeten zijn, ongeacht nationaliteit en conform de afspraken die het IMF en de G20 hierover zelf in 2008 en 2009 maakten? Zo nee, waarom niet?8

Vraag 1

Is de 32-jarige Manal Al-Sherif in Saoedi-Arabie gearresteerd omdat zij een video heeft opgenomen, waarin te zien is dat zij achter het stuur van een auto zit?

Ja, hiervoor werd zij op 20 mei jl. gearresteerd.

Vraag 2

Zo ja, bent u bereid het voorbeeld van Human Rights Watch en andere mensenrechtenorganisaties te volgen en deze arrestatie te veroordelen? Zo nee, waarom niet?

De arrestatie van een vrouw, enkel op grond van het besturen van een auto veroordeel ik als een voorbeeld van de structurele achterstelling van de vrouw in Saudi-Arabië.

Vraag 3

Bent u bereid u ook in EU-verband in te spannen voor een duidelijke veroordeling van deze arrestatie, alsmede de formulering van de eis aan de Saoedische autoriteiten om mevrouw Al-Sherif vrij te laten?

Manal Al Sharif is 30 mei weer vrijgelaten. De controverse rond het besturen van auto’s door vrouwen in Saudi-Arabië is geen op zichzelf staande kwestie. Het is één aspect van de structurele achterstelling van vrouwen in Saudi-Arabië. Het is een specifiek onderwerp van zorg dat ook aan de orde wordt gesteld, zowel bilateraal als bij gesprekken in EU-verband met de Saudische autoriteiten.

Vraag 1

Bent u ermee bekend dat Joke Brandt, directeur-generaal Internationale Samenwerking bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, is aangesloten bij Worldconnectors1, een linkse pro-immigratie en pro-hulp club met leden als Tariq Ramadan, Doekle Terpstra, Ad Melkert, Jan Pronk, Dirk Elsen en Pieter Broertjes?2

Ja. Overigens neem ik afstand van uw kwalificaties van Worldconnectors.

Vraag 2

Bent u ermee bekend dat Joke Brandt in de periodes 1985–1989 en 1998–2000 werkzaam was voor hulpclub SNV?

Ja, uiteraard. In deze periode was SNV onderdeel van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Vraag 3

Hoe waardeert u het feit dat Joke Brandt is aangesloten bij Worldconnectors en zich zo nadrukkelijk afficheert met de linkse zaak? Wat zegt dat over de geloofwaardigheid van het ministerie van Buitenlandse Zaken?

Als onderdeel van haar werkzaamheden is mevrouw Brandt actief betrokken bij externe netwerken, zoals de Worldconnectors. Actieve betrokkenheid van ambtenaren bij maatschappelijke ontwikkelingen en hun deelname in netwerken versterken de geloofwaardigheid van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en verhogen de kwaliteit van het beleid. Overigens neem ik afstand van de gebruikte terminologie.

Vraag 4

Is of was Joke Brandt als directeur-generaal Internationale Samenwerking betrokken bij de perikelen rondom SNV? Zo ja, deelt u de mening dat zij gezien haar SNV-achtergrond daar beter niet bij betrokken kan of had kunnen zijn?

Het behoort tot de taken van Joke Brandt, die sinds 2008 werkzaam is als Directeur-Generaal Internationale Samenwerking, om het beleid op het terrein van ontwikkelingssamenwerking, met inbegrip van de relaties met niet-gouvernementele organisaties zoals de SNV, ambtelijk voor te bereiden en uit te voeren. Dat zij in het verleden bij SNV werkzaam was, vormt voor de uitvoering van deze taken op geen enkele wijze een belemmering.

Vraag 5

Hoe waardeert u het feit dat Dirk Elsen, de man die een puinhoop maakte van SNV, nog altijd is aangesloten bij Worldconnnectors? Komt dit de geloofwaardigheid van Worldconnectors naar uw mening ten goede?

Het is niet aan mij om uitspraken te doen over deelname van personen aan externe netwerken of over de geloofwaardigheid van deze netwerken. De in de vraag gebruikte kwalificaties laat ik voor rekening van de vragensteller.

