Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht over het afnemen van schoolexamens op een marineschip?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat een marineschip gezien kan worden als Nederlands grondgebied en dat schoolexamens conform het Examenbesluit daar afgenomen kunnen worden? Kunt u uiteenzetten op welke wijze van deze mogelijkheid gebruik gemaakt kan worden?

Neen, aan boord van een marineschip geldt de rechtsmacht van de vlaggenstaat maar daarmee is er nog geen sprake van «grondgebied» van een staat in volkenrechtelijke zin (grondgebied van een staat omvat het land, de territoriale wateren en de luchtkolom daarboven (tot een bepaalde hoogte)). Hoewel ik begrijp dat het bestuur van het Vespucci College liever wil dat Nederlandse staatsexamens ook op Curaçao kunnen worden afgenomen, is dat niet mogelijk aangezien de Nederlandse (onderwijs-)wetgeving niet van kracht is. De Raad van State heeft in haar advies geschreven dat alleen via een rijkswet het mogelijk is examinering op grond van de Nederlandse wetgeving op Curaçao, Aruba of Sint Maarten te laten plaatsvinden en dit lijkt de Raad een disproportionele weg voor de kleine doelgroep. Ik verwijs u naar mijn brief van 26 januari 2012, nr.WJZ/371499 en het daarbij gevoegde advies van de Raad van State dat op verzoek van uw Kamer is uitgebracht, kenmerk No.W05.11.0370/I van 22 december 2011.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van de kosten die gemoeid zijn met het afnemen van examens op Bonaire, zoals de procedure nu is? Hoe verhouden die kosten zich met een eventuele examenafname op een marineschip, zoals voorgesteld in het krantenbericht?

De huur van een examenlocatie voor het centraal examen in mei en de mondelinge commissie-examens in juni/juli waarbij per keer 25 docenten betrokken zijn, de voorzitter en secretaris van de staatsexamencommissie, hun reis- en verblijfkosten en, de vacatiegelden bedragen in totaal € 144 000. Dit is vergelijkbaar met de kosten die vorig jaar in het laatste overgangsjaar op Curaçao zijn gemaakt. Deze kosten zullen naar verwachting de komende jaren dalen, omdat het de intentie is meer examinatoren van de Cariben in te zetten.
Afname van examens op een marineschip is niet mogelijk. Als dat wel mogelijk zou zijn geweest zouden of alle kandidaten examens op het marineschip moeten afleggen of allemaal op Bonaire. Anders moet een extra team vanuit Nederland naar de West gestuurd moeten worden om de examens tegelijkertijd op Bonaire en op het marineschip af te kunnen nemen. Maar zoals gezegd is dat niet aan de orde.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat vooral voor het ministerie van Defensie een besparing bewerkstelligd kan worden van 200 000 euro in verband met uitgezonden personeel? Staan hier extra kosten voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap tegenover? Geldt eenzelfde besparing ook voor andere ministeries (o.a. ministerie van Veiligheid en Justitie), die ook personeelsleden uitzenden naar Curaçao?

Normaliter dragen de kandidaten die de staatsexamen willen afleggen zelf de kosten van inschrijving, reis- en verblijfskosten en eventuele andere kosten.
De kosten voor de examinatoren zelf worden gedeclareerd bij mijn ministerie.
Behoudens de kosten genoemd in antwoord 3 zijn er verder geen extra kosten voor het ministerie van OCW.
Voor de andere departementen geldt hetzelfde. Echter de bijzondere band die het ministerie van Defensie altijd al heeft gehad met het Vespucci College is aanleiding geweest een bijdrage te leveren aan de (ouders van) kandidaten die vanuit het Vespucci College zijn aangemeld. In verband met het afnemen van examens voor het voortgezet onderwijs te Bonaire maakt Defensie in 2012 extra kosten ter grootte van € 206 220. Voor het jaar 2013 zijn deze kosten begroot op € 182 700. Er is derhalve geen sprake van een besparing, maar een (tijdelijke) bijdrage in kosten van ouders respectievelijk de kandidaten.

Vraag 5

Kunt u in overleg treden met uw collega-bewindspersonen die structureel personeel uitzenden naar Curaçao, en een overzicht geven van de kosten voor de verschillende ministeries als het gaat om het afnemen van schoolexamens?

Uitzending van personeel naar de voormalige Antilliaanse eilanden en het huidige Caribisch Nederland geschiedt op basis van de rijksregelingen opgenomen in het «Handboek uitzendingen naar de West» van het ministerie van BZK.
Er is in het onderhavige geval geen sprake van schoolexamens.

Vraag 6

Dienen er voorschriften of procedures aangepast te worden indien gebruik gemaakt zou worden van marineschepen om examens af te nemen? Zo ja, welke en welke kosten gaan daarmee gepaard?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel «Mbo hardleers met rekening sturen; ondanks verbod nota’s voor pasjes, ouderavond etc.»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onbestaanbaar is dat mbo-scholieren wederom door mbo-instellingen op hoge kosten worden gejaagd, ondanks het feit dat het de instellingen verboden is scholieren nota’s te sturen voor zaken die zij niet hoeven te betalen? Zo nee, waarom niet?

Het is niet acceptabel als mbo-studenten onterecht op hoge kosten worden gejaagd. Daarom heb ik in mijn brief van 11 mei 2012 met kenmerk 406 854 aan de instellingen helder gemaakt hoe de wet uitgelegd dient te worden. In de kern komt het erop neer, dat bovenop het verplichte les- en cursusgeld alleen voor extra faciliteiten een vrijwillige bijdrage gevraagd kan worden. Student en ouders kunnen deze extra faciliteiten wel of niet afnemen. Daarnaast is het denkbaar dat het bevoegd gezag aan studenten vraagt om over bepaalde onderwijsbenodigdheden te beschikken, maar daarvoor mag geen verplichte geldelijke bijdrage gevraagd worden.
De primaire verantwoordelijkheid voor het schoolkostenbeleid ligt bij het bevoegd gezag en ik verwacht van het bevoegd gezag, dat hij inzake schoolkosten en vrijwillige bijdrage conform de wet handelt.
Ik heb eerder te kennen gegeven, dat ik eraan hecht, dat scholen over het schoolkostenbeleid structureel het gesprek aangaan met studenten (en ouders). Op dit moment heeft de studentenraad alleen instemmingsrecht op de vrijwillige bijdrage. Ik ga daarom verkennen hoe ik de medezeggenschap op het punt van het schoolkostenbeleid verder kan versterken.
MBO-studenten en ouders worden door JOB middels een brochure geïnformeerd over de uitleg van de wet met betrekking tot schoolkosten in het mbo zodat zij bij het bevoegd gezag aan de bel kunnen trekken als kosten onterecht worden doorberekend.
Het toezicht op de schoolkosten en vrijwillige bijdrage wordt met ingang van het nieuwe studiejaar 2012–2013 verscherpt. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) zal daarbij naar redelijkheid en billijkheid handhaven. Wanneer de inspectie problemen tegenkomt, zal zij deze in ieder geval met het betrokken college van bestuur bespreken. De inspectie zal in dat geval corrigerende maatregelen vragen. Een sanctie kan getroffen worden indien dit noodzakelijk wordt geacht. De instellingen die in het Zwartboek van JOB zijn genoemd voldoen niet aan de wettelijke regels, aldus de inspectie. Zij worden dit najaar aan een hercontrole onderworpen en zonodig volgen sancties.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het argument van de MBO Raad, die stelt dat uw waarschuwing in mei om «de regels na te leven op straffe van boetes» te laat kwam, in deze absoluut niet opgaat omdat er voldoende tijd is om ervoor te zorgen dat de regels worden nageleefd? Deelt u de mening dat de regels, zonder enige uitzondering, met ingang van het schooljaar 2012/2013 gevolgd dienen te worden en er dus geen onnodige kosten in rekening gebracht mogen worden bij scholieren? Zo nee, waarom niet?

Ik verwacht van instellingen dat ze handelen conform de wet, die ik nogmaals heb uitgelegd in mijn handreiking van 11 mei jongstleden. Deze houdt op een aantal punten een verscherping in ten opzichte van de gangbare praktijk die mede gebaseerd werd op het Servicedocument van JOB en MBO Raad (2004). Het is daarom voorstelbaar, dat het bevoegd gezag het schoolkostenbeleid met ingang van het nieuwe studiejaar 2012–2013 nog niet volledig in lijn met de wet- en regelgeving heeft gebracht. De inspectie zal in haar toezicht de brief van 11 mei 2012 als uitgangspunt nemen. Als niet voldaan wordt aan de wet zal daarover worden gerapporteerd. De inspectie zal naar redelijkheid en billijkheid handhaven. Bij ernstige tekortkomingen, zoals het afhankelijk stellen van de inschrijving voor een beroepsopleiding van een andere geldelijke bijdrage dan de les- en cursusgeldwet, zal worden ingegrepen. In de gevallen waar een hercontrole plaatsvindt n.a.v. onderzoeken in het kader van het Zwartboek Schoolkosten zullen zonodig ook sancties getroffen worden.

Vraag 4

Wilt u in deze kwestie onmiddellijk ingrijpen en de Kamer hierover op de hoogte stellen?

Dit najaar voert de inspectie hercontroles uit bij de 12 mbo-instellingen uit het Zwartboek. Als de situatie opnieuw als onvoldoende wordt beoordeeld kunnen bekostigingssancties getroffen worden. De beoordeling van de inspectie zal, zoals gebruikelijk, openbaar gemaakt worden.
Wanneer de inspectie in het kader van de driejarige instellingsanalyse (De Staat van de instelling) oordeelt dat een instelling artikel 8.1.4 van de Wet educatie en beroepsonderwijs niet of in onvoldoende mate naleeft, dan volgt een hercontrole. Indien dan nog steeds in strijd met de wet wordt gehandeld, ligt het in de rede dat een sanctie zal worden toegepast.
De inspectie zal op de gebruikelijke wijze de afzonderlijke rapporten met beoordelingen van de onderzochte opleidingen openbaar maken alsook in het jaarlijkse Onderwijsverslag rapporteren over de uitkomsten van de instellingsanalyse. Ik stuur hierover geen aparte rapportage aan de Tweede Kamer.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de wijziging, per 1 januari 2012, in de werkinstructie indicatiestelling voor jeugd -GGZ 2012, waarin wordt aangegeven dat alleen bij volledige vrijstelling van onderwijs, AWBZ-zorg mogelijk is?

Ja, de werkinstructie is gewijzigd.

Vraag 2

Waarom is de werkinstructie gewijzigd? Wat vindt u van deze wijziging?

De beleidsinstructie is aangepast van «gedeeltelijke leerplichtontheffing» naar «volledige leerplichtontheffing» om de ontstane verwarring bij indicatiestellers en cliënten op te lossen. Hierop is de werkinstructie jeugd-GGZ voor 2012 aangepast, zodat deze ook weer in de pas loopt met de indicatiewijzer CIZ. Dit betekent dat een kind tijdens school wel gewoon aanspraak kan maken op de functie Persoonlijke Verzorging, de functie Verpleging en de functie Begeleiding Individueel. De (volledige) leerplichtontheffing is alleen nodig voor het afgeven van een indicatie voor (max.) 9 dagdelen Begeleiding Groep ter vervanging van onderwijs.

Vraag 3

Is het waar dat kinderen die intramuraal verblijven wel gebruik kunnen maken van de combinatie onderwijs-AWBZ- zorg?

Ook als kinderen intramuraal verblijven in een GGZ-instelling is het mogelijk deze zorg te combineren met onderwijs. Het eerste jaar behandelzorg plus verblijf is voor rekening Zvw. Daarna is behandelzorg plus verblijf voor rekening van de AWBZ. Het is aan de school en de zorginstelling om daarover afspraken te maken.

Vraag 4

Heeft u inzicht in hoeveel kinderen die thuis wonen met wijziging van de werkinstructie geen gebruik meer kunnen maken van de combinatie onderwijs-AWBZ-zorg?

Nee, noch het CIZ, noch jeugdzorg registreren welke kinderen op welke wijze gebruikmaken van AWBZ- of jeugdzorg tijdens dagdelen onderwijs.

Vraag 5

Deelt u de mening dat voor een bepaalde groep kinderen met een zware handicap/chronische ziekte, die bij hun ouders wonen, juist de combinatie van een aantal uur onderwijs in de week en een aantal uren AWBZ-zorg mogelijk moet zijn?

Ja, die mening deel ik. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 al aangeef, is het nog steeds mogelijk om tijdens onderwijsuren aanspraak te maken op AWBZ-zorg. Op basis daarvan kunnen ouders, school en zorginstelling afspraken maken over de combinatie van onderwijs en zorg.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel «Slechte economie kost mbo’ers stage»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het een bijzonder zorgwekkende ontwikkeling is dat het aantal mbo-studenten dat de eerste vier maanden van dit jaar met een stage of leerbaan is begonnen gedaald is met 23%, van 160 000 naar 123 000, ten opzichte van de eerste vier maanden van 2011? Zo nee, waarom niet?

Ik deel deze mening. Vandaar dat ik in het genoemde artikel een oproep doe aan het bedrijfsleven om stages te blijven aanbieden. Voor het op peil houden van het aanbod van leerbedrijven in de conjunctuurgevoelige sectoren is het van belang dat sociale partners bereid blijven om te investeren in anticyclische, sectorale opleidingsplannen om de aanwas aan jonge vakmensen zoveel mogelijk op peil te houden.

Vraag 3

Deelt u ook de mening dat mbo-studenten dubbel gepakt worden, omdat ze een stage nodig hebben bij het afronden van een opleiding en omdat ze vaak werk vinden bij het bedrijf waar stage is gelopen? Zo nee, waarom niet?

De stage is een cruciaal element van een beroepsopleiding en is daarom een verplicht onderdeel van elke mbo-opleiding. Zonder het volgen van een stage kan een mbo-student niet afstuderen. Zonder een diploma zijn de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt beduidend slechter dan met een diploma en daarom is het ook dan van groot belang dat er voldoende stages beschikbaar zijn en dat er ook naar de aanwezigheid van stages wordt gekeken voordat een opleiding wordt aangeboden. De toestand van de economie zorgt echter voor een daling van het aantal stages, ook in de beroepsopleidingen waar de verwachting is dat er bij het aantrekken van de economie wel degelijk vraag is naar goed geschoolde vakmensen. Het is daarom van belang dat sociale partners hun uiterste best doen om het aantal beschikbare stageplekken op peil te houden. Ook is het zo dat veel studenten werk vinden bij het bedrijf waar stage is gelopen.

Vraag 4

Wat is uw reactie op de gegevens van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) die uitwijzen dat vooral de leerrichtingen bouw, schilderen, hout en meubel, mobiliteit en transport en overheidsgerelateerde sectoren te kampen hebben met het teruglopen van het aantal stageplaatsen en dat dit in toenemende mate een probleem wordt?

Het verbaast mij niet dat de terugloop van het aantal stageplekken zich vooral in de genoemde leerrichtingen manifesteert. Als gevolg van de economische krimp zijn er in bedrijven in deze sectoren doorgaans minder nieuwe medewerkers nodig en zetten zij vooral in op het in dienst houden van eigen personeel. Daarnaast hebben de overheidsgerelateerde sectoren (met name kinderopvang, kunst- en cultuursector) volgens de SBB laten weten dat de kabinetsbezuinigingen gevolgen zullen hebben voor het aantal stageplaatsen en leerbanen dat ze kunnen realiseren. Desalniettemin zullen ook deze sectoren in de toekomst voldoende vakmensen nodig hebben en daarom hun uiterste best moeten doen om stageplekken vrij te maken.

Vraag 5

Komt uw mening overeen met die van een woordvoerster van de SBB, die stelt dat er buiten de genoemde branches gewoon beter gezocht moet worden naar een stage of ziet u ook in die branches problemen?

Als bijlage bij deze brief treft u de SBB Barometer van juni 2012 aan2, met daarin een actueel overzicht van vraag naar en aanbod aan stageplaatsen en leerbanen per branche en per regio. Op basis van deze meting concludeert de SBB dat er buiten de eerder genoemde branches nog geen grote problemen zijn.

Vraag 6

Hoe denkt u het bedrijfsleven, naar aanleiding van uw oproep om te investeren in stageplaatsen en in het licht van een toenemende vergrijzing, te kunnen stimuleren om daadwerkelijk te investeren in stageplaatsen en leerbanen voor mbo-studenten?

Mijn oproep richting de sociale partners is zeker niet aan dovemansoren gericht. Ook het bedrijfsleven onderschrijft de cruciale rol van stages en het opleiden van goede vakmensen. Zo roept Niek Jan van Kesteren, directeur van VNO NCW, op om vooral lessen te trekken uit de aanpak van het actieplan jeugdwerkeloosheid en roept de SBB op om maatregelen te nemen om de huidige capaciteit optimaal te benutten, door bijvoorbeeld te zorgen voor een betere spreiding van stageperiodes en een betere match tussen stagezoekers en leerbedrijven3.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht over het afnemen van schoolexamens op een marineschip?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat een marineschip gezien kan worden als Nederlands grondgebied en dat schoolexamens conform het Examenbesluit daar afgenomen kunnen worden? Kunt u uiteenzetten op welke wijze van deze mogelijkheid gebruik gemaakt kan worden?

Neen, aan boord van een marineschip geldt de rechtsmacht van de vlaggenstaat maar daarmee is er nog geen sprake van «grondgebied» van een staat in volkenrechtelijke zin (grondgebied van een staat omvat het land, de territoriale wateren en de luchtkolom daarboven (tot een bepaalde hoogte)). Hoewel ik begrijp dat het bestuur van het Vespucci College liever wil dat Nederlandse staatsexamens ook op Curaçao kunnen worden afgenomen, is dat niet mogelijk aangezien de Nederlandse (onderwijs-)wetgeving niet van kracht is. De Raad van State heeft in haar advies geschreven dat alleen via een rijkswet het mogelijk is examinering op grond van de Nederlandse wetgeving op Curaçao, Aruba of Sint Maarten te laten plaatsvinden en dit lijkt de Raad een disproportionele weg voor de kleine doelgroep. Ik verwijs u naar mijn brief van 26 januari 2012, nr.WJZ/371499 en het daarbij gevoegde advies van de Raad van State dat op verzoek van uw Kamer is uitgebracht, kenmerk No.W05.11.0370/I van 22 december 2011.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van de kosten die gemoeid zijn met het afnemen van examens op Bonaire, zoals de procedure nu is? Hoe verhouden die kosten zich met een eventuele examenafname op een marineschip, zoals voorgesteld in het krantenbericht?

De huur van een examenlocatie voor het centraal examen in mei en de mondelinge commissie-examens in juni/juli waarbij per keer 25 docenten betrokken zijn, de voorzitter en secretaris van de staatsexamencommissie, hun reis- en verblijfkosten en, de vacatiegelden bedragen in totaal € 144 000. Dit is vergelijkbaar met de kosten die vorig jaar in het laatste overgangsjaar op Curaçao zijn gemaakt. Deze kosten zullen naar verwachting de komende jaren dalen, omdat het de intentie is meer examinatoren van de Cariben in te zetten.
Afname van examens op een marineschip is niet mogelijk. Als dat wel mogelijk zou zijn geweest zouden of alle kandidaten examens op het marineschip moeten afleggen of allemaal op Bonaire. Anders moet een extra team vanuit Nederland naar de West gestuurd moeten worden om de examens tegelijkertijd op Bonaire en op het marineschip af te kunnen nemen. Maar zoals gezegd is dat niet aan de orde.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat vooral voor het ministerie van Defensie een besparing bewerkstelligd kan worden van 200 000 euro in verband met uitgezonden personeel? Staan hier extra kosten voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap tegenover? Geldt eenzelfde besparing ook voor andere ministeries (o.a. ministerie van Veiligheid en Justitie), die ook personeelsleden uitzenden naar Curaçao?

Normaliter dragen de kandidaten die de staatsexamen willen afleggen zelf de kosten van inschrijving, reis- en verblijfskosten en eventuele andere kosten.
De kosten voor de examinatoren zelf worden gedeclareerd bij mijn ministerie.
Behoudens de kosten genoemd in antwoord 3 zijn er verder geen extra kosten voor het ministerie van OCW.
Voor de andere departementen geldt hetzelfde. Echter de bijzondere band die het ministerie van Defensie altijd al heeft gehad met het Vespucci College is aanleiding geweest een bijdrage te leveren aan de (ouders van) kandidaten die vanuit het Vespucci College zijn aangemeld. In verband met het afnemen van examens voor het voortgezet onderwijs te Bonaire maakt Defensie in 2012 extra kosten ter grootte van € 206 220. Voor het jaar 2013 zijn deze kosten begroot op € 182 700. Er is derhalve geen sprake van een besparing, maar een (tijdelijke) bijdrage in kosten van ouders respectievelijk de kandidaten.

Vraag 5

Kunt u in overleg treden met uw collega-bewindspersonen die structureel personeel uitzenden naar Curaçao, en een overzicht geven van de kosten voor de verschillende ministeries als het gaat om het afnemen van schoolexamens?

Uitzending van personeel naar de voormalige Antilliaanse eilanden en het huidige Caribisch Nederland geschiedt op basis van de rijksregelingen opgenomen in het «Handboek uitzendingen naar de West» van het ministerie van BZK.
Er is in het onderhavige geval geen sprake van schoolexamens.

Vraag 6

Dienen er voorschriften of procedures aangepast te worden indien gebruik gemaakt zou worden van marineschepen om examens af te nemen? Zo ja, welke en welke kosten gaan daarmee gepaard?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het artikel «Mbo hardleers met rekening sturen; ondanks verbod nota’s voor pasjes, ouderavond etc.»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onbestaanbaar is dat mbo-scholieren wederom door mbo-instellingen op hoge kosten worden gejaagd, ondanks het feit dat het de instellingen verboden is scholieren nota’s te sturen voor zaken die zij niet hoeven te betalen? Zo nee, waarom niet?

Het is niet acceptabel als mbo-studenten onterecht op hoge kosten worden gejaagd. Daarom heb ik in mijn brief van 11 mei 2012 met kenmerk 406 854 aan de instellingen helder gemaakt hoe de wet uitgelegd dient te worden. In de kern komt het erop neer, dat bovenop het verplichte les- en cursusgeld alleen voor extra faciliteiten een vrijwillige bijdrage gevraagd kan worden. Student en ouders kunnen deze extra faciliteiten wel of niet afnemen. Daarnaast is het denkbaar dat het bevoegd gezag aan studenten vraagt om over bepaalde onderwijsbenodigdheden te beschikken, maar daarvoor mag geen verplichte geldelijke bijdrage gevraagd worden.
De primaire verantwoordelijkheid voor het schoolkostenbeleid ligt bij het bevoegd gezag en ik verwacht van het bevoegd gezag, dat hij inzake schoolkosten en vrijwillige bijdrage conform de wet handelt.
Ik heb eerder te kennen gegeven, dat ik eraan hecht, dat scholen over het schoolkostenbeleid structureel het gesprek aangaan met studenten (en ouders). Op dit moment heeft de studentenraad alleen instemmingsrecht op de vrijwillige bijdrage. Ik ga daarom verkennen hoe ik de medezeggenschap op het punt van het schoolkostenbeleid verder kan versterken.
MBO-studenten en ouders worden door JOB middels een brochure geïnformeerd over de uitleg van de wet met betrekking tot schoolkosten in het mbo zodat zij bij het bevoegd gezag aan de bel kunnen trekken als kosten onterecht worden doorberekend.
Het toezicht op de schoolkosten en vrijwillige bijdrage wordt met ingang van het nieuwe studiejaar 2012–2013 verscherpt. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) zal daarbij naar redelijkheid en billijkheid handhaven. Wanneer de inspectie problemen tegenkomt, zal zij deze in ieder geval met het betrokken college van bestuur bespreken. De inspectie zal in dat geval corrigerende maatregelen vragen. Een sanctie kan getroffen worden indien dit noodzakelijk wordt geacht. De instellingen die in het Zwartboek van JOB zijn genoemd voldoen niet aan de wettelijke regels, aldus de inspectie. Zij worden dit najaar aan een hercontrole onderworpen en zonodig volgen sancties.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het argument van de MBO Raad, die stelt dat uw waarschuwing in mei om «de regels na te leven op straffe van boetes» te laat kwam, in deze absoluut niet opgaat omdat er voldoende tijd is om ervoor te zorgen dat de regels worden nageleefd? Deelt u de mening dat de regels, zonder enige uitzondering, met ingang van het schooljaar 2012/2013 gevolgd dienen te worden en er dus geen onnodige kosten in rekening gebracht mogen worden bij scholieren? Zo nee, waarom niet?

Ik verwacht van instellingen dat ze handelen conform de wet, die ik nogmaals heb uitgelegd in mijn handreiking van 11 mei jongstleden. Deze houdt op een aantal punten een verscherping in ten opzichte van de gangbare praktijk die mede gebaseerd werd op het Servicedocument van JOB en MBO Raad (2004). Het is daarom voorstelbaar, dat het bevoegd gezag het schoolkostenbeleid met ingang van het nieuwe studiejaar 2012–2013 nog niet volledig in lijn met de wet- en regelgeving heeft gebracht. De inspectie zal in haar toezicht de brief van 11 mei 2012 als uitgangspunt nemen. Als niet voldaan wordt aan de wet zal daarover worden gerapporteerd. De inspectie zal naar redelijkheid en billijkheid handhaven. Bij ernstige tekortkomingen, zoals het afhankelijk stellen van de inschrijving voor een beroepsopleiding van een andere geldelijke bijdrage dan de les- en cursusgeldwet, zal worden ingegrepen. In de gevallen waar een hercontrole plaatsvindt n.a.v. onderzoeken in het kader van het Zwartboek Schoolkosten zullen zonodig ook sancties getroffen worden.

Vraag 4

Wilt u in deze kwestie onmiddellijk ingrijpen en de Kamer hierover op de hoogte stellen?

Dit najaar voert de inspectie hercontroles uit bij de 12 mbo-instellingen uit het Zwartboek. Als de situatie opnieuw als onvoldoende wordt beoordeeld kunnen bekostigingssancties getroffen worden. De beoordeling van de inspectie zal, zoals gebruikelijk, openbaar gemaakt worden.
Wanneer de inspectie in het kader van de driejarige instellingsanalyse (De Staat van de instelling) oordeelt dat een instelling artikel 8.1.4 van de Wet educatie en beroepsonderwijs niet of in onvoldoende mate naleeft, dan volgt een hercontrole. Indien dan nog steeds in strijd met de wet wordt gehandeld, ligt het in de rede dat een sanctie zal worden toegepast.
De inspectie zal op de gebruikelijke wijze de afzonderlijke rapporten met beoordelingen van de onderzochte opleidingen openbaar maken alsook in het jaarlijkse Onderwijsverslag rapporteren over de uitkomsten van de instellingsanalyse. Ik stuur hierover geen aparte rapportage aan de Tweede Kamer.

Vraag 1

Was voor leerlingen met dyscalculie al twee jaar bekend dat zij geen rekenkaart mochten gebruiken bij de examens, aangezien u meldt dat de exameneisen twee jaar bekend zijn? Waarom wordt niet gekozen voor een jaar uitstel van deze maatregel, aangezien de exameneisen aangescherpt zijn en leerlingen met dyscalculie onvoldoende voorbereidingstijd hebben gehad op een examen zonder rekenkaart?1

Uitstel van de aanscherping van de exameneisen is niet aan de orde. Deze aanscherping is al sinds 2009 aan scholen bekendgemaakt. Scholen en leerlingen konden op grond daarvan hun keuzes afwegen. Daarbij wijs ik erop dat in het vmbo en havo het mogelijk is een pakket te kiezen zonder wiskunde en economie.
Twee jaar voorafgaand aan het centraal examen wordt de regeling toegestane hulpmiddelen gepubliceerd door het College voor Examens. De rekenkaart was bij het examen in 2012 geen toegestaan hulpmiddel. Leerlingen met dyscalculie weten dus ruim van te voren dat de rekenkaart niet is toegestaan. Algemeen geldt, en meer specifiek voor leerlingen met dyscalculie, dat het niet is toegestaan bij centrale examens aanvullende informatie mee te nemen naast de in de regelingen van het College voor Examens toegestane hulpmiddelen. Dit is bij scholen en leerlingen bekend. Leerlingen met dyscalculie hadden derhalve voldoende voorbereidingstijd op een examen (inclusief de met ingang van 2012 aangescherpte exameneisen) zonder rekenkaart. Omdat de exameneisen, die op grond van maatschappelijke consensus zijn vastgesteld, bekend waren is niet gekozen voor een jaar uitstel. Het ad hoc vervallen van exameneisen is ook niet toegestaan. Dit zou de civiele waarden van onze diploma’s ernstig schaden.

Vraag 2

Waarom stelt u dat u er alles aan doet om scholen te faciliteren om leerlingen met dyscalculie in staat te stellen hun diploma te halen, terwijl het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD) voor het voortgezet onderwijs pas medio 2012 beschikbaar komt? Dit protocol komt toch te laat voor de huidige groep examendeelnemers?

Onderwijs aan leerlingen met dyscalculie valt onder het reguliere schoolbeleid. Het protocol biedt scholen extra handvatten voor begeleiding. Dat is gewenst omdat vanaf 2014 de rekentoets voor alle leerlingen verplicht is. Bij de voorbereiding van het centraal examen 2012 waren de scholen ruimschoots op de hoogte van de exameneisen en de op dat moment bestaande begeleidingsmogelijkheden. Op grond daarvan konden scholen de mogelijkheden en keuzes afwegen.

Vraag 3

Verlangt u van scholen om in strijd met de WGBH/CZ2 te handelen, aangezien de Commissie Gelijke Behandeling in haar uitspraak heeft gesteld dat van een school kan worden verlangd dat zij aanpassingen verricht die mogelijk in strijd zijn met lagere regelgeving, in dit geval de exameneisen?

Nee, ik verlang niet van scholen om in strijd met de WGBH/CZ te handelen. Van scholen kan inderdaad worden verlangd dat zij aanpassingen verrichten die de toegang tot het onderwijs vergemakkelijken, maar dit betekent niet dat met het oog daarop lagere eisen worden gesteld aan wat leerlingen moeten kennen en kunnen. De rekenkaart bevat informatie of kan informatie bevatten die leerlingen op grond van de exameneisen moeten beheersen. Het toestaan van het gebruik van rekenkaarten zou leiden tot een aanpassing van de exameneisen.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel «Slechte economie kost mbo’ers stage»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het een bijzonder zorgwekkende ontwikkeling is dat het aantal mbo-studenten dat de eerste vier maanden van dit jaar met een stage of leerbaan is begonnen gedaald is met 23%, van 160 000 naar 123 000, ten opzichte van de eerste vier maanden van 2011? Zo nee, waarom niet?

Ik deel deze mening. Vandaar dat ik in het genoemde artikel een oproep doe aan het bedrijfsleven om stages te blijven aanbieden. Voor het op peil houden van het aanbod van leerbedrijven in de conjunctuurgevoelige sectoren is het van belang dat sociale partners bereid blijven om te investeren in anticyclische, sectorale opleidingsplannen om de aanwas aan jonge vakmensen zoveel mogelijk op peil te houden.

Vraag 3

Deelt u ook de mening dat mbo-studenten dubbel gepakt worden, omdat ze een stage nodig hebben bij het afronden van een opleiding en omdat ze vaak werk vinden bij het bedrijf waar stage is gelopen? Zo nee, waarom niet?

De stage is een cruciaal element van een beroepsopleiding en is daarom een verplicht onderdeel van elke mbo-opleiding. Zonder het volgen van een stage kan een mbo-student niet afstuderen. Zonder een diploma zijn de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt beduidend slechter dan met een diploma en daarom is het ook dan van groot belang dat er voldoende stages beschikbaar zijn en dat er ook naar de aanwezigheid van stages wordt gekeken voordat een opleiding wordt aangeboden. De toestand van de economie zorgt echter voor een daling van het aantal stages, ook in de beroepsopleidingen waar de verwachting is dat er bij het aantrekken van de economie wel degelijk vraag is naar goed geschoolde vakmensen. Het is daarom van belang dat sociale partners hun uiterste best doen om het aantal beschikbare stageplekken op peil te houden. Ook is het zo dat veel studenten werk vinden bij het bedrijf waar stage is gelopen.

Vraag 4

Wat is uw reactie op de gegevens van de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) die uitwijzen dat vooral de leerrichtingen bouw, schilderen, hout en meubel, mobiliteit en transport en overheidsgerelateerde sectoren te kampen hebben met het teruglopen van het aantal stageplaatsen en dat dit in toenemende mate een probleem wordt?

Het verbaast mij niet dat de terugloop van het aantal stageplekken zich vooral in de genoemde leerrichtingen manifesteert. Als gevolg van de economische krimp zijn er in bedrijven in deze sectoren doorgaans minder nieuwe medewerkers nodig en zetten zij vooral in op het in dienst houden van eigen personeel. Daarnaast hebben de overheidsgerelateerde sectoren (met name kinderopvang, kunst- en cultuursector) volgens de SBB laten weten dat de kabinetsbezuinigingen gevolgen zullen hebben voor het aantal stageplaatsen en leerbanen dat ze kunnen realiseren. Desalniettemin zullen ook deze sectoren in de toekomst voldoende vakmensen nodig hebben en daarom hun uiterste best moeten doen om stageplekken vrij te maken.

Vraag 5

Komt uw mening overeen met die van een woordvoerster van de SBB, die stelt dat er buiten de genoemde branches gewoon beter gezocht moet worden naar een stage of ziet u ook in die branches problemen?

Als bijlage bij deze brief treft u de SBB Barometer van juni 2012 aan2, met daarin een actueel overzicht van vraag naar en aanbod aan stageplaatsen en leerbanen per branche en per regio. Op basis van deze meting concludeert de SBB dat er buiten de eerder genoemde branches nog geen grote problemen zijn.

Vraag 6

Hoe denkt u het bedrijfsleven, naar aanleiding van uw oproep om te investeren in stageplaatsen en in het licht van een toenemende vergrijzing, te kunnen stimuleren om daadwerkelijk te investeren in stageplaatsen en leerbanen voor mbo-studenten?

Mijn oproep richting de sociale partners is zeker niet aan dovemansoren gericht. Ook het bedrijfsleven onderschrijft de cruciale rol van stages en het opleiden van goede vakmensen. Zo roept Niek Jan van Kesteren, directeur van VNO NCW, op om vooral lessen te trekken uit de aanpak van het actieplan jeugdwerkeloosheid en roept de SBB op om maatregelen te nemen om de huidige capaciteit optimaal te benutten, door bijvoorbeeld te zorgen voor een betere spreiding van stageperiodes en een betere match tussen stagezoekers en leerbedrijven3.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de wijziging, per 1 januari 2012, in de werkinstructie indicatiestelling voor jeugd -GGZ 2012, waarin wordt aangegeven dat alleen bij volledige vrijstelling van onderwijs, AWBZ-zorg mogelijk is?

Ja, de werkinstructie is gewijzigd.

Vraag 2

Waarom is de werkinstructie gewijzigd? Wat vindt u van deze wijziging?

De beleidsinstructie is aangepast van «gedeeltelijke leerplichtontheffing» naar «volledige leerplichtontheffing» om de ontstane verwarring bij indicatiestellers en cliënten op te lossen. Hierop is de werkinstructie jeugd-GGZ voor 2012 aangepast, zodat deze ook weer in de pas loopt met de indicatiewijzer CIZ. Dit betekent dat een kind tijdens school wel gewoon aanspraak kan maken op de functie Persoonlijke Verzorging, de functie Verpleging en de functie Begeleiding Individueel. De (volledige) leerplichtontheffing is alleen nodig voor het afgeven van een indicatie voor (max.) 9 dagdelen Begeleiding Groep ter vervanging van onderwijs.

Vraag 3

Is het waar dat kinderen die intramuraal verblijven wel gebruik kunnen maken van de combinatie onderwijs-AWBZ- zorg?

Ook als kinderen intramuraal verblijven in een GGZ-instelling is het mogelijk deze zorg te combineren met onderwijs. Het eerste jaar behandelzorg plus verblijf is voor rekening Zvw. Daarna is behandelzorg plus verblijf voor rekening van de AWBZ. Het is aan de school en de zorginstelling om daarover afspraken te maken.

Vraag 4

Heeft u inzicht in hoeveel kinderen die thuis wonen met wijziging van de werkinstructie geen gebruik meer kunnen maken van de combinatie onderwijs-AWBZ-zorg?

Nee, noch het CIZ, noch jeugdzorg registreren welke kinderen op welke wijze gebruikmaken van AWBZ- of jeugdzorg tijdens dagdelen onderwijs.

Vraag 5

Deelt u de mening dat voor een bepaalde groep kinderen met een zware handicap/chronische ziekte, die bij hun ouders wonen, juist de combinatie van een aantal uur onderwijs in de week en een aantal uren AWBZ-zorg mogelijk moet zijn?

Ja, die mening deel ik. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 al aangeef, is het nog steeds mogelijk om tijdens onderwijsuren aanspraak te maken op AWBZ-zorg. Op basis daarvan kunnen ouders, school en zorginstelling afspraken maken over de combinatie van onderwijs en zorg.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel «Leraren Frans klagen over examens»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het niet mogelijk mag zijn dat eindexamenkandidaten Frans en examenkandidaten in het algemeen gedupeerd worden, doordat zij een juist antwoord geven dat niet in het correctiemodel voorkomt? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de mening dat het niet mogelijk moet zijn dat eindexamenkandidaten gedupeerd worden door het geven van het juiste antwoord. Wanneer dit antwoord afwijkt van het correctiemodel kunnen docenten dit melden aan het College voor Examens. Deze kan dan zo nodig de correctievoorschriften aanpassen, of in het uiterste geval, een fout corrigeren middels de normering van het examen. De meldingen die het College voor Examens via LAKS ontvangt worden ook zo behandeld.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het niet mogelijk moet kunnen zijn dat docenten hun baan riskeren als zij betere antwoorden van leerlingen, dan die in het correctiemodel staan, goedkeuren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u garanderen dat deze docenten niet ontslagen worden?

Docenten dienen zich bij de beoordeling van het centraal examen te houden aan de correctieregels die opgesteld zijn door het College voor Examens. Het College voor Examens heeft in de correctie- en normeringsprocedure waarborgen opgenomen die voorkomen dat een kandidaat door een fout in het examen wordt gedupeerd. Als docenten naar eigen inzicht tegen de regels in andere antwoorden goedkeuren, worden indirect andere kandidaten gedupeerd. Via de 2e correctie wordt afwijking van de correctievoorschriften zichtbaar en moet dit weer worden gecorrigeerd.
Het bevoegd gezag van de school ziet erop toe dat docenten zich aan de regels van de school houden, inclusief de regels die de school hanteert op grond van aanwijzingen en regels van overheidsorganen. Het is ook het bevoegd gezag dat maatregelen kan nemen indien een docent zich niet aan regels houdt. Ik treed daar niet in.

Vraag 4

Bent u bekend met de reactie van het College van Examens, waarin wordt bevestigd dat er weliswaar meerdere docenten geklaagd hebben, maar dat het College de beoordeling niet wenst aan te pakken, ondanks het standpunt dat als uit een analyse blijkt dat de antwoorden op een examenvraag anders uitpakken dan verwacht hiermee rekening gehouden wordt? Wat is uw mening hierover?

Ik ben er bekend mee dat het College voor Examens de opmerkingen van docenten heeft gewogen. Bij de onderhavige vragen is vastgesteld dat van een fout in examen of correctievoorschrift geen sprake was. Desondanks gaat het College voor Examens ook achteraf na of er bij een op zichzelf correcte vraag onbedoelde effecten zijn waardoor kandidaten mogelijk op het verkeerde been worden gezet. Als uit de analyses blijkt dat bij een feitelijk correcte vraag toch bijvoorbeeld juist goede leerlingen weinig punten halen, kan achteraf worden geconcludeerd dat er niet voorziene effecten waren waarvoor leerlingen moeten worden gecompenseerd. Bij de onderhavige vragen bleek dat niet het geval.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het College van Examens als het ware zijn eigen vlees keurt en in die hoedanigheid onder meer de plicht heeft om eigen fouten te corrigeren? Zo nee waarom niet?

Ik ben het ermee eens dat het College voor Examens de plicht heeft om eigen fouten te corrigeren en ben ervan overtuigd dat het waar nodig is ook gebeurt. Zo is dit jaar een twintigtal aanvullingen op het correctievoorschrift gepubliceerd, waarvan zes naar aanleiding van door leerlingen via het LAKS geconstateerde onvolkomenheden. Om dit aantal in perspectief te plaatsen: het College voor Examens stelt elk jaar meer dan 10 000 examenvragen op. Een aanvulling vindt dus plaats in 1 op de 500 vragen.

Vraag 6

Bent u ervan op de hoogte dat er in 2009 via de Nationale Ombudsman reeds aandacht gevraagd is voor de mindere kwaliteit van de examens Frans? Hoe denkt u te gaan voorkomen dat de huidige controverse over het eindexamen Frans in de toekomst niet meer voorkomt?

Ik ben ervan op de hoogte dat in 2009, nog voor de totstandkoming van het College voor Examens, via de Nationale Ombudsman aandacht is gevraagd voor veronderstelde onvolkomenheden in het examen Frans. De Nationale Ombudsman heeft aangegeven welke rechten en procedures zijns inziens zouden moeten gelden bij klachten over de inhoud van de centrale examinering. Het in 2009 ingestelde College voor Examens heeft bij de vaststelling van zijn procedures met de uitspraken van de Nationale Ombudsman rekening gehouden.
Ik meen dat - ondanks alle zorgvuldigheid - een controverse tussen het College en een individuele docente zoals nu over de eindexamens Frans havo en vwo ook in de toekomst nooit helemaal is te voorkomen. Het blijft mogelijk dat individuele docenten zich niet kunnen vinden in de expert-oordelen ten aanzien van de inhoud van de examens. Het College voor Examens heeft via de Examenlijn een voor docenten zeer toegankelijke procedure waarbij zij hun bezwaren en zorgen kenbaar kunnen maken. Elke vraag wordt zorgvuldig behandeld en beantwoord.

Vraag 7

Zijn er bij u met betrekking tot dit examenjaar nog meer gevallen bekend die vergelijkbaar zijn met de discussie over het eindexamen Frans 2012? Zo ja, welke?

Voor zover nu bekend is dat dit jaar ook gebeurd bij het centraal examen economie vwo.

Vraag 1

Kent u de berichten «School discrimineert meisje met rekenstoornis»1 en «Beschuldiging discriminatie school onterecht»?2

Ik heb kennisgenomen van deze beide berichten.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de uitspraak van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB), die vindt dat de school «verboden onderscheid op grond van handicap of chronische ziekte» maakt, omdat de leerling met dyscalculie geen rekenkaart mag gebruiken tijdens het examen?

Ik heb het oordeel van de CGB van 7 mei 2012 bestudeerd. Anders dan de CGB ben ik van oordeel dat het niet in strijd is met de wet om de betreffende leerling geen rekenkaart te laten gebruiken tijdens het examen. Ik heb besloten de school geen ruimte te geven om van de geldende regels voor het centraal examen af te wijken. Het uitgangspunt bij mijn beleid voor dyscalculie is kort samengevat dat ik er alles aan doe om zoveel mogelijk drempels voor deze leerlingen weg te nemen, maar dat hierbij geen tweedeling in exameneisen mag ontstaan. Wanneer dit uitgangspunt naast de uitspraak van de CGB wordt gelegd zie ik met name spanning op dit tweede uitgangspunt. De formulekaart (het hulpmiddel waar het in dit geval om gaat) bevat informatie of kan informatie bevatten die de leerling op grond van de exameneisen moet beheersen. Beheersing van formules en rekenregels is naast en in samenhang met de toepassing van de formules één van de exameneisen bij verschillende vakken in het voortgezet onderwijs. De exameneisen zijn bekend. Blijkens het oordeel van de CGB waren zowel de leerlinge als de school hiervan op de hoogte.
Daarnaast heb ik nog andere argumenten om af te wijken van het advies van de CGB. Als leerlingen met dyscalculie niet aan deze exameneis hoeven te voldoen, zou dit niet alleen de genoemde tweedeling betekenen, maar zou dit tevens leiden tot rechtsongelijkheid. Om dit probleem mogelijk te ondervangen zal in afstemming met het CvE worden nagegaan of een aangepaste vorm van de formulekaart soulaas kan bieden. Gelet op het tijdstip van het advies van de CGB is het daarnaast niet verstandig om enkele dagen voor de start van de centrale examens de regels voor alle leerlingen aan te passen. De exameneisen zijn ruim twee jaar van te voren bekend gemaakt. Overname van het advies zou betekenen dat het samenhangende pakket aan exameneisen vlak voor de laatste fase wordt aangepast.
Bovenstaande samengevat zijn er voor mij gerede inhoudelijke, juridische en organisatorische redenen om af te wijken van het advies van de CGB.
Graag verwijs ik u voor verdere informatie ook naar mijn antwoorden op de vragen gesteld door het lid Van der Ham (D66) over deze zaak.

Vraag 3

Waarom is gebruik van de formulekaarten voor leerlingen met aantoonbare dyscalculie bij de eindexamens niet toegestaan? Kunt u nader ingaan op de constatering van de CGB dat er een botsing is tussen de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte en de examenregels en de constatering van de CGB dat de Wet gelijke behandeling in formele zin boven de examenregels staat?

Zie voor het antwoord op het eerste deel van deze vraag het antwoord op vraag 2.
Wat het tweede deel van de vraag betreft, het is juist dat een wet, en daarmee de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBh/cz) boven een AMvB staat.
Echter, een botsing tussen wet en AMvB is naar mijn mening niet aan de orde omdat de beheersing van formules en rekenregels de eindexameneisen zelf betreft, terwijl de WGBh/cz daar geen betrekking op heeft. Op grond van de WGBh/cz kan een school verplicht zijn doeltreffende aanpassingen te verrichten om de toegang tot het onderwijs te vergemakkelijken, maar dat betekent niet dat op grond daarvan de eisen van wat de leerling moet kennen en kunnen, zouden moeten worden aangepast.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het verbod op het gebruik van hulpmiddelen als de rekenkaart heroverweging verdient, gezien de uitspraak van de CGB over de gevolgen voor leerlingen met dyscalculie en gezien de verzwaring van de exameneisen? Bent u bereid om in lijn met de uitspraak van de CGB de examenregelgeving aan te passen? Zo nee, waarom niet?

Zie ook mijn antwoord op vraag 2, waarin ik inga op de huidige situatie. Ten aanzien van de aanscherping van de exameneisen acht ik het met u van groot belang dat er voor leerlingen met dyscalculie geen onnodige drempels worden opgeworpen door de verzwaring van de exameneisen. Echter, zoals ik heb aangegeven in het VSO van 7 september 2011, in mijn brief van 12 december 2011 en in mijn beantwoording van 23 april 2012 op de vragen gesteld in het verslag van het schriftelijk overleg over de brief van 12 december 2011, staat de waarde van het diploma voor mij buiten discussie. Ik wil niet tornen aan de civiele waarden van onze diploma’s en aan de eisen die daaraan gesteld worden, ook niet voor leerlingen met dyscalculie. Ik doe er alles aan om leerlingen met dyscalculie in staat te stellen het diploma te halen en scholen daartoe te faciliteren. In verband met de invoering van de verplichte rekentoets heb ik verschillende trajecten in gang gezet. Er wordt een protocol Ernstige RekenWiskunde problemen en Dyscalculie (ERWD) voor het voortgezet onderwijs ontwikkeld. Dit protocol komt medio 2012 beschikbaar. Daarnaast wordt in opdracht van het College voor Examens op dit moment onderzoek gedaan door de Hogeschool Utrecht. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe leerlingen met een reken/wiskunde stoornis recht kan worden gedaan bij de nog in te voeren rekentoets.

Vraag 5

Bent u bereid om scholen zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over gebruik van de formulekaarten, maar ook over andere ondersteuning voor leerlingen met dyslexie en dyscalculie, zodat voor de huidige examens duidelijkheid komt?

Die duidelijkheid wordt geboden. Zie mijn antwoord op bovenstaande vraag.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Twee miljoen voor ondernemende scholieren»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat voor soort projecten hiermee worden gesubsideerd?

Eén van de actielijnen van het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemerschap (2008–2011) van het ministerie van OCW en het ministerie van EL&I is de regeling Onderwijs Netwerk Ondernemen (ONO). In 2009 is de eerste ronde van deze regeling van start gegaan met als doel de samenwerking van onderwijsinstellingen en ondernemingen op het gebied van ondernemerschap in het onderwijs te versterken. In oktober 2011 is de subsidieregeling ONO 2012 Uitrol Best Practices, de derde en tevens laatste ronde van de ONO-regeling, opengesteld. Met deze ronde is nog nadrukkelijker ingezet op verankering van ondernemerschapsonderwijs. De belangrijkste voorwaarden om in aanmerking te kunnen komen voor subsidie waren (1) bewezen succes van het project en (2) uitrol van het project naar andere onderwijsinstellingen zodat verankering zal plaatsvinden.
Het gaat hier dus om succesvolle projecten, zgn. best practices, op het gebied van ondernemerschapsonderwijs in het funderend onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs die worden uitgerold en doorontwikkeld naar andere scholen c.q. onderwijsinstellingen.
Voor alle gehonoreerde projecten geldt dat het succes bewezen is en dat ze bijdragen aan de bredere verankering van ondernemerschapsonderwijs. Overigens is cofinanciering een belangrijke vereiste. De hoogte van de cofinanciering is gelijk aan die van de te ontvangen subsidie.

Vraag 3

Waarom hebt u ervoor gekozen om op deze wijze uitvoering te geven aan de desbetreffende passage in het regeerakkoord over meer ondernemerschap? Had het niet ingepast kunnen worden in de bestaande lesonderdelen en met name door rolmodellen in de klas te halen op het gebied van ondernemerschap? Veel ouders zijn immers zelf ondernemer en zijn meestal gaarne bereid om niet een verhaal in de klas te houden?

Om een aantal redenen heb ik gekozen voor deze wijze van uitvoering. Ten eerste, zoals ik in de beantwoording van vraag 2 al heb aangegeven, maakt deze subsidieregeling deel uit van het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen. Het betreft hier een vervolg op de tweede ONO-regeling van 2010. Ten tweede wil ik met deze regeling ondernemerschap en ondernemendheid in het onderwijs verankeren. De afgelopen jaren is onder andere met het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen geïnvesteerd in ondernemerschap in het onderwijs. Het is nu tijd om deze investeringen te verduurzamen. Daar zet het kabinet sterk op in door ondernemerschapsonderwijs in alle onderwijssectoren te verankeren. In het funderend onderwijs door deze regeling, in het middelbaar beroepsonderwijs door de Certificeerbare Eenheid (CE) Ondernemerschap op te nemen in de kwalificatiestructuur en in het hoger onderwijs onder meer door het ontwikkelen van de pilot bijzondere kenmerk «Ondernemendheid» en door het opnemen van onderwijs-ondernemerschap/ondernemendheid in de prestatieafspraken die de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap met de hogeronderwijsinstellingen zal afsluiten.
Voor de gehonoreerde projecten geldt dat in de meeste gevallen een relatie wordt gelegd met andere lesonderdelen. Zo wordt in het primair onderwijs ondernemerschapsonderwijs gekoppeld aan techniekonderwijs en rekenen, in het voortgezet onderwijs met excellente scholen en in het middelbaar beroepsonderwijs onder meer met het personeelsbeleid van instellingen. Voor de verankering is juist van belang dat dit onderwerp niet afzonderlijk wordt behandeld, maar dat juist relaties worden gelegd met andere belangrijke thema’s c.q. onderwerpen.
Uiteraard is de betrokkenheid van ouders bij ondernemerschapsonderwijs van belang. De ouders worden dan ook hierbij betrokken. Dat is echter niet voldoende om daadwerkelijk resultaten te kunnen boeken op het gebied van ondernemerschapsonderwijs. Daarvoor zijn ook andere actoren noodzakelijk, zoals regionale ondernemers(netwerken), maatschappelijke instellingen en regionale overheden.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het effect van dergelijke subsidies moeilijk te meten is, mede vanwege het kortlopende karakter van subsidies?

Nee, ik deel deze mening niet. Zoals eerder aangegeven, gaat het hier om succesvolle projecten binnen de eigen school c.q. instelling die nu worden uitgerold naar andere scholen en instellingen. Het succes van de projecten is dus al bewezen. Voor deze projecten geldt dat uit onderzoek is gebleken dat studenten en docenten enthousiast zijn geworden over ondernemerschap en dat de samenwerking met het bedrijfsleven is verbeterd.
De projecten worden gemonitord. De voortgang en de resultaten van de projecten worden door AgentschapNL, de uitvoerder van het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen, bewaakt. AgentschapNL voert onder andere gesprekken met onderwijsinstellingen over de voortgang van de diverse projecten.

Vraag 5

Deelt u de mening dat er al heel veel projecten op het onderwijs afkomen en het wiel voor de zoveelste keer opnieuw wordt uitgevonden, nu door docenten, terwijl er goede bestaande voorbeelden zijn als BizWorld? Zo nee, waarom niet?

Ik ben met u eens dat er verschillende goede voorbeelden van ondernemerschapsonderwijs zijn, maar deel de mening niet dat het wiel constant opnieuw uitgevonden moet worden. Zoals ik al eerder heb aangegeven, gaat het in de ONO 2012 juist om bewezen succesvolle projecten die worden uitgerold en doorontwikkeld. Ook geldt voor het Actieprogramma Onderwijs en Ondernemen in den brede en voor deze regeling in het bijzonder, dat sterk wordt ingezet op samenwerking en onderlinge kennisuitwisseling tussen onderwijsinstellingen opdat men van elkaar kan leren.
Er vinden verschillende activiteiten plaats die als doel hebben kennis uit te wisselen en van elkaar te leren.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brief van de Inspectie van het Onderwijs d.d. 24 oktober 2011 aan Vereniging Christelijk Basisonderwijs (VCO) Heerenveen en de reactie van VCO Heerenveen hierop d.d. 26 oktober?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u motiveren waarom de door de school ingestelde margedagen strijdig zijn met de Leerplichtwet terwijl de urennorm niet in gevaar komt omdat de school 2 extra dagen les geeft? Zijn de in uw brief aan de school d.d. 29 november 2011 aangekondigde sanctiemaatregelen inmiddels genomen en zo ja, waaruit bestaan deze?

De Leerplichtwet 1969 stelt dat een leerling verplicht is het volledige programma te volgen van de school waar hij of zij is ingeschreven (Art. 4c). De leerling kan hiervan worden vrijgesteld op specifieke gronden, bijvoorbeeld ziekte (Art. 11). Het opnemen van margedagen houdt in dat een leerling niet het volledige programma van de school volgt, zonder dat daarvoor wettelijke gronden zijn.
Het schoolbestuur in Heerenveen heeft na overleg met de Inspectie van het Onderwijs besloten de margedagen af te schaffen. Sanctiemaatregelen zijn hierdoor niet nodig.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom deze margedagen niet vallen binnen de aangekondigde Experimenteerwet en niet passen bij het voorstel dat bij de behandeling van de begroting voor 2012 in de Kamer is gedaan voor regelvrije scholen, het experiment dat scholen 52 weken per jaar open zijn en ouders ook flexibel vakantie kunnen opnemen? Waarom wordt verschillend geoordeeld over het experiment met 52 weken per jaar en de margedagen?

De nu voorgestelde experimenteerbepalingen worden onderdeel van de sectorwetten, maar zijn dat nog niet. In het experiment flexibiliseren onderwijstijd doet een beperkt aantal basisscholen mee. De regels waarvan deelnemende scholen mogen afwijken, zijn restrictief: de verplichte centrale zomervakantie en het maximum van zeven vierdaagse schoolweken. Het is de bedoeling dat scholen met het experiment hun kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid verbeteren. Bij het experiment gaat het om een uitzondering waarbij de effecten nauwgezet worden bekeken. Bij de margedagen gaat het om een initiatief van een schoolbestuur. Dat past niet binnen de huidige wet- en regelgeving.

Vraag 4

Deelt u de mening dat wetten een middel zijn en geen doel op zich? Deelt u tevens de mening dat gezien het streven naar verlichting van de ervaren regeldruk van scholen en het belang van vertrouwen in de school nog eens uitdrukkelijk gekeken moet worden naar situaties als die op de VCO Heerenveen? Deelt u de mening dat de school in kwestie zich een vrijheid toeëigent die strikt genomen niet mogelijk is volgens de wet, maar die ook niet strijdig is met het belang van kinderen en ouders omdat de wettelijke urennorm wordt nageleefd? Deelt u de mening dat, vooruitlopend op de invoering van de Experimenteerwet en de wens van de Kamer scholen met dit soort zaken meer vrijheid te gunnen, scholen die op deze wijze experimenteren coulanter behandeld kunnen worden en niet gelijk hoeven te worden geconfronteerd met een sanctiemaatregel? Zo nee, waarom niet?

Op het moment dat een wet is aangenomen, ben ik gehouden aan de naleving ervan. Ik erken dat er in situaties als die bij de VCO Heerenveen een vraag is naar meer flexibiliteit in de invulling van de onderwijstijd. Met het experiment flexibiliseren onderwijstijd onderzoek ik wat de effecten hiervan zijn. Vooruitlopend op de Wet innovatieve experimenteerruimte onderwijs ben ik niet van plan uitzonderingen op wet- en regelgeving te maken vanwege de hierboven genoemde reden. Na invoering van deze wet zal per AMvB nader worden bepaald hoe scholen de experimenteerruimte mogen inrichten.
Zie ook mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel «Tekort aan stageplekken dreigt in het mbo»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het tekort aan stageplaatsen in de sector zorg en welzijn opvallend is, mede omdat men daar in de zeer nabije toekomst duizenden extra mensen nodig heeft?

De SBB Barometer van maart 2012 laat zien dat er in het algemeen meer dan voldoende leerbanen en stageplaatsen zijn in de zorg- en welzijnssector.
Wel doen zich in sommige regio’s knelpunten voor rondom het aanbod van stageplaatsen en leerbanen voor opleidingen in de welzijnssector, met name op het terrein van de jeugdzorg en de kinderopvang.
Daarnaast signaleert het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Calibris in zijn BPV-barometer Zorg van najaar 2011 dat het aanbod van stageplaatsen en leerbanen voor de opleiding helpende zorg en welzijn (niveau 2) steeds meer onder druk komt te staan. Dit zou zich onder andere laten verklaren door een lichte stijging van het aantal ingeschreven studenten voor deze opleiding.
Aangezien het voor zorginstellingen steeds moeilijker wordt voldoende personeel op mbo-niveaus 3 en 4 te werven, biedt deze stijging zorginstellingen de mogelijkheid om toch aan de benodigde extra instroom aan personeel te komen.

Vraag 3

Hoe staat het dalende stageaanbod in relatie tot het dalende aantal leerlingen bij o.a. opleidingen tot verpleegkundige en verzorgende? Op welke wijze denkt u de situatie te kunnen keren?

Graag benadruk ik dat de leerlingtelling van DUO juist laat zien dat het aantal ingeschreven studenten voor de opleidingen in de zorg- en welzijnssector de afgelopen vier jaren licht is gestegen. Daarnaast laat de BPV-barometer van Calibris specifiek per opleidingsrichting de ontwikkeling zien in het aantal ingeschreven studenten voor het schooljaar 2010–2011 (in vergelijking tot het schooljaar daarvoor): het aantal verpleegkundigen stijgt met 3%, het aantal helpenden met 1% en het aantal medewerkers maatschappelijke zorg met 4%. Alleen bij de opleiding voor verzorgende zou sprake zijn van een daling in het aantal ingeschreven studenten (-2%). Hoewel het aantal instromers voor deze opleiding voor schooljaar 2010–2011 weliswaar met 1% is gestegen, zijn er onvoldoende ingeschreven studenten in verhouding tot de vraag naar personeel op dit niveau. Betrokken partijen, zoals zorginstellingen en onderwijsinstellingen zijn zich hiervan bewust en stimuleren waar mogelijk extra instroom.
Ook het aanbod van stageplaatsen en leerbanen in de zorg- en welzijnssector is de afgelopen vier jaren sterk gestegen. Uit een in 2011 verrichte evaluatie van Anderson Ellfers Felix2 blijkt dat de doelstelling van 20% meer aangeboden leerbanen voor bbl-studenten en 10% meer voor bol-studenten in 2012 t.o.v. 2007, reeds in 2010 is behaald. Deze positieve ontwikkeling heeft zich, blijkens de BPV-barometer van Calibris, doorgezet in de periode 2010–2011 (o.a. een stijging van 4% voor de opleiding verpleegkundige en voor die voor medewerker maatschappelijke zorg niveaus 3 en 4).
Bovendien blijkt uit de aanvragen voor de Subsidieregeling stageplaatsen zorg (hierna: Stagefonds) dat het aantal gerealiseerde stages voor de bol-opleiding helpende zorg en welzijn de afgelopen jaren sterk is toegenomen, van 1 713 gerealiseerde voltijdsplaatsen in 2008 naar 2 346 in 2011 (een stijging van 37%). Uitgaande van 3 stagiaires per voltijdsplaats worden hierdoor inmiddels bijna 2 000 studenten van niveau 2 extra in de zorg opgeleid. Het kabinet zet het Stagefonds dan ook voort met een jaarlijks budget van € 99 miljoen.
Verder zal het efficiënter inzetten van leerling-werknemers op niveau 2 door zorginstellingen ook eraan bijdragen dat zorginstellingen in de toekomst kunnen blijven voorzien in de benodigde aanwas aan personeel in de zorgsector.

Vraag 4

Hoe verklaart u het geringe aantal stageplaatsen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat de kenniscentra Savantis en Calibris aangeven dat er voldoende leerbedrijven zijn, maar dat zij óf niet allemaal als zodanig actief zijn óf te weinig armslag hebben om studenten te begeleiden? Hoe denkt u bedrijven en instellingen te stimuleren om meer stageplekken te bieden?

Het kabinet heeft al een aantal financiële voorzieningen in het leven geroepen ter bevordering van het aanbod van stageplaatsen en leerbanen, inclusief bijbehorende begeleiding.
Om de belemmerende werking van arbeidskosten bij het aanbieden van stageplaatsen en leerbanen tegen te gaan, kunnen leerbedrijven aanspraak maken op een fiscale tegemoetkoming (de zgn. afdrachtvermindering onderwijs). Deze is bedoeld als fiscale tegemoetkoming voor de werkgever in de verletkosten van leerling-werknemers én als tegemoetkoming in de verletkosten van de praktijkopleider. Daarnaast is er specifiek voor de zorgsector het Stagefonds, dat zorginstellingen de financiële armslag geeft studenten tijdens hun stage goed te begeleiden.
Uit de evaluatie van Anderson Ellfers Felix (2011) blijkt dat mede door de financiële bijdrage uit het Stagefonds de kwaliteit van stageplaatsen en de begeleiding van stagiaires de afgelopen jaren aanzienlijk is verbeterd. Zoals ik in mijn antwoord op de vragen 3 en 4 al heb aangegeven, wordt het Stagefonds structureel voortgezet.
Desondanks blijft het in deze tijd van economische recessie van belang dat de betrokken brancheorganisaties, kenniscentra en mbo-instellingen de leerbedrijven blijven stimuleren om doorlopend voldoende stageplaatsen en leerbanen voor mbo-studenten beschikbaar te blijven stellen. Van de SBB heb ik vernomen dat de kenniscentra de afgelopen twee jaren juist zeer actief zijn met het bevorderen dat leerbedrijven actief stageplaatsen en leerbanen blijven aanbieden, onder meer door het voorzien in passende ondersteuning van de leerbedrijven bij hun opleidingstaak. De kenniscentra Calabris en Savantis zijn het dan ook oneens met de berichtgeving in het Financieel Dagblad.

Vraag 6

Ziet u net als in 2009 mogelijkheden om tot een Actieplan Jeugdwerkloosheid te komen waarbij werkgevers en werknemers geld beschikbaar stelden uit de opleidingsfondsen van de verschillende sectoren om het aantal stageplaatsen op peil te houden? Zo ja, welke? Zo nee, waarom ziet u geen mogelijkheden?

Het voormalige Actieplan Jeugdwerkloosheid heeft de regionale infrastructuur rondom de keten zorg-onderwijs-arbeidsmarkt versterkt waardoor het regionaal organiserend vermogen is versterkt. Bovendien zijn er tal van instrumenten opgeleverd waarmee door de kenniscentra in samenwerking met regionale partijen dreigende tekorten aan leerbanen en stageplaatsen effectief kunnen worden bestreden. Zo zijn er de Basiscijfers Jeugd die elk tertaal per arbeidsmarktregio blijven verschijnen en op basis waarvan de regionale partijen tijdig kunnen anticiperen op knelpunten rondom stages.
Op dit moment volstaat volgens de SBB het bestaande instrumentarium van de kenniscentra om het landelijke aanbod van stageplaatsen en leerbanen op peil te houden. Substantiële knelpunten worden veelal opgelost door een werving van extra stageplaatsen en leerbanen in de desbetreffende regio of het beter benutten van het beschikbare potentieel aan stageplaatsen en leerbanen (zoals een slimmere inroostering van de stageperiode door de mbo-instelling).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Groot tekort Amarantis»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat de omvang was van het tekort bij Amarantis in 2009 toen het onder verscherpt toezicht van de Inspectie van het onderwijs werd geplaatst?

Amarantis Onderwijsgroep heeft over 2009 een positief resultaat van € 666 000,– behaald. Er was in 2009 dus geen sprake van een tekort.
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 5 oktober 2009 Amarantis onder geïntensiveerd financieel toezicht geplaatst omdat de solvabiliteit (het vermogen om op langere termijn aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen) al enkele jaren daalde en zich eind 2008 nog maar net boven de signaleringswaarde bevond. Hetzelfde gold voor de liquiditeit (het vermogen om op korte termijn aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen) die zich eind 2007 al eens onder de signaleringswaarde bevond. De financiële positie van Amarantis was daardoor kwetsbaar. De Inspectie heeft de financiële ontwikkelingen van Amarantis gevolgd door het opvragen van tussentijdse financiële informatie en het beoordelen van de jaarrekening 2009. Uit die jaarrekening bleek dat de liquiditeit iets verbeterd was, maar dat de solvabiliteit tot vlak onder de signaleringswaarde was gedaald. Op 6 augustus 2010 is het geïntensiveerd financieel toezicht daarom verlengd.

Vraag 3

Is het tekort van Amarantis groter geworden in de periode dat de instelling onder verscherpt toezicht stond? Zo ja, wat is de oorzaak hiervan?

Het resultaat is over 2010 toegenomen tot € 1 700 000. Dit resultaat is het gevolg van het financieel beleid van de Amarantis Scholengroep.
Uit de tussentijdse cijfers over 2010 en ook uit de jaarrekening 2010 bleek dat de financiële positie van Amarantis nog kwetsbaar was. Amarantis had wel beter zicht op de problemen en had het voornemen om vanaf medio 2011 een financiële sanering uit te voeren. Daarvoor was ook een interim-voorzitter voor het College van Bestuur aangetrokken. In december 2011 ontving de Inspectie echter tussentijdse informatie waaruit een sterk verslechterde financiële situatie bleek, onder meer door problemen met kredietverstrekkers. Om die reden heeft de Inspectie op 9 januari 2012 het financieel toezicht verzwaard tot intensief toezicht.

Vraag 4

Indien het tekort is toegenomen tijdens de periode van verscherpt toezicht, kunt u dan aangeven wat de afspraken waren tussen de Inspectie en Amarantis om het tekort terug te dringen? Kunt u tevens aangeven waarom het niet gelukt is het tekort terug te dringen?

Zoals gemeld in het antwoord op vraag 2 en vraag 3 is over 2009 en 2010 een positief resultaat behaald. Er was toen geen sprake van tekorten. De financiële situatie is echter in de jaren 2009 en 2010 niet voldoende verbeterd en in 2011 zelfs sterk verslechterd. De Inspectie heeft bij het College van Bestuur van Amarantis aangedrongen op adequate maatregelen. Eind 2011 bleek echter dat het CvB daaraan volstrekt onvoldoende uitvoering aan heeft gegeven en daarom is in januari 2012 het financieel toezicht verzwaard.

Vraag 5

Kunt u tenslotte uiteenzetten welke instrumenten de Inspectie heeft om in te grijpen in dergelijke situaties?

In situaties waarin de continuïteit van een onderwijsinstelling als gevolg van een zwakke financiële positie of slechte vooruitzichten in gevaar is of dreigt te komen intensiveert de Inspectie het toezicht door frequenter informatie op te vragen, zich een beeld te vormen van de situatie en dit beeld te bespreken met het bestuur van de instelling. Tegelijkertijd informeert de Inspectie de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de risico’s ten aanzien van de continuïteit van de instelling. Ingeval de Inspectie constateert dat sprake is geweest van «wanbeheer van een of meer bestuurders of toezichthouders» kan de minister wat het voortgezet onderwijs betreft op grond van artikel 103g van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) aan Amarantis een aanwijzing geven. Een dergelijke aanwijzing omvat een of meer maatregelen. In genoemd artikel is beschreven wat moet worden verstaan onder wanbeheer.
Verder heeft de Inspectie de – gemandateerde – bevoegdheid de bekostiging van Amarantis geheel of gedeeltelijk in te houden of op te schorten indien Amarantis in strijd handelt met het bepaalde bij of krachtens de WVO (artikel 104 WVO). Indien sprake is van een situatie waarin de kwaliteit van het onderwijs of de kwaliteit van het bestuur ernstig of langdurig tekortschiet, kan de minister op verzoek van Amarantis of uit eigen beweging in overeenstemming met Amarantis maatregelen treffen (artikel 104a WVO).
Wat de BVE-sector betreft: de minister kan aan Amarantis rechten ten aanzien van bestaand onderwijsaanbod tijdelijk ontnemen. Dat is geregeld in artikel 6.1.4 van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). Zou sprake zijn van een situatie waarin de kwaliteit van het onderwijs tekortschiet, dan kan de minister op verzoek van Amarantis of uit eigen beweging in overeenstemming met Amarantis maatregelen treffen (artikel 6.1.5a WEB). Verder heeft de minister de mogelijkheid om de rijksbijdrage van Amarantis geheel of gedeeltelijk in te houden of op te schorten indien Amarantis in strijd handelt met het bepaalde bij of krachtens de WEB (artikel 11.1 WEB).
Voorts is het de bedoeling dat ook in de BVE-sector vanaf 1 januari 2013 de mogelijkheid bestaat tot het geven van een aanwijzing wegens wanbeheer. Een wetsvoorstel daartoe is in voorbereiding.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de aanvraag die de Stichting Voortgezet Onderwijs Kerkrade bij u heeft ingediend om toestemming te krijgen om in Kerkrade College Nova Rolduc te stichten?1

Ja, de aanvraag is afgewezen. Het besluit is gepubliceerd in de Staatscourant van 16 januari 2012, nr. 878.

Vraag 2

Hoe kijkt u aan tegen het verschil in feitelijke belangstelling (in dit geval meer dan 250 leerlingen, zonder dat er veel aandacht voor het oprichten van de school is geweest) en de aantallen op basis van de formele meetmethode (amper enkele tientallen leerlingen)?

Getoonde «belangstelling» is geen wetenschappelijk beproefde methode om het leerlingenpotentieel voor een nieuwe school vast te stellen. Aanmeldingen of steunbetuigingen zijn niet wettelijk bindend, geven geen garantie voor de toekomst en houden geen rekening met de doelmatigheid.
De in wet- en regelgeving vastgelegde methode om leerlingenpotentieel te berekenen houdt rekening met bestaande scholen in de nabije omgeving (doelmatigheid), gaat uit van de werkelijke aantallen kinderen (basisgeneraties) en vereist een toekomstprognose op de middellange en lange termijn (respectievelijk 6 en 10 jaar). Deze methode is maximaal objectief en zuiver.

Vraag 3

Mocht het stichten van een nieuwe school op basis van de voorliggende meetmethode niet mogelijk zijn, bestaat dan een mogelijkheid om een school van kleur te doen verschieten en van de Stichting Voortgezet Onderwijs Parkland Limburg over te laten gaan naar Stichting Voortgezet Onderwijs Kerkrade?

De mogelijkheid bestaat wettelijk, maar het initiatief hiervoor kan alleen worden genomen door het schoolbestuur van de vestiging in Kerkrade: SVO|PL. De tweede wettelijke voorwaarde is dat de school (het brinnummer) waartoe de nevenvestiging behoort een aantal leerlingen heeft dat minstens tweemaal de stichtingsnorm bedraagt en dit ook in de toekomst (6 en 10 jr) zal behouden. De nevenvestiging moet immers eerst worden verzelfstandigd waardoor er een nieuwe school (brinnummer) ontstaat (splitsing). Vervolgens zou de zelfstandige school kunnen worden overgedragen aan een nieuw bestuur (bestuursoverdracht).

Vraag 1

Kent u de uitgave «Elke Dag een Werelddocent», van Edukans en Loyalis?

Ja.

Vraag 2

Onderschrijft u de daarin gestelde meerwaarde voor docenten in het primair en voortgezet onderwijs, om buiten Europa ervaring op te kunnen doen in onderwijssituaties? Zo neen, waarom niet?

Ja. Wij verwelkomen het private initiatief van Edukans en Loyalis.

Vraag 3

Bent u bereid het opdoen van dergelijke ervaringen te bevorderen en op welke wijze wilt u dat doen?

Het uitwisselen van kennis en ervaring op het gebied van onderwijs, ook met landen buiten Europa, is onderdeel van het internationaliseringsbeleid van het kabinet.

Vraag 4

Welke initiatieven zijn er op dit moment om leraren in het primair en voortgezet onderwijs in het buitenland (binnen en buiten Europa) ervaring op te laten doen? Welk gebruik wordt er van de huidige mogelijkheden gemaakt? Kunt u zo spoedig mogelijk inzichtelijk maken wat het effect is van de reeds lopende programma’s?

Initiatieven
Het Programma Een Leven Lang Leren (LLP) is het onderwijsprogramma van de EU. Binnen dit programma zijn er subsidieprogramma’s voor alle sectoren in het onderwijs, waaronder «Comenius» voor schoolonderwijs. Binnen het LLP kunnen leraren een nascholing volgen in een van de 27 EU-landen plus Noorwegen, IJsland, Liechtenstein, Zwitserland, Kroatië en Turkije.
Sinds 2008 bevordert OCW docentenmobiliteit door middel van het programma BIOS (bevorderen van internationale oriëntatie en samenwerking in het primair en voortgezet onderwijs). Alle bestemmingen in de wereld zijn mogelijk.
In het kader van de millennium akkoorden is Buitenlandse Zaken nauw betrokken bij het Learn4Work-programma dat zich richt op het verbeteren van het beroepsonderwijs in Afrika; Edukans coördineert dit programma. Het Learn4Work-programma voorziet o.a. in de ontwikkeling van lesprogramma’s en het opzetten van bijscholingen voor leerkrachten. Bij de projecten zijn zowel Nederlandse studenten als leerkrachten betrokken. Het Learn4Work-programma wordt gecontinueerd en gaat een nieuwe fase van 4 jaar in.
Gebruik
Het LLP geeft via «Comenius» jaarlijks zo’n 500 leraren de mogelijkheid om nascholing in een andere land te volgen.
Binnen het BIOS programma van OCW gaan jaarlijks tussen 800–1000 docenten en schoolleiders naar het buitenland.
Effect
In 2010 heeft de EC onderzoek laten doen naar het effect van het Comenius programma, met zeer goede uitkomsten. Het BIOS programma zal in 2012 worden geëvalueerd.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Onderwijsassistent kan niet begrijpend lezen»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de resultaten van het Amsterdamse onderzoek, dat nog niet de helft van de onderwijsassistenten op Amsterdamse basisscholen een voldoende haalt voor een toets begrijpend lezen?

Dat vind ik zorgwekkend. Ik vind het dan ook een goede zaak dat de Amsterdamse schoolbesturen bijscholing organiseren ter verbetering van de taalvaardigheid van hun onderwijsassistenten.

Vraag 3

In hoeverre acht u de resultaten van het Amsterdamse onderzoek representatief voor het kennisniveau van onderwijsassistenten in de rest van het land?

Omdat het onderzoek alleen in Amsterdam is uitgevoerd, kan ik over de representativiteit geen uitspraken doen.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat in het onderzoek door de koepelorganisatie voor Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs gebruik is gemaakt van een toets, die aansluit bij de nieuwe exameneisen die vanaf schooljaar 2013–2014 aan mbo'ers worden gesteld? Klopt het dat in de afgelopen jaren in het mbo extra is geïnvesteerd in taal en rekenen? In hoeverre acht u deze extra inzet geslaagd gezien de resultaten van het Amsterdamse onderzoek?

De koepelorganisatie geeft inderdaad aan dat de toets die zij aan de onderwijsassistenten van de basisscholen hebben voorgelegd is afgestemd op de nieuwe exameneisen voor Nederlandse taal in het mbo.
In het mbo wordt inderdaad vanaf 2010 volop geïnvesteerd in taal- en rekenonderwijs. Alle studenten die vanaf 2010–2011 met de mbo-opleiding Onderwijsassistent zijn begonnen, krijgen voortaan taal- en rekenonderwijs dat afgestemd is op de nieuwe referentieniveaus. Vanaf 2013–2014 zullen deze referentieniveaus centraal worden geëxamineerd.
De onderwijsassistenten die in Amsterdam zijn getoetst, hebben nog niet kunnen profiteren van mijn gevoerde beleid. De Amsterdamse onderzoeksresultaten bevestigen wel de noodzaak van het door mij ingezette beleid voor taal en rekenen in het mbo.

Vraag 5

Overweegt u op grond van deze onderzoeksresultaten het beleid ten aanzien van het taalonderwijs op het mbo nader aan te scherpen? Zo ja, op welke wijze dan? Zo nee, waarom niet?

Het tijdpad voor invoering van de referentieniveaus, zoals ik in mijn antwoord op vraag 4 heb geschetst, getuigt reeds van de hoge prioriteit die ik geef aan een goede beheersing van taal en rekenen.

Vraag 6

Ziet u binnen de bestaande kaders mogelijkheden om te zorgen dat onderwijsassistenten die de komende jaren afstuderen een voldoende taal- en rekenniveau hebben? Hoe denkt u dit te gaan bereiken?

Ja, mijn beleid gericht op de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen in het mbo betekent dat onderwijsassistenten die in 2014 hun mbo-diploma behalen, aan de hand van resultaten van centrale examens Nederlandse taal en rekenen, kunnen aantonen over voldoende taal- en rekenvaardigheden te beschikken. Ook de in 2012 of 2013 afgestudeerde onderwijsassistenten hebben taal- en rekenonderwijs achter de rug. Zo hebben deze studenten verplichte schoolexamens Nederlands afgelegd, en hebben zij taal- en rekenonderwijs gehad in het kader van hun beroep en ter voorbereiding op een eventuele doorstroom naar de Pabo.

Vraag 7

Op welke wijze denkt u onderwijsassistenten, die in het verleden zijn afgestudeerd, op een voldoende niveau van taal en rekenen te brengen?

Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun personeel. Indien wordt geconstateerd dat de onderwijsassistenten werkzaam op een basisschool onvoldoende bekwaam zijn op het terrein van taal en/of rekenen, is het de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur om te zorgen voor bijscholing.

Vraag 8

Als in hetzelfde bericht wordt aangeduid dat Amsterdam werkt aan een ambitieus plan om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen, onder andere door het verbeteren van het resultaat van de Cito-toets, welke lessen kunnen uit deze aanpak dan worden getrokken voor alle basisscholen en zo mogelijk ook voor het mbo?

De plannen van Amsterdam om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en het resultaat van de Cito-toets te verbeteren sluiten heel goed aan op mijn actieplan Basis voor presteren. Met dit actieplan wil ik stimuleren dat alle basisscholen hogere ambities stellen op het terrein van de leerprestaties en meer opbrengstgericht werken. Ook sluiten de plannen van Amsterdam goed aan bij mijn beleid voor taal en rekenen voor het mbo.

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat per 1 juli 2010 de btw-vrijstelling voor het beroepsonderwijs – middels een wijziging van artikel 8 van het Uitvoeringsbesluit omzetbelasting 1968 – is gewijzigd?

Ja.

Vraag 2

Heeft u vernomen dat deze wijziging er toe heeft geleid dat er onduidelijkheid is ontstaan over de omzetbelastingverplichtingen van gastdocenten die worden ingehuurd door een erkende – van BTW vrijgestelde – onderwijsinstelling? Bent u bereid duidelijkheid te verschaffen over de vraag wanneer en onder welke voorwaarden dergelijke gastdocenten belastingplichtig zijn voor de BTW?

Omdat de wijziging in de BTW-regelgeving per 1 juli 2010 uitsluitend betrekking heeft op het niet wettelijk erkende beroepsonderwijs is mij niet bekend dat die wijziging aanleiding is geweest voor onduidelijkheid over de omzetbelastingverplichtingen van zelfstandig werkende docenten/gastdocenten in het wettelijk erkende beroepsonderwijs.
Zelfstandig werkende docenten/gastdocenten kunnen met vrijstelling van BTW onderwijs verzorgen aan onderwijsinstellingen die wettelijk erkend onderwijs verzorgen, mits dat onderwijs is ontleend aan het onderwijs dat de onderwijsinstelling zelf verstrekt (de docent neemt als het ware een stukje onderwijs van de onderwijsinstelling over).1
Als geen sprake is van een dergelijke onderwijsinstelling dan kan de zelfstandig werkende docent/gastdocent zich aanmelden bij het RKBO (Register Kort Beroeps Onderwijs). Als is voldaan aan een bepaalde kwaliteitscode dan wordt de zelfstandig werkende docent/gastdocent ingeschreven in het register en geldt een vrijstelling van BTW voor al het door de docent verzorgde beroepsonderwijs. Voor de zelfstandig werkende docent/gastdocent geldt een lichtere audit dan voor de onderwijsinstelling die rechtstreeks voor eigen rekening en risico beroepsonderwijs verstrekt. Indien de docent daarnaast echter voor eigen rekening en risico overeenkomsten sluit voor het verstrekken van beroepsonderwijs en dus tevens optreedt als «onderwijsinstelling», kan voor inschrijving in het RKBO niet worden volstaan met een lichte audit maar dient, net als bij andere onderwijsinstellingen, een algemene audit plaats te vinden. Aldus wordt elke onderwijsinstelling die rechtstreeks beroepsonderwijs verstrekt gelijk behandeld en wordt ook in gevallen waarin een zelfstandig werkende docent (tevens) voor eigen rekening en risico beroepsonderwijs verstrekt, de kwaliteit van dat onderwijs gewaarborgd.

Vraag 3

Deelt u de mening dat deze vrijstelling zo ruim mogelijk vastgesteld dient te worden, als mogelijk binnen de Europese regelgeving, omdat anders het beroepsonderwijs totaal ontmoedigd wordt om ervaren mensen en mensen die actief hun vak uitoefenen, als docent aan te trekken en te behouden?

Ja, bij de btw-vrijstelling voor het wettelijk erkende beroepsonderwijs en bij die voor het niet wettelijk erkende beroepsonderwijs wordt de binnen de Europese kaders bestaande ruimte reeds benut.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van Argos van zaterdag 5 februari 2011 over de melding dat 97 ouders van leerlingen van het Islamitisch College te Amsterdam, na sluiting van de school in augustus, hun kinderen thuisonderwijs willen gaan geven?

Ja.

Vraag 2

Kan dit voornemen van de ouders betekenen, dat ouders vanwege artikel 5b van de Leerplichtwet hun kinderen niet naar school sturen omdat er binnen redelijke afstand geen school van de gewenste levensbeschouwelijke richting is? Kunt u ingaan op wat verstaan moet worden onder een redelijke afstand en of elke vorm van islamitisch onderwijs aan het criterium gewenste levensbeschouwelijke richting voldoet?

Ja. Onder een «redelijke afstand» wordt in de regel 20 km1 verstaan.
Het betrokken artikellid betreft overwegende bedenkingen (dat wil zeggen godsdienstige of levensbeschouwelijke bezwaren) van de ouders tegen de richting van de scholen in de omgeving.

Vraag 3

In hoeverre ziet u een spanning tussen de Leerplichtwet, die geen thuisonderwijs toestaat (althans dit niet regelt), en het genoemde artikel 5b van de Leerplichtwet en de Grondwet en artikel 23, lid 2, waarin wordt gesteld dat het geven van onderwijs vrij is, behoudens het toezicht van de overheid?

Er is geen spanning tussen artikel 5, onder b, van de Leerplichtwet en artikel 23 Grondwet. Thuisonderwijs is geen manier om de leerplicht te vervullen, maar kan worden gegeven aan kinderen die zijn vrijgesteld van de leerplicht. Thuisonderwijs is niet in de leerplichtwet geregeld, wel de gronden voor vrijstelling van de leerplicht.

Vraag 4

Wat vindt u van de uitzondering die voor levensbeschouwelijk onderwijs wordt gemaakt ten aanzien van het registreren van thuisonderwijs en bent u, indien noodzakelijk, bereid om maatregelen te nemen?

Overwegende godsdienstige of levensbeschouwelijke bedenkingen zijn gronden voor een beroep op vrijstelling van de leerplicht evenals bijvoorbeeld het lichamelijk of geestelijk niet in staat zijn om tot een school te worden toegelaten. Ik heb serieuze twijfel in hoeverre deze uitzonderingsgrond in het belang van alle betrokkenen en de samenleving als geheel is.
Ik ga mij dan ook beraden op de opportuniteit van deze vrijstellingsgrond en zal u dit najaar over de uitkomst informeren.

Vraag 5

Op welke wijze voorziet u in toezicht op de kwaliteit van het onderwijs als ouders de mogelijkheid hebben kinderen te onttrekken aan de leerplicht en thuisonderwijs te geven? Wordt ook later nog gekeken hoe de kwaliteit van het thuisonderwijs voor het desbetreffende kind is?

Voor de ouders van vrijgestelde kinderen geldt geen leerplicht. Er is geen toezicht op de dan aangeboden vormen van onderwijs. Uit onderzoeken is gebleken dat er tot nu toe geen sprake is van een zorgelijke situatie voor kinderen die zijn vrijgesteld op grond van richtingsbedenkingen.

Vraag 6

Bent u bereid om, in navolging van uw voorgangster mevrouw Van der Hoeven, een regeling te treffen betreffende het thuisonderwijs, opdat een adequaat toezicht mogelijk wordt? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Mijn brief van 13 december 2010 (32 500 VIII nr. 123) bevat de beleidsreactie op het aanvullend onderzoek naar thuisonderwijs. Daarin staat dat het kabinet het niet noodzakelijk en disproportioneel acht om aan de geldende wettelijke bepalingen inzake vrijstelling van de leerplicht op grond van richtingsbedenkingen voorwaarden te verbinden op het gebied van de kwaliteit van thuisonderwijs en het toezicht erop. Daarbij is opgemerkt dat het opnemen van thuisonderwijs als ongewenst neveneffect kan hebben dat thuisonderwijs wordt gezien als een volwaardig alternatief voor regulier onderwijs. Dit zou een onwenselijke aanzuigende werking kunnen hebben.

Vraag 7

Welke instrumenten heeft de gemeente, eventueel via de leerplichtambtenaar, om ongebreideld gebruik van artikel 5b van de Leerplichtwet tegen te gaan?

Indien voldaan wordt aan het gestelde in artikel 5, aanhef en onder b, en in artikel 6 inzake de kennisgeving en artikel 8 inzake de verklaring is er van rechtswege sprake van vrijstelling. Bij twijfel of daaraan voldaan wordt kan de leerplichtambtenaar proces-verbaal opmaken. De rechter kan wegen of de overwegende bedenkingen tegen de richting, inderdaad de richting betreffen en niet het onderwijs of de leerplicht zelf dan wel pedagogisch-didactische overwegingen.

Vraag 1

Bent u bekend met het project «Schoolwacht» van het Bisschoppelijk College te Weert1 dat jongeren traint om op hun eigen school een rol te spelen bij het onderhouden van regels op de eigen school? Bent u ervan op de hoogte dat dit project wordt gebruikt als invulling van de maatschappelijke stage?

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de volgende tekst op de website van de school: «Deelname aan schoolwacht telt als maatschappelijke stage. Hiermee komt de verplichte externe maatschappelijke stage te vervallen (vanaf schooljaar 2011–2012)?1

Vraag 3

Bent u van oordeel dat het invullen van de maatschappelijke stage binnen de muren van de school en gericht op de eigen schoolorganisatie tegemoet komt aan de bedoeling van de maatschappelijke stage, zoals deze door u tot nu toe is uitgedragen?

Vraag 4

Wordt naar uw oordeel de beschikbaar gestelde subsidie op deze manier doelmatig en effectief besteed? Zo niet, op welke wijze kunt u dit aanpakken?

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat op de genoemde website, maar ook op informatiedragers van andere deelnemers aan het project «Schoolwacht», wordt gesproken over een goedkeuring van het project als maatschappelijke stage door uw ministerie? Waaruit bestaat deze goedkeuring? Worden ook andere projecten ter goedkeuring voorgedragen? Welke criteria worden gehanteerd voor goedkeuring? Op basis waarvan wordt de bekostiging afhankelijk gesteld van de goedkeuring?

Vraag 6

Bent u ervan op de hoogte dat in Weert de maatschappelijk stage op gemeentelijk niveau wordt omarmd als een manier om jongeren in contact te brengen met vrijwilligerswerk? Brengt een project als «Schoolwacht» volgens u dit uitgangspunt niet in gevaar? Welke mogelijkheden heeft de gemeente om hierin coördinerend op te treden?

Vraag 1

Bent u bekend met artikel 23 lid 1 onderdeel a van de Wet Investeren in Jongeren (WIJ), waarin staat dat een jongere geen recht heeft op een werkleeraanbod, indien hij of zij onderwijs volgt dat uit Rijkskas wordt bekostigd?

Ja.

Vraag 2

In hoeverre kan Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs (Vavo) volgens u beschouwd worden als een opleiding die wordt bekostigd uit Rijkskas?

Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (Vavo) kan worden beschouwd als een opleiding die wordt bekostigd uit ’s Rijks kas, als bedoeld in artikel 23, eerste lid, onderdeel a, van de Wet investeren in jongeren.

Vraag 3

Wat is volgens u de implicatie van het feit dat Vavo niet expliciet wordt genoemd in artikel 7.3 lid 1 waarin opleidingen genoemd staan die geen recht geven op een werkleeraanbod? Betekent dit dat de Vavo inderdaad een opleiding is die uit Rijkskas wordt bekostigd?

In artikel 7.3.1, eerste lid, van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) wordt Vavo onder a expliciet genoemd. Alle in artikel 7.3.1 WEB genoemde opleidingen worden bekostigd uit ’s Rijks kas, dus ook Vavo. In de WIJ is het uitgangspunt dat een werkleeraanbod niet samengaat met een opleiding bekostigd uit ’s Rijks kas. In artikel 23, tweede lid, van de WIJ, wordt hierop een uitzondering gemaakt. Op grond van dat artikel bestaat er wel een recht op een werkleeraanbod bij het volgen van opleidingen zoals Nederlands (als tweede taal) en sociale redzaamheid. De uitzondering die artikel 23 van de WIJ maakt, geldt niet voor Vavo.

Vraag 4

Wat is volgens u dan de implicatie van artikel 2.3.1 en 2.3.3 van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs, alsmede artikel 14 van de Wet op het participatiebudget, waarin juist staat dat Vavo geen opleiding is die uit de Rijkskas bekostigd wordt? Volgt hieruit dan ook dat de Vavo juist een opleiding is die niet uit de Rijkskas bekostigd wordt?

Noch uit de artikelen 2.3.1 en 2.3.3 van de Wet educatie en beroepsonderwijs noch uit artikel 14 van de Wet participatiebudget kan de conclusie worden getrokken dat Vavo een opleiding is die niet uit ’s Rijks kas wordt bekostigd. Deze artikelen regelen slechts dat «opleidingen educatie» genoemd in artikel 7.3.1 WEB (waaronder Vavo) mede via een uitkering aan gemeenten op grond van Wet participatiebudget worden bekostigd. De Wet participatiebudget bepaalt op welke wijze deze middelen voor «opleidingen educatie» (waaronder Vavo) zijn bestemd en worden verdeeld.

Vraag 5

Is het u bekend dat uit de uitvoeringspraktijk is gebleken dat er de nodige onduidelijkheid bestaat ten aanzien van de vraag of Vavo uit ’s Rijkskas mag worden bekostigd? Bent u van plan om deze onduidelijkheid weg te nemen? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Het is mij duidelijk dat er bij de uitvoeringspraktijk vragen leven zoals in deze Kamervragen verwoord. Ik ben voornemens om hier aandacht aan te besteden in de eerstkomende Verzamelbrief aan colleges van burgemeester en wethouders.

Vraag 6

Bent u ervan op de hoogte dat het recht op en de aanvaarding van een werkleeraanbod door een jongere conform de Wet WIJ een noodzakelijke voorwaarde vormt om ook inkomensvoorziening op grond van de WIJ te ontvangen? In hoeverre betekent dit volgens u ook dat de jongere die onderwijs volgt dat bekostigt wordt uit Rijkskas geen recht heeft op inkomensondersteuning?

Ja. Het recht op inkomensvoorziening op grond van de WIJ is gekoppeld aan het accepteren en uitvoeren van een werkleeraanbod. Als een jongere uit ’s Rijks kas bekostigd onderwijs volgt, bestaat geen recht op een werkleeraanbod. Er bestaat dan ook geen recht op inkomensvoorziening op grond van de WIJ.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Vrij spel voor spijbelende scholier» en «Rotterdam wil ouders van spijbelaars financieel raken»?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de conclusie dat slechts één op de zeven mbo’s in Amsterdam spijbelen registreert en zo nodig aangifte doet bij de leerplichtambtenaar?

In Amsterdam melden slechts 9 van de 64 mbo-afdelingen hun spijbelaars bij Bureau Leerplicht Plus. Het registreren en het melden van spijbelen door een grote meerderheid van deze mbo-afdelingen moet dus beter. Het is de wettelijke verantwoordelijkheid van de gemeente de scholen hierop aan te spreken. Tot mijn genoegen doet Amsterdam dit ook, blijkens de brief van wethouder Asscher die in het aangehaalde Paroolbericht genoemd wordt. Het aanpakken van ongeoorloofd verzuim is essentieel in de strijd tegen schooluitval. Met name op de mbo-instellingen is de uitval nog te groot, dus juist deze instellingen moeten serieus aan de slag met het melden van verzuim.

Vraag 3

Kunt u aangeven of Amsterdam hierin een uitzonderlijke positie inneemt of dat het melden van spijbelen in andere delen van het land ook minimaal gebeurt?

Op basis van het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het melden van verzuim en voortijdig schoolverlaten van maart 2009, heb ik vastgesteld dat het melden van verzuim niet overal op tijd gebeurt en dat het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet 1969 door scholen nu onvoldoende effectief is.2 De Inspectie van het Onderwijs heeft ook in 2010 onderzoek gedaan naar het verzuimbeleid op vo-scholen en mbo-instellingen. Ik zal u hierover verder informeren in de evaluatiebrief van het digitaal verzuimloket en stuur u dan ook het inspectieonderzoek toe. Ik ga in deze brief onder meer in op het meldgedrag van scholen en instellingen. Deze brief zal u een dezer dagen toekomen.

Vraag 4

Hoe beziet u deze constatering in het licht van het Aanvalsplan Spijbelen van de CDA-fractie van een jaar geleden, waarin juist bijzondere aandacht werd gevraagd voor het melden van spijbelgedrag?

Het plan van de CDA-fractie onderstreept de noodzaak van het voorkomen van verzuim. Ik ben dan ook bijzonder gecharmeerd van het Aanvalsplan en de betrokkenheid van de CDA-fractie om verzuimmeldingen te verbeteren. Zoals ik in mijn voortgangsbrief schoolverzuim3 heb aangegeven ben ik van mening dat de registratie van verzuim beter kan. Daarom is onder andere per 1 augustus 2009 het gebruik van het digitaal verzuimloket verplicht voor vo-scholen en mbo-instellingen. Circa 90 procent van de scholen en instellingen heeft op dit moment één of meer meldingen geplaatst in het digitaal verzuimloket (in maart 2010 was dit nog circa 75 procent). In mijn evaluatiebrief digitaal verzuimloket zal ik hier verder op in gaan.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u het voornemen van de gemeente Rotterdam om door middel van bestuurlijke boetes een lik-op-stuk-beleid te gaan voeren ten aanzien van spijbelen?

Ik ben positief over de actieve houding van de gemeente Rotterdam ten aanzien van het bestrijden van spijbelen. Het gebruik van de bestuurlijke boete gericht op ouders acht ik niet wenselijk. Ik geef de voorkeur aan het gebruik van de strafrechtelijke aanpak. De belangrijkste meerwaarde van de strafrechtelijke route is dat zij gericht is op het verhelpen van de oorzaak van het verzuim, zodat de leerling weer naar school gaat en uiteindelijk zijn of haar diploma behaalt.
Om de bestaande mogelijkheden van het strafrecht zo goed mogelijk te benutten en een lik-op-stuk-beleid te voeren is de afgelopen periode op initiatief van het Openbaar Ministerie en Ingrado de strafrechtelijke aanpak verder aangescherpt en zijn procedures gestroomlijnd en geüniformeerd. Ouders, school en eventueel de leerplichtambtenaar worden geacht de lichtste zaken zelf af te doen. Sinds 1 januari 2010 behoort schoolverzuim tot de bij het OM gangbare Halt-waardige feiten. De interventie is bedoeld voor kinderen met matig verzuim, zonder aanwijsbare achtergrondproblematiek.
In geval meer hulp en zorg nodig is kan doorverwezen worden naar Bureau Jeugdzorg. Tot slot kan het OM leerprojecten van maximaal 60 uren voorschrijven aan kinderen met hardnekkig verzuim en/of hun ouders, waarbij tevens sprake is van het aanpakken van achtergrondproblematiek. De Raad voor de Kinderbescherming stelt de diagnose en bekijkt of er bijvoorbeeld (ook) een ondertoezichtstelling nodig is.4 De Handleiding Strafrechtelijke aanpak schoolverzuim bevat onder andere normen voor de doorlooptijden tussen het eerste verhoor van de leerplichtambtenaar en toezending van het proces verbaal aan het OM (vier weken) en tussen ontvangst van het OM en behandeling ter zitting door de rechter (twee maanden).5 Daarnaast zijn de boetebedragen voor verzuim per 1 januari 2011 met 15% verhoogd. Het boetebedrag voor luxe-verzuim is met 50% verhoogd van € 50 naar € 75 per kind per dag.6

Vraag 6

Acht u, net zoals de vereniging van leerplichtambtenaren Ingrado, een dergelijk beleid wenselijk en kan dit volgens de bestaande regelgeving? Zo nee, bent u bereid regelgeving aan te passen om zo’n bestuurlijke boete mogelijk te maken?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Is het dreigement van de onderwijswethouder te Amsterdam om een boete te gaan heffen bij verzuim vergelijkbaar met het plan van Rotterdam? Zo ja, heeft u overleg met beide gemeenten? Zo nee, hoe beoordeelt u dan het heffen van boetes door de gemeente Amsterdam?

De plannen hebben betrekking op verschillende mogelijkheden om verzuim tegen te gaan. De gemeente Amsterdam heeft het voornemen tot een bestuurlijke boete richting de school, terwijl de gemeente Rotterdam een bestuurlijke boete overweegt richting de ouders. De gemeente Amsterdam heeft voor dit jaar nieuwe controles aangekondigd waarbij scholen die verzuim nog steeds onvoldoende registeren en melden worden gerapporteerd aan de Inspectie van het Onderwijs. Deze intentie is geheel in lijn met mijn wetsvoorstel tot wijziging van de Leerplichtwet 1969 waarmee de Minister de mogelijkheid krijgt een bestuurlijke boete op te leggen indien de school de Leerplichtwet niet naleeft. Daarnaast beoogt het voorstel het toezicht op naleving van de Leerplichtwet te versterken door het toezicht op de scholen te beleggen bij de inspectie. Het wetsvoorstel is op dit moment aanhangig in uw Kamer.

Vraag 8

Indien het voeren van een lik-op-stuk-beleid door middel van bestuurlijke boetes bij spijbelen mogelijk is dan wel wordt, bent u voornemens dat in het hele land in te voeren?

In aanvulling op mijn antwoord op vragen 5 en 6 kan ik u zeggen dat ik niet voornemens ben landelijk een bestuurlijke boete in te voeren gericht op ouders. Ik geef de voorkeur aan de huidige strafrechtelijke aanpak omdat deze weg voldoende mogelijkheden biedt om afhankelijk van de achtergrond van het verzuim passende maatregelen te treffen.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van ECBO «Van vmbo naar havo: tweestrijd over tweesprong?» dat op 24 november jl. is verschenen?1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de conclusie dat vmbo-ers die doorleren op de havo meer succes zouden kunnen hebben als de havoscholen hun beleid ten aanzien van de ingestroomde vmbo-ers zou veranderen met name ten aanzien van het niet mogen doubleren in de klas vier?

Veel factoren spelen een rol bij een al dan niet succesvolle overstap van vmbo naar havo. Wel ben ik van mening dat het een kwalijke zaak is als VO-scholen met twee maten meten. Dit heb ik u tijdens het Algemeen Overleg op 12 oktober 2009 overigens ook gemeld.

Vraag 3

Kunt u aangeven bij hoeveel scholen de regel is ingesteld dat doubleren voor voormalig vmbo-ers niet mag en waarop deze regel is gebaseerd?

Nee. Dit valt onder de ruimte die scholen hebben voor het formuleren van hun beleid. Scholen bepalen zelf de overgang- en doubleerbepalingen.

Vraag 4

Kunt u aangeven wat de belemmerende factoren zijn die het doubleren veroorzaken in havo 4?

Hierbij kunnen meerdere factoren een rol spelen. Het vakkenpakket van vmbo-leerlingen is doorgaans minder breed en sluit minder goed op de profielen in havo 4. Ook kunnen algemene competenties een rol spelen zoals zelfstandigheid, studiehouding en – vaardigheden. In het ECBO-onderzoek is tevens gekeken naar persoonlijke achtergrondkenmerken als leeftijd, geslacht en afkomst. Deze drie factoren leveren echter geen substantiële bijdrage in de verklaring voor de gevonden verschillen in studiesucces tussen oud vmbo-ers en leerlingen uit havo-3.

Vraag 5

Kunt u aangeven, of het mede gelet op de conclusies van het ECBO-rapport over onwennig zijn met havoleerstof etc, een beter resultaat zou opleveren indien de overgang van vmbo-3 naar havo 3 wordt bevorderd in plaats van pas na vmbo 4. Zo ja, bent u bereid deze overgang te bevorderen?

Het overgangsbeleid is volledig aan de school en dat laat ik zo.