Vraag 1

Bent u bekend met de advertenties van De Gouden Eeuw1 en Vlootmanschap Flinter Atlantis2, waarin zij hun beleggingsproducten aan de man brengen? Zijn deze ook bij de AFM (Autoriteit Financiële Markten) bekend?3

Ja.

Vraag 2

Wat doet de AFM wanneer zij een advertentie tegenkomt waarin een minimaal vast rendement van 10,5% wordt beloofd? Doet de AFM niets met zo’n advertentie wanneer er bij staat dat deelname alleen mogelijk is vanaf € 50 000,–?

De AFM houdt toezicht op informatieverstrekking over financiële producten. Zij doet dat onder andere door continu reclame-uitingen te monitoren. Daarbij komen signalen over mogelijke onjuistheden naar voren. De AFM stelt vervolgens vast welke signalen prioriteit hebben en nader onderzoek verdienen. Wanneer daaruit blijkt dat de betreffende uiting aangepast moet worden gaat de AFM over tot handhavende maatregelen. Dit kan zijn een informele maatregel in de vorm van een normoverdragend gesprek of brief, dan wel een formele maatregel zoals een aanwijzing of een last onder dwangsom. Wanneer de AFM signalen heeft van advertenties met hoge, niet marktconforme, rendementen wordt onderzocht of hier sprake is van een realistisch rendement en op welke wijze dit rendement onderbouwd wordt. Het blijkt vaak te gaan om aanbiedingen die niet onder de Wet op het financieel toezicht (Wft) vallen, omdat de minimale inleg boven de 50 000 euro is.
De AFM kan bij reclame-uitingen voor beleggingen met participaties boven de 50 000 euro tot op heden alleen optreden met behulp van de Wet handhaving consumentenbescherming (Whc). De AFM is voor de Whc toezichthouder met betrekking tot oneerlijke handelspraktijken voor zover het de financiële sector betreft. Daarvan kan bijvoorbeeld sprake zijn als er essentiële informatie wordt weggelaten. Indien er sprake blijkt te zijn van een overtreding van de Whc, biedt dit de AFM mogelijkheden om nadere eisen te stellen aan informatie die gegeven moet worden over bijvoorbeeld welke activiteiten het bedrijf waarin belegd wordt gaat ontplooien, en op welke wijze het rendement tot stand komt. Uiteraard kan hier niet ingegaan worden op individuele toezichtcasussen.
Bij beleggingen die wel onder het Wft-toezicht vallen kan bijvoorbeeld een risico-indicator verplicht zijn. Ook kunnen er nadere eisen gesteld worden aan advertenties met betrekking tot de informatie over de opbouw van het rendement. Een voorbeeld hiervan is dat een aanbieder van beleggingen spreekt over een vast rendement terwijl dit rendement afhankelijk is van de toekomstige bedrijfsresultaten. De Wft bevat o.a. de eis dat alle relevante kenmerken van een product worden vermeld. Deze kenmerken dienen correct, duidelijk en niet misleidend te worden weergegeven. Dit is niet opgenomen in de Whc.

Vraag 3

Bent u bereid om de vrijstelling voor de vergunning voor het aanbieden van beleggingsobjecten, te schrappen dan wel het drempelbedrag van deze vrijstelling fors te verhogen? Zo nee, waarom niet?

Het drempelbedrag voor het vergunningsvrij aanbieden van beleggingsobjecten is 50 000 euro. Deze grens vindt zijn oorsprong in de Prospectusrichtlijn, boven deze grens is het aanbieden van effecten niet onderworpen aan de prospectusplicht. Nationaal is, ten behoeve van een gelijk speelveld, er voor gekozen om deze grens door te trekken naar deelnemingsrechten in beleggingsinstellingen en beleggingsobjecten. In het verleden werd verondersteld dat een belegger boven deze grens kon worden geacht professioneel te zijn. In de praktijk is bij verschillende malafide beleggingsproducten gebleken dat ook consumenten actief zijn in dit vrijgestelde gebied, en dat de grens dus te kort schoot.
Om deze reden heb ik in Brussel tijdens de herziening van de Prospectusrichtlijn gepleit voor een minimale verdubbeling van de 50 000 euro grens. Deze verdubbeling heeft Nederland weten te realiseren. Mijn verwachting is dat de gewijzigde Prospectusrichtlijn, met de nieuwe 100 000 euro grens, nog voor het einde van dit jaar zal worden gepubliceerd. Anticiperend op deze verhoging is er bij achtste Nota van Wijziging bij de Wijzigingswet Financiële Markten 2010 voor gekozen om deze verdubbeling nu al op te nemen, tevens voor beleggingsobjecten en beleggingsinstellingen. Mijn uitgangspunt hierbij is dat de verdubbeling voor 1 januari 2012 in werking kan zijn getreden.
Hiernaast is onlangs de vrijstellingsvermelding (ook wel bekend als het wildwestbordje) behandeld door uw Kamer, als onderdeel van de Wijzigingswet Financiële Markten 2010. Dit voorstel regelt twee zaken. Ten eerste is het een uitbreiding van de al bestaande vermelding naar alle van de prospectusplicht vrijgestelde aanbiedingen van effecten. Ten tweede geeft het wetsvoorstel de mogelijkheid aan de AFM om regels op te stellen over de exacte vorm en inhoud van de vermelding. De vrijstellingsvermelding zal bestaan uit een geschreven tekst en een visueel element. In de geschreven tekst staat een algemeen waarschuwend element en een weergave van de elementen waaruit de vrijstelling bestaat. Het achterliggende doel van de vrijstellingsvermelding is consumentenbescherming.

Vraag 4

Wat vindt de AFM van de volgende uitspraken in een advertentie voor een beleggingsproduct: «Deze regeling zorgt ervoor dat u bij een inleg van € 15 000 binnen twee jaar € 18 267 gegarandeerd terug ontvangt van de Nederlandse fiscus» en «fiscale teruggave bedraagt met 121,8 procent aanmerkelijk meer dan uw investering.»? Vindt zij dergelijke uitspraken gepast?

Allereerst is het belangrijk vast te stellen dat er sprake is van een grote verscheidenheid aan reclame-uitingen. De AFM heeft mij aangegeven dat in zijn algemeenheid dergelijke mededelingen ook de overige essentiële kenmerken dienen te bevatten, zoals de risico’s en de bedragen die op een later tijdstip door de belegger met de belastingdienst moeten worden afgerekend.
De uitspraak die in de vraag wordt genoemd verwijst naar de fiscale behandeling van een investering in de bouw van een schip waarop de regeling tijdelijke willekeurige afschrijving (TWA) van toepassing is. Voor de volledigheid verwijs ik voor de inhoud van de TWA naar de beantwoording van de Kamervragen van Kamerlid Bashir (SP) van 4 december 2009.4 Zie ook meer recent de brief van de staatsecretaris van Financiën van 12 november jl. over dit onderwerp.5

Vraag 5

Deelt u de mening dat de in deze advertentie genoemde constructie veel risico met zich meebrengt vanwege het gebruik van een hefboom, die in combinatie met de willekeurige afschrijving ervoor zorgt dat er in de eerste jaren een grote fiscale aftrekpost ontstaat? Moet dit risico niet expliciet worden benoemd in de advertentie?

Een belegging in schepen brengt specifieke risico’s met zich mee. Naast de gebruikelijke risico’s van beleggen dienen beleggers zich ook goed te laten informeren over risico’s die zij bijvoorbeeld lopen tijdens de bouw van het schip maar ook over de fiscale gevolgen van een investering in een scheepvaart C.V. De hefboom ontstaat doordat de belegger ook belastingaftrek geniet over het gedeelte van de het schip dat niet met zijn eigen inleg is gefinancierd. In het prospectus van een dergelijk product wordt de werking van de TWA beschreven en hieruit is af te leiden dat er sprake is van financiering van de bouw van het schip door middel van een banklening in combinatie met inleg door beleggers. De belegger geniet belastingaftrek over beide delen. De risico’s die hier aan verbonden zijn, zoals het feit dat de ingebouwde hefboom kan leiden tot een verhoogd risico op het niet terugontvangen van de ingelegde gelden, dienen opgenomen te worden in de informatieverstrekking over dit product, waaronder advertenties.

Vraag 6

Vormen reclame-uitingen als deze voor u een aanleiding om de reclameregels aan te scherpen, dan wel het toezicht daarop te intensiveren?

Zoals aangegeven is het monitoren van reclame-uitingen een belangrijk onderdeel van het toezicht door de AFM. Tegen reclame-uitingen wordt door de AFM ook opgetreden wanneer daar aanleiding voor is. Gezien de geheimhoudingsplicht van de toezichthouder beschik ik niet over informatie in deze specifieke casus om hier een uitspraak over te doen. In het jaarverslag van de AFM wordt een toelichting gegeven op de wijze waarop de AFM het reclametoezicht invult.

Vraag 1

Bent u bekend met het antwoord op de feitelijke vraag van het lid Hernandez (PVV) over de verstrekking van een actueel overzicht van het aantal en de verschillende typen dienstauto’s bij Defensie1 en het bericht «Defensie kort niet op luxe?»2

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het feit dat Defensie in deze zware tijden van bezuinigingen in totaal 5 924 civiele dienstauto’s ter beschikking heeft, waaronder 37 auto’s met chauffeur om generaals en directeuren rond te rijden, en 18 hoge militairen en topambtenaren structureel een eigen auto met chauffeur hebben?

Zoals ik tijdens het Wetgevingsoverleg Personeel op 22 november jl. heb uiteengezet, is het aantal dienstauto’s en de toewijzing daarvan onderwerp van studie tijdens de ombuigingsoperatie die ik heb aangekondigd in mijn brief van 18 november 2010 (Kamerstuk 32 500 X, nr. 16).

Vraag 3

Kunt u uitgebreid beargumenteren waarom hoge militairen recht hebben op deze luxe voorzieningen, terwijl er bij alle operationele eenheden een gebrek is aan munitie en reserveonderdelen, en aan nieuwe soldaten van bijvoorbeeld de Landmacht in bepaalde gevallen niet eens schoenen kunnen worden geleverd bij opkomst?3

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u de Kamer een actueel overzicht sturen waarbij uiteen wordt gezet hoeveel van het totale wagenpark van bijna 6 000 civiele dienstauto’s in eigendom is van het ministerie en hoeveel er worden geleaset? Kunt u daarbij in een specificatie alle bijbehorende kosten van de koop en de lease vermelden? Zo nee, waarom niet?

