Vraag 1

Wanneer heeft u kennisgenomen van de «guidelines on the promotion and protection of freedom of religion or beliefs», aangenomen op de Raad Buitenlandse Zaken van 24 juni jl, waarin precies beschreven wordt wat de EU verstaat onder vrijheid van godsdienst en hoe zij die toepast in haar beleid naar andere landen met zeer precieze richtlijnen onder andere op het gebied van gewetensbezwaren en een zeer beperkte uitleg van de wijze waarop mensen hun godsdienst in groepsverband mogen belijden als recht?

Deze richtsnoeren zijn besproken in de Raadswerkgroep Mensenrechten (COHOM).

Vraag 2

Wat is de reden dat noch de geannoteerde agenda van 14 juni, noch het verslag van 27 juni ook maar één woord aandacht schonk aan het voorgenomen en het genomen besluit?

De richtsnoeren zijn tijdens de bijeenkomst van de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) van 24 juni jl. niet inhoudelijk besproken. Zij vormen een uitwerking van de mensenrechtenstrategie die werd aangenomen tijdens de Raad Buitenlandse Zaken van 25 juni 2012. De positie van Nederland is voorafgaand aan deze Raadsbijeenkomst met uw Kamer afgestemd. Zoals tijdens het AO godsdienstvrijheid van 15 mei jl. aan uw Kamer toegezegd, wordt uw Kamer per brief over de aanname van deze richtsnoeren geïnformeerd. Dit geldt ook voor de richtsnoeren over de rechten van LHBT-personen. In het overleg van 15 mei jl. heb ik u geïnformeerd dat de richtsnoeren over vrijheid van godsdienst en levensovertuiging waarschijnlijk bij de RBZ in juni zouden worden aangenomen.

Vraag 3

Herinnert u zich dat de fracties van CU, SGP en CDA u een initiatiefnota godsdienstvrijheid aangeboden hebben in het debat over godsdienstvrijheid op 15 mei jl. en dat u daarin zei: «Als de mensenrechtenbrief in de Kamer besproken is, ga ik proberen daar ook in Europees verband meer steun voor te krijgen. Dan zal ik ook navraag doen naar de strategie. In dat kader zal ik een en ander aan de Kamer terugkoppelen.»?

Ja. Ik heb toegezegd te zullen proberen in Europees verband steun te krijgen voor de mensenrechtenbrief – nadat die in de Kamer is besproken – en daarbij ook navraag te doen naar de stand van de uitvoering van de EU-strategie mensenrechten. De aanname van deze richtsnoeren, maar vooral de uitwerking ervan, is deel van de uitvoering van die EU-strategie.

Vraag 4

Heeft u, nu deze richtlijnen besproken werden voordat de mensenrechtennota in de Kamer besproken is, het idee om ook in Europees verband een ranglijst van vervolgde religieuze minderheden en godsdienstvrijheid besproken? Zo ja, hoe was de reactie en zo nee, wanneer zult u dat wel doen?

Nee. Zoals toegezegd aan de Kamer zal ik de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, als onderdeel van het Nederlandse mensenrechtenbeleid, in EU-verband bespreken nadat de mensenrechtennota in de Kamer is besproken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het zeer gepast geweest zou zijn als u van tevoren gemeld zou hebben dat deze richtlijnen, die gelden voor het buitenlands beleid van de Unie en opgesteld waren in het Europees Parlement en daar goedgekeurd, ter besluitvorming voorlagen in de Europese Raad en dat u dan het Nederlandse parlement in staat gesteld zou hebben zich hier een mening over te vormen?

Tijdens het AO godsdienstvrijheid is de Kamer geïnformeerd dat de RBZ de richtsnoeren waarschijnlijk in juni zou aannemen. Het document is niet opgesteld in het Europees Parlement, maar door de Raadswerkgroep Mensenrechten, en vastgesteld door de Raad. Het Europees Parlement heeft wel aanbevelingen gedaan aan de Raad. De richtsnoeren vormen een publiek document waarover de Kamer zich uiteraard een mening kan vormen.

Vraag 6

Op welke wijze gaat u het Nederlandse parlement in staat stellen zich een oordeel te vormen over deze richtlijnen en die mee te laten wegen in de besluitvorming?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Staat het Nederlandse parlement nu voor een voldongen feit bij het besluit over aanname van deze richtlijnen over godsdienstvrijheid?

De richtsnoeren vormen deel van de uitvoering van de met uw Kamer besproken Mensenrechtenstrategie van de EU. Zij helpen EU-delegaties en ambassades van lidstaten – waaronder Nederlandse vertegenwoordigingen – het EU-mensenrechtenbeleid uit te voeren. Op basis van hun terugkoppeling zal te zijner tijd evaluatie van de richtsnoeren plaatsvinden. Uiteraard zijn ook de meningen van onder andere het Europees Parlement, nationale parlementen en het maatschappelijk middenveld over de uitvoering van dit beleid van belang.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ibn Ghaldoun onder de christelijke paraplu»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat artikel 23 van de Grondwet, dat de vrijheid van godsdienst garandeert, een groot goed is, waarmee op een eerlijke en waardige wijze moet worden omgegaan?

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat daarvan geen sprake is als een protestants-christelijke school islamofacistisch onderwijs aan zal bieden? Zo nee, waarom niet?

Ik neem afstand van het neologisme dat u gebruikt in uw vraag en de duiding die u daarbij lijkt te willen geven. Een eventuele samenwerking tussen schoolbesturen beoordeel ik op overeenstemming met wet- en regelgeving en ik stel hierbij de kwaliteit van het onderwijs en het belang van de leerlingen centraal.

Vraag 4

Bent u bereid om het bestuur van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs in Rotterdam tot de orde te roepen en op te dragen af te zien van het plan om islamitisch onderwijs aan te gaan bieden en anders de subsidie in te trekken? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik heb aangegeven in mijn brief aan de Tweede Kamer van 4 juli jl. is nog niet duidelijk hoe de samenwerking tussen de stichting voor Christelijke Voortgezet Onderwijs en Ibn Ghaldoun vorm zou moeten krijgen en daar wil ik ook niet over speculeren. Daarnaast is het onderzoek van de politie en het Openbaar Ministerie nog in volle gang en voert de Inspectie van het Onderwijs onderzoek uit naar het bestuurlijk handelen op de school. Ik wacht de uitkomsten van de onderzoeken af voordat ik mijn conclusies trek. Uw Kamer wordt zo snel mogelijk na het zomerreces hierover geïnformeerd.

Vraag 1

Bent u ermee bekend dat, op grond van nieuwe wetgeving in Rusland die «propaganda voor niet-traditionele seksuele relaties» verbiedt, de politie hard heeft opgetreden om een Gay Pride demonstratie in Sint-Petersburg te beëindigen en daarbij tientallen mensen heeft gearresteerd?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de afkeuring over het beëindigen van deze demonstratie en het optreden van de Russische politie?

Ja, ook het kabinet keurt het af dat een door de lokale autoriteiten goedgekeurde demonstratie binnen 10 minuten door de politie is beëindigd.

Vraag 3

Heeft u contact gehad met uw Russische collega over de nieuwe anti-homowetgeving en de uitwerking van deze wetgeving tijdens de Gay Pride van afgelopen weekend in Sint-Petersburg? Zo ja, heeft u uw zorgen aan hem overgebracht? Zo nee, bent u voornemens op korte termijn contact op te nemen met uw Russische collega, bilateraal of in EU-verband?

De leden van het kabinet spreken bij iedere gelegenheid met de Russische autoriteiten over de Nederlandse zorgen over de ontwikkelingen in Rusland op het gebied van maatschappelijk middenveld en democratie. Daarbij wordt ook het zogenaamde verbod op propaganda van niet-traditionele seksuele relaties onder minderjarigen aan de orde gesteld. Recentelijk heeft de minister-president dit opgebracht tijdens zijn ontmoeting met president Poetin in Sint Petersburg op 20 juni. Het kabinet zal blijven herhalen, in bilaterale gesprekken en in EU-verband, dat de nieuwe wetgeving een stigmatiserende werking heeft, die personen en organisaties met homofobe sentimenten sterkt in hun overtuiging. Het beëindigen van de demonstratie op 29 juni op grond van bezwaren van omstanders zal het kabinet daarbij als voorbeeld aanhalen.

Vraag 4

Welke mogelijkheden ziet u om Russische maatschappelijke organisaties te ondersteunen die strijden tegen de nieuwe wetgeving die het mensen verbiedt te spreken over homoseksualiteit in het bijzijn van kinderen, de organisatie van homomanifestaties verbiedt en de mogelijkheid creëert iedereen die steun betuigt aan homoseksuelen te vervolgen?

Naast het voortzetten van de dialoog hierover met de Russische autoriteiten zal Nederland waar mogelijk projecten blijven ondersteunen gericht op acceptatie van een andere seksuele oriëntatie en, meer in het algemeen, op het naleven van internationaal overeengekomen verplichtingen, waaronder de vrijheid van meningsuiting en van vereniging.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat de lokale autoriteiten in Vilnius het zo goed als onmogelijk maken om de geplande Baltic Pride op 27 juli aanstaande doorgang te laten vinden, door zowel de route, het tijdstip als de organisatievorm van de Baltic Pride af te keuren?1

Er is geen sprake van een verbod van de gemeente Vilnius op de geplande Baltic Pride op 27 juli, maar wel van een geschil tussen de gemeente en de organisatoren van de Baltic Pride over de locatie waar de Pride zal plaatsvinden.

Vraag 2

Heeft u contact gehad met uw Litouwse collega over deze gebeurtenissen? Zo ja, wat was zijn verklaring voor de moeizame organisatie van de Baltic Pride en heeft hij toegezegd zich er voor in te zetten de Baltic Pride op 27 juli aanstaande in Vilnius te laten plaatsvinden? Zo nee, waarom niet?

In de COHOM (de mensenrechtenwerkgroep van de EU) van 3 juli is het onderwerp ter sprake gebracht. Litouwen legde uit dat het om een logistiek dispuut ging en dat er geen sprake was van een verbod; de Pride zou zeker doorgaan. 5 juli heeft het hoogste administratieve hof een uitspraak gedaan in deze zaak en besloten dat de Pride door moet kunnen gaan op de door de Pride-organisatoren gewenste locatie. De burgemeester heeft aangekondigd beroep aan te tekenen tegen deze beslissing. De uitspraak in het beroep zal rond 20 juli as. gedaan worden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat juist vanwege het feit dat Litouwen met ingang van 1 juli het Voorzitterschap van de Europese Unie op zich heeft genomen, het land een speciale verantwoordelijkheid heeft om op te komen voor de waarden van de EU, waaronder het eerbiedigen van de mensenrechten en in het bijzonder van de rechten van minderheden? Deelt u de mening dat het besluit om de Baltic Pride in Vilnius zo goed als onmogelijk te maken op gespannen voet staat met deze waarden?

Het is voor alle EU-landen belangrijk dat ze de waarden van de EU zo goed mogelijk verdedigen. De bescherming van minderheden, waaronder LHBT-personen, valt hier ook onder. Daarom zijn in juni door de EU de LHBT-guidelines aangenomen. Dit beleid schrijft alle EU-lidstaten voor om zich overal ter wereld actief in te zetten voor de bescherming van de rechten van LHBT-personen.

Vraag 4

Zo ja, bent u voornemens de kwestie rondom de moeizame organisatie van de Baltic Pride in Europees verband te bespreken en zo ja, tijdens welke gelegenheid? Zo nee, waarom niet?

Zoals hierboven aangegeven, is de zaak al besproken in de COHOM in Brussel.

Vraag 5

Kunt u, mede gezien het belang dat wordt gehecht aan de waarborging en verbetering van de rechten van LGBT Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) in de mensenrechtennota van het kabinet, toezeggen dat u zich ook in Europees verband zult blijven inzetten om de rechten van LGBT in Litouwen te verbeteren en bij uw Europese collega’s zult aandringen op het ondersteunen van de regering van Litouwen in dit proces?

Voor het kabinet is het beschermen en bevorderen van gelijke rechten voor LHBT-personen een prioriteit, wereldwijd. Nederland zal zich daarvoor zowel binnen als buiten de EU inzetten. Ook voor de Nederlandse ambassades is hierin een belangrijke rol weggelegd. De Nederlandse ambassade in Vilnius zet zich hiervoor actief in en organiseert o.a. een ontvangst van de organisatoren van de Pride in de residentie van de ambassadeur (in samenwerking met LGL, Lithuanian Gay League), ondersteunt de LHBT-conferentie voorafgaande aan de Pride en voert overleg terzake met andere Westeuropese en Noordamerikaanse ambassades.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat tijdens het openingsevent van de Pride Week in Macedonië een groep anti-homodemonstranten het ondersteuningscentrum voor LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) in Skopje heeft aangevallen, waar op dat moment een bijeenkomst gaande was georganiseerd door LGBT United Macedonia?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u over dit incident contact gehad met de Nederlandse ambassade in Macedonië naar aanleiding waarvan deze namens Nederland een veroordeling over deze acties heeft uitgesproken?2

Uiteraard heeft contact plaatsgevonden tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambassade over het incident. Het beschermen en bevorderen van gelijke rechten voor lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender (LHBT-)personen is een van de speerpunten van het Nederlands buitenlands beleid, zoals onder meer opgenomen in de beleidsbrief «Respect en recht voor ieder mens» die uw Kamer op 14 juni jl. toeging.

Vraag 3

Heeft u inmiddels contact gehad met uw Macedonische collega over deze gebeurtenissen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat was zijn verklaring en reactie op de gewelddadigheden van de groep anti-homodemonstranten?

Op 26 juni jl. heeft de Nederlandse ambassadeur de Nederlandse zorgen in een persoonlijk gesprek met de Macedonische minister van Buitenlandse Zaken nader toegelicht en opnieuw aangedrongen op adequate bescherming tegen en publiekelijk veroordeling van geweld tegen LHBT-personen en -organisaties. De minister was op de hoogte van de verklaring van de ambassade, en nam kennis van de Nederlandse zorgen.

Vraag 4

Heeft u contact gehad met uw Macedonische collega over de oproep van de Nederlandse ambassade aan zijn adres om de gewelddadigheden van de groep anti-homodemonstranten te veroordelen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat was zijn reactie op de oproep?

Zie antwoord op vraag 3. Naast de verklaring van de Nederlandse ambassade te Skopje en het onderhoud van de Nederlandse ambassadeur met minister Poposki, zijn de Nederlandse zorgen tevens aan de Macedonische ambassade in Den Haag kenbaar gemaakt. Ook heeft Nederland in de EU-raadswerkgroep voor de Westelijke Balkan zijn zorgen uitgesproken over het incident. Op Nederlands initiatief zal de EU haar zorgen over het incident tevens kenbaar maken tijdens de tiende bijeenkomst van de Stabilisatie- en Associatieraad met Macedonië, voorzien op 23 juli 2013.

Vraag 5

Kunt u meer informatie geven over de toedracht van deze gewelddadige aanval en de achtergrond van de groep anti-homodemonstranten?

Vraag 6

Deelt u de mening dat het zorgelijk is dat in het jaarlijks rapport van de «Rainbow Europe Index 2011», uitgevoerd door de International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association Europe branch (ILGA-Europe) Macedonië – een kandidaat lidstaat van de Europese Unie – het land blijkt waar het het slechtst gesteld is met de waarborging van (juridische) bescherming van LGBT en de situatie voor LGBT in het land lijkt te verslechteren?

Vraag 7

Kunt u – mede gezien het belang dat in de mensenrechtennota van het kabinet wordt gehecht aan de waarborging en verbetering van de rechten van LGBT – toezeggen dat u zich ook in Europees verband zult inzetten om de rechten van LGBT in Macedonië te verbeteren en bij uw Europese collega’s zult aandringen op het ondersteunen van de regering van Macedonië in dit proces?

Vraag 1

Kent u het bericht «Pamela Geller And Robert Spencer Banned From The UK By Home Office, Due To Speak At EDL Woolwich Rally»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u ook kennisgenomen van de brief die Pamela Geller daarover heeft ontvangen van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk?2

Ik heb kennisgenomen van de brief zoals die op de website is gepubliceerd.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de vrees dat een meningsuiting wellicht zou kunnen leiden tot geweldpleging door anderen, geen reden zou mogen zijn om die meningsuiting te belemmeren? Zo neen, waarom niet?

Ik deel uw mening dat het waarborgen van de vrijheid van meningsuiting een belangrijke taak van de overheid is. Het beschermen van de openbare orde is dat ook. Waar de vrijheid van meningsuiting gevolgen kan hebben voor de openbare orde, is het derhalve aan de autoriteiten – in dit geval de Britse autoriteiten – om per geval zorgvuldig af te wegen hoe met die situatie dient te worden omgegaan.

Vraag 4

Deelt u de mening dat in zo’n situatie de overheid alles op alles moet zetten om de vrije meningsuiting te waarborgen en geweld door aanhangers en vrienden van de islam tegen te gaan? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Wilt u de Engelse regering herinneren aan haar politieke inreisverbod voor Geert Wilders en het feit dat een Engelse rechter van dat verbod later gehakt heeft gemaakt?3

Ik heb geen reden om aan te nemen dat de Britse regering niet op de hoogte is van de door u genoemde rechterlijke uitspraak, noch dat het Britse Home Office het belang van vrije meningsuiting niet heeft meegewogen in de beslissing over mevrouw Geller en de heer Spencer.

Vraag 6

Wilt u het ongenoegen van de Nederlandse regering over dit dhimmigedrag van de minister van Binnenlandse Zaken aan de Engelse regering overbrengen en haar vragen niet meer te bezwijken voor islamitisch geklaag en dreigementen, als mensen gebruik willen maken van hun recht op vrije meningsuiting? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Kent u de arresten van Hoge Raad van 25 juni 2013 met betrekking tot aanvragen van herziening van straffen tegen zogenoemde «Indië-weigeraars»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening van de Hoge Raad dat indien de maatschappelijke opvattingen over de strafwaardigheid van de genoemde zijn veranderd, het aan «de politieke en wetgevende organen is» om te beoordelen of de «gevolgen van een dergelijke veroordeling (moeten) worden geredresseerd»? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ja, ik deel de opvatting het in dit geval aan de politiek is om maatschappelijke opvattingen al dan niet om te zetten in beleid en maatregelen. Zie ook het antwoord op de vragen 5, 6 en 7.

Vraag 3

Deelt u de mening dat met de toenmalige kennis en opvattingen over de strijd in het voormalig Nederland-Indië de keuze van individuele mannen om wel aan de gewapende strijd daar deel te nemen, ook gerechtvaardigd was? Zo ja, kunt u uw mening toelichten? Zo nee, waarom niet?

Aan de gewapende inzet van Nederlandse militairen in het toenmalige Nederlands-Indië lagen democratisch gelegitimeerde besluiten ten grondslag. Een grote meerderheid van de Tweede Kamer steunde het kabinetsbeleid. De Hoge Raad wijst er verder op dat de wet destijds voorzag in een uitputtende regeling voor gewetensbezwaarden. Militairen die hebben deelgenomen aan de gewapende inzet in Nederlands-Indië en zich daarbij aan de wetten en regels hebben gehouden, kunnen dan ook niet aan de hand van de hedendaagse normen worden aangesproken. Ook zij verdienen waardering en respect.

Vraag 4

Deelt u de mening dat rehabilitatie van genoemde voormalige dienstweigeraars en erkenning van hun gewetensbezwaren achteraf, niets ten nadele betekenen voor de individuele inzet en opvattingen van degenen die toentertijd wel hebben meegedaan aan de strijd in het voormalig Nederlands-Indië? Zo ja, kunt u uw mening toelichten? Zo nee, waarom deelt u die mening niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat, gezien hetgeen over de aard van het Nederlandse militaire ingrijpen in het voormalige Nederlands-Indië bekend is geworden en gezien de veranderde opvattingen over de erkenning van ernstige (politieke) gewetensbezwaren, ook de opvattingen over de strafwaardigheid van de gedragingen van toenmalige dienstweigeraars veranderd kunnen zijn? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Zoals uiteengezet in de brief van 17 september 2012 (Handelingen TK 2011–2012, nr. 3479) hebben rechters destijds het gedrag van personen getoetst aan de toenmalige normen en wetten. Dit heeft in sommige gevallen geleid tot het opleggen van een sanctie. Ik acht het niet zorgvuldig de toetsing van het gedrag van individuele personen in algemene zin te herbeoordelen aan de hand van hedendaagse normen en met de wetenschap van nu. Daarmee is een verkenning van de mogelijkheden tot herbeoordeling niet aan de orde.

Vraag 6

Acht u rehabilitatie anders dan via de weg van herziening van een vonnis mogelijk? Zo ja, hoe dan? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Over welke mogelijkheden beschikt u om voor rehabilitatie te zorgen van gewetensbezwaarde dienstweigeraars die met de kennis en opvattingen van nu wellicht geen straf meer zouden hebben verdiend? Acht u die mogelijkheden toereikend? Zo ja, gaat u van die mogelijkheden gebruik maken? Zo ja, hoe en op welke termijn? Zo nee, waarom niet? Hoe gaat u er voor zorgen dat u wel voor rehabilitatie kunt zorgen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Heeft u vernomen dat de OIC de status van permanente waarnemer bij de EU heeft verkregen en dat Commissievoorzitter Barroso bij die gelegenheid heeft gesproken met de secretaris-generaal van de OIC over verbetering van de samenwerking tussen beide organisaties?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de OIC een organisatie is van voornamelijk islamitische dictaturen, die er blijkens de artikelen 24 en 25 van hun verklaring van Caïro op uit zijn om de mensenrechten te knevelen door ondergeschikt making daarvan aan de sharia?2 Deelt u de mening dat dit ook blijkt uit het OIC-beleid om de kritiek op de islam aan banden te leggen?

Nee. Hoewel de Caïro-declaratie ingaat tegen zowel de letter als de geest van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, legt deze verklaring geen wettelijke verplichting op. Bovendien gaat het om een verklaring die meer dan twintig jaar geleden werd opgesteld. Passages die in strijd zijn met de universaliteit van de rechten van de mens, zijn sindsdien ook binnen de OIC vaker gerelativeerd.

Vraag 3

Wilt u in de krachtigst mogelijke bewoordingen afstand nemen van de recente uitlating van de secretaris-generaal van de OIC, Ekmeleddin Ihsanoglu, «dat er een religieuze vervolging van moslims is in het Westen»3? Zo neen, waarom niet?

De woorden van de secretaris-generaal voor zijn rekening.

Vraag 4

Is het u bekend dat de OIC, onder aanvoering van deze secretaris-generaal, een campagne heeft gevoerd om te bevorderen dat in het internationaal recht kritiek op de islam aan banden wordt gelegd4?

Ja. De OIC diende in de VN-mensenrechtenfora eerder resoluties in over godsdienstlastering. De laatste jaren is hiervan echter geen sprake meer.

Vraag 5

Weet u ook dat deze secretaris-generaal zijn strijd blijft voortzetten om islamkritiek aan banden te leggen door het bevorderen van sancties5?

Nee. Wel heeft de OIC al geruime tijd veel aandacht voor het tegengaan van religieuze intolerantie.

Vraag 6

Wilt u bevestigen, dat u het beleid van uw ambtsvoorganger, minister Rosenthal, onverkort voortzet, voor zover inhoudende dat Nederland bezwaar maakt tegen de internationale lobby van de OIC om de vrijheid van meningsuiting in te perken ter bescherming van religies6? Zo neen, waarom niet? Zo ja, wat heeft u gedaan om die beleidslijn uit te voeren en wat gaat u daartoe in de toekomst doen?

Ja. Nederland zet zich in EU-verband onverkort in voor de bescherming van de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Nederland doet dat door in de onderhandelingen in de VN-mensenrechtenfora consequent een mensenrechtenbenadering te hanteren en te benadrukken dat individuen – en niet religies of levensovertuigingen – rechtenhouders zijn.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de OIC in Europa niets te zoeken heeft en contacten van de Nederlandse overheid en van de EU met die organisatie uitermate onwenselijk zijn en vermeden moeten worden?

Nee.

Vraag 8

Wilt u bevorderen dat de waarnemersstatus van de OIC bij de EU zo snel mogelijk wordt opgeheven?

Nee.

Vraag 9

Indien uw antwoord op de voorgaande twee vragen negatief zou zijn: waarom wilt u dat er contacten bestaan met een organisatie waar islamitische dictaturen de toon zetten en die tot doel heeft om de mensenrechten ondergeschikt te maken aan de sharia?

Zie mijn antwoorden op de vragen 2 en 6.

Vraag 1

Klopt het dat sinds de inhuldiging van Koning Willem-Alexander in het afkondigingsformulier van wetten en koninklijke besluiten vermeld wordt dat hij koning is «bij de gratie Gods»? Zo ja, is deze vermelding een persoonlijke geloofsuiting van de Koning of een element van onze staatsinrichting?

Sinds 1814 maakt deze vermelding deel uit van het afkondigingsformulier. Zij is geen element van onze staatsinrichting, maar behoort tot een «eeuwenoude traditie waarin een religieuze opvatting tot uitdrukking wordt gebracht, zoals bijvoorbeeld ook in ons volkslied.»1

Vraag 2

Indien het een persoonlijke geloofsuiting is, hoe verhoudt deze zich tot het beginsel van scheiding van kerk en staat?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Indien het een element van onze staatsinrichting is, hoe valt dit te rijmen met de omstandigheid dat het niet wettelijk vastgelegd is?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Welke ruimte biedt het element «enz.» tussen «Wij» en «Koning der Nederlanden» in het afkondigingsformulier, dat ingevolge additioneel artikel XIX van de Grondwet nog steeds geldt, anders dan om de naam van de Koning te vermelden?

Het element «enz.» tussen «Wij» en «Koning der Nederlanden» biedt blijkens de wetsgeschiedenis en de wetgevingspraktijk ruimte voor de vermelding.

Vraag 5

Indien «enz.» ruimte biedt voor de vermelding van «bij de gratie Gods», bestaat er dan juridisch gezien ook ruimte voor vermelding van iets anders, zoals bij voorbeeld «bij de gratie van het Nederlandse volk»?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Is het niet wenselijk om opdrachten tot wetgeving in de Grondwet zo snel mogelijk uit te voeren en de levensduur van additionele artikelen in de Grondwet zo kort mogelijk te houden?

Sinds de grondwetsherziening van 1983 is het afkondigingsformulier opgenomen in additioneel artikel XIX van de Grondwet. Dit bepaalt tevens dat de tekst van het formulier van kracht blijft totdat hiervoor een regeling is getroffen. De grondwetgever heeft er derhalve voor gekozen – anders dan bij andere additionele artikelen2 – geen termijn te verbinden aan het treffen van een regeling.

Vraag 7

Waarom is artikel 88 van de Grondwet niet zó volledig uitgevoerd, dat additioneel artikel XIX kan vervallen?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Is de regering bereid om een wetsvoorstel in te dienen ter aanvulling van de Bekendmakingswet met een formulier voor de afkondiging van wetten en koninklijke besluiten?

De indiening van een voorstel van (rijks)wet hierover heeft – mede in het licht van de uitvoering van het wetgevingsprogramma met een bezuinigingsdoelstelling van 50 miljoen of meer en de kosten verbonden aan de inzet van schaarse wetgevingscapaciteit – geen prioriteit.

Vraag 1

Herinnert u zich de eerdere vragen over het bericht dat de Dienst Terugkeer & Vertrek een Marokkaanse moeder uit wil zetten, terwijl haar minderjarige kinderen de Nederlandse nationaliteit hebben?

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid om betreffende vragen voor het zomerreces te beantwoorden, omdat de moeder op dit moment in vreemdelingendetentie zit?

Ik heb de vragen zo spoedig mogelijk beantwoord.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat slachtoffers van mensenhandel allereerst rust nodig hebben? 1

Ik heb kennisgenomen van het bericht over het onderzoek «Mensenhandel: het slachtofferperspectief». Conform het verzoek van uw Kamer van 21 juni 2013 zal het kabinet een beleidsreactie opstellen op dit onderzoek, die na het zomerreces zal worden toegezonden. Daarin zal worden ingegaan op deze onderwerpen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de opvang van slachtoffers van mensenhandel beter moet worden afgestemd op de diversiteit van de slachtoffers? Zo ja, op welke manier gaat u dat bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Is het waar dat er momenteel veel slachtoffers tussen wal en schip vallen omdat de opvang onvoldoende is afgestemd op hun behoeften? Zo ja, welke specifieke behoeften bestaan er onder slachtoffers van mensenhandel waar momenteel niet in wordt voorzien? Zo nee, waar blijkt dat uit?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Bent u van mening dat het slachtofferschap beter door een team van deskundige hulpverleners, tolken en rechercheurs vastgesteld zou kunnen worden? Zo ja, deelt u de mening dat dit zou kunnen bijdragen aan het vergroten van de aangiftebereid onder slachtoffers? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat de huidige bedenktijdperiode voor het doen van aangifte beschouwd moet worden als een periode waarin het slachtoffer een geïnformeerde en weloverwogen beslissing kan nemen of hij of zij wel of niet wil meewerken aan de opsporing en vervolging van een mensenhandelaar? Zo ja, bent u bereid om in de bedenktijdperiode meer de nadruk te leggen op crisisopvang en hulpverlening en minder op vervolging? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de uitspraak dat de organisatie van het hulpaanbod centraal geregeld moet worden met een omvattende financieringsregeling voor alle categorieën slachtoffers van mensenhandel?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Kent u het rapport «Unlock the truth, Poland’s involvement in CIA secret detention» van Amnesty International?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie uit het rapport dat de beschikbare informatie weinig ruimte voor twijfel laat bestaan dat Polen betrokken was bij het CIA rendition programma? Indien neen, waarom niet?

Het Poolse Openbaar Ministerie is in 2007 een onderzoek gestart naar het bestaan van een detentiecentrum in Polen en ondervragingen die daar door de CIA zouden hebben plaatsgevonden. De Poolse regering onthoudt zich van enige interventie in dit lopende onderzoek en doet daarover dan ook geen mededelingen; dat geldt ook voor het rapport van Amnesty International. Hangende de uitkomsten van dit onafhankelijke, justitiële onderzoek ziet het kabinet geen reden te speculeren over mogelijke bevindingen daarvan, noch over mogelijke redenen waarom het onderzoek nog niet is afgerond.

Vraag 3

Is het waar dat het strafrechtelijke onderzoek naar de Poolse betrokkenheid bij dit programma al sinds 2008 loopt en herhaaldelijk is verlengd, waaronder deze maand nog? Indien neen, wat zijn dan de feiten?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de zorgen van Amnesty International over de vertraging die het onderzoek reeds heeft opgelopen? Indien neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het van groot belang is dat Polen ook in deze kwestie aan de internationaal rechtelijke verplichtingen voldoet (door Amnesty International omschreven als «conduct an independent and effective investigation; identify and prosecute in fair trials perpetrators of crimes under domestic and international law; afford victims full and effective redress; and ensure in the future that violations such as torture and enforced disappearance do not happen again with either direct or indirect Polish involvement»)? Indien neen, waarom niet?

Er vindt momenteel onderzoek plaats door de Poolse autoriteiten. Het kabinet heeft geen reden aan te nemen dat Polen daarbij het belang van internationaalrechtelijke verplichtingen niet zou erkennen.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de inschatting van Amnesty International dat op dit moment de politieke wil bij de Poolse autoriteiten ontbreekt om serieus werk te maken van deze internationaalrechtelijke verplichtingen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Bent u bereid om in uw contacten met uw Poolse collega’s het belang van het nakomen van de internationaalrechtelijke verplichtingen met betrekking tot mogelijke betrokkenheid bij het CIA rendition programma te benadrukken? Indien neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Sudan: Fresh Clashesin South Kordofan Between Sudanese Army and Rebels» van 25 mei jl.? Bent u ervan op de hoogte dat het conflict in Darfur nu 10 jaar gaande is zonder enig reëel perspectief op een oplossing; dat 3,4 miljoen mensen nog steeds afhankelijk zijn van humanitaire hulp en dat de veiligheidssituatie verder aan het verslechteren is? Bent u er tevens van op de hoogte dat VN Secretaris Generaal Ban Ki-moon zijn zorgen heeft geuit over de grote toename van het aantal vluchtelingen in Darfur? Bent u ervan op de hoogte dat getuige Ali Kosheib, die gedaagd is door het Internationaal Strafhof (ICC) op verdenking van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, op de plaats van recente moorden, branden en plunderingen in Darfur gesignaleerd is? Bent u tot slot bekend met de recente uitspraak van President Bashir dat er geen onderhandelingen meer zullen plaatsvinden met de grootste rebellengroepen (JEM, SPLM-North en SRF)? Wat is uw analyse van de politieke situatie in Soedan?

Ja, we zijn op de hoogte van de genoemde ontwikkelingen. Door de gewapende conflicten en de economische malaise is de politieke situatie vrij gespannen. Voor een meer uitgebreide toelichting verwijzen wij u naar de recente Kamerbrief «Situatie in Darfur en de Nederlandse inzet in Sudan», van 7 juni jl.

Vraag 2

Bent u bekend met het de oproep van Human Rights Watch, the Agency for Independent Media (AIM), Amnesty International en Committee to Protect Journalists (CPJ) aan Zuid-Soedan om de intimidatie van journalisten te stoppen? Bent u tevens bekend met de aanhoudende stroom aan berichten over schendingen van de mensenrechten door de Sudan People's Liberation Army (SPLA), bijvoorbeeld: «South Sudan: Army and police forcesshooting and raping civilians in Jonglei» en samengevat in «United Kingdom: Foreign andCommonwealth Office, Human Rights and Democracy: The 2012 Foreign & Commonwealth Office Report – South Sudan», 15 April 2013. Wat is uw analyse van de situatie in Zuid-Soedan?

Het beeld dat in de door u genoemde documenten wordt geschetst is zorgwekkend. Ook in UNMISS-rapporten wordt melding gemaakt van arbitraire arrestaties en detentie van individuen die kritisch zijn over de overheid alsmede van ernstige mensenrechtenschendingen door het leger, met name in conflictgebieden zoals Jonglei. Minister Ploumen heeft tijdens haar bezoek aan Zuid-Sudan in februari dit jaar bij de Zuid-Sudanese autoriteiten aangedrongen op het aanpakken van mensenrechtenschendingen door de veiligheidsdiensten. Naast het uitoefenen van brede internationale diplomatieke druk is het noodzakelijk om mensenrechtenorganisaties en andere instituties die overheid en veiligheidsdiensten ter verantwoording kunnen roepen te versterken. Tevens is een algehele versterking van de justitiesector nodig.

Vraag 3

Bent u op de hoogte van de moord op Kuol Deng Kuol, de Paramount Chief van Abyei, door Misserya nomaden terwijl hij onder bescherming stond van de United Nations interim- Security Force for Abyei (UNISFA)? Bent u er tevens van op de hoogte dat de status van Abyei nog steeds niet overeengekomen is en dat dit bijdraagt aan de toename in de spanningen tussen beide landen? Bent u er ook van op de hoogte dat de spanningen tussen beide landen verder opgelopen zijn, nadat Soedan op 11 juni Zuid-Soedan heeft opgedragen de olie export op te schorten en opgeroepen heeft tot een «heilige oorlog»? Bent u er ook van op de hoogte dat President Kiir van Zuid-Soedan het opschorten van het olieverdrag getypeerd heeft al een oorlogsverklaring? Deelt u de mening dat dit een schending is van het olieverdrag? Bent u tevens van mening dat het opschorten van het olieverdrag grote negatieve consequenties heeft voor het uitvoeren van alle negen vredesverdragen en de relatie tussen beide landen in een buitengewoon precaire en mogelijk explosieve situatie brengt?

Het feit dat er nog geen overeenstemming is tussen Sudan en Zuid-Sudan over de definitieve status van Abyei is inderdaad een bron van spanning tussen beide landen. Er is blijvende internationale druk nodig op beide partijen om tot een duurzame vreedzame oplossing te komen.
De aankondiging van Sudan om het olietransport van Zuid-Sudanese olie te staken en de uitvoering van de Samenwerkingsakkoorden op te schorten is een zorgwekkende ontwikkeling. Zuid-Sudan heeft ontstemd maar gematigd gereageerd op de aankondiging van Sudan om het olietransport te staken. Het AU High Level Implementation Panel (AUHIP) heeft direct actie ondernomen richting president Bashir en president Kiir. Zowel Sudan als Zuid-Sudan hebben inmiddels voorzichtig positief gereageerd op nieuwe voorstellen van het AUHIP om het vredesproces op de rails te houden. Eén van de voorstellen is dat de AU Commissie en IGAD de komende weken de wederzijdse beschuldigingen van Sudan en Zuid-Sudan over steun aan rebellengroepen op elkaars territorium verder zullen onderzoeken. Ook riep AUHIP de partijen wederom op om zich te onthouden van vijandige retoriek. Momenteel is nog onduidelijk of Sudan de verklaring over het stopzetten van het olietransport zal herroepen. In het olieakkoord is afgesproken om een termijn van 60 dagen in acht te nemen voor een gecontroleerde stopzetting van de olieproductie. Een daadwerkelijke stopzetting van de olieproductie zou zeer negatieve consequenties hebben voor beide landen en dient derhalve voorkomen te worden.

Vraag 4

Ben u bekend met het bericht van Amnesty International «Sudan: New evidence of scorched earth tactics against civilians in Blue Nile»? Beschikt u over gegevens over de humanitaire consequenties van het conflict in de Nuba Mountains inclusief aantallen burgerslachtoffers? Is het u bekend of er sprake is van oorlogsmisdaden en/of misdaden tegen de menselijkheid? Zo ja, kunt u die gegevens met de Kamer delen? Zo nee, welke stappen kan Nederland in EU- of VN-verband nemen om deze gegevens te verkrijgen?

Sinds de uitbraak van het conflict in de Nuba Mountains (Sudanese deelstaten South Kordofan en Blue Nile) is er beperkt toegang tot het gebied. De VN-gegevens over de humanitaire situatie gaan uit van de assessments van de situatie in de gebieden die onder de controle van het regeringsleger staan. Gegevens over de situatie in de gebieden onder de controle van de rebellengroepering SPLM-Noord zijn deels beschikbaar via de vertrouwelijke rapporten van lokale ngo’s en rapportages van de humanitaire afdeling van de SPLM-Noord. In deze rapporten wordt onder meer verwezen naar bombardementen op civiele doelen die mogelijk oorlogsmisdaden en/of misdaden tegen de menselijkheid inhouden. Het meest recente rapport van de lokale ngo’s zal u separaat worden toegestuurd. Om de gegevens in genoemde rapporten te kunnen verifiëren is humanitaire toegang tot deze gebieden nodig, alsmede een onafhankelijk onderzoek naar de mensenrechtensituatie in South Kordofan en Blue Nile. Nederland is hier een groot voorstander van en bepleit dit in de relevante fora, waaronder de VN Mensenrechtenraad.

Vraag 5

Beschikt u over gegevens over de humanitaire consequenties van het conflict in Jonglei State inclusief aantallen burgerslachtoffers? Is het u bekend of er sprake is van oorlogsmisdaden en/of misdaden tegen de menselijkheid? Zo ja, kunt u die gegevens met de Kamer delen? Zo nee, welke stappen kan Nederland in EU- of VN-verband nemen om deze gegevens te verkrijgen?

Aangezien er nauwelijks humanitaire toegang is tot de conflictgebieden in Jonglei, is het vooralsnog niet mogelijk om een compleet beeld te krijgen van de omvang van de humanitaire problematiek en aantallen burgerslachtoffers. Ook de VN beschikt niet over deze gegevens. Feit is dat de burgerbevolking (met name leden van de Murle-stam) grotere plaatsen als Pibor en Boma town ontvlucht is vanwege het geweld. Een deel is uitgeweken naar de hoofdstad Juba, de deelstaat Eastern Equatoria en buurland Ethiopië. Artsen zonder Grenzen schat dat een groep van 100.000 mensen zich in de moerassen bevindt, onder primitieve omstandigheden. Andere schattingen gaan uit van lagere aantallen. Het gebrek aan humanitaire toegang is hoe dan ook zorgwekkend en niet acceptabel. Nederland dringt er, mede in EU-verband, bij de Zuid-Sudanese autoriteiten op aan om humanitaire organisaties toegang te verlenen. Ook roept Nederland de Zuid-Sudanese autoriteiten op om burgers te beschermen, ongeacht hun etnische achtergrond, en vermeende mensenrechtenschendingen door het Zuid-Sudanese leger (SPLA) een halt toe te roepen.

Vraag 6

Bent u bereid om in VN-verband te bepleiten dat er een fact-finding missie wordt afgevaardigd om de humanitaire consequenties en eventuele oorlogsmisdaden gerelateerd aan het conflict in de Nuba Mountains in kaart te brengen?

Nederland is een actief bepleiter van het bevorderen van de zgn. cross line humanitaire toegang (over de frontlinie heen) tot de niet-overheidsgecontroleerde gebieden in de Nuba Mountains. Hiermee zouden de VN-organisaties en ngo’s de ruimte krijgen om ook in de gebieden onder de controle van de rebellengroepering humanitaire assessments uit te voeren en steun te bieden. De VN coördinerende humanitaire organisatie (OCHA) heeft onder meer naar aanleiding van het recente bezoek van de VN coördinator voor humanitaire zaken Valerie Amos aan Sudan (20–23 mei),1 de diplomatieke inzet om de humanitaire toegang te bewerkstelligen verder opgevoerd. In de VN Veiligheidsraad is er onvoldoende draagvlak voor het besluiten tot een internationale interventie ten aanzien van Sudan, zoals een fact-finding missie.

Vraag 7

Welke stappen heeft u, al dan niet in EU-verband, genomen en kunt u nog nemen om de conflicterende partijen in Zuid-Kordofan aan te spreken op hun verantwoordelijkheid om te streven naar een politieke oplossing, het bevorderen van bescherming van burgers en het verlichten van de humanitaire crisis?

Nederland steunt de inzet van de EU ten aanzien van het oplossen van de conflicten in Sudan. De EU Speciale Vertegenwoordiger voor Sudan en Zuid-Sudan, Rosalind Marsden, bepleit in haar contacten met de Sudanese regering en de rebellengroeperingen dat de partijen tot een staakt-het-vuren besluiten, humanitaire toegang verlenen en tot een politieke oplossing voor het conflict komen.

Vraag 8

Wat is uw reactie op het artikel «Civil Society Forum on Sudan and South Sudan in Addis Ababa»? Wat is uw mening over de alarmerende geluiden over de steeds meer beperkte ruimte voor het maatschappelijk middenveld in zowel Soedan als Zuid-Soedan? Bent u van mening dat het noodzakelijk is om, in het kader van duurzame inclusieve groei en stabiliteit, hier vanuit Nederland ook op te reageren? Zo neen, waarom niet? Zo ja, welken stappen gaat u nemen om dit te doen teneinde het maatschappelijk middenveld ook in staat stellen om zich uit te blijven spreken? 9. Hoe ziet u bovengenoemde zaken in relatie tot de ontwikkelingsrelatie die Nederland met Zuid-Soedan heeft? Kunt u toelichten welke criteria er zijn om de hulp aan Zuid-Soedan mogelijk op te schorten?

Zowel in Sudan als Zuid-Sudan zijn er zorgen over de ruimte die de overheid geeft aan het maatschappelijk middenveld. Aangezien het maatschappelijk middenveld een belangrijke rol vervult bij het aanjagen van maatschappelijk debat en het ter verantwoording roepen van de overheid heeft dit onze expliciete aandacht.
Nederland ondersteunt het maatschappelijk middenveld in Sudan en Zuid-Sudan onder meer via het MFS-programma, het Mensenrechtenfonds en faciliteiten voor kleine ambassadeprojecten. In Zuid-Sudan wordt door de donorgemeenschap gewerkt aan de totstandkoming van een Civil Society Fund ter versterking van het lokale pleitbezorgende maatschappelijk middenveld. Nederland is voornemens hieraan bij te dragen. Ook door dialoog ondersteunt Nederland mensenrechtenverdedigers. In aanvulling op de financiële ondersteuning onderneemt Nederland, al dan niet in het EU-verband, ook diplomatieke interventies om het maatschappelijk middenveld te steunen bij haar werk.

Vraag 9

Wat is, naar uw oordeel, de specifieke verantwoordelijkheid van Nederland als mede-ondertekenaar van het Comprehensive Peace Agreement en historisch verantwoordelijke partij voor de drie gebieden (Abyei, South Kordofan en Blue Nile)? Hoe geeft de Nederlandse regering vorm aan deze verantwoordelijkheid? Is de Nederlandse regering van plan haar betrokkenheid te intensiveren, zo ja hoe?

De bevolking van Zuid-Sudan heeft enorm geleden onder de decennialange burgeroorlog en achterstelling door het regime in Khartoum. Nederland zal de regering van Zuid-Sudan aan blijven spreken op zijn verantwoordelijkheid om een betere toekomst te creëren voor de bevolking en te werken aan de opbouw van een democratische rechtsstaat. Nederland zal de vorderingen van de Zuid-Sudanese autoriteiten inzake mensenrechten, politieke ruimte, rechtsstaatontwikkeling en persvrijheid nauwlettend blijven monitoren. Indien verbeteringen uitblijven of een verdere verslechtering optreedt, zal de aard en invulling van de bilaterale relatie opnieuw worden bezien.

Vraag 10

Welke stappen heeft u, al dan niet in EU-verband, genomen en kunt u nog nemen om Soedan en Zuid-Soedan aan te spreken op hun verantwoordelijkheid om het Cooperation Agreement volledig en onconditioneel te implementeren?

Nederland was tot juli 2011 voorzitter van de Drie Gebieden-werkgroep van het Assessment and Evaluation Commission(AEC) voor de uitvoering van het Comprehensive Peace Agreement (CPA). Met de onafhankelijkheid van Zuid-Sudan is het CPA verlopen en is de AEC ontbonden. De verantwoordelijkheid voor de nog openstaande kwesties uit het CPA is door de AU en de VN aan het AU High-level Implementation Panel (AUHIP) toebedeeld. In aanvulling op de politieke steun voor dit proces beziet Nederland de mogelijkheden om de inzet van het AUHIP te ondersteunen via een detachering en/of financiële bijdrage.

Vraag 11

Wat is uw oordeel over het werk van de EU Speciale Vertegenwoordiger voor Soedan, Rosalind Marsden? Is er sprake van het opheffen van haar mandaat? Zo ja, kunt u toelichten wat hiervoor de redenen zijn, in de context van vragen 1, 2 en 3?

In de verklaring van Hoge Vertegenwoordiger Ashton van 10 juni jl. worden Sudan en Zuid-Sudan opgeroepen om de Samenwerkingsakkoorden onvoorwaardelijk te implementeren en de mechanismen die zijn opgericht voor de behandeling van klachten en het beslechten van conflicten in werking te stellen. Het is niet wenselijk dat één van de partijen zich plotseling onttrekt aan de uitvoering van de akkoorden. Beide landen moeten samenwerken met het AUHIP om tot een oplossing te komen. Zowel de EU Speciaal Vertegenwoordiger voor de Sudans als de VN gezant voor de Sudans hebben deze boodschappen ook afgegeven in hun directe contacten met de Sudanese en Zuid-Sudanese autoriteiten.

Vraag 12

Bent u bereid in EU-verband een verlenging van het mandaat van Marsden te bepleiten met minimaal een half jaar inclusief de mogelijkheid van verlenging na deze zes maanden indien daar, afhankelijk van de ontwikkelingen in Zuid-Soedan en Soedan, zoals in de Nuba Mountains, op inhoudelijke gronden aanleiding toe is?

De EU Speciaal Vertegenwoordiger voor de Sudans heeft sinds 2010 een belangrijke rol gespeeld bij het bevorderen van het vredesproces tussen Sudan en Zuid-Sudan en hierover gerapporteerd aan de lidstaten. Inmiddels is Zuid-Sudan een onafhankelijke staat en sloten Sudan en Zuid-Sudan op 29 september vorig jaar een omvangrijk Samenwerkingsakkoord.
Met het oog op stroomlijning van EUSV-posities wereldwijd, het voorkomen van inhoudelijke overlap en beperking van kosten, deed Hoge Vertegenwoordiger Ashton onlangs het voorstel om de taken en verantwoordelijkheden van de EUSV Sudans over te hevelen naar de EUSV voor de Hoorn van Afrika, Alexander Rondos. De EUSV voor de Hoorn van Afrika heeft Sudan en Zuid-Sudan reeds in zijn mandaat. De EU lidstaten hebben inmiddels ingestemd met een overheveling van taken en verantwoordelijkheden binnen vier maanden. Daarna zal het mandaat van de EUSV voor de Sudans worden beëindigd. In aanvulling op het werk van de EUSV voor de Hoorn van Afrika spelen de EU-delegaties in Khartoum en Juba een belangrijke rol bij de EU-dialoog met Sudan en Zuid-Sudan.

Vraag 13

Wat is uw oordeel over het werk van het African Union High-Level Implementation Panel (AUHIP) onder voorzitterschap van Thabo Mbeki? Hoe moet het vredesproces binnen Soedan en tussen Soedan en Zuid-Soedan begeleid worden na het verlopen van de mandaat van het AUHIP? Wat zou, in uw oordeel, de rol van de EU, de Afrikaanse Unie en de VN hierbij moeten zijn?

Besluitvorming over beëindiging van het mandaat van EUSV Marsden is reeds afgerond.

Vraag 14

Kunt u deze vragen voor het algemeen overleg over Soedan van 3 juli a.s. beantwoorden?

Het AU High Level Implementation Panel (AUHIP) heeft naar onze mening een constructieve rol gespeeld bij het begeleiden van het vredesproces tussen Sudan en Zuid-Sudan. Het vredesproces wordt gekenmerkt door «ups-and-downs» maar het AUHIP en de AU Vrede en Veiligheidsraad zijn er toch telkenmale in geslaagd om betrokken partijen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen en commitment af te dwingen voor de uitvoering van gesloten akkoorden, ook al vordert het proces soms langzaam. De EU en VN-vertegenwoordigers stemmen hun benadering zoveel mogelijk af met de AU om daarmee de effectiviteit van de diplomatieke inzet richting beide partijen te optimaliseren.
Het AUHIP komt in juli 2013 met een eindrapport. Dit rapport zal aanbevelingen bevatten voor opvolging van het panel. Naar verwachting zal de AU een leidende rol blijven spelen in de begeleiding van het vredesproces. Het beleggen van deze verantwoordelijkheid bij de regio heeft onze steun.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het recente voornemen van de Israëlische regering een wetsvoorstel in te dienen bij het parlement dat de weg moet vrijmaken voor de gedwongen verhuizing van 20 à 40.000 bedoeïenen uit hun traditionele akker- en graaslanden in de Negev naar een aantal daartoe gecreëerde «townships»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van het met argumenten onderbouwde oordeel van Amnesty International dat dit voorstel een schending van het internationaal recht behelst? Zo ja, deelt u dit oordeel? Zo nee, kunt u aangeven op welke punten uw oordeel afwijkt van dat van AI en waarom?

Ik ben bekend met het oordeel van Amnesty International, dat relevante punten aanstipt. Het is niet aan het Nederlandse kabinet om een oordeel uit te spreken over een wetsvoorstel dat nog definitief door de Israëlische wetgevende macht moet worden beoordeeld.

Vraag 3

Aannemende dat u dit oordeel onderschrijft en in aanmerking nemende dat dit voorstel een nieuw en schrijnend hoofdstuk dreigt toe te voegen aan de systematische discriminatie door de Staat Israël van de bedoeïenen van de Negev, bent u bereid er tijdens uw aankomende bezoek aan Israël bij de Israëlische regering op aan te dringen het wetsvoorstel in lijn te brengen met de verplichtingen die voortvloeien uit internationaal recht?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u tevens bereid uw Israëlische gesprekspartners onder ogen te brengen dat niet alleen de voortgaande bouw van nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden, maar ook de discriminatoire behandeling van de Arabische minderheid binnen de grenzen van Israël zelf een hypotheek legt op de goede betrekkingen tussen Nederland en Israël? Zo nee: is dit naar uw oordeel niet het geval of acht u het minder opportuun dit feit onder de aandacht te brengen van uw Israëlische ambtgenoot? Indien het laatste van toepassing is, kunt u toelichten waarom dat minder opportuun moet worden geacht?

Het kabinet is structureel in dialoog met Israël over mensenrechten, waaronder de situatie van de Arabische minderheid, die in een structureel achtergestelde positie verkeert. De ambassade in Tel Aviv volgt deze kwestie nauwgezet en spreekt hierover met de Israëlische overheid, al dan niet in EU-verband. Waar opportuun en mogelijk ondersteunt de ambassade tevens organisaties die zich richten op het verbeteren van de sociaaleconomische situatie van Arabische Israëli’s. Mensenrechten zijn tevens besproken tijdens mijn eigen bezoek aan Israël en de Palestijnse Gebieden van 17 tot 19 juni 2013.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat de anti-homowet vrijwel unaniem door de Doema in Rusland is aangenomen?1

Ja. Indien dit wetsvoorstel wordt aangenomen door de Russische Federatieraad en ondertekend door de President kunnen er administratieve boetes worden opgelegd voor «propaganda van niet-traditionele seksuele relaties onder minderjarigen».

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de veiligheid van LHBT's (Lesbisch, Homo-, Bi- en Transseksueel) in Rusland na deze ontwikkeling en van de NGO’s die zich hard maken voor de rechten van LHBT’s in Rusland? Kunt u bij dit laatste ook ingaan op de zogenaamde «foreign agents» wetgeving, en de effecten hiervan op deze organisaties?

Ik heb in gesprekken met mijn collega Lavrov aangegeven dat ik mij zorgen maak over de signaalwerking van deze wetgeving. Ook al wijst de Russische regering iedere vorm van discriminatie af, implementatie van deze wetgeving zal de bestaande stigmatisering van LHBT-personen vergroten en personen en organisaties met homofobe sentimenten sterken in hun overtuiging. Dit kan een negatief effect hebben op de veiligheid van LHBT personen en NGO’s die in het openbaar opkomen voor hun rechten en/of blijk geven van hun seksuele voorkeur.
De implementatie van de wetgeving die Russische NGO’s (die financiering uit het buitenland ontvangen en die zich richten op politieke thema’s) verplicht zich als «foreign agent» te registreren heeft inmiddels geleid tot een aantal rechtszaken, inclusief tegen de LHBT-NGO’s «Bok-o-Bok (Zij aan Zij)» en «Coming Out». Deze eerstgenoemde NGO is inmiddels veroordeeld tot een boete en ook loopt er een administratieve zaak tegen de directeur van de NGO.

Vraag 3

Zal u de komende periode arrestaties en/of gerechtelijke procedures gaan monitoren en zo ja hoe?

Ja. Het voornemen is om de rechtszaken tegen NGO’s n.a.v. de «foreign agent»-wetgeving te (blijven) volgen in EU-verband, indien de betreffende NGO dit wenst. Hiervoor is in EU-verband een rooster opgesteld, waarbij wordt getracht de monitoring te laten doen door lidstaten die niet zelf donor zijn van de betreffende NGO (om te benadrukken dat de zorgen over deze wet EU-breed leven).

Vraag 4

Wat is de stand van zaken van de ontwikkeling van een strategische aanpak van de mensenrechtensituatie in Rusland op Europees niveau?

Er is een EU-mensenrechtenstrategie die jaarlijks wordt geactualiseerd. Ook wordt twee keer per jaar een EU-rapportage geschreven over de actuele ontwikkelingen op mensenrechtengebied in Rusland ter voorbereiding van de EU-Rusland Mensenrechtenconsultaties, recentelijk op 17 mei in Brussel. De resultaten van deze consultaties worden meegenomen door de EU tijdens de EU-Rusland Top, recentelijk 3-4 juni in Yekaterinburg. In goed overleg met de EU-Lidstaten worden tijdens de Mensenrechtenconsultaties de verschillende onderwerpen opgebracht, waaronder de NGO-wetgeving en de LHBT-wetgeving. In Moskou is er regelmatig overleg tussen de EU-delegatie en vertegenwoordigingen van EU-Lidstaten over de ontwikkelingen op het gebied van de mensenrechten in Rusland, inclusief afstemming tussen EU-lidstaten die het maatschappelijk middenveld in Rusland financieel steunen.

Vraag 5

Welke specifieke stappen heeft u tot op heden genomen om het belang van gelijke behandeling van LHBT’s in Rusland onder de aandacht te brengen?

Zowel voorafgaand aan, als tijdens mijn bezoek aan Moskou op 26 februari jl. heb ik publiekelijk aangegeven dat discriminatie van LHBT-personen onaanvaardbaar is. De rechten van LHBT-personen zijn mensenrechten. Rusland moet zich aan zijn internationale verplichtingen houden. Ik heb daarbij het Russische parlement opgeroepen de wet niet aan te nemen. Vervolgens heeft premier Rutte de Nederlandse zorgen overgebracht aan president Poetin, zowel tijdens diens bezoek aan Nederland op 8 april jl. als tijdens hun gesprek en marge van het St. Petersburg International Economic Forum op 20 juni jl. in St. Petersburg.

Vraag 6

Welke gevolgen heeft de aangenomen anti-homowet voor de resterende activiteiten tijdens het Nederland-Rusland jaar?

Zoals bij de beantwoording van uw vragen van 28 januari van dit jaar is aangegeven, besteed het kabinet in het Nederland-Ruslandjaar ook nadrukkelijk aandacht aan zowel politieke als maatschappelijke onderwerpen. Nederland vindt een dialoog met Rusland belangrijk en beschouwt het bilaterale jaar als een mogelijkheid voor een intensivering hiervan. De bevordering van LHBT-rechten is daarbij een van de onderwerpen die in het bilaterale jaar (net als in voorafgaande jaren) op Nederlandse steun kan blijven rekenen.

Vraag 7

Bent u bereid de Russische ambassadeur aan te spreken op de recente ontwikkelingen?

Vanuit het kabinet wordt bij iedere gelegenheid met de Russische autoriteiten gesproken over de Nederlandse zorgen over de ontwikkelingen in Rusland op het gebied van maatschappelijk middenveld en democratie. In de contacten tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Russische ambassade komen deze zorgen eveneens uitvoerig aan bod.

Vraag 1

Wanneer komt de mensenrechtennota, die voor 31 mei was toegezegd, naar de Kamer?

De mensenrechtenbrief wordt direct nadat de Ministerraad deze heeft goedgekeurd aan de Kamer aangeboden. Toezending van de brief voor 31 mei is overigens niet aan de Kamer toegezegd.

Vraag 2

Klopt het dat de oude mensenrechtennota gewoon nog uitgangspunt van beleid is? Zo nee, wat is dan het uitgangspunt van beleid?

In de brief zal worden aangegeven waar sprake is van continuïteit en waar nieuwe accenten worden gezet.

Vraag 3

Hoeveel geld is er uitgegeven via het mensenrechtenfonds sinds het aantreden van het nieuwe kabinet, zonder een mensenrechtennota van een nieuw kabinet?

Sinds het aantreden van het nieuwe kabinet zijn lopende verplichtingen uit het mensenrechtenfonds nagekomen.

Vraag 4

Kunt u deze vragen voor donderdag 6 juni beantwoorden?

De vragen zijn heden, op 6 juni, beantwoord.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het tv-programma «Ik kan het niet alleen» d.d. 4 juni 2013 op RTL4 waarin een tweejarig Nederlands jongetje wordt geportretteerd dat van zijn Nigeriaanse moeder gescheiden dreigt te worden omdat zij niet voldoet aan het vereiste van een machtiging tot voorlopig verblijf (mvv-vereiste)?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het gezin, bestaande uit een Nederlandse werkende vader, een Nederlands kind en een onrechtmatig verblijvende Nigeriaanse moeder die slachtoffer is van mensenhandel aan alle eisen voldoet om samen in Nederland te kunnen wonen, met uitzondering van het mvv-vereiste?

Zoals bekend kan ik geen informatie verstrekken over een individuele zaak.
Ik ben echter graag bereid het beleid ter zake nader toe te lichten.
Het mvv-vereiste heeft tot doel in het geval van reguliere migratie, waaronder gezinsmigratie, voorafgaande aan de komst van de vreemdeling naar Nederland te kunnen beoordelen of aan de voorwaarden voor een verblijfsvergunning wordt voldaan. Voordat betrokkene inreist moet duidelijk zijn dat hij of zij in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. In het geval van gezinshereniging wordt bij de mvv-aanvraag niet alleen gekeken of de referent voldoet aan de gestelde voorwaarden van gezinsband, leeftijd en inkomen, maar ook wordt beoordeeld of de aanvrager geslaagd is voor het inburgeringsexamen buitenland en geen bedreiging vormt voor de openbare orde. Of het stellen van het mvv-vereiste gerechtvaardigd is of in de context van een individuele zaak zou kunnen leiden tot een excessief formalisme waartoe het Europees Hof in de zaak Rodrigues da Silva en Hoogkamer versus Nederland3 heeft geconcludeerd, hangt af van de merites van de zaak. Zoals hierboven gesteld ga ik hier niet in op individuele zaken.
Overwegingen als excessief formalisme of mogelijke strijdigheid met internationale verdragen kunnen aanleiding zijn voor toepassing van een van de vrijstellingsgronden of om gebruik te maken van de hardheidsclausule zoals opgenomen in het Vreemdelingenbesluit.

Vraag 3

Deelt u de mening, dat het handhaven van het mvv-vereiste in dit soort gevallen leidt tot een «excessive formalism» zoals het Europees Hof voor de Rechten van de Mens onder andere oordeelde in de zaak Rodrigues da Silva en Hoogkamer versus Nederland?2 Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het in dit soort zaken vasthouden aan het mvv-vereiste in strijd komt met de vereisten van «welwillendheid, menselijkheid en spoed» uit artikel 10 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), dat over gezinshereninging handelt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u het feit dat deze Nederlandse vader zich in een nadeliger positie bevindt dan derdelanders of EU-burgers die gebruik maken hun recht op vrij verkeer?

In het algemeen kan ik opmerken dat het verblijfsrecht voor gezinsleden van EU-onderdanen die gebruik maken van het recht op vrij verkeer wordt bepaald door Europees recht. Hier is het van belang dat de EU onderdaan die zich in een andere EU lidstaat wil vestigen in zijn recht op vrij verkeer zou worden belemmerd als hij zijn gezin niet kan meenemen. Ten aanzien van onderdanen van derde landen die zich vestigen bij een Nederlander die in Nederland gevestigd is, en die zelf geen gebruik maakt van het recht op vrij verkeer, geldt het nationale toelatingsbeleid. Het is dus juridisch mogelijk dat er in het tweede geval strengere eisen worden gesteld.

Vraag 6

Bent u bereid om in zaken waarbij kinderen betrokken zijn, de referent aan alle eisen voor gezinsherening voldoet, er sprake is van feitelijk gezinsleven tussen de betrokkenen en dit gezinsleven zich in Nederland afspeelt, met het oog op de spoed die het belang van het kind bij gezinshereniging vordert (artikel 3 en 10 IVRK) af te zien van het mvv-vereiste?3 Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vragen 3 en 4.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden op vragen betreffende het Koning Willem-Alexander Waterproject in Israël?1 Herinnert u zich uw mededeling dat de stichting Joods Nationaal Fonds, initiatiefnemer van dit project, moet worden onderscheiden van Keren Kayemeth LeIsrael – Jewish National Fund (KKL-JNF)?

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de statuten van stichting Joods Nationaal Fonds?2 Heeft u gezien dat deze stichting in Nederland volgens haar statuten «geldinzamelingen [organiseert] ten behoeve van het Keren Kayemeth Leisrael (Jewish National Fund) en de met deze instelling verbonden instituten en verenigingen»? Klopt het dat alle gelden die de stichting inzamelt, behoudens de kosten voor verkrijging of beheer en tenzij uitdrukkelijk anders bepaald, door haar worden afgedragen aan het Keren Kayemeth Leisrael?

De stichting Joods Nationaal Fonds werft fondsen voor projecten die worden uitgevoerd door KKL-JNF in Israel. KKL-JNF legt verantwoording af over de uitvoering van de projecten aan de stichting. De stichting werft volgens de mij beschikbare informatie geen fondsen voor aan KKL-JNF verbonden instituten en verenigingen.

Vraag 3

Is het waar dat het hoofdbureau van het Keren Kayemeth Leisrael bij de benoeming, het ontslag en de salariëring van de directeur van stichting Joods Nationaal Fonds inspraak heeft en onder omstandigheden bevoegd is bestuursleden van de stichting Joods Nationaal Fonds te benoemen?

Het kabinet heeft van de stichting Joods Nationaal Fonds vernomen dat zij statutair verbonden is aan KKL-JNF. Dit houdt in dat KKL-JNF goedkeuring dient te geven aan wijziging van de statuten en aan door de stichting geworven en geselecteerde bestuurders. KKL-JNF is volgens de stichting slechts bevoegd een bestuurder te benoemen in het geval dat de stichting geen enkele bestuurder meer zou hebben.
Van aansturing door KKL-JNF is volgens de stichting echter geen sprake. Het bestuur van de stichting opereert autonoom en maakt zijn eigen afwegingen, bijvoorbeeld ten aanzien van het uitsluitend financieren van projecten die zich binnen de groene lijn bevinden, zoals dat ook geldt voor het waterproject in Mitspe Ramon.

Vraag 4

Klopt het dat het bestuur van de stichting Joods Nationaal Fonds haar statuten alleen na verkregen goedkeuring van het hoofdbureau van het Keren Kayemeth Leisrael kan wijzigen en de stichting alleen kan ontbinden indien het hoofdbureau van deze Israëlische organisatie daarmee instemt?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Zo ja, deelt u de mening dat hieruit blijkt dat de stichting Joods Nationaal Fonds en KKL-JNF feitelijk zeer nauw gelieerd zijn en dat de stichting Joods Nationaal Fonds niet onafhankelijk van KKL-JNF kán opereren?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Welke organisatie implementeert het Koning Willem-Alexander Waterproject feitelijk? Welke rechtspersoon is verantwoordelijk voor dit project en is, c.q. wordt, projecteigenaar?

Het project wordt uitgevoerd door KKL-JNF, dat hierover verantwoording aflegt aan de stichting Joods Nationaal Fonds in Nederland. De Regional Council van Mitzpe Ramon wordt na oplevering juridisch eigenaar van het Koning Willem-Alexander waterproject.

Vraag 7

Is het waar dat de stichting Joods Nationaal Fonds volgens haar statuten tot doel heeft «het brengen van grond in Israël in onvervreemd eigendom van het Joodse volk en het tot ontwikkeling brengen en bebossen van grond in Israël in het belang van het Joodse volk»? Zo ja, hoe beoordeelt u dit feit gezien het belang, zoals ook door de EU onderkend en behartigd, om democratische principes in Israël te bevorderen en discriminatie van minderheden aldaar tegen te gaan?

Navraag bij de stichting Joods Nationaal Fonds leert dat de door haar gefinancierde projecten zich binnen de internationaal erkende grenzen van de staat Israël bevinden en toegankelijk zijn voor alle bevolkingsgroepen in Israël.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Plan voor verkoop pingegevens winkels in ijskast na golf van kritiek»?1 Equens ziet voorlopig af van de verkoop van pingegevens, maar dus nog niet definitief; wat vindt u daarvan?

Ja. Zoals ook aangegeven in de Kamervragen gesteld door de leden Schouw en Koolmees (beide D66) delen wij de zorgen die door verschillende banken en ook de Consumentenbond zijn geuit. Wij vinden het verstandig dat Equens het plan heeft opgeschort en heeft erkend dat het bestaan van een breed maatschappelijk draagvlak ook een belangrijke factor is.
De Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen is van toepassing op alle financiële instellingen die; (i) lid zijn van de Nederlandse Vereniging van Banken; (ii) aangesloten zijn bij Rabobank Nederland; of (iii) lid zijn van het Verbond van Verzekeraars. Deze gedragscode, die in 2010 door het College bescherming persoonsgegevens (CBP) is goedgekeurd, geeft aan dat Equens bewerker is in de zin van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) waar het gaat om het in opdracht van banken verwerken van betalingsgegevens. In die hoedanigheid staat het Equens niet vrij om de haar toevertrouwde persoonsgegevens voor andere doeleinden te verwerken dan de afwikkeling van het betalingsverkeer. De gedragscode voorziet in artikel 5.3 onder voorwaarden in de vervaardiging van geaggregeerde groepsprofielen.
Equens heeft aangegeven dat de wijze waarop zij analyses en voorgenomen rapportages maakt van de door haar als bewerker gebruikte gegevens neerkomt op het verwerken van gegevens die niet of niet langer zijn aan te merken als persoonsgegevens. Het onafhankelijke CBP is belast met het toezicht op de naleving en de handhaving van de Wbp. Het CBP kan, als het daar aanleiding toe ziet,een uitspraak doen over de verenigbaarheid met de gedragscode of de Wbp.
Klanten kunnen volgens artikel 11 bij gepercipieerde niet naleving van de gedragscode zich wenden tot de Stichting Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KiFiD). Voorwaarde is dat eerst de interne klachtenprocedure van de Financiële instelling is doorlopen. Afhankelijk van de inhoud van de klacht kan de betrokkene zich ook rechtstreeks tot het CBP dan wel de bevoegde rechter wenden.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat alle banken in Nederland de «Gedragscode verwerking persoonsgegevens financiële instellingen» hebben onderschreven, waarin staat dat persoonsgegevens verder niet worden verwerkt op een wijze die onverenigbaar is met de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen? Voldoen de plannen van Equens (die tijdelijk in de ijskast zijn gezet) aan deze gedragscode? Zo ja/nee, waarom (niet)? Wat is de juridische status van de deze gedragscode, bijvoorbeeld als het gaat om afdwingbaarheid door de klanten van de banken?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Welke (juridische) mogelijkheden hebben banken om de verkoop van dit soort gegevens over het pingedrag eventueel tegen te gaan? Welke (juridische) mogelijkheden heeft het Rijk om dit tegen te gaan? Wie is formeel eigenaar van de pingegevens?

Equens heeft op 24 mei 2013 bekendgemaakt tot nader order alle voorgenomen activiteiten te staken.2 Daarbij heeft het bedrijf aangegeven dat het slechts verdere stappen overweegt wanneer er een breed maatschappelijk draagvlak tot stand komt. Hiertoe heeft Equens besloten opnieuw met banken en andere betrokken stakeholders in overleg te treden. Banken kunnen actie ondernemen tegen Equens als de voorwaarden van de dienstverleningsovereenkomst met Equens niet worden nageleefd.
Mocht Equens besluiten het plan weer op te pakken dan kan het CBP als onafhankelijk toezichthouder, als het daartoe aanleiding ziet, een onderzoek starten.
Eigendom van gegevens in privaatrechtelijke zin is moeilijk denkbaar. Gegevens zijn immers geen voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke zaken of vorderingsrechten. Wel heeft de verantwoordelijke in de zin van de Wbp, gelet op de doelstellingen van de gegevensverwerking, mogelijkheden om de gegevens te verwerken (zoals bewaren, inzien, doorgeven of wissen). Het is denkbaar dat meerdere instanties kunnen worden aangemerkt als verantwoordelijke voor de verwerking van pingegevens, ieder met hun eigen verantwoordelijkheid op grond van de Wbp.

Vraag 4

Hoe past de actie van Equens in de brief met de kabinetsvisie op e-privacy «op weg naar gerechtvaardigd vertrouwen» van 24 mei 2013 en de brief van het kabinet over bescherming persoonsgegevens van 29 april 2011?

Het is een van de hoofdboodschappen van de recente kabinetsvisie op e-privacy dat het voorzichtig omgaan met persoonsgegevens essentieel is om het maatschappelijk vertrouwen in digitale systemen te behouden. In de brief en notitie van 29 april 2011 is de visie op de rol van de overheid en de daarmee samenhangende ICT-veiligheid aan de orde gesteld.

Vraag 5

Voldoet hetgeen Equens van plan is/was aan de privacyrichtlijn en -wetgeving? Wat is de mening van de privacywaakhond College Bescherming Persoonsgegevens over deze casus?

Wij verwijzen naar het antwoord op vraag 2. Het CBP heeft naar aanleiding van het opschorten van de voorgenomen activiteiten door Equens meegedeeld nu geen aanleiding te zien een onderzoek in te stellen.

Vraag 6

Op BNR heeft de minister van Financiën aangegeven dat hij vindt dat betalingsverwerker Equens definitief af moet zien van de verkoop van transactiegegevens aan winkeliers; ook de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie heeft opgeroepen een streep te zeggen door het plan van Equens; hoe zorgt u ervoor dat dit ook gaat gebeuren?

Vraag 7

Deelt u de mening dat het belangrijk is dat met dit soort gegevens uitermate voorzichtig wordt omgegaan en dat dat ook is gebleken uit alle onrust die is ontstaan? Bent u bereid om met de Nederlandse Vereniging van Banken, de banken, het College Bescherming Persoongegevens, Equens en eventueel andere betrokken partijen in gesprek te gaan en (nadere) afspraken te maken over het waarborgen van de privacy van de klanten van de banken (in brede zin)? Zo nee, waarom niet?

Het is inderdaad van groot belang dat voorzichtig met pingegevens wordt omgegaan en dat alle privacyaspecten van dit plan goed worden bezien en in overeenstemming met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) wordt gehandeld.
Verschillende banken en ook de Consumentenbond hebben vraagtekens gezet bij dit plan. Wij delen deze zorgen van de partijen en vinden het dan ook verstandig dat Equens het plan heeft opgeschort en heeft erkend dat het bestaan van een breed maatschappelijk draagvlak ook een belangrijke factor is. Het ligt voor de hand dat het door Equens aangekondigde nadere overleg wordt gevoerd tussen Equens en het bankwezen en eventuele andere stakeholders. Zij kunnen een zienswijze vragen aan het CBP. Wij verwijzen verder naar het antwoord op vraag 3.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Koeweit aan de macht in buurtmoskee Slotervaart»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat een (top)ambtenaar van het ministerie van Religieuze Zaken in Koeweit bestuursvoorzitter is/wordt van de Blauwe Moskee in Amsterdam Slotervaart? Zo nee, klopt het dat hij voorzitter is van het bedrijf dat eigenaar is van het gebouw en dat de moskee runt? Zo nee, op welke andere wijze is deze persoon bij de moskee betrokken?

De bestuursvoorzitter van de stichting Europe Trust Nederland is de heer Alqawari. Deze stichting is eigenaar van de Blauwe Moskee. Of en in hoeverre de heer Alqawari gelieerd is of was aan het ministerie van Religieuze Zaken in Koeweit is bij de Rijksoverheid niet bekend.

Vraag 3

Wat is uw opvatting over deze leidende rol van een overheidsorganisatie uit Koeweit bij een gebedshuis in Nederland en over de invloed die daarmee gepaard gaat? Wat is uw algemene opvatting over de sturing door buitenlandse mogendheden van Nederlandse moskeeën en daarmee indirect aan Nederlandse moslims?

Om te komen tot een volledige integratie in de Nederlandse samenleving is het van belang dat migranten kennisnemen van de kernwaarden van de Nederlandse samenleving en deze ook verinnerlijken. Het is niet acceptabel als zij onder druk worden gezet door buitenlandse overheden of organisaties. Voor buitenlandse mogendheden is het mogelijk om op basis van vrijwilligheid contact te onderhouden met (voormalige) onderdanen, zolang dit de integratie in de Nederlandse samenleving niet belemmert. Het is toegestaan om gebruik te maken van buitenlandse financiering om gebedshuizen te stichten.

Vraag 4

In welke mate is deze moskee gefinancierd met geld van de overheid van Koeweit?

De aankoop van de Blauwe moskee is grotendeels gefinancierd door het ministerie van Religieuze Zaken in Koeweit.

Vraag 5

Wat is uw opvatting over het (mede) financieren door andere landen van gebedshuizen in Nederland? Deelt u de mening dat daarmee automatisch grote invloed gepaard gaat, die niet altijd strookt met het doel van de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Welk doel/bestemming had de bouw van deze moskee in de wijk Slotervaart? Klopt het dat deze vooral tot doel had om als buurtcentrum te functioneren, waar alle wijkbewoners laagdrempelig activiteiten konden ontplooien? Deelt u de mening dat dit faliekant mislukt is, nu de moskee zich vooral op islamitische bekeerlingen richt en er preken worden gehouden om de superioriteit van moslims ten opzichte van niet moslims uit te dragen?

Bij de bouw van de moskee ging het primair om een gebouw om het islamitische geloof te kunnen uitoefenen. Daarnaast heeft stichting de Blauwe Moskee een maatschappelijke doelstelling om bruggen te slaan met de wijk en de samenleving.
Vanwege de scheiding van kerk en staat is het aan het moskeebestuur om invulling te geven aan de wijze waarop het geloof wordt beoefend binnen de grenzen van de wet. Het oproepen tot haat of het aanzetten tot geweld is nadrukkelijk niet toegestaan.
Als buurtbewoners ontevreden zijn over de wijze waarop de moskee de maatschappelijke doelstelling invult is het van belang dat er een gesprek plaatsvindt tussen de buurtbewoners en het moskeebestuur om hier afspraken over te maken.

Vraag 7

Acht u al deze omstandigheden wenselijk? Welke landelijke of lokale mogelijkheden zijn er om dit probleem aan te pakken en om te waarborgen dat buurtbewoners daadwerkelijk het buurtcentrum krijgen dat zij voor ogen hadden?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Kunt u een zo compleet mogelijk overzicht geven van de moskeeën in Nederland die worden geleid, nadrukkelijk gestuurd of overwegend beïnvloed door (iemand uit) een ander land?

De Kamer is eerder geïnformeerd over de risico’s van buitenlandse financiering (TK 2008–2009, 29 754, nr. 145). In deze brief staat dat financiering, zowel binnenlands als buitenlands, altijd met invloed gepaard kan gaan. De gevolgen voor de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving zijn niet altijd eenduidig vast te stellen.
Mogelijke maatregel is de inzet vanuit moskeeën om de risico’s die gepaard kunnen gaan met buitenlandse financiering te beperken. Dit door de weerbaarheid van moskeeën te vergroten. De laatste jaren wordt zowel binnen als buiten de moskee op een kritische manier gesproken over de mogelijke invloed van buitenlandse financiering.
Andere maatregelen liggen op het terrein van toezicht, handhaving en sancties. In die gevallen waar het vermoeden bestaat dat de Nederlandse wet wordt overtreden door buitenlandse organisaties die in Nederland moskeeën financieren, kan er onderzoek worden ingesteld. Het Openbaar Ministerie heeft bijvoorbeeld een strafrechtelijke en civielrechtelijke toezichtstaak als het gaat om het functioneren van stichtingen.
Ook is er in 2009 een handleiding ontwikkeld voor gemeenten om eventuele façadepolitiek bij religieuze instellingen te herkennen. Dit kan spelen bij organisaties die naar buiten toe een aanpak verkondigen gericht op integratie in de samenleving, terwijl er naar binnen toe een andere boodschap wordt verkondigd die zorgt voor afsluiting van de samenleving.
Op 4 juni jl. is de motie Segers c.s. (29 754, nr. 221) over een onderzoek naar financiële steun vanuit onvrije landen aangenomen. De Tweede Kamer zal door de minister van Veiligheid en Justitie naar aanleiding van deze motie over dit onderwerp worden geïnformeerd.

Vraag 9

Zijn er indicaties dat dit leidt tot een meer orthodoxe invulling van het islamitische gebedswerk in de moskeeën? Zijn er indicaties dat hierdoor radicalisering kan worden bevorderd? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Zijn er indicaties dat dit de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving belemmert? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 11

Op welke wijze wordt aan moskeeën zoals de Blauwe Moskee en andere kerkelijke instellingen subsidie verstrekt? Is aan deze moskee ook subsidie verstrekt? Wordt aan bestuursvoorzitters, zoals van de Blauwe Moskee, die in dienst zijn van de Koeweitse overheid, eveneens subsidie verstrekt ten behoeve van de moskee? Zo ja, deelt u de mening dat dit onwenselijk is? Is er afdoende controle hoe dit geld wordt besteed? Kunt u aangeven op welke wijze de belastinginning plaatsvindt als de financiering van moskeeën in buitenlandse handen ligt?

Vanuit het principe van de scheiding van kerk en staat wordt door de Rijksoverheid geen subsidie verstrekt aan religieuze instellingen voor de uitoefening van het geloof. Wel wordt op lokaal niveau aan verschillende religieuze instellingen subsidie verstrekt voor maatschappelijke activiteiten die in een kerk of moskee plaatsvinden, bijvoorbeeld voor huiswerkbegeleiding van jongeren. In het geval van de Blauwe Moskee is door de gemeente Amsterdam geen subsidie verstrekt.
Religieuze instellingen, zoals moskeeën, kunnen in aanmerking komen voor de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) binnen de fiscale regelgeving. De fiscale regelgeving maakt hierbij geen onderscheid tussen verschillende wijzen van financiering van religieuze instellingen.