Kamervragen

Alle

2 juni 2022 - 4 juli 2022

32 dagen

Het bericht dat wetgeving doorrijden na een aanrijding aanzienlijk aangescherpt dient te worden.
	Daniel Koerhuis (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Ingrid Michon (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Dilan Yeşilgöz-Zegerius (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Mark Harbers (minister infrastructuur en waterstaat) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Website Vereniging Verkeersslachtoffers, 31 mei 2022 (Doorrijden na een aanrijding dient aanzienlijk aangescherpt dient te worden – Vereniging Verkeersslachtoffers)
2. Website Openbaar Ministerie (https://www.om.nl/onderwerpen/beleidsreg…

Vraag 1

Kent u het bericht «wetgeving doorrijden na een aanrijding dient aanzienlijk aangescherpt te worden»?1

Ja
Vraag 2

Wat is uw reactie op dit bericht?

Bewust doorrijden na een ongeval is onacceptabel en moet hard worden bestraft. Om die reden is op 1 januari 2020 de wet aangepast en is de maximumstraf voor doorrijden na een ongeval waarbij letsel is ontstaan, iemand overleden is of iemand in hulpeloze toestand is achter gelaten, verhoogd van drie maanden naar één jaar. Ook zijn de opsporingsbevoegdheden van de politie bij ernstige gevallen van doorrijden na een ongeval toen verruimd.
Vraag 3

Klopt de bewering van de Vereniging Verkeersslachtoffers dat als een doorrijder zich binnen een bepaalde tijd na de aanrijding bij de politie meldt, dit geen consequenties heeft voor de strafmaat?

In sommige gevallen geldt inderdaad dat als iemand zich binnen 12 uur meldt, hij of zij niet voor het doorrijden na een ongeval vervolgd wordt. Ik wil voorop stellen dat deze termijn in ieder geval niet geldt voor die gevallen waarbij een slachtoffer in hulpeloze toestand wordt achtergelaten (artikel 7, eerste lid, onder b WVW 1994). In dergelijke gevallen kan er altijd vervolgd worden voor het doorrijden na het ongeval, ook als de dader zich alsnog binnen 12 uur meldt.
Echter, niet iedereen die doorrijdt na een ongeval doet dit bewust of heeft kwade zin. Soms is een ongeval niet opgemerkt of ontstaat er uit paniek een vluchtreactie. De 12-uurs termijn die in artikel 184 Wegenverkeerswet is opgenomen, is voor dit soort gevallen bedoeld. Het stimuleert mensen om, nadat het besef is gekomen dat er een ongeluk heeft plaatsgevonden of iemand spijt heeft van een vluchtreactie, zich alsnog te melden. Dat is zowel in het belang van de dader en in het belang van het slachtoffer.
Voorwaarde is wel dat de verdachte zich vrijwillig en op eigen initiatief meldt bij de politie. Als de bestuurder al is aangehouden of verhoord, dan kan er wel degelijk vervolgd worden voor doorrijden na een ongeval.
Overigens kan de bestuurder altijd, ook als hij of zij zich binnen de 12 uur meldt en niet vervolgd kan worden voor het doorrijden na de aanrijding, vervolgd worden voor het veroorzaken van het ongeval zelf.
Vraag 4

In hoeverre kan het rijden onder invloed hiermee worden verborgen, aangezien alcohol dan uit het bloed is verdwenen?

De politie registreerde in de afgelopen vijf jaar jaarlijks gemiddeld zo’n 80.000 gevallen van doorrijden na een aanrijding. In veruit de meeste gevallen gaat het om aanrijdingen met alleen materiële schade, bijvoorbeeld parkeerschade. In 2021 vielen er bij aanrijdingen waarna een betrokkene doorreed in totaal 550 slachtoffers, waarvan het merendeel lichtgewond raakte en geen behandeling in het ziekenhuis nodig had.
Vraag 5

Kunt u een overzicht geven van het aantal keren dat het doorrijden na een aanrijding wordt geregistreerd door de politie in de afgelopen vijf jaren?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 6

Hoe vaak is het Openbaar Ministerie in de afgelopen vijf jaren overgegaan tot vervolging voor het doorrijden na een aanrijding en wat was de gemiddelde strafeis?

Het OM is in de afgelopen vijf jaren in gemiddeld ongeveer 2400 gevallen per jaar overgegaan tot het instellen van vervolging voor het doorrijden na een aanrijding.
Er zijn bij het OM geen gegevens bekend met betrekking tot de gemiddelde strafeis. Op basis van de richtlijn voor strafvordering verkeersongevallen en verlaten plaats ongeval kan de officier van justitie straffen eisen die variëren van een geldboete van € 500 tot een gevangenisstraf van drie maanden en een ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van 70 maanden. Deze eisen kunnen nog hoger uitvallen indien sprake is van recidive en/of indien een slachtoffer in hulpeloze toestand wordt achtergelaten. Indien door het verkeersongeval een ander is gedood, letsel is toegebracht of iemand in hulpeloze toestand wordt achtergelaten, wordt het doorrijden na de aanrijding meegenomen als strafverzwarende omstandigheid voor het veroorzaken van het ongeval zelf. De strafeisen variëren al naargelang de verschillende omstandigheden waarvan bij het ongeval sprake was. Bij lichamelijk letsel waarbij sprake is van een zeer hoge mate van schuld en verlaten van de plaats van het ongeval wordt er bijvoorbeeld een gevangenisstraf van 7 maanden en een ontzegging van de rijbevoegdheid van 3 jaar geëist. Wanneer het slachtoffer overleden is, er sprake is van een zeer hoge mate van schuld en de plaats van het ongeval verlaten is, schrijft de richtlijn een strafeis van 4 jaar gevangenis en een ontzegging van de rijbevoegdheid van 5 jaar voor. Door het OM wordt waar nodig in de strafeisen maatwerk geleverd om de eisen verder te verhogen.
Vraag 7

Kunt u in gesprek gaan met het Openbaar Ministerie om de Richtlijn voor strafvordering verkeersongevallen en verlaten plaats ongeval aan te passen om de strafeisen te verhogen?2

De richtlijn voor strafvordering verkeersongevallen en verlaten plaats ongeval is na de wetswijziging op 1 januari 2020 ook aangepast. De strafeisen voor doorrijden na een aanrijding met de dood of letsel tot gevolg of het in hulpeloze toestand achterlaten van een slachtoffers, zijn toen verhoogd. Ik zie geen aanleiding om met het OM in gesprek te gaan om de richtlijn nu opnieuw aan te passen.
Vraag 8

In hoeverre wijken de straffen voor het doorrijden na een aanrijding in Nederland af van straffen in omringende landen?

In België liggen de maximumstraffen voor het gronddelict lager. Voor het doorrijden na een ongeval kan een gevangenisstraf van 15 dagen tot 6 maanden worden opgelegd (artikel 33 wegverkeerswet 1968). Indien er gewonden of doden zijn gelden wel hogere straffen voor het doorrijden. Respectievelijk maximaal 3 en 4 jaar. Ook in Duitsland geldt een maximumstraf van 3 jaar voor het doorrijden na een ongeval (artikel 142 van het Wetboek van strafrecht). Overigens geldt ook in Duitsland als er slechts sprake is van onbeduidende materiële schade een bedenktermijn van 24 uur waarbinnen bestuurders zich zelf kunnen melden
Vraag 9

Wat is uw reactie op de oplossing van de Vereniging Verkeersslachtoffers waarin wordt gepleit om de termijn waarin iemand zich moet melden in te korten met een verplichte bloedproef?

Indien er sprake is van een vermoeden van rijden onder invloed, wordt er nu ook al een blaastest en/of speekseltest afgenomen eventueel gevolgd door een bloedonderzoek bij een positieve uitslag. Naar aanleiding van de aangenomen motie van de leden Slootweg en Helder3 zal ik samen met politie en OM onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de 12-uurs termijn uit artikel 184 WVW aan te passen en zo eventueel misbruik nog verder te voorkomen. Zoals ook eerder aangegeven in het antwoord op vraag 3 is het ook in het belang van de slachtoffers om bestuurders te stimuleren zichzelf te melden. Zonder dader kan de eventuele schade immers niet verhaald worden. Dit zal dan ook meegewogen worden in de besluitvorming over de eventuele aanpassing van deze termijn.
Vraag 10

Wat is uw reactie op de oplossing van de Vereniging Verkeersslachtoffers waarin de doorrijder moet aantonen dat hij/zij op het moment van de aanrijding niet onder invloed was?

De bewijslast voor het rijden onder invloed ligt altijd bij het OM. Dit geldt voor de vervolging van alle misdrijven en dus ook voor het rijden onder invloed. Van dit belangrijke principe binnen onze rechtsstaat kan en wil ik ook in dit geval niet afwijken. Zoals in het antwoord op vraag 4 en 9 is aangegeven doen politie en OM altijd uitgebreid onderzoek bij een ernstig ongeval en als er sprake is van een vermoeden van rijden onder invloed.
Vraag 11

Wat is uw reactie op de oplossing van de Vereniging Verkeersslachtoffers dat, indien een doorrijder zich niet binnen drie uur meldt, terwijl er slachtoffers of gewonden te betreuren zijn, de wetgeving aanzienlijk aangescherpt dient te worden?

De 12-uurs termijn is nu al niet van toepassing als iemand in hulpeloze toestand wordt achtergelaten. Iemand kan in die gevallen dus altijd vervolgd worden voor het doorrijden na een ongeval, ook als hij of zij zich vrijwillig heeft gemeld. Zoals ook in het antwoord op vraag 9 is aangegeven zal ik naar aanleiding van de aangenomen motie samen met politie en OM onderzoeken of de wetgeving op het doorrijden na een aanrijding verder aangescherpt moet worden.
Vraag 12

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden voor het tweeminutendebat Verkeersveiligheid?

In verband met de benodigde afstemming met politie en OM is dit helaas niet gelukt.

2 juni 2022 - 23 juni 2022

21 dagen

Het indienen van een VN-resolutie bij de Emergency Special Session over Oekraïne.
	Sjoerd Sjoerdsma (D66), Ruben Brekelmans (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Wopke Hoekstra (viceminister-president , minister buitenlandse zaken) (CDA)

Bronnen

1. Reuters.com, 25 mei 2022, «Russia ready to set up corridor for ships …
2. United Nations, General Assembly: Eleventh Emergency Special Session …

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat Rusland doelbewust de toegang tot de Zwarte Zee blokkeert en daarbij toegeeft dat het dit met voorbedachte rade doet?1

Volgens Oekraïne zijn de havens geblokkeerd door de Russische maritieme operaties als onderdeel van een economische oorlog. Rusland stelt dat het een humanitaire zee corridor heeft ingesteld, maar dat de Oekraïense zeemijnen de belemmering vormen. Feit is dat reders nu niet naar Oekraïne varen omdat er sprake is van een actief conflictgebied en ook als zodanig is aangemerkt door Rusland. Het kabinet acht het – ook met het oog op de voedselzekerheid – dan ook van groot belang dat Rusland zijn militaire operaties gericht tegen Oekraïne in de Zwarte Zee beëindigt.
Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat hiermee 25 miljoen ton graan Oekraïne niet kan verlaten, en dit in de context van een dreigende voedselcrisis waarin de VN schat dat 161 miljoen mensen in 42 landen aan acute honger zullen lijden, ontzettend grote consequenties zal hebben?

Ja. Het wegvallen van het aanbod van graan uit Oekraïne leidt tot serieuze tekorten en heeft een prijsopdrijvend effect. Volgens de VN is het aantal mensen in ernstige voedselonzekerheid als gevolg van de Russische oorlog tegen Oekraïne gestegen van 276 miljoen naar 323 miljoen2.
Vraag 3

Bent u het eens dat Rusland daarmee honger als wapen gebruikt en hiermee grove oorlogsmisdaden begaat of anderszins het internationaal recht schendt?

Nederland veroordeelt ten sterkste de blokkades die door Rusland zijn opgeworpen en die de export door Oekraïne van Oekraïens graan via de Zwarte Zee op dit moment onmogelijk maken. Het kabinet vindt het politiek onaanvaardbaar dat Rusland voedsel inzet als wapen, waardoor de wereldwijde voedselzekerheid in het geding komt.
Juridisch is het opzettelijk uithongeren van de burgerbevolking ten tijde van een gewapend conflict een schending van het humanitair oorlogsrecht en zou mogelijk kunnen worden gekwalificeerd als een oorlogsmisdrijf. Dit geldt echter alleen ten aanzien van de bevolking in het gebied waar het gewapend conflict plaatsvindt, dus ten aanzien van de Oekraïense bevolking. Het verbod op opzettelijke uithongering is vastgelegd in het Eerste Aanvullende Protocol bij de Verdragen van Genève. Rusland is partij bij dit protocol.
Nederland kwalificeert de situatie in Oekraïne als een internationaal gewapend conflict. Dit betekent dat het niet per definitie is verboden voor partijen bij het gewapend conflict om zeeblokkades in te stellen. Het humanitair oorlogsrecht voorziet namelijk in het onder bepaalde voorwaarden instellen van zeeblokkades voor militaire doeleinden. Een dergelijke blokkade is niet toegestaan wanneer het leidt tot uithongering van de burgerbevolking, in dit geval de bevolking van Oekraïne.
Dit alles laat onverlet dat Nederland het gedrag van Rusland ten sterkste veroordeelt.
Vraag 4

Bent u bekend met het feit dat er door het activeren van het Uniting for Peace-mechanisme een Emergency Special Session over Oekraïne bij de Verenigde Naties loopt waarbij de Algemene Vergadering veiligheidsonderwerpen van de Veiligheidsraad overneemt en bespreekt in de Algemene Vergadering?2

Ja.
Vraag 5

Bent u bereid deze Emergency Special Session over Oekraïne bijeen te roepen om een resolutie in te dienen die het handelen van Rusland in de Zwarte Zee veroordeelt en de route over de Zwarte Zee uitroept als humanitaire corridor voor het transporteren van essentiële ladingen voedsel naar landen waar nijpende voedselcrises dreigen?

Op dit moment zijn er verschillende pogingen om deze blokkade op te heffen. Turkije probeert te faciliteren, daartoe heeft onlangs een gesprek tussen ministers Cavosoglu en Lavrov plaatsgevonden, en de VN is in gesprek met Turkije, Rusland en Oekraïne over een corridor.4 Het kabinet volgt deze onderhandelingen nauwgezet en hoopt op een dergelijke oplossing. Nederland heeft de SGVN laten weten paraat te staan om een bijdrage te leveren indien gewenst. Daarnaast zal ik onderzoeken bij andere AVVN-leden of en hoe het bijeenroepen van een dergelijke sessie kans van slagen heeft. Een grote coalitie is noodzakelijk om een dergelijke resolutie breed aanvaard te krijgen en daarmee een krachtig signaal af te geven.
Vraag 6

Bent u bereid, indien deze resolutie een meerderheid krijgt, een voortrekkersrol te spelen met landen in de regio en in het Midden-Oosten en Afrika om de voedseltransporten op gang te krijgen?

Zie antwoord 5.
Vraag 7

Kunt u gezien de urgentie van deze kwestie dit zo snel mogelijk in werking stellen en deze vragen zo spoedig mogelijk beantwoorden?

Ja.

2 juni 2022 - 30 maart 2023

301 dagen

Het bericht ‘Ondanks ophef wijzen meer reformatorische scholen homohuwelijk af’
	Mariëlle Paul (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Paul van Meenen (D66)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Pointer, 27 mei 2022; https://pointer.kro-ncrv.nl/ondanks-ophef-wijze…
2. Nederlandsdagblad, 27 mei 2022; https://www.nd.nl/nieuws/nederland/11…

Vraag 1

Kent u het bericht «Ondanks ophef wijzen meer reformatorische scholen homohuwelijk af»?1

Ja.
Vraag 2

Klopt het dat in de meest recente online schoolgidsen en identiteitsprofielen 36 van de 161 scholen seksuele relaties tussen twee mensen van hetzelfde geslacht nog steeds afkeuren? Zo ja, gaat u met de betreffende scholen in gesprek om hier verandering in te brengen en wat doet u nog meer om dit in de toekomst te voorkomen?

Ja, er zijn schoolgidsen en identiteitsverklaringen die seksuele relaties tussen twee mensen van hetzelfde geslacht afkeuren. Ik vind het niet wenselijk dat scholen zich op deze manier uitspreken. Scholen hebben de wettelijke verplichting om een vrij en veilig schoolklimaat te creëren waar leerlingen zich (sociaal) veilig voelen. De Inspectie houdt hier toezicht op en zal niet schromen om in te grijpen wanneer scholen zich niet aan deze wettelijke verplichting houden. Ik informeer uw Kamer in de loop van dit jaar over het mogelijk verbieden van (bepaalde vormen van) identiteitsverklaringen in reactie op de motie-Kwint c.s. en de motie-Gündoğan/Simons.2 Daartoe doe ik eerst zorgvuldig onderzoek. In die reactie zal ik nader ingaan op dit punt.
Vraag 3

Hoe verklaart u dat er sprake is van een toename in plaats van een afname, mede gelet op alle stappen die de Inspectie en u de afgelopen tijd hebben gezet om de sociale veiligheid te waarborgen en het aandringen van de Kamer om dit onderwerp te prioriteren?

Ik heb geen pasklaar antwoord op de vraag waarom meer reformatorische scholen het huwelijk voor echtparen van hetzelfde geslacht afwijzen. Of een gemeenschap een specifieke overtuiging heeft is op zich niet relevant. Binnen artikel 23 GW mag deze opvatting ook bestaan, maar mag niet leiden tot onveiligheid. Dat laatste staat voor mij buiten kijf.
Het gaat er om dat scholen verplicht zijn om te zorgen voor de sociale veiligheid van leerlingen en medewerkers, en daarnaast vorm te geven aan burgerschapsonderwijs waarin de basiswaarden van de democratische rechtstaat centraal staan. Belangrijker nog: ook de schoolcultuur moet in overeenstemming zijn met die basiswaarden. Daar ziet de inspectie ook op toe.
Vraag 4

Hoe duidt u daarbovenop de woorden van de voorzitter van de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs dat «alle reformatorische scholen een homoseksuele relatie afwijzen»2?

De voorzitter van de VGS gaat over zijn eigen woorden. Net als in reactie op vraag 3 gaat het erom dat scholen deze opvatting mogen hebben, maar dat dit niet mag leiden tot onveiligheid. Ik zie ook dat dit soms op gespannen voet staat met elkaar. Daarom zijn scholen bovenal verplicht om zorg te dragen voor een veilig schoolklimaat. Iedere leerling in Nederland heeft het recht om zichzelf te zijn, los van zijn of haar seksuele gerichtheid. Daar doen de opvattingen van de voorzitter van de VGS niets aan af. Daar waar scholen verzuimen om ervoor te zorgen dat elke leerling zich veilig en geaccepteerd weet, zal de inspectie ingrijpen. Dat is ook één van de speerpunten van mijn beleid. Ik beraad mij momenteel op de mogelijkheden om dit ook in navolging van oproepen uit uw Kamer verder te verduidelijken.
Vraag 5

Hoe verhoudt deze ontwikkeling zich tot de afspraak uit het coalitieakkoord, die het volgende stelt: «Onderscheid bij toelating vanwege de grondslag van de school mag niet tegelijk direct onderscheid inhouden op grond van ras, nationaliteit, seksuele geaardheid of burgerlijke staat.»?

Scholen hebben de wettelijke taak om te zorgen voor een veilig schoolklimaat voor alle leerlingen. Scholen mogen geen leerlingen discrimineren op grond van ras, nationaliteit, seksuele gerichtheid etc. Daar waar scholen dat wel doen zal de Inspectie daarop toezien en waar nodig handhaven. Halverwege 2023 ontvangt u de beleidsreactie op het Onderwijsraadadvies «Grenzen stellen, ruimte laten». In die reactie zal ik verder ingaan op dit punt.
Vraag 6

Wanneer is de Inspectie gereed om sneller te handelen inzake gevallen van sociale onveiligheid in lijn met de gemaakte afspraken in het coalitieakkoord?

Het inspectietoezicht is gebaseerd op wet- en regelgeving. Waar het coalitieakkoord een wijziging van wet- of regelgeving vraagt, bepaalt de herziening daarvan ook de herziening van het inspectietoezicht. Waar het gaat om aanpassing van het toezicht binnen bestaande wet- en regelgeving en daarop gebaseerde toezichtkaders, kan aanpassing van de werkwijze sneller worden gerealiseerd. Dit betreft onder meer de respons op signalen of risico’s. Afhankelijk van de situatie is reeds nu sprake van aangescherpt optreden bij signalen van sociale onveiligheid. In mijn brief «Samen voor beter onderwijs, duidelijk over kwaliteit»4 beschrijf ik welke maatregelen de inspectie en ik nemen om het toezicht verder aan te scherpen. Zie hiervoor uitgebreider ook het antwoord op vraag 10.
Zoals ik in de Kamerbrief «Vrij en veilig onderwijs»5 heb aangekondigd houdt de inspectie op basis van de sectorwetgeving toezicht op de sociale veiligheid op scholen. Zo ontvangt zij van iedere school de resultaten van de verplichte jaarlijkse schoolmonitor en pakt zij signalen op afkomstig van besturen, schoolleiders, docenten, ouders en leerlingen. Dit toezicht is met ingang van dit schooljaar geïntensiveerd. Dit betekent dat tekortkomingen rond de uitvoering van de jaarlijkse monitoring van de sociale veiligheid, signalen, en de reactie van de school op risico’s en incidenten, sneller zullen leiden tot onderzoek en handhavend optreden door de inspectie. Daarnaast zijn de beslisregels rond herstelopdrachten aangescherpt door de standaard «Veiligheid» zwaarder te laten wegen, en wordt er door de inspectie een specifieke escalatieladder uitgewerkt voor sociale veiligheid. Dit kader helpt bij het bepalen van de soort maatregel, die passend is bij de zwaarte van een tekortkoming.
Vraag 7

Wat vindt u ervan dat organisaties die opstaan tegen seksuele diversiteit en de «homolobby» gastcolleges geven op middelbare scholen?