Vraag 6

Acht u het wenselijk dat mensen die actief zijn geweest voor linkse hulpclubs sleutelposities innemen op het ministerie van Buitenlandse Zaken?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het beter zou zijn als Joke Brandt ofwel opstapt bij Worldconnectors, ofwel opstapt als ambtenaar bij het ministerie van Buitenlandse Zaken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 8

In welke mate is het ministerie van Buitenlandse Zaken verweven met linkse hulpclubs?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 9

Deelt u de mening dat het ministerie er alles aan zou moeten doen om elke mogelijke schijn van verwevenheid, partijdigheid en/of belangenverstrengeling te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Uiteraard dienen partijdigheid en belangenverstrengeling te worden voorkomen. Hiervoor bestaat adequate regelgeving die op het ministerie nauwgezet wordt toegepast. Van partijdigheid of belangenverstrengeling is dan ook geen sprake.

Vraag 10

Bent u bereid de Kamer op korte termijn een overzicht te sturen, desnoods geanonimiseerd, van ambtenaren die werkzaam zijn bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en een verleden hebben bij ontwikkelingsorganisaties? Zo nee, waarom niet?

Nee. Daar is geen structureel overzicht van beschikbaar.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Chinese airlines voice strong opposition to EU ETS?" gepubliceerd op www.atwonline.com?1

Ja, het artikel is mij bekend.

Vraag 2

Bent u bekend met het recente bezoek van een grote delegatie van de Chinese overheid aan uw ministerie inzake ETS (Emissions Trading Scheme) voor de luchtvaart?

Ja, een delegatie bestaande uit 10 vertegenwoordigers van de Chinese overheid heeft een bezoek gebracht aan de Europese Commissie, Frankrijk, Duitsland en aan Nederland.

Vraag 3

Is het waar dat de Chinese overheid zich heeft uitgesproken tegen een toepassing van EU ETS voor luchtvaart op Chinese luchtvaartmaatschappijen?

De Chinese overheid heeft aangegeven niet akkoord te gaan met deelname van de Chinese luchtvaartmaatschappijen aan het Europese ETS.

Vraag 4

Is het waar dat de Chinese overheid in geval van handhaving van het huidige ETS regime voor luchtvaart over zal gaan tot sancties tegen Europese luchtvaartmaatschappijen en handelssancties in het algemeen?

De Chinese delegatieleider heeft bij herhaling aangegeven dat als de Chinese maatschappijen worden verplicht deel te nemen aan ETS tegenmaatregelen onvermijdelijk zijn ter compensatie van de kosten die deelname met zich meebrengt.

Vraag 5

Zouden dergelijke Chinese sancties toegestaan zijn volgens het internationaal recht?

De toelaatbaarheid van internationale tegenmaatregelen hangt af van de inhoud van de tegenmaatregelen en de vraag of de maatregelen waar ze tegen gericht zijn rechtsgeldig zijn. ETS maatregelen zijn om diverse redenen niet in strijd met internationaal recht. De maatregelen zijn non-discriminatoir en er geldt een «de-minimis» drempel. Luchtvaartmaatschappijen worden op grond van de ETS richtlijn nr. 2008/101 weliswaar verplicht gesteld om emissierechten in te leveren voor vluchten die worden afgelegd op weg naar of vanaf het EU-grondgebied, maar dit betekent niet dat hiermee het luchtverkeer in het luchtruim van niet-EU staten wordt gereguleerd. De richtlijn respecteert de volledige en uitsluitende soevereiniteit van landen zoals China over het luchtruim boven hun grondgebied. Aangezien ETS maatregelen rechtsgeldig zijn zullen Chinese tegenmaatregelen in de vorm van bestraffende sancties niet geoorloofd zijn. Wanneer de tegenmaatregelen echter eveneens legaal zijn en bijvoorbeeld in het kader van reciprociteit vergelijkbaar zijn met de emissiereducerende ETS maatregelen zal geen sprake zijn van strijdigheid met het internationaal recht. Voor zover derde landen een vergelijkbaar systeem toepassen als dat van het Europese ETS systeem zal overigens wel bekeken moeten worden hoe doublures kunnen worden voorkomen.