Het gehele bestand van 5 924 civiele dienstauto’s is eigendom van Defensie. Het beheer van de auto’s is in handen van een leasemaatschappij. Dit zogenoemde externe wagenparkbeheer is bij de rijksoverheid gebruikelijk. De contracten met de leasemaatschappij zijn commercieel vertrouwelijk en daarom zal ik op korte termijn een kostenoverzicht aanbieden in een aparte commercieel vertrouwelijke brief. In dit overzicht zijn ook de kosten van onderhoud, beheer en brandstof opgenomen. De parkeerkosten worden verwerkt in de dienstreisdeclaratie en zijn niet afzonderlijk te specificeren.
De tabel bevat een overzicht van de personeelskosten, de bekeuringen en de schade in 2009. In beginsel worden schade en bekeuringen verhaald op de veroorzakers. De Staat is op grond van de Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen niet verplicht zijn voertuigen te verzekeren.
€ 3 590 000
€ 516 711
€ 1 715 903

Vraag 5

Kunt u aangeven hoeveel kosten er zijn gemoeid met de volgende aspecten van de civiele dienstauto’s: onderhoud, beheer, personele kosten, bekeuringen, schade, brandstof, parkeren, vervangend vervoer en verzekeringen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Zijn er verder nog kosten met betrekking tot de civiele dienstauto’s bij Defensie? Zo ja, welke?

Neen, er zijn geen verdere kosten.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de Regeling toewijzing en gebruik civiele dienstauto's binnen defensie zeker in tijden van economische crisis en bezuinigingen op de Rijksoverheid drastisch op de schop moet en het gebruik van dienstauto’s tot het minimum dient te worden teruggebracht? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Wateratlas vertelt groot verhaal»1 en met de actie Warme Truiendag van de Vereniging Klimaatverbond Nederland die op basisscholen wordt georganiseerd?

Ja.

Vraag 2

Wat was uw motivatie om alle middelbare scholen een gratis set van de nieuwe Bosatlas te geven? Welke bedragen zijn hiermee gemoeid en waarom zijn de zogeheten klimaatsceptici niet betrokken bij de totstandkoming van deze atlas?

De uitgever van de Bosatlas van Nederland Waterland, Noordhoff heeft besloten alle middelbare scholen een klassenset van de Atlas te geven. De kosten hiervan worden gedragen door sponsoren, bestaande uit bedrijven, kennisinstituten en overheden. De Ministeries van Infrastructuur en Milieu en van Economie, Landbouw en Innovatie hebben € 55 825,00 bijgedragen aan dit project.

Vraag 3

Vindt u het een paradox dat kinderen moeten leren interpreteren en zich een mening moeten leren vormen, terwijl tegelijkertijd van kinderen wordt verwacht dat zij aan kunnen wijzen waar zich problemen voordoen als gevolg van onbewezen klimaatverandering? Zo nee, waarom niet?

Het is aan de scholen zelf van welke leermiddelen zij gebruik maken.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het feit dat er in de atlas geen melding wordt gemaakt van toekomstscenario’s voor temperatuur- en zeefluctuaties, en dat hiervoor als toekomstige bron alleen het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) kunnen dienen?

In het hoofdstuk «Klimaatverandering en veiligheid» van de Atlas noemt de uitgever geen toekomstscenario’s voor temperatuur- en zeefluctuaties, omdat de vertaling ervan naar kaartbeelden met teveel onzekerheden is omgeven.

Vraag 5

Deelt u de mening dat kinderen niet eenzijdig moeten worden geïnformeerd over de klimaatverandering? Zo ja, wat gaat u doen om deze eenzijdige stroom informatie evenwichtiger te laten zijn?

Zie de beantwoording van vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met de zorgen die de Nederlandse Vereniging voor Autisme heeft over de slechte zorg voor autisten?1

Ja, ik ben op de hoogte van de zorgen die de Nederlandse Vereniging voor Autisme heeft over de slechte zorg voor autisten.

Vraag 2

Is het waar dat de problemen van autistische patiënten verergeren door gebrekkige kennis van hulpverleners?

Vraag 3

Hoe kan het zijn dat, ondanks alle aandacht voor isoleren- en separeren, het nog steeds gangbaar blijkt te zijn dat cliënten te vaak en onnodig in een isoleercel worden opgesloten?

In het artikel staat dat in de afgelopen vijf jaar ruim 150 autisten langer dan een jaar in separatie zijn gezet. Dit aantal is onjuist.
In april 2009 kwam een getal van 150 zeer langdurige separaties in een TV uitzending van NOVA. Het ging toen om het aantal afzonderingen en separaties in de jaren 2004 t/m 2008 in de gehele GGZ. Mijn voorganger heeft hierover een brief gestuurd aan de Tweede Kamer (25 424, nr. 78).
Waar het gaat om het terugdringen van dwangtoepassingen is in het veld de afgelopen jaren duidelijk een cultuurverandering ingezet. Het toepassen van dwangmaatregelen en met name separaties is geen toepassing (meer) die standaard in het arsenaal van de GGZ thuis hoort. De aandacht om dwangmaatregelen en met name separaties te voorkomen, is toegenomen. Het aantal separaties laat, mede als gevolg van het dwang- en drangproject van GGZ Nederland, een daling zien. Dit blijkt ook uit het Rapport «Separeren in de GGZ: beleid, praktijk en toezicht» van de Stichting IVA beleidsonderzoek en Advies, van juli 2010. VWS zal in samenwerking met veldpartijen verder inzetten op het toewerken naar een kwalitatief verantwoorde dwang en drang in de GGZ.

Vraag 4

Is het waar dat autisten veelal belanden op afdelingen voor chronisch zieken, terwijl dat niet nodig is?

Vraag 5

Wat gaat u doen om een einde te maken aan deze schrijnende situatie voor autisten?

Ik heb het Leo Kannerhuis bereid gevonden om in samenwerking met meerdere instellingen in Nederland meer voorzieningen op te zetten voor kinderen met autisme waardoor kennis over aanpak en behandeling en zorg en of behandeling regionaal beschikbaar komt. Er treedt hierdoor verbreding van kennis op bij de deelnemende instellingen die zich bewust zijn van het feit dat middels een dergelijke samenwerking de cliënt een bij autisme passend antwoord kan krijgen op de zorgvraag.

Vraag 6

Kunt u garanderen dat de kennis over autisme bij hulpverleners binnen zes maanden op het gewenste niveau is? Zo nee, waarom niet?

Nee ik kan niet garanderen dat kennis over autisme bij hulpverleners binnen zes maanden op het gewenste niveau is omdat de inhoud van zorgverlening aan het veld is en omdat het om specialistische zorg gaat. Het gaat hierbij over feitelijke kennis over autisme en behandelmethodieken. Naast leren is vooral de praktijkervaring essentieel. Dit vraagt tijd.
Bij de beantwoording van vraag 5 heb ik al aangegeven hoe kennisontwikkeling wordt aangepakt. Het Leo Kannerhuis zal over een langere periode de ontwikkeling van kennis op dit terrein blijven volgen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Zorg brengt gratis dienst in rekening»1 waarin de resultaten worden vermeld van een onderzoek van patiëntenvereniging Klaverblad onder eenentwintig Zeeuwse zorginstellingen?

Ik heb kennisgenomen van dit artikel. Een van mijn medewerkers was aanwezig bij de bijeenkomst waar het onderzoek van Klaverblad Zeeland «Van recht tot betalen» is gepresenteerd.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat een zorginstelling 39 euro in rekening brengt voor een extra douchebeurt?

Het rapport van Klaverblad gaat in op aanvullende eigen betalingen in Zeeuwse intramurale instellingen. De uitkomst volgens Klaverblad is dat er geen sprake is van forse of grootschalige onrechtmatigheden onder de Zeeuwse instellingen die hebben deelgenomen aan het onderzoek. Over verzorging constateert Klaverblad dat er één instelling is die laat bijbetalen voor een extra zorgbeurt die niet binnen het ZZP te plannen is. Voor een extra zorgbeurt wordt € 39,- per uur gerekend. Klaverblad constateert nadrukkelijk dat dit een uiterste is en dat onduidelijk is hoe de betreffende instelling helder maakt dat een extra douchebeurt niet binnen het ZZP te plannen is.
Aan het aanbieden van aanvullende pakketten zijn voorwaarden verbonden, die mijn voorganger met cliëntenorganisaties, branches en zbo’s heeft besproken. Deze voorwaarden zijn uiteengezet in een brief aan uw kamer van 5 juli 2010 (kamerstuk 30 597, nr. 149).

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat in het onderzoek melding wordt gemaakt dat voor sommige diensten en hulpmiddelen, bijvoorbeeld een hoog-laagbed, door de zorginstelling kosten in rekening worden gebracht bij de cliënt die onder de AWBZ vallen en derhalve gratis aangeboden dienen te worden? Deelt u de mening dat dit niet mag voorkomen en hoe denkt u deze misstanden aan te pakken?

Ik ben hiervan op de hoogte. Er mogen geen kosten in rekening worden gebracht voor zaken die onder het verzekerd pakket vallen. Het vragen van bijbetalingen voor diensten die tot de verzekerde zorg behoren is niet geoorloofd. Ik wil waken voor het beeld dat alle instellingen in Zeeland ongeoorloofde bijbetalingen vragen voor zorg die onder het verzekerde pakket valt.
Het onderzoek laat zien dat er in Zeeland geen sprake is van forse of grootschalige onrechtmatigheden. In een brief aan uw Kamer van 26 augustus 2010 (30597, nr 156), is ingegaan op de wijze waarop verschillende partijen optreden tegen onterechte betalingen. Ik zal u begin volgend jaar informeren over de stand van zaken.

Vraag 4

Is het voldoende duidelijk welke zorg precies tot de reguliere zorg behoort en wat de extra's zijn? Zo ja, deelt u de mening dat de zorginstelling helder moet aangeven dat zij alleen kosten in rekening brengen voor extra zorg en ook welke vormen van extra zorg zij levert? Worden de cliëntenraden wel altijd voldoende in staat gesteld om een goede beoordeling te geven van de extra kosten die bij de cliënten in rekening worden gebracht voor extra diensten?