Ik heb al aangegeven dat scholen een belangrijke verantwoordelijkheid hebben om zorg te dragen voor een veilig schoolklimaat en het welzijn van al hun leerlingen. Verder zijn scholen verplicht om te zorgen dat al het onderwijs, ook dat van gastlessen, voldoet aan wettelijke eisen en dat het van goede kwaliteit is.
Scholen hebben veel vrijheid bij het inrichten van hun onderwijs en hun grondslag en overtuigingen kunnen daarvoor een belangrijke basis vormen. Zo mogen scholen gastlessen organiseren die aansluiten bij hun grondslag of identiteit. Wel moeten leerlingen in het onderwijs worden begeleid om zelfstandig een mening te vormen, ook als die mening niet overeenkomt met die van de school. Daarbij is het van belang dat zij gedegen en correcte informatie aangereikt krijgen. Indien leerlingen doelbewust onjuist geïnformeerd worden, is dat onacceptabel. Het maakt niet uit welke opvatting dan ook wordt verkondigd, als die eenzijdig of onjuist is en desinformatie betreft is dat niet in de haak. Als er naar aanleiding van gastlessen klachten komen, kan dit voor de inspectie een signaal zijn om hier in hun toezicht aandacht aan te geven. Hier ga ik bij vraag 9 verder op in.
Vraag 8

Bent u van mening dat dergelijke gastcolleges zorgen voor een veilig schoolklimaat waarin elke leerling het gevoel heeft dat hij of zij zichzelf kan zijn?

Zie antwoord vraag 7.
Vraag 9

Wordt toezicht gehouden op welke gastcolleges scholen organiseren? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Het bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de lessen, en daarmee ook voor de kwaliteit van gastlessen. Ook dat onderwijs moet namelijk voldoen aan de wettelijke eisen en van goede kwaliteit zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat er een veilig schoolklimaat is en de inhoud van de lessen feitelijk juist is. Ook begeleiding van kritische meningsvorming en het maken van eigen keuzes vallen daaronder. De inspectie houdt toezicht op het bestuur, en daarmee indirect ook op gastlessen.
De inspectie ziet in het algemeen onder meer toe op de manier waarop scholen invulling geven aan de kerndoelen en de bevordering van burgerschap. Het bestuur is te allen tijde verantwoordelijk voor de inhoud en kwaliteit van onderwijs, voor alle onderdelen daarvan, dus ook voor gastlessen. Als sprake is van signalen, ongeacht waarop deze betrekking hebben, betrekt de inspectie ook deze bij haar toezicht. Waar nodig spreekt de inspectie besturen aan, doet zij onderzoek en treedt zij handhavend op. Als er specifieke zorgen zijn is het altijd mogelijk om contact op te nemen met de inspectie. Dat kan via het contactformulier van de inspectie6.
Vraag 10

Kunt u toelichten wat de laatste stand van zaken is omtrent de motie van het lid Van Meenen die oproept de Inspectie van het Onderwijs opdracht te geven altijd werk te maken van individuele meldingen en signalen van onveiligheid (Kamerstuk 31 289, nr. 484)? Is al meer duidelijk over de inrichting van het klantcontact bij de Inspectie?

Aandacht voor meldingen, signalen en risico’s zijn een vast onderdeel van het toezicht en worden altijd betrokken bij de bepaling van de manier waarop het toezicht in concrete situaties wordt ingevuld. De ernst en urgentie van een signaal of risico, en de situatie en context spelen daarbij een belangrijke rol. Als het signaal daartoe aanleiding geeft, kan dat zo nodig leiden tot directe opvolging van het signaal in de vorm van onderzoek en zo nodig handhaving door de inspectie. In andere situaties kan er bijvoorbeeld sprake van zijn dat de inspectie zich op een andere wijze van de situatie op de hoogte stelt, een bestuur opdracht geeft tot het verstrekken van nadere informatie, een opdracht geeft tot herstel en toezicht houdt op de naleving daarvan, of het signaal betrekt bij toezichtactiviteiten op een later moment.
Omdat het toezicht van de inspectie voor een deel risicogestuurd is ingericht, spelen meldingen, signalen en risico’s daarbij op bovengenoemde manier stelselmatig een rol en bepalen mede de inrichting daarvan. De invulling daarvan is in de afgelopen periode al aangescherpt en zal nog verder worden versterkt.
De al gerealiseerde aanscherpingen hebben betrekking op achtereenvolgens de volgende punten. De meldingsroute op de website van de inspectie is verduidelijkt. Dit maakt het voor melders gemakkelijker snel de juiste weg te vinden en verlaagt de drempel contact te zoeken. Het informeren van melders over de opvolging die aan een melding gegeven wordt is eveneens versterkt. Op die manier wordt de transparantie van het proces vergroot en het inzicht van melders in de acties die ondernomen worden. Signalen worden eveneens betrokken bij het toezicht gebaseerd op de jaarlijkse monitoring van de sociale veiligheid door scholen. De aanscherping van dit toezicht draagt daarmee eveneens bij aan verscherping van de opvolging van signalen, en is een vast onderdeel van de jaarlijkse risicoanalyse die de inspectie uitvoert voor alle scholen. Ten slotte worden signalen en meldingen structureel in het toezicht, bijvoorbeeld bij het bestuursbezoek, meegenomen.

2 juni 2022 - 28 maart 2023

299 dagen

Het feit dat veel reformatorische scholen nog altijd homoseksualiteit afwijzen en identiteitsverklaringen hanteren
	Peter Kwint , Habtamu de Hoop (PvdA), Lisa Westerveld (GL)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Religieuze strijd tegen homoseksualiteit | KRO-NCRV
2. identiteitsdocumentgomarus-1616687504---605cb1905ec59.pdf (gomaruscollege.nl)
3. Gezamenlijke-verklaring-reformatorische-scholen-1011.pdf (driestarcollege.nl)
4. Detailpagina van de Toezichtresultaten Onderwijsinspectie website met detail informatie over het element en eventueel bovenliggend bestuur.
5. Motie Kwint c.s. Nr. 31 289-485

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de KRO-NCRV Pointer aflevering «Religieuze strijd tegen homoseksualiteit»?1

Ja, dat heb ik.
Vraag 2

Hoe verhoudt de recente uitspraak van de Inspectie dat de Gomarus Scholengemeenschap «nu veilig» is en het aanvullend toezicht beëindigd is zich tot het feit dat deze school een identiteitsverklaring hanteert waarin staat: «Omdat we beseffen dat ons veel vergeven is en moet worden, willen we aan de ene kant mild zijn tegenover leerlingen/studenten en collega’s. Tegelijk brengt de realiteit van het kwaad ons ertoe grenzen te stellen en tegen te gaan wat verkeerd is. (.) In een klimaat waarin geleefd wordt uit genadebesef, wordt kwaad kwaad genoemd en is altijd plaats voor vergeving. Deze houding verwachten wij van iedereen in de gemeenschap van onze scholen.»?2 Klopt het dat deze identiteitsverklaringen nog altijd ondertekend moeten worden? Bent u van mening dat een dergelijke houding duidt op een veilig schoolklimaat en gelijke behandeling voor iedereen wanneer «wat verkeerd is» de seksuele oriëntatie van jongeren kan betreffen?

U verwijst in uw vraag naar het identiteitsdocument van het Gomarus College, een onderwijsinstelling gesitueerd in Groningen, Assen, Drachten en Leeuwarden (bestuursnummer 41789). Dat betreft dus een andere onderwijsinstelling dan Gomarus Scholengemeenschap, gesitueerd in Gorinchem en Zaltbommel (bestuursnummer 42556).
Het klopt dat deze school (Gomarus College) vraagt om de ondertekening van een identiteitsverklaring. Dat is nu niet wettelijk verboden. Daarnaast staat het scholen vrij om, naast het objectief informeren over de Nederlandse samenleving, normen, waarden en regels, een specifieke visie te geven op bijvoorbeeld het huwelijk.
Maar ik vind het niet wenselijk dat scholen zich op deze wijze uitdrukken en toelating voorwaardelijk maken op het ondertekenen van zo’n verklaring. Hier schuren het recht op vrije meningsuiting en het recht op onderwijsvrijheid met het recht op gelijke behandeling.
Of een gemeenschap een specifieke overtuiging heeft is op zich niet relevant. Het gaat erom dat scholen verplicht zijn om te zorgen voor de sociale veiligheid van leerlingen en medewerkers, en daarnaast vorm te geven aan burgerschapsonderwijs waarin de basiswaarden van de democratische rechtstaat, waaronder gelijkwaardigheid en tolerantie, centraal staan. Belangrijker nog, ook de schoolcultuur moet in overeenstemming zijn met die basiswaarden. Daar ziet de inspectie ook op toe.
In de loop van dit jaar ontvangt u de reactie op de motie-Kwint c.s. en de motie-Gündoğan/Simons, waarin ik nader inga op het al dan niet verbieden van identiteitsverklaringen. Ik vind het belangrijk om dit gepaard te laten gaan met een zorgvuldig traject.
Vraag 3

Kunt u in dit licht ook reflecteren op de gezamenlijke verklaring waarin gereformeerde scholen benadrukken dat volgens hen «seksualiteit thuishoort in een relatie tussen één man en één vrouw»?3 Hoe verhouden dergelijke uitspraken van door de staat gefinancierde scholen zich tot onze democratische en rechtstatelijke beginselen?

Ik ben van mening dat iedere leerling in Nederland recht heeft op vrij en veilig onderwijs. Scholen moeten daar dus te allen tijde voor zorgen. Daartoe is ook recent de burgerschapsopdracht aan scholen aangescherpt. Via het in juli opgerichte Expertisepunt Burgerschap kunnen scholen hiertoe ook ondersteuning krijgen.
Tegelijkertijd staat het scholen vrij om eigen opvattingen te hebben, ook over huwelijk, relaties en seksualiteit, zolang dat niet indruist tegen de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. Die staat voor mij voorop. Leerlingen moeten zich te allen tijde veilig en geaccepteerd weten. Daar waar dit niet het geval is, zal de Inspectie ingrijpen. Maar ik heb al aangegeven dat ik het niet wenselijk vind dat scholen zich op deze wijze uitdrukken en toelating voorwaardelijk maken op het ondertekenen van zo’n verklaring. Hierop kom ik terug in de eerder genoemde brief.
Vraag 4

Bent u van mening dat de sociale veiligheid van LHBTI+ jongeren volledig kan worden gewaarborgd wanneer de Inspectie in haar laatste rapport concludeert «Het beleid over het gewenste pedagogisch handelen van docenten ten aanzien van leerlingen die vragen hebben over hun seksuele identiteit is nu nog vooral gericht op de individuele leerling of op het gesprek in de mentorklas. Er zijn nog geen afspraken over hoe docenten door hun pedagogisch handelen kunnen bijdragen aan een leerklimaat waarin de mogelijke spanning tussen de visie van de school en de persoonlijke belevingswereld van leerlingen bespreekbaar wordt. Ook kan duidelijker worden aangegeven hoe dat aansluit bij de wettelijke eisen rond burgerschap. Hier ligt een taak voor bestuur en school.»4 maar toch het additionele toezicht heeft beëindigd?

Het bestuur van de school heeft zich welwillend getoond om te blijven werken aan een sociaal veilige omgeving voor alle leerlingen. Dat vraagt om een stevige inspanning voor deze school. De herstelopdrachten van de inspectie zijn opgepakt. Hoewel het specifieke toezicht vanwege de eerdere voorvallen om die reden beëindigd is, betekent dit niet dat de inspectie de situatie niet volgt en de school zo nodig opnieuw zal aanspreken. Daar hecht ik ook aan.
Vraag 5

Bent u van mening dat de sociale veiligheid en gelijke behandeling op iedere school voor leerling en leraar zoals uiteengezet in het coalitieakkoord wordt behaald wanneer er zelfs meer scholen dan twee jaar geleden afwijzend staan tegenover relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht en ouders en leerlingen opdragen die visie te delen en ondertekenen? Zo nee, welke concrete actie gaat u ondernemen om deze gang van zaken uit te bannen?

Zoals in vraag 3 gezegd staat voorop dat iedere leerling en medewerker recht heeft op een veilige leer- en werkomgeving. Dat is ook wettelijk vastgelegd. In mijn beleidsreactie op het advies van de Onderwijsraad «Grenzen stellen, ruimte laten» en mijn brief over de uitwerking van de motie-Kwint c.s. en de motie-Gündoğan/Simons kom ik hierop terug5.
Vraag 6

Hoe is het mogelijk dat dergelijke identiteitsverklaringen nog bestaan nadat de motie Kwint c.s. over het verbieden van identiteitsverklaringen in het onderwijs5 in september 2021 werd aangenomen? Wat is de status van de uitwerking van deze motie? Hoe gaat u zo snel mogelijk werk maken van deze motie opdat niet nog meer LHBTI+ jongeren onveilig hoeven te zijn op school?

De wijze waarop een school zijn identiteit uitdraagt mag nooit een inbreuk vormen op de basiswaarden van onze democratische rechtsstaat, waaronder het recht van kinderen zich vrij te voelen om zich te uiten, te kunnen zijn wie ze willen zijn en een relatie te mogen hebben met degene van wie zij houden. Leerlingen moeten zich te allen tijde veilig en geaccepteerd weten. Het afwijzen of veroordelen van leerlingen op basis van seksuele gerichtheid, genderidentiteit, genderexpressie of geslachtskenmerken (en het daarnaar leven) is wat mij betreft onacceptabel. Ook in identiteitsverklaringen is daarvoor geen ruimte.
Indien een school een verklaring gebruikt waarin leerlingen expliciet worden afgewezen zal de inspectie direct ingrijpen en er door middel van een herstelopdracht en indien nodig bij het uitblijven van herstel door middel van sancties voor zorgen dat de school de identiteitsverklaring met dergelijke passages niet meer gebruikt. Op dit moment onderzoek ik op welke manier ik uitvoering kan geven aan de motie-Gündoğan/Simons, net als aan de motie-Kwint c.s., die oproepen tot het verbieden van (bepaalde vormen van) identiteitsverklaringen in het onderwijs. Dat doe ik zorgvuldig. Hierover informeer ik uw Kamer in de loop van het jaar.
Vraag 7

Wilt u deze vragen zo spoedig mogelijk beantwoorden?

Ja.

2 juni 2022 - 27 juli 2022

55 dagen

Het bericht 'Vertrek DSM is signaal voor politiek'
	Pim van Strien (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Folkert Idsinga (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Marnix van Rij (staatssecretaris financiën) (CDA), Micky Adriaansens (minister economische zaken) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Het Financieele Dagblad, 31 mei 2022 (https://fd.nl/opinie/1441132/ve…

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Vertrek DSM is signaal voor politiek»?1

Ja
Vraag 2

Hoe kijkt u aan tegen het in het bericht genoemde negatieve sentiment in de samenleving en politiek ten aanzien van het grote bedrijfsleven?

In toenemende mate wordt van bedrijven verwacht dat ze positief bijdragen aan de samenleving en aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Ik merk echter ook dat de toon richting bedrijven – met name de grote, internationale bedrijven – de afgelopen jaren is verhard. Deze toon is niet altijd terecht. Ik vind het mijn rol om ook voor het bedrijfsleven te gaan staan en waardering uit te spreken wanneer deze waardering op zijn plaats is. Dat is vaak het geval. Het innovatievermogen van het bedrijfsleven is essentieel om transities (verduurzaming, digitalisering, circulariteit) te versnellen en daarmee bij te dragen aan het oplossen van de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan. Multinationals zijn goed voor 70% van de private R&D-uitgaven dus juist daar zit de innovatiekracht die belangrijk is voor sterke Nederlandse (kennis)ecosystemen. Zie de rol die grote bedrijven spelen in Wageningen op voedsel, in Brainport op halfgeleiders en in Rotterdam rond de energietransitie. De samenleving heeft het bedrijfsleven dus hard nodig om die opgaven te realiseren en zo onze brede welvaart nu en in de toekomst op peil te houden. De bijdrage van het bedrijfsleven wordt daarbij soms te zeer als een gegeven gezien.
Vraag 3

Deelt u daarbij de mening dat dit sentiment zou kunnen veranderen indien er meer transparantie en communicatie zou zijn omtrent de financiële en niet-financiële bijdrages van het bedrijfsleven aan de Nederlandse samenleving? Zo ja, wat gaat het kabinet daar aan doen? Ziet u (daarnaast) andere oplossingen?

Ik denk dat het goed en belangrijk is dat bedrijven meer communiceren over hun rol en bijdragen aan onze samenleving. Naast dat ze zorgen voor banen en welvaart zie ik vele mooie voorbeelden van bedrijven die hard werken aan innovaties om te verduurzamen en van bedrijven die komen met slimme oplossingen om de transities te versnellen. De trekkende rol van (grote) bedrijven is vaak essentieel voor de verdere ontwikkeling van sterke Nederlandse (kennis)ecosystemen. Hier heeft heel Nederland profijt van. Ik juich het toe wanneer bedrijven hiermee actief naar buiten treden, voor zover ze dat nog niet doen. Ik moedig dit ook altijd aan in mijn contacten met het bedrijfsleven.
Vraag 4

Voor hoeveel directe en indirecte (denk aan toeleveranciers, zoals mkb, etc.) banen zorgen multinationals die in Nederland zijn gevestigd?

Volgens onderzoek van het CBS uit 20182 genereerden multinationals in 2016 ruim 30 procent van de 635 miljard euro aan toegevoegde waarde en was het directe belang van internationale bedrijven in de werkgelegenheid 1,5 miljoen voltijdsbanen. Deze multinationals zijn indirect te relateren aan 872.000 voltijdsbanen, deels ook bij het midden- en kleinbedrijf en zelfstandigen zonder personeel. Daarnaast zijn deze bedrijven goed voor 70% van de private R&D-uitgaven in Nederland.
Vraag 5

Wat is het directe en indirecte aandeel van multinationals aan de Nederlandse economie?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 6

Hoe kijkt u aan tegen de niet-financiële bijdrage van multinationals aan de Nederlandse samenleving (bijvoorbeeld op het gebied van verduurzaming, vergroening, etc.)?

Om ervoor te zorgen dat Nederland ook in de toekomst een fijn land is om in te leven, is de bijdrage van multinationals essentieel. Uit het CBS-onderzoek blijkt dat zij bovengemiddeld veel investeren in onderzoek en innovatie. Ook hebben ze de massa en schaal om snel sprongen te maken in de grote transities (verduurzaming, digitalisering en circulariteit). Daarbij hebben deze multinationals een belangrijke, vaak trekkende, rol in de ontwikkeling en versterking van Nederlandse ecosystemen. Het Nederlandse mkb en kennisinstituten profiteren mee van deze sterke ecosystemen, via kennisdeling en omdat het mkb vaak als toeleverancier fungeert voor deze multinationals. De afgelopen jaren hebben we ook gezien hoe multinationals door productie en ontwikkeling van bepaalde strategische goederen, bijvoorbeeld medicijnen en microchips, zorgen dat Nederland minder afhankelijk is van andere landen. Zeker in de wereld van vandaag, waarin geopolitieke spanningen oplopen, is die weerbaarheid van steeds groter belang. Zo dragen multinationals op verschillende manieren bij aan onze samenleving en aan dat we ook in de toekomst een hoogontwikkeld land zijn met een hoogwaardig leefklimaat.
Vraag 7

Hoe groot acht u het belang van het aantrekken, het hebben en het behouden van hoofdkantoren van deze multinationals in Nederland?

De aanwezigheid van multinationals en hun hoofdkantoren acht ik van groot belang voor Nederland. Uiteindelijk stuurt de hoogste leiding van een multinational vanuit de hoofdzetel de verschillende vestigingen aan en gaat over grote nieuwe investeringen, innovaties of reorganisaties. Het vertrek van een hoofdkantoor hoeft op korte termijn geen grote impact te hebben op de werkgelegenheid en overige activiteiten van het bedrijf in ons land. Echter, omdat de wortels in Nederland uiteindelijk minder sterk worden ligt hier op de langere termijn een risico.
Vraag 8

Wat is het huidige beleid van het kabinet met betrekking tot het behouden van en het aantrekken van (nieuwe) hoofdkantoren van multinationals?

De keuze van een bedrijf voor een bepaald land is van veel factoren afhankelijk. De aanwezigheid van een aantrekkelijk vestigings- en ondernemingsklimaat is een belangrijke randvoorwaarde. Het kabinet zet zich hier actief voor in en in algemene zin staat dat Nederlandse klimaat er nog steeds goed voor. Dit blijkt uit de verschillende internationale ranglijsten waarin Nederland al jaren in de top meedraait3. Nederland biedt een prettige leefomgeving, een goed opgeleide beroepsbevolking, kennis en innovatie van wereldklasse, excellente verbindingen binnen Nederland en naar het buitenland en sterke clusters waarin kleine en grote bedrijven, kennisinstellingen en overheden met elkaar samenwerken.
Ik maak me echter zorgen over de ontwikkeling van ons vestigingsklimaat, mede op basis van mijn gesprekken met bedrijven en het vertrek van de hoofdkantoren van DSM, Shell en Unilever. Zo krijg ik signalen over de ontwikkeling van het fiscale stelsel, krapte op de arbeidsmarkt of gebrek aan ruimte – zowel fysiek als op het gebied van stikstof of netcapaciteit. Ook leven er zorgen over de waardering voor en sentiment ten aanzien van het bedrijfsleven, en de voorspelbaarheid van beleid in Nederland.
De recente signalen en ontwikkelingen geven aan dat ons vestigingsklimaat aandacht behoeft. Ik ben met betrokken collega’s in gesprek over hoe we dit gericht kunnen verbeteren, bijvoorbeeld op het gebied van fiscaliteit, vergunningverlening en stikstofruimte. Vestigingsklimaat is een breed en complex onderwerp en vraagt om keuzes waar op in te zetten. Ik heb in april een brief over het belang van het Nederlandse vestigings- en ondernemingsklimaat naar de Kamer gestuurd (Kamerstuk 32 637, nr. 493) en werk momenteel aan een tweede brief met plannen om het vestigingsklimaat te versterken. De komende maanden ga ik hierover verder in gesprek met stakeholders om goed inzichtelijk te krijgen welke aanpassingen in beleid nodig zijn. Deze input neem ik mee ik de tweede Vestigingsklimaatbrief, die ik zo spoedig mogelijk na het zomerreces en in ieder geval voor de begrotingsbehandeling EZK aan uw Kamer stuur.
Vraag 9

Wat is uw reflectie op het (mogelijke) vertrek van het hoofdkantoor van DSM naar Zwitserland?