Vraag 6

Hoe verhouden deze ontwikkelingen zich tot de passage in het regeerakkoord waarin staat: «Kwalitatieve groei van het wereldwijde verbindingennetwerk is essentieel. De overheid ziet hierbij toe op een concurrerend kostenniveau. Het beleid is gericht op een wereldwijde aanpak van emissiehandel zodat er een gelijk speelveld is»?

Het streven naar een mondiaal systeem van emissiehandel heeft onverminderd prioriteit. Het komen tot nieuwe, mondiale klimaatafspraken is een belangrijke factor om een gelijk speelveld te creëren. Een mogelijke oplossing van dit conflict kan gelegen zijn in de erkenning van door China te nemen equivalente maatregelen en de koppeling daarvan aan het Europese ETS. Dit kan worden gezien als een eerste stap naar een wereldwijd systeem.

Vraag 7

Bent u ervan op de hoogte dat er een aanzienlijk Nederlands belang op het spel staat, aangezien vanuit Nederland wekelijks een groot aantal vluchten van en naar China vliegt?

Ja, dat is mij bekend. Als het om luchtvaart gaat is sprake van 53 vluchten per week op 8 bestemmingen in groot China.

Vraag 8

Gaat u voorkomen dat Nederlandse en Europese luchtvaartmaatschappijen het slachtoffer worden van vergelding van EU regelgeving die in ogen van vele non-EU landen in strijd is met internationaal recht? Zo ja, welke stappen worden hiertoe ondernomen in de richting van de Europese Commissie?

Binnen de mogelijkheden die ik hiertoe heb zal ik samen met ander EU-lidstaten en de Europese Commissie nauw overleg voeren over de wijze waarop China tegemoet wordt getreden.

Vraag 9

Hoe gaat u in Europees verband voorkomen dat er strafmaatregelen door China worden genomen die onze economie in den brede en de luchtvaartsector in het bijzonder serieuze schade zullen toebrengen?

In overleg met de Commissie en de andere lidstaten zal worden bekeken welke strategie het best gevolgd kan worden. Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Wat is de stand van zaken ten aanzien van de klachten die niet-EU-lidstaten hebben ingediend tegen het Europese emissiehandelsysteem?

Het in het Verenigd Koninkrijk door drie Amerikaanse maatschappijen en de ATA ingesteld beroep tegen ETS is doorverwezen naar het Europese Hof van Justitie. Begin juli zal er een eerste zitting zijn om partijen te horen. De uitspraak wordt niet eerder verwacht dan begin 2012.

Vraag 11

Wat is de stand van zaken van de ontwikkeling van een wereldomspannend emissiehandelsysteem of vergelijkbaar instrument voor de luchtvaartsector in International Civil Aviontion Organzation (ICAO)-verband?

De discussie over klimaatmaatregelen en market based instruments (waaronder ook ETS) heeft in de laatste ICAO Assembly (oktober 2010) tot veel discussie geleid waaruit blijkt dat mondiale toepassing van ETS nog ver verwijderd is. De discussie had onder meer betrekking op het definiëren van CO2-doelen, het toepassen van guiding principes, de toepassing van regionale systemen en uitzonderingsposities voor kleine luchtvaartlanden, bijvoorbeeld wanneer die slechts minder een bepaald minimumaandeel van de wereldwijde luchtvaart uitmaken (de minimis bepaling). Ook grote luchtvaartlanden (waaronder China) willen een uitzonderingsbepaling, zich daarbij beroepend op het principe van common but Differentiated Responsabilities (CBDR). (zie Kamerbrief 24 804, 2 december 2010).

Vraag 12

Bent u bereid de ontwikkeling van mondiale sectorale emissiehandel hogere prioriteit te geven, zodat er – ook als een bindende opvolger van «Kyoto» onverhoopt langer op zich zou laten wachten – toch forse stappen gezet kunnen worden met betrekking tot CO2-reductie in concurrentiegevoelige sectoren die gebaat zijn bij een mondiale aanpak?