In het Besluit zorgaanspraken zijn de aanspraken van een cliënt geregeld en in de Kwaliteitswet staat dat zorgaanbieders «verantwoorde zorg» moeten bieden. Verantwoorde zorg is volgens artikel 2 van de Kwaliteitswet «zorg van goed niveau, die in ieder geval doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht wordt verleend en die is afgestemd op de reële behoefte van de patiënt.» Met cliënten worden zorgafspraken gemaakt, afgestemd op de daadwerkelijke zorgbehoefte van de cliënt en vastgelegd in het zorgplan. Ik vind het van belang dat aanbieders transparant zijn in hun aanbod van aanvullende diensten. De cliënt moet weten waar hij voor betaalt. Het LOC heeft in het najaar aan alle cliëntenraden in Nederland een handreiking verstrekt hoe zij het gesprek kunnen voeren met aanbieders. Het is essentieel dat er een gesprek tussen aanbieder en cliëntenraad plaatsvindt over aanvullende diensten. Ik verneem dat dit gesprek steeds meer op gang komt, een goed voorbeeld hiervan is de provincie Zeeland.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat vanaf 1 januari 2011 alle zorginstellingen op hun website dienen te vermelden welke bedragen zij voor diensten in rekening brengen? In hoeverre is bij de presentatie van diensten en prijzen voldoende transparantie en eenduidigheid gegarandeerd, zodat deze voor de cliënt goed met elkaar vergelijkbaar zijn?

Ik ben ervan op de hoogte dat met ingang van 1 januari 2010 de algemene leveringsvoorwaarden van de Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VV&T)
inwerking treden. In de algemene leveringsvoorwaarden is opgenomen dat cliënten bij de intake schriftelijke informatie ontvangen van de aanbieder over de zorg en/of diensten die de cliënt al dan niet zelf moet betalen.
De zorgovereenkomst moet een beschrijving bevatten van de overeengekomen aanvullende zorg die voor rekening van de cliënt komt en een specificatie van de kosten.
Daarnaast is in de algemene leveringsvoorwaarden opgenomen dat de zorgaanbieder ervoor zorgt dat hij die informatie beschikbaar heeft die het voor de cliënt mogelijk maakt een goede vergelijking te maken met andere zorg-aanbieders, teneinde een weloverwogen keuze te kunnen maken. In de toelichting bij de voorwaarden staat vermeld dat de zorgaanbieder hieraan voldoet als hij op kiesbeter.nl zijn gegevens heeft vermeld. Er is geen verplichting voor aanbieders om op kiesbeter de tarieven van aanvullende diensten en producten te plaatsen.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het rapport van Amnesty International «Vreemdelingendetentie: in strijd met mensenrechten» van 5 november 2010?

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de aanbevelingen die Amnesty International doet in het rapport?

Amnesty International concludeert dat ondanks enkele kleine verbeteringen de Nederlandse praktijk van vreemdelingenbewaring niet wezenlijk is verbeterd sinds haar vorige rapport uit 2008. Ik ben echter van mening dat de afgelopen jaren zowel op het terrein van het beleid inzake vreemdelingenbewaring als de tenuitvoerlegging daarvan, het nodige is veranderd en verbeterd.
In de beleidsbrief over het terugkeerbeleid, die uw Kamer naar verwachting medio 2011 wordt toegezonden, wordt onder andere ingegaan op de motie Gesthuizen cs over het onderzoeken van alternatieven voor bewaring1.
Een uitgebreidere reactie op het rapport van Amnesty International wordt nog aan uw Kamer toegezonden.

Vraag 3

Kunt u toelichten waarom u vindt dat het huidige beleid omtrent vreemdelingenbewaring voldoet aan het uitgangspunt «vreemdelingenbewaring als ultimum remedium»? Kunt u uiteenzetten hoe zich dat standpunt verhoudt tot het in de praktijk ontbreken van voldoende, door Amnesty International in het rapport ook genoemde, alternatieven voor vreemdelingenbewaring, zoals bijvoorbeeld een meldplicht, onderbrenging op een betrouwbaar adres of elektronisch toezicht? Kunt u toelichten waarom met minder zware alternatieven niet hetzelfde effect zou kunnen worden bereikt?

Vreemdelingenbewaring dient ter fine van uitzetting. Het Nederlandse beleid gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van de vreemdeling om Nederland te verlaten wanneer niet (langer) sprake is van rechtmatig verblijf. Gedwongen vertrek – en daarmee vreemdelingenbewaring – komt pas aan de orde als de vreemdeling deze verantwoordelijkheid niet (tijdig) neemt. In dit kader kan vreemdelingenbewaring worden toegepast indien deze maatregel noodzakelijk is om te voorkomen dat de vreemdeling zich aan toezicht onttrekt en een lichter middel niet (langer) aan de orde is. Gelet hierop meen ik dat vreemdelingenbewaring voldoet aan het uitgangspunt dat het als ultimum remedium wordt gebruikt.
Voor wat alternatieven voor vreemdelingenbewaring betreft geldt dat deze wel degelijk bestaan en in voorkomende gevallen ook worden toegepast. Onder het vorige kabinet is een belangrijk alternatief voor bewaring in gebruik genomen, namelijk de vrijheidsbeperkende locatie (VBL). Ik pas de maatregel tot vrijheidsbeperking toe in situaties waarin toezicht gewenst is, maar vreemdelingenbewaring naar mijn mening onwenselijk is. Van de VBL wordt op grond van het huidige beleid vooral gebruikgemaakt voor gezinnen met minderjarige kinderen (zowel ex-asiel als uit de illegaliteit) en bij ex-asielzoekers die een vertrekplicht hebben en die direct vanuit de opvang komen. De locatie waar de maatregel wordt opgelegd is niet beveiligd tegen ongeoorloofd vertrek, en heeft dan ook niet het karakter van bewaring.
Gronden om de vreemdelingenbewaring niet of niet langer toe te passen zijn aanwezig indien betrouwbaar te achten particulieren of instanties zich schriftelijk garant stellen voor de onderbrenging van de vreemdeling gedurende de tijd dat nog over diens uitzetting moet worden beslist of vertrek nog niet kan worden geëffectueerd. Een andere grond voor het niet of niet langer toepassen van vreemdelingenbewaring is aanwezig indien de vreemdeling aantoonbaar een vaste woon- en verblijfplaats in Nederland heeft. Onder omstandigheden kan worden volstaan met een meldplicht op basis van artikel 54 Vreemdelingenwet 2000 (Vw). De vreemdeling wordt dan geacht zich te melden met een op de omstandigheden afgestemde frequentie. Dit kan bijvoorbeeld indien de identiteit van de vreemdeling vaststaat en voldoende zekerheid bestaat over de bereidheid van de vreemdeling om Nederland te verlaten. In dat geval wordt op de verblijfplaats van de vreemdeling geen toezicht uitgeoefend, maar wordt de vreemdeling geacht zich regelmatig te melden.
In de beleidsbrief over het terugkeerbeleid, die uw Kamer naar verwachting medio 2011 wordt toegezonden, zal worden ingegaan op de motie Gesthuizen cs over het onderzoeken van alternatieven voor bewaring1.

Vraag 4

Onderschrijft u de stelling van Amnesty International in het rapport dat vreemdelingen in Nederland vrijwel standaard in vreemdelingendetentie worden genomen als aan de criteria uit artikel 6 of artikel 59 van de Vreemdelingenwet 2000 is voldaan, en dat mogelijke lichtere alternatieven nauwelijks worden toegepast? Kunt u dit toelichten?

Nee, die stelling onderschrijf ik niet.
Lichtere alternatieven, zoals het opleggen van een vrijheidsbeperkende maatregel in een VBL, worden wel degelijk toegepast.
Ik wil ook nadrukkelijk wijzen op de wettelijke regeling van het derde lid van artikel 59 Vw, waarbij afgezien moet worden van bewaring indien de vreemdeling te kennen geeft te willen terugkeren, en hij hiertoe in de gelegenheid is. Deze bepaling wordt vol door de rechter getoetst2. Ik verwijs hierbij naar de vorengenoemde alternatieven voor bewaring. In sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld voor uitgeprocedeerde gezinnen, is de mogelijkheid ingericht van het onderbrengen in de vrijheidsbeperkende locatie. Onderkend moet echter worden dat in de regel plaatsing in een vrijheidsbeperkende locatie geen geschikt instrument is voor personen die in de illegaliteit verblijven, en zich dus al aan het toezicht hebben onttrokken. Het in een vrijheidsbeperkende locatie plaatsen van dergelijke vreemdelingen zal naar verwachting in te veel gevallen leiden tot onttrekking aan het toezicht, om nog te kunnen spreken van een reëel, effectief alternatief voor de maatregel van vreemdelingenbewaring. Dat laat onverlet dat het onderzoeken van alternatieven voor de maatregel van vreemdelingenbewaring een voortdurend punt van aandacht is. Het is overigens vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) dat de afweging om geen lichter middel toe te passen, terughoudend door de rechter moet worden getoetst. Volledigheidshalve vermeld ik dat ik in afwachting ben van een uitspraak van de Afdeling over de vraag hoe die toetsing na inwerkingtreding van de terugkeerrichtlijn dient plaats te vinden.

Vraag 5

Deelt u de mening van Amnesty International dat op grond van mogelijkheden die moeten voortvloeien uit de Vreemdelingenwet 2000 de rechter standaard bij de beoordeling of vreemdelingenbewaring in een individueel geval (nog) aangewezen is, moet beoordelen of lichtere alternatieven voor de vreemdelingenbewaring aanwezig zijn? Zo niet, kunt u uiteenzetten waarom niet? Bent u van oordeel dat dit in de huidige praktijk voldoende gebeurt?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoeveel vreemdelingen zijn de afgelopen vijf jaar daadwerkelijk teruggekeerd vanuit vreemdelingenbewaring, nadat die bewaring op dat moment korter dan zes maanden, langer dan zes maanden, langer dan twaalf maanden of langer dan 18 maanden had geduurd?

Over de jaren 2005 en 2006 is de desbetreffende informatie niet beschikbaar. De registratie van deze vertrekcijfers is in het jaar 2007, waarin de Dienst Terugkeer en Vertrek werd opgestart, niet representatief te achten.
Hieronder zijn de gevraagde cijfers weergegeven voor de jaren 2008, 2009 en 2010. Zij betreffen het aantal vreemdelingen dat vanuit vreemdelingenbewaring aantoonbaar uit Nederland is vertrokken.
Bewaringsduur
2008
2009
2010
< 6 mnd
3 800
3 800
4 300
6 mnd –1 jaar
170
180
140
1 jaar –1,5 jaar
10
15
10
> 1,5 jaar
20
5
5

Vraag 1

Kent u het artikel «Zorg voor autisten ver onder de maat»?1

Ja, ik heb kennis genomen van de inhoud van het krantenartikel in het Algemeen Dagblad van 5 november 2010.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de stelling dat veel autisten in Nederland totaal verkeerde zorg krijgen? Wat is volgens u de oorzaak van deze totaal verkeerde zorg?

Zorg voor autisme is specialistisch en vergt daarom extra kennis van hulpverleners die niet elke GGZ-instelling kan bieden. Het is van belang dat er spreiding van kennis plaatsvindt op dit terrein zodat hulpverleners op het juiste moment doorverwijzen.

Vraag 3

Kunt u ook goede voorbeelden geven waarin passende zorg wordt geboden voor autistische mensen?

Goede voorbeelden waarin passende zorg wordt geboden zijn bijvoorbeeld binnen de GGZ: de autismeafdeling van Yulius in Dordrecht, het ATN politeam in Groningen, het Dr. Leo Kannerhuis, Centrum Autisme in Leiden, Ribw Den Haag, Ribw Arnhem & Veluwevallei. In de gehandicaptensector zijn dat bijvoorbeeld Amarant in Tilburg, de Driestroom in Druten.

Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) stelt dat er binnen zorginstellingen onvoldoende kennis is over autisme, en dat hulpverleners vaak niet weten hoe ze met autistische patiënten om moeten gaan? Kunt u aangeven waarom autistische mensen terecht komen in zorginstellingen die niet zijn toegerust op de behandeling en het bieden van de juiste zorg aan deze groep mensen?

De vraag naar specialistische zorg overschrijdt het beschikbare aanbod. Dat is een belangrijke reden waarom mensen met autisme in instellingen terechtkomen die onvoldoende zijn gespecialiseerd voor deze doelgroep. De meeste instellingen en hulpverleners willen zich overigens graag toerusten om te kunnen werken met mensen met autisme. De afdeling opleidingen van het Dr. Leo Kannerhuis levert bijvoorbeeld jaarlijks opleidingen aan 80 tot 100 zorgaanbieders en/of scholen. Autismezorg vereist specialistische kennis en ervaring. De overdracht van die kennis en ervaring kost tijd.

Vraag 5

In hoeverre kunt u druk uitoefenen op de instellingen om de zorg voor autisten te verbeteren?

Ik kan niet direct druk uitoefenen op de instellingen om de zorg voor autisten te verbeteren. Als er klachten zijn met betrekking tot de zorg dan kan de IGZ op basis hiervan een onderzoek instellen.

Vraag 6

Kunt u aangeven of de signalering van autisme adequaat en tijdig is?

Er worden initiatieven genomen om de mogelijkheden wat betreft de signalering van autisme te verbeteren en te versterken. De universiteit Nijmegen heeft hiertoe een module ontwikkeld (Dianeproject) die aangeboden wordt via de consultatiebureaus. Het Dr. Leo Kannerhuis heeft een module ontwikkeld voor ouders en leerkrachten die beschikbaar is op het internet. Verbetering van de vroegsignalering wordt gezien als een belangrijke kans om de zorg tijdig in te kunnen zetten en tijdig het gezin te ondersteunen in het leren omgaan met autisme.

Vraag 7

Kunt u aangeven hoe de diagnose van autisme plaatsvindt? Wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen kinderen en volwassenen?

In de kinder- en jeugd GGZ is men al 20 jaar bezig met de ontwikkeling van de diagnosestelling autisme terwijl de kennis pas enkele jaren doordringt in de volwassenenpsychiatrie.
Een reden dat bij kinderen autisme eerder wordt ontdekt komt doordat ouders de problemen signaleren. Daarnaast betrekt de behandelaar de ouders bij de informatievoorziening en diagnosestelling. Voor volwassenen met autisme is het moeilijker te constateren dat het niet goed met hen gaat, onder andere omdat de behandelaar de diagnose moet stellen op basis van de informatie van de patiënt zelf.

Vraag 8

Deelt u de mening dat de diagnosticering omtrent autisme moet worden verbeterd, om te voorkomen dat deze mensen terecht komen bij hulpverleners die niet op deze groep berekend zijn, waardoor zij de verkeerde zorg krijgen?

Ik ben het met u eens dat de diagnose omtrent autisme moet worden verbeterd. Bij de beantwoording van vraag 9 kom ik daar op terug.

Vraag 9

Heeft u er kennis van genomen dat in het artikel wordt aangegeven dat in Nederland 160 000 autisten leven, en dat deze mensen niet per definitie zorg hoeven te ontvangen vanuit bijvoorbeeld instellingen, maar dat een gedeelte van deze groep wel zorg en begeleiding nodig heeft? Beschikt het huidige aanbod van hulpverlening over voldoende capaciteit om deze groep mensen van de juiste zorg en begeleiding te voorzien? Zo nee, wat zijn uw plannen om het huidige aanbod van hulpverlening te laten aansluiten op de zorgvraag van deze groep?

Het versterken van het aanbod en een spreiding van kennis en deskundigheid naar de regio’s is een belangrijk aandachtspunt. Het Ministerie van VWS heeft daartoe sinds 2005 actief bijgedragen aan het uitwerken van het franchiseconcept van het Dr. Leo Kannerhuis Nederland. De feitelijke uitrol van dit concept dient nu zijn beslag te krijgen. Daarnaast heeft de ontwikkeling van zorgproducten, inclusief ICT mogelijkheden, expliciet de aandacht. Tijdige behandeling en tijdige ondersteuning van het gezinssysteem en ook het onderwijssysteem kan er toe bijdragen dat meer mensen met autisme binnen de eigen omgeving kunnen blijven functioneren en dat zij minder afhankelijk worden van de zorg.

Vraag 10

Bent u ervan op de hoogte dat naar aanleiding van de Wet zorg en drang in de afgelopen jaren is gewerkt aan de verbetering van zorg bij mensen met een psychische stoornis zodat isolatie zoveel mogelijk voorkomen wordt? Hoe verhoudt zich dit tot de inhoud van het genoemde artikel? .

In uw vraag refereert u naar de wet Zorg en drang. VWS werkt aan het wetsvoorstel Zorg en dwang waarin de rechten van mensen met dementie of een verstandelijke beperking geregeld worden. Mensen met autisme vallen nu onder de Wet bopz die meer gericht is op psychiatrische behandelingen in een psychiatrisch ziekenhuis.
Waar het gaat om het terugdringen van dwangtoepassingen is in het veld de afgelopen jaren duidelijk een cultuurverandering ingezet. Het toepassen van dwangmaatregelen en met name separaties is geen toepassing (meer) die standaard in het arsenaal van de GGZ thuis hoort. De aandacht om dwangmaatregelen en met name separaties te voorkomen, is toegenomen. Het aantal separaties laat, mede als gevolg van het dwang- en drangproject van GGZ Nederland, een daling zien. Dit blijkt ook uit het Rapport «Separeren in de GGZ: beleid, praktijk en toezicht» van de Stichting IVA beleidsonderzoek en Advies, van juli 2010. VWS zal in samenwerking met veldpartijen verder inzetten op het toewerken naar een kwalitatief verantwoorde dwang en drang in de GGZ.
Ook ten aanzien van mensen met autisme zijn wat dat betreft vorderingen geboekt. Er zijn al meerdere initiatieven waarbij cliënten door een juist zorgaanbod minder of niet afhankelijk zijn van isolatievoorzieningen. Woon-werkvoorzieningen voor autisten en de aangepaste huisvesting waardoor cliënten minder overprikkeld raken zijn hiervan voorbeelden.

Vraag 11

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat autistische personen vanwege onjuiste zorg terechtkomen in zeer traumatische situaties – zoals lange periodes in separatie of langdurige opname op afdelingen voor chronisch zieken – die de problemen voor deze groep alleen maar verergeren? Zo ja, hoe wilt u voorkomen dat dergelijke zware en blijkbaar contraproductieve maatregelen getroffen worden?

Ik kan de stelling in het eerste deel van uw vraag volledig onderschrijven. Door het project van het Dr. Leo Kannerhuis wordt kennis over de behandeling van mensen met autisme gedeeld. Daarnaast komt er verspreid over Nederland meer gespecialiseerd aanbod van zorg waardoor patiënten de zorg ontvangen die ze nodig hebben. Er zijn echter ook gevallen waar geen keuzes of alternatieven beschikbaar zijn om een dergelijk ingrijpen te voorkomen.

Vraag 1

Kent u het bericht over de oorlogsjournalist die op station Brussel Noord is gearresteerd vanwege het fotograferen van een politieactie tegen asielzoekers en illegalen?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de journalist werd opgepakt nadat hij foto’s maakte van het wegslepen van een man door twee Belgische politieagenten wegens verstoring van de openbare orde en opruiing, maar dat deze aanklacht inmiddels is ingetrokken?

Volgens de Belgische politie weigerde de heer Karskens de omgeving van de ingang van het station te verlaten na herhaalde verzoeken. Ook zou hij daar aanwezige personen hebben opgeroepen actie te ondernemen tegen de politie. Daarop werd de heer Karskens administratief aangehouden wegens het verstoren van de openbare orde. Na drie uur werd hij weer vrijgelaten.
Ik ben mij ervan bewust dat de heer Karstens een andere lezing van de gebeurtenissen heeft.

Vraag 3

Deelt u de mening dat deze politiële ingreep jegens de journalist een inbreuk is op de vrije nieuwsgaring?

Het betreft hier een interne Belgische aangelegenheid die dan ook door de Belgische autoriteiten moet worden beoordeeld.

Vraag 4

Bent u bereid om te onderzoeken hoe vrije nieuwsgaring Europeesrechtelijk veranderd kan worden?

Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon schrijft het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie dwingend voor dat eenieder recht heeft op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat onder meer de vrijheid om kennis te nemen of te geven van informatie of ideeën, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen, aldus artikel 11 van het Handvest van de Grondrechten. Eventuele beperkingen door de overheid moeten in overeenstemming zijn met het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Daarmee is de vrije nieuwsgaring in het kader van de EU-Verdragen naar mijn oordeel voldoende verankerd en weet iedere lidstaat waaraan hij zich heeft te houden.
Hierbij moet bedacht worden dat de EU formeel geen bevoegdheid heeft om maatregelen vast te stellen met betrekking tot de vrije nieuwsgaring in een lidstaat.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Opleiding honderden scholieren in gevaar in het Noorden»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat in het Noorden van het land en in Overijssel ruim 350 mbo-scholieren mogelijk gedwongen met hun opleiding moeten stoppen, omdat zij grote moeite hebben met het vinden van een werk-leerplek bij een bedrijf?

Nee.
Op 5 november jl. bleken in totaal ca. 350 mbo-studenten in het noorden van het land (ca. 100 in Groningen, ca. 100 in Friesland en ca. 50 in Drenthe) en Overijssel (ca. 100) in oktober 2010 nog zoekende te zijn naar een bpv-plaats.
Vervolgens zijn de regionale partijen (kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven, mbo-instellingen en gemeenten) samen aan de slag gegaan om voor elk van deze jongeren alsnog een passende bpv-plaats te vinden.
Al snel bleken deze activiteiten positieve resultaten op te leveren.
Zo bleken in de regio Groningen medio november jl. nog maar vijftig van voornoemde mbo-studenten niet te beschikken over een bpv-plaats2. Op 30 november jl. berichtte de regionale projectleider mijn ministerie dat voor nagenoeg alle 100 mbo-studenten een oplossing naar tevredenheid is gevonden, veelal in de vorm van een passende bpv-plaats en in een enkel geval is er gekozen voor een andere opleiding.
Uit de informatie van Colo volgt dat de inzet die de andere betrokken arbeidsmarktregio’s hebben geleverd ter bestrijding van de problematiek, een vergelijkbaar resultaat heeft opgeleverd.
Door de sterk verbeterde regionale samenwerking en een intensievere inzet van voornoemde partijen zijn knelpunten rondom het aanbod aan bpv-plaatsen sneller dan voorheen in beeld en worden deze knelpunten vervolgens sneller opgelost.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat deze leerlingen overstappen naar een werk-leertraject waarbij ze vier dagen in de week naar school gaan en één dag in de week werken, omdat veel van deze leerlingen daarbij helemaal niet gebaat zijn ?

Indien het niet mogelijk blijkt een toereikend aanbod aan bpv-plaatsen voor een bepaalde opleiding te realiseren, zal voor sommige studenten de overstap naar de bol-opleiding als enige mogelijkheid resteren om toch de opleiding af te ronden. De desbetreffende student kiest er dan bewust voor om de opleiding van voorkeur te vervolgen in de bol-variant, om zo in de toekomst toch het beroep van voorkeur te kunnen gaan uitoefenen.
Dat laat onverlet dat er alles aan moet worden gedaan om te voorkomen dat jongeren die beter gedijen in een bbl-opleiding, noodgedwongen kiezen voor deze overstap. Uit de berichten die mij bereiken vanuit Colo, de MBO Raad en de regionale projectleiders jeugdwerkloosheid heb ik er alle vertrouwen in dat alle betrokken sectorale, regionale partijen zich daartoe maximaal inspannen.

Vraag 4

Is het waar dat deze groep leerlingen bij gebrek aan een leerbaan nu hooguit twee dagen in de week naar school gaan en de rest van de week thuis zitten?

Voor bbl-studenten die langere tijd niet beschikken over een bpv-plaats spannen de desbetreffende mbo-instellingen zich in om doordeweeks toch voldoende structuur te bieden aan deze jongeren. Zo spreiden mbo-instellingen de onderwijsuren voor deze opleidingen over meerdere ochtenden in de week, opdat jongeren niet dagenlang achter elkaar doelloos thuiszitten. Ingeval het leerplichtige bbl-studenten betreft, zetten mbo-instellingen extra in op een verhoging van het aantal onderwijsuren op de instelling zelf.

Vraag 5

Kunt u aangeven in welke sectoren in het noorden van het land de problemen om een leerbaan te vinden het grootst zijn?

Volgens de kenniscentra is het wat betreft de noordelijke provincies vooral in de sectoren bouw, techniek en transport & logistiek lastiger voor mbo-studenten om in crisistijd aan een leerbaan te komen.

Vraag 6

Wat gaat u doen om deze problemen op te lossen, zodat deze mbo-scholieren verder kunnen met hun opleiding en kunnen gaan werken aan hun toekomst?

Ingeval voor een bepaalde opleiding niet voldoende bpv-plaatsen beschikbaar zijn, spannen mbo-instellingen zich samen met kenniscentra en gemeenten intensief in om alsnog alle studenten aan een bpv-plaats te helpen.
In eerste instantie wordt samen met de student gezocht naar een op de huidige opleiding toegesneden bpv-plaats, onder andere door de werving van extra bpv-plaatsen. Voor die studenten voor wie dat geen soelaas biedt, wordt een bpv-plaats van een aanverwante opleiding aangeboden waarmee de huidige opleiding kan worden afgerond. In zich daarvoor lenende gevallen wordt een bpv-plaats formatief opgevuld door twee studenten in plaats van één.
Uit mijn antwoord op vraag 2 blijkt mijns inziens dat de huidige aanpak van tekorten aan bpv-plaatsen – het Stage- en Leerbanenoffensief van de kenniscentra en de regionale aanpak – effectief is. Dit komt mede doordat de branches crisismaatregelen hebben genomen, met inzet van middelen uit de O&O-fondsen, waarmee veel stageplaatsen en leerbanen voor mbo-studenten in crisistijd zijn behouden.

Vraag 7

Zijn er in andere delen van het land soortgelijke problemen en kunt u aangeven in welke gebieden en in welke sectoren?

Uit de Colo Barometer volgt juist dat het aanbod en de vraag naar bpv-plaatsen steeds beter in verhouding tot elkaar komen te staan. Naar verwachting van de kenniscentra is juist het zwaartepunt van de crisis voor de bpv-markt voorbij.
Volgens de Colo Barometer van oktober jl. bezetten mbo-studenten op dit moment 343 983 bpv-plaatsen, tegenover slechts 309 225 bpv-plaatsen vorig jaar. Het aantal erkende leerbedrijven is op dit moment gestegen naar 214 300 leerbedrijven (een stijging van ca. 10% sinds aanvang van de economische crisis). Tevens laat voornoemde Colo Barometer zien dat het aantal opleidingen waarin zich knelpunten m.b.t. het aanbod aan bpv-plaatsen voordoen, wederom is gedaald ten opzichte van de voorgaande Colo Barometer.
Ingeval er desondanks nog substantiële knelpunten optreden rondom het aanbod aan bpv-plaatsen, worden deze effectief bestreden.

Vraag 1

Kent u het nieuwsbericht «Erdogan: Europa verantwoordelijk voor aanslag Istanbul»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de beschuldiging van premier Erdoğan, dat Europa terroristische organisaties zou steunen en bijgevolg verantwoordelijk is voor de bomaanslag in Istanbul?

De Turkse premier vindt dat Europa onvoldoende onderneemt tegen organisaties die terrorisme steunen. In het verleden is gebleken dat de Turkse regering daarbij met name doelt op de, ook in Europa, verboden PKK. De Turkse zorgen op dit punt zijn niet nieuw. Turkije is de afgelopen jaren regelmatig het slachtoffer geweest van terroristische aanslagen, waarbij vele doden en gewonden zijn gevallen. De Nederlandse regering veroordeelt dit terroristische geweld ten zeerste. Hetzelfde geldt voor de recente bomaanslag op politiemensen in Istanbul.
De EU en Turkije werken nauw samen bij terrorismebestrijding, waaronder het tegengaan van terrorismefinanciering. Dat geldt ook voor Nederland. De regering voelt zich daarom niet aangesproken door genoemde uitspraak van de Turkse premier.
De regering beschikt niet over aanwijzingen dat de Turkse regering terrorisme zou steunen. Eerder is met uw Kamer gedeeld dat het IHH (Insani Yardim Vakfi) één van de grotere ngo’s is in Turkije, die volledig onafhankelijk opereert en in die zin geen formele banden heeft met de Turkse staat. Dit laat onverlet dat de Turkse regering sympathiseerde met de humanitaire doelstellingen van het zogenaamde «Gaza-flottielje». Wat Hamas betreft, is bekend dat de Turkse regering vindt dat het Midden-Oosten Vredesproces gebaat is bij een dialoog met Hamas. Dit is een opvatting die de EU en Nederland nadrukkelijk niet delen met Turkije.

Vraag 3

Deelt u de constatering dat de beschuldiging van premier Erdoğan een prachtig voorbeeld is van de pot die de ketel verwijt dat die zwart ziet, gezien de Turkse steun voor organisaties als

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wat gaat u eraan doen om deze beschuldiging te weerleggen, die is gedaan door het islamistische Turkse regime, dat niet alleen zelf steun verleent aan terroristische organisaties, maar dat bovendien een deel van een lidstaat van de Europese Unie bezet houdt (Cyprus); antiterrorismewetgeving misbruikt om de oppositie te onderdrukken5; en openlijk aanpapt met en financiële steun ontvangt van het islamoterroristische regime in Teheran?

Nederland zal nauw met de Turkse regering blijven overleggen om internationaal terrorisme tegen te gaan. De regering doet dit zowel bilateraal als via de EU. Hiertoe is nadrukkelijk van belang dat de samenwerking in overeenstemming plaatsvindt met het Nederlandse strafrecht en internationale verdragen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat Turkije nooit en te nimmer lid mag worden van de Europese Unie?

Nederland heeft in 2004 ingestemd met het lidmaatschapsperspectief voor Turkije, mits aan alle gestelde voorwaarden wordt voldaan. Turkije moet nu de afgesproken hervormingsagenda onverkort uitvoeren. Ook moet Turkije onverwijld het Ankara Protocol implementeren. Zolang dit niet gebeurt, kunnen de acht onderhandelingshoofdstukken, die de Raad in december 2006 heeft bevroren, niet worden ontdooid.

Vraag 1

Kent u het bericht «Israel: UNESCO West Bank Decision «Absurd»»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat Israël heeft aangekondigd dat het elke samenwerking met UNESCO opschort wegens haar beslissing Joodse heiligdommen te herklasseren als een islamitische moskee totdat UNESCO haar besluit terugdraait?

De woordvoerder van de Onderminister van Buitenlandse Zaken heeft gesteld dat Israël de relaties met UNESCO zou verbreken, maar deze verklaring is kort daarna herroepen. Wel weigert Israël mee te werken aan de uitvoering van de vijf besluiten van de 185e Uitvoerende Raad (UR) van UNESCO die van 5 – 22 oktober 2010 gehouden is. Deze vijf besluiten hebben betrekking op behoud van cultureel erfgoed en op de toegang van Palestijnen tot cultureel erfgoed en onderwijs.

Vraag 3

Deelt u de mening dat UNESCO door haar besluit de Palestijnse Autoriteit in feite steunt in het streven om Israël te delegitimiseren?

Nee. Van een PLO-streven naar ontkenning van de staat Israël is overigens naar oordeel van Nederland hier geen sprake. De PLO is reeds in 1993 als enige erkende vertegenwoordiger van het Palestijnse volk overgegaan tot erkenning van de staat Israël.

Vraag 4

Kunt u zich vinden in het standpunt van premier Netanyahu dat deze poging om het volk van Israël los te maken van zijn cultureel-historische erfenis, absurd is?

Nee. Maar de Uitvoerende Raad van UNESCO is onverstandig om zich op deze wijze en daarenboven niet zoals gebruikelijk bij consensus uit te spreken over deze politiek zeer gevoelige vraagstukken.

Vraag 5

Bent u bereid, indien dit bericht correct is, UNESCO op te roepen dit besluit per ommegaande ongedaan te maken?