Ook na de fusie met Firmenich blijft DSM voor voedingsingrediënten en -supplementen stevig in Nederland verankerd. DSM-Firmenich krijgt een duaal hoofdkantoor; in Maastricht en Kaiseraugst, Zwitserland – waar de juridische entiteit is gevestigd. DSM geeft aan dat de nieuwe combinatie DSM-Firmenich sterk blijft in Nederland en de notering aan de Amsterdamse beurs behoudt. De gezamenlijke voedingsdivisie, met een onderzoekstak voor biotechnologie en een omzet van € 2,7 miljard, blijft in Delft en zal volgens DSM over de tijd sterk groeien. Het is goed dat een innovatief bedrijf met zulke sterke Nederlandse wortels hier een hoofdkantoor houdt en investeert in ecosystemen in Nederland.
DSM en Firmenich hebben het besluit tot fusie en de keuze voor de juridische entiteit in Zwitserland eigenstandig genomen. Het kabinet was hier niet op voorhand in gekend en heeft er derhalve geen betrokkenheid bij gehad of invloed op kunnen uitoefenen. DSM is een beursgenoteerde onderneming en mag wettelijk gezien deze informatie niet voorbeurs delen. Uiteraard heb ik de afgelopen periode wel contact gehad met het bedrijf om meer achtergrond te krijgen bij dit besluit. Het bedrijf geeft aan dat de keuze voor een duaal hoofdkantoor als onderdeel van de contractuele voorwaarden moet worden gezien en niet het gevolg is van het Nederlandse vestigingsklimaat. DSM roemt juist het ecosysteem van kennisinstituten en bedrijfsleven en geeft aan dat de Food divisie zijn business hoofdvestiging in Delft krijgt omdat het de agri-food infrastructuur in Nederland wereldwijd op hoge waarde schat.
De stap van DSM maakt mij wel duidelijk dat, na eerder het vertrek van de hoofdkantoren van Shell en Unilever, het niet meer vanzelfsprekend is dat grote multinationals kiezen voor hoofdkantoor en/of juridische zetel in Nederland. Dat vind ik zorgelijk. Ik acht de aanwezigheid van hoofdkantoren in Nederland van groot belang, uiteindelijk worden daar de beslissingen genomen over toekomstige investeringen. Daarom werk ik aan een actieplan om ons vestigingsklimaat te versterken.
Vraag 10

Wat heeft u concreet gedaan en/of wat gaat u nog doen om dit (mogelijke) vertrek tegen te gaan?

Zie antwoord vraag 9.
Vraag 11

Wat is uw antwoord op de waarschuwing dat veel ondernemingen de locatie van het besliscentrum (hoofdkantoor) op de agenda zouden hebben staan?

Zie antwoord vraag 8.
Vraag 12

Deelt u de conclusie van het artikel dat er werk aan de winkel is voor de Nederlandse politiek? Zo ja, wat dient er te gebeuren? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 8.

2 juni 2022 - 8 juni 2022

6 dagen

De opvang van Oekraïense ontheemden, asielzoekers en vergunninghouders
	Suzanne Kröger (GL)
	Eric van der Burg (staatssecretaris justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Vraag 1

Kunt u aangeven wat de actuele stand van zaken is in het realiseren van opvangplaatsen voor Oekraïense ontheemden? Hoeveel beschikbare opvangplaatsen voor Oekraïense ontheemden blijven momenteel onbenut?

Het aantal beschikbare en bezette opvangplekken voor Oekraïense ontheemden wordt dagelijks gemonitord en gerapporteerd. Op dit moment (rapportage 7 juni) zijn bijna 48.000 opvangplekken voor Oekraïense ontheemden beschikbaar. Hiervan zijn 41.500 plekken bezet. Het aantal beschikbare plekken is ca 6.500.
Vraag 2

Zijn er gesprekken geweest met gemeenten deze beschikbare opvangplaatsen in te zetten voor de opvang van asielzoekers en/of vergunninghouders? Zo ja, met welke gemeenten is hierover gesproken en wat zijn de uitkomsten van die gesprekken?

Er zijn de afgelopen periode gesprekken met gemeenten gevoerd over de opvang van zowel Oekraïense ontheemden als asielzoekers/vergunninghouders. De keuze voor wie een locatie wordt ingezet is hierbij ook besproken. Het is van belang dat zowel asielzoekers, statushouders als ontheemden een dak boven hun hoofd hebben. De uiteindelijke keuze om een locatie beschikbaar te stellen voor ontheemden of asielzoekers/vergunninghouders ligt bij de gemeenten en niet bij mij. Er is geen overzicht beschikbaar van met welke gemeenten hierover is gesproken en welke keuze hierin is gemaakt.
Vraag 3

Kunt u aangeven welke gemeenten expliciet hebben aangegeven alleen opvangvoorzieningen beschikbaar te willen stellen voor Oekraïense ontheemden? Zo ja, om hoeveel opvangplaatsen gaat het?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Bent u bereid, met het oog op de schrijnende humanitaire omstandigheden in de opvang in Aanmeldcentrum Ter Apel, alsnog c.q. wederom in gesprek te gaan met gemeenten over hun bereidheid de onbenutte opvangplaatsen voor Oekraïense ontheemden alsnog beschikbaar te stellen voor asielzoekers en/of vergunninghouders? Zo nee, waarom niet?

Het aantal beschikbare opvangplekken voor ontheemden is op dit moment niet voldoende om ook asielzoekers/vergunninghouders op te vangen. Vanuit zowel DG-Oekraïne als DG Migratie wordt continu gezamenlijk ingezet op zowel opvang voor Oekraïense ontheemden als asielzoekers/vergunninghouders. Uitbreiding van de capaciteit moet bij voorkeur zowel naar de ontheemden als asielzoekers/vergunninghouders gaan. Dit wordt in gesprekken voor nieuwe locaties actief gemeld. Er is afgesproken dat per veiligheidsregio 150 plekken beschikbaar worden gesteld voor asielzoekers/vergunninghouders/overloop Ter Apel. De definitieve keuze voor opvangplekken ligt bij de Veiligheidsregio’s/gemeenten.
Vraag 5

Bent u bereid deze vragen voorafgaand aan het commissiedebat over de komende JBZ-Raad 9 juni a.s. (onderdeel vreemdelingen- en asielbeleid) te beantwoorden? Zo nee, waarom niet?

Ja.

2 juni 2022 - 12 juli 2022

40 dagen

Gesponsorde hoogleraren
	Jasper van Dijk (SP), Peter Kwint
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. Nieuwsuur, 31 mei 2022

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel van Nieuwsuur: «Een hoogleraar kado»?1

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar mijn reactie op de volgende vragen.
Vraag 2

Erkent u dat «hoogleraren van de universiteiten van Rotterdam, Tilburg en Amsterdam (VU) voor hun wetenschappelijke werk zijn gefinancierd door de Belastingdienst en accountantskantoren, terwijl dat nergens werd vermeld»?

Volgens het Ministerie van Financiën blijkt uit openbaar beschikbare stukken dat de Minister van Financiën (waaronder de Belastingdienst, Douane en Toeslagen) op dit moment zeven leerstoelen financiert. Dit zijn:
Over de mate waarin accountantskantoren openheid van zaken hebben gegeven kan ik geen uitspraak doen. Waar het artikel in elk geval op wijst is dat van een aantal hoogleraren niet direct helder is vanuit welke organisatie zij een salaris ontvangen. Daar zou geen misverstand over moeten bestaan.
Vraag 3

Deelt u de mening dat betaling door een andere werkgever dan de universiteit ertoe kan leiden «dat in een wetenschappelijke publicatie de belangen van de werkgever positief worden meegenomen»?

In de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) is expliciet de mogelijkheid geboden voor openbare universiteiten om mensen uit de praktijk binnen te halen ter verrijking van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Bijzondere universiteiten passen deze bepalingen uit de WHW naar analogie toe.
Daarnaast heeft de wetgever destijds de mogelijkheid van bijzondere leerstoelen gecreëerd voor private organisaties die wetenschappelijk onderwijs en onderzoek op hun naam en onder hun verantwoordelijkheid willen laten verzorgen.
Bijzonder hoogleraren die deze leerstoelen bekleden worden niet gefinancierd door de universiteit maar door een derde partij. Bijzondere hoogleraren worden buiten de reguliere bekostiging betaald en zijn niet in dienst van de universiteit. Dit is de bedoeling van deze constructie.
De onafhankelijkheid van bijzondere hoogleraren dient te allen tijde te worden geborgd door de universiteit. Pas als het college van bestuur van een openbare universiteit er vertrouwen in heeft dat een derde de academische vrijheid en de onafhankelijkheid van een bijzonder hoogleraar borgt en de kandidaat hoogleraar voldoet aan de vereisten voor hoogleraar, mag zij de private organisatie bevoegd verklaren om een bijzondere leerstoel te vestigen. Op grond van de WHW dient het college van bestuur de bevoegdverklaring in te trekken als het belang van het wetenschappelijk onderwijs zich niet meer verdraagt met deze verklaring. Het niet onafhankelijk uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek, dat verweven is met het onderwijs, is een voorbeeld hiervan.
Vraag 4

Wat gaat u doen om dit soort ondoorzichtige constructies te voorkomen?

Wetenschap moet onomstreden en transparant zijn. Alleen dan kunnen we vertrouwen op de resultaten van onderzoek. In de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit staan normen voor onderzoekers en zorgplichten voor instellingen. Het is van belang om een beeld te krijgen van de effectiviteit, handhaving en naleving van de normen en zorgplichten over onafhankelijkheid en transparantie. Daarom zal ik met de opstellers2 van de gedragscode in overleg treden om deze normen in de loop van dit jaar te laten evalueren door een onafhankelijke commissie. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie zal ik bezien of wettelijke verankering noodzakelijk is.
Vraag 5

Bent u het ermee eens dat «het goed zou zijn als bijzonder hoogleraren in dienst komen van de universiteit in plaats van in dienst te blijven van de werkgever»? Zo nee, waarom niet?

De ontwikkeling dat sommige faculteiten meer bijzondere hoogleraren hebben dan gewone hoogleraren vind ik zorgelijk. Dat maakt het beoefenen van onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en het verzorgen van onafhankelijk wetenschappelijk onderwijs binnen die faculteiten kwetsbaar. Ik ben bereid om hierover het gesprek met de sector te voeren. De meerwaarde van de bijzondere leerstoel moet niet op voorhand overboord worden weggegooid.
Vraag 6

Is het juist dat er «geen wettelijke bepaling bestaat op basis waarvan de inspectie van het onderwijs kan handhaven als het gaat over externe financiering van wetenschappelijk onderzoek»?

Dat is juist. Indien er een vermoeden bestaat dat de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit wordt geschonden kan een klacht worden ingediend bij en behandeld door de Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI) van de kennisinstelling waar de persoon waartegen de klacht zich richt werkzaam is. Daarnaast is er het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI), een onafhankelijk adviesorgaan in de klachtenprocedure voor mogelijke schendingen van de wetenschappelijke integriteit. Het LOWI kan op verzoek beoordelen of de klachtenprocedure bij de CWI van de instelling zorgvuldig is verlopen, of er normen van wetenschappelijke integriteit zijn geschonden en, zo ja, hoe de normschending vervolgens gekwalificeerd zou moeten worden.
Vraag 7

Bent u bereid wetgeving te maken inzake externe financiering, opdat dit soort onwenselijke constructies wordt voorkomen? Zo nee, hoe voorkomt u ondoorzichtige financiering en (de schijn van) belangenverstrengeling in de wetenschap?

Zie het antwoord op vraag 4.

2 juni 2022 - 6 juli 2022

34 dagen

Het bericht ‘Aruba heeft geen boodschap aan RMR en Cft: Geld vliegt de deur uit’
	Joba van den Berg-Jansen (CDA), Roelien Kamminga (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Alexandra van Huffelen (staatssecretaris binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (D66)

Bronnen

1. Dossier Koninkrijksrelaties, 31 mei 2022 https://dossierkoninkrijksre…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Aruba heeft geen boodschap aan RMR en Cft: Geld vliegt de deur uit»1?

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat de constateringen van het College finanieel toezicht (Cft) zeer zorgelijk zijn en zo nee, waarom niet?

Ja. De financieel-economische staat van het land is met een staatsschuld boven 100% BBP en een zeer kwetsbare economie zeer zorgelijk.
Vraag 3

Wat zijn de financiële gevolgen van de stijgende overheidsschuld van Aruba en hoe beoordeelt u dat?

Indien de stijgende overheidsschuld het gevolg is van Nederlandse liquiditeitsleningen, zijn er niet of nauwelijks directe financiële gevolgen omdat Nederland over deze leningen met looptijd tot 10 oktober 2023 geen rente vraagt. Indirect kan een stijgende overheidsschuld de door Aruba te betalen rentetarieven doen toenemen. Dit kan onder meer een rol spelen als Aruba in 2023 en verder haar aflopende binnenlandse en buitenlandse schulden moet gaan herfinancieren.
Indien Aruba de RMR-besluitvorming en de CAft-adviezen niet opvolgt, kunnen de betalingsachterstanden van Aruba oplopen. Dit omdat het land in dat geval voor meer uitgaven verplichtingen aangaat dan dat ze aan liquide middelen in kas heeft of krijgt. Dit kan uitmonden in acute betalingsproblemen als crediteuren hun tegoeden gaan opeisen en Aruba hier niet aan kan voldoen.
Vraag 4

Hoe verhoudt het Arubaanse beleid zich tot de gemaakte afspraken met Nederland op dit gebied?

Over het door Aruba gevoerde begrotingsbeleid loopt in kader van de Vastgestelde Begroting 2022 momenteel een artikel 11-procedure met een hoor- en wederhoor traject. Dit betreft de procedure die doorlopen wordt als het CAft van oordeel is dat de Begroting van Aruba niet voldoet aan de gestelde normen. Ik heb het bestuur van Aruba hiervoor aandacht gevraagd.
Ik wil de voltooiing van deze zorgvuldige procedure evenwel graag afwachten en de procedure niet met mijn beantwoording doorkruisen. Ik zal uw Kamer informeren zodra in de RMR-besluitvorming heeft plaats gevonden over het CAft-advies met betrekking tot de artikel 11-procedure.
Vraag 5

Welk effect heeft het gevoerde beleid op de overeengekomen hervormingsagenda?

Wat het effect van het gevoerde begrotingsbeleid op de overeengekomen hervormingsagenda is, is mij niet bekend. Het is de verantwoordelijkheid van de landen om voldoende middelen ter beschikbaar te stellen voor de uitvoering van de landspakketten.
Andersom is in de RMR afgesproken dat de landen de gevolgen van de uitvoering van de landspakketten meenemen in de begroting.
Vraag 6

Bent u bereid het kabinet Wever-Croes aan te spreken op het gekozen meerjarig financieel beleid en hier consequenties aan te verbinden? Zo ja, aan welke consequenties denkt u dan en zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 7

Kunt u de Kamer hier nog deze maand over informeren?

Dat is helaas niet gelukt. De beantwoording is deels meegenomen in het WGO van 4 juli jl.

1 juni 2022 - 20 juni 2022

19 dagen

De ongekende droogte
	Leonie Vestering (PvdD), Eva van Esch (PvdD)
	van der Ch. Wal-Zeggelink , Mark Harbers (minister infrastructuur en waterstaat) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Henk Staghouwer (minister landbouw, visserij, voedselzekerheid en natuur) (CU)

Bronnen

1. Website Universiteit Utrecht, 29 april 2022, «Extreme droogte komt bi…
2. Unie van Waterschappen en Interprovinciaal Overleg, januari 2021, «Ov…

Vraag 1

Kunt u aangeven wat de laatste stand van zaken is aangaande de droogte?

Het landelijk gemiddelde neerslagtekort ligt op dit moment rond het niveau van de 5% droogste jaren. Vanaf eind februari heeft Nederland te maken gehad met veel droge periodes, ook was in mei de verdamping relatief groot. Vanaf half mei is er in grote delen van Nederland neerslag van betekenis gevallen. Dit heeft lokaal voor verlichting gezorgd, maar ook voor grote regionale verschillen. Vooral in het zuiden van Nederland zijn de grondwaterstanden laag. In deze gebieden is ook geen wateraanvoer vanuit de grote rivieren mogelijk.
De wateraanvoer vanuit de Rijn en Maas is voldoende om aan de watervraag te voldoen. Wel is de afvoer laag voor de tijd van het jaar.
Door de droge periode in het voorjaar is Nederland op dit moment gevoeliger dan anders voor langere perioden van weinig neerslag, zeker als dit ook in de stroomgebieden van de Rijn en de Maas (Duitsland, Zwitserland, België, Noordoost Frankrijk) optreedt.
Vraag 2

Kunt u bevestigen dat periodes van extreme droogte in de toekomst vaker voor zullen komen als gevolg van de klimaatcrisis?1

Ja. In de klimaatscenario’s van het IPCC worden voor Nederland o.a. als trends een hogere temperatuur en frequentere droogteperiodes aangegeven. Het KNMI beschrijft dat ook in het Klimaatsignaal'21 dat op 25 oktober 2021 is gepubliceerd. Door de hogere temperaturen en door meer zonnestraling neemt de verdamping toe. Het neerslagtekort in het voorjaar en in de zomer wordt daardoor groter. Periodes van langdurige droogte zullen vaker voorkomen.
Vraag 3

Wat is het beeld dat naar voren komt uit de regionale verdringingsreeksen voor de verdeling van het beschikbare zoetwater? Kunt u op basis daarvan schetsen welke belangen momenteel het meest in de verdringing zijn geraakt?

Alle zoetwaterregio’s hebben een werkversie beschikbaar van de regionale uitwerking van de verdringingsreeks. En bij bijna alle zoetwaterregio’s zijn deze bestuurlijk vastgesteld. De verdringingsreeks2 is het wettelijk kader voor de waterbeheerders voor te nemen verdelingsbesluiten: deze geeft de prioriteitsvolgorde van maatschappelijke en economische watergebruiksfuncties die bij (dreigende) watertekorten bepalend is voor het verdelen van het beschikbare oppervlaktewater door de waterbeheerder.
Vraag 4

Kunt u aangeven op basis waarvan er onderscheid gemaakt wordt in de verschillende types natuur en de bijbehorende plaats in de verdringingsreeks? Zit er regionaal verschil in die criteria?

Er wordt bij natuur onderscheid gemaakt op basis van het criterium «onomkeerbare schade». Het voorkomen van onomkeerbare droogteschade in natuurgebieden zit in categorie 1 van de verdringingsreeks. Hierin zitten de functies, die tijdens perioden van watertekort het langst voorzien worden van water, voor zover wateraanvoer mogelijk is. De «overige» natuur valt onder categorie 4 van de verdringingsreeks.
De provincies hebben een kaart ontwikkeld waarop de natuurgebieden staan die vallen in categorie 1 van de Verdringingsreeks3.
Vraag 5

Kunt u aangeven wat de grootste waterverbruikers zijn op de zandgronden (waar de afhankelijkheid van neerslag het grootst is)?

Door het CBS is onderzocht wat de watergebruikers zijn en in welke verhouding4. Hierbij wordt geen regionaal onderscheid gemaakt. Wel wordt onderscheid gemaakt in het gebruik van oppervlaktewater en grondwater. Op de hoge zandgronden is grondwater een belangrijke bron, omdat aanvoer van oppervlaktewater beperkt of niet mogelijk is. Uit het overzicht blijkt dat wat grondwater betreft de waterleidingbedrijven de grootste gebruikers zijn, op afstand gevolgd door industrie en landbouw.
Vraag 6

Kunt u aangeven wat de grootste waterverbruikers zijn in de gebieden waar verzilting dreigt?

Zoals aangegeven bij antwoord 5 is er door het CBS een overzicht gemaakt van de watergebruikers, maar wordt daarin geen onderscheid gemaakt in regio’s.
In de gebieden waar verzilting speelt zorgt het doorspoelen van verzilte sloten en andere wateren voor veel zoetwatergebruik. Het doorspoelen van water wordt bijvoorbeeld toegepast om verzilting in West-Nederland tegen te gaan, voor de land- en tuinbouw, maar ook om het water in bepaalde natuurgebieden zoet te houden.
Vraag 7

Welke fundamentele keuzes maakt u om in die beide gebieden de watervraag van de industrie en landbouw te verminderen?

Waterbeheerders gebruiken hiervoor vanuit het Deltaprogramma Zoetwater onder andere het instrument «Waterbeschikbaarheid». Hiermee wordt de beschikbaarheid van zoetwater onder normale en droge omstandigheden – op lange en korte termijn – inzichtelijk gemaakt voor alle sectoren. Hierdoor kan een ondernemer of een bedrijf er bijvoorbeeld voor kiezen om meer zelfvoorzienend te worden, of om eventuele (rest)schade te accepteren. Daarnaast werkt het Deltaprogramma Zoetwater samen met de industrie aan zogenoemde «Waterprofielen». Deze profielen geven inzicht in de watervoorziening en waterafhankelijkheid van industriële bedrijven. Waterbeheerders en watergebruikers kunnen met behulp van deze twee instrumenten waarin informatie wordt gegeven over de beschikbaarheid en het gebruik van zoetwater gezamenlijke keuzes maken.
Voor de landbouw wordt langs de lijnen van het Actieprogramma klimaatadaptatie landbouw gewerkt aan meer droogte-robuustheid. In de landbouwbedrijfsvoering kan door o.a. de keuzes voor rassen en gewassen de gevoeligheid voor droogte en de waterbehoefte van teelten verminderen. In het landelijk gebied wordt ook gewerkt aan een robuust bodem- en watersysteem, waarin meer water vastgehouden kan worden om droogte in periodes zonder neerslag uit te stellen. Agrariërs dragen hieraan bij via bodem- en watermaatregelen.
Vraag 8

Kunt u aangeven welke trend het Landelijk Grondwater Register (LGR) de laatste paar jaar liet zien voor het aantal waterputten en de hoeveelheid onttrokken grondwater? Klopt het dat beide sterk zijn gestegen? Wat zijn de consequenties daarvan voor de belangen zoals genoemd in de verdringingsreeks?