Het identificeren en ontwikkelen van nieuwe en innovatieve internationale beleidsinstrumenten om klimaatactie door de private sector te stimuleren is reeds een prioriteit voor Nederland. De ontwikkeling van mondiale sectorale emissiehandel maakt daar deel van uit. Ik ben het met u eens dat zulke nieuwe mechanismen nodig zijn om de internationale koolstofmarkt op te schalen en private geldstromen te genereren die nodig zijn voor toekomstige klimaatactie. Overigens is er op dit moment een groep ontwikkelingslanden die zich principieel blijft verzetten tegen de ontwikkeling van marktinstrumenten.

Vraag 13

Bent u bereid hiertoe een breed front te organiseren, bijvoorbeeld samen met de World Business Council on Sustainable Development en andere invloedrijke mondiale spelers, zowel gouvernementeel als non-gouvernementeel?

Ja. Mijn inzet op dit vlak is reeds breed georiënteerd, enerzijds gericht op mogelijkheden om financiering van klimaatmaatregelen door bedrijfsleven te bevorderen en anderzijds gericht op de ontwikkeling van nieuwe marktmechanismen voor de koolstofmarkt. Daarnaast concentreert mijn inzet zich op bilaterale activiteiten om ontwikkelingslanden te helpen te participeren in de koolstofmarkt. Bovendien participeer ik in het Partnership for Market Readiness, een initiatief van de Wereldbank dat zich richt op het concretiseren en verbeteren van marktinitiatieven door vooral ontwikkelingslanden.
In lijn hiermee voel ik dan ook niets voor het introduceren van een specifieke klimaat- of CO2-belasting. Ik heb dit ook aangegeven richting uw Kamer tijdens het AO Milieuraad van 15 juni 2011.

Vraag 14

Bent u bereid de Kamer regelmatig te informeren over de ontwikkelingen van sectorale emissiehandel voor op zijn minst de zware (staal-)industrie, scheepvaart en luchtvaart? Bent u bereid daarbij aan te geven welke inspanningen de regering en de Europese Unie zich getroosten om die ontwikkelingen te bespoedigen en daarbij een indicatieve planning aan te houden voor de totstandkoming van dergelijke instrumenten?

Ja. Wanneer er in de genoemde sectoren ontwikkelingen op het gebied van emissiehandel voordoen informeer ik u hierover en mijn inzet daarbij.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de berichten: «Çagatay Çetin heeft Turkije beledigd»1 en «Nederland doet werk voor Turks OM»?2

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de bedoelde Turkse rechter, die in Nederland in de asielprocedure zit, op verzoek van Turkije in Nederland door een Nederlandse rechter-commissaris is gehoord wegens het beledigen van de Turkse nationaliteit en staat, omdat hij vindt dat er genocide is gepleegd op Armeniërs en andere christelijke minderheden en zich tevens kritisch heeft uitgelaten over de Turkse bezetting in Noord-Cyprus?

Turkije heeft door middel van meerdere rechtshulpverzoeken verzocht om betrokkene te horen. In de rechtshulpverzoeken zijn meerdere feiten genoemd waar in Turkije onderzoek naar wordt gedaan. Ik kan over deze feiten geen mededelingen doen. Omdat de rechtshulpverzoeken nog in behandeling zijn, kan ik op dit moment geen uitsluitsel geven op de vraag of Nederland medewerking aan (delen van) deze rechtshulpverzoeken zal weigeren.
Na ontvangst van alle uitvoeringsstukken zal door mij een afweging worden gemaakt welke informatie verstrekt kan worden aan de Turkse autoriteiten en welke niet.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het meewerken van Nederland aan dit rechtshulpverzoek van Turkije moreel verwerpelijk is omdat wordt meegwerkt aan de beperking van vrijheid van meningsuiting? (Werkt Nederland hierdoor in principe mee aan censuur door de Turkse staat)? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke gronden kan het betreffende verzoek welk Turkije aan Nederland heeft gedaan, worden geweigerd?