Nederland zal wel waar mogelijk aandringen op een stellingname van de Uitvoerende Raad ten gunste van de voorheen bestaande consensus-methode.

Vraag 1

Kent u de berichten over de verkiezingen in Birma van 7 november a.s?1

Ja

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze verkiezingen onmogelijk vrij en eerlijk kunnen zijn, zoals de autoriteiten claimen?

Vraag 3

Zo ja, bent u bereid om zich in EU-verband sterk te maken voor een verklaring waarin de uitslag van de verkiezingen niet wordt erkend? Bent u daarbij bereid om, bilateraal en in EU-verband, andere landen in de regio, zoals China, de Asean-landen en India, aan te sporen om de uitslag van deze verkiezingen niet te erkennen?

Vraag 4

Deelt u de mening dat deze verkiezingen niet het begin mogen zijn van verminderde aandacht en afname van internationale druk op het Birmese regime van de EU en andere betrokken partijen als de Verenigde Staten, Asean, China en India?

Ja, die mening deel ik. Binnen de EU zal overleg plaatsvinden over de recente ontwikkelingen in Birma en hoe daar mee om te gaan. De verkiezingsuitslagen zijn nog niet officieel bekend gemaakt, alhoewel het ernaar uitziet dat de staatspartij USDP met grote meerderheid gewonnen heeft. Enkele oppositiepartijen lijken de uitslagen aan te willen vechten. Aung San Suu Kyi is 13 november jl. vrijgelaten, het is echter nog niet duidelijk of zij een rol kan gaan spelen in de Birmese politiek en zo ja welke. Binnen de EU zal ik pleiten voor het handhaven van de EU-sancties en nadere studie doen naar de wenselijkheid en modaliteiten van toekomstige contacten met het Birmese regime. De EU zal ook moeten blijven wijzen op de noodzaak van vrijlating van alle 2 200 politieke gevangenen.

Vraag 5

Zo ja, bent u bereid om er bij deze internationale actoren op aan te dringen zich achter een hernieuwd initiatief van VN-secretaris generaal Ban Ki Moon te scharen, dat werkelijke verbeteringen in Birma voor ogen heeft?

Zoals ook vastgelegd in de Raadsconslusies van de Raad Buitenlandse Zaken van 26 april jl., geeft Nederland met de overige landen van de EU onverminderd steun aan de missie van goede diensten van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties. Hetzelfde geldt de internationale «group of friends of Burma». Nederland en de EU dringen er bij de Birmese autoriteiten, alsook andere landen in de betrokken regio, op aan de goede diensten van de SGVN zo goed mogelijk te benutten en te ondersteunen.

Vraag 6

Bent u bereid om u, na de verkiezingen van 7 november, binnen de Europese Unie sterk te maken voor een VN Commission of Inquiry ten behoeve van onderzoek naar oorlogsmisdaden in Birma, en te pleiten om daarover een tekst op te nemen in de Common Position on Burma?

Ja, zoals aangeven in mijn brief aan de kamer van 4 oktober 2010, ben ik voorstander van het instellen van een VN-onderzoekscommissie naar oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in Birma. Ik zal in nauw overleg met gelijkgezinde partners bezien wat het juiste moment en meest effectieve strategie is om zo breed mogelijke steun voor een internationale onderzoekscommissie te genereren. De EU Common Position on Burma zal pas eind april 2011 voor verlenging in aanmerking komen. Tegen die tijd zal ik bezien of een tekst over de VN Commission of Inquiry in het licht van de ontwikkelingen op dat moment zinvol is.

Vraag 1

Klopt het bericht1 dat tweederde van de Nederlandse F-16’s niet inzetbaar is omdat deze onderhoud behoeven? Klopt het voorts dat onderdelen uit de stilstaande F-16’s gebruikt worden om reparaties uit te voeren bij de actieve toestellen?

Vraag 2

Deelt u de zorgen van de voorzitter van de Algemeen Christelijke Organisatie van Militairen en haar missie (ACOM), over de zorgwekkende toestand waarin de Nederlandse vloot F-16’s verkeert? Zo ja, wat zijn de plannen om deze situatie te verbeteren?

Vraag 3

Is het nu nog mogelijk om een stabilisatiemissie in de lucht te ondersteunen? Zo ja, van welke grootte?

Vraag 4

Deelt u voorts de zorgen over de situatie bij Defensie met betrekking tot de beschikbaarheid van opleidings- en trainingsfaciliteiten, munitie en reserveonderdelen, zoals ook weergegeven in uw antwoord op de vragen van de vaste commissie voor Defensie over het Materieelprojectenoverzicht 2010 van 3 november 2010?

Zoals ik heb uiteengezet in de brief van 18 november jl. (Kamerstuk 32 500 X, nr. 16) zijn de tekorten aan reservedelen en munitie toegenomen. Hierdoor kunnen reparaties vaak niet volledig worden uitgevoerd of duren de reparaties langer. Het gevolg is een lagere inzetbaarheid van het materieel. Dit heeft, net als de tekorten aan munitie, een weerslag op de geoefendheid van de eenheden en daarmee op de inzetgereedheid. Een hernieuwd evenwicht tussen de omvang en de samenstelling van de krijgsmacht en de beschikbare middelen is noodzakelijk om een krijgsmacht in stand te houden die er werkelijk toe doet. In het voorjaar zal ik in een beleidsbrief de maatregelen presenteren die daarvoor nodig zijn.

Vraag 5

Bent u van mening dat de gereedstelling van militaire eenheden de hoogste prioriteit moet zijn bij de krijgsmacht en dat de voldoende beschikbaarheid van opleidings- en trainingsfaciliteiten, munitie en reserveonderdelen hierbij essentieel is? Zo ja, kunt u toezeggen dat de aanstaande bezuinigingen hierop geen negatieve invloed zullen hebben?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat het UWV parttimers zoekt die ontslagen postbodes vervangen?1

De visie dat het UWV meewerkt aan het massaontslagplan van TNT zoals in de vraagstelling beschreven, deel ik niet. UWV voert haar taken uit conform de wet. Het bemiddelen van werkzoekenden op de arbeidsmarkt en het verstrekken van WW-uitkeringen zijn twee belangrijke taken van het UWV. Het kan gebeuren dat UWV, onder specifieke omstandigheden, beide taken uitvoert voor één organisatie. Als TNT ontslagaanvragen indient, zullen die op de gebruikelijke wijze worden getoetst.

Vraag 2

Deelt u de visie dat het UWV hier meewerkt aan het massaontslagplan van TNT, waarbij voltijderpostbodes worden vervangen door goedkopere parttimers en flexwerkers?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de redenering «Fulltime bezorgers kloppen na hun ontslag voor een uitkering aan bij het UWV, de instantie die nu ook voor TNT Post goedkopere parttimers werft»?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, zolang er niet genoeg banen zijn voor alle mensen die willen werken, deze inspanningen van het UWV er per saldo niet toe leiden dat er meer mensen aan het werk komen, maar wel dat er druk op de arbeidsvoorwaarden ontstaat bij TNT, waar volwaardige banen met een fatsoenlijk loon worden vervangen door flexibele banen tegen veel lagere lonen?

Het is primair de verantwoordelijkheid van TNT om in samenwerking met de OR en de vakbonden de moeilijke beslissingen te nemen waar zij voor staan, met het oog op een financieel gezonde bedrijfsvoering op de lange termijn. Daarin zit ook het gedeelde belang van deze partijen. Het is ook hun taak en om daarbij al het mogelijke te doen om werknemers aan ander werk te helpen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht: «Juristen: «Overheid loopt aanzienlijke risico’s voor aansprakelijkheid klimaatverandering»1 en het boek «Klimaat en recht. Is het recht klaar voor klimaatverandering»?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat dit boek niets anders doet dan de mensheid angst aan jagen, doordat de auteurs stellen dat als de Nederlandse overheid niks doet op het gebied van klimaatwetgeving, dit op termijn kan leiden tot aansprakelijkheid? Zo nee, waarom niet?

Nee. Het boek geeft een overzicht van opvattingen van juristen van een advocatenkantoor. Weliswaar betreft het hier het kantoor van de Landsadvocaat, maar de advocaten van dit kantoor hebben de vrijheid te publiceren. Het Rijk is hier op geen enkele manier bij betrokken geweest, en de conclusies komen dan ook voor rekening van het advocatenkantoor. Ik ben het eens met de constatering dat het klimaatprobleem een reëel probleem is, ook in Nederland. Het is daarom niet verwonderlijk dat verkend wordt wat de juridische grenzen zijn van aansprakelijkheid als gevolg van klimaatverandering.

Vraag 3

Wat vindt u van de mening van één van de auteurs dat de overheid meer juridische kaders moet scheppen voor bedrijven en burgers aangaande klimaatbeleid?

De overheid anticipeert continu op problemen die zich feitelijk bij de toepassing van het recht voordoen. Op dit moment voldoet de regelgeving op dit punt en deze is ook in overeenstemming met Europese en andere verdragsverplichtingen.

Vraag 4

Wilt u afstand nemen van de conclusies van het boek? Zo nee, waarom niet?

De opvattingen in het boek zijn, zoals gezegd, opvattingen van een aantal juristen die deskundig zijn op het terrein van het klimaatrecht.

Vraag 5

Is aan de totstandkoming van het boek; «Klimaat en recht. Is het recht klaar voor klimaatverandering?» belastinggeld besteed? Zo ja, om welk bedrag of welke bedragen ging het daarbij?

Nee.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de arrestatie van vier ex-moslims (christenen) in Azerbeidzjan tijdens een dankdagdienst?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aanduiden wat de aanleiding is voor deze arrestaties? Weet u waarvan zij worden beschuldigd en wat hen eventueel boven het hoofd hangt?

Mij is niet bekend op welke gronden de vier personen zijn gearresteerd en wat hun ten laste is gelegd. Navraag heeft alleen opgeleverd dat de vier arrestanten tijdens een nachtelijke gesloten rechtszitting diezelfde zondag tot vijf dagen gevangenis zijn veroordeeld. De vier mannen zijn inmiddels weer op vrije voeten gesteld.

Vraag 3

Op welke wijze heeft u in de afgelopen periode, eventueel middels internationale gremia, de zorgelijke positie van christenen in Azerbeidzjan aan de orde gesteld bij de betreffende autoriteiten? Welke resultaten heeft dit opgeleverd? Betoont Azerbeidzjan zich enigszins gevoelig voor internationale kritiek hieromtrent?

Vraag 4

In hoeverre heeft de positie van godsdienstige minderheden in Azerbeidzjan thans de aandacht van de Europese Unie? Kan deze aandacht verder geïntensiveerd worden? Wilt u dit in Europees verband bevorderen?

Vraag 5

Bent u bereid – zo mogelijk ook in internationaal verband – om de nu aangeduide casus te benutten als handvat om opnieuw de godsdienstvrijheid van religieuze minderheden aan de orde te stellen bij de autoriteiten van Azerbeidzjan? Zo ja, op welke wijze en op welke termijn?

Vraag 6

Bent u bereid om u ten zeerste in te spannen om de nu opgepakte ex-moslims weer op vrije voeten te krijgen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Kent u het plan dat de mogelijkheden in kaart brengt om orka Morgan de vrijheid te hergeven?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat terugplaatsing in het wild van orka Morgan nog steeds uw doelstelling is? Zo neen, waarom niet? Zo ja, op welke wijze wilt u vrijlating bevorderen?

Vraag 3

Kunt u de garantie geven dat u geen toestemming zult geven om orka Morgan over te plaatsen naar SeaWorld of een ander soortgelijk dolfinarium?

Vraag 4

Kunt u een inhoudelijke reactie geven op het plan van de organisatie «Free Morgan», waarin wordt aangegeven hoe orka Morgan in het wild kan worden teruggeplaatst?

Vraag 5

Deelt u de mening dat zo snel mogelijk duidelijkheid moet komen over de rehabilitatie en resocialisatie van orka Morgan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze denkt u die duidelijkheid te kunnen verschaffen?

Vraag 1

Kunt u uitleggen wat wordt bedoeld met de zin «Nederland wil verder investeren in de band met de staat Israël» in het regeerakkoord van VVD en CDA «Vrijheid en verantwoordelijkheid»? Wat is het beleidsmotief achter deze doelstelling en hoe kan dat met de intensivering worden bereikt?

Het regeerakkoord stelt dat Nederland verder wil investeren in de band met de staat Israël. Bij de verdere investering wordt voortgebouwd op hetgeen tot nu toe is bereikt, ook door mijn voorgangers.
Het is nodig om verder in de banden met Israël te investeren omdat het bestaansrecht van Israël, de enige democratie in de regio, door sommige landen en groeperingen nog steeds in twijfel wordt getrokken. Nederland wil weerstand bieden tegen pogingen tot delegitimatie van Israël. Israëls bestaansrecht moet onomstreden zijn en Israël dient zich daarin gesteund te weten door de internationale gemeenschap.
Daarnaast biedt intensivering van de relaties meer mogelijkheden om een constructieve dialoog met Israël te hebben, bijvoorbeeld daar waar het gaat over het Midden-Oosten Vredesproces (MOVP). Versterkte samenwerking maakt moeilijke boodschappen makkelijker aanvaardbaar.

Vraag 2

Vindt u dat de Nederlandse band met de staat Israël door uw voorgangers was verwaarloosd? Zo nee, wat denkt u te kunnen bereiken wat met het beleid van uw voorstanders niet is gelukt?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hoe staan andere Europese landen tegenover intensivering van de banden met Israël? In hoeverre komt uw wens tot intensivering van de banden met Israel overeen met de mening die andere Europese landen en de EU zijn toegedaan? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik kan niet treden in de bilaterale relaties van andere Europese landen met Israël.
Ten aanzien van de relaties tussen de EU en Israël geldt dat de EU en Israël hierover in de EU-Israël Associatieraad van juni 2008 nadere afspraken hebben gemaakt. Het gaat hier om het intensiveren van de politieke relaties, deelname van Israël aan communautaire programma’s en agentschappen en verdere integratie in de interne markt. Deze afspraken staan nog steeds, zij het dat de Europese Commissie en Israël na de Israëlische actie in Gaza (Cast Lead) besloten hebben de uitwerking ervan tot nader orde aan te houden. De verantwoordelijke Commissaris Füle heeft tijdens zijn recente bezoek aan Israël (3 november 2010) overleg gevoerd over de manier waarop de EU en Israël de draad weer kunnen oppakken.
Nederland streeft ernaar dat deze uitwerking spoedig aan de orde komt in een nieuwe Associatieraad tussen Israël en de EU.

Vraag 4

Kunt u voor de volgende terreinen aangeven op welke wijze daar thans in de bilaterale relaties van Nederland met Israël invulling aan wordt gegeven en op welke manier u daarin eventueel wilt intensiveren:

De bilaterale betrekkingen tussen Nederland en Israël bestrijken een breed palet aan onderwerpen. Een deel van deze betrekkingen vindt plaats op het intergouvernementele vlak, een deel op het maatschappelijke vlak. De contacten tussen de Nederlandse en Israëlische samenlevingen kennen veel facetten die zich lenen voor verdere verdieping. De regering zal de komende tijd inventariseren en concrete voorstellen uitwerken voor de invulling daarvan. Naast politieke samenwerking zal de intensivering zich met name, maar niet uitsluitend, richten op handel en economie, water, wetenschap en innovatie. Daarover zal ook overleg plaatsvinden met Israël.
Ten aanzien van de aspecten a. (mensenrechten), f. (cultuur), g. (politieke contacten) en h. (diplomatieke contacten), geldt dat deze regelmatig aan de orde komen in officiële contacten tussen Israël en Nederland op ministerieel en hoogambtelijk niveau. Deze dialoog is openhartig en constructief. Vanuit de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken staan voor bepaalde thema’s bescheiden programmabudgetten open. Uit het Mensenrechtenfonds is voor 2010 € 140 000 voor Israël toegekend. Dit bedrag komt onder andere ten goede aan activiteiten in de Arabisch-Israëlisch gemeenschap, onder Bedoeïenen en voor slachtoffers van vrouwenhandel. Uit het «Kleine Programma Fonds- non ODA» is in 2010 € 40 000 voor projecten op het gebied van dialoog en cultuur besteed, met name aan ondersteuning van interculturele dialoog en samenwerking. Ook het «Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid» (POBB) staat open voor projecten in Israël.
Wat betreft de aspecten b. (handel) en e. (onderwijs en wetenschap) en f. (cultuur) is op te merken dat Nederlandse en Israëlische organisaties, instellingen en personen intensief met elkaar samenwerken. Beide samenlevingen kenmerken zich door hun toegankelijkheid. Intensivering van de relatie Nederland-Israël op economisch gebied levert een win-win situatie op. De seminars die de Nederlandse Ambassade in Israël organiseert over investeren en innovatie in Nederland hebben een goede deelname van het Israëlisch bedrijfsleven en genereren de nodige follow-up. De ambassade stimuleert match-making tussen Nederlandse en Israëlische bedrijven op (innovatieve) gebieden die voor beide partijen interessant zijn, o.m. milieutechnologie, landbouwtechnieken, life sciences en telecom/ICT. Er liggen ook kansen op het gebied van samenwerking in watertechnologie en (duurzame) energie.
Op militair terrein (aspect c.) werken Nederland en Israël in operationele zin in voorkomend geval alleen samen in de NAVO-operatie Active Endeavour. De beide ministeries van Defensie onderhouden verder bilaterale contacten over diverse onderwerpen van gezamenlijk belang. Wat betreft wapenexport (aspect d.) verwijs ik naar het antwoord op vraag 6.
Uit het bovenstaande blijkt dat de Nederlandse en Israëlische samenlevingen veel raakvlakken kennen die zich lenen voor verdere investering in elkaar. De regering zal de komende tijd concrete voorstellen uitwerken voor de invulling daarvan. Ik wil nog niet vooruitlopen op de inhoud daarvan.

Vraag 5

Is de kritische bejegening door Nederland van mensenrechtenschendingen door Israël nog staand beleid, zoals de discriminatie van niet-joden in Israël, detentie van mensenrechtenactivisten en kinderen, beperkingen van de bewegingsvrijheid van Palestijnen en nederzettingenbouw op de Westelijke Jordaanoever? Zo nee, waarom niet?

Het regeerakkoord stelt dat Nederland opkomt voor de bescherming van mensenrechten wereldwijd. Waar nodig zal Nederland in bilateraal en in EU-verband bij Israël blijven aandringen op respect voor mensenrechten en het humanitair oorlogsrecht. De oprichting van een subcomité Mensenrechten onder het EU-Associatieakkoord met Israël (zoals voorzien in de afspraken tussen de EU en Israël tijdens de Associatieraad van juni 2008 en conform de praktijk gevolgd met andere regionale partners) zal de mensenrechtendialoog met Israël verder vormgeven.

Vraag 6

Is het aangescherpte wapenexportbeleid ten aanzien van Israël1 nog staand beleid, in die zin dat vergunningaanvragen voor wapenexport in beginsel worden afgewezen op grond van de criteria van de Europese gedragscode wapenexport (mensenrechten, interne spanningen en spanningen in de regio), vooral indien het leveranties aan de landmacht of luchtmacht betreft? Zo nee, in welke opzichten niet?

Israël heeft het recht zich te verdedigen tegen aanvallen van buitenaf. Het beleid ten aanzien van leveranties aan Israël is restrictief. Iedere aanvraag wordt per geval getoetst aan het EU Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexport. Hierbij wordt met name gekeken naar de gevolgen van de mogelijke export voor de regionale, interne en mensenrechtensituatie.
De eindgebruiker speelt een rol bij de toetsing. Voor lucht- en landmacht zijn tot nu toe alleen retour-na-reparatie vergunningen verleend, aangezien dit materieel al eigendom is van Israël. Het is echter nog altijd mogelijk dat vergunningen worden afgegeven voor de uitvoer van materieel waarmee Israël zich kan verdedigen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Philosophy Day Raises Questions Before It Begins» in de New York Times?1

Ja.

Vraag 2

Hoe duidt u het feit dat de filosofiedag van de United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) wordt gehouden in Iran, een land waar diverse grondrechten – zoals de vrijheid van meningsuiting, vereniging en godsdienst – dagelijks met voeten worden getreden, en dat onderworpen is aan diverse VN-sancties?

Directeur Generaal UNESCO, Irina Bokova, heeft dinsdag 9 november jl. besloten dat UNESCO niet langer bereid is zich te verbinden aan de organisatie van de wereldfilosofiedag die van 21 tot 23 november a.s. in Iran zou worden georganiseerd. UNESCO heeft geconstateerd dat Iran met betrekking tot de organisatie niet aan alle eisen van UNESCO voldoet.

Vraag 3

Zal deze dag worden bezocht door een delegatie van de Nederlandse overheid? Zo ja, kunt u ervoor zorg dragen dat er geen Nederlandse delegatie aanwezig zal zijn? Bent u voorts bereid om het de Nederlandse burgers sterk af te raden om deze dag te bezoeken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Heeft de Nederlandse regering reeds haar bezwaar kenbaar gemaakt bij de Verenigde Naties(VN) /UNESCO? Zo nee, waarom niet? Bent u (alsnog) bereid om u zowel in Europees als VN-verband steun te verwerven voor een dringend verzoek aan de Directeur Generaal van UNESCO Irina Bokova, om deze dag hetzij af te zeggen, hetzij te verplaatsen naar een land waar fundamentele mensenrechten wel worden gerespecteerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «De crèche wordt duurder en slechter»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de kwaliteit van de kinderopvangsector (prijsniveau, wachttijden en dienstverlening)? Wat is in uw ogen de relatie tussen de privatisering in 2005 en de huidige kwaliteit?

De introductie van vraagfinanciering in 2005 heeft de kinderopvang veel goeds gebracht, zoals ook branchepartijen aangeven in hun position paper van 5-11-2010, die ook aan uw Kamer is verstuurd. Het heeft ondermeer geleid tot een flinke toename in het aanbod en meer efficiency. Daarnaast blijkt uit onderzoek van SEO (Marktwerking in de kinderopvang 2004–2008) dat kinderopvanginstellingen zich meer zijn gaan richten op de wensen van ouders, dat ertoe heeft geleid dat de oudertevredenheid in de kinderopvang groot is (In de enquête van SEO geven ouders een rapportcijfer van 8,2).
De kinderopvang is echter een jonge markt in ontwikkeling, vandaar dat deze nog niet optimaal functioneert. In 2009 zijn verschillende onderzoeken over de werking van de kinderopvang afgerond («Marktwerking in de kinderopvang 2004–2008» door SEO, en «Marktwerking in de kinderopvang» door Regioplan in opdracht van de NMa). Het tekort aan aanbod ten opzichte van de vraag komt als grootste knelpunt uit de onderzoeken. Ook het gebrek aan transparantie over de prestaties van kinderopvangorganisaties wordt genoemd. Daarnaast blijkt uit onderzoek van het NCKO (Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek) dat de pedagogische kwaliteit tussen 2005 en 2009 achteruit is gegaan. Daarentegen blijkt uit het eerder genoemde onderzoek van SEO, dat ouders in 2008, evenals in 2004, tevreden zijn over de kwaliteit van de kinderopvang.
De NMa concludeert op basis van het bovengenoemde door Regioplan uitgevoerde onderzoek «Marktwerking in de kinderopvang», dat de gemiddelde stijging van het uurtarief niet buiten proportioneel lijkt te zijn.
Volgens SEO wordt het probleem van wachtlijsten en dalende kwaliteit veroorzaakt door de met overheidsfinanciering opgestuwde vraag. De focus van ondernemers lag daarom meer op het vergroten van het aanbod dan op het verbeteren van de kwaliteit. Ook het NCKO geeft als één van de verklaringen voor de daling van de kwaliteit de sterke groei van de sector sinds 2005.

Vraag 3

Bent u van mening dat een markt enkel kan functioneren en dus voor alle gebruikers tot een goede prijs-kwaliteitverhouding kan leiden, indien er sprake is van voldoende verschillende aanbieders, goed vergelijkbare prijzen en producten en een laagdrempelige mogelijkheid tot overstappen?

Inderdaad veronderstelt een goed functionerende markt dat ouders prijs en kwaliteit kunnen afwegen en dat aanbieders met elkaar concurreren. Een markt kan ook goed functioneren met een beperkt aantal aanbieders. Het enkele feit dat een onderneming zeer succesvol opereert en een, in vergelijking met haar concurrenten, grote omvang bereikt, betekent niet dat sprake is van een concurrentieprobleem. Grote spelers kunnen gedisciplineerd worden doordat nieuwe partijen kunnen toetreden tot de betreffende markt of bestaande partijen kunnen uitbreiden.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u deze aspecten bij de Nederlandse kinderopvangmarkt in het licht van een – op sommige locaties – beperkt aantal aanbieders met prijsstijgingen en wachtlijsten als gevolg?

De kinderopvangmarkt functioneert nog niet optimaal (zie het antwoord op vraag 2). Mijn voorganger heeft u een brief toegezegd over de nadere uitwerking van haar plannen in de brief van 5 februari 2010 om de positie van ouders te versterken. Ik wil dit echter in samenhang bezien met actuele ontwikkelingen op de markt, zoals de invloed van bezuinigingen. Ik zeg u daarom in de loop van volgend jaar een brief toe, die deze onderwerpen in samenhang zal behandelen. Ik heb het CPB gevraagd of zij onderzoek willen doen naar de kinderopvangmarkt. De centrale onderzoeksvraag is of de publieke belangen (doelmatigheid, kwaliteit en toegankelijkheid) binnen de huidige marktomstandigheden en spelregels gewaarborgd zijn.

Vraag 5

Deelt u de mening van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) dat er met de marktwerking in de kinderopvang weinig mis is, maar dat ouders niet als «bewuste afnemers» opereren?

Uit de onderzoeken blijkt dat ouders op de kinderopvangmarkt zicht slechts in geringe mate als bewuste afnemers gedragen. Een bewuste afnemer vergelijkt de verschillende aanbieders op (economische) aspecten, kiest op basis daarvan voor een bepaalde aanbieder, en past zijn keuze aan indien blijkt dat een andere aanbieder beter blijkt te scoren. SEO stelt dat ouders door het bestaan van wachtlijsten (vooral op populaire dagen) kiezen voor de opvang waar het eerst plaats is en dus geen prijs/kwaliteitafweging maken. Daarnaast blijkt uit zowel het onderzoek van Regioplan als dat van SEO, dat de keuze van ouders voor een opvanglocatie vooral ingegeven wordt door de reistijd. De belangrijkste reden voor ouders om over te stappen naar een andere instelling komt dan ook door een verhuizing. Ook is kinderopvang een vertrouwensgoed, waardoor ouders niet snel van aanbieder zullen wisselen als hun kind het naar zijn/haar zin heeft, al blijkt de prijs/kwaliteit verhouding elders beter te zijn.

Vraag 6

Wat vindt u van het idee om het (markt)toezicht op de kinderopvang anders te organiseren?

De kinderopvang is een markt, waarbij sprake is van contractvrijheid tussen ouders en aanbieders. Oudercommissies hebben adviesrecht op o.a. prijzen en openingstijden. Indien er aanwijzingen zijn dat aanbieders misbruik maken van hun economische machtspositie kan de NMa een mededingingsrechtelijk onderzoek starten en – indien zij inderdaad misbruik van economische machtspositie vaststelt – handhavend optreden, bijvoorbeeld door het opleggen van een boete. De NMa kan tevens een meer algemeen onderzoek naar de werking van een bepaalde markt (laten) uitvoeren, een zogenoemde marktscan. Een dergelijk onderzoek in de kinderopvangmarkt heeft de NMa in 2009 laten uitvoren. Of het (markt)toezicht anders georganiseerd moet worden neem ik mee ik mijn brief over de werking van de kinderopvangmarkt die ik in de loop van 2011 aan u zal aanbieden.

Vraag 7

Hoe beoordeelt u de conclusie in het artikel dat de vier belangrijkste kinderopvangbedrijven in grote gemeentes meer dan negentig procent in handen hebben en daarbij gebruik maken van schaalvoordelen en efficiency die het rendement vergroten maar de kwaliteit verkleinen?

Zoals het artikel concludeert klopt het dat er steden zijn met een beperkt aantal spelers, maar dat was ook voor invoering van de Wet kinderopvang al zo (toen was vaak sprake van één stichting per gemeente). Als er minder aanbieders zijn, betekent dat niet per definitie dat er van verstoorde marktwerking sprake is. De toetredingsbelemmeringen zijn namelijk relatief laag. Daarom is het volgens het onderzoek van de NMa zeer aannemelijk dat zelfs in gemeenten waar nog steeds maar een zeer beperkt aantal aanbieders actief is, aanbieders er rekening mee houden dat er nieuwe toetreders komen als zij hoge prijzen gaan rekenen of tegen ongunstige voorwaarden gaan leveren. Ik heb geen informatie dat de kwaliteit in de betreffende gemeenten lager is.

Vraag 8

Gezien de beschreven problemen op de kinderopvangmarkt, hoe beoordeelt u de aspecten aanbodstructuur, prijstransparantie en overstapmogelijkheid op respectievelijk de energiemarkt, de mobiele telecommarkt en de hypotheekmarkt?

Ten aanzien van zaken als aanbodstructuur, prijstransparantie en overstapmogelijkheden op de energiemarkt wijs ik op de marktmonitorrapportage die de Nederlandse Mededingingsautoriteit jaarlijks over de energiemarkt opstelt. Uit deze marktmonitor blijkt dat op de energiemarkt voortgang wordt geboekt op deze aspecten.
Op de mobiele telecommarkt zijn drie mobiele telecomoperators actief met een eigen netwerk en talloze «Mobile Virtual Network Operators» die gebruik maken van deze netwerken en dezelfde diensten aanbieden. De Onafhankelijke Post- en Telecommunicatie Autoriteit ziet als sectorspecifieke toezichthouder toe op de werking van de mobiele telecommarkt. Prijstransparantie speelt een belangrijke rol op deze markt, aangezien aanbiedingen vaak complex zijn en bestaan uit verschillende tariefelementen, zodat consumenten moeite hebben om een goed beeld te vormen van de daadwerkelijke kosten van een abonnement. Daarom zijn onlangs scherpere transparantie-eisen gesteld ten aanzien van de tarieven die worden gehanteerd. Ook zijn de overstapmogelijkheden per 1 juli 2009 vereenvoudigd. Consumenten kunnen sindsdien met een opzegtermijn van één maand hun contract opzeggen, zodra hun eerste contracttermijn is verstreken. Ook hebben zij het recht op behoud van hetzelfde telefoonnummer als zij naar een andere aanbieder overstappen.
De hypotheekmarkt kenmerkt zich als een markt waarop een beperkt aantal ondernemingen actief is dat gezamenlijk een relatief groot marktaandeel heeft. Dit maakt het concurrentieproces kwetsbaar. Mede hierom vormt de hypotheekmarkt momenteel onderwerp van onderzoek door de NMa. In het eerste deel van haar onderzoek heeft de NMa geconcludeerd dat de marges na medio 2009 hoog zijn in historisch en internationaal perspectief. Het tweede deel van het onderzoek is dan ook zeer interessant, omdat de NMa hierin de concurrentieomstandigheden op de hypotheekmarkt in kaart zal brengen en mogelijke gebreken in de marktwerking zal identificeren. Voor zover relevant zullen de door u genoemde factoren door de NMa worden meegenomen in het tweede deel van haar onderzoek. Mijn collega van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie zal u dit onderzoek toezenden, zodra het gereed is.