Als gevolg van de droogte van de afgelopen jaren is er een toename in het aantal onttrekkingen ten behoeve van de landbouw en een toename in onttrokken hoeveelheden. Dit heeft géén consequenties voor de belangen zoals genoemd in de verdringingsreeks, gezien dat deze gekoppeld zijn aan hun afhankelijkheid van aanvoer van oppervlaktewater.
Vraag 9

Welke maatregelen zijn genomen nadat het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen concludeerden dat er, met name in de landbouw, een toename was in het aantal en de hoeveelheid grondwateronttrekkingen?2

Na het onderzoek van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) naar grondwateronttrekkingen in januari 2021 zijn de volgende acties in gang gezet:
Provincies werken aan de verbetering van het Landelijk Grondwaterregister (LGR) en hebben afspraken gemaakt met de waterschappen over het aanleveren van grondwaterdata. Ook de waterschappen zijn bezig om hun zicht op grondwateronttrekkingen te verbeteren door onttrekkingen te controleren en administraties bij te werken.
Het droogte-onderzoek in de zandgrondgebieden is eind 2021 afgerond en heeft inzicht opgeleverd in de effecten van onttrekkingen en de effectiviteit van maatregelen. Regionaal zijn of worden er de komende jaren waterbalansen opgesteld en systeemanalyses uitgevoerd om de effecten nader in beeld te brengen.
De ambities en doelen voor het grondwater zijn het afgelopen jaar herijkt en vastgelegd in provinciale regionale waterprogramma’s en de Waterbeheerprogramma’s van waterschappen. Regionaal zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de grondwateraanpak, bijvoorbeeld het Grondwaterconvenant in Noord-Brabant, de Grondwateragenda in Oost-Nederland en de Blauwe Agenda voor de Utrechtse Heuvelrug. Op basis van de bestuurlijke afspraken en uitgevoerde systeemanalyses gaan provincies en waterschappen de komende jaren na of hun beleid(sregels) grondwater moeten worden aangepast.
De verbeteracties voor de grondwateronttrekkingen zijn onderdeel van de bredere droogte-aanpak van provincies en waterschappen. Die aanpak is gericht op de realisatie van klimaatbestendige en robuuste grond- en oppervlaktewatersystemen in combinatie met een klimaatbestendige inrichting. Het beter in beeld brengen van de waterbalans en de bijdrage en invloed van grondwateronttrekkingen is onderdeel van die aanpak. Provincies en waterschappen geven hier gebiedsgericht uitvoering aan.
Vraag 10

Kunt u ingaan op de toezegging die uw voorganger tijdens het wetgevingsoverleg Water d.d. 22 november 2021 aan het lid Vestering deed om de Kamer te informeren over het aantal illegale grondwaterwinputten? Kan zij deze informatie eerder delen?

In de verzamelbrief die naar de Kamer is verstuurd voorafgaand aan het Commissiedebat Water van 7 juni is deze informatie opgenomen (Kamerstuk 27 625, nr. 567).
Uit controles (peiljaar 2019) blijkt dat het gaat om enkele illegale onttrekkingen per waterschap op een totaal van bijna 15.000 onttrekkingen. Bij Wetterskip Fryslân ging het om een groter aantal kleinere onttrekkingen (< 60 m³/uur) die wel onder de meldingsplicht vallen, maar niet gemeld waren. Deze Friese eigenaren hebben de betreffende onttrekkingen inmiddels allemaal gemeld. Vanaf 2022 zullen de waterschappen in de Waterschapsspiegel jaarlijks gaan rapporteren over de aangetroffen illegale onttrekkingen.
Vraag 11

Is er uiteindelijk, zoals gevraagd, een landelijk en uitgebreid onderzoek gedaan naar de hoeveelheid illegale waterputten nadat in 2019 in Friesland bleek dat er bij 16 bedrijven 30 geregistreerde waterputten en maar liefst 25 illegale waterputten waren?

Zie antwoord vraag 10.
Vraag 12

Is het nog altijd staande praktijk om gevonden illegale waterputten te legaliseren in plaats van af te sluiten en te beboeten? Zo ja, waarom en bent u van mening dat dit een juiste werkwijze is? Op welke manier draagt deze staande praktijk bij aan het voorkomen van verdroging?

In de meeste gevonden gevallen gaat het om een onttrekkingen die wel zijn toegestaan maar niet zijn gemeld bij het bevoegd gezag (waterschap). Door die alsnog te melden, wordt voldaan aan de regels en kunnen ze worden gelegaliseerd. Er is maar een enkele onttrekking die in een gebied ligt waar dat niet is toegestaan. Deze onttrekking moet dan worden beëindigd. Verder worden er soms onttrekkingen aangetroffen in perioden dat er een beregeningsverbod is ingesteld. Ook daar wordt streng tegen opgetreden.
Vraag 13

Is er, zeker ten tijde van droogte, een intensivering in de handhaving op het gebruik van (illegale) waterputten? Zo nee, waarom niet?

Waterschappen houden toezicht op het naleven van vergunningen en meldingen van grondwateronttrekkingen voor beregening. Dit toezicht wordt verscherpt tijdens perioden van droogte en watertekorten. Bovendien wordt er tijdens droogte en onttrekkingsverboden ook ’s avonds en in het weekend gecontroleerd. Tijdens een langdurige droogteperiode wordt er indien nodig opgeschaald voor het toezicht en de handhaving op onttrekkingen en ingestelde droogtemaatregelen.
Vraag 14

Is het u bekend dat in Limburg en Noord-Brabant de vergunningsvrijstelling voor beregenen komt te vervallen? Zijn er provincies die het beregenen nog niet gereguleerd hebben met een vergunningsplicht? Indien dat het geval is, gaat u erop aandringen dat dit wel gebeurt?

De provincies Noord-Brabant en Limburg hebben een nieuw aangepast Natura 2000-beheerplan opgesteld voor de Peelvenen (Groote Peel, Deurnsche Peel & Mariapeel). In het nieuwe beheerplan staat dat er géén vrijstelling van de vergunningplicht meer is op grond van de Wet natuurbeheer (Wnb) om grondwater te gebruiken om open agrarische teelten te beregenen. De nieuwe maatregelen gelden voor bufferzones rond de Natura 2000-gebieden in de Peelvenen en niet provincie-breed.
Voor alle duidelijkheid, dit betreft een vergunningplicht op basis van de Wet natuurbeheer. Een eventuele vergunningsvrijstelling voor beregening die geldt vanuit de Waterwet heeft hier geen invloed op.
Vraag 15

Op welke wijze wordt momenteel het voornemen vormgegeven om water beter vast te houden? Deelt u de mening dat nu daarbij de nadruk wel erg nadrukkelijk ligt op technische maatregelen, zoals het aanleggen van pijpleidingen en irrigatiesystemen, en te weinig op natuurlijke oplossingen, zoals een verbeterde bodemdoorlaatbaarheid en een vergroot natuurlijk waterbergingsvermogen?

Voor Fase 2 van het Deltaprogramma Zoetwater (2022–2027) is er in totaal € 800 miljoen euro gereserveerd door het Rijk en de regio’s. Dit is een verdubbeling van ambitie ten opzichte van Fase 1 (2015–2021) waarvoor € 400 miljoen euro was gereserveerd. Hiermee worden ook maatregelen uitgevoerd om het water beter vast te houden. Een overzicht van alle maatregelen die genomen gaan worden in Fase 2 zijn te vinden in het Deltaplan Zoetwater (https://www.deltaprogramma.nl/documenten/publicaties/2021/09/21/dp2022-d-deltaplan-zoetwater-2022–2027). De nadruk ligt in Fase 2 niet alleen op technische maatregelen, maar vooral op het aanpassen van de ruimtelijke inrichting op het bodem- en watersysteem. Zoals het natuurlijk vasthoudende vermogen van de bodem, of het weer laten meanderen van een beek.
Daarnaast stimuleert het Nationaal Programma Landbouwbodems (NPL) het nemen van bodemmaatregelen door de land- en tuinbouwsector, waardoor ook het watervasthoudend vermogen daarvan groter wordt.
In de gebiedsplannen die in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) alsook de stikstofaanpak opgesteld gaan worden, moeten ook dit soort maatregelen die nodig zijn voor een robuust regionaal bodem- en watersysteem integraal meegenomen worden.
Maar er zullen ook echt structurele keuzes gemaakt moeten worden in de ruimtelijke inrichting. Nederland is niet van vandaag op morgen ingericht op de droogte. We hebben van Nederland een vergiet gemaakt dat water snel kan draineren. Het zal tijd kosten om van Nederland weer een spons te maken, waarbij we zoveel mogelijk water vasthouden en opslaan om droge periodes te overbruggen.
Vraag 16

Op welke manier gaat u ervoor zorgen dat natuurlijke oplossingen, zoals verbeterde bodemdoorlaatbaarheid, een vergroot natuurlijk waterbergingsvermogen en een hoger grondwaterpeil versneld worden uitgevoerd, om droge periodes beter het hoofd te kunnen bieden?

Zie antwoord vraag 15.
Vraag 17

Deelt u de mening dat het onverstandig zou zijn om water vooral beter vast te gaan houden met permanent ondoorlaatbare waterkeringen omdat dit vismigratie zou bemoeilijken en daarmee een voorbeeld zou zijn van maladaptatie?

Waterbeheerders streven samen met alle ruimtegebruikers naar integrale oplossingen om Nederland weerbaar te maken tegen droogte, waarbij water kan worden vastgehouden maar waarbij ook ruimte is voor ecologie en natuurdoelen. Voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) is vismigratie heel belangrijk. Tot 2027 worden nog circa 800 vispassages gerealiseerd.
Vraag 18

Welke aanpassingen van de belastingsystematiek zijn er gedaan om te zorgen dat grootverbruikers minder financiële voordelen genieten en meer financiële prikkels krijgen om het waterverbruik terug te dringen? Klopt het dat u nog altijd de belasting op leidingwater (BOL) niet hebt aangepast?

Er zijn nog geen aanpassingen gedaan aan de belasting op leidingwater.
Er loopt nu een onderzoek naar de maatregelen en instrumenten om waterbesparing door huishoudens, maar ook door bedrijven te bevorderen. In het onderzoek wordt ook gekeken naar de voor- en nadelen van aanpassing van de belasting op leidingwater. Dit onderzoek kost meer tijd dan eerder gedacht. De Kamer wordt hierover na de afronding, eind dit jaar, geïnformeerd.
Vraag 19

Deelt u de mening dat, zoals ook vastgelegd in de verdringingsreeks, drinkwater voor burgers belangrijker is dan water om te beregenen voor de landbouw? Wat is uw oordeel over het collectief dat drinkwaterbedrijven aansprakelijk wil stellen voor 300 miljoen euro?

Enkel op het moment dat er sprake is van een watertekort moeten de waterbeheerders keuzes maken voor welke maatschappelijke en ecologische behoeften water beschikbaar gemaakt wordt. Om te voorkomen dat in een dergelijke crisissituatie onduidelijkheden ontstaan, is met de verdringingsreeks vastgelegd in welke volgorde de verschillende belangen geborgd moeten worden. Op het moment dat er geen sprake is van een watertekort, wordt voorzien in zowel voldoende drinkwater, als voldoende water voor landbouwtoepassingen.
U vraagt daarnaast om een reactie op het collectief dat een claim wil indienen bij de drinkwaterbedrijven. Zoals aangegeven in de beantwoording van de vragen van het lid Tjeerd de Groot (D66)6, worden dit soort claims door een onafhankelijke partij beoordeeld. Ik onthoud mij daarom van een oordeel daarover.
Vraag 20

Vind u het wenselijk dat drinkwaterbedrijven boeren moeten compenseren wanneer zij drinkwater winnen?

Bij een vergunde onttrekking van grondwater kan de grondwaterstand lager worden. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het winnen van drinkwater, het gebruik van grondwater door de industrie of bronbemalingen. Dit kan tot schade leiden door een verminderde gewasopbrengst of verzakking van gebouwen.
Daarom is in de financiële bepalingen van de Waterwet (hoofdstuk 7, paragraaf 3) een regeling opgenomen om schade die optreedt als gevolg van vergunde grondwateronttrekkingen te kunnen compenseren. Ook landbouwbedrijven kunnen gebruik maken van deze regeling als zij door onttrekking van grondwater zgn. «droogteschade» ondervinden.
Vraag 21

Klopt het dat de compensatie die betaald moet worden hoger zou kunnen zijn als boeren gewassen gaan verbouwen en methodes gaan gebruiken die meer water vragen? Acht u dat wenselijk?

Bij de schadeberekening wordt gebruik gemaakt van normen, die nu nog gerelateerd zijn aan het bedrijfstype. Op dit moment wordt er werk van gemaakt om over te gaan op de Waterwijzer Landbouw als basis voor de schadeberekening. Hierin zijn de normen gebaseerd op het gewastype. Er wordt al met toepassing van de Waterwijzer Landbouw geëxperimenteerd. Indien het gewas meer droogteschade ondervindt van een vergunde onttrekking zal het normbedrag hoger zijn.
Daarbij heeft een schadelijdende partij ook een verplichting om (verdere) schade te voorkomen dan wel te beperken. Gewaskeuze speelt daarbij ook een rol.
Vraag 22

Bent u bereid de Waterwet aan te passen, ook omdat periodes van droogte in de toekomst door de klimaatcrisis vaker voor zullen gaan komen? Zo nee, waarom niet?

Er is op dit moment geen intentie om de Waterwet aan te passen.
Met het huidige systeem zijn de belangen van partijen die schade ondervinden door vergunde onttrekkingen voldoende geborgd. Droogteschade als gevolg van klimaat(verandering) komt met deze regeling niet voor vergoeding in aanmerking.
Vraag 23

Kunt u deze vragen nog beantwoorden voor het commissiedebat Water op 7 juni?

Helaas is dat niet mogelijk gebleken, vanwege de benodigde afstemming.

1 juni 2022 - 8 juli 2022

37 dagen

Het gebrek aan vegetarische en veganistische maaltijden in zorginstellingen
	Eva van Esch (PvdD)
	Maarten van Ooijen (staatssecretaris volksgezondheid, welzijn en sport) (CU)

Bronnen

1. Trouw, 31 mei 2022, «Geen vegetarisch of veganistisch eten in het ver…
2. Kamerstuk 32 793, nr. 557 (p. 39–40)

Vraag 1

Kent u het bericht «Geen vegetarisch of veganistisch eten in het verpleeghuis? Ook daar is nu een meldpunt voor»? Bent u eveneens bekend met de petities van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme (NVV) en de Vegetariërsbond, die samen veertienduizend keer ondertekend zijn?1

Ja, ik ken het bericht. De NVV heeft hun petitie op 31 mei persoonlijk overhandigd op het ministerie.
Vraag 2

Herkent u het signaal dat het moeilijk is om aan een gezonde vegetarische of veganistische maaltijd te komen in een ziekenhuis, verpleeghuis, verzorgingshuis of revalidatiecentrum?

Ik herken dit signaal gedeeltelijk. Het algemene beeld is dat in ziekenhuizen vegetarische maaltijden beschikbaar zijn en dat het aanbod verbetert. Over andere instellingen dan ziekenhuizen heb ik beperkte informatie. Vegetarisch of veganistisch aanbod lijkt tot op heden geen onderwerp van gesprek in de betreffende cliëntraden.
Vanuit het project Goede Zorg Proef Je is in 2021 een verkennend onderzoek gedaan naar het veganistische aanbod in ziekenhuizen. Uit interviews met veganisten die in het ziekenhuis hebben gelegen, komt bij het onderzoek naar voren dat men niet tevreden is over het aanbod van veganistische voeding en de kwaliteit hiervan. Uit de gesprekken met diverse ziekenhuizen blijkt dat hun beleid vaak niet ingesteld is op mensen die volledig plantaardig eten waardoor dit extra organisatie vraagt. Uit het onderzoek blijkt tevens dat de veganistische patiënt geregeld een standaard ziekenhuismaaltijd krijgt waaruit dierlijke producten zijn weggelaten en die niet worden vervangen door een plantaardig alternatief. Hierdoor krijgt de veganistische patiënt geen volwaardige maaltijd en te weinig eiwit binnen.2 Dit draagt niet bij aan het herstel en de kwaliteit van leven van de veganistische patiënt.
Uit voorlopige resultaten van een recente monitor van het voedingsaanbod bij ziekenhuizen die zijn aangesloten op het project Goede Zorg Proef Je komt naar voren dat het vegetarische en plantaardige aanbod voor zowel patiënt als ziekenhuismedewerker toeneemt.
Vraag 3

Wist u dat slechts 16 procent van de ziekenhuizen in 2020 überhaupt een gezond voedingsaanbod voor patiënten had? Wist u dat slechts 1 procent (één ziekenhuis) in 2020 een gezond voedingsaanbod voor bezoekers en medewerkers had?2

Als opdrachtgever voor de voortgangsrapportage van het Nationaal Preventieakkoord van het RIVM ben ik bekend met deze cijfers over het voedingsaanbod in ziekenhuizen. Er werd en wordt hard gewerkt om ook op dit terrein binnen het preventieakkoord stappen te zetten.
In 2021 had 20% van de ziekenhuizen (23 van de 117 ziekenhuislocaties) een vernieuwd voedingsconcept voor patiënten dat is doorgevoerd voor het gehele ziekenhuis. Aanvullend daarop is 17% van de ziekenhuizen (20 van de 117 ziekenhuislocaties) actief gestart met pilots of het maken van plannen voor een gezonder voedingsaanbod voor patiënten, deze 20 ziekenhuizen zijn in 2021 mee gaan doen met Goede Zorg Proef Je. Het aantal deelnemers groeit door in 2022.
Wat betreft medewerkers en bezoekers had in 2021 6% van de ziekenhuizen (7 van de 117) het restaurant aangepast naar de Richtlijnen Eetomgeving van het Voedingscentrum. 48% van de ziekenhuizen (41 van de 117) heeft pilots of maken plannen voor een gezonder voedingsaanbod volgens de Richtlijnen Eetomgeving voor medewerkers en bezoekers.4
Vraag 4

Deelt u de mening dat er extra stappen moeten worden gezet om ervoor te zorgen dat 50 procent van de ziekenhuizen in 2025 en 100 procent van de ziekenhuizen in 2030 een gezond voedingsaanbod heeft, conform de afspraken in het Nationaal Preventieakkoord? Zo ja, welke stappen gaat u zetten? Zo nee, waarom niet?

Aan de doelstelling uit het Nationaal Preventieakkoord die u noemt, hebben onder andere de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Alliantie Voeding in de Zorg zich gecommitteerd. VWS ondersteunt via subsidie aan het project Goede Zorg Proef Je kennisontwikkeling en -verspreiding en netwerkvorming met als doel stevige impuls te geven aan een gezonder voedingsaanbod voor patiënt, medewerker en bezoeker in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Uit de cijfers bij antwoord 3 concludeer ik dat de ziekenhuizen op de goede weg zijn om zeker voor patiënten in 2025 in 50% van de ziekenhuizen gezond aanbod te hebben. De bewustwording groeit en er is een beweging op gang gebracht. Dit gaat gestaag, met een aanpak die erop gericht is dat de aandacht voor gezond voedingsaanbod structureel beklijft als onderdeel van het beleid van een ziekenhuis of zorginstelling. Het voedingsaanbod is onderdeel van de kwaliteit van zorg en valt onder de verantwoordelijkheid van de zorginstelling zelf. Ik blijft het onderwerp onder de aandacht brengen maar acht het niet nodig nu extra stappen te zetten.
Vraag 5

Bent u bereid om daarbij specifiek aandacht te besteden aan een gezond voedingsaanbod voor vegetariërs en veganisten?

Mijn insteek is dat mensen in een ziekenhuis of andere zorginstelling gezond moeten kunnen eten. Het lijkt mij redelijk dat hierbij tot op zekere hoogte ook rekening kan worden gehouden met dieetwensen. Hierbij mag het belang van een volwaardige voeding en daarmee -zeker in de zorg- het belang van ook kwalitatief voldoende eiwit niet uit het oog worden verloren. De Richtlijn Eetomgevingen van het Voedingscentrum is gebaseerd op de Schijf van Vijf en vormt de basis voor het gezonder maken van het voedingsaanbod in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Een verschuiving naar een meer plantaardig voedingspatroon is onderdeel van deze richtlijn. Een voedingspatroon volgens de Schijf van Vijf impliceert, ten opzichte van de gemiddelde huidige consumptie in Nederland, een verschuiving naar meer plantaardige voeding. Het signaal van de NVV en Vegetariërsbond geef ik mee aan de uitvoerders van het Project Goede Zorg Proef Je.
Vraag 6

Bent u bereid ook met andere zorginstellingen afspraken te maken over een gezond voedingsaanbod, met specifieke aandacht voor vegetarische en veganistische maaltijden? Zo ja, hoe gaat u dit aanpakken? Zo nee, waarom niet?

Het project Goede Zorg Proef Je bereikt ook andere zorginstellingen dan ziekenhuizen, bijvoorbeeld instellingen voor revalidatie en GGZ. De tools in Goede Zorg Proef Je, die ontwikkeld zijn voor en met het ziekenhuis, zijn soms direct bruikbaar voor andere zorginstellingen. Andere tools worden meer op maat gemaakt, afhankelijk van de setting of ziekte specifieke aanbevelingen. Er is nog veel ruimte om in het algemeen het aanbod gezonder en duurzamer te maken en het eetplezier en de ambiance te verbeteren. De komende tijd wordt via het project ingezet op het vergroten van het bereik, het verhogen van draagvlak voor gezonde en duurzame voeding en de implementatie van tools bij deze zorginstellingen.
In 2021 hadden twee revalidatie-instellingen een gezond voedingsaanbod. 21% van de revalidatie instellingen (8 van de 37) werk(t)en aan een gezond voedingsaanbod en zetten zich actief in op de voedingstransitie via het Goede Zorg Proef Je revalidatienetwerk dat in 2021 is gestart. In 2021 was één GGZ-instelling bezig om een visie op voeding te ontwikkelen.
Intussen zijn een vijftal GGZ-instellingen en de Nederlandse GGZ samen met Goede Zorg Proef Je actief om een visie op gezonde voeding te ontwikkelen voor de GGZ, inclusief het gezonder maken van het aanbod daar.
Daarnaast is er contact met een vijftal geriatrische revalidatie instellingen dat het aanbod gezonder wil maken.

1 juni 2022 - 7 juli 2022

36 dagen

Het bericht ‘Curaçaos roulette’
	Don Ceder (CU), Mirjam Bikker (CU)
	Franc Weerwind (minister zonder portefeuille justitie en veiligheid) (D66), Alexandra van Huffelen (staatssecretaris binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (D66), Dilan Yeşilgöz-Zegerius (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. VPRO, 28 mei 2022, https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radi…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Curaçaos roulette»?1

Ja
Vraag 2

Wat vindt het kabinet van de uitzending? Onderschrijft het kabinet de constatering dat er op Curaçao vrijwel geen sprake is van effectieve controle en toezicht op de online goksector? In hoeverre zijn Nederlandse bedrijven dan wel belangen van Nederlanders hierbij betrokken?

Curaçao heeft eigen kansspelwet- en regelgeving. De vergunningverlening, het toezicht en de handhaving van het aanbod van zowel landgebonden als online kansspelen vallen binnen de autonomie van het land Curaçao.
Het kabinet herkent evenwel de uitlatingen die in de uitzending zijn gedaan en onderschrijft de constatering dat er onvoldoende effectieve controle en toezicht is op de online kansspelsector in Curaçao. Dit is een zorg voor Nederland en onder meer de reden geweest dat in het Landspakket Curaçao twee maatregelen zijn opgenomen die betrekking hebben op de hervorming en modernisering van de gehele kansspelsector, en in het bijzonder de online offshore kansspelsector2.
Ieder kwartaal wordt in de uitvoeringsrapportage de voortgang van de uitwerking van de twee maatregelen gemonitord en worden in de uitvoeringsagenda nieuwe actiepunten vastgesteld.
In maatregel H.2 is opgenomen dat op basis van bestaand en/of aanvullend onderzoek wordt bepaald of en hoe de (fysieke en online) kansspelsector hervormd moet worden. In maatregel H.19 is opgenomen dat Curaçao voorziet in een getrapt plan van aanpak voor de modernisering en hervorming van het aanbod van online-kansspelen. De modernisering en hervorming omvat tenminste:
Wet- en regelgeving die voorziet in een onafhankelijke toezichthouder op online kansspelen. Zij verstrekt ook licenties en handhaaft indien nodig, waarbij als uiterste interventie de licentie kan worden ingetrokken.
Waarborgen dat aanbieders van online kansspelen vanuit Curaçao handelen conform wet- en regelgeving van de landen waarop zij zich richten.
Maatregelen om (via de Curaçao Gaming Control Board en de Belastingdienst) de door licentiehouders verschuldigde belastingen en licentievergoedingen te innen.
Er zijn onvoldoende gegevens beschikbaar over in hoeverre Nederlandse bedrijven of belangen van Nederlanders betrokken zijn bij de online kansspelsector in Curaçao. Er worden verder vanzelfsprekend geen uitlatingen gedaan over mogelijke strafrechtelijke onderzoeken van het OM Curaçao dan wel OM Nederland.
Vraag 3

Welke risico’s kleven volgens het kabinet aan de huidige werkwijze en het (gebrek aan effectief) toezicht en wat kunnen volgens het kabinet hiervan de gevolgen zijn? Heeft het kabinet indicaties dat crimineel geld uit Nederland vermengt is met (delen van) de online goksector? Zo ja, op welke wijze?

De huidige werkwijze die de online offshore kansspelsector aanbiedt vanuit Curaçao wordt gekenmerkt door een niet transparant systeem van master- en sublicentiehouders. De masterlicenties zijn door de overheid verstrekt, maar de sublicenties niet. Hierdoor is onduidelijk hoeveel vergunningen er precies verleend zijn, wie de vergunninghouders zijn en in welke markten deze aanbieders actief zijn. Een gebrek aan toezicht houdt een dergelijke werkwijze mede in stand.
Hieruit volgt dat Curaçaose vergunninghouders nationale wet- en regelgeving kunnen overtreden in de landen waar zij zich op richten; zeker wanneer dit jurisdicties zijn waar het (online) kansspelaanbod is gereguleerd, zoals in Nederland. De gevolgen kunnen onder andere het onvoldoende waarborgen van consumentenbescherming en een toegenomen risico op witwassen via online kansspelen zijn.
Wanneer het OM Curaçao dan wel het OM Nederland aanleiding ziet om strafrechtelijk op te treden, bijvoorbeeld bij het vermoeden van de vermenging van crimineel geld met (delen van) de online kansspelsector, kan het OM een opsporingsonderzoek instellen. Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 2 wordt niet ingegaan op eventueel lopende strafrechtelijke onderzoeken.
Vraag 4

Was het kabinet op de hoogte van de huidige situatie? Zo ja, welke standpunt heeft het kabinet tot op heden ingenomen?

Het kabinet herkent de uitlatingen die in het programma Argos worden gedaan en was hiervan op de hoogte. In december 2021 beantwoordde de toenmalige Minister voor Rechtsbescherming reeds de Kamervragen van de leden Van Nispen en Leijten over illegale casino’s op Curaçao.3
Het kabinet neemt de zorgen omtrent het online kansspelaanbod vanuit Curaçao serieus. Curaçao en Nederland maakten daarom afspraken in het landspakket Curaçao over onder andere de modernisering en hervorming van het aanbod van online-kansspelen (zie ook vraag 2). Daarbij is ook aandacht voor de (sub)licenties en het toezicht daarop.
Vraag 5

In hoeverre ziet het kabinet hier aanleiding om te spreken over een aangelegenheid van het Koninkrijk op basis van bijvoorbeeld artikel 43 van het Statuut van het Koninkrijk? Welke rol ziet Nederland voor zichzelf op grond van dit artikel en welke rol ziet de regering voor het Curaçaose Parlement?

De vergunningverlening, het toezicht en de handhaving van het aanbod van zowel landgebonden als online kansspelen vallen binnen de autonomie van het land Curaçao en daarmee buiten de jurisdictie van de Nederlandse Kansspelautoriteit (Ksa). Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 2 hebben Curaçao en Nederland afspraken gemaakt in het landspakket Curaçao over onder andere de modernisering en hervorming van het aanbod van online kansspelen. Bij de uitvoering van deze afspraken verleent Nederland indien wenselijk, en waar mogelijk, technische assistentie. Het Curaçaose parlement heeft een rol bij de invoering van de wet- en regelgeving voor de modernisering en hervorming van het aanbod van online-kansspelen (maatregel H.19).
Het Nederlandse Kabinet ondersteunt Curaçao daarnaast op basis van artikel 43 van het statuut via begrotingshoofdstuk IV (Koninkrijksrelaties) en daarbinnen artikel 1 (versterken rechtstaat). Via dit begrotingshoofdstuk zijn middelen beschikbaar gesteld aan het recherchesamenwerkingsteam, het Parket Procureur-Generaal van Curaçao, van Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie om financieel-economische criminaliteit aan te pakken. Hier vallen criminele activiteiten binnen de kansspelsector ook onder.
Vraag 6

Is het kabinet bereid om, indien gewenst, ondersteuning te bieden op het gebied van regulering (denk bijv. aan het opzetten van een effectief functionerende Kansspelautoriteit)?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Hoe groot is de invloed van personen uit Rusland en Belarus op de online goksector? Ziet het kabinet, gezien de internationale inzet voor sancties tegen Rusland en Belarus, mogelijkheden en argumenten om vanwege het gegeven dat buitenlands beleid een koninkrijksaangelegenheid is, ook naar deze sector te kijken?

Hoe groot de invloed van personen uit Rusland en Belarus is op de online kansspelsector in het algemeen, en in Curaçao in het bijzonder, is niet bekend. EU-sancties, inclusief maatregelen tegen personen die op de sanctielijst zijn geplaatst naar aanleiding van de Russische inval van Oekraïne, worden ook geïmplementeerd door de Caribische landen binnen het Koninkrijk.
Vraag 8

Kan het kabinet kenschetsen hoe het met het toezicht in de andere (ei)landen in het Koninkrijk staat, of er zorgen zijn en zo ja, welk handelingsperspectief het Nederlandse kabinet voor zichzelf ziet?

In het landspakket Curaçao zijn, zoals eerder vermeld, twee maatregelen opgenomen met betrekking tot hervorming van de kansspelsector. Deze maatregelen houden in dat er op basis van bestaand en/of aanvullend onderzoek wordt bepaald of en hoe de (fysieke en online) kansspelsector hervormd moet worden (H.2) en dat Curaçao komt met een getrapt plan voor de modernisering en hervorming van het aanbod van de online-kansspelen (H.19) In de landspakketten voor Aruba en Sint Maarten is alleen maatregel H.2 opgenomen.
In Aruba bestaat een dienst Casinowezen die toezicht houdt op de casinosector. In Sint Maarten is geen toezichthouder op de kansspelsector. Beide landen zetten zich in om op basis van maatregel H.2 een toezichthouder op te richten die toeziet op de gehele kansspelsector. Momenteel zijn er geen zorgen bij het kabinet dat de landen niet kunnen voldoen aan deze maatregel uit het landspakket. De voortgang wordt gemonitord en opgenomen in de periodieke uitvoeringsrapportages op de landspakketten.
Voor Aruba en Sint Maarten geldt eveneens dat het autonome landen binnen het Koninkrijk zijn en dat zij verantwoordelijk zijn voor hun eigen wet- en regelgeving, ook met betrekking tot de kansspelsector.

1 juni 2022 - 22 juni 2022

21 dagen

Lange wachttijden bij de IND
	Anne-Marijke Podt (D66)
	Eric van der Burg (staatssecretaris justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Vraag 1

Klopt het dat vreemdelingen, voordat een nieuw verblijfsdocument kan worden aangemaakt, opnieuw biometrie moeten laten afnemen bij een IND-loket bij iedere verlenging of wijziging van hun verblijfsrecht – zelfs als er heel recent biometrie is afgenomen? Zo ja, waarom is dit bij elke verlenging of wijziging noodzakelijk?

De verplichting om biometrie af te nemen met betrekking tot verblijfsdocumenten komt voort uit Europese Verordeningen 1030/2002, 380/2008 en 2017/1954 en artikel 106a van de Vreemdelingenwet 2000. De afname bestaat uit vingerafdrukken en een gezichtsopname. Ik volg hierbij Europese regelgeving1 waarin verwezen wordt naar de richtlijn van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) wat betreft de technische specificaties voor verblijfstitels (verblijfsdocumenten) voor derdelanders. In de ICAO-normen wordt vermeld dat een gezichtsopname maximaal zes maanden oud mag zijn. De genoemde geldigheidsduur van een gezichtsopname geldt ook voor het Nederlandse paspoort en de Nederlandse identiteitskaart.
Vanaf zesjarige leeftijd, vervolgens opnieuw op twaalfjarige en achttienjarige leeftijd worden, conform regelgeving, respectievelijk vingerafdrukken en een gezichtsopname afgenomen. Verder worden vingerafdrukken bijvoorbeeld opnieuw afgenomen als de kwaliteit van de eerdere registratie onvoldoende is.
De afgenomen biometrische gegevens zijn van belang om de betrouwbaarheid van de identiteitsvaststelling in de vreemdelingenketen te verhogen en dienen voor dit doel voldoende actueel te zijn.
Vraag 2

Deelt u de mening dat onnodige handelingen zoveel mogelijk voorkomen moeten worden, zeker gezien de beperkte capaciteit van de IND?

Ja. Ik verwijs daarbij naar het antwoord op vraag 1, waarin ik heb aangegeven dat de huidige procedures de betrouwbaarheid van de identiteitsvaststelling waarborgen en dat de IND, voor de afname van biometrische gegevens, uitvoering geeft aan Europese regelgeving.
Vraag 3

Bent u bekend met de huidige wachttijd van ruim twee maanden voor het laten afnemen van biometrie?

Voor het afnemen van biometrie moeten klanten bij de loketten op dit moment ongeveer 45 werkdagen wachten op een afspraak bij de IND. Dit wisselt per week en per locatie. De wachttijden bij de loketten zijn sinds november vorig jaar toegenomen. Dit komt onder meer door een sterke toename in het aantal verblijfsaanvragen van kennismigranten en nareizigers asiel, en doordat over de gehele linie meer aanvragen worden ingediend nu de corona- reisbeperkingen weggevallen zijn.
De IND neemt diverse maatregelen om de hogere instroom bij de loketten zorgvuldig en tijdig te verwerken en blijft continu zoeken naar mogelijkheden om de druk op de loketten verder te verlagen. Zo spant de IND zich sinds het najaar van 2021 in om extra personeel te werven, waarbij de IND de gevolgen ondervindt van de krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn sinds december 2021 de openingstijden van de loketten op werkdagen verruimd en zijn de loketten sinds januari 2022 ook regelmatig op zaterdag geopend. Hiermee probeert de IND de wachttijden zo spoedig mogelijk terug te brengen. De IND wijst klanten er bovendien op om de online afspraakmogelijkheden goed in de gaten te houden, omdat er dagelijks afspraken kunnen openvallen vanwege afzeggingen. Tot slot wordt het IND-personeel dat werkzaam is op de expatcentra zo veel mogelijk ingezet voor de afname van biometrie, naast de doelgroepen die normaliter door de expatcentra worden bediend.
De wachttijden lijken dankzij de getroffen maatregelen niet verder op te lopen. De IND stuurt maximaal op een daling van de wachttijden. Door extra werving (ook door middel van moderne middelen zoals een Meet & Greet) en de inzet van de Interdepartementale Post- en Koeriersdienst (IPKD) om verblijfsdocumenten te laten bezorgen, wordt ingezet op daling van de wachttijden. De IND verwacht dat dit helaas nog enige tijd duurt. Vanwege de grote tekorten op de arbeidsmarkt en de onzekerheden ten aanzien van de werving van personeel die dit met zich meebrengt, alsmede de onzekerheden over de te verwachten instroom, kan op dit moment nog geen uitspraak worden gedaan over het moment wanneer de dienstverlening bij de loketten weer op het gebruikelijke serviceniveau zal zijn.
Vraag 4

Bent u ermee bekend dat vreemdelingen ook bij een verblijfsaantekening of terugkeervisum te maken krijgen met lange wachttijden? En dat deze wachttijden dusdanig kunnen oplopen dat vreemdelingen niet meer kunnen reizen en/of geldig te werk kunnen worden gesteld wegens het verstrijken van de geldigheidsduur hiervan?

Het is bekend dat voor deze doelgroepen de wachttijden langer zijn. Daar waar de IND deze en vergelijkbare signalen ontvangt, wordt bij spoedgevallen tijdig gezorgd voor een passende oplossing. Zo is bij de loketten ruimte ingecalculeerd om in voorkomende gevallen een spoedafspraak te kunnen inplannen.
Vraag 5

Klopt het dat deze vreemdelingen vervolgens ruim een maand moeten wachten totdat zij hun pasje kunnen ophalen? Waarom kunnen deze pasjes niet worden bezorgd zodat deze extra wachttijd kan worden voorkomen?

De wachttijd voor het ophalen van een verblijfsdocument verschilt per loketlocatie. Deze wachttijd bedraagt, afhankelijk van de locatie, op dit moment tussen 5–45 werkdagen en is gemiddeld 25 werkdagen over alle loketten. Zoals hierboven is geschetst zet de IND door middel van extra openstellingen van de loketten in op het zo spoedig mogelijk terugbrengen van deze wachttijd.
De IND gaat in dit kader op korte termijn tevens opnieuw gebruik maken van de diensten van de Interdepartementale Post- en Koeriersdienst (IPKD), de Rijksorganisatie voor logistieke diensten. De IND zal per begin juli een deel van de verblijfsdocumenten laten bezorgen door de IKPD. Klanten ontvangen hierover vooraf bericht.
Vraag 6

Waarom is ervoor gekozen het IND-loket in Rotterdam per 25 mei 2022 te sluiten terwijl de capaciteit al vanaf 2020 ernstig onder druk staat? Op welke manier wordt de sluiting van dit loket opgevangen zodat de wachttijden niet nog verder oplopen?

De dienstverlening van het loket in Rotterdam is per 25 mei jl. verplaatst naar het loket in Den Haag. Voorafgaand aan deze verhuisbeweging is het loket in Den Haag uitgebreid. Deze samenvoeging maakt onderdeel uit van de bredere herinrichting van de loketten van de IND, dat een combinatie is van concentratie van locaties met investeringen in lokale dienstverlening vanuit die (grotere) locaties, waar tevens meer ruimte wordt geboden voor de minder zelfredzame klant. Vanuit het loket in Den Haag wordt geïnvesteerd in maatwerk in de regio (waaronder Rotterdam), daar waar de omstandigheden van de vreemdeling dit vereisen. Ook op de overige loketlocaties zijn maatwerkloketten gecreëerd. De IND biedt daarnaast klantcontact dichter bij de klant door middel van dienstverlening vanuit de expatcentra, universiteiten, hogescholen en een aantal gemeenten. Voor klanten die het lastig vinden om digitaal of telefonisch contact te hebben, zijn de mogelijkheden vergroot voor persoonlijk contact bij de IND of bij een gemeente.
Met de inrichting van vier grote loketlocaties voor uitgifte van verblijfsdocumenten en biometrie en algemene informatieverstrekking, is beoogd om meer ruimte te creëren voor passende dienstverlening voor de verschillende doelgroepen, zoals mensen die minder zelfredzaam zijn, voor studenten en voor kennismigranten. De dienstverlening wordt daarmee meer in aansluiting op de doelgroep en in een netwerk dichtbij de doelgroep uitgevoerd of via het digitale kanaal aangeboden. Uitgangspunt hier is een kwalitatief hoogstaande en passende dienstverlening te realiseren. Voor dergelijke dienstverlening is de aanwezigheid van voldoende personeel een belangrijke randvoorwaarde. Permanente werving van loketmedewerkers en Meet & Greets worden ingezet om voldoende capaciteit in te kunnen zetten bij de loketten. Om het hogere werkaanbod desalniettemin af te handelen met wachttijden die van de IND verwacht mogen worden, zijn een aantal maatregelen getroffen zoals benoemd onder het antwoord op vraag 3.
Vraag 7

Erkent u dat met het sluiten van het IND-loket in een grote stad als Rotterdam ook een belangrijke adviesmogelijkheid komt te vervallen, met name voor mensen die niet vaardig zijn in het gebruik van de telefoon en daarom afhankelijk zijn van een fysiek loket? Hoe wordt dit gat opgevuld?

Zie antwoord vraag 6.
Vraag 8

Bent u ermee bekend dat ook het opvragen van telefonisch advies, voor degenen die hier vaardig genoeg voor zijn, om veel geduld vraagt omdat ook de wachttijden bij de informatielijn enorm hoog zijn?

De IND is zich bewust van opgelopen wachttijden bij de informatielijn. Het toegenomen gebruik van de informatielijn is gerelateerd aan de toegenomen wachttijden bij de loketten. Vanaf oktober 2021 wordt door de IND extra personeel geworven en ingewerkt. Dit personeel is na een korte opleiding gestart. Door de extra werving van personeel voor de informatielijn en de maatregelen die worden genomen om de wachttijden bij de loketten terug te dringen, is het de verwachting dat de wachttijden bij de informatielijn zullen dalen. Onzeker is de snelheid van de daling, omdat deze mede afhankelijk is van de onzekerheden omtrent de te verwachten instroom en het succes van de wervingsinspanningen bij de loketten.
Vraag 9

Is bij u bekend of er al vreemdelingen in de problemen zijn gekomen doordat zij, wegens de lange wachttijden, niet op tijd hun biometrie hebben kunnen laten afnemen? Bijvoorbeeld omdat zij worden weggestuurd van het werk omdat ze geen geldig pasje hebben, of problemen ervaren met reizen? Kunt u deze informatie met de Kamer delen?

Zoals eerder aangegeven, zorgt de IND, wanneer zij deze en vergelijkbare signalen ontvangt, bij spoedgevallen tijdig voor een passende oplossing. Zoals boven al vermeld, is bij de loketten ruimte ingecalculeerd om in voorkomende gevallen een spoedafspraak te kunnen inplannen. Tevens wordt juist ter voorkoming van dergelijke problemen bijvoorbeeld afgestemd met het COA om er voor te zorgen dat ook de statushouders in de opvang en de nareizigers op tijd kunnen worden geholpen voor wat betreft de afgifte van biometrie en/of verblijfsdocumenten indien zij in aanmerking komen voor een woning. Alle inspanningen zijn erop gericht om de wachttijden bij de IND zo snel mogelijk op een acceptabel serviceniveau te brengen.
Vraag 10

Welke plannen maakt u om de problemen zoals beschreven in de vorige vraag op te lossen?

Zie antwoord vraag 9.
Vraag 11

Deelt u de mening dat dit slechts enkele problemen zijn die voortkomen uit capaciteitsgebrek bij de IND en dat ook veel anderen, zoals kennismigranten of asielzoekers die wachten op de start van hun procedure, vastzitten door de lange wachttijden, zie bijvoorbeeld de oproep van de asielzoekers in Assen? Hoe groot is het capaciteitstekort momenteel en heeft u al een verwachting over wanneer verbetering zichtbaar zal zijn?

Laat ik vooropstellen dat de wachttijden bij de loketten niet zijn gerelateerd aan wachttijden bij asielprocedures. De wachttijden bij asielprocedures en bij de loketten komen beiden wel onder andere voort uit de huidige krapte op de arbeidsmarkt en de uitdagingen die dit meebrengt op het gebied van werving. Bij de IND staat, naast de eerdergenoemde werving van loketmedewerkers, een permanente werving open voor hoor- en beslismedewerkers, waarbij rekening moet worden gehouden met het absorptievermogen van de IND om te voorkomen dat de werving contraproductief is.
Nog voor het zomerreces zal ik uw Kamer infomeren over de laatste stand van zaken binnen de asielketen.
Vraag 12

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het commissiedebat over vreemdelingen- en asielbeleid op 22 juni?

Ja.

1 juni 2022 - 11 juli 2022

40 dagen

Het toepassen van de Wet voorkeursrecht gemeenten op een woonwijk in Arnhem, en de bewoners die daartegen in opstand komen
	Sandra Beckerman (SP)
	Hugo de Jonge (minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (CDA)

Bronnen

1. https://www.gelderlander.nl/arnhem-e-o/arnhem-in-actie-om-onrust-rond…
2. https://www.rtvconnect.nl/24808?at_medium=Social%20media&utm_medium=S…
3. https://www.rtvconnect.nl/24808?at_medium=Social%20media&utm_medium=S…

Vraag 1

Bent u bekend met het besluit in Arnhem om onder de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg), voorkeursrecht te vestigen op een hele woonbuurt (Schaapsdrift en omgeving) en dat bewoners hiertegen in opstand komen?1 2 3

Ja.
Vraag 2

Erkent u dat het opleggen van het voorkeursrecht verstrekkende gevolgen heeft voor de bewoners die het betreft, zoals de bewoners hebben aangegeven in de media en in raadsvergaderingen over het voorkeursrecht?

Uit de artikelen blijkt dat bewoners vrezen voor een grootschalige sloop. Of en in hoeverre van sloop sprake zal zijn is onder de huidige Wet voorkeursrecht gemeenten afhankelijk van de vormgeving van het ruimtelijk plan (de structuurvisie en het bestemmingsplan). Een dergelijk plan is er nu niet. In beginsel is er geen rechtstreeks verband tussen het vestigen van een voorkeursrecht en sloop. Niettemin snap ik dat bewoners ongerust zijn door het besluit van de gemeente. Het voorkeursrecht geeft de gemeente, op het moment dat eigenaren vrijwillig tot verkoop willen overgaan, een eerste recht van koop. Gaat de gemeente niet in op een te koop aanbieding, dan staat het de eigenaren gedurende drie jaren vrij aan een ander te verkopen. Gaat de gemeente wel in op de te koop aanbieding, dan kan uiteindelijk de rechter de prijs vaststellen. De koop vindt te allen tijde plaats tegen de marktwaarde van de woning.
Vraag 3

Hoe vaak wordt gemiddeld per jaar gebruik gemaakt van de Wvg?

Het Kadaster geeft aan dat vanwege een wijziging in het registratiesysteem van het aantal geregistreerde publiekrechtelijke beperkingen op basis van de Wvg in 2020 het helaas niet (meer) mogelijk is een gemiddelde per jaar op te leveren. Cijfers over de jaren 2020 en ouder kunnen onvolledig zijn, waardoor een eerlijk vergelijking niet langer mogelijk is. Over het jaar 2021 zijn er 191 nieuwe inschrijvingen geweest met betrekking tot de Wvg. Voor het jaar 2022 is dat aantal 47 t/m de maand mei.
Vraag 4

Kunt u overzichtelijk maken wat de gevolgen van het aanwijzen van gronden op grond van de Wvg (kunnen) zijn?

Gemeente, provincie en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kunnen een voorkeursrecht vestigen op een onroerende zaak, bijvoorbeeld een woning. Als een eigenaar van de onroerende zaak waarop het voorkeursrecht is gevestigd de zaak wil verkopen, moet de eigenaar de onroerende zaak eerst aanbieden aan de overheid die het voorkeursrecht gevestigd heeft. Een voorkeursrecht dwingt de eigenaar of rechthebbende niet tot verkoop. Deze kan zelf beslissen of hij de onroerende zaak of het beperkte recht wil verkopen. Een voorkeursrecht beperkt dus alleen de overdraagbaarheid van de onroerende zaak (de grond en de bouwwerken daarop) en van enkele beperkte rechten op de onroerende zaak. Het vestigen van een voorkeursrecht heeft dus geen rechtstreekse gevolgen voor bewoners van een wijk
Vraag 5

Welke voorwaarden ziet u voor gemeenten om de Wet Voorkeursrecht Gemeenten toe te passen op wijken waar al mensen wonen?

De Wvg is op 1 januari 1985 in werking getreden. Het voorkeursrecht mocht destijds alleen worden toegepast in stads- en dorpsvernieuwingsgebieden, juist in wijken waar al mensen wonen. Nadien zijn de toepassingsmogelijkheden uitgebreid en kunnen alle gemeenten (en provincies en het Rijk) een voorkeursrecht vestigen. De wettelijke regeling kent voldoende voorwaarden en rechtswaarborgen voor de eigenaren in deze wijken.
Vraag 6

Bent u het met mij eens dat het opleggen van het voorkeursrecht op huizen waar mensen wonen een instrument is met grote gevolgen voor de mensen die er wonen en dat dit instrument terughoudend moet worden ingezet?

Zoals ik bij vraag 2 heb aangegeven beperkt het voorkeursrecht de mogelijkheid om vastgoed te vervreemden. Het is geen inbreuk op het gebruiksrecht noch wordt waarde aan de eigenaar ontnomen. Het is verder een van de instrumenten die de overheid kan inzetten om ruimtelijke doelen te verwezenlijken waaronder ook wijkvernieuwing.
Vraag 7

Wat vindt u ervan dat de Wvg is toegepast op de woonwijk Schaapsdrift en omgeving in Arnhem, terwijl er nog geen plan ligt voor het gebied en de betreffende wethouder niet kan aangeven welke alternatieven zijn afgewogen die minder verstrekkende gevolgen voor bestaande bewoners hebben?

Het voorkeursrecht wordt meestal gevestigd met het oog op gebiedsontwikkeling. Het voorkeursrecht gaat logische wijs voor op het ontwikkelen van verschillende planalternatieven om speculatie te voorkomen. Hoewel ik snap dat bewoners schrikken beperkt het voorkeursrecht niet het gebruiksrecht behalve dat vervreemding alleen mogelijk is nadat de onroerende zaak aan de gemeente is aangeboden.
Vraag 8

Welke gevolgen denkt u dat dit besluit in Arnhem heeft voor het toepassen van het voorkeursrecht op andere wijken in Arnhem en de rest van het land, en welk voorbeeld geeft de gemeente Arnhem met dit besluit af?

De gemeente zet met het voorkeursrecht een reeds langer bestaand breed door gemeenten ingezet instrument in, ik verwacht van deze casus geen bijzonder effect dat ten voorbeeld strekt aan andere gemeenten.
Vraag 9

Deelt u de zorgen dat gemeenten dit voorbeeld uit Arnhem zien als voorbeeld om te volgen, en dat de Wvg te makkelijk door gemeenten wordt toegepast in plaats van alternatieven of draagvlak van bewoners te zoeken?

Ik deel deze zorg niet. De Wvg is ingevoerd om speculatie te voorkomen. Het past daarbij niet eerst de plannen openbaar te maken en dan pas een Wvg te vestigen. De kans dat speculatie met woningen of gronden dan al heeft plaats gehad is groot en de Wvg verliest dan zijn waarde. Ik heb er alle vertrouwen in dat het gemeentebestuur de dialoog met de bewoners aangaat.
Vraag 10

Bent u het met mij eens dat gemeenten bij de woningbouwopgaven moeten kijken naar alle wijken in de stad, om zich ervan verzekeren dat bepaalde wijken niet zwaarder worden belast dan andere wijken?

Ik heb er alle vertrouwen in dat het gemeentebesturen voortdurend op zoek zijn naar een juiste balans tussen de wijken bij de woningbouwopgave.
Vraag 11

Bent u van mening dat in Arnhem de woningbouwopgave gelijk over wijken is verdeeld, en hoe beoordeelt u dit huidige plan van de gemeente Arnhem in dat licht?

Een oordeel over de verdeling van de woningbouwopgave over de wijken is niet aan mij, maar aan het democratisch gekozen bestuur van de gemeente.
Vraag 12

Bent u het eens dat de voorkeur uitgaat naar een aanpak met zeggenschap voor bewoners van een gebied, in plaats van het voorkeursrecht van bovenaf opleggen met verstrekkende gevolgen voor bewoners?

Ik heb er alle vertrouwen in dat het gemeentebestuur van Arnhem de dialoog met de bewoners zal aangaan.
Vraag 13

Bent u, gezien de onrust, de protesten en de gevolgen voor de bewoners, bereid om de gemeente Arnhem op te roepen om het voorkeursrecht van de woningen af te halen, en alleen te vestigen op de bedrijventerreinen in de betreffende buurt?

Tot zo een oproep ben ik niet bereid. Ik heb er vertrouwen in dat het gemeentebestuur tot de beslissing is gekomen een Wvg te vestigen met de bedoeling uiteindelijk de wijk te verbeteren. Dat is in het belang van bewoners. Het is nu aan de gemeente in dialoog met de bewoners te komen tot een gedragen plan.

1 juni 2022 - 28 juni 2022

27 dagen

Het artikel 'Beschouw de burger als volwaardige gesprekspartner'
	Mark Strolenberg (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Hanke Bruins Slot (minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (CDA)

Bronnen

1. Binnenlands Bestuur, 19 mei 2022, «Beschouw de burger als volwaardige gesprekspartner», Beschouw de burger als volwaardige gesprekspartner binnenlandsbestuur.nl
2. Kamerstuk 32 813, nr. 624
3. Kamerstuk 32 813, nr. 674

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Beschouw de burger als volwaardige gesprekspartner»?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de opvatting dat er meer gedaan moet worden om de burger te betrekken bij het maken van keuzes over grote maatschappelijke opgaven, nu er vanuit de maatschappij steeds vaker de roep klinkt om burgerraden waarbij inwoners veel eerder en beter betrokken kunnen worden bij complexe opgaven die impact hebben op de hele maatschappij? Zo ja, hoe wilt u de burger meer betrekken bij het maken van zulke keuzes? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik zie de urgentie om de invloed en zeggenschap van burgers op maatschappelijke vraagstukken die ons allemaal raken te vergroten. Denk aan de strijd om de ruimte, de klimaatverandering, energietransitie en de woningbouwopgave die daar samen komen. Het kabinet wil burgers bijvoorbeeld actief betrekken bij het klimaatbeleid, zoals we in het coalitieakkoord aangeven.
Ik werk aan het wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau. Met dit wetsvoorstel wil het kabinet decentrale overheden stimuleren om bij verordening heldere kaders over zeggenschap en invloed op decentraal niveau te scheppen, zodat inwoners, maatschappelijke organisaties en decentrale besturen weten waar ze aan toe zijn. Decentrale overheden kunnen in de verordening keuzes maken over hoe zij hun democratie inrichten en welke vormen zij daarbij willen gebruiken. De ene gemeente zal burgers een stem willen geven met een burgerberaad, de ander met het uitdaagrecht. Om decentrale overheden te helpen bewust keuzes te maken bieden we ondersteuning. Zo heeft BZK samen met ProDemos een afwegingskader voor participatie ontwikkeld. Deze «Participatiewijzer» helpt gemeenten kiezen voor de juiste mix van participatiemethoden in de verschillende fasen van het beleidsproces.
Vraag 3

Op welke manier denkt u dat burgerberaden kunnen bijdragen aan het beter betrekken van de burger bij het oplossen van maatschappelijke problemen?

Burgerfora zijn geen «democratisch wondermiddel», maar een nuttige aanvulling op de representatieve democratie. De vertegenwoordigende democratie blijft het vertrek- en eindpunt. We kunnen tussen de verkiezingen in zorgen voor meer en betere invloed en zeggenschap van mensen bij grote opgaven die hen raken. Een burgerforum kan een brede en diverse vertegenwoordiging van burgers betrekken bij besluitvorming. Het kan daarmee nieuwe perspectieven, creatieve en praktische oplossingen naar voren brengen. In een recent advies van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) in opdracht van het Ministerie van BZK wordt gesteld dat een burgerberaad kan leiden tot oplossingen die ambitieuzer zijn of beter aansluiten omdat ze door de samenleving bedacht of gedragen worden. Een burgerforum kan bovendien de afstand tussen burger en overheden verkleinen en bijdragen aan vertrouwen en legitimiteit van de beslissingen, zo stelt de commissie Brenninkmeijer. De staatscommissie Parlementair Stelsel adviseert in haar onderzoeksrapport Lage drempels, Hoge dijken om aan de slag te gaan met een burgerforum op nationaal niveau.
Van cruciaal belang is dat bij het organiseren van een burgerforum aan essentiële randvoorwaarden wordt voldaan. In de brief van de Minister van BZK (Kamerstuk 35 570 VII, nr. 95) en de bijbehorende bijlage «Participatie en maatschappelijk initiatief in een meervoudige democratie» zijn uitgangspunten voor behoorlijke participatie geformuleerd. Ze betreffen maatwerk, ruimte voor maatschappelijk initiatief, ruimte voor zeggenschap en beïnvloeding, een duidelijk en transparant proces en oog voor representativiteit en inclusiviteit. Zo worden ook mensen gehoord die niet meteen zelf hun vinger opsteken of misschien al zijn afgehaakt. Dat vraagt een open, uitnodigende en samenwerkende houding van de overheid. Burgerfora vragen een stevige politieke inbedding in de parlementaire besluitvorming. Ze leveren geen bindend advies, het parlement heeft de beslissende stem. Het is aan volksvertegenwoordigers zelf om helderheid te scheppen over hoe zij zich tot het advies van burgerfora verhouden en hier opvolging aan geven.
Vraag 4

Bent u bekend met de brief d.d. 25 november 2020 van de voormalige Minister van Economische Zaken en Klimaat over de uitvoering van de motie Agnes Mulder c.s. waarin wordt opgeroepen onderzoek te doen naar de toepassing van burgerberaden bij het klimaatbeleid?2

Ja. In het najaar van 2020 heeft een brede meerderheid van uw Kamer via de motie Agnes Mulder c.s. (Kamerstuk 32 813, nr. 578) verzocht om een onderzoek naar de mogelijkheden om burgerfora in te stellen rond het klimaat- en energiebeleid. Een onafhankelijke commissie onder leiding van wijlen prof. dr. Alex Brenninkmeijer heeft dit op verzoek van het vorige kabinet onderzocht. Het rapport is vóór de verkiezingen van 2021 aan uw Kamer aangeboden. Later dat jaar is door mijn ambtsvoorganger nog een brief gestuurd met de overwegingen en keuzes die ten aanzien van burgerfora moeten worden gemaakt. In het beleidsprogramma Klimaat en Energie van de Minister voor Klimaat en Energie wordt, mede naar aanleiding hiervan, een brief aangekondigd die nader ingaat op het onderwerp burgerfora.
Vraag 5

Welke lessen trekt u uit het rapport van het onderzoek «Betrokken bij klimaat: Burgerfora aanbevolen» dat door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is uitgevoerd naar aanleiding van de moties van Agnes Mulder, Harbers, Dik-Faber en Sienot?3

De commissie Brenninkmeijer stelt dat burgerfora een krachtige aanvulling kunnen zijn op onze representatieve democratie, zolang aan bepaalde randvoorwaarden wordt voldaan. Zo moet een burgerforum representatief zijn, moet de politiek zich duidelijk uitspreken over het doel van het burgerforum en wat er met de uitkomsten wordt gedaan vooraf ingebed in de politieke besluitvorming, en moet het in verbinding staan met de rest van de samenleving. Burgerfora moeten niet louter gericht zijn op het vergroten van draagvlak, maar burgers écht een stem geven en ruimte bieden voor hun kennis en ideeën. Die voorwaarden onderschrijf ik. Ze zijn in lijn met de uitgangspunten voor behoorlijke participatie, zoals geformuleerd in de brief van de Minister van BZK (Kamerstuk 35 570 VII, nr. 95) en de bijbehorende bijlage «Participatie en maatschappelijk initiatief in een meervoudige democratie».
Ik deel daarnaast de visie van de commissie Brenninkmeijer dat zorgvuldige kennisopbouw over burgerparticipatie in den brede, en burgerfora in het bijzonder, van belang is. Belangrijk is dat er ruimte is voor leren van fouten en leren in netwerken. Het Ministerie van BZK initieert en ondersteunt daarom op verschillende manieren onderzoek naar burgerfora. Het SCP heeft dit jaar op verzoek van BZK een maatschappelijke verkenning gedaan naar de thema’s die zich lenen voor een burgerberaad in Draagvlak voor het burgerforum. Een verkenning van de Nederlandse publieke opinie. Het rapport laat zien dat er maatschappelijk steun is voor het idee van een burgerforum op nationaal niveau. De woningmarkt en het woonbeleid, klimaatverandering, onderwijs, gezondheidszorg en het versterken van de Nederlandse democratie zijn thema’s die zich volgens ondervraagden goed zouden lenen voor een burgerforum.
Vraag 6

Op welke wijze is er naar de ervaringen met burgerberaden in het binnen- en buitenland gekeken? Welke lessen zijn er getrokken en wat neemt u mee om de burgerparticipatie in Nederland te verbeteren?

Het kabinet volgt de recente lokale en internationale ervaringen met burgerfora met belangstelling. Inmiddels zijn er in onder meer Oostenrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Duitsland, Ierland en Frankrijk nationale burgerfora georganiseerd over (onderdelen van) het klimaat- en energiebeleid. Met hulp van het internationale kennisnetwerk Knowledge Network On Climate Assemblies (KNOCA) vonden reeds enkele kennissessies met betrokken experts in het buitenland plaats. Op decentraal niveau zien we al dat overheden werken met vormen van burgerfora. Goede voorbeelden daarvan zijn Súdwest Fryslân, Tilburg, Zeist, Groningen en Gelderland.
BZK verzamelt en benut de kennis en lessen in binnen- en buitenland. Op verzoek van BZK brachten prof. Frank Hendriks en andere experts in kaart wat er te leren valt van relevante initiatieven in Nederland en het buitenland in de essaybundel Nationale burgerfora. Verkenning van nationale burgerfora als democratisch gereedschap. Het invloedrijke OESO-rapport Catching the Deliberative wave (2020) bracht wereldwijd bijna 300 deliberatieve praktijken in kaart. Lokale kennis en ervaringen met burgerfora die is opgedaan in het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie blijft het kabinet actief onder de aandacht brengen via het kennisplatform www.lokale-democratie.nl. BZK experimenteert met partners in de lokale praktijk, zoals de burgertop Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). Het samen leren van participatietrajecten is belangrijk, omdat we die kennis kunnen benutten voor het verbeteren van (toekomstige) participatieprocessen.
De ervaringen in binnen- en buitenland leren ons dat een landelijk of lokaal burgerforum onder de juiste randvoorwaarden de potentie heeft om de creativiteit van de samenleving te benutten en politieke patstellingen te doorbreken. Een goed voorbeeld van hoe dit kan werken is Ierland. Daar liepen discussies over het homohuwelijk en abortus langs de gebruikelijke politieke weg vast. De inbreng van burgers via burgerfora leidden tot voorstellen die vervolgens via de vertegenwoordigende democratie en referenda zijn bekrachtigd.
Tegelijkertijd kan een burgerforum voor teleurstelling zorgen. Bijvoorbeeld als de randvoorwaarden niet geborgd zijn en met (een deel van) de uitkomsten weinig of niets wordt gedaan. De Franse ervaring met de «Convention citoyenne pour le climat» laat dit zien. Dit klimaatberaad wordt over het algemeen geprezen om haar ontwerp en ambitie, maar biedt lering wat betreft de politieke inbedding. Heldere afspraken over de opvolging van de adviezen door regering en parlement in de parlementaire besluitvorming hadden teleurstelling bij deelnemers wellicht kunnen voorkomen. Ook deskundigen uit andere landen zijn, ondanks diverse punten voor verbetering, positief over de ervaringen met het burgerforum.
Vraag 7

In hoeverre bent u voornemens om burgerberaden vorm te geven, bijvoorbeeld in de vorm van een pilot, waarbij lessen en best practices uit binnen- en buitenland worden meegenomen? Zo ja, hoe wilt u dit vormgeven en wat is het tijdspad? Zo nee, waarom niet?

Veel weten we al over burgerfora, het is vooral een kwestie van oefenen. Al doende leren en al lerende doen. Belangrijk is dat bij het organiseren van een burgerforum aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan. Bijvoorbeeld de juiste vraagstelling, duidelijke kaders, een duidelijke en stevige inbedding vooraf in de politieke besluitvorming en oog voor de representativiteit. Ik bekijk daarom per vraagstuk en thema hoe een burgerforum de representatieve democratie kan versterken. Bijvoorbeeld op de klimaat- en energietransitie, de woonopgave en stedelijke vernieuwing. Daarbij adviseer en ondersteun ik vanuit BZK collega-departementen en decentrale overheden bij hoe zij de invloed en zeggenschap van burgers kunnen versterken, onder andere via burgerberaden. Zo werk ik samen met de Minister voor Klimaat en Energie aan de opvolging van het advies van de commissie Brenninkmeijer. Door de Minister voor Klimaat en Energie is toegezegd binnenkort uw Kamer te informeren over de mogelijkheden voor burgerfora rond het klimaat- en energiebeleid.
Vraag 8

Welke concrete andere stappen worden gezet om burgers beter bij het wetgevingsproces te betrekken, naast de bestaande instrumenten van burgerparticipatie, zoals internetconsultaties? Wat is de stand van zaken hiervan?

De website voor Internetconsultatie is inmiddels een vanzelfsprekende stap in het wetgevingsproces. Het kabinet zet in op verdere verbetering van deze website, die is ontwikkeld in 2009. Het doel is om de website bij de tijd brengen en gebruiksvriendelijker te maken. Begin dit jaar is actie ondernomen om de begrijpelijkheid van de consultaties te verbeteren (Pilot B1 taalgebruik). Nog dit jaar zal een gebruikersonderzoek plaatsvinden, onder meer naar de mogelijkheid om de website meer af te stemmen op de specifieke interesses van de bezoekers. De (aanstaande) verbeteringen van de website dragen bij aan de transparantie van het wetgevingsproces, de betrokkenheid van het bredere publiek bij dat proces en aan de kwaliteit van wetgeving. Bij de voorbereiding van wetgeving wordt, afhankelijk van het onderwerp en de doelgroep van een voorstel, ook gebruik gemaakt van andere mogelijkheden (naast Internetconsultatie) om burgers te betrekken. Bijvoorbeeld door een inspraakbijeenkomst te organiseren of een enquête te houden, maar dit is maatwerk.
Vraag 9

Op welke manier is de subsidie ter ondersteuning van burgerparticipatie en maatschappelijke initiatieven op lokaal niveau in buurten, wijken en dorpen besteed, die de burgercollectieven Landelijke Vereniging Kleine Kernen (LVKK) en Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) ontvingen? Op welke manier worden nieuwe initiatieven en projecten ten aanzien van burgerparticipatie in de toekomst gefinancierd?

De subsidies ter ondersteuning van burgerparticipatie en maatschappelijke initiatieven op lokaal niveau worden besteed in nauwe samenwerking met burgercollectieven zelf zoals de LSA en de LVKK. Deze subsidies worden besteed aan projecten ter versterking van de lokale democratie en bevordering van de mogelijkheden van bewoners om invloed uit te kunnen oefenen op de eigen woon- en leefomgeving. Een goed voorbeeld is de ABCD-methode (Asset Based Community Development) waarbij de LSA wijkopbouw ondersteunt en gemeenschapszin versterkt. Ook deze kabinetsperiode zal het kabinet subsidies en opdrachten verstrekken ter versterking van participatie en maatschappelijke initiatieven op lokaal niveau. BZK ondersteunt gemeenten bij de uitvoering van het Wetsvoorstel participatie op decentraal niveau. De LVKK en LSA blijven hierbij een belangrijke partner.

1 juni 2022 - 24 augustus 2022

84 dagen

De oproep van de Consumentenbond om het gebruik van lootboxes in videogames te reguleren.
	Michiel van Nispen (SP)
	Franc Weerwind (minister zonder portefeuille justitie en veiligheid) (D66)

Bronnen

1. Consumentenbond, 31 mei 2022, «Overheden moeten inzet lootboxes aan b…

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de oproep van de Consumentenbond om het gebruik van lootboxes in videogames te reguleren?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat lootboxes manipulatief kunnen zijn, de marketing voor deze lootboxes soms agressief is en dat niet alle gamemakers eerlijk zijn over de winkansen bij het openen van dergelijke lootboxes? Zo ja, wat vindt u daarvan? Zo nee, waarom niet?

Gamen is voor veel mensen, en specifiek jongeren, een populaire vorm van vrijetijdsbesteding. Gamen biedt vermaak en competitie, de mogelijkheid bepaalde vaardigheden te ontwikkelen en de kans om eenvoudig in contact te komen met (buitenlandse) leeftijds- en interessegenoten. Maar games kennen ook risico’s en gamen kan leiden tot problematisch gedrag. Games kunnen zodanig ontworpen worden dat de speler veel tijd besteedt aan een game en – in sommige gevallen – veel geld uitgeeft aan aankopen binnen een game. Dit gebeurt bijvoorbeeld via loot boxes.
In maart 2022 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) dat de loot boxes in de game FIFA19 en daaropvolgende versies niet als kansspel kunnen worden gekwalificeerd.2 De ABRvS oordeelde dat de Ksa zich ten onrechte op het standpunt had gesteld dat het verkrijgen en openen van de loot boxes in FIFA als een opzichzelfstaand spel kan worden beschouwd, en daarmee niet als kansspel in de zin van de Wet op de kansspelen kan worden aangemerkt. De Ksa beziet wat de consequenties van deze uitspraak zijn voor haar aanpak van loot boxes.
Uw vragen over loot boxes beslaan meer dan enkel het kansspelelement. Ook andere aspecten kunnen daarbij een rol spelen.3 In dit kader zijn daarom onder meer de regels op het gebied van consumentenbescherming relevant. Er zijn informatieverplichtingen waar gameaanbieders zich aan moeten houden. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft hier in haar leidraad over de bescherming van de online consument aandacht aan besteed.4 De Europese Commissie heeft dit ook gedaan in haar richtsnoeren over de uitleg van de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken.5 Zo moeten de voornaamste kenmerken van een loot box in een game duidelijk beschreven en de prijzen van de virtuele items duidelijk weergegeven worden. Ook moeten gameaanbieders bij het aanbod vermelden wat de winkansen en de zeldzame items zijn. Als een gameaanbieder dit niet doet, dan kan dit een oneerlijke handelspraktijk opleveren. Dat is ook het geval als een gameaanbieder een loot box inzet op een manier die misleidend of agressief is richting de consument. Dit is bijvoorbeeld het geval als gebruik wordt gemaakt van gepersonaliseerde loot boxes die geen rekening houden met de kwetsbaarheid van spelers, zoals bij kinderen. Als een gameaanbieder zich niet aan de regels houdt, kan de ACM handhavend op te treden. Daarnaast kan de consument naar de rechter te stappen.
De Europese Commissie start in het vierde kwartaal van 2022 een publieke consultatie over consumentenbescherming in de online omgeving. De Commissie gaat onderzoeken of aanvullende maatregelen nodig zijn om consumenten online beter te beschermen.6 De Minister van Economische Zaken en Klimaat is betrokken bij dit initiatief van de Europese Commissie en heeft in dat kader kennis genomen van de aanbevelingen van de Europese consumentenorganisaties over het gebruik van online technieken, waaronder loot boxes en pay-to-win mechanismen.
Om verder inzicht te krijgen in de verschillende vormen van gameontwerp en hun consequenties heeft het Trimbos-instituut, gefinancierd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, eind 2021 een rapport geschreven, getiteld «Behavioral design in video games: A roadmap for ethical and responsible games that contribute to long-term consumer health and well-being». Hierin staat een aantal principes dat van belang is bij het gedragsontwerp van games en een aantal aanbevelingen voor beleid. Het kabinet beraadt zich op dit moment op een aantal beleidsinitiatieven op basis van deze aanbevelingen. Uw Kamer wordt hierover na de zomer bericht. Hierin wordt meegenomen de aangenomen motie van het lid Bontenbal (CDA) c.s. die het kabinet verzoekt te zoeken naar een mogelijkheid om loot boxes in games in Nederland te verbieden en daarvoor waar nodig de wet aan te passen.7
Vraag 3

Bent u bereid het gebruik van lootboxes in videogames dusdanig te reguleren dat gamemakers gedwongen worden eerlijk te zijn over de winkansen en er geen psychologische trucs gebruikt mogen worden om spelers te verleiden om lootboxes te kopen? Zo ja, bent u dan ook bereid om dit op Europees niveau te bespreken?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Deelt u de mening dat videogames geen pay-to-win mechanisme zouden mogen bevatten, tenzij hierover zeer duidelijk wordt gecommuniceerd naar gamers? Zo ja, wilt u dit ook meenemen in de regulering?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 5

Wat wilt u doen om, met name jongere, gamers te beschermen tegen het verslavende karakter van lootboxes en eventuele financiële problemen die met een dergelijke verslaving gepaard kunnen gaan?

Om de effecten van het verslavende karakter van loot boxes tegen te gaan zet de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in op preventie door voorlichting over gameverslaving. Zo biedt het Trimbos-instituut laagdrempelige informatie en hulp voor gamers, ouders/verzorgers en professionals aan op gameninfo.nl. Via de Gamen Infolijn kunnen vragen gesteld worden over gamen, loot boxes en beschikbare hulp Indien er meer hulp nodig is, worden mensen doorverwezen naar de verslavingszorg.
Tot slot is gamen ingebed in het programma Helder op School van het Trimbos-instituut. Vanuit dit programma is een e-learning module beschikbaar gesteld voor docenten, is een folder ontwikkeld voor ouderavonden en wordt lesmateriaal ontwikkeld voor het voortgezet speciaal onderwijs. In de e-learning module en op ouderavonden is onder andere aandacht voor overmatig gamen en in het nieuwe lesmateriaal ligt de focus op digitale balans (gezond omgaan met digitale media).
Vraag 6

Wat vindt u van het idee om videogames waarin lootboxes gebruikt worden een leeftijdscategorie van 18+ te geven? Bent u bereid om hier ook op Europees niveau voor te pleiten?

Leeftijdsclassificaties aan games worden gegeven door PEGI. Dit is een systeem van zelfregulering door de (Europese) gamesector. Games met loot boxes krijgen bij PEGI niet standaard de leeftijdsclassificatie van 18+. Voor PEGI moet er, wil de leeftijdsclassificatie 18+ gelden, sprake zijn van gokken in de definitie: het aanmoedigen of aanleren van gokken in de vorm van casinospelen.8 Loot boxes zijn in de optiek van PEGI geen vorm van gokken waardoor de leeftijdsclassificatie van 18+ niet geldt.
Wel attendeert PEGI (toekomstige) spelers door middel van een zin bij het pictogram voor in-game aankopen erop dat de in-game aankopen in de betreffende game een vorm van loot boxes zijn. Dit heeft echter geen consequenties voor de leeftijdsclassificatie.

1 juni 2022 - 13 juni 2022

12 dagen

De medicatie hydrocabamine van Takeda
	Pepijn van Houwelingen (FVD)
	Kuipers

Vraag 1

Bent u ermee bekend dat de medicatie hydrocabamine van Takeda naar verwachting niet leverbaar zal zijn voor de Nederlandse groothandelaren tot oktober 2022?

Ja, ik ben bekend met de leveringsproblemen omtrent het medicijn Hydroxocobalamine 1.000 microgram/2 ml, oplossing voor injectie.
Vraag 2

Deelt u de mening dat door deze langdurige leveringsproblemen, patiënten een te lange periode zonder noodzakelijke medicatie komen te zitten?

Er zijn meerdere aanbieders van hydroxocobalamine in Nederland. Echter, hydroxocobalamine van Takeda is het enige geregistreerde middel in Nederland op de markt zonder benzylalcohol. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) acht de beschikbaarheid van dit medicijn van belang, omdat hydroxocobalamine met benzylalcohol is gecontraïndiceerd in pasgeborenen en prematuren. De leveringsproblemen van Takeda kunnen daarom niet volledig worden opgevangen met de geregistreerde alternatieven in Nederland.
Vraag 3

Bent u bereid contact op te nemen met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) om op zeer korte termijn te onderzoeken of er alternatieve en gelijkwaardige medicatie uit het buitenland geleverd kan worden?

De IGJ heeft reeds een tekortenbesluit gepubliceerd op 11 mei in de Staatscourant waardoor veldpartijen tijdelijk vergelijkbare geregistreerde alternatieven (zonder benzylalcohol) uit het buitenland kunnen inzetten.1

1 juni 2022 - 16 juni 2022

15 dagen

PFAS-uitstoot Dupont/Chemours.
	Kiki Hagen (D66)
	Vivianne Heijnen (staatssecretaris infrastructuur en waterstaat) (CDA)

Bronnen

1. Omroep Zeeland, 27 mei 2022, «PFAS-strijders uit Sliedrecht adviseren Zeeuwen: «Voer actie en geef nooit op!»»

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «PFAS-strijders uit Sliedrecht adviseren Zeeuwen: «Voer actie en geef nooit op!»»?1

Ja, ik ben bekend met het artikel.
Vraag 2

Bent u het ermee eens dat het onacceptabel is dat groente en fruit binnen een straal van één kilometer rondom de fabriek Dupont/Chemours niet gegeten zou moeten worden vanwege PFAS/GenX-vervuiling (zoals vastgesteld door het RIVM)?

Het is inderdaad onwenselijk dat de moestuineigenaren geconfronteerd werden met dit advies. Vervuiling zou geen oorzaak moeten zijn voor dit soort adviezen.
Vraag 3

Hoeveel GenX/PFAS mag Dupont/Chemours volgens de huidige vergunning lozen?

Sinds 2016 hebben de bevoegde gezagen, gedeputeerde staten van Zuid-Holland en Rijkswaterstaat, zich voortdurend ingezet om met aanpassingen van de vergunning van Chemours de emissie van de GenX-stoffen naar water en lucht gefaseerd af te bouwen tot het op dat moment laagst haalbare niveau. Volgens de huidige omgevingsvergunning mag Chemours per jaar maximaal 3,6 kg HFPO-DA (GenX-stof) en 32,3 kg E1 (GenX-stof) naar de lucht emitteren en 2 kg HFPO-DA (GenX) en 0,4 kg PFOA via de gemeentelijke riolering lozen. Daarnaast mag Chemours volgens de huidige watervergunning voor de directe lozing per jaar nog maximaal 5 kg HFPO-DA (GenX) en maximaal 2 kg PFOA op de Merwede lozen. Hiermee is een reductie behaald van ruim 99% ten opzichte van de vergunde uitstoot vóór 2016.
Vraag 4

Klopt het dat onderzoek heeft aangetoond dat in het algemeen blootstelling aan GenX kan leiden tot kanker, nierziekten, leverschade en vruchtbaarheidsproblemen? Bent u het ermee eens dat iedere schadelijke vorm van PFAS- en GenX-lozing moet worden voorkomen?

Voor de gezondheid van mensen geeft de stof inderdaad reden tot zorg vanwege verschillende effecten die zijn waargenomen in de lever, de nieren, het hematologische systeem, het immuunsysteem en de ontwikkeling van proefdieren2. GenX is op dit moment niet bewezen kankerverwekkend. Naar de carcinogeniteit van GenX wordt nog verder onderzoek gedaan. De combinatie van de eerder genoemde toxische eigenschappen met het gegeven dat de stof heel persistent is (niet afbreekt in het milieu) en mobiel is (makkelijk verspreidt via water) maakt dat de stof, op voordracht van Nederland, in de EU is ingedeeld als substance of very high concern. Voor alle industriële emissies van Zeer Zorgwekkende Stoffen geldt in Nederland een minimalisatieplicht.
Vraag 5

Kan er op basis van de huidige normering opnieuw een vergunning worden afgegeven aan bedrijven als Dupont/Chemours met daarin ruimte tot lozing van GenX/PFAS?

Ja, dat is onder strikte voorwaarden mogelijk. De GenX stof HFPO-DA is sinds 2019 aangemerkt als een zeer zorgwekkende stof (ZZS). Dat betekent niet automatisch dat een emissie- en/of lozingsverbod opgelegd kan worden. Het betekent wel dat bevoegde gezagen strengere eisen kunnen stellen in vergunningen, zodat emissies verder teruggedrongen worden. Voor Zeer Zorgwekkende Stoffen gelden strenge normen en een minimalisatieplicht. Dat houdt in dat ook emissies die binnen de normering blijven, verder geminimaliseerd moeten worden, bijvoorbeeld door de stof te vervangen voor een minder schadelijk alternatief of het productieproces aan te passen zodat er geen uitstoot meer plaatsvindt. Als dat niet haalbaar is moeten bedrijven de restemissies zo ver mogelijk minimaliseren en nagaan hoe verdere minimalisatie in de toekomst behaald kan worden.
Vraag 6

Bent u het ermee eens dat bij het opnieuw vergunnen van activiteiten waarbij PFAS/GenX-uitstoot een rol spelen een voorzorgsbeginsel zou moeten gelden (bij twijfel over de schadelijkheid niet vergunnen)?

GenX is aangemerkt als ZZS en het ZZS-beleid is gebaseerd op het voorzorgsbeginsel. Voor ZZS geldt een minimalisatieplicht. Dit houdt in dat bedrijven verplicht zijn om emissies te voorkomen of, als dat niet mogelijk is, zo ver mogelijk te reduceren.
Vraag 7

Wat gaat u doen om de veiligheid van de omwonenden van de fabriek van Dupont/Chemours te waarborgen? Hoe gaat u proberen om hun zorgen weg te nemen?

De zorgen van omwonenden over deze stoffen zijn begrijpelijk. Daarom doen alle betrokken overheden er alles aan om de risico’s zo veel mogelijk de beheersen. De bevoegde gezagen hebben door middel van vergunningsvoorschriften de uitstoot van GenX-stoffen tot het huidige niveau geminimaliseerd. De bevoegde gezagen zien toe op de naleving van deze vergunningsvoorschriften door middel van bedrijfsbezoeken, monitoringprogramma’s en metingen in de omgeving. Daarnaast moet Chemours blijven onderzoeken of verdere minimalisatie haalbaar is en het bevoegd gezag hierover informeren. Het bevoegd gezag zal hierop periodiek bezien of de vergunningen verder aangescherpt moeten worden. Deze minimalisatie en informatieplicht blijven van kracht tot er géén emissies van Zeer Zorgwekkende Stoffen meer plaatsvinden. Daarnaast zet ik mij blijvend in om de zorgen over PFAS in Europa te adresseren. Zodoende zijn door de inspanningen van Nederland de GenX-stoffen als substance of very high concern aangemerkt en wordt er hard gewerkt aan een voorstel om het gebruik van PFAS in heel Europa aan banden te leggen.
Vraag 8

Bent u het ermee eens dat het vervangen van PFOA door GenX een ongewenst effect is van het verbod op PFOA? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Het vervangen van PFOA door GenX is inderdaad een voorbeeld van «regrettable substitution» waarbij de vervangende stof uiteindelijk ook een ZZS bleek. Dat is de reden dat Nederland sinds begin 2020, met Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen, werkt aan een brede restrictie op de gehele groep van PFAS.
Vraag 9

Vinden er gesprekken plaats met Dupont/Chemours over het uitfaseren van PFAS-stoffen, nu er mede door Nederland een restrictievoorstel is gedaan bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen?

Nederland stelt samen met Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen een voorstel op om het gebruik van PFAS stoffen in Europa zo veel mogelijk te beperken. Dit voorstel zal januari 2023 worden ingediend bij het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA). Chemours heeft, net als vele andere bedrijven, gebruik gemaakt van de mogelijkheid om informatie in te sturen in de twee openbare raadplegingsprocedures die georganiseerd zijn ter voorbereiding van het opstellen van dit voorstel. Om een goed beeld te krijgen op de vele toepassingen zijn er daarnaast met verschillende bedrijven bijeenkomsten georganiseerd, waaronder met Chemours en Dupont. Dergelijke bijeenkomsten worden gebruikt om informatie te verzamelen. Er wordt niet gesproken over de reikwijdte van de restrictie of de beperkingsmaatregelen die voorgesteld zullen worden. Ook in het vervolgproces kunnen relevante stakeholders gehoord worden en is er ruimte voor inspraak middels openbare zienswijzeprocedures.

1 juni 2022 - 8 juli 2022

37 dagen

Het artikel 'Investeer in preventie en die begint al bij de kinderwens'
	René Peters (CDA), Joba van den Berg-Jansen (CDA), Hilde Palland (CDA), Mirjam Bikker (CU)
	Kuipers , Maarten van Ooijen (staatssecretaris volksgezondheid, welzijn en sport) (CU)

Bronnen

1. NRC, 23 mei 2022, «Investeer in preventie en die begint al bij de kin…

Vraag 1

Kent u het artikel «Investeer in preventie en die begint al bij de kinderwens»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u aangeven welke gemeentes nu aan preconceptiezorg doen zoals het programma Nu Niet Zwanger? Kunt u aangeven wat daarvan de resultaten zijn?

Het programma Nu Niet Zwanger (NNZ) richt zich op hulpverleners om kinderwens, seksualiteit en anticonceptie bespreekbaar te maken bij vrouwen en mannen met (een opeenstapeling van) complexe problemen en beperkingen. NNZ ondersteunt bij het nemen van de regie over hun kinderwens, zodat zij hier een bewuste keuze in kunnen maken en niet overvallen worden door een onbedoelde zwangerschap. Als er geen actuele kinderwens is ondersteunt NNZ bij het realiseren van adequate anticonceptie. Als er wel een actuele kinderwens is zorgt NNZ voor de goede vervolgstappen en ondersteuning. Inzet vanuit het actieprogramma Kansrijke Start is om NNZ landelijk beschikbaar te maken. Nu Niet Zwanger is op dit moment beschikbaar in 172 gemeenten, waaronder de G4. 62% van de inwoners van Nederland heeft daarmee op dit moment toegang tot Nu Niet Zwanger. Op deze kaart is te zien in welke gemeenten NNZ inmiddels beschikbaar is: https://www.nunietzwanger.nl/#op-de-kaart
Sinds 2019 kregen meer dan 15.000 cliënten ondersteuning via Nu Niet Zwanger. Er zijn inmiddels meer dan 600 organisaties aangesloten bij Nu Niet Zwanger (o.a. verslavingszorg, GGZ, verstandelijk gehandicaptenzorg, vrouwenhulpverlening, GGD, wijkteams, MEE, dak- en thuislozenzorg, jeugdzorg, welzijnszorg, maatschappelijk werk, Veilig Thuis)2.
Preconceptiezorg is zorg (op maat) gericht op bewust en gezond zwanger worden, zodat de zwangerschap zo gezond mogelijk start en er gezondheidswinst behaald kan worden voor moeder en kind. Hieronder valt ook algemene en collectieve preconceptionele voorlichting waarmee bewustwording rondom gezond zwanger worden wordt vergroot. Met het actieprogramma Kansrijke Start3 en de aanpak onbedoelde zwangerschappen zet ik, naast het programma Nu Niet Zwanger, op verschillende manieren in op preconceptiezorg en anticonceptiezorg.
Zo werk ik samen met het veld de «pledge preconceptionele gezondheid»4 verder uit. In de pledge wordt het belang van gezond zwanger onderschreven en wordt de komende tijd toegewerkt naar verdere afspraken en in te zetten acties rondom dit onderwerp. Daarnaast wordt ingezet op het vergroten van bewustwording over gezond zwanger worden bij mogelijke aanstaande ouders maar ook bij professionals. In het NRC artikel wordt dit ook als belangrijke opgave genoemd. De centrale vraag «wil je het komende jaar zwanger worden?» is hiervoor het beginpunt van het gesprek tussen professionals en de mogelijk aanstaande ouder(s) in de vruchtbare levensfase. Binnenkort verschijnt bijvoorbeeld de Beslisboom Gezond zwanger worden die we hiervoor hebben ontwikkeld. Deze beslisboom biedt zorg,- en hulpverleners handelingsopties voor het toeleiden of verwijzen naar preconceptionele zorg of voorlichting na het stellen van de centrale vraag «wil je het komende jaar zwanger worden?».
Vraag 3

Kunt u aangeven in hoeveel gemeentes op dit moment het programma Kansrijke Start wordt gerealiseerd? Op welk moment verwacht u dat het voornemen uit het coalitieakkoord, dat alle gemeenten deelnemen aan het programma, is gerealiseerd?

Op dit moment is er in 272 gemeenten een lokale coalitie Kansrijke Start. In het coalitieakkoord is opgenomen dat er in alle gemeenten een lokale coalitie Kansrijke Start komt. Ik heb de wethouders van de 755 niet-deelnemende gemeenten onlangs een brief gestuurd om hen te informeren over de beschikbare middelen voor Kansrijke Start en hen opgeroepen om ook een lokale coalitie Kansrijke Start te vormen of te versterken. Gemeenten die zich niet uit zichzelf melden, zal ik komende periode actief benaderen over Kansrijke Start.
Vraag 4

Deelt u de mening dat preconceptiezorg Nu Niet Zwanger onderdeel zou moeten zijn van het programma Kansrijke Start, waarvoor in het coalitieakkoord structurele middelen zijn vrijgemaakt? Zo ja, op welke wijze gaat u dit een vervolg geven? Zo nee, waarom niet en wat betekent dat voor de verdere invulling van deze belangrijke zorg?

Zoals bij vraag 2 toegelicht is zowel Nu Niet Zwanger als de inzet op preconceptionele gezondheid reeds onderdeel van het programma Kansrijke Start.
Nu Niet Zwanger wordt als onderdeel van het actieprogramma Kansrijke Start landelijk uitgerold en is inmiddels beschikbaar in 172 gemeenten. Doel vanuit het actieprogramma Kansrijke Start is blijvende beschikbaarheid van NNZ in alle gemeenten. Dit wordt verder opgepakt binnen de vervolgaanpak Kansrijke Start 2022–2025. In het coalitieakkoord is vanaf 2023 € 23 miljoen structureel opgenomen voor Kansrijke Start, waaronder voor interventies als Nu Niet Zwanger. Naar verwachting zal het geld voor coalities en ondersteuning van ouders per 1 januari 2023 via een SPUK (specifieke uitkering) beschikbaar komen.
Vraag 5

Wat vindt u van de stelling dat preconceptiezorg zoals het programma Nu Niet Zwanger onderdeel is van «prenatale voorlichting» welke gemeentelijke taak vorig jaar in de Wet publieke gezondheid is opgenomen?

In het NRC artikel wordt voorgesteld om preconceptievoorlichting en preconceptiezorg toe te voegen aan de taak van «prenatale voorlichting» die gemeenten sinds 2011 hebben vanuit de Wet publieke gezondheid. Deze taak behelst voorlichting over de zwangerschap, de bevalling en de periode daarna en richt zich daarmee op dit moment op (aanstaande) ouders. Preconceptievoorlichting en preconceptiezorg gaat over de periode voorafgaand aan de zwangerschap. Zoals bij het antwoord op vraag 2 aangegeven zet ik hier vanuit het actieprogramma Kansrijke Start en de aanpak onbedoelde zwangerschappen met verschillende acties op in.
Ambitie vanuit Kansrijke Start is om Nu Niet Zwanger landelijk beschikbaar te maken én te houden. Naast de structurele financiering voor Kansrijke Start zoals beschreven bij het antwoord op vraag 4, zal ik komende periode verkennen hoe Nu Niet Zwanger verder structureel verankerd kan worden.

31 mei 2022 - 1 juli 2022

31 dagen

Het bericht 'Zonder DigiD lukt zorgen bijna niet'
	Bouchallikh , Lisa Westerveld (GL)
	Conny Helder (minister zonder portefeuille volksgezondheid, welzijn en sport) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Alexandra van Huffelen (staatssecretaris binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (D66)

Bronnen

1. KansPlus.nl, 3 mei 2022, «Geef ons DigiD» https://www.kansplus.nl/202…
2. NRC.nl, 2 mei 2022, «Zonder DigiD lukt zorgen bijna niet» https://www…
3. Een deel van de mantelzorgers is door een rechter aangewezen als mentor, bewindvoerder of curator. Dit betekent dat zij uit naam van de persoon voor wie zij zorgen beslissingen nemen en – in het geval van bewindvoerder en curator – ook geldzaken moeten regelen. Bijvoorbeeld ouders van volwassen kinderen met een ernstig verstandelijke en of lichamelijke beperking. Maar ook partners van mensen met dementie. Broers of zussen van mensen met een ernstige psychische aandoening. Zie ook voetnoot 1.
4. Uit verhalen van 75 betrokkenen in een onderzoek onder de leden van de vijf belangenorganisaties blijkt dat veel naasten toch een DigiD voor hun naasten gebruiken, maar daarmee vaak liever niet te koop lopen. Zie ook voetnoot 2.

Vraag 1

Bent u bekend met de pamflet «Geef ons DigiD»1 van KansPlus, EMB Nederland, Sien en Dit Koningskind, en met het nieuwsbericht «Zonder DigiD lukt zorgen bijna niet»2 van 2 mei jl. hierover?

Ja
Vraag 2

Erkent u het feit dat het niet wenselijk is dat wettelijk vertegenwoordigers zoals ouders en mantelzorgers van kinderen met een ernstige beperking,3 niet kunnen kiezen om op een gemakkelijke en toegankelijke manier online overheidszaken te regelen voor hun kinderen of de mensen voor wie zij zorgen, zoals in het ziekenhuis, bij de belastingdienst en bij het UWV, omdat zij geen toegang hebben tot het DigiD van de persoon over wie zij bewindsvoerder zijn?

Ik ben het met u eens dat het onwenselijk is dat wettelijk vertegenwoordigers, zoals ouders en mantelzorgers van kinderen met een ernstige beperking, belemmeringen ondervinden bij het digitaal regelen van overheidszaken. Ik ben hierover ook in gesprek met de belangenorganisaties. Ook zet ik mij in voor de ontwikkeling van een functionaliteit waarmee wettelijk vertegenwoordigers gemakkelijk en toegankelijk digitaal diensten van de overheid kunnen afnemen. Wettelijk vertegenwoordigers dienen zonder belemmeringen op gemakkelijke en toegankelijke wijze digitaal diensten van de overheid te kunnen afnemen voor hun kinderen of de mensen voor wie zij zorgen. Echter omwille van de beschermende werking moet het uitgangspunt dat DigiD persoonsgebonden is, blijven gelden. Om diensten af te nemen bij de overheid moet worden vastgesteld wie je bent, ook digitaal. Fysiek gebeurt dat met een identiteitskaart, online gebeurt dat met een inlogmiddel, nu DigiD. Met DigiD wordt aangetoond wie iemand is, zodat een publieke dienstverlener weet met wie hij te maken heeft. Omdat je met DigiD je identiteit aantoont, is DigiD persoonlijk en niet overdraagbaar. Het is daarom niet toegestaan dat een DigiD door een ander dan de persoon van wie de DigiD is, wordt gebruikt. Dit is een belangrijk uitgangspunt en bedoeld om te voorkomen dat iemand anders namens jou kan handelen, zonder dat je het zelf weet. Dit biedt een beschermende werking en is juist van belang voor mensen die hulpbehoevend zijn.
Het tegenstrijdige is nu dat dit uitgangspunt er ook toe leidt dat hulpbehoevenden en hun vertegenwoordigers hierdoor problemen ondervinden bij het digitaal afnemen van diensten van de overheid.
In het breder perspectief van veilig inloggen, zie ik de oplossing daarom niet in het vrijgeven van de DigiD aanvraag of het gebruik van de DigiD van een ander, maar in het faciliteren van vertegenwoordigers, waardoor zij kunnen handelen zodanig, dat dat de vertegenwoordigde uiteindelijk ook beter beschermt.
Voor personen die zelf niet digitaal kunnen of willen handelen, moet de mogelijkheid bestaan om langs een andere weg, per brief of via een loket, diensten af te nemen. Ook kunnen zij ervoor kiezen iemand te machtigen via DigiD Machtigen. Deze gemachtigde kan dan met diens eigen DigiD de dienst afnemen namens de persoon die hij vertegenwoordigt.
Voor de groep personen die zelf niet mogen handelen omdat ze (deels) handelingsonbekwaam zijn, zoals het geval kan zijn met mensen met een verstandelijke beperking, geldt dat zij ook niet iemand mogen machtigen. Zij hebben een door de rechter aangestelde wettelijk vertegenwoordiger, zoals een bewindvoerder of een curator.
Op dit moment is er nog geen centrale voorziening waarmee wettelijk vertegenwoordigers met een eigen inlogmiddel diensten af kunnen nemen namens de personen die zij vertegenwoordigen. De reden hiervoor is dat bij het inloggen met DigiD of eHerkenning nu nog niet centraal automatisch in bronregisters gecontroleerd kan worden of iemand als wettelijk vertegenwoordiger namens een ander mag handelen. Wettelijk vertegenwoordigers moeten nu zelf bij iedere dienstverlener apart regelen dat zij namens een ander diensten af mogen nemen. Dit kost hen veel tijd.
Onder mijn verantwoordelijkheid wordt nu gewerkt aan een centrale oplossing die, na een inlogverzoek door een vertegenwoordiger, de benodigde bronregisters bevraagt en een verklaring afgeeft aan de dienstverlener in kwestie over de bevoegdheid van deze persoon om namens een ander te handelen. Hierin wordt samengewerkt met de Raad voor de rechtspraak die een register beschikbaar stelt waarin alle personen die onder bewind zijn geplaatst worden opgenomen, inclusief hun bewindvoerders.
De verwachting is dat deze functionaliteit begin volgend jaar gefaseerd in gebruik genomen kan worden. Gestart wordt met het ontsluiten van informatie over professionele bewindvoerders. Later zal dit uitgebreid worden met andere soorten vertegenwoordigers, zoals particuliere bewindvoerders, mentoren en curatoren. Er wordt onderzocht of, en op welke manier, dit proces versneld kan worden om ervoor te zorgen dat alle wettelijk vertegenwoordigers zo snel mogelijk op gemakkelijke en toegankelijke wijze digitaal diensten van de overheid kunnen afnemen voor diegene die zij vertegenwoordigen.
Vraag 3

Hoe kan nu een wilsonbekwaam, ernstig meervoudig beperkt familielid iemand digitaal machtigen, zoals nu verwacht wordt?

Voor personen die zelf niet digitaal kunnen of willen handelen, moet de mogelijkheid bestaan om langs een andere weg, per brief of via een loket, diensten af te nemen. Ook kunnen zij ervoor kiezen iemand te machtigen via DigiD Machtigen. Deze gemachtigde kan dan met diens eigen DigiD de dienst afnemen namens de persoon die hij vertegenwoordigt.
Voor de groep personen die zelf niet mogen handelen omdat ze (deels) handelingsonbekwaam zijn, zoals het geval kan zijn met mensen met een verstandelijke beperking, geldt dat zij ook niet iemand mogen machtigen. Zij hebben een door de rechter aangestelde wettelijk vertegenwoordiger, zoals een bewindvoerder of een curator.
Op dit moment is er nog geen centrale voorziening waarmee wettelijk vertegenwoordigers met een eigen inlogmiddel diensten af kunnen nemen namens de personen die zij vertegenwoordigen. Op dit moment kan namelijk bij het inloggen met DigiD of eHerkenning nog niet automatisch gecontroleerd worden of iemand als wettelijk vertegenwoordiger namens een ander mag handelen. Hiervoor is een technische voorziening nodig waarom de bronregisters waar deze informatie in staat ontsloten kunnen worden. Onder mijn verantwoordelijkheid wordt gewerkt aan deze oplossing.
Vraag 4

Bent u het ermee eens dat het onnodig en zeer belastend is voor wettelijk vertegenwoordigers om via de papieren weg elke keer gemachtigd te moeten worden als de persoon voor wie zij zorgen zaken moet regelen met de overheid, met lange wachttijden, reistijden, extra kosten en slechtere dienstverlening tot gevolg, in het bijzonder omdat zij het al extra zwaar hebben met de zorg voor een ander? Zo ja, hoe wilt u deze wettelijk vertegenwoordigers tegemoet komen?

De extra inspanningen voor wettelijk vertegenwoordigers worden erkend. Mantelzorgers zorgen veelal met liefde voor hun kinderen, partner of bekende en willen voor deze zorg graag voldoende tijd en aandacht houden. Het Ministerie van VWS hoort vaker dat het juist de bureaucratische taken zijn die mantelzorgers als belastend ervaren, mede omdat dit ten koste gaat van de tijd die zij aan hun kind kunnen besteden. Een deel van de gemeenten, zorgverzekeraars via het aanvullende pakket en in sommige gevallen werkgevers ondersteunen mantelzorgers bij een deel van deze taken door de inzet van mantelzorgmakelaars die mantelzorgers hierbij helpen. Het Ministerie van VWS geeft subsidie aan MantelzorgNL die via de mantelzorglijn mantelzorgers soms ook ondersteunt met regeltaken.
Vraag 5

Begrijpt u dat mantelzorgers zich nu af en toe gedwongen voelen om zich voor te doen als degene die zij vertegenwoordigen?4 Hoe beoordeelt u dat?

Het is mij bekend dat sommige vertegenwoordigers, waaronder ook particuliere bewindvoerders en mantelzorgers, de DigiD gebruikersnaam en wachtwoord van de personen die zij vertegenwoordigen gebruiken om toegang te krijgen tot digitale dienstverlening. Zoals gezegd is het niet toegestaan dat een DigiD door een ander wordt gebruikt. Dit geldt voor iedereen. De aard van de vertegenwoordigingsrelatie, bloedverwant of niet, is hiervoor niet relevant. En tegelijkertijd weet ik ook dat de meeste mantelzorgers dit met de beste bedoelingen doen en dat dit als een belemmering ervaren wordt. In het verlengde hiervan begrijp ik daarom ook dat als ik de mogelijkheid om andermans DigiD te gebruiken morgen abrupt zou stoppen, een groot deel van de vertegenwoordigers en dus uiteindelijk de hulpbehoevenden een probleem zouden ondervinden met het afnemen van dienstverlening die zij juist zo hard nodig hebben. Dit is uiteraard niet gewenst en vormt een dilemma. Gelet op dit dilemma werk ik daarom samen met andere organisaties hard aan een zo spoedig mogelijk structurele oplossing. Totdat die oplossing er is, zal ik, zoals aangegeven in de beantwoording van de vragen van de SGP leden Bisschop en Van der Staaij over dit vraagstuk (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2939), niets doen dat de hulp aan deze groep in de weg kan staan. Gelet op de bescherming die ik hulpbehoevenden wel wil en moet bieden, neem ik uiteraard wel maatregelen als ik signalen ontvang van misbruik van DigiD.
Vraag 6

Ziet u ook het belang van het aanbieden van de keuze tussen digitale en papieren dienstverlening, voor zowel deze groep mantelzorgers als andere Nederlanders?

Zie het antwoord op vraag 2.
Vraag 7

Bent u bereid om het DigiD ook beschikbaar te maken voor de wettelijk vertegenwoordigers, zodat zij ervoor kunnen kiezen om zaken digitaal gemakkelijk te kunnen regelen voor degene die zij vertegenwoordigen? Zo ja, hoe gaat u dat regelen? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 5.

31 mei 2022 - 18 augustus 2022

79 dagen

Financiële misstanden bij MartiniZorg
	Joba van den Berg-Jansen (CDA)
	Conny Helder (minister zonder portefeuille volksgezondheid, welzijn en sport) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. RTV Noord, 3 mei 2022, «Miljoenen aan zorggeld naar eigenaar MartiniZorg»
2. RTV Noord, 3 mei 2022, «Reconstructie: hoe MartiniZorg omging met zorggeld»
3. RTV Noord, 12 mei 2022, «Directeur MartiniZorg die miljoenen naar eigen bv overmaakte, legt functie neer»

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de reconstructie die RTV Noord heeft gemaakt van mogelijke financiële misstanden bij MartiniZorg en moederbedrijf De ZorgZaak B.V.?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat de aanvankelijke investering in MartiniZorg (10.000 euro) en het totale dividend dat in 2017 en 2018 is uitgekeerd (550.000 euro) volstrekt niet in verhouding tot elkaar staan?2

Zorgaanbieders dienen te allen tijde de belangen van de patiënten, cliënten en/of andere belanghebbenden en de zorgorganisatie voorop te stellen. In het algemeen acht ik het ongewenst dat er sprake is van dividenduitkeringen door zorgaanbieders die niet in evenredige verhouding staan met de risico’s die de kapitaalverschaffer lopen op geïnvesteerd vermogen.
Zoals in het coalitieakkoord vastgelegd zal het kabinet (nadere) voorwaarden aan winstuitkering stellen om excessieve winstuitkering door zorgaanbieders tegen te gaan, dan wel te voorkomen. Ik deel met u het belang van het kunnen aanpakken van niet-integere zorgaanbieders. Wanneer personen misbruik maken van collectieve middelen en de belangen van patiënten en cliënten en de zorg schaden moet worden ingegrepen. Hier ga ik in mijn brief aan uw Kamer over de aanpak van niet-integere zorgaanbieders4 nader op in. Over de concrete casus van MartiniZorg doe ik geen uitspraak, maar ik kan mij de vraagtekens bij deze casus heel goed voorstellen. Het is evenwel aan de toezichthouders hier een oordeel over te vellen.
Vraag 3

Kunt u achterhalen of de uitspraken van de betreffende bestuurder van De ZorgZaak waarin hij claimt dat het uitgekeerde dividend wederom is aangewend ten bate van de zorg?3

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Welke eisen kunnen gemeenten stellen in de contractering waarmee het uitkeren van winst kan worden beperkt of verboden? Kunt u voorbeelden geven van gemeenten die dergelijke eisen stellen?

Op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) en de Jeugdwet geldt thans geen verbod op het uitkeren van winst voor aanbieders die door gemeenten zijn gecontracteerd. Zoals ook de Staatssecretaris heeft aangekondigd in zijn brief van 13 mei 20225 aan uw Kamer wil het Ministerie van VWS in het wetsvoorstel Integere bedrijfsvoering zorgaanbieders de mogelijkheid creëren om voorwaarden aan winstuitkering voor zorg- en jeugdzorgaanbieders te stellen. Daarnaast hebben gemeenten de mogelijkheid om in hun contracten en verordeningen randvoorwaarden en criteria op te nemen om winsten te beperken, mits daarbij rekening wordt gehouden met wet- en regelgeving. Daarbij hebben gemeenten in ieder geval rekening te houden met de algemene aanbestedingsrechtelijke beginselen – het transparantie-, proportionaliteits- en gelijkheidsbeginsel – (bij inkoop via aanbesteden) dan wel de regels van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (bij inkoop via open house). Verder hebben gemeenten onder meer de bevoegdheid om toezicht te houden op de rechtmatigheid en doelmatigheid van de door de aanbieders geleverde zorg en ondersteuning.
Gemeenten onderzoeken met het Ketenbureau i-Sociaal Domein of er minimumeisen voor het beperken van winst of winstuitkering van zorgaanbieders opgesteld kunnen worden die in de praktijk werkzaam zijn. Bij het team regioadviseurs opdrachtgever- en opdrachtnemerschap Wmo & Jeugdwet van het Ketenbureau i-Sociaal Domein zijn voorbeelden bekend van gemeenten die eisen stellen om winst of winstuitkering te beperken. De gemeente Den Bosch heeft bijvoorbeeld bij de inkoop van jeugdhulp als voorwaarde gesteld dat aanbieders vanaf 2022 een maximum winstpercentage van vijf procent hanteren.
Vraag 5

Is het wettelijk toegestaan om als zorgbestuurder naast zijn salaris ook dividend uit te laten keren aan een BV waar diezelfde bestuurder aandeelhouder van is? Zo nee, op basis van welke wetsartikelen is dit verboden en hoe kan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) hierop handhaven? Zo ja, is het uitkeren van dividend naast een salaris daarmee een methode om als zorgbestuurder op legale wijze meer te kunnen verdienen dan de wettelijke Wet normering van topinkomens (WNT)-norm? Wat vindt u van dergelijke praktijken?

Vanuit algemeen belang bevordert het kabinet maatschappelijke verantwoorde inkomens en ontslagvergoedingen voor topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector (voor bestuurders en toezichthouders). Wat aanvaardbaar is, is vastgelegd in de Wet normering topinkomens (WNT) en wordt, indien noodzakelijk, afgedwongen op grond van deze wet. Een winstuitkering die bij wijze van dividend op aandelen wordt betaald, is geen inkomen uit dienstverband en valt daarmee niet onder de reikwijdte van de WNT. Het toezicht op de WNT ligt bij het CIBG.
De WNT ziet op het maximeren van de bezoldiging van topfunctionarissen die voortvloeit uit een dienstverband. Bezoldiging uit een dienstverband is uitdrukkelijk iets anders dan winstuitkering. Een winstuitkering van een besloten vennootschap die bij wijze van dividend op aandelen wordt betaald, is geen inkomen uit arbeid en valt daarmee niet onder de bezoldigingsnorm van de WNT. Het kan voorkomen dat een bestuurder naast zijn door de WNT gemaximeerde inkomen uit dienstverband aanvullende inkomsten genereert indien over zijn aandelen in een besloten vennootschap dividend wordt uitgekeerd. Winstuitkering betreft een vergoeding voor ter beschikking gesteld kapitaal. Voor winstuitkering geldt een apart wettelijk kader.
Winstuitkering is op grond van artikel 5 van de WTZi verboden voor instellingen die zorg of diensten verlenen waarop aanspraak bestaat op grond van de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg, tenzij het uitsluitend een of meerdere vormen van zorg betreft die bij algemene maatregel van bestuur is uitgezonderd van dit verbod.
Met de inwerkingtreding van de Aanpassingswet Wet toetreding zorgaanbieders (AWtza) op 1 januari jl. is het toezicht op het verbod op winstoogmerk en winstuitkering (dividend) door zorgaanbieders die op grond van de Wet langdurige zorg (Wlz) en Zorgverzekeringswet (Zvw) zorg leveren, verschoven van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) naar de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Vraag 6

Deelt u de mening van de hoogleraar die in eerder genoemd artikel wordt geciteerd dat als een zorgbedrijf aanzienlijk minder dan 67% van alle inkomsten aan zorg uitgeeft, je jezelf dan af kan vragen of met het geld dat binnenkomt wel genoeg zorg wordt geleverd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wordt een dergelijk gegeven bijvoorbeeld door de IGJ gebruikt als signaal in het risicogericht toezicht op zorgbedrijven?

Op grond van de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) houdt de IGJ toezicht of een zorgaanbieder de zorgverlening dusdanig organiseert dat dit redelijkerwijs leidt tot het verlenen van goede zorg. Het risico gestuurd toezicht van de IGJ richt zich daarbij op zowel kwalitatieve als kwantitatieve aspecten van de zorgverlening. De IGJ heeft mij laten weten dat wanneer een zorgbedrijf minder dan 67% van alle inkomsten aan zorg uitgeeft dit nog niet wil zeggen dat de kwaliteit of veiligheid van de zorg in het geding is. Daar is meer informatie en kwantitatieve data voor nodig. Ook door verschillen per type zorg/zorgsectoren hanteert de IGJ het genoemde percentage dan ook niet als standaard norm of afkappunt.
Data-gestuurd toezicht is voor de IGJ een steeds belangrijker onderdeel van het (risicogericht) toezicht op zorgaanbieders. Zo wordt een combinatie van gegevens en indicatoren uit de jaarverantwoording van zorgaanbieders inzichtelijk gemaakt in dashboards. Daarmee krijgt de IGJ ook inzicht in hoeveel geld er bij zorgaanbieders beschikbaar is voor de zorg en of er risico’s zijn op bijvoorbeeld zorgverwaarlozing. Deze informatie samen met informatie uit de toezichtpraktijk van de IGJ wordt vervolgens meegewogen bij het bepalen of vervolgstappen nodig zijn.
Vraag 7

Welke voorwaarden aan winstuitkeringen overweegt u in het wetsvoorstel Integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) op te nemen om excessen door hoofd- en onderaannemers in de extramurale zorg en onderaannemers in de intramurale zorg binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz) te voorkomen? Op welke termijn denkt u dit wetsvoorstel naar de Kamer te kunnen sturen?

In het wetsvoorstel Integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) wil ik voorwaarden introduceren als winstuitkeringen in een sector van de zorg een risico vormen voor de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg, zodat excessen beter kunnen worden aangepakt. De aard van de voorwaarden kan verschillend zijn per sector en de risico’s die zich voordoen. Er kan gedacht worden aan voorwaarden zoals de financiële gezondheid (solvabiliteit) van een zorgaanbieder, de kwaliteit van zorg (bijvoorbeeld geen handhavingsmaatregelen opgelegd door de IGJ) en de termijn waarop winst mag worden uitgekeerd (eerst drie jaar zorg hebben geleverd voor winstuitkering plaats kan vinden). Ik streef ernaar dat het wetsvoorstel op 1 januari 2025 in werking treedt. Ik verwacht dan ook de gebruikelijke uitvoeringstoetsen en de internetconsultatie in de tweede helft van dit jaar te kunnen laten plaatsvinden.

Titel

Status

Indiener (persoon)

Indiener (partij)

Onderwerpen

39914 kamervragen gevonden

beantwoord onbeantwoord uitgesteld

Alle

2 juni 2022 - 4 juli 2022

32 dagen

Daniel Koerhuis (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Ingrid Michon (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Dilan Yeşilgöz-Zegerius (minister justitie en veiligheid) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Mark Harbers (minister infrastructuur en waterstaat) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12

2 juni 2022 - 23 juni 2022

21 dagen

Sjoerd Sjoerdsma (D66), Ruben Brekelmans (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Wopke Hoekstra (viceminister-president , minister buitenlandse zaken) (CDA)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

2 juni 2022 - 30 maart 2023

301 dagen

Mariëlle Paul (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Paul van Meenen (D66)

Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

2 juni 2022 - 28 maart 2023

299 dagen

Peter Kwint , Habtamu de Hoop (PvdA), Lisa Westerveld (GL)

Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

2 juni 2022 - 27 juli 2022

55 dagen

Pim van Strien (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Folkert Idsinga (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Marnix van Rij (staatssecretaris financiën) (CDA), Micky Adriaansens (minister economische zaken) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10