Nederland kan op basis van artikel 2 sub a van het Europees rechtshulpverdrag (ERV) weigeren om rechtshulp te verlenen, indien het verzoek betrekking heeft op strafbare feiten die door Nederland als een politiek misdrijf of een met een dergelijk misdrijf samenhangend feit worden beschouwd. Nederland heeft daarnaast bij het ERV een voorbehoud gemaakt dat er geen medewerking wordt verleend indien er gegronde vermoedens bestaan dat een rechtshulpverzoek gebaseerd is op een vervolging van een persoon gebaseerd op zijn/haar geloof- of politieke overtuiging, zijn/haar nationaliteit, het ras of de groep van de samenleving waartoe hij/zij behoort.

Vraag 5

Wordt er bij de rechtshulpverzoeken aan Nederland vanuit het buitenland een selectie gemaakt? Zo ja, op basis waarvan komt de selectie tot stand en wordt er vervolgens geprioriteerd? Zo nee, waarom niet?

Bij ontvangst van elk rechtshulpverzoek wordt beoordeeld of dit voor inwilliging in aanmerking komt. Of dat het geval is, hangt af van de aard van de gevraagde onderzoekshandeling en van de (verdrags)relatie die tussen Nederland en het verzoekende land bestaat. Bij de rechtshulpverzoeken waaraan medewerking wordt verleend vindt prioritering plaats al naar gelang de verzochte rechtshulp een spoedeisend karakter heeft.

Vraag 6

Wat gaat u doen om te voorkomen dat een land als Turkije, waar de vrijheid van meningsuiting zo onder druk staat, kan toetreden tot de EU?

In het onderhandelingsraamwerk uit 2005 is vastgelegd dat toetreding tot de EU het doel is van de onderhandelingen met Turkije. Tegelijkertijd is overeengekomen dat de onderhandelingen een open-eindeproces zijn, waarvan de uitkomst (en derhalve toetreding) niet op voorhand kan worden gegarandeerd. Turkije is aan zet om aan de voorwaarden voor lidmaatschap te voldoen.

Vraag 1

Kent u de nieuwsberichten «Is this the second missile crisis? Iran to build mid-range rocket bases in Venezuela»1 en «Die Welt: Iran building rocket bases in Venezuela»2, en het artikel «Venezuela: A Nuclear Profile»?3

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de inhoud van deze nieuwsberichten en van het artikel van de Carnegie Foundation?

De regering is bekend met de berichten over de samenwerking tussen Iran en Venezuela op militair gebied, zoals die regelmatig in de pers verschijnen. De Venezolaanse regering heeft de berichten overigens uitdrukkelijk ontkend en de Nederlandse regering kan niet bevestigen dat deze berichten op waarheid berusten.

Vraag 3

Ervan uitgaand dat de nieuwsberichten op waarheid berusten, welke internationale verbodsbepalingen en verdragen worden dan door Iran en Venezuela geschonden? Wat gaat u ter zake ondernemen in internationale fora en in de richting van de regering van Venezuela?

Hoewel de Nederlandse regering niet kan bevestigen dat deze berichten op waarheid berusten en het daardoor niet mogelijk is vast te stellen of internationale verbodsbepalingen en verdragen worden geschonden, kan een intensievere relatie tussen Venezuela en Iran ernstige en onwenselijke ontwikkelingen met zich meebrengen. Het mag bijvoorbeeld niet leiden tot omzeiling van het tegen Iran ingestelde VN-sanctieregime. Naleving van deze en andere bepalingen heeft onverkort de aandacht van de Nederlandse regering. Als er voldoende aanwijzingen zijn dat deze niet worden nageleefd zal dit aan de orde worden gesteld in de geëigende fora.

Vraag 4

Ervan uitgaand dat de nieuwsberichten op waarheid berusten, welke gevolgen heeft de bouw van Iraanse raketinstallaties in Venezuela dan voor de veiligheid van Nederlands grondgebied en voor het strategisch concept van de NAVO?

Aangezien de Nederlandse regering niet kan bevestigen dat deze berichten op waarheid berusten, kan ik geen uitspraak doen over de gevolgen voor de veiligheid van het grondgebied van het Koninkrijk. Voor de goede orde zij vermeld dat de Beneden- en Bovenwindse Eilanden niet behoren tot het NAVO-verdragsgebied.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de steeds intensiever wordende strategische, politieke en militaire samenwerking tussen het islamofascistische mullahregime in Teheran en het regime van de socialistische dictator Hugo Chávez?

Het is bekend dat President Chávez sterke banden nastreeft met de regering in Teheran. Dit uit zich onder andere in het feit dat hij gedurende zijn presidentschap tot nu toe negen bezoeken aan dat land heeft gebracht. Ook president Ahmadinejad bezocht Venezuela al diverse malen en benadrukt de sterke banden tussen beide landen. Tijdens de bezoeken van beide staatshoofden zijn samenwerkingsakkoorden gesloten op het gebied van handel, energie, cultuur, transport en woningbouw. De bilaterale handel is de afgelopen jaren volgens Venezuela sterk gegroeid. De Nederlandse regering blijft de ontwikkeling van de relatie tussen beide landen aandachtig volgen.

Vraag 6

Wilt u deze vragen ieder afzonderlijk beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat Tigran Postanjyan, de broer van Zaruhi Postanjyan, die voor de oppositiepartij «Heritage» lid is van het Armeense parlement, sinds 23 februari 2011 gevangen zit? Heeft u kennisgenomen van het feit dat een fors aantal NGO’s zijn gevangenschap beschouwt als een wijze om zijn zus onder druk te zetten over haar politieke activiteiten?1

Ja. Tigran Postanjyan is inmiddels op vrijdag 3 juni 2011 in vrijheid gesteld op grond van de amnestieregeling van 30 mei 2011.

Vraag 2

Klopt het dat hij met 18 medegevangenen wordt vastgehouden in een cel van 25 vierkante meter, zonder enige sanitaire faciliteiten?1 Zo ja, acht u dit in strijd met het Europees Verdrag inzake de Rechten van de Mens (EVRM)?

De heer Postanjyan heeft inderdaad met meerdere medegevangenen in een kleine cel gezeten. Volgens informatie van de OVSE-vertegenwoordiging in Jerevan werd hij daarna overgebracht naar een eigen cel. De OVSE merkt verder op dat de omstandigheden waaronder de heer Postanjyan gevangen zat niet afweken van de Armeense norm, die echter nog ver verwijderd is van de in Europa geldende normen.
Over de omstandigheden in Armeense gevangenissen en detentiecentra is de afgelopen jaren na onderzoek ter plekke gerapporteerd door het European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) van de Raad van Europa, die aanbevelingen heeft gedaan voor hervorming van het Armeense gevangeniswezen teneinde deze in overeenstemming te brengen met Europese normen en standaarden.

Vraag 3

Bent u bereid bij de Armeense ambassadeur om opheldering te vragen over detentie-omstandigheden van de heer Postanjyan en de Armeense ambassadeur te verzoeken aan te geven of hij gevangen gehouden wordt vanwege zijn politieke activiteiten of de politieke activiteiten van zijn zus?

De Nederlandse ambassadeur heeft op 19 mei jl. in Jerevan navraag gedaan bij de Armeense vice-minister van Buitenlandse Zaken. Vervolgens heeft de Armeense ambassadeur op 25 mei jl. in een gesprek op mijn ministerie een toelichting op de zaak Postanjyan en diens detentie gegeven. De Armeense regering ontkende enig verband tussen de arrestatie van de heer Postanjyan en de politieke activiteiten van zijn zuster; volgens de Armeense regering betrof het een strafrechtelijk onderzoek vanwege vermeende corruptie.

Vraag 4

Bent u bereid om de Nederlandse ambassadeur de heer Postanjyan te laten bezoeken in de gevangenis en verslag uit te laten brengen van de detentie-omstandigheden? Bent u bereid, wellicht in Raad van Europa verband, een vertegenwoordiger aanwezig te laten zijn bij de rechtszaak tegen hem om te oordelen of de zaak eerlijk en correct verloopt, en terug te rapporteren aan het Nederlandse parlement?

De Nederlandse ambassadeur (standplaats Tbilisi) stond in contact met personen die toegang hadden tot de gevangene (mevrouw Postanjyan en de voorzitter van de partij van «Heritage», de heer Raffi Hovannisian). Daarnaast heeft de ambassadeur contact gehad met de OVSE-vertegenwoordiging in Jerevan. Op basis van deze contacten heeft de Nederlandse ambassadeur een goed beeld verkregen van de detentieomstandigheden. Mevrouw Postanjyan en de heer Hovannisian hadden de heer Postanjyan op 18 mei jl. in zijn cel opgezocht. Het door hun geschetste beeld komt overeen met de beschrijving in het antwoord op de tweede vraag.
De OVSE is bij het proces aanwezig geweest. De OVSE merkte op dat een en ander procedureel correct verliep. De heer Postanjyan werd beschuldigd van ambtsmisbruik en vermeende corruptie waarop een straf van maximaal 7 jaar zou staan. De rechter oordeelde op vrijdag 3 juni jl. dat de heer Postanjyan in aanmerking kwam voor de amnestieregeling van 30 mei jl., waarop hij direct in vrijheid is gesteld.

Vraag 5

Bent u bereid om aan de Armeense ambassadeur te vragen hoe het staat met het onderzoek naar het geweld van de veiligheidstroepen op 1 maart 2008, dat aan tien mensen het leven kostte?2

Deze vraag is voorgelegd aan de Armeense vice-minister van Buitenlandse Zaken. De Armeense ambassadeur informeerde mijn ministerie vervolgens over de meest recente ontwikkelingen. In Armenië zijn sinds december vorig jaar voorzichtig hervormingen op gang gekomen en is een dialoog met de oppositie gestart. De Armeense regering heeft aangegeven het onderzoek naar de gebeurtenissen van 1 maart 2008 definitief te willen afsluiten en het onderzoeksrapport binnenkort openbaar te maken om daarmee de democratische ontwikkelingen in het land meer ruimte te bieden. De Armeense regering volgt hiermee de aanbevelingen van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa, de heer Thomas Hammarberg, die begin dit jaar Armenië heeft bezocht.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Politie in Peking blijft christenen arresteren»?1 Heeft u tevens kennis genomen van het artikel «Petitie kerk voor parlement»?2

Ja.

Vraag 2

Deelt u de analyse dat de vervolging van christenen in China structurele vormen heeft aangenomen aangezien de Chinese autoriteiten voor de zesde zondag op rij niet alleen christenen hebben verhinderd een kerkdienst bij te wonen maar deze christenen ook hebben gearresteerd? Bent u bereid in scherpe bewoordingen deze acties te veroordelen en dezeveroordelingover te brengen naar de Chinese autoriteiten?

Voor de analyse van de situatie van christenen in China verwijs ik naar de antwoorden op de vragen van het lid Kortenoeven d.d. 26 april 2011.
Dit incident is mede aanleiding om in de contacten met China aandacht te blijven besteden aan de vrijheid van godsdienst en het recht op vergadering. Het belang van de vrijheid van godsdienst wordt zowel langs bilaterale kanalen als via de EU opgebracht.

Vraag 3

Ondersteunt u de petitie van de Chinese huiskerken waarin ze de Chinese autoriteiten oproepen de rechten van kerken en christenen te respecteren? Zo ja, bent u bereid dit kenbaar te maken aan de Chinese autoriteiten? Zo nee, waarom niet?

Ik ondersteun de oproep van de ondertekenaars van de petitie om de vrijheid van religie en geloofsovertuiging te respecteren. Nederland heeft herhaaldelijk tegenover Chinese autoriteiten zorg uitgesproken over de gebrekkige vrijheid van religie in China en zal dat blijven doen.

Vraag 4

Heeft de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie tijdens de recente handelsmissie in China, waar hijzijn bezorgdheid uitsprak overde«duidelijk verslechterde mensenrechtensituatie», ook in het bijzonder gesproken over de vervolging van christenen?

De minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft de Nederlandse zorgen over de verslechtering van de mensenrechten in China overgebracht en daarbij het belang onderstreept van bilaterale mensenrechtenconsultaties. Tijdens dergelijke consultaties wordt over specifieke onderwerpen diepgaand van gedachten gewisseld, zoals over de vrijheid van religie en geloofsovertuiging.

