Vraag 1

Kent u het bericht dat president Erdogan per brief een stemoproep heeft gestuurd naar Turkse Nederlanders?1 Wat is uw reactie daarop?

Ja. Het kabinet vindt het ongepast dat Nederlandse burgers een brief ontvangen van de Turkse president met een oproep om te gaan stemmen voor de Turkse parlements-en presidentsverkiezing. Dit zou namelijk opgevat kunnen worden als een impliciet stemadvies.

Vraag 2

Hoe verklaart u dat dit opnieuw kan gebeuren, terwijl dit in 2017 en 2015 ook al gebeurde en de regering de Turkse ambassadeur hiervoor al in 2015 op het matje riep?

Er is sprake van een verschil in de boodschap van de brief van 2015 en de brieven van 2017 en 2018. In de brief van 2015 stond er een expliciete oproep om op President Erdogan te stemmen. Vanwege dit ongewenste stemadvies, werd de Turkse ambassadeur toen ontboden. Tijdens het referendum in 2017 werd er een brief verstuurd door de toenmalige premier van Turkije en partijleider van de Turkse AKP Yildirim met een algemene oproep om te gaan stemmen. De Turkse ambassadeur werd naar aanleiding van deze brief niet ontboden. Het verzenden van een dergelijke brief is toegestaan binnen de kaders van de Nederlandse wet. Ook in 2018 is er een soortgelijke brief verzonden, zonder expliciet stemadvies.

Vraag 3

Op welke wijze zijn de AK-partij en de Turkse president aan de gegevens van Turkse Nederlanders gekomen? Is dit in strijd met artikel 8 van de Wet bescherming persoonsgegevens? Zo ja, wat onderneemt u hiertegen?

Turkse politieke partijen mogen, op grond van Turks recht en tegen betaling, lijsten van Turkse kiesgerechtigden opvragen bij het Turkse kiescollege. In 2015 heeft de College Bescherming Persoonsgegevens op basis van verkregen informatie dit ook geconcludeerd.
De Wet bescherming persoonsgegevens is vervangen door de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). De Autoriteit Persoonsgegevens is de onafhankelijke toezichthouder en heeft aangegeven dat de AVG alleen geldt voor instanties buiten de Europese Unie als ze goederen of diensten aanbieden aan EU-burgers of als ze hun gedrag monitoren. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens lijkt het geven van stemadvies daar niet onder te vallen.

Vraag 4

Is het waar dat in de brief verkiezingsslogans staan die door de AK-partij worden gebruikt en dat Erdogan daaronder schrijft dat hij de Turken uitnodigt om deze oproep te steunen?

De brief is ondertekend door de heer Erdogan in zowel zijn rol als president van Turkije als partijleider van de Turkse AKP. In de brief komen uitspraken terug die Erdogan gebruikt in speeches tijdens o.m. AKP-bijeenkomsten, en worden de lezers uitgenodigd om die uitspraken te steunen. Echter, in de brief wordt er geen oproep gedaan om op de Turkse president Erdogan of de AKP te stemmen. De boodschap betreft een algemene oproep om te gaan stemmen. Hoewel een dergelijke brief is toegestaan acht het kabinet het ongepast dat Nederlandse burgers een dergelijk brief ontvangen.

Vraag 5

Vindt u het wenselijk dat de president op deze manier een schijn van neutraliteit opwekt, terwijl hij Turkse Nederlanders in feite oproept op zijn partij te stemmen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Vindt u het aanvaardbaar dat de Turkse president en zijn partij toegang hebben tot gegevens van Turkse Nederlanders en deze gebruiken voor verkiezingsdoeleinden? Zo nee, welke stappen gaat u zetten om dit in de toekomst te voorkomen?

Hoewel de adressen rechtmatig zijn verkregen, vindt het kabinet het ongepast dat Nederlandse burgers een dergelijke brief ontvangen, zoals aangegeven in het antwoord op vragen 4 en 5.
Het staat Turkije vrij banden te onderhouden met Turken die in het buitenland wonen, mits dit geschiedt op basis van vrijwilligheid. Een dergelijke internationaal geaccepteerde diasporapolitiek is ook in Nederland toegestaan, zolang deze past binnen de grenzen van onze rechtsstaat en de participatie van Nederlanders met een Turkse achtergrond niet belemmert.
Dit betekent dat de Turkse autoriteiten zich moeten onthouden van ongewenste bemoeienis met de keuzes die Nederlandse burgers maken. Wanneer het kabinet constateert dat de Turkse diasporapolitiek de grenzen van onze rechtsstaat overschrijdt dan wel participatie van Nederlanders met een Turkse achtergrond belemmert, zal het kabinet niet aarzelen de Turkse autoriteiten hierop aan te spreken.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «1 miljard voor kinderen, maar alleen in Europees Nederland»?1 Is het waar dat er geen geld beschikbaar wordt gesteld om gezinnen met kinderen in Caribisch Nederland te ondersteunen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ja. Ik teken hierbij aan dat de in het bericht opgenomen conclusie dat er geen geld voor gezinnen met kinderen in Caribisch Nederland beschikbaar wordt gesteld, voorbarig is. De besluitvorming voor Caribisch Nederland, dat een geheel eigen context kent, wordt nog apart bekend gemaakt.

Vraag 2

Deelt u de mening dat armoede onder kinderen moet worden bestreden, ook in Caribisch Nederland? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om armoede onder kinderen in Caribisch Nederland op korte termijn te bestrijden?

Aan de beide Kamers der Staten-Generaal is een onderzoek naar een ijkpunt voor de bestaanszekerheid in Caribisch Nederland toegezegd. Bij brief van 1 mei 2018 (Kamerstukken II, 2017/2018, 34 775 IV, nr. 39) is de Tweede Kamer geïnformeerd over de ophanden zijn afronding van het hiertoe strekkende rapport en de nog op te stellen kabinetsreactie, waarin alsdan inzicht wordt gegeven in de te nemen maatregelen. In mijn nadere brief van 11 juni 2018 aan de Eerste Kamer, die ik bij brief van 12 juni 2018 (Kamerstukken II, 2017/2018, 34 775 IV, nr. 42) aan de Tweede Kamer in afschrift heb doen toekomen, heb ik gerefereerd aan de datum van 1 juli 2018 die is genoemd als datum waarop het rapport bij het parlement zou moeten liggen. Ik herhaal het in die brief uitgesproken streven om deze datum te halen, maar dat mag niet ten koste gaan van een zorgvuldig proces.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, mede naar aanleiding van de rapporten van de Commissie Spies en van het Nibud, waaruit blijkt dat het voor een grote groep inwoners in Caribisch Nederland moeilijk is om rond te komen, er zo spoedig mogelijk een sociaal minimum moet worden vastgesteld, zodat besluiten kunnen worden genomen over de hoogte van de uitkeringen in Caribisch Nederland? Deelt u de mening dat het van belang is dat hierover zo snel mogelijk de benodigde duidelijkheid moet komen, en er alles aan gedaan moet worden om verdere vertraging te voorkomen en de nieuwe streefdatum van 1 juli 2018 niet te overschrijden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke manier wordt bij de planvorming en budgettering van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) met betrekking tot Caribisch Nederland het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)betrokken, zodat er sprake is van meer integrale aanpak, in lijn met de motie Diertens c.s. over een regierol voor het Ministerie van BZK?2

De betrokkenheid van het Ministerie van BZK bij het opstellen van de kabinetsreactie op het rapport over het ijkpunt bestaanszekerheid vindt plaats vanuit de coördinerende rol van de Staatssecretaris van BZK.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «News: Open letter for the release of Human Rights Defenders in Niger»?1

Ja.

Vraag 2

Wat gaat u doen met de bevindingen van Publish What You Pay, die concludeert dat mensenrechtenactivisten sinds 25 maart onterecht worden vastgehouden in gevangenissen in Niger, verspreid door heel het land?

De arrestatie van een aantal activisten van het maatschappelijk middenveld in Niger is in de hoofdstad Niamey onderwerp geweest van overleg tussen de EU-ambassades op 17 april jl. Ook heeft het Hoofd van de EU-delegatie op 26 april jl. in Niamey de Nigerijnse Minister van Justitie uitgenodigd voor een overleg met alle Europese ambassadeurs en hem daar van de zorgen van de Europese lidstaten op de hoogte gebracht. De Minister zegde daarbij toe dat de afhandeling van de betreffende rechtszaken geheel volgens de regels van het Nigerijnse recht zou verlopen. Hij zegde eveneens toe zich niet met de rechtsgang te zullen bemoeien omdat de scheiding der machten hem daartoe geen ruimte bood. Op 14 mei jl. zijn de rechtszaken begonnen. Inmiddels zijn 4 arrestanten in voorlopige vrijheid gesteld; sommige anderen hebben er, in overleg met hun advocaten, voor gekozen om geen verzoek tot voorlopige invrijheidstelling in te dienen. Op 21 juni jl. is de kwestie wederom door de EU-ambassadeurs besproken. Naar verwachting wordt er op 10 juli een gerechtelijke uitspraak gedaan. Nederland en de verschillende EU-vertegenwoordigingen blijven de ontwikkelingen van deze zaak op de voet volgen.

Vraag 3

Bent u bekend met de ontwikkelingen die vooraf zijn gegaan aan de arrestaties, waarin de zogenoemde «Days of citizen action» protesten plaatsvonden, waarin geprotesteerd werd tegen de ontransparante Finance Law van 2018? Zo ja, hoe kijkt u aan tegen de arrestaties die op 25 maart en 15 april plaatsvonden en de sluiting van het Labari Televisiestation?2

Er zijn meerdere demonstraties voorafgegaan aan de bewuste (verboden) mars van 25 maart, die de aanleiding vormde voor de arrestaties. Voor die eerdere demonstraties werd steeds toestemming gevraagd en verkregen. Voor die van 25 maart werd geen toestemming gegeven, naar verluidt omdat deze plaatsvond kort na een terreuraanslag op slechts 40 km buiten Niamey. Deze aanslag leidde tot een periode van verhoogde waakzaamheid in de stad. De begrotingswet of de «Loi de Finances 2018» was onderwerp van onvrede bij de deelnemers van deze manifestaties. Activisten protesteerden onder andere uit angst tegen een verhoging in de prijzen van diverse primaire levensbehoeften. De wet zelf was al via parlementaire goedkeuring aangenomen in november 2017. Het televisiestation Labari dat de activisten had geïnterviewd werd op last van de politie gesloten, maar werd na een aantal dagen weer geopend als gevolg van een gerechtelijke uitspraak waarbij de sluiting als onwettig werd verklaard.

Vraag 4

Welke mogelijkheden ziet u om het welzijn van de arrestanten te waarborgen die gevangen zitten in de Nigerese gevangenissen?

De gevangenissen in Niger hebben te kampen met overbevolking, slecht voedsel en slechte hygiënische omstandigheden. De EU en Frankrijk hebben projecten waarbij algehele verbeteringen van de gevangenisomstandigheden worden beoogd. Hiermee kan er eveneens meer aandacht gevraagd worden voor deze omstandigheden. In 2016 heeft UNODC met financiële steun van Nederland gewerkt aan het verbeteren van de veiligheid in een aantal gevangenissen in Niger. Nederland bekijkt tevens de optie om de programma’s die op het gebied van Veiligheid en Rechtsorde in Mali worden uitgevoerd uit te breiden en deze kwestie daarmee te adresseren.
In Niger is het overigens gebruikelijk dat gevangenen worden bijgestaan door familieleden die extra voedsel, zeep of schone kleding komen brengen. Het staat familie en sympathisanten van de betreffende arrestanten vrij om eveneens op deze wijze aan hun welzijn bij te dragen.

Vraag 5

Bent u bekend met de «uranium-gate» van 2011 aangaande Niger en het Franse bedrijf Areva (nu bekend als Orena)? Zo ja, hoe beoordeelt u deze deal ten aanzien van het welzijn van de Nigerese bevolking en de economische welvaart van de Nigerese staat?3 4

Ja. «Uranium-gate» betreft een serie gecompliceerde financiële transacties met betrekking tot één bepaalde partij uranium(-erts). Het is onduidelijk wat de gevolgen van deze specifieke zaak zijn voor de volksgezondheid in Niger. Dit geldt eveneens voor de gevolgen voor de inkomsten van Niger uit de uraniumwinning of de rol van uranium als exportproduct voor de welvaart in Niger. Een enquêtecommissie van het Nigerijnse parlement concludeerde dat aan de Nigerijnse zijde van «uranium-gate» geen onregelmatigheden hebben plaatsgevonden. De Nigerijnse staat zou aan de transacties 800.000 dollar hebben verdiend.

Vraag 6

Heeft u deze problematiek met uw Franse ambtsgenoot besproken? Zo nee, op welke termijn gaat u dat wel doen?

Nederland is hier geen direct belanghebbende en had ten tijde van deze zaak geen diplomatieke vertegenwoordiging in Niger. Sinds de opening van het ambassadekantoor begin 2018 heeft Nederland regelmatig overleg met de diverse EU-lidstaten in Niger. Eventuele onregelmatigheden worden in EU-verband besproken.

Vraag 7

Bent u bereid de negatieve ontwikkelingen omtrent het recht op persvrijheid, het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vrijheid van demonstratie te bespreken met uw Nigerese ambtsgenoot?

Nederland heeft begin 2018 een ambassadekantoor geopend in de hoofdstad Niamey. Dit kantoor opereert onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandse ambassade in Mali. In zijn algemeenheid geldt dat conform het Nederlandse mensenrechtenbeleid altijd aandacht kan en moet worden gevraagd voor mensenrechtenkwesties, ook in Niger.

Vraag 8

Met het vooruitzicht dat Nederland een ambassade gaat openen in Niger, bent u van plan om u uit te spreken tegen de mensenrechtenschendingen die plaatsvinden in Niger?

Zie antwoord vraag 7.

Vraag 9

Met het vooruitzicht dat Nederland een ambassade gaat openen in Niger, bent u van plan om u in te zetten voor een verbetering van de werkomstandigheden voor de Nigerezen in de mijnen, en om de volksgezondheid in met name de gebieden dichtbij de mijnen beter te waarborgen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe?

Nederland is voornemens om de inzet in Niger vooral te intensiveren op de beleidsterreinen die zijn opgenomen in de nota Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de integrale migratieagenda en de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie. Deze inzet wordt momenteel nader uitgewerkt in de Meerjaren Landenstrategie voor Niger (2019–2022). Voor de intensivering zoekt Nederland ook aansluiting bij het werk van andere donoren, zoals EU-lidstaten, die al langer actief zijn in Niger. Concrete opties om een bijdrage te leveren aan de verbetering van werkomstandigheden en de volksgezondheid worden daarbij onderzocht.

Vraag 1

Kent u het bericht dat advocaat Stapert namens kroongetuige Nabil B. een klemmend beroep doet op u om de familie van B. beter te beveiligen?1 Zo ja, wat is uw reactie op deze oproep?

Ja ik ben bekend met het bericht over de oproep van advocaat Stapert namens kroongetuige Nabil B. Zoals ik ook heb gemeld in mijn brief3 d.d. 5 juni naar aanleiding van het debat over de strijd tegen het liquidatiegeweld, en zoals in het algemeen bekend is bij uw Kamer, kan ik niet ingaan op de details van de casus noch op de eventuele beveiligingsmaatregelen die worden genomen om personen te beschermen. Dit zou een risico vormen voor de veiligheid van deze personen en de professionals die met hun beveiliging zijn belast. Zoals ik ook in bovenstaande brief heb vermeld, hebben de beveiligingsvraagstukken rondom de zaak waarin de kroongetuige Nabil B. is betrokken de bijzondere aandacht van de betrokken partijen.
Ik acht de inzet van kroongetuigen een onmisbaar element in de aanpak van de ondermijnende criminaliteit. Zoals ook aangegeven in het antwoord op vraag 4 van de vragen gesteld door de leden Buitenweg (GroenLinks) en Van Nispen (SP), wordt steeds getracht vanuit veiligheid bezien voor alle betrokken personen de optimale situatie te bereiken, teneinde belemmeringen voor het afleggen van verklaringen door de getuige vanuit risico’s voor de veiligheid van hemzelf en zijn naasten zoveel mogelijk te beperken.

Vraag 2

Deelt u de mening dat gehoor moet worden gegeven aan de oproep om de beveiliging van de familiekring rond kroongetuigen meer doortastend, met meer middelen en met betere afstemming en betere communicatie ter hand te nemen? Zo nee, waarom niet en vindt u dan ook dat eigenlijk geen gebruik kan worden gemaakt van kroongetuigen als hun veiligheid of die van naasten niet gegarandeerd kan worden? Zo ja, welke maatregelen neemt u zich voor om aan deze oproep gehoor te geven en bent u bereid aanvullende maatregelen te treffen in afwachting van de in uw brief aangekondigde onderzoeksuitkomsten van de Stuurgroep bewaken en beveiligen?2

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat is de stand van zaken rondom de aangenomen motie-Van Nispen/Kuiken (Kamerstuk 29 911, nr. 197) die de regering verzoekt zo snel als mogelijk de openstaande vacatures bij de Dienst Bewaken en Beveiligen in te vullen?

Zoals gesteld in mijn brief van 5 juni jl. zijn er op dit moment 79 vacatures voor de uitvoering van persoonsbeveiligingstaken op een totale formatie van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) van 392 fte (peildatum 1 mei 2018). In 2017 is de werving van nieuw personeel voor de DKDB sterk geïntensiveerd. Dit blijkt nog onvoldoende om de organisatie op sterkte te krijgen. Om die reden worden aanvullende maatregelen getroffen voor verdere invulling van de vacatures op de middellange termijn. Deze licht ik verder toe in bovengenoemde brief. Onder meer wordt onderzocht of het mogelijk is medewerkers met relevante werkervaring buiten de politie na een verkorte opleiding sneller te laten instromen.

Vraag 4

Bent u bereid deze vragen zo spoedig als mogelijk is te beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het hypothetische verhaal van «een Groningse scheur met twee levens»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over de uitspraak van de woordvoerder van de Commissie Mijnbouwschade Groningen, die stelt dat het een realistisch scenario is dat één scheur door twee instanties beoordeeld moet worden?

Schademeldingen die voor 31 maart 2017 zijn gedaan worden afgehandeld door NAM. Schademeldingen na 31 maart 2017 worden beoordeeld door de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (hierna: TCMG). Denkbaar is dat een eigenaar met beide organisaties te maken krijgt. Dat zal aan de orde zijn wanneer de eigenaar over een oude schademelding beschikt en na 31 maart 2017 nieuwe schade heeft gemeld. Bij de nieuwe schade kan het om additionele schade gaan, maar ook om schade die is verergerd. Als deze situatie zich daadwerkelijk voordoet spannen TCMG en NAM zich in om hiermee pragmatisch om te gaan en de bewoner zo min mogelijk lastig te vallen.

Vraag 3

Zijn er gevallen bekend dat er inderdaad gedupeerden zijn die op deze wijze van het kastje naar de muur worden gestuurd?

Mij zijn geen gevallen bekend waarbij gedupeerden van het kastje naar de muur worden gestuurd. Wel kan het zo zijn dat een bewoner merkt dat een instantie niet alle schade behandelt, maar alleen die schade waar de melding betrekking op had.

Vraag 4

Kunt u aangeven wat er gebeurt met de oude dossiers? Blijven deze beschikbaar voor de gedupeerden?

De dossiers van reeds afgehandelde meldingen worden gedeeltelijk bewaard. Conform de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) vernietigen NAM en CVW «bovenmatig» geworden data. Ten aanzien van de beschikbaarheid voor bewoners geldt dat de dossiers in ieder geval nog tot het einde van het jaar online via MijnCVW opvraagbaar zijn. Bewoners kunnen met een beroep op de AVG altijd bij NAM om inzage in hun persoonsgegevens vragen.

Vraag 5

Is er sprake van het delen van dossiers tussen instanties? Zo ja, op welke wijze wordt de privacy geborgd? Wordt er vooraf aan het delen toestemming gevraagd aan de gedupeerde?

Openstaande meldingen die na 31 maart 2017 bij NAM of CVW zijn gedaan, zijn naar de TCMG overgeheveld. Eigenaren zijn hierover geïnformeerd en in de gelegenheid gesteld om desgewenst deze overdracht te stoppen.

Vraag 6

Op welke wijze gaat u voorkomen dat het behandelen van schades die vóór 31 maart 2017 zijn ontstaan, maar daarna zijn verergerd door nieuwe bevingen, eindeloos door of de ene of de andere instantie wordt afgehouden? Hoe gaat u er zorg voor dragen dat deze zaken als één volledig dossier worden gezien en als zodanig worden behandeld?

Er is een duidelijke verdeling van schademeldingen tussen NAM en de TCMG. Schademeldingen die tot 31 maart 2017, 12.00 uur zijn gedaan, worden afgehandeld door NAM; schademeldingen die daarna zijn gedaan door de TCMG. Er mag sowieso geen sprake van zijn dat bewoners eindeloos van de ene naar de andere instantie worden gestuurd. Indien een schade niet wordt betrokken in het aanbod van NAM omdat deze geen onderdeel is van de «oude» schademelding, kan voor deze schade een beroep worden gedaan op de TCMG. Als deze situatie zich daadwerkelijk voordoet spannen TCMG en NAM zich in om hiermee pragmatisch om te gaan en de bewoner zo min mogelijk lastig te vallen.
Voor de eventuele overdracht van dossiers om dit mogelijk te maken zal echter eerst toestemming van de bewoner moeten worden verkregen. Het gaat sowieso om een tijdelijke overgangssituatie. Zodra de oude schademeldingen door NAM zijn afgehandeld, worden schademeldingen alleen nog door de TCMG behandeld.

Vraag 1

Kent u het bericht «Zus vermoorde Nadia terug bij af na tbs-draai»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u uitleggen waarom u afgelopen maanden een draai van 180 graden heeft gemaakt en onlangs opeens wel toestemming heeft gegeven voor het transmurale verlof van Pascal F. een uiterst gewelddadige en gevaarlijke crimineel?

Het bericht haalt transmuraal verlof en de verlenging van de tbs-maatregel door elkaar. De tbs-maatregel is erop gericht herhaling van het misdrijf in de toekomst te voorkomen en de tbs-gestelde op veilige en verantwoorde wijze terug te laten keren in de samenleving. Iedere twee jaar bepaalt de rechter in een verlengingszitting of de tbs-maatregel wordt verlengd. Als een rechter de tbs-maatregel niet beëindigt, loopt de behandeling door. Het transmuraal verlof is een onderdeel van de behandeling.
De behandeling van een tbs-gestelde is een dynamisch proces, waarbij op zorgvuldige wijze de voortgang van de behandeling wordt getoetst. Als een verlofaanvraag op enig moment wordt afgewezen, kan op een later tijdstip een nieuwe aanvraag worden ingediend op basis van de voortgang in de behandeling. Zonder al te zeer op de individuele casus in te gaan, constateer ik dat het AVT in dit specifieke geval voldoende voortgang in de behandeling heeft gezien om positief te adviseren over het gevraagde verlof.

Vraag 3

Beseft u dat u met deze beslissing de slachtoffers nog een trap na geeft? Zo nee, waarom niet?

Ik kan mij goed voorstellen dat de boodschap dat een tbs-gestelde met verlof gaat voor de nabestaanden en/of slachtoffers confronterend kan zijn. Als een tbs-gestelde met verlof gaat, worden slachtoffers en/of nabestaanden desgewenst geïnformeerd over het verlof en de beperkingen/voorwaarden (bijvoorbeeld gebiedsverbod) die hierbij aan de tbs-gestelde worden opgelegd.

Vraag 4

Bent u bereid de stukken waarop u deze beslissing gebaseerd heeft, al dan niet vertrouwelijk, met de Kamer te delen? Zo nee, waarom niet?

Ik heb de wettelijke taak ervoor te zorgen dat de tbs-gestelde op veilige en verantwoorde wijze terugkeert in de samenleving. Verlofmachtigingen komen zorgvuldig en weloverwogen tot stand en worden pas afgegeven indien de behandeling van de tbs-gestelde dit toelaat en na advisering door het onafhankelijke Adviescollege Verloftoetsing TBS (AVT).
Het AVT toetst alle verlofaanvragen van tbs-gestelden. De belangrijkste vraag die het adviescollege dient te beantwoorden, is of het toekennen van verlof aan een tbs-gestelde verantwoord is. Het AVT bestaat uit elf forensisch psychiaters en psychologen, vier juristen en twee wetenschappelijk adviseurs. Het AVT bracht in 2017 in totaal 1572 adviezen over verlof uit. De Dienst Justitiële Inrichtingen is bevoegd namens mij een besluit te nemen op deze adviezen. Negatieve adviezen zijn bindend. Positieve adviezen zijn dat niet, maar ook deze worden in de regel gevolgd.
Ik zie geen aanleiding om adviezen over individuele tbs-gestelden, die aan een verlofmachtiging ten grondslag liggen, aan uw Kamer te sturen. Om diezelfde reden zal ik uw Kamer geen lijst met tbs-gestelden met een machtiging transmuraal verlof sturen.

Vraag 5

Kunt u een overzicht naar de Kamer sturen van alle tbs’ers die sinds uw aanstelling als Minister voor Rechtsbescherming en met uw toestemming transmuraal verlof hebben gekregen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid per direct de beslissing Pascal F. los te laten op de maatschappij terug te draaien en deze uiterst gevaarlijke en gestoorde crimineel achter slot en grendel in de tbs-kliniek terug te plaatsen? Zo nee, heeft u dan niets geleerd van de moord op Anne Faber? Beseft u dat het dan ook uw verantwoordelijkheid is als deze gevaarlijke moordenaar opnieuw toeslaat? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor donderdag 21 juni 2018?

Ja.

Vraag 1

Kent u het bericht «OM deed zaken met familie procureur»?1 2

Vraag 2

Klopt het dat het toenmalig lid van het college van procureurs-generaal (college van PG) met personeelsbeleid in zijn portefeuille – periode 2008 – 2014 – een contract heeft gesloten met de firma «Hireserve» uit Rotterdam waarbij de jongere zus van het betreffende lid van het college van PG sinds april 2009 project manager was? Zo ja, is hier naar uw oordeel sprake van belangenverstrengeling of de schijn van belangenverstrengeling?

Vraag 3

Klopt het dat er «geen enkele bemoeienis» is geweest van het lid van het college van PG met de selectie van en contractering van de firma «Hireserve» uit Rotterdam? Zo nee, op welke manier was er bemoeienis van het lid van het college van PG in dit geval?

Vraag 4

Klopt het dat de top van het openbaar ministerie (OM) bekend was met de familieband van het lid van het college van PG met de projectmanager bij de firma «Hireserve»? Was deze band ook bekend bij de toenmalige betrokkenen binnen het OM bij de selectie en contractering van de firma «Hireserve» in Rotterdam? Zo ja, op welke manieren?

Vraag 5

Welke problemen zouden er in de bedrijfsvoering zijn ontstaan als het contract met de firma «Hireserve» in 2013 niet zou zijn verlengd? Wegen deze problemen inderdaad op tegen de toen geconstateerde «procedurele onrechtmatigheid» door de eigen controleafdeling van het OM? Wat was deze procedurele onrechtmatigheid?

Vraag 6

Hoeveel geld is er in totaal betaald aan de firma Hireserve in Rotterdam?

Vraag 7

Wordt de hier bevraagde vermeende belangenverstrengeling meegenomen in het onderzoek naar integriteitsschendingen binnen het OM door de speciale commissie van drie onafhankelijke strafrechtdeskundigen onder leiding van de voormalig PG bij de Hoge Raad?

Vraag 1

Kent u de berichten «Ander huis gezocht voor bedreigde christelijke Syriër» en «Syrische christen uit Overijssel krijgt dreigbrief, van IS»?1

Ja.

Vraag 2

Op welke wijze wordt gewaarborgd dat burgers, in dit soort situaties, meteen op adequate beveiliging kunnen rekenen?

Het lokale gezag draagt in het algemeen zorg voor de veiligheid en het welzijn van haar burgers. Het lokale gezag beoordeelt in hoeverre de persoon en/of zijn werkgever in staat is weerstand te bieden aan de dreiging. Indien nodig, treft zij aanvullende beveiligingsmaatregelen. Hierbij is de inschatting van de dreiging en het risico leidend voor het vaststellen van het beoogde weerstandsniveau en de bijbehorende beveiligingsmaatregelen.

Vraag 3

In hoeverre zijn meer van dit soort situaties bekend? Bent u bereid dit zorgvuldig te registreren?

Mensen in Nederland moeten in vrijheid hun geloof kunnen belijden en uitleven, binnen de grenzen van de rechtsstaat. Wanneer sprake is van bedreiging, al dan niet met een discriminatoir motief, is het van belang om hiervan melding of aangifte te doen bij de politie. Meldingen en aangiftes van discriminatie en bedreiging worden serieus behandeld en opgepakt.
De politie kan dit registreren als discriminatie of – waar sprake is van bedreiging – als bedreiging. Vorig jaar is er een samenwerkingsconvenant gesloten tussen de politie, het Openbaar Ministerie en antidiscriminatie voorzieningen om de aanpak van discriminatie een impuls te geven. Deze samenwerking leidt ertoe dat een beter beeld wordt verkregen van discriminatiezaken in Nederland, zodat gerichter maatregelen kunnen worden ingezet om discriminatie aan te pakken. De politie screent landelijk de politiesystemen op mogelijke discriminatiezaken. Per 1

Vraag 4

Hoe voorkomt u dat burgers zich, als gevolg van bedreiging en intimidatie, beperken in de vrijheid teneinde hun opvattingen te uiten? Bent u bereid met het oog op het voorkomen van dit risico extra in te zetten op opsporing van daders van bedreiging en intimidatie?

De vrijheid van meningsuiting is een groot goed in onze democratische samenleving. Een ieder moet de mogelijkheid hebben om – binnen de grenzen van de wet – zijn of haar gedachten te kunnen verwoorden in een vrij maatschappelijk debat. Het is zeer kwalijk als men zich onder druk van dreigingen moet terugtrekken uit dit debat. Als er concrete aanwijzingen zijn dat dat gebeurt, dient direct tegen dergelijk gedrag te worden opgetreden. Men moet zich onbedreigd weten bij het uiten van hun mening of geloof. In geval van dreiging of intimidatie kan melding of aangifte bij politie worden gedaan. Tevens lopen er diverse bescherming en preventieprogramma’s voor situaties waarin de vrijheid van burgers beperkt worden. In brede zin zet dit kabinet fors in op het verder terugdringen van criminaliteit en een veiliger Nederland. Dit betreft o.a. investeringen in de politie waar een stevig accent gelegd wordt op de toekomstige versterking van opsporing, het verzwaren van strafmaten in het algemeen en verbetering en versterking van de strafrechtketen als geheel. Indien sprake is van een strafbaar feit kan daarvan aangifte worden gedaan bij de politie, waarna het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek kan starten. Het Openbaar Ministerie zet in op de opsporing van dit soort zaken en neemt de zaken uiterst serieus.

Vraag 5

Bent u bereid te komen tot een gerichte aanpak ter voorkoming van bedreiging en intimidatie uit jihadistische kring, in samenwerking met de lokale overheden? Bent u met het oog daarop eveneens bereid gericht te onderzoeken in hoeverre deze praktijken breder spelen, gelet op eerdere berichtgeving over situaties van bedreiging van ex-moslims?2

De gerichte aanpak waar u naar vraagt wordt uitgevoerd op lokaal niveau. Gemeenten zijn regiehouders in de lokale aanpak die tot doel heeft radicalisering, extremisme en dreigingen te onderkennen en daarop te interveniëren. Een onderdeel van de lokale aanpak is het multidisciplinaire casusoverleg waarin informatie over personen die (mogelijk) geradicaliseerd zijn of een dreiging vormen wordt gedeeld, geduid en een plan van aanpak wordt opgesteld met als doel het indammen van de dreiging die van een persoon uitgaat. Lokale en landelijke partners werken nauw samen en er is een palet aan maatregelen beschikbaar. NCTV adviseert gemeenten en andere partners over de aanpak van de jihadistische beweging. Verder kunnen gemeenten die geen actief beleid voeren op het thema radicalisering gebruik maken van regionale expertise en kennis die beschikbaar is bij (grotere) gemeenten, veiligheidshuizen en politie-eenheden. Binnen het lokale beleid en de bovengenoemde casusoverleggen wordt er aandacht besteed aan voorkomen van bedreiging en intimidatie. Daarnaast overleggen Politie, Openbaar Ministerie en antidiscriminatievoorzieningen in regionale discriminatieoverleggen over trends en spanningen die samenhangen met de verschillende discriminatiegronden, waaronder ras en religie.

Vraag 1

Kent u het bericht «Twee derde van 150 populaire websites overtreedt privacywet»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het onderzoek van de Consumentenbond waarin wordt geconcludeerd dat een grote meerderheid van de 150 bekende websites in Nederland de nieuwe privacywet overtreedt?

In het rapport van de consumentenbond gaat het over zowel de naleving van de recent ingevoerde AVG als de in 2012 gewijzigde e-privacyrichtlijn. Het is goed dat de consumentenbond namens de Nederlandse consument bedrijven scherp houdt op de naleving van de privacy wetgeving.

Vraag 3

Kunt u de reactie van de Autoriteit Persoonsgegevens bevestigen dat de werkwijze van de onderzochte websites niet mag? Zo nee, waarom niet?

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft bevestigd dat in zijn algemeenheid geldt dat voor het plaatsen van tracking cookies vooraf toestemming moet worden gevraagd aan websitebezoekers.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de prioriteitsafwegingen van de Autoriteit Persoonsgegeven en de Autoriteit Consument en Markt? Hoe beoordeelt u de berichtgeving van beide organisaties dat zij zich focussen op andere zaken respectievelijke andere toezichtprioriteiten?

De Autoriteit Persoonsgegevens is een onafhankelijke toezichthouder die zelf haar toezichtprioriteiten stelt. Het is daarom niet aan mij om een oordeel te vellen over de prioriteitstelling van de Autoriteit Persoonsgegevens. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft onlangs haar toezichtkader voor de jaren 2018 en 2019 uitgebracht waarin zij helder uiteenzet waarop zij de komende tijd prioriteit legt.2
In het aangehaalde rapport van de consumentenbond wordt gesproken over 150 bekende websites, websites in verschillende sectoren die zich soms in zijn geheel maar bij sommige ook in mindere mate richten tot de Nederlandse consument. Nederland kent volgens de Stichting Internet Domein Registratie Nederland thans al ruim 5,8 miljoen websites die zich richten op Nederland. Het aantal websites wereldwijd is hier logischerwijs een veelvoud van. Dit dwingt de toezichthouders tot het maken van keuzes ten aanzien van de inzet van hun handhavingscapaciteit. Het staat de toezichthouders vrij hier hun eigen keuzes in te maken en af te wegen tegen andere problemen.
Desgevraagd licht de Autoriteit Consument en Markt haar keuze toe: de Autoriteit Consument en Markt heeft zich na de invoering van de cookiewet eerst gericht tot 150 websites van de overheid3, gevolgd door de uitgevers van de grootste en populairste websites in Nederland.4 Daarbij ging het om duizenden van de populairste websites in Nederland. Het toezicht van de Autoriteit Consument en Markt heeft zich daarna gefocust op websites waar de privacy van de consument extra belangrijk is. Bijvoorbeeld ten aanzien van de website Stemwijzer die politieke voorkeuren van bezoekers verwerkte5 en gezondheidswebsites6, die medische gegevens van bezoekers verwerkten. De Autoriteit Consument en Markt heeft alle voornoemde overtredingen doen beëindigen.

Vraag 5

Wordt de Autoriteit Persoonsgegevens zo geen tandeloze tijger, gelet op het feit dat zij een kleine organisatie is en geen actie kan ondernemen? Zo ja, wat gaat u doen teneinde ervoor te zorgen dat de Autoriteit Persoonsgegevens beter haar taken kan uitvoeren? Zo nee, waarom niet?

De Autoriteit Persoonsgegevens moet net als andere toezichthouders keuzes maken in haar toezicht. Naar mijn mening is de Autoriteit Persoonsgegevens op dit moment voldoende toegerust voor haar taken. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid en de Autoriteit Persoonsgegevens monitoren zorgvuldig of de taken van de Autoriteit Persoonsgegevens en het benodigde budget met elkaar in de pas lopen.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de berichtgeving van de Belastingdienst dat zij nog een jaar nodig heeft teneinde aan de privacyregels te voldoen? Hoe kan het dat de Belastingdienst nog een jaar nodig heeft, terwijl er een lange voorbereidingstijd is geweest en tijdig bekend was gemaakt op welke wijze en wanneer de nieuwe privacywetgeving in werking zou treden?

De verantwoordelijkheid voor het (tijdig) voldoen aan de AVG ligt bij de desbetreffende overheidsorganisaties, dat geldt ook voor de Belastingdienst. De Belastingdienst heeft mij laten weten dat is gekozen om per 25 mei 2018 een basisniveau van naleving van de AVG te realiseren en in beeld te hebben welke maatregelen nog genomen moeten worden om duurzaam in lijn te komen en blijven met de AVG. Gelet op de aard en omvang van de gegevensverwerkingen bij de Belastingdienst kan ik mij de keuze voor een dergelijke benadering voorstellen. Uit een beoordeling van deze aanpak door de Auditdienst Rijk blijkt dat daarmee alle onderdelen uit het door de Autoriteit Persoonsgegevens opgestelde 10-stappenplan voor implementatie van de AVG afgedekt zijn. Een oordeel over deze aanpak ligt uiteindelijk bij de Autoriteit Persoonsgegevens als toezichthouder voor de AVG.

Vraag 7

Op welke wijze waarborgt u een veilige omgang en verwerking van privacygegevens van belastingbetalers- en ontvangers, nu blijkt dat de Belastingdienst nog een jaar nodig heeft teneinde aan de privacyregels te voldoen?

Ook het waarborgen van een veilige verwerking van persoonsgegevens is primair een aangelegenheid van de Belastingdienst zelf. De Belastingdienst heeft adequate technische en organisatorische maatregelen genomen voor informatiebeveiliging, in lijn met de rijksbreed geldende regels. De Belastingdienst is dan ook van mening dat gegevens goed beveiligd zijn.

Vraag 8

Deelt u de mening dat overheidsorganisaties – zoals de Belastingdienst – het goede voorbeeld dienen te geven en ervoor moeten zorgen dat zij tijdig en volledig moeten voldoen aan de privacywetgeving? Zo ja, wat gaat u doen zodat organisaties als de Belastingdienst zo snel mogelijk gaan voldoen aan de wettelijke vereisten rondom de privacywetgeving? Zo nee, waarom niet?

Overheidsorganisaties dienen er inderdaad voor te zorgen dat zij tijdig en volledig aan de AVG voldoen. Dat zal op 25 mei jl. – de datum waarop de AVG in werking trad – nog niet overal het geval zijn geweest. In dat geval is het voor een overheidsorganisatie zaak er serieus mee bezig te blijven en zo snel mogelijk tot een afronding van het implementatieproces te komen. Het is aan het bestuursorgaan dat voor de organisatie verantwoordelijk is, om daarvoor zorg te dragen en aan de Autoriteit Persoonsgegevens om daarop toe te zien.
De AVG geldt gelijkelijk voor alle organisaties, publiek en privaat, en zij hebben allen de plicht om aan de kaders die de AVG stelt te voldoen. Het is de eigen verantwoordelijkheid van organisaties om aan de wet te voldoen en het oordeel over de naleving ligt bij de Autoriteit Persoonsgegevens als toezichthouder.

Vraag 1

Kent u het bericht «OM deed zaken met bedrijf van familie procureur Van Nimwegen»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het openbaar ministerie (OM) vanaf 2009 acht jaar lang voor de personeelswerving zaken heeft gedaan met een bedrijf van de zus en zwager van de in het berichten genoemde «OM-topman»? Zo nee, wat is er dan niet waar?

Tot op heden is vastgesteld is dat er onder verantwoordelijkheid van het toenmalige College een overeenkomst is aangegaan met een bedrijf waarbij familieleden van een lid van het College werken. Dat heeft volgens het College gemaakt dat er een schijn van belangenverstrengeling is ontstaan.
Het College heeft mij laten weten dat dit niet had mogen gebeuren. Daarom heeft het College de commissie, zoals genoemd in het antwoord op vraag 2 van het lid Groothuizen (D66) over verstoorde verhoudingen in de top van het Openbaar Ministerie (ingezonden op 17 mei 2018, nummer 2018Z08990), gevraagd om de gang van zaken rondom de totstandkoming en de verlenging van de overeenkomst te onderzoeken.

Vraag 3

Had de genoemde procureur-generaal personeelsbeleid in portefeuille?

De in onderhavige vragen genoemde aspecten raken aan het onderzoeksterrein van de in het antwoord op vraag 2 genoemde commissie. Ik kan derhalve uw vragen pas beantwoorden wanneer ik over de onderzoeksresultaten en conclusies van deze commissie beschik.

Vraag 4

Is het contract met het bedrijf Hireserve gesloten in de tijd dat de genoemde procureur-generaal in functie was?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Heeft het genoemde bedrijf voor of nadat de genoemde procureur-generaal in functie was, contracten met het OM gesloten? Zo ja, wanneer?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Heeft de genoemde OM-topman enige bemoeienis gehad met het in het bericht genoemde contract?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het begrijpelijk zou kunnen zijn dat deze berichtgeving onderdeel zou uitmaken naar het door het OM reeds aangekondigde onafhankelijke onderzoek naar de integriteit van de genoemde OM-topman? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ja. Zoals ook gemeld in het antwoord bij vraag 2 heeft het College de commissie, zoals genoemd in het antwoord op vraag 2 van het lid Groothuizen (D66) over verstoorde verhoudingen in de top van het Openbaar Ministerie (ingezonden op 17 mei 2018, nummer 2018Z08990), gevraagd om de gang van zaken rondom de totstandkoming en de verlenging van de overeenkomst te onderzoeken.

Vraag 8

Kunt u enige rol spelen teneinde helderheid in deze zaak te krijgen of te bespoedigen? Zo ja, welke rol? Zo nee, waarom niet?

Ik heb er vertrouwen in dat deze zaak zorgvuldig wordt onderzocht. Het is van belang dat de commissie de ruimte krijgt haar onderzoek te doen en dat de resultaten daarvan worden afgewacht. Ik zal de Kamer informeren zodra de resultaten van het onafhankelijk onderzoek bekend zijn.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht »VN: Amerika overtreedt mensenrechten met scheiden migrantengezinnen»?1

Ja.

Vraag 2

Is het staand beleid dat ook bondgenoten aangesproken zouden moeten worden op het schenden van mensenrechten? Zo ja, op welke wijze geeft u hier uitvoering aan? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse inzet maakt geen onderscheid tussen landen; zoals de mensenrechten universeel zijn, is de Nederlandse inzet op dit terrein dat ook. Het belang van de bescherming van mensenrechten is onderdeel van de dialoog met alle landen.

Vraag 3

Heeft u contact opgenomen met uw Amerikaanse ambtsgenoot om deze schending onder de aandacht te brengen en uw zorgen uit te spreken?

De zorgen die in de Nederlandse samenleving bestaan zijn via diplomatieke weg aan de VS overgebracht.
In de VS heeft op dit moment een serieus politiek en maatschappelijk debat rond de kwestie plaats. Zo hoort dat in een democratische rechtsstaat. De uitkomst van de discussie wachten we af. Daarnaast hebben er verschillende juridische procedures plaats. Zo heeft de federale rechtbank in Californië bijvoorbeeld op 7 juni aangegeven dat een aanklacht van de American Civil Liberties Union op basis van een mogelijke schending van het constitutioneel- en familierecht, doorgang kan vinden. Ook uitspraken van rechters zullen van belang zijn voor de uitkomst van het debat.

Vraag 4

Heeft u contact opgenomen met uw Europese collega’s om gezamenlijk deze schending bij de Amerikaanse regering onder de aandacht te brengen en de zorgen over te brengen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Gaat u de Minister-President vragen bij zijn aanstaande bezoek aan de Amerikaanse president het schenden van mensenrechten, waaronder het vastzetten van kinderen, het scheiden van families en de doodstraf te bespreken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «#MeToo: artsen gaan niet vrijuit»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het uiterst onwenselijk is dat een derde van de artsen of artsen in opleiding te maken heeft gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Ja.

Vraag 3

Wat vindt u van de volgende uitspraak van één van de respondenten: «[j]e kunt – ook voor jezelf – veel kapotmaken door het wél aan de grote klok te hangen.» Deelt u de mening dat door een dergelijke zwijgcultuur seksueel grensoverschrijdend gedrag onopgemerkt en ongestraft blijft? Zo ja, hoe denkt u dat deze zwijgcultuur kan worden doorbroken?

Een dergelijke uitspraak geeft aan dat werknemers zich onvoldoende veilig voelen om ongewenst gedrag aan te kaarten. Dat vind ik kwalijk. Het voorkómen en effectief aanpakken van ongewenst gedrag staat en valt immers bij het aangeven van, en in gesprek gaan over, grenzen in de omgang. Het doorbreken van een dergelijke cultuur is echter niet eenvoudig. Dit vergt voortdurende inspanningen van werkgevers, terwijl ook werknemers en andere partijen hier een bijdrage aan kunnen leveren. Dit doen ziekenhuizen onder andere met vertrouwenspersonen, medezeggenschap, klachtenregelingen en klachtencommissies. Het onderzoek van Medisch Contact laat zien dat organisaties nog meer moeten investeren in een veilige werkcultuur, waarin ongewenst gedrag bespreekbaar is en gemeld kan worden. Dit gaat verder dan seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit gaat ook over hoe om te gaan met werkdruk of agressie van patiënten. Goed werkgeverschap is cruciaal.
Vanuit het Rijk ondersteunen we dit. Het Ministerie van SZW heeft de afgelopen jaren verschillende instrumenten ontwikkeld om organisaties te helpen hierover het gesprek te voeren, zoals een koerskaart rondom ongewenst gedrag en de wegwijzer «Voorkomen en aanpakken seksuele intimidatie op het werk»2. Daarnaast begeleidt een actieteam 20 organisaties die aan de slag willen met ongewenst gedrag met maatregelen die tot merkbaar resultaat op het werk leiden. De ervaring en kennis die met deze interventies wordt opgedaan, zal breed worden gedeeld.
Met het actieprogramma Werken in de zorg hebben werkgevers, onderwijs, zorginkopers en anderen afspraken gemaakt in regionale actieplannen. Deze afspraken gaan deels over de vraag hoe de zorg gekwalificeerd personeel kan aantrekken, maar ook over hoe goede werknemers te behouden. Een gezonde werkcultuur en een veilige werkomgeving zijn hiervoor belangrijke randvoorwaarden.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het percentage slachtoffers dat zich meldt bij een leidinggevende (10%), zich meldt bij de vertrouwenspersoon (3%) of aangifte doet bij de politie (slechts twee respondenten) zeer laag is? Zo ja, hoe kan dat? Zo nee, waarom niet?

Bij seksuele intimidatie en andere vormen van ongewenst gedrag gaat het om een breed scala aan gedragingen, die niet allemaal even ernstig zijn. Een seksueel getinte opmerking – hoe onwenselijk ook – hoeft niet tot een melding bij de leidinggevende of de vertrouwenspersoon te leiden. Sterker nog, in veel gevallen zal het effectiever zijn het ongewenste gedrag direct te benoemen. Het aangeven van grenzen kan immers helpen om verdergaand grensoverschrijdend gedrag te voorkómen.
Als overheid zorgen we voor de juiste randvoorwaarden. Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet is de werkgever verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is om psychosociale arbeidsbelasting van de werknemer te voorkomen of te beperken. Factoren die tot psychosociale arbeidsbelasting kunnen leiden, zijn ongewenste omgangsvormen (discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld, en pesten) en werkdruk. De werkgever moet een risico-inventarisatie en -evaluatie maken en maatregelen treffen om de werknemers te beschermen. Maatregelen die een werkgever kan treffen zijn bijvoorbeeld het aanstellen van een vertrouwenspersoon en het vaststellen van een klachtenprocedure, maar ook op informele wijze kan de werkgever steeds benadrukken te hechten aan een veilige werkomgeving. De Inspectie SZW handhaaft op de verplichtingen van de arbeidsomstandighedenwet en draagt ook bij aan de bewustwording van werkgevers, onder meer via de zelfinspectietool «werkdruk en ongewenst gedrag»3. Wanneer er sprake is van strafbare feiten, kan een slachtoffer hiervan altijd melding doen. Slachtoffers kunnen daarvoor terecht bij de politie of één van de zestien gespecialiseerde Centra Seksueel Geweld (CSG’s). De CSG’s bieden multidisciplinaire hulpverlening (forensisch-medische en psychosociale) aan slachtoffers en verlagen de drempel om seksueel geweld bij de politie te melden.
Ziekenhuizen hebben in de regel vertrouwenspersonen, klachtenregelingen en klachtencommissies. Dat artsen seksueel grensoverschrijdend gedrag zo weinig aankaarten, laat zien dat organisaties nog meer moeten investeren in een veilige werkcultuur, waarin ongewenst gedrag bespreekbaar is en gemeld kan worden. Goed werkgeverschap is daarom ook integraal onderdeel van het actieprogramma Werken in de zorg. In dit kader hebben werkgevers, onderwijs, zorginkopers en anderen afspraken gemaakt in regionale actieplannen. Deze gaan voor een deel over de vraag hoe we zoveel mogelijk mensen kunnen aantrekken voor de zorg. Maar minstens zo belangrijk is de vraag hoe je mensen kunt behouden in de zorg. Werkcultuur is hiervan een belangrijk onderdeel.
De Staatssecretaris van SZW heeft in haar brief van 14 juni 2018 aangegeven de rol en positie van de vertrouwenspersonen te willen versterken4. Onderdeel daarvan zal ook zijn om het bestaan van de vertrouwenspersoon binnen organisaties voor het voetlicht te brengen. Dat is een taak voor organisaties zelf, maar de overheid wil hier met een inzet op voorlichting wel een impuls aan geven. De inzet op de versterking van de rol van vertrouwenspersonen richt zich ook op de randvoorwaarden die nodig zijn om het voor werknemers mogelijk en wenselijk te maken om in vertrouwen melding te doen van ongewenst gedrag.

Vraag 5

Welke stappen zouden moeten worden genomen om ervoor te zorgen dat slachtoffers zich kunnen en zullen melden op een veilige manier? Ziet u hier een rol voor uzelf? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er een hiërarchische en dus ongelijke, relatie bestaat tussen artsen en coassistenten? Zo nee, waarom niet?

Er bestaat per definitie een hiërarchische relatie tussen artsen en coassistenten. Artsen dragen volgens de Wet BIG de verantwoordelijkheid voor een behandeling, terwijl coassistenten het vak nog moeten leren. Zeker in een dergelijke relatie is een veilige leeromgeving op de werkvloer van groot belang. Daar waar dit niet het geval is, moet de coassistent dit ook kunnen aankaarten. Voor de rol van de overheid verwijs ik naar de beantwoording op de vragen 4 en 5.

Vraag 7

Bent u tevens van mening dat in de geneeskundeopleiding een onveilige leeromgeving is ontstaan? Zo ja, ziet u hier een rol voor u weggelegd? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het onbegrijpelijk is dat er sinds 2006, toen zelfde gegevens naar buiten kwamen, er nauwelijks iets is veranderd? Hoe kan ervoor worden gezorgd dat er nu wel effectieve maatregelen worden genomen?

Ik deel de zorgen van uw Kamer over het schijnbare gebrek aan verbeteringen op dit vlak.
Het aanpakken van ongewenst gedrag en het realiseren en behouden van een veilige werkcultuur binnen organisaties vergt continue inspanning van werkgevers en werknemers. Dit met behulp van onder andere vertrouwenspersonen, ondernemingsraden en arboprofessionals. Ik draag er, net als de Staatssecretaris van SZW, zoals toegelicht in het antwoord op vragen 4 en 5, aan bij dat werkgevers in de zorg hier oog voor hebben en werk van maken.
Om te bevorderen dat binnen de sector gewerkt blijft worden aan een veilige werkomgeving, ga ik met de sector in gesprek over aanvullende om ongewenst gedrag tegen te gaan en te voorkomen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Koerden sturen gevangen jihadbruiden terug naar IS»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de informatie van de Belgische veiligheidsdiensten die nu via de media naar buiten is gekomen?

De signalen over uitruil / terugsturen van vrouwen en kinderen naar IS gebied door de Syrische Koerden zijn via verschillende kanalen tot mij gekomen. Vooralsnog kunnen deze berichten niet bevestigd worden.

Vraag 3

Is Nederland door de Belgische inlichtingendiensten op de hoogte gesteld van de bij hen bekende informatie? Zo ja, welke informatie is door hen verstrekt? Zo nee, bent u bereid contact op te nemen met uw Belgische collega?

Er is een hechte samenwerking tussen Europese inlichtingendiensten, waaronder de Belgische inlichtingendienst. Waar nodig wordt informatie over uitreizigers gedeeld. Ik kan niet ingaan op specifieke gevallen.

Vraag 4

Is bij u bekend of ook Nederlandse vrouwen en kinderen zijn teruggestuurd naar IS-gebied? Zo ja, welke informatie heeft u daarover?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Kunt u deze Kamervragen in samenhang beantwoorden met eerder gestelde Kamervragen over het lot van de Nederlandse IS-kinderen?2

Op uw verzoek zijn deze Kamervragen gelijktijdig beantwoord.

Vraag 1

Kent u het bericht dat nabestaanden nog steeds nul op het rekest krijgen bij het opvragen van een kopie van het onderzoeksdossier van een dierbare overledene? Wat is uw reactie daarop, waarbij specifiek ingaat op de uitspraak van advocaat Diekstra over dat de verruiming van de inzagemogelijkheden niet genoeg is om een artikel 12-procedure te beginnen?1

Ja, wij kennen dat bericht.
Voor het opvragen of inzien van (delen van) een onderzoeksdossier zijn de Aanwijzingen slachtofferzorg en Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens van belang. Zoals in de brief van 13 maart jl. is toegezegd2, heeft het OM deze Aanwijzingen per 1 juli jl. gewijzigd. Het OM ziet het voor zichzelf als taak om zo open mogelijk te zijn naar nabestaanden die vragen en twijfels hebben. Ook in gevallen waarin niet of onvoldoende kan worden vastgesteld of sprake is van een misdrijf. Dit betekent dat op grond van de aangepaste Aanwijzingen nabestaanden in beginsel altijd inzage krijgen in het dossier. Hierbij houdt de officier van justitie wel rekening met de privacybelangen van derden en met de eventuele aanwezigheid van mogelijk schokkende afbeeldingen in het dossier. Daarnaast gaat de officier van justitie met de nabestaanden in gesprek over de vragen die zij hebben en over het verrichtte onderzoek.
Nabestaanden kunnen ook een verzoek doen tot verstrekking van (onderdelen uit) het dossier. De officier van justitie beoordeelt dit verzoek aan de hand van onder meer het oogmerk van de nabestaanden (is het voor eigen gebruik of bijvoorbeeld voor het doen bestuderen van het dossier door een externe deskundige) en de bescherming van de persoonsgegevens van anderen in het dossier, zoals eventuele getuigen of een verdachte.
Formeel gezien kunnen nabestaanden een beklag indienen op grond van artikel 12 Wetboek van Strafvordering, zonder over het dossier te beschikken. Ten behoeve van de onderbouwing van dit beklag kunnen nabestaanden het dossier op het parket inzien en om verstrekking van (delen van) het dossier verzoeken. Voor het afgeven van een kopie van het dossier zal de officier van justitie beoordelen of, en zo ja, welke delen uit het dossier verstrekt kunnen worden. Hierbij maakt hij de afweging zoals hierboven is beschreven. Het beleid van het OM is er overigens op gericht om (onderdelen uit) het dossier te verstrekken ter onderbouwing van een beklag. De informatie die nabestaanden hebben verkregen uit de inzage in het dossier, het gesprek met de officier van justitie en mogelijk het verstrekte dossier (of onderdelen daaruit), geven nabestaanden de mogelijkheid om het beklag te onderbouwen.
Voor een goede beoordeling van de klacht vraagt het Gerechtshof het OM de relevante stukken ter beschikking te stellen. Het OM is gehouden om de gevraagde informatie te verstrekken aan het Hof. Het Hof kan op basis van deze informatie beslissen op de artikel 12 Sv-klacht. Het Hof kan ook bepalen dat klager, zijn advocaat of gemachtigde, kennis kunnen nemen van de op de zaak betrekking hebbende stukken of dat bepaalde stukken worden uitgezonderd van kennisneming, artikel 12f SV.
De voormelde Aanwijzingen zullen in de praktijk in de komende periode vorm krijgen. Wij zullen in gesprekken met het OM en betrokken partijen monitoren of deze maatregelen inderdaad afdoende zijn en daarover uw Kamer medio volgend jaar berichten.

Vraag 2

Bent u, zoals eerder toegezegd, bereid met ervaren advocaten in gesprek te gaan over de problemen waar nabestaanden tegenaan lopen bij het inzien en opvragen van onderzoeksdossiers en de Kamer over de uitkomsten hiervan te informeren?2 Zo nee, waarom niet?

Zoals toegezegd spreekt de Minister voor Rechtsbescherming in augustus met de heer Diekstra. Over de uitkomsten van het gesprek zullen wij uw Kamer informeren.

Vraag 3

Wat is de uitkomst van uw toezegging om nogmaals te kijken naar de wijze waarop uitvoering moet worden gegeven aan de Kamerbreed gesteunde motie-Van Nispen, waarin de regering wordt verzocht de mogelijkheden voor nabestaanden om het onderzoeksdossier te laten onderzoeken uit te breiden met inachtneming van de privacy?3

Onder meer naar aanleiding van de motie van het lid Van Nispen5 heeft het OM de Aanwijzingen slachtofferzorg en Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens aangepast. In beginsel krijgen nabestaanden inzage in het dossier.6 De officier van justitie beoordeelt het verzoek tot verstrekking van het dossier onder meer aan de hand van de persoonsgevoelige gegevens van anderen, zoals de verdachte of eventuele getuigen, in het dossier.

Vraag 4

Bent u bereid de Kamer te zijner tijd op de hoogte te brengen van de uitkomst van de klacht hierover bij de Nationale ombudsman? Kunt u deze dan tevens voorzien van uw reactie?4

Ja.

Vraag 1

Wat was de opgave van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) en hoeveel woningen zijn concreet aangepakt?

De NCG is belast met het bevorderen van de totstandkoming en uitvoering van het Programma Aardbevingsbestendig en Kansrijk Groningen (MJP) en doet hiervoor jaarlijks een voorstel, dat door de Minister van Economische Zaken en Klimaat wordt vastgesteld. In het Meerjarenprogramma 2017–2021 (bijlage bij Kamerstuk 33 529, nr. 321) is de ambitie bepaald om in vijf jaar 22.000 woningen en 1.500 overige gebouwen te inspecteren – en waar nodig vervolgens binnen 5 jaar te versterken – wat neerkomt op 5.000 woningen en 300 overige gebouwen per jaar. In de meest recente kwartaalrapportage van de NCG (Kamerstuk 33 529, nr. 467) is aangegeven dat er sinds 2016 tot en met het eerste kwartaal van 2018 7.989 adressen zijn geïnspecteerd en 3.055 versterkingsadviezen zijn opgesteld. Uit de versterkingsadviezen blijkt dat in alle gevallen vergaande versterking nodig is om aan de norm 10-5 conform de NPR 2015 te voldoen. Zoals weergegeven in de kwartaalrapportage zijn er tot en met het eerste kwartaal van 2018 in totaal (zowel binnen als buiten de gebiedsgerichte aanpak van de NCG) 672 adressen versterkt, waarvan 86 in 2017 en 30 in het eerste kwartaal van 2018.
Ik wil hier graag nogmaals benadrukken dat het Rijk, de provincie Groningen en de betrokken gemeenten, steeds samen bestuurlijk verantwoordelijk zijn geweest voor dit programma. Dat de implementatie van het versterkingsprogramma moeizamer bleek dan vooraf werd ingeschat – dat er successen, maar zeker ook tegenvallers moesten worden gemeld – is niet terug te voeren op de NCG, maar valt allereerst onder de verantwoordelijkheid van de betrokken bestuursorganen.

Vraag 2

In hoeverre heeft de NCG nog een rol bij schadeafhandeling en complexe schades met de inwerkingtreding van het nieuwe schadeprotocol?

Met het Besluit Mijnbouwschade Groningen van 31 januari 2018 en het instellen van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) per 19 maart 2018 is de afhandeling van schademeldingen als gevolg van bodembeweging door gaswinning uit het Groningenveld en de gasopslag bij Norg in het publieke domein belegd. Alle schademeldingen die na 31 maart 2017 zijn geregistreerd worden nu door de TCMG afgehandeld. De TCMG oormerkt schademeldingen daarbij niet als complex of niet-complex. Met een wetsvoorstel dat ik nu voorbereid wordt de tijdelijke constructie van een definitieve grondslag voorzien. Vanwege deze ontwikkelingen heeft de NCG geen rol meer in de schadeafhandeling. Het instellingsbesluit van de NCG is hierop aangepast en op 4 mei jl. in de Staatscourant geplaatst (Jaargang 2018, nr. 25 938).

Vraag 3

In hoeverre heeft de NCG nog een rol bij versterking wanneer dat onafhankelijk wordt belegd?

Zoals inmiddels de schadeafhandeling onafhankelijk van de NAM is ingericht, wil ik dit ook regelen voor de versterkingsoperatie. Voor de schadeafhandeling is een manier gevonden waarbij de beoordeling van schademeldingen onafhankelijk plaatsvindt van alle partijen die daar bij betrokken zijn: besluiten over individuele schadeverzoeken van bewoners worden nu genomen door een speciaal daarvoor ingerichte tijdelijke commissie met onafhankelijk benoemde leden. NAM heeft hier geen invloed op. Een vergelijkbare onafhankelijkheid wil ik organiseren voor besluiten over versterken. Voor de precieze organisatie daarvan wil ik het advies van de Mijnraad afwachten, omdat daarmee duidelijk zal worden wat de omvang en het karakter van de versterkingsoperatie zal zijn. Met de bestuurders in de regio heb ik afgesproken dat we snel na 1 juli a.s. verder in gesprek zullen gaan over de vorm van aansturing die hierbij past. Intussen worden alle lopende versterkingswerkzaamheden uitgevoerd, onder regie van de NCG.

Vraag 4

Hoe zorgt u ervoor dat de versterkingsopgave onafhankelijk wordt van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Kunt u aangeven hoeveel middelen zijn besteed aan de NCG, zijn organisatie en het uitvoeren van zijn taken? Hoeveel van de middelen zijn direct terecht gekomen bij inwoners voor compensatie en versterking?

In het overzicht in de bijlage1 zijn de bestedingen tot eind 2017 weergeven van de Rijksmiddelen die beschikbaar zijn gesteld voor de uitvoering van het Meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen, beleidsartikel 5. In de tabel zijn de kosten voor het apparaat NCG, werkbudget en subsidiemaatregelen opgenomen. Van de € 432,4 miljoen beschikbaar gestelde middelen is tot en met het laatste kwartaal van 2017 € 160,6 miljoen uitgegeven.
Het begrotingsartikel voor het meerjarenprogramma NCG kent voor het grootste deel een 100% eindejaarsmarge. Dit houdt in dat budget dat in een bepaald jaar niet wordt benut, kan worden meegenomen naar volgende jaren en zo beschikbaar blijft voor de uitvoering van het Meerjarenprogramma. De kosten van zowel de schadeafhandeling als de noodzakelijke versterking zijn voor rekening van NAM. Deze staan los van de hier genoemde middelen.

Vraag 6

Op welke termijn verwacht u dat de 2500 woningen met een versterkingsadvies thuis versterkt zijn? Welke capaciteit is daarvoor beschikbaar? Hoe gaat de u ervoor zorgen dat er geen ellenlange wachtlijst ontstaat van de nog te versterken woningen?

Het uitgangspunt is, in lijn met het advies van de Commissie Meijdam, dat een woning binnen vijf jaar nadat is geconstateerd dat deze niet voldoet aan de norm versterkt moet zijn. Niet alle woningen zijn gelijktijdig beoordeeld, maar van het merendeel hiervan is in december 2016 of eerder vastgesteld dat deze op basis van de NPR 2015 niet voldoen aan de norm. Dat betekent dat deze woningen voor december 2021 moeten zijn versterkt. De NCG heeft met een marktconsultatie in december 2017 de beschikbare capaciteit voor inspectie, engineering en de uitvoering van versterkingswerkzaamheden verkend. Daaruit kwam naar voren dat marktpartijen geen onoverkomelijke belemmeringen zien om de versterking van deze woningen binnen de termijn te realiseren.
Tegelijkertijd blijkt uit recente kwartaalrapportages van de NCG dat de realisatie van het inspectie- en engineering-programma en de versterking van woningen achterblijft ten opzichte van de doelstellingen verwoord in het MJP (bijlage bij Kamerstuk 33 529, nrs. 321, 389, 454, 467). Hier komt bij dat op basis van de NPR 2015, in vrijwel alle gevallen ingrijpende versterking of zelfs sloop wordt geadviseerd, wat leidt tot een zeer omvangrijke opgave. Om te voorkomen dat de pijplijn verstopt raakt met woningen die wachten op versterking, of mogelijk onnodige sloop, worden nieuwe versterkingsadviezen eerst getoetst aan het advies van de Mijnraad.

Vraag 7

Zijn er voldoende middelen beschikbaar voor de versterking van woningen en wie stelt die middelen ter beschikking?

NAM is als exploitant aansprakelijk voor de kosten voor schade en versterken als gevolg van aardbevingen. Over hoe wordt gegarandeerd dat alle kosten voor schade en de noodzakelijke versterking worden betaald, ben ik in gesprek met aandeelhouders Shell en Exxon.

Vraag 8

Kunt u ten aanzien van de knip tussen huizen met een advies thuis en mensen die nog een advies moesten ontvangen toelichten hoe het onderscheid is gemaakt en hoe hierover is gecommuniceerd? Hoever waren die adviezen die in de pijplijn zitten en kunt u ons schetsen hoe die procedure eruitzag op het moment dat u met uw voorgenomen besluit kwam?

Zoals aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 29 maart jl. (Kamerstuk 33 529, nr. 457), wil het kabinet geen onomkeerbare stappen zetten in de huidige versterkingsoperatie in afwachting van meer duidelijkheid over de veiligheid. Daar waar bewoners per brief al een voorstel voor maatregelen hebben ontvangen in de vorm van versterkingsadvies zijn er, ook als er nog geen bindende afspraken zijn gemaakt over de uitvoering daarvan, mijns inziens dusdanig concrete verwachtingen geschapen dat deze mensen moeten kunnen rekenen op de uitvoering van de versterking volgens dat advies.
Ten aanzien van de overige woningen in de huidige werkvoorraad geldt dat het merendeel is geïnspecteerd en deels geëngineerd op basis van de NPR 2015, waarbij werd uitgegaan van een voortdurende gaswinning op een niveau hoger dan dat van vandaag. De uitkomsten van de berekeningen leiden tot zeer ingrijpende versterkingsadviezen. Bij definitieve besluiten over de versterking van deze woningen wil ik dan ook het advies van de Mijnraad kunnen betrekken. Voor een deel van deze woningen (1.588) zijn versterkingsadviezen opgesteld. Aan deze bewoners is op basis van de eerste sterkteberekeningen in januari gecommuniceerd dat hun woning niet voldoet aan de NPR en daarom bouwkundig versterkt moet worden, maar dat nog onderzocht wordt welke maatregelen nodig zijn. Daarbij is toegezegd dat zij in april 2018 opnieuw informatie zouden ontvangen. Naar aanleiding van bestuurlijk overleg dat plaatsvond op 23 april jl., zijn op 26 april alle bewoners geïnformeerd over de stand van zaken en de betekenis daarvan voor hun situatie.

Vraag 9

Hoe zorgt u dat de inwoners van Groningen net zo veilig zijn als in de rest van Nederland, dus uitgaande van een risico van 10–5?

Ik vind het van groot belang dat de veiligheidsnorm voor gebouwen in het aardbevingsgebied zo snel als mogelijk wordt bereikt. Met het besluit de gaswinning versneld af te bouwen heeft het kabinet expliciet beoogd om de veiligheid daadwerkelijk te kunnen borgen door de oorzaak van de problematiek weg te nemen en daarmee de versterkingsnoodzaak tot haalbaarder proporties terug te brengen. Op basis van het advies van de Mijnraad worden de gevolgen van dit besluit voor de versterkingsoperatie bepaald.
Alle voor de veiligheid noodzakelijke versterking moet hoe dan ook worden uitgevoerd. Dit is nu een wettelijke verplichting van de NAM op basis van de Mijnbouwwet. Met het recent bij uw Kamer ingediende wetsvoorstel (Kamerstukken 34 957) zal ik alle maatregelen nemen die redelijkerwijs van mij gevergd kunnen worden om te voorkomen dat als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld de veiligheid wordt geschaad.

Vraag 10

In hoeverre is de versterkingsopgave een aansprakelijkheidsvraagstuk zoals gesteld door de heer Alders?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

In hoeverre is de verdere uitvoering van het Meerjarenprogramma Aardbevingsbestendig en Kansrijk Groningen geborgd?

Het vertrek van de heer Alders mag onder geen beding leiden tot nieuwe onzekerheid over de lopende versterkingswerkzaamheden. Bewoners moeten erop kunnen rekenen dat uitvoering van de lopende versterking doorgaat en daarin speelt de overheidsdienst NCG een belangrijke rol.
Het feit dat de heer Alders zijn functie als NCG beschikbaar heeft gesteld heeft tot veel reacties en aandacht in de media geleid. Ik wil benadrukken dat dit op geen enkele manier negatief mag neerslaan op de inzet van de medewerkers van de overheidsdienst NCG. Zij voeren met veel zorg en aandacht belangrijk werk uit, in een ingewikkelde context en onder gezamenlijke verantwoordelijkheid van de bestuurders van Rijk en regio. Ook voor de medewerkers van de overheidsdienst NCG is het daarom van belang dat er snel duidelijkheid komt.
De heer Alders heeft aangegeven voor een goede afronding te zorgen en beschikbaar te zijn voor een zorgvuldige overdracht. Vanzelfsprekend streef ik ernaar op een zo kort mogelijke termijn en in overleg met de regio duidelijkheid te kunnen geven over het vervolg.

Vraag 12

Bent u bereid met de regio om met een gedragen opvolging te komen om de vaart er bij de versterking in te krijgen?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het rapport «The Use of UN Sanctions to Address Conflict-Related Sexual Violence?»1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie van dit onderzoek dat huidige sanctieregimes vele zwakheden en inefficiënties vertonen op het gebied van sancties tegen seksueel geweld tegen vrouwen in conflictsituaties? Zo ja, wat betekent dat voor de Nederlandse inzet? Zo nee, waarom niet?

Seksueel geweld in conflictsituaties heeft dramatische vormen aangenomen. Dit is voor Nederland onaanvaardbaar. Daarom zet het kabinet zich actief in voor het voorkomen en bestrijden van seksueel geweld in conflictsituaties, inclusief door middel van het instellen van sancties. Uitgangspunten van deze aanpak zijn effectiviteit en impact. Nederland maakt actief gebruik van de mogelijkheden die de sanctieregimes bieden op dit terrein en wil deze mogelijkheden vergroten. Hierbij dienen de rapporten over conflict gerelateerd seksueel geweld van de Secretaris-Generaal, Speciaal Vertegenwoordiger van de SGVN Patten en de experts en monitors van de betreffende sanctiecomités, als leidraad.
Bestaande VN-sanctieregimes met de daaronder opgenomen mensenrechtencriteria bieden nu reeds de mogelijkheid plegers van seksueel geweld te sanctioneren, zoals in de sanctieregimes voor Zuid-Soedan en de Democratische Republiek Congo. In het regime voor de Centraal Afrikaanse Republiek is seksueel geweld inmiddels een eigenstandig criterium geworden. Dit is een hoopvolle ontwikkeling. Maar de explicitering van seksueel geweld zou systematischer moeten gebeuren. Daarnaast zijn de huidige criteria in de sanctieregimes niet eenduidig.
De inzet van het Koninkrijk heeft inmiddels geleid tot het versterken van de mogelijkheden om seksueel geweld te adresseren in het sanctieregime voor de Centraal Afrikaanse Republiek. Ook heeft het Koninkrijk, in vervolg op de aanbevelingen van Speciaal Vertegenwoordiger van de SGVN Patten, recentelijk in het VN-sanctiecomité voor DRC opgeroepen tot het nader onderzoeken van een aantal vermeende zaken van seksueel geweld. Hier is inmiddels – op aandringen van het Koninkrijk – mee ingestemd door het comité (zie https://www.un.org/press/en/2018/sc13363.doc.htm).

Vraag 3

Welke mogelijkheden ziet u voor concrete actie op basis van de bevindingen van het rapport «The Use of UN Sanctions to Address Conflict-Related Sexual Violence»? Kunt u specifiek ingaan op uw voorgenomen acties op de volgende bevindingen van het onderzoek:

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Heeft u de bevindingen van dit rapport met uw Europese ambtsgenoten besproken? Zo nee, op welke termijn gaat u dat doen? Zo ja, zijn er in deze gesprekken afspraken gemaakt om in gezamenlijkheid maatregelen uit te werken om seksueel geweld in conflict effectiever te bestraffen in het kader van resoluties van de VN Veiligheidsraad?

In gesprekken met Europese partners over specifieke landensituaties komt seksueel geweld in conflict regelmatig aan de orde. Het opleggen van sancties, maar ook een doorverwijzing naar het ICC om accountability van daders te bevorderen, wordt bij gelegenheid besproken. Zo heb ik tijdens mijn recente bezoek aan New York op mijn initiatief uitgebreid met de leden van de Veiligheidsraad waaronder alle Europese leden, gesproken over het voortdurende seksueel geweld in Myanmar. Speciaal Vertegenwoordiger van de SGVN Patten was ook aanwezig bij de discussie en informeerde de leden over haar bezoek aan Bangladesh waar zij voor de tweede keer de vluchtelingenkampen had bezocht.
Daarnaast spreekt de Veiligheidsraad jaarlijks over seksueel geweld in conflict, meest recent op 16 april jl. De Secretaris-Generaal bracht voorafgaand aan dit open debat zijn rapport uit, waarin hij over 19 landensituaties in het bijzonder rapporteerde. Het Koninkrijk sprak zich nadrukkelijk uit voor het instellen van sancties ter preventie en bestrijding van seksueel geweld. Seksueel geweld in conflict krijgt daarnaast bijzondere aandacht in VN-discussies over landensituaties alsook binnen de Informal Expert Group on Women, Peace and Security van de Veiligheidsraad.

Vraag 5

Bent u van plan om als lid van de VN Veiligheidsraad de bevindingen van dit rapport te bespreken binnen de raad, mogelijk samen met Europese leden van de Veiligheidsraad? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u mijn eerdere voorstel om te komen tot een wereldwijd, thematisch sanctieregime tegen seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes in het licht van de bevindingen van dit onderzoek? Bent u bereid om u in te zetten voor een wereldwijd thematisch sanctieregime tijdens het lidmaatschap van Nederland van de VN Veiligheidsraad in het licht van de conclusies uit dit rapport? Zo nee, waarom niet?

In eerdere antwoorden op kamervragen van het lid Ploumen (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 1853) en de leden Van den Hul en Ploumen (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 2604) gaf het kabinet reeds een inschatting over de haalbaarheid van een thematisch sanctieregime tegen seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes.
Zoals toegezegd in het AO RBZ van 20 juni jl. kom ik in september a.s. graag uitgebreider terug op het eerdere voorstel van het lid Ploumen, ook in het licht van de bevindingen van het door u aangehaalde onderzoek. Ik zal daarbij ook nader betrekken de positie van gelijkgezinde leden van de VN-veiligheidsraad.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Meerderheid Kamer wil alcoholslot terug»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van de oproep van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (hierna: SWOV) om een nieuw en beter alcoholslotprogramma te ontwikkelen? Zo ja, wat is uw reactie op deze oproep?

Ja. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State kwam tot het oordeel dat bij de totstandkoming van de regeling van het alcoholslotprogramma (ASP) de mogelijk ingrijpende gevolgen van het opleggen van het alcoholslot onvoldoende waren meegenomen en de mogelijkheid voor het CBR voor individuele belangenafweging ontbrak.
De Hoge Raad stelde daarnaast dat het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk was in de vervolging van dezelfde overtreding (rijden onder invloed van alcohol) omdat het CBR aan de verdachte reeds het ASP had opgelegd. Anders zou sprake zijn van dubbele vervolging en bestraffing, hetgeen in strijd is met het zogenoemde ne bis in idem-beginsel.
De uitspraken betekenen dat het ASP zoals dat was geregeld niet meer mogelijk is en dat bij het ontwerp van een nieuw ASP rekening met deze uitspraken moet worden gehouden.
Binnen het bestuursrecht zal het lastig zijn een ASP te ontwerpen waarvan op voorhand zeker is dat het als niet punitief (bestraffend) zal worden aangemerkt. Het opnieuw invoeren van een gewijzigde vorm van een ingrijpende maatregel als het ASP die vervolgens het risico loopt om door de Hoge Raad alsnog als punitief te worden bestempeld is voor burgers en uitvoeringsinstanties geen wenselijke zaak.
Zoals aangegeven in de brief van 7 maart 2018 is uitvoerig gekeken naar de mogelijkheden om het alcoholslot onder te brengen in het strafrecht. Uit de onderzochte scenario’s blijkt dat het alcoholslot in het strafrecht slechts in een beperkt aantal gevallen zal worden opgelegd, terwijl de kosten hoog zijn (zie bijlage bij brief aan de Tweede Kamer van 7 maart jl). Bovendien heeft SWOV aangegeven dat het effect van het alcoholslot beperkt is tot de duur van de inbouw van het slot en is het stelsel van het alcoholslot niet waterdicht. Daarom is ervoor gekozen in te zetten op andere maatregelen die ertoe leiden dat wordt voorkomen dat personen met te veel alcohol op deelnemen aan het verkeer en dat degenen die dit toch doen hard worden aangepakt.

Vraag 3

Deelt u de mening van het SWOV dat het alcoholslot het meest effectieve middel is om drankrijders te weerhouden om met te veel alcohol achter het stuur te gaan zitten? Hoe beoordeelt u het commentaar dat de door u gekozen maatregelen minder effectief zijn en dat daardoor het risico blijft bestaan dat notoire drankrijders met te veel alcohol op achter het stuur platsnemen?2

Ik deel de mening dat het alcoholslot tijdens de periode dat het daadwerkelijk gebruikt wordt een effectief middel kan zijn om drankhouders ervan te weerhouden met alcohol op deel te nemen aan het verkeer. Echter, zoals uit het antwoord op vraag 2 blijkt, is het regelen van het ASP in het bestuursrecht zeer lastig geworden. Indien het alcoholslot in het strafrecht ondergebracht zou worden, is de verwachting dat het aantal opleggingen door de rechter beperkt zal zijn. Bovendien zal er dan naast het alcoholslot geen (andere) sanctie worden opgelegd. Daar komt bij dat SWOV heeft aangegeven dat het effect van het alcoholslot op recidive beperkt is tot de duur van het programma. Bovendien is het stelsel van het alcoholslot niet waterdicht. Er wordt een extra drempel opgeworpen om met alcohol op deel te nemen aan het verkeer, maar niet voorkomen kan worden dat personen die te veel hebben gedronken alsnog een ander voertuig nemen of anderen laten blazen. Daarnaast is het alcoholslot fraudegevoelig omdat het alcoholslot onklaar kan worden gemaakt. Ook met een alcoholslot blijft dus het risico bestaan dat notoire overtreders met te veel alcohol op blijven deelnemen aan het verkeer.

Vraag 4

Gaat u nogmaals onderzoeken of het alcoholslot alsnog ingevoerd kan worden? En bent u dan ook bereid om met een wetswijziging aan de slag te gaan om het alcoholslot wel te kunnen invoeren?

Nee, er is reeds uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om het alcoholslot onder te brengen in het strafrecht. Daarnaast is in de brief van
7 maart 2018 aangegeven dat er momenteel een proef loopt met de Alcoholmeter. Indien de Alcoholmeter een succesvol instrument blijkt, zal worden onderzocht op welke wijze de wetgeving aangepast kan worden om te voorzien in een passende grondslag en of en op welke wijze het alcoholverbod en de Alcoholmeter bij rijden onder invloed van alcohol breder kunnen worden toegepast.
De uitkomsten van deze proef worden afgewacht.

Vraag 1

Kent u het bericht «Transgenders ten einde raad: transitie stopt na faillissement instelling»1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat 130 transgenders midden in hun transitie met behandelingen moeten stoppen door het faillissement van Psycho Informa Instellingen?

Ik vind het te betreuren dat een instelling failliet is verklaard als gevolg waarvan tientallen cliënten, waaronder transgenders hun behandeling bij deze GGZ-instelling niet kunnen vervolgen. Ik begrijp dat dit vooral voor cliënten met genderdysforie tot onzekerheid kan leiden, mede vanwege de capaciteitsproblemen die er nu al enkele jaren zijn in de zorg voor transgenders. De aanhoudende sterke toename van hulpvragen speelt hierbij een belangrijke rol. Die tekorten betreffen vooral de somatische zorg maar ook de GGZ zorg. De transitie van transgenders omvat vaak beiden. VWS brengt meerdere keren per jaar de diverse partijen, waaronder patiënten- en belangenorganisaties, aanbieders en verzekeraars in deze zorg samen in een overleg transgenderzorg met als doel knelpunten boven tafel te krijgen zodat partijen met elkaar de capaciteit en spreiding via netwerkvorming kunnen verbeteren.

Vraag 3

Welke mogelijkheden ziet u om voor deze groep mensen een voortzetting van hun behandeling mogelijk te maken?

Op 12 april jl., daags nadat het faillissement was uitgesproken zijn de mogelijke gevolgen voor cliënten van Psycho Informa Instellingen (PII) bij VWS besproken in het overleg transgenderzorg zoals hierboven is vermeld in het antwoord op vraag 2, met ondermeer patiënten- en belangenorganisaties, andere aanbieders en verzekeraars. De aanwezige GGZ aanbieders gaven aan dat zij op de hoogte waren van het faillissement en waar mogelijk cliënten van PII in behandeling nemen maar dat dit niet voor alle cliënten van PII met genderdysforie zonder meer mogelijk is. De verzekeraars hebben het advies gegeven aan de aanwezige belangenorganisaties dat cliënten die tussen wal en schip dreigen te vallen zich wenden tot hun eigen verzekeraar en vragