Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Jihadist ronselt op Volkel»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat er wordt bedoeld met «ronselpraktijken, die heel bedreigend overkwamen»? En wat doet u tegen het ronselen, specifiek binnen Defensie?

Het ronselen of rekruteren van personen voor de gewelddadige jihad is strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht (Sr). In het bijzonder moet hierbij worden gedacht aan het in artikel 205 Sr strafbaar gestelde werven van een persoon voor vreemde krijgsdienst of gewapende strijd en het in artikel 134a Sr strafbaar gestelde deelnemen en meewerken aan training voor terrorisme. In het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme dat de ministers van Veiligheid en Justitie en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 29 augustus jongstleden aan uw Kamer zonden, is tevens meegedeeld dat in het kader van bestuurlijke maatregelen onder andere ter reductie van het aantal jihadgangers die worden geronseld door terugkeerders, gedacht wordt aan tijdelijke maatregelen als een periodieke meldplicht, contactverboden en medewerking aan herhuisvesting (Kamerstuk 29 754, nr. 253). Deze aanpak is integraal en geldt daarom ook voor eventuele (ex-)werknemers van Defensie.
In dit specifieke geval was er geen sprake van ronselpraktijken door de persoon in kwestie. De MIVD doet indien nodig onderzoek naar (mogelijke) radicalisering van medewerkers van Defensie. Defensie neemt de veiligheid van haar personeel zeer serieus. Als daartoe aanleiding bestaat worden voorzorgsmaatregelen genomen om de veiligheid en het beveiligingsbewustzijn van de medewerkers te verhogen. Om het beoogde effect niet te ondergraven, worden over genomen of nog te nemen maatregelen doorgaans geen mededelingen gedaan.

Vraag 3

Is het bij de inlichtingendiensten en politie bekend wie de geradicaliseerde ex-militair is? Zo ja, is men de jihadist al op het spoor en is hij inmiddels opgepakt en vastgezet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoeveel geradicaliseerde ex-medewerkers van Defensie zijn betrokken bij jihadistische activiteiten?

Over aantallen geradicaliseerde ex-medewerkers van Defensie die betrokken zijn bij jihadistische activiteiten kan ik geen uitspraken doen.

Vraag 5

Welke maatregelen zijn er genomen tegen geradicaliseerde ex-militairen? Wat is er bekend over deze groep, qua achtergrond?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Bent u van plan om, behalve te zwichten voor de islamitische dreiging door militairen te verbieden in uniform te reizen, het defensiepersoneel extra te beveiligen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Of slapen er terroristen in Zwolle»?1

Ja.

Vraag 2

Blijft u bij uw standpunt dat er geen aanwijzingen zijn voor islamitische asielterroristen in Nederland, terwijl asielzoekers die aanwijzingen wèl hebben? Zo ja, waarom?

Tijdens het mondelinge vragenuur van 7 oktober 2014 ben ik naar aanleiding van vragen van leden van uw Kamer ingegaan op de berichtgeving in Bild am Sontag van 5 oktober jl. Ik heb toen aangegeven dat het in die berichtgeving over vooropgezet misbruik van de vreemdelingenketen door ISIS of andere jihadistische organisaties, gaat om mogelijke scenario’s, waarvoor tot nu toe nog geen concrete aanwijzingen zijn.
In het artikel van 15 oktober jl. in NRC.NEXT wordt de bredere vraag opgeworpen, of zich onder de grote aantallen asielzoekers uit Syrië individuen bevinden die met name de terroristische organisatie ISIS aanhangen. Hier gaat het dus niet om het vooropgezette plan van een jihadistische organisatie om de vreemdelingenketen te misbruiken, maar om de situatie dat zich onder de asielzoekers personen kunnen ophouden die sympathiseren met een terroristische organisatie en/of mogelijk een gevaar vormen voor de nationale veiligheid. Ik heb op 30 oktober 2014 een brief aan uw Kamer gestuurd over hoe er binnen de vreemdelingenketen signalen over dergelijke personen worden opgepakt (Maatregelen om misbruik van vluchtelingenstromen door jihadistische organisaties te voorkomen). Vanwege operationele belangen kan ik geen specifieke mededelingen doen over eventuele aanwijzingen hieromtrent.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u, uit het oog van veiligheid, het feit dat vermeende asielterroristen gewoon een land uit kunnen kiezen en daar naartoe reizen?

In geval van een ernstige bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid kunnen grenscontroles aan de binnengrenzen tijdelijk worden heringevoerd. De situatie is echter niet zodanig dat Nederland dergelijke grenscontroles zal herinvoeren. Conform de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie moet een afwijking van het grondbeginsel van het vrije verkeer van personen als restrictief worden opgevat. Tijdelijke herinvoering van grenscontroles kan alleen als uiterste middel. Een beoordeling dient plaats te vinden in hoeverre de tijdelijke maatregel de bedreiging voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid voldoende kan verhelpen, en of de maatregelen tot die bedreiging in verhouding staan. Op dit moment staat het inzetten van deze uiterste maatregelen niet in verhouding tot de effectiviteit daarvan. Bovendien zou het ook economische schade ten gevolge hebben voor Nederland.
De EU-lidstaten zetten in op betere samenwerking en het delen van informatie in plaats van op het sluiten van de binnengrenzen. Ik heb nationaal gekozen voor de 38 maatregelen zoals beschreven in het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme (Kamerstuk 29 754, nr. 253) en met uw Kamer besproken in het aansluitende debat op 4 september 2014.
Bovendien, zoals reeds gesteld in mijn brief van 30 oktober 2014, worden door de IND vreemdelingenrechtelijke mogelijkheden bezien en eventuele vreemdelingenrechtelijke acties ondernomen, wanneer in voorkomende gevallen vreemdelingen kunnen worden gerelateerd aan terrorisme en radicalisering.

Vraag 4

Deelt u de mening dat u onverantwoordelijk handelt door het huidige beleid aangaande opname van mogelijke asielterroristen voort te zetten? Zo neen, waarom niet?

Nee. Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid alsnog de grenzen te sluiten voor mensen uit islamitische landen en de subsidies voor Vluchtelingenwerk en de asieladvocatuur te stoppen? Zo neen, waarom niet?

Het grenscontroleproces is een integer en veilig proces gebaseerd op internationale en Europese wet- en regelgeving. Hierbij wordt rekening gehouden met verschillende belangen, waaronder de mobiliteit van de passagier, waarbij niet wordt ingeboet aan veiligheid. De Koninklijke Marechaussee controleert van elke passagier die de Schengen buitengrens passeert de echtheid van het paspoort en controleert eveneens of de houder van het paspoort hoort bij het aangeboden paspoort.
In mijn brief van 31 oktober 2014 (Kamerstuk 29 754, nr. 269) heb ik toegelicht dat de inzet binnen de vreemdelingenketen zich richt op het investeren in het veiligheidsbewustzijn (awareness) van de medewerkers zodat medewerkers alert zijn op dergelijke signalen en weten op welke wijze dit signaal kan worden doorgeleid naar de AIVD of de Nationale Politie. Het stopzetten van de subsidie voor Vluchtelingenwerk draagt hier niet aan bij en vind ik dan ook geen te overwegen optie.
Elke asielzoeker heeft recht op juridische bijstand van een advocaat in het geval hij een aanvraag doet om een verblijfsvergunning asiel. Op grond van de regelgeving op het terrein van de gesubsidieerde rechtsbijstand ontvangt de advocaat voor deze werkzaamheden een vergoeding. De IND zal de aanvraag volgens de gebruikelijke regels beoordelen. Daarbij zullen alle relevante feiten die boven water komen worden betrokken. Daarbij hoort niet dat een advocaat op voorhand geen vergoeding krijgt voor zijn werkzaamheden.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Jihadisten werkten op luchthaven Zaventem»?1

Ja.

Vraag 2

Zijn er in Nederland al (potentiële) jihadisten opgepakt die werkzaam waren op luchthavens of andere strategische punten? Zo ja, welke maatregelen zijn er intussen genomen?

Nee, voor zover het Openbaar Ministerie bekend heeft deze situatie zich in Nederland niet voorgedaan.

Vraag 3

In hoeverre is er contact geweest tussen de Nederlandse en Belgische veiligheidsdiensten over deze zaak?

Over de internationale samenwerking tussen inlichtingen- en veiligheidsdiensten kunnen in het openbaar geen mededelingen worden gedaan.

Vraag 4

Bent u bereid, in navolging van de Belgische veiligheidsdiensten, in Nederland het werkzame personeel op luchthavens en andere «gevoelige» plekken ook door te lichten op potentiële jihadisten? Zo nee, waarom niet?

Functies op luchthavens en andere gevoelige plekken die de mogelijkheid bieden de nationale veiligheid te schaden worden door de betreffende vakminister in overeenstemming met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangewezen als vertrouwensfunctie. Een persoon kan niet eerder een vertrouwensfunctie bekleden dan nadat een veiligheidsonderzoek is afgerond en een Verklaring van Geen Bezwaar is afgegeven door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de schokkende oproep tot het plegen van aanslagen in Nederland door een Nederlandse jihadist in Syrië die zei te spreken namens Nederlandse en Vlaamse jihadisten?1

Ja.

Vraag 2

Waarom heeft u het dreigingsniveau niet onmiddellijk verhoogd van substantieel naar kritiek, nu een van de criteria daarvoor is dat Nederland vaak wordt genoemd in zeer serieus te nemen verklaringen van terroristische netwerken en specifieke doelen daarbij serieus worden bedreigd?2

De bedreigingen die door individuen zijn geuit vormen op dit moment geen reden het dreigingsniveau te verhogen. De terroristische dreiging tegen Nederland bevindt zich nog steeds binnen de bandbreedte van Substantieel, wat inhoudt dat de kans op een aanslag reëel is.

Vraag 3

Hoeveel concreter wilt u het hebben? Bent u nog wakker? Zo neen, wilt u plaats maken voor iemand die terreurbestrijding wel serieus neemt en de bescherming van de Nederlandse bevolking als absolute topprioriteit heeft?

Hoewel ik niet kan garanderen dat er in Nederland geen aanslag zal plaatsvinden, kunt u erop aan dat de opsporings- en veiligheidsdiensten er alles aan doen om aanslagen te voorkomen. Ook zet het kabinet met het Actieprogramma «Integrale Aanpak Jihadisme» vol in op het bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland, en het wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering.

Vraag 4

Wilt u deze vragen nog deze week beantwoorden?

De Tweede Kamer is binnen een week na de hierboven aangehaalde oproep tijdens een technische briefing geïnformeerd over het huidige dreigingsniveau, en wel op maandag 29 september 2014.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Superblunder: Franse jihadisten op vrije voeten»?1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel jihadisten met Nederlands paspoort zitten er vast in Turkije en hoeveel zijn er tot nog toe door Turkije aan Nederland uitgeleverd?

Momenteel zitten er voor zover bekend in Turkije geen jihadisten vast met een Nederlands paspoort. Tot nu toe zijn er geen jihadisten door Turkije aan Nederland uitgeleverd.

Vraag 3

Kunt u garanderen dat de jihadisten uit het RTL-bericht niet in Nederland terechtkomen? Zo ja, op welke wijze houdt u ze buiten de landsgrenzen?

Voor personen met een paspoort uit de Europese Unie geldt binnen het Schengen-gebied vrij verkeer. Voor personen van buiten het Schengen-gebied zowel binnen de Europese Unie als daarbuiten geldt dat het bestaand beleid is om personen die een bedreiging voor de openbare orde en/of de nationale veiligheid vormen geen visum te verlenen. Voor EU-onderdanen geldt, anders dan voor niet-EU-onderdanen, dat toegangsweigering op deze gronden alleen kan plaatsvinden indien er concrete aanwijzingen zijn dat er ernstige strafbare feiten ophanden zijn.

Vraag 4

Bent u bereid per direct te stoppen met de automatische paspoortcontroles op Schiphol, zodat alle inkomende reizigers door de marechaussee worden gecontroleerd? Zo neen, waarom niet?

Nee, daar ben ik niet toe bereid. De automatische paspoortcontroles op Schiphol zijn zo ingericht dat automatisch de controles plaatsvinden die een fysieke Marechaussee bij de grenspassage ook pleegt. Zodra afwijkingen worden gesignaleerd, vindt ogenblikkelijk een fysieke controle plaats door de Marechaussee die toezicht houdt op de automatische paspoortcontroles. Door het automatiseren van controles kunnen standaard handelingen snel worden uitgevoerd waardoor er meer gelegenheid is voor het onderkennen van afwijkend gedrag.

Vraag 5

Bent u bereid alsnog de grenzen te sluiten voor al het terugkerend jihadtuig? Zo neen, waarom niet?

Een dergelijk besluit is wat mij betreft niet aan de orde. Voor het instellen van de tijdelijke binnengrenscontrole moet sprake zijn van een ernstige bedreiging voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid. Conform de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie moet een afwijking van het grondbeginsel van het vrije verkeer van personen als restrictief worden opgevat. Tijdelijke herinvoering van grenscontroles kan alleen als uiterste middel. Een beoordeling dient plaats te vinden in hoeverre de tijdelijke maatregel de bedreiging voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid voldoende kan verhelpen, en of de maatregelen tot die bedreiging in verhouding staan. Op dit moment staat het inzetten van deze uiterste maatregelen niet in verhouding tot de effectiviteit daarvan.

Vraag 1

Kent u het bericht «Verdachten uit Huizen onder strenge voorwaarden vrij»?1

Ja.

Vraag 2

Waarom stelt het Openbaar Ministerie (OM) zelf (dus niet eens de rechter) voor om de voorlopige hechtenis te schorsen en de verdachten weer los te laten in onze samenleving terwijl het OM eerder vond dat ze in voorlopige hechtenis moesten worden genomen?

Het gaat in deze zaak om twee verdachten. Zij zijn aangehouden op 30 augustus 2014. Op 2 september 2014 heeft de rechter-commissaris de inverzekeringstelling rechtmatig bevonden. Op 4 september 2014 wees de rechter-commissaris vervolgens de vordering tot bewaring van één van de twee verdachten af. De andere verdachte werd aanvankelijk wel in bewaring gesteld, waarna deze bewaring op 11 september 2014 ambtshalve door de rechter-commissaris werd opgeheven wegens het ontbreken van ernstige bezwaren tegen deze verdachte.
Tegen beide beslissingen, de weigering van de bewaring van de eerstgenoemde verdachte op 4 september 2014 en opheffing van de inbewaringstelling van de andere verdachte op 11 september 2014, heeft het Openbaar Ministerie beroep aangetekend.
Bij de behandeling daarvan in de raadkamer heeft het Openbaar Ministerie, kort gezegd, gevraagd verdachten alsnog, respectievelijk opnieuw, in bewaring te stellen. Reden hiervoor was dat het Openbaar Ministerie van mening was dat er wel degelijk ernstige bezwaren tegen de verdachten bestaan in verband met de bestaande verdenking. Het Openbaar Ministerie is door de rechtbank op 17 september jl. in beide gevallen in het gelijk gesteld en beiden verdachten zijn hierop in bewaring gesteld.
Schorsing van de bewaring onder voorwaarden is dan nog steeds een mogelijkheid, ondanks het bestaan van ernstige bezwaren, namelijk als de rechter vervolgens de persoonlijke belangen van de verdachte zwaarder laat wegen dan het belang van het voortduren van de bewaring. Deze laatstgenoemde afweging kwam vervolgens in deze zaak aan de orde. Bij deze behandeling heeft het Openbaar Ministerie in de raadkamer laten weten dat het zich, als de raadkamer van mening zou zijn dat de persoonlijke belangen van verdachte prevaleren boven het voorduren van de bewaring, niet zou verzetten tegen schorsing van de bewaring. Er dienden dan naar het oordeel van het Openbaar Ministerie wel strenge eisen aan de schorsing te worden verbonden. Zoals bekend heeft de raadkamer (en dus niet het Openbaar Ministerie), vervolgens op 17 september 2014 tot de schorsing van de bewaring, onder strenge voorwaarden, besloten.

Vraag 3

Waarom geeft het OM de verdachten, die op het punt stonden naar Syrië af te reizen om zich aan te sluiten bij IS, een tekstbestand over een zelfmoordaanslag in huis hadden en een beschrijving van wapens, ontstekingsmechanismen en explosieven, de kans om hun plannen alsnog uit te voeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u het met deze werkwijze van het OM eens? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid deze verdachten alsnog in voorlopige hechtenis te laten nemen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Is het vrijlaten en vervolgens opleggen van een enkelband aan jihadverdachten een onderdeel van de krachtige en offensieve aanpak in het «Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme»?

Ik treed niet in het oordeel van de onafhankelijke rechter in een individuele strafzaak. Voor het overige verwijs ik naar de landelijke aanpak van jihadisme waarover het kabinet uw Kamer onlangs een robuust actieprogramma heeft toegestuurd.

Vraag 7

Mogen deze jihadisten voor hun enkelbandje achteraan aanschuiven in de rij bij de Reclassering gezien daar een enorme wachtlijst is?

Nee. Er is sprake van een toenemende vraag naar reclasseringsproducten. Daar waar het gaat om de inzet van elektronische controlemiddelen, is er echter geen sprake van een lange wachtlijst. Bovendien krijgen hoog recidivezaken, en zaken waarin sprake is van schorsing van voorlopige hechtenis, gelet op de aard van de zaak, voorrang conform beleidsafspraken.

Vraag 8

Deelt u de mening dat de zogenaamde strenge voorwaarden waar het OM van spreekt helemaal niet zo streng zijn en bovendien gemakkelijk zijn te omzeilen, omdat deze verdachten in de eerste plaats zelf hun enkelband moeten opladen? Zo nee, waarom niet?

Nee, deze mening deel ik niet. Het klopt dat de verdachten zelf verantwoordelijk zijn voor het opladen van de enkelband. Dit wordt echter nauwlettend gemonitord. In het huidige systeem worden namelijk ook meldingen gegenereerd wanneer er geen contact met de satellieten gemaakt kan worden (bijvoorbeeld wanneer de accu niet is opgeladen). Deze meldingen worden geregistreerd door de centrale meldkamer van de leverancier en vervolgens doorgegeven aan de desbetreffende reclasseringsorganisatie zodat direct passende maatregelen kunnen worden genomen.

Vraag 9

Deelt u de mening dat die zogenaamde strenge voorwaarden niks voorstellen, omdat deze verdachten eenvoudig stiekem contact met elkaar kunnen hebben? Zo nee, waarom niet?

Nee, deze mening deel ik niet. Alhoewel contact niet uit te sluiten is, is wel een aantal maatregelen genomen om het risico dat een verdachte zich schuldig maakt aan strafbare feiten, of anderszins de in het vonnis opgenomen voorwaarden niet naleeft, zoveel mogelijk uit te sluiten. Zo wordt door de reclassering in het kader van het houden van toezicht de samenwerking gezocht met relevante organisaties en personen. Bij deze specifieke doelgroep is dit bijvoorbeeld de NCTV. Op deze manier beschikt de reclassering over kennis en hulpbronnen bij het goed uitvoeren van toezicht.
Daarnaast wordt ook door middel van zowel elektronische controle als overige contacten met de reclassering dan wel politie gecontroleerd of de verdachte zich houdt aan de voorwaarden.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Frankrijk wil verbod op uitreizen jihadstrijders»?1

Ja.

Vraag 2

Is dit voorstel besproken tijdens het Europees overleg om gecoördineerd jihadisten te bestrijden?

Het wetsvoorstel ligt op dit moment in de Assemblée Nationale en zal naar verwachting eind september verder in behandeling worden genomen. Bijgaand treft u de link aan naar het wetsvoorstel. http://www.assemblee-nationale.fr/14/pdf/projets/pl2110.pdf. Aangezien dit voorstel nog in behandeling is acht ik het niet gepast om inhoudelijk in te gaan op het Franse wetsvoorstel. Het is mijns inziens aan het Franse parlement om zich erover uit te spreken.

Vraag 3

Bent u bereid de Kamer te informeren over de details van dit Franse voorstel? Bevat het Franse voorstel ook een terugkeerverbod dan wel sanctie bij terugkeer zodat uitgereisde jihadisten bij terugkomst vervolgd en vastgezet kunnen worden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

In hoeverre zou dit voorstel, mede in het licht van de motie-Dijkhoff c.s. (Kamerstuk 29 754, nr. 225), geïmplementeerd kunnen worden in de Nederlandse wetgeving?

Uw Kamer heeft recent het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme ontvangen. In dit Actieprogramma worden elementen uit de motie uitgevoerd.
Naar onderkende uitreizigers die zich aansluiten bij een terroristische strijdgroepering wordt een strafrechtelijk onderzoek opgestart. Deelname aan de terroristische strijd of het volgen van terroristische training is strafbaar, het OM bekijkt per geval wat de mogelijkheden tot vervolging zijn. Hiervoor is geen nieuwe wetgeving nodig. Wel zie ik de noodzaak voor een tijdelijke wet bestuursrechtelijke bevoegdheden teneinde risico’s van terugkeerders te kunnen verminderen en te voorkomen dat terroristische strijders die naar Nederland terug zijn gekeerd ernstige strafbare plegen.
Bij personen met een verblijfsvergunning die zijn uitgereisd naar jihadistische strijdgebieden worden vreemdelingrechtelijke maatregelen getroffen, zoals de beëindiging van het verblijfsrecht en het opleggen van een inreisverbod. Ik zet alles in om uitreis naar jihadistisch strijdgebied met alle beschikbare middelen, zoals SIS-signalering, het bevriezen van financiële tegoeden, paspoortsignalering en overige interventiemaatregelen te ontmoedigen en belemmeren.

Vraag 1

Waarom heeft klokkenluider Snowden geen antwoord gekregen op zijn verzoek tot asiel in Nederland?1

Een asielverzoek kan ingevolge de Vreemdelingenwet 2000 enkel in Nederland en in persoon worden ingediend. Het verzoek van de heer Snowden kan om die reden niet als asielverzoek in de zin van de Vreemdelingenwet worden aangemerkt en is dan ook niet als zodanig in behandeling genomen.
Bij brief van 12 januari 2003 van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken, aan de Tweede Kamer (TK 2002–2003 19 637, nr. 719) is aangegeven dat het niet langer mogelijk is bij een Nederlandse vertegenwoordiging in het buitenland een machtiging tot voorlopig verblijf aan te vragen met als doel «asiel».
In deze brief is aangegeven dat de inwerkingtreding van de Vreemdelingenwet 2000 in juridische zin het einde betekende van de mogelijkheid om een verzoek tot overkomst voor asiel in te dienen in het land van herkomst. Dit is gelegen in het feit dat de vluchtelingendefinitie in de Vreemdelingenwet gelijk is aan die van het Vluchtelingenverdrag. Onder het Vluchtelingenverdrag kan iemand die zich in het land van herkomst bevindt de jure niet als vluchteling worden erkend. Indien een vreemdeling zich voor asielrechtelijke bescherming meldt op een Nederlandse post buiten zijn land van herkomst, kan deze in het voorkomende geval wel onder de vluchtelingendefinitie van het Vluchtelingenverdrag vallen. Het uitgangspunt is ook in dat geval dat de vreemdeling niet voor bescherming in Nederland in aanmerking komt. De vreemdeling dient zich namelijk voor het verkrijgen van bescherming in eerste instantie te wenden tot de autoriteiten van het land waar hij zich bevindt. De meeste landen zijn partij bij het Vluchtelingenverdrag en zullen deze bescherming kunnen bieden. Indien blijkt dat dit niet mogelijk is, dient de vreemdeling zich te wenden tot UNHCR ten behoeve van statusdeterminatie. Indien UNHCR de aanvrager als mandaatvluchteling beschouwt, wordt betrokkene beschermd.

Vraag 2

Waarom hebt u naar aanleiding van eerdere vragen over dit onderwerp de Kamer niet geïnformeerd over dit asielverzoek?

Er bestaat geen praktijk waarbij het kabinet de Kamer proactief informeert over individuele beschermingsverzoeken. Dit is met het oog op de privacy en veiligheid van individuen in zijn algemeenheid ook niet wenselijk. Er zijn door uw Kamer daarnaast geen expliciete vragen gesteld die in dit geval tot een andere handelwijze noopten.

Vraag 3

Bent u bereid dit asielverzoek van de heer Snowden alsnog in procedure te nemen? Bent u bereid in die procedure mee te wegen dat de onthullingen van de heer Snowden van grote betekenis zijn geweest voor ons nationale belang?

Neen. Ik verwijs hierbij naar de uitgebreide beantwoording van vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met de ronselfilm «Fighting Journalists, Oh Oh Aleppo «De spookstad»»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze film het ronselen van jongeren in Nederland voor de jihad in Syrië en de Levant tot doel heeft? Zo nee, waarom niet?

De film heeft de intentie om jongeren te radicaliseren en te stimuleren tot uitreis naar jihadistische strijdgebieden. Door middel van sociale media probeert de jihadistische beweging openlijk en provocerend naar buiten te treden teneinde jongeren op een sekteachtige wijze te rekruteren. Deze online aanwezigheid van de jihadistische beweging werkt radicalisering in de hand en faciliteert een glijdende schaal: van online retoriek naar fysieke actie.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het feit dat het hier vooral derdegeneratieallochtonen betreft, die in de door de regering gehanteerde definitie als autochtoon te boek staan?

Het is niet relevant welke generatie allochtonen of autochtonen betrokken zijn bij het tot stand komen van deze film. Duidelijk is echter wel dat de geradicaliseerde jongeren zich tegen de kernwaarden van onze samenleving afzetten en dat dit onacceptabel is.

Vraag 4

Bent u bereid de mensen en/of organisatie(s) achter deze ronselfilm op te pakken en te berechten, en deze personen, als zij een tweede paspoort bezitten, het Nederlandse paspoort af te nemen en hen uit te zetten? Zo nee, waarom niet?

Het ronselen voor de jihad is een misdrijf. Het openbaar ministerie beslist per geval over eventuele vervolging. Bij een onherroepelijke veroordeling wegens een terroristisch misdrijf kan op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap het Nederlanderschap worden ingetrokken als sprake is van een dubbele nationaliteit.

Vraag 1

Is het waar dat «section 702» van de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) het mogelijk maakt dat communicatie tussen niet-Amerikanen gevestigd buiten de Verenigde Staten vrijelijk kan worden verzameld door de National Security Agency (NSA)?1

«Section 702» van de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) betreft de procedure voor het verzamelen van telecommunicatie van niet-Amerikanen gevestigd buiten de Verenigde Staten.

Vraag 2

Kunt u uitsluiten dat gebruik makend van «section 702» Nederlanders worden bespioneerd door de NSA?

Zoals eerder ook met uw Kamer gedeeld heeft de Amerikaanse NSA gemeld dat Nederland geen doelwit is van de NSA. Het kabinet heeft geen aanleiding te veronderstellen dat dit onjuist is, doch uitsluitsel kan niet worden gegeven. De AIVD en MIVD verrichten daarnaast structureel onderzoek naar inlichtingenactiviteiten van buitenlandse mogendheden in Nederland en tegen Nederlandse belangen. Indien wordt geconstateerd dat een buitenlandse mogendheid zonder toestemming inlichtingenactiviteiten verricht op Nederlands grondgebied, treft de Nederlandse regering altijd maatregelen.

Vraag 3

Hoe gaat u onderzoeken op welke schaal Nederlanders door de NSA worden bespioneerd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat «section 702» ingezetenen van de Verenigde Staten beschermt tegen spionage, maar tegelijkertijd de mogelijkheid schept voor spionage van niet-Amerikanen?

De Minister van Buitenlandse Zaken heeft in een eerder stadium hierover reeds zijn zorgen uitgesproken richting de Verenigde Staten.

Vraag 5

Wat gaat u doen om in dit verband de privacy van Nederlanders te beschermen?

Ik verwijs hierbij graag naar de van toepassing zijnde passage uit mijn brief aan uw Kamer van 30 juni 2014 jl.:
De motie Segers c.s. (TK 30 977, nr. 97) verzoekt de regering in overleg te treden met de overheden en diensten van bondgenoten waarmee wordt samengewerkt, om te komen tot nieuwe en expliciete afspraken over de eerbiediging van de mensenrechten. Zoals uw Kamer eerder is gemeld, spannen de AIVD en de MIVD zich in multi- en bilateraal verband in om te komen tot dergelijke afspraken. Zo nemen de diensten deel aan het uitwerken van een voorstel om te komen tot de ontwikkeling van normen voor samenwerking tussen de Europese inlichtingendiensten. Het betreft één van de acht punten die Bondskanselier Merkel in juli 2013 heeft voorgesteld om te komen tot betere waarborgen voor de bescherming van de privacy. Daarnaast is Nederland ook in gesprek met de VS om de afspraken over de samenwerking waar nodig te herzien. Voor beide processen geldt dat de eerbiediging van mensenrechten kaderstellend is.

Vraag 6

Kunt u uitsluiten dat de werkwijze die de Government Communications Headquarters (GCHQ) toepast om Britten te bespioneren op Facebook, Twitter, Youtube of Google ook door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) wordt toegepast?2

In rapport 38 constateert de CTIVD dat er geen sprake is van het stelselmatig buiten de wet om verwerven van (persoons)gegevens door de AIVD alsmede dat de methoden die de AIVD aanwendt om gegevens op het gebied van telecommunicatie te verzamelen passen binnen de bevoegdheden die in de Wiv 2002 aan de AIVD is toegekend. De Commissie meldt verder in haar onderzoek geen aanwijzingen te hebben gevonden dat de AIVD buitenlandse diensten, bij wijze van U-bochtconstructie, verzoekt gegevens te verzamelen op een manier die henzelf niet is toegestaan. Het kabinet sluit zich aan bij de zienswijze van de CTIVD (zie ook de kabinetsreactie op rapport 38 van de CTIVD van 11 maart jl.).

Vraag 7

Kunt u uitsluiten dat de AIVD gebruik maakt van informatie die verzameld is door de Verenigde Staten, gebruik makend van PRISM, zoals ook de GCHQ doet?3

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Acht u het wenselijk dat buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten vertrouwelijke data van de Nederlandse overheid kunnen inzien? Zo nee, welke stappen gaat u ondernemen om alle vertrouwelijke data van overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen binnen Nederland te houden, of anderszins te waarborgen dat buitenlandse veiligheidsdiensten zich geen toegang kunnen verschaffen tot deze vertrouwelijke data?

Nee, dat is niet wenselijk. De Rijksoverheid heeft er daarom op basis van haar Rijkscloudstrategie voor gekozen om een Rijkscloud in te richten als een voorziening die generieke diensten gebaseerd op cloudtechnologie levert binnen de Rijksdienst. Deze voorziening wordt ingericht binnen een eigen beveiligd netwerk. Er is dus gekozen voor een community/private clouddienst in eigen beheer. Binnen de Rijkscloud kunnen diensten zoals dataopslag, servercapaciteit, infrastructuurcapaciteit en diensten zoals e-mail, werkplekomgeving, samenwerkingsfunctionaliteit en aansluiting op applicaties worden afgenomen.
De Rijkscloud wordt ondergebracht in de vier Overheidsdatacenters. Strikte eisen hierbij zijn dat de gegevens in Nederland blijven, de veiligheid voor alle afnemers adequaat is en op een voor de gekozen toepassingen acceptabel niveau kan worden geregeld. Daar waar dat opportuun is en veilig kan gebeuren, wordt bij het realiseren van een Rijkscloud gebruik gemaakt van diensten van marktpartijen. De regie op de inrichting en het beheer zal echter binnen de Rijksoverheid blijven.
De laatste van die datacenters moet aan het einde van dit jaar gereed komen. Het is de bedoeling dat gefaseerd de data(systemen) van de Rijksoverheid die nu nog deels verspreid zijn over kleinere datacenters in deze vier datacentra (en die van Defensie) ondergebracht gaan worden. Ook Rijksoverheidspartijen die hun data nu op externe locaties hebben staan, zullen deze in principe migreren naar de Rijkscloud. Op dit moment vinden verkenningen plaatst om te bezien of ook andere overheidspartijen zoals provincies en gemeenten voor hun data(systemen) gebruik kunnen maken van de voor de Rijksdienst ingerichte basisinfrastructuur van de Rijkscloud.
De Rijkscloud en alle ondersteunende functionaliteiten en componenten worden ingericht volgens de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR). Dit is vergelijkbaar met het opslaan en verwerken van informatie met het Departementaal Vertrouwelijk (Dep.V) niveau.
Behalve dat er is gekozen voor de vorming van een Rijkscloud wordt ook op diverse andere terreinen gewerkt aan de verdere implementatie van maatregelen die het Rijk beter weerbaar maken tegen buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Inlichtingenactiviteiten van buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten worden door de AIVD onderzocht en tegengegaan. Er wordt extra geïnvesteerd in de monitoring en detectiecapaciteiten van het Rijk. Dit door aansluiting te vinden bij het Nationaal Detectie Netwerk, een samenwerkingsverband op initiatief van Ministerie van Veiligheid en Justitie – om digitale dreigingen in een voortijdig stadium te detecteren en informatie over digitale dreigingen te delen – en door de ontwikkeling van Security Operations Centers (SOC’s) Rijksbreed te stimuleren. Daarnaast wordt binnen het Rijk de BIR geïmplementeerd waarmee alle geledingen van het Rijk aan een minimum beveiligingsniveau dienen te voldoen, gebaseerd op internationale ISO beveiligingsnormen.
De medeoverheden en semi-publieke instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de beveiliging van hun vertrouwelijke gegevens. Ik kan dan daar slechts adviserend optreden vanuit mijn coördinerende bevoegdheid voor de informatievoorziening binnen de openbare sector.
Voor gemeenten heeft de Informatiebeveiligingsdienst voor gemeenten (IBD) van VNG/KING een operationeel product beschikbaar binnen de Baseline Informatiebeveiliging voor Gemeenten (BIG): «Cloud Computing Gemeenten», die gemeenten een handreiking biedt op dit vlak.
De Taskforce Bestuur en Informatieveiligheid Dienstverlening (BID) ontwikkelt tevens een tweetal handreikingen waarmee medeoverheden worden ondersteund. Allereerst een handreiking Clouddienstverlening, uitgaande van de ervaringen zoals deze op zijn gedaan met de Rijkscloud, ten tweede een handreiking goed opdrachtgeverschap informatiebeveiliging, in het bijzonder in het kader van aanbestedingen. Deze handreikingen worden dit najaar afgerond.

Vraag 2

Hoe wordt de veiligheid van vertrouwelijke data die de overheid bewaart en bewerkt gewaarborgd? Waar worden deze data fysiek opgeslagen? Worden vertrouwelijke Nederlandse data ook opgeslagen bij (dochters van) buitenlandse bedrijven en instellingen? Zo ja, welke zijn dat? Maken overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen uitsluitend gebruik van datacenters op Nederlands grondgebied en van Nederlandse bedrijven? Zo nee, waarom niet?

De Rijksoverheid is op grond van het Besluit Voorschrift informatiebeveiliging rijksdienst (VIR) en de Wet bescherming persoonsgegevens gehouden om passende maatregelen te nemen om persoonsgegevens te beveiligen. Binnen de Rijksoverheid zijn daartoe informatiebeveiligingsplannen opgesteld. Nederlandse overheidsdata, waaronder vertrouwelijke overheidsdata, worden – net als data die door het Nederlandse bedrijfsleven voor en namens burgers en bedrijfsleven wordt opgeslagen – op diverse plaatsen en bij diverse dienstverleners opgeslagen, zowel in binnen- als buitenland. Daarbij is ook sprake van outsourcing en situaties waarbij leveranciers ook onderdelen van de dienstverlening verder hebben geoutsourcet. In alle gevallen geldt dat outsourcing door het Rijk plaatsvindt met in achtneming van het Besluit Voorschrift Informatiebeveiliging. Gezien de complexiteit, hoeveelheid en vertrouwelijkheid is het thans niet mogelijk om een compleet en dekkend beeld te geven.
Deze situatie was eerder de aanleiding voor het formuleren van een Rijkscloudstrategie en de ontwikkeling van de in vraag 1 genoemde Rijkscloud.
Over het algemeen eisen provincies bij aanbestedingen dat dataverwerking en -opslag binnen de EU moet plaatsvinden. Sommige provincies maken gebruik van commerciële diensten waarbij niet altijd duidelijk is waar de datacenters staan. Daarbij valt niet uit te sluiten dat er ook data buiten de EU wordt opgeslagen.

Vraag 3

Zijn er standaardprocedures voor het kiezen van een dataopslaglocatie en -aanbieder, bijvoorbeeld in Nederland, Europa dan wel ergens anders in de wereld, voor het bewaren van vertrouwelijke data door overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen?

Het kiezen van een marktpartij wordt beheerst door het aanbestedingsrecht. Met betrekking tot de bijvoorbeeld de Rijksoverheidsdatacenters is als kader gesteld dat een datacenter van de markt zich in Nederland moet bevinden. Voorts geldt bij de keuze de bestaande regels waaronder de al eerder genoemde voorschriften zoals het VIR, BIR en VIRBI.
In de Wet bescherming persoonsgegevens is geregeld dat persoonsgegevens die aan een verwerking worden onderworpen of die bestemd zijn om na hun doorgifte te worden verwerkt, slechts naar een land buiten de Europese Unie worden doorgegeven indien, onverminderd de naleving van de wet, dat land een passend beschermingsniveau waarborgt.
Het College Bescherming Persoonsgegevens kan een vergunning geven voor een doorgifte of een categorie doorgiften van persoonsgegevens naar een derde land dat geen waarborgen voor een passend beschermingsniveau biedt. Aan de vergunning worden de nadere voorschriften verbonden die nodig zijn om de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de fundamentele rechten en vrijheden van personen, alsmede de uitoefening van de daarmee verband houdende rechten te waarborgen.
Voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, die niet vallen onder het EU-acquis, is een vergelijkbaar regime geregeld in de Wet bescherming persoonsgegevens BES. De Commissie toezicht bescherming persoonsgegevens BES kan een vergunning verlenen voor doorgifte naar derde landen zonder passend beschermingsniveau.

Vraag 4

Kunt u een overzicht sturen in welke landen, en indien mogelijk bij welke organisaties, de vertrouwelijke data van alle ministeries, provincies, gemeenten en de semi-publieke instellingen wordt opgeslagen?

Het is niet mogelijk om een dergelijk overzicht voor alle ministeries, provincies, gemeenten en de semi-publieke instellingen te geven en valt wat betreft provincies, gemeenten en de semi-publieke instellingen buiten mijn verantwoordelijkheid. Wel kan ik u wijzen op het antwoord op vraag 1 voor wat betreft de plannen van de Rijksoverheid voor het inrichten van een Rijkscloud. Voor de Rijksdienst kan ik gezien de complexiteit, hoeveelheid en vertrouwelijkheid op dit moment geen compleet en dekkend beeld geven. In dezen verwijs ik ook naar het verslag van de European Cloud Partnership Steering Board november 2013:«The general goal of establishing a fully functioning Internal Market for cloud computing needs to be stressed. In practice, the cloud market remains fragmented at this time: the location of data is often seen as critical, especially in the public sector, not only because of security reasons, but due to restrictive regulations in this regard, and due to the problems administrations face when procuring a cloud service. We must avoid any «Fortress Europe» perception that isolates European clouds from international markets (or bars access to them to international service providers). Security, integrity, accessibility and control over clouds must be ensured, but the members agree that geographical location is not a necessary component of these high level requirements; strong encryption based on open and established algorithms could achieve better results than geographic restrictions. There is a need in the cloud market to move from trusting companies to trusting standards and systems.» In de European Cloud Partnership Steering Board werken overheidsinstanties en het bedrijfsleven samen met het doel bij te dragen aan de opbouw van een digitale interne markt voor cloud computing in de EU, overeenkomstig de Europese cloud computing-strategie. Voor Nederland neemt de CIO Rijk hieraan deel.

Vraag 5

Kunt u uitsluiten dat vertrouwelijke data van overheidsorganisaties en/of semi-publieke instellingen in datacenters buiten Nederland of in eigendom van niet-Nederlandse bedrijven zijn opgeslagen? Zo ja, hoe dan? Zo nee, bent u bereid u in te zetten dat op zo kort mogelijke termijn alle vertrouwelijke data in beheer bij overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen enkel nog in datacenters binnen Nederland en van Nederlandse bedrijven en instellingen worden bewaard en beheerd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, per wanneer kunt u dit bewerkstelligen?

Nee, ik kan dit niet uitsluiten voor alle overheidsorganisaties. Binnen de Rijksdienst is gekozen voor inbesteding en onderbrenging in de eigen datacenters, maar voor andere overheidsorganisaties kan ook sprake zijn van uitbestedingen. Daarbij gelden de Europese aanbestedingsregels. In 2011 is naar aanleiding van de motie Elissen en Schouw (Vergaderjaar 2011–2012, Kamerstuk 32 761, nr. 13), daarover het volgende aan uw Kamer gerapporteerd: «Op overheidsopdrachten zijn de algemene beginselen van mededinging van de Europese Unie van kracht, waaronder het beginsel van non-discriminatie. De Europese aanbestedingsregels zijn mede op deze beginselen gebaseerd. Het uitvoeren van de motie Elissen en Schouw kan gelet op het voorgaande niet tot het gewenste resultaat leiden. Zoals al is gesteld in het antwoord van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Kamer op vragen van het lid Elissen (Aanhangsel van de Handelingen, nr. 3681) is hier sprake van een conflict in wetgeving dat in eerste instantie tussen overheden moet worden opgelost. De consequenties van dit conflict in wetgeving kunnen niet via de aanbestedingsprocedure worden opgelost. Dit conflict in wetgeving beperkt zich bovendien niet tot Nederland. Ook in andere landen van de Europese Unie speelt dit op vergelijkbare wijze. In de motie Van der Steur wordt de regering opgeroepen om in Europees verband aan te dringen op een gezamenlijke regeling voor de bescherming van gegevens. Dit probleem is bekend bij de Europese Commissie. In dit verband is te melden dat de Europese Commissaris voor Justitie, grondrechten en burgerschap begin november heeft aangekondigd dat zij eind januari 2012 met voorstellen zal komen voor de herziening van de Richtlijn gegevensbescherming uit 1995. Mogelijk bevatten die voorstellen aanzetten voor een oplossing van dit jurisdictieconflict. Ik zal na publicatie en behandeling van deze voorstellen terugkomen op het onderwerp van de moties.» (Vergaderjaar 2011–2012 Kamerstuk 32 761, nr. 14).
In de onderhandelingen over herziening van de genoemde Richtlijn gegevensbescherming, namelijk de voorgestelde Algemene Verordening Gegevensbescherming, is door Nederland de problematiek van conflicterende jurisdicties naar voren gebracht. Hierbij streeft Nederland naar een zoveel mogelijk sluitende regeling voor dit probleem (BNC fiche, Vergaderjaar 2011–2012, Kamerstuk 22 112, nr. 1372, p. 7). Over de voortgang van de onderhandelingen wordt door het kabinet ieder kwartaal een brief gestuurd, waarvan de laatste op 22 april dit jaar (Vergaderjaar 2013–2014, Kamerstuk 33 169, T). De laatste stand van zaken van de onderhandelingen op dit punt is weergegeven in de geannoteerde agenda voor de JBZ Raad van 5-6 mei, aangeboden per brief van de Minister en Staatssecretaris van Justitie van 28 mei jl. (punt 6, pagina 12: «bescherming van persoonsgegevens in nationale databases»).

Vraag 6

Hoe wordt de veiligheid van vertrouwelijke data in het bezit van de overheid op het gebied van de gebruikte software gewaarborgd? Kunt u aangeven hoeveel overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen bijvoorbeeld gebruik maken van Microsoft 365? Bent u er van op de hoogte dat vertrouwelijke data die in Microsoft 365 gegenereerd, bewerkt dan wel beheerd worden, in de Microsoft Cloud worden opgeslagen en dat bijvoorbeeld de NSA deze data desgevraagd kan inzien?

In een beperkt aantal gevallen wordt er gebruik gemaakt van de mogelijkheden die Microsoft 365 biedt. Indien en voor zover sprake is van opslag van vertrouwelijke data, dan wel datacommunicatie via Microsoft gelden daarvoor de regels met betrekking tot beveiliging (zoals bij de Rijksdienst de BIR) van die data, waaronder encryptie. Daarbij zullen organisaties die gebruik maken van cloudoplossingen voor opslag en verwerking van – bijzondere – persoonsgegevens moeten voldoen aan het gestelde in de Wet bescherming persoonsgegevens. Het College Bescherming Persoonsgegevens heeft hierover een zienswijze opgesteld 1 Uitgangspunt daarbij is dat de organisatie zelf verantwoordelijk blijft voor de bescherming van persoonsgegevens en eventueel zelf nadere afspraken moet maken. Het College heeft daarnaast ook een document opgesteld voor de beveiliging van persoonsgegevens, de Richtsnoeren beveiliging van persoonsgegevens2. Dit document bevat richtlijnen en handvatten voor de beveiliging van persoonsgegevens.
Voor de Rijksoverheid geldt verder dat op het opslaan van gerubriceerde informatie het Besluit Voorschrift Informatiebeveiliging – Bijzondere Informatie 2013 (VIRBI 2013) van toepassing is. Daarin worden aanvullende eisen gesteld.