Vraag 5

Hoe verhoudt zich het organiseren van een omvangrijke handelsmissie van 45 bedrijven en enkele onderzoeksinstellingen naar China zichmet het leveren vankritiek op de verslechterde mensenrechtensituatie, inclusief de godsdienstvrijheid? Welke stappen wilt Nederland zowel in bilateraal als in EU-verband nemen om China onder druk te zetten om de mensenrechten niet langer met voeten te treden?

Een handelsmissie en leveren van kritiek op de mensenrechtensituatie gaan goed samen, zie ook het antwoord op vraag 4. Nederland en de EU bevorderen de mensenrechten in China onder andere door middel van mensenrechtendialogen, demarches, openbare verklaringen, samenwerkingsprojecten, wetenschappelijke seminars, werkbezoeken, interventies in multilaterale fora en bespreking van mensenrechten in gesprekken tussen bewindslieden en ambtelijke contacten.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het «Wetsvoorstel om schade aan de Staat Israël te voorkomen als gevolg van boycot», dat op 7 maart jongstleden in een eerste stemming door het Israëlische parlement is gesteund? Klopt het dat het parlement zich na het parlementaire reces, dat op 15 mei eindigt, opnieuw over het wetsvoorstel zal buigen en het voorstel dan naar verwachting als wet zal vaststellen?

Het wetsvoorstel is op 11 juli jongstleden in het Israëlische parlement aangenomen. De tekst van de aangenomen wet verschilt van eerdere versies van het wetsvoorstel. Ik verwijs daarom naar mijn antwoorden op de vragen van de leden Pechtold en Hachchi over de door het Israëlische parlement aangenomen antiboycotwet, nr 2011Z15568.

Vraag 2

Klopt het dat het territoriale bereik van het wetsvoorstel niet alleen de staat Israël binnen zijn internationaal erkende grenzen omvat, maar ook de bezette Palestijnse gebieden, alsmede de bezette Golan-hoogvlakte? Kunt u dit toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Klopt het dat volgens het wetsvoorstel eenieder die oproept tot een boycot tegen de staat Israël of «gebieden onder controle van de staat Israël» een onrechtmatige daad (civil wrong) begaat? Klopt het dat de commissie «Constitution, Law and Justice» van het Israëlische parlement overweegt om een boycot niet alleen als onrechtmatige daad, maar zelfs als strafbaar feit aan te merken?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Klopt het dat een rechter volgens het wetsvoorstel een persoon die in strijd met de betreffende wet zou handelen tot een schadevergoeding kan veroordelen, zonder dat vooraf een bewijs van schade geleverd hoeft te worden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Heeft u kennisgenomen van berichten dat de initiatiefnemer van de wet, het Knesset-lid Elkin, en andere parlementariërs de wet in de eerste plaats hebben voorgedragen om de nederzettingen tegen boycotacties te beschermen, die Israël in strijd met het internationaal recht in de bezette Palestijnse en Syrische gebieden heeft gebouwd? Kunt u hierop ingaan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Klopt het dat in het wetsvoorstel niet duidelijk is gedefinieerd wat onder een «boycot» wordt verstaan en daardoor een breed scala aan gedragingen en handelingen door de wet getroffen zou kunnen worden, zoals het publiceren van kritische rapporten over het Israëlische nederzettingenbeleid of het weigeren van medewerking aan culturele activiteiten in nederzettingen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Deelt u de mening van meer dan 50 Israëlische maatschappelijke organisaties dat (het oproepen tot) een boycot een civiel, niet-gewelddadig en legitiem middel is om sociale en politieke verandering na te streven?1 Deelt u de mening dat de voorgestelde wet ertoe leidt dat critici van het regeringsbeleid betreffende de nederzettingen worden belemmerd in het uitdragen van hun opvattingen en dat een open publiek debat wordt geblokkeerd?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 8

Welke invloed heeft de voorgestelde wet op de vrijheid van meningsuiting en het recht om te protesteren van critici van het regeringsbeleid betreffende de nederzettingen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 9

Bent u bereid de voorgestelde wet te bespreken met de Israëlische autoriteiten en hen te wijzen op de risico’s ervan voor de vrijheid van meningsuiting? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.