Vraag 7

Speelt bij de overwegingen van overheidsorganisaties en semi-publieke instellingen om bepaalde software te gebruiken überhaupt de dataopslaglocatie die deze software gebruikt mee? Zo ja, uit welke documenten blijkt dat? Is hier een strategisch afwegingskader voor of hangt het af van omstandigheden die per situatie kunnen verschillen, zoals bijvoorbeeld kosten?

Zie ook het antwoord op vraag 6. De medeoverheden en semi-publieke instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de beveiliging van hun vertrouwelijke gegevens. Ik treedt daarbij adviserend op vanuit mijn coördinerende bevoegdheid voor de informatievoorziening binnen de openbare sector. De AIVD levert de Rijksoverheid onafhankelijk advies over het beschermen van staatsgeheimen met behulp van ICT-beveiligingsoplossingen.
Mede vanwege het vraagstuk rond dataopslag bij gebruik van software, wordt bij het Rijk gebruik gemaakt van eigen applicationstores. Daarmee worden applicaties binnen het Rijk aangeboden waarvan ook de dataopslag en communicatie via de eigen beveiligde infrastructuur loopt.

Vraag 8

Bent u bereid meer aandacht te gaan besteden aan bewustwording bij lokale overheden en semi-publieke instellingen wat betreft de risico’s die de fysieke opslaglocatie van vertrouwelijke data buiten Nederland met zich meebrengt? Bent u bereid de Algemene inlichtingen- en veiligheidsdienst (AIVD) om advies te vragen op welke wijze alle Nederlandse overheidsorganisaties hun vertrouwelijke data het beste kunnen opslaan en beheren? Zo ja, op welke termijn kunnen de ministeries, provincies, gemeenten en de semi-publieke instellingen dit AIVD-advies verwachten? Zo nee, waarom niet?

De overheid heeft een bijzondere verantwoordelijkheid voor de beveiliging van gegevens die de burger aan haar toevertrouwt en voor de integriteit van data. Voor het behouden van het vertrouwen van burgers en bedrijven in de overheid is het dan ook van groot belang dat de overheid een adequaat informatieveiligheidsbeleid hanteert. Er ligt daarom een belangrijke taak bij de bestuurders van iedere overheidsorganisatie om risicobewust te sturen en informatieveiligheid structureel te verankeren in de organisatie, daarbij ondersteund door een stelsel van verplichtende zelfregulering binnen iedere overheidslaag en -sector. Ik heb dan ook de Taskforce Bestuur en Informatieveiligheid Dienstverlening (BID) ingesteld om bestuurders bij de overheid te doordringen van het belang van informatieveiligheid, waarbij overheden zelf verantwoordelijk zijn en blijven voor de wijze waarop informatieveiligheid een structurele plek krijgt in de organisatie en de wijze waarop het informatieveiligheidsbeleid gestalte krijgt (vergaderjaar 2012 – 2013, Kamerstuk 26 643, nr. 269).
Behalve bewustwording en borging van informatieveiligheid bij afzonderlijke organisaties is het van belang dat het samenspel van organisaties in het openbaar bestuur op het terrein van informatieveiligheid leidt tot een efficiënte en effectieve manier van de aanpak bij incidenten en crisis. Samen met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) en schakelorganisaties van de medeoverheden wordt gewerkt aan een netwerk waarin kennisdeling, melding van incidenten en lessons learned worden gedeeld en incidenten en crises worden opgepakt.
Voor het tweede deel van uw vraag: de AIVD heeft tot taak te bevorderen dat de verantwoordelijke en competente autoriteiten en instanties zorg dragen voor een adequate beveiliging. De beveiligingsbevorderende activiteiten van de AIVD richten zich op de taakvelden bijzondere informatie, vitale sectoren, personen, objecten en diensten behorend tot het rijksdomein, en andere aandachtsgebieden die in relatie tot de nationale veiligheid zijn benoemd. De AIVD ondersteunt de betreffende instanties door te adviseren over beveiligingsmaatregelen en de instelling van vertrouwensfuncties, te informeren over dreigingen, te faciliteren bij de productie, distributie en registratie van cryptografisch sleutelmateriaal, en door onderzoeken naar kandidaten voor vertrouwensfuncties uit te voeren.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Syriëganger opgepakt in Den Haag voor plannen overval»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre klopt het dat het voorarrest van de teruggekeerde jihadist is verlengd wegens het voorbereiden van een terroristisch misdrijf en wegens wapenbezit?

Het klopt dat het voorarrest van betrokkene is verlengd. Hem wordt het voorbereiden van een terroristisch misdrijf en overtreding van de wet wapens en munitie ten laste gelegd.

Vraag 3

Kunt u aangeven met welke organisatie(s) de opgepakte Syriëganger in contact staat? Is het bekend waar hij de opbrengst van de overval heen wilde sluizen?

Zoals u weet, doe ik geen uitspraken over concrete gevallen of lopende onderzoeken. Financiële stromen vanuit Nederland naar het buitenland worden in kaart gebracht door de Landelijke Eenheid van de politie. Daarnaast werkt de Landelijke Eenheid nauw samen met de Financial Intelligence Unit (FIU) en de Dienst Landelijke Informatie Organisatie (DLIO). Daarbij is ook bij de AIVD aandacht voor mogelijke financiering van de gewelddadige jihad.
Het verlenen van geldelijke steun aan het plegen van een terroristisch misdrijf of een misdrijf ter voorbereiding of vergemakkelijking van een terroristisch misdrijf, is strafbaar op grond van Artikel 421 van het Wetboek van Strafrecht. Het is aan het Openbaar Ministerie (OM) om per geval te besluiten of tot vervolging wordt overgegaan. Daarbij zal het OM de bij de Landelijke Eenheid en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten beschikbare informatie betrekken.

Vraag 4

Zijn er meer naar Nederland teruggekeerde jihadisten die bezig zijn met het financieren van de internationale jihad? Zo ja, op welke wijze?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht «Lubbers wilde strafzaak voorkomen»?1

Ja.

Vraag 2

Op eerdere vragen gaf u als antwoord: «Tegen de heer R.F.M. Lubbers en de heer A.A.M. van Agt is geen aangifte gedaan. Het klopt dat het Openbaar Ministerie niet kan beoordelen of sprake is van openbaarmaking van een staatsgeheim»; nu de heer Lubbers zelf brieven aan het Openbaar Ministerie heeft geschreven over zijn uitlatingen over de aanwezigheid van kernwapens op vliegbasis Volkel, was het Openbaar Ministerie dus wel bekend met deze uitlating van de heer Lubbers; waarom heeft er geen vervolging van de heer Lubbers plaatsgevonden?2

Het openbaar ministerie (OM) was reeds bekend met de uitlatingen van de heer Lubbers, die immers in het openbaar zijn gedaan. In zijn brieven aan het OM heeft de heer Lubbers een toelichting gegeven op zijn in de media gedane uitspraken. Hij heeft daarbij geen nadere, inhoudelijke informatie aan zijn eerdere uitlatingen toegevoegd.
Zoals het OM daarna in zijn persbericht van 7 oktober 2013 heeft vermeld, diende allereerst te worden vastgesteld of de uitspraken feitelijk juist waren. Het OM heeft in verband daarmee in het betreffende persbericht gemeld dat er geen aanknopingspunten waren voor het verrichten van een strafrechtelijk onderzoek. Ik verwijs verder naar mijn antwoorden op de aangehaalde eerdere vragen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er dus sprake is van klassejustitie? Zo nee, waarom niet?

Nee, ik verwijs naar mijn vorige antwoord. De voormalige functie van de heer Lubbers en zijn brieven aan het OM speelden bij die uitkomst geen rol.

Vraag 4

Zo ja, wordt door/namens de overheid alsnog aangifte tegen de heer Lubbers gedaan, dan wel wordt de heer Lubbers alsnog vervolgd voor het schenden van staatsgeheimen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Jihadist geëerd in opblaaspromo»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre klopt het dat de twee Nederlandse zelfmoordterroristen die zichzelf opbliezen, worden vereerd in «martelarenvideo's»?

In het bericht waar aan gerefereerd wordt, wordt de verwachting uitgesproken dat er mogelijk video’s van zelfmoordterroristen gepubliceerd zullen worden. Dit is inderdaad niet ondenkbaar, gezien het feit dat in andere landen dergelijke video’s van zelfmoordterroristen al gepubliceerd zijn.

Vraag 3

Is de verspreiding van de genoemde martelarenvideo's, waarin de uiteindelijke explosie, de fabricatie van explosieven en langdurige toespraken van de zelfmoordenaars zijn te zien, reeds strafbaar? Zo nee, op welke wijze wordt getracht de verspreiding van de video's te voorkomen?

In zijn algemeenheid geldt dat het voor de maker van een video niet strafbaar is om een video te maken of te vertonen waarop strafbare handelingen te zien zijn. Dat ligt anders als de video’s kunnen worden aangemerkt als het aanzetten tot het plegen van strafbare handelingen of als het werven voor een gewapende strijd. Ook kunnen de getoonde handelingen zelf strafbare feiten zijn, waarvoor een verdachte vervolgd zou kunnen worden. Als dat aan de orde blijkt dan zullen politie en Openbaar Ministerie beoordelen of er aanleiding is om een opsporingsonderzoek in te stellen en of er voldoende grond is om tot vervolging over te gaan. Voor het overige is van belang dat de NCTV Internet Service Providers attendeert op jihadistisch georiënteerde websites die op hun systemen draaien of waar zij diensten aan verlenen. Het verzoek aan deze providers of registrars is dan om zelf de inhoud van de website of samenwerking te toetsten aan de eigen gebruikersvoorwaarden. Hiermee doet de NCTV een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de providers om de verspreiding van ongewenste of schadelijke content op het internet tegen te gaan.

Vraag 4

Begrijpt u inmiddels dat het bezuinigen op de veiligheidsdiensten in deze tijd van islamitisch terrorisme meer dan onverstandig is? Zo nee, wat moet er gebeuren voordat er in de veiligheidsdiensten wordt geïnvesteerd in plaats van bezuinigd?

Het onderzoek naar jihadgangers is een geprioriteerd onderzoek binnen de AIVD. Door middel van interne herprioritering is capaciteit vrijgemaakt voor dit onderzoek. Dit betekent dat er voor andere onderzoeken minder capaciteit beschikbaar is. Uw Kamer is hier onder andere per brief van 4 maartjl. over geïnformeerd (Kamerstuk 30 977, nr. 83). Over de invulling van de taakstelling is uw Kamer per brief van 22 november 2013 geïnformeerd (Kamerstuk 33 750 VII, nr. 15) en zal ik uw Kamer voor de zomer nader over informeren.

Vraag 5

Deelt u inmiddels de visie dat administratieve detentie een waardevol middel kan zijn in de bestrijding van het islamitisch terrorisme? Zo nee, waarom niet?

Zoals de Minister van Veiligheid en Justitie eerder aan uw Kamer heeft gemeld, acht het Kabinet het creëren van aanvullende administratieve detentiemogelijkheden ten behoeve van terrorismebestrijding, niet noodzakelijk. Wanneer van een persoon een dreiging uitgaat – bijvoorbeeld omdat de persoon van plan is uit te reizen naar of is teruggekeerd van een jihadistisch strijdgebied – dan beschikt het Openbaar Ministerie over voldoende wettelijke instrumenten om, in samenwerking met de politie, strafrechtelijk op te treden. Zo is bij verdenking van een terroristische misdrijf bewaring mogelijk, ook buiten het geval van ernstige bezwaren tegen de verdachte. Daarnaast kunnen diverse bestuurlijke instrumenten worden getroffen, zoals het stopzetten van toeslagen en uitkeringen, het nemen van paspoortmaatregelen en het kunnen bevriezen van financiële tegoeden.

Vraag 6

In hoeverre bent u bereid teruggekeerde jihadisten met een dubbele nationaliteit vast te zetten, te denaturaliseren en vervolgens uit te zetten?

Deelname aan de jihadistische strijd of training in het buitenland is strafbaar op grond van artikel 134a Wetboek van Strafrecht (terroristisch misdrijf). Het Openbaar Ministerie bekijkt per geval wat de mogelijkheden tot vervolging zijn. Het besluit om over te gaan tot vervolging ligt daar. Op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN) kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als sprake is van een onherroepelijke veroordeling wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokken persoon naast de Nederlandse nationaliteit, ook een andere nationaliteit bezit. Intrekking van het Nederlanderschap is namelijk niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is (het Europees Verdrag inzake Nationaliteit, waarbij Nederland partij is, staat dit niet toe).
Voorwaarde is ook dat het misdrijf na 1 oktober 2010 is gepleegd. Na het intrekken van het Nederlanderschap wordt betrokkene tot ongewenst vreemdeling verklaard en wordt hij uitgezet.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Aanslagen Nederlanders in Irak en Syrië»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er Nederlandse jihadisten zijn die zich hebben ontwikkeld tot zelfmoordterroristen? Zo ja, om hoeveel personen gaat het in totaal, naast de reeds opgeblazen jihadisten?

Ja, zoals ik tijdens de presentatie van het Jaarverslag van de AIVD op 23 april jI. bekend gemaakt heb, hebben in het begin van dit jaar twee Nederlanders een zelfmoordaanslag gepleegd.

Vraag 3

Hoeveel (dodelijke) slachtoffers zijn er bij deze aanslagen gevallen?

Ik kan om operationele redenen niet in het openbaar ingaan op zaken die de identiteit van de twee Nederlandse zelfmoordterroristen kunnen prijsgeven.

Vraag 4

Hadden de genoemde zelfmoordterroristen een dubbele nationaliteit? Zo ja, welke andere nationaliteit(en) hadden zij?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u inmiddels bereid de zeer onverstandige bezuinigingen op de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst terug te draaien in het kader van het anti-terrorismebeleid? Zo nee, waarom niet?

Het onderzoek naar jihadgangers is een geprioriteerd onderzoek binnen de AIVD. Door middel van interne herprioritering is capaciteit vrijgemaakt voor dit onderzoek. Dit betekent dat er voor andere onderzoeken minder capaciteit beschikbaar is. Uw Kamer is hier onder andere per brief van 4 maartjl. over geïnformeerd (Kamerstuk 30 977, nr. 83). Over de invulling van de taakstelling is uw Kamer per brief van 22 november 2013 geïnformeerd (Kamerstuk 33 750 VII, nr. 15).

Vraag 6

In hoeverre wordt het dreigingsniveau verhoogd naar aanleiding van deze gevaarlijke ontwikkeling?

Het huidige dreigingsniveau is substantieel. Dat is het reeds op één na hoogste dreigingsniveau. Dit betekent dat de kans op een aanslag tegen Nederland reëel is. Verhoging van het dreigingsniveau naar het hoogste niveau kritiek» vindt plaats als er zeer sterke aanwijzingen zijn dat er een aanslag in Nederland zal plaatsvinden, zonder dat er een goed zicht bestaat op de dader(s), tijdstip en doelwit. Het bericht van de zelfmoordaanslagen in respectievelijk Syrië en Irak is zeer zorgelijk, omdat het laat zien hoe ver geradicaliseerde jihadisten bereid zijn te gaan om hun doel te bereiken, maar heeft geen directe invloed op het dreigingsniveau in Nederland.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Honderd mogelijke nieuwe Syriëgangers in de gaten gehouden»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre klopt het dat het afgelopen jaar honderd potentiële jihadisten in de gaten zijn gehouden in negen zogenaamde «jihadgemeenten»?

Inmiddels zijn meer dan honderd uitreizigers naar Syrië vertrokken. De dreiging die uitgaat van jihadisten in Nederland, in het bijzonder van degenen die uitreizen naar Syrië en weer terugkeren, is het grootst in minder dan tien gemeenten. De AIVD maakt van elke naar Nederland teruggekeerde jihadstrijder een dreigingsinschatting. Het Openbaar Ministerie (OM) bekijkt per geval of strafrechtelijk onderzoek noodzakelijk en mogelijk is. Parallel hieraan initieert de burgemeester in de lokale driehoek een specifieke aanpak op personen die een risico vormen. In de relevante gemeenten worden maatwerkinterventies afgesproken in multidisciplinaire casusoverleggen. In elk individueel geval wordt de beste aanpak vormgegeven met als doel de mogelijke dreiging die van deze personen uitgaat te verminderen.

Vraag 3

Hoeveel van de genoemde honderd potentiële jihadisten vormen momenteel een concreet gevaar voor de staatsveiligheid en op welke wijze?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de visie dat de invoering van administratieve detentie in het kader van terrorismebestrijding een steviger maatregel is dan «het elkaars handje vasthouden», zoals de links-liberale burgemeester van Den Haag het noemt? Zo neen, waarom niet?

Zoals ik eerder uw Kamer heb bericht, acht het Kabinet het creëren van aanvullende administratieve detentiemogelijkheden ten behoeve van terrorismebestrijding, niet noodzakelijk. Wanneer van een persoon een dreiging uitgaat -bijvoorbeeld omdat de persoon van plan is uit te reizen naar of is teruggekeerd van een jihadistisch strijdgebied – dan beschikt het OM over voldoende wettelijke instrumenten om, in samenwerking met de politie, strafrechtelijk op te treden. Zo is bij verdenking van een terroristische misdrijf bewaring mogelijk, ook buiten het geval van ernstige bezwaren tegen de verdachte. Daarnaast kunnen diverse bestuurlijke instrumenten worden getroffen, zoals het stopzetten van toeslagen en uitkeringen, het nemen van paspoortmaatregelen en het kunnen bevriezen van financiële tegoeden.

Vraag 1

Klopt het dat prins Bernhard in 1995 opdracht heeft gegeven aan de toenmalige Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorganger van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), om hem inlichtingen te verschaffen over het dossier dat de Amerikaanse geheime diensten over de prins zouden hebben?1

Prins Bernhard is in 2004 overleden. De BVD is in 2002 opgevolgd door de AIVD.
Wijlen prins Bernhard was geen opdrachtgever van de BVD of andere geheime diensten. De BVD en andere geheime diensten zijn werkzaam geweest binnen de hiervoor geldende wettelijke kaders. De motie inzake een onderzoek die op 4 december 2013 is ingediend (Kamerstuk 33 750 III, nr. 5) is op 5 december 2013 door de Tweede Kamer verworpen.

Vraag 2

Welke opdrachten of suggesties heeft prins Bernhard nog meer gegeven aan de BVD of aan andere geheime diensten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Heeft prins Bernhard de toenmalige Minister-President op de hoogte gesteld van zijn verzoek aan de BVD?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Voor welke andere personen is de BVD of zijn andere geheime diensten nog meer bereid geweest opdrachten uit te voeren?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid de Commissie voor Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) te vragen een onderzoek te doen naar de contacten tussen prins Bernhard en de Nederlandse veiligheidsdiensten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het bericht van Bits of Freedom1 over uw weigering om meerjaarlijkse tapstatistieken van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) openbaar te maken? Is het waar dat u dit verzoek geweigerd heeft?

Op beide vragen is het antwoord: ja.

Vraag 2

Waarom weigert u het verzoek om openbaarmaking van het aantal jaarlijkse taps door de AIVD van telefoon- en internetverbindingen? Bent u zich ervan bewust dat u hiermee het oordeel van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CITVD)2, dat een meerjarig overzicht van de tapstatistieken niet als staatsgeheime informatie kan worden aangemerkt, negeert? Bent u zich er tevens van bewust dat u hiermee ook het oordeel van de Tweede Kamer negeert?3

Het openbaar maken van het aantal taps door de AIVD over een langere periode, zoals in het genoemde inzageverzoek gevraagd is, zou inzicht bieden in de modus operandi van de dienst. Dat geldt des te meer indien dergelijke gegevens ook in de toekomst van jaar tot jaar beschikbaar zouden komen. Als deze gegevens worden afgezet tegen de bekende dreigingen/ontwikkelingen (bijvoorbeeld momenteel het grote aantal uitreizigers) en technologische ontwikkelingen, kan door middel van deductie inzicht worden verkregen in de aard en omvang van specifieke werkwijzen van de dienst. Het openbaar maken van die gegevens is in strijd met de geheimhoudingsplicht, zoals vastgelegd in artikel 15 van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV2002).
De exacte tapstatistieken worden overigens wel jaarlijks vertrouwelijk aangeboden aan en desgewenst besproken met de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten van de Tweede Kamer. Daarnaast heeft de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) volledig inzicht in deze gegevens, doet jaarlijks onderzoek naar de rechtmatigheid van de inzet van de afluisterbevoegdheid en rapporteert hierover aan uw Kamer

Vraag 3

Kunt u uitleggen waarom de CTIVD niet tot de classificatie «staatsgeheim» komt en u wel? Deelt u het standpunt van de CTIVD dat het voor een derde niet inzichtelijk is welke factoren de totale hoeveelheid taps beïnvloeden of op welke wijze het totale aantal taps is belegd binnen de AIVD? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Gaat u, nu de Commissie Dessens pleit voor «royaler cijfermatige informatie (te) verstrekken over de activiteiten van de diensten», meer informatie verstrekken («royaler») dan tot nu toe? Zo ja, hoe gaat u dat garanderen? Zo nee, welke zwaarwichtige belangen verzetten zich daartegen?4

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Moet de Tweede Kamer wederom wachten op een dreigende rechtszaak tot zij geïnformeerd wordt? Zo nee, bent u bereid alsnog de kwantitatieve tapstatistieken vanaf 1971 openbaar te maken en bent u bereid jaarlijks de tapstatistieken in de jaarverslagen op te nemen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Sinds wanneer bent u op de hoogte van het MYSTIC programma, waarmee de NSA voor «100 procent» telefoongesprekken in een land kan afluisteren en deze gesprekken tot een maand kan terugluisteren?1

Het kabinet is niet op de hoogte van een NSA-programma onder de naam Mystic.
Tevens beschikt het kabinet niet over aanwijzingen dat Nederlandse burgers doelwit zijn of zijn geweest van een dergelijk programma.

Vraag 2

Kunt u uitsluiten dat Nederlandse burgers, in ons land of in een ander land, onderwerp zijn geweest van dit afluistersysteem?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kunt u uitsluiten dat telecomproviders die ook actief zijn in ons land, direct of indirect betrokken zijn geweest bij dit afluistersysteem?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Kunt u uitsluiten dat onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten (zoals de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst of de Nationale Sigint Organisatie) direct of indirect betrokken zijn geweest bij dit afluistersysteem?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voorafgaande aan het plenaire debat in de Kamer over de Amerikaanse afluisterpraktijken?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van Nieuwsuur van 13 januari jl. over de inlichtingenvergaring in Burum?

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van de plaatsing van de Amerikaanse apparatuur met de mogelijkheid van inlichtingenverzameling op Nederlands grondgebied? Zo nee, hoe kan de Nederlandse overheid dan toezicht houden op de activiteiten van de Amerikanen in Nederland? Zo ja, op welke wijze gaat u de Kamer hierover informeren?

Inmarsat levert vanuit Teleport Burum commerciële telecommunicatiediensten aan overheden en organisaties binnen het kader van de Telecommunicatiewet in Nederland. Het Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken houdt toezicht op de handhaving van deze wet.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben geen aanwijzingen dat er in Burum sprake is van inlichtingenactiviteiten door buitenlandse mogendheden. De diensten doen structureel onderzoek naar dergelijke activiteiten van buitenlandse mogendheden in Nederland. Indien wordt geconstateerd dat een buitenlandse mogendheid zonder toestemming en medewerking van de AIVD en MIVD inlichtingenactiviteiten verricht op Nederlands grondgebied, treft de regering altijd maatregelen.

Vraag 3

Bent u door of namens de Amerikaanse regering geïnformeerd over de activiteiten op het gebied van inlichtingenvergaring door de Amerikanen in Burum? Zo ja, wanneer bent u hierover geïnformeerd? Zo nee, gaat u alsnog de Amerikaanse regering verzoeken u hierover te informeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Houdt de Nederlandse overheid toezicht op de Amerikaanse activiteiten met betrekking tot inlichtingenverzameling in Nederland? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Op hoeveel bedrijventerreinen in Nederland is Amerikaanse of overige buitenlandse apparatuur met de mogelijkheid van inlichtingenverzameling geplaatst? Op welke wijze is het toezicht door de Nederlandse overheid op het gebruik van deze soort apparatuur door anderen geregeld?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Hoe vaak komt het voor dat een Nederlands defensieterrein grenst aan een bedrijventerrein?

In veel gevallen grenzen defensieterreinen aan bedrijventerreinen of bieden zij ruimte voor civiel medegebruik. Voorbeelden hiervan zijn de marinehaven in Den Helder, de ontwikkeling van de nieuwe marinierskazerne in Vlissingen op een bedrijventerrein en het civiele medegebruik van de militaire luchthavens.

Vraag 7

Hoe gebruikelijk is het dat activiteiten in het vitale en hele delicate veiligheidssegment plaatsvinden op een bedrijventerrein grenzend aan een defensieterrein waar men dezelfde activiteiten verricht?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Welke controle is er op de rechtmatigheid van inlichtingenvergaring door anderen dan de Nederlandse organisaties die onder toezicht staan van de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD)?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 9

Deelt de Nederlandse overheid de door de Nationale SIGINT Organisatie (NSO) verzamelde inlichtingen in Burum met derden? Zo ja, met welke partijen?

De Nederlandse diensten werken zowel in als buiten het NAVO-bondgenootschap samen met buitenlandse partnerdiensten. Dit gebeurt binnen de kaders van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv2002). Het gaat vooral om het uitwisselen van gegevens om de informatiepositie van de diensten te versterken. Over de partnerdiensten kunnen in het openbaar geen uitspraken worden gedaan.

Vraag 10

Aan wie betaalt het Amerikaanse leger huur, het zogeheten telehousing, om de apparatuur in Burum te kunnen plaatsen en om satellietservice te ontvangen?

Inmarsat is een commerciële onderneming die op het private satellietgrondstation in Burum diensten aanbiedt voor het ontvangen en verzenden van satellietsignalen. Klanten betalen Inmarsat voor deze diensten. Voor meer informatie over Inmarsat verwijs ik de indieners naar de antwoorden op schriftelijke vragen van de leden Van Raak c.s.

Vraag 11

Welk Amerikaans bedrijf is betrokken bij de exclusieve beheersing van het United States Government Network van Inmarsat?

Vraag 12

Op welke wijze garandeert u de naleving van de Nederlandse wetgeving door buitenlandse bedrijven die zich bezig houden met inlichtingenvergaring?

Zie antwoord vraag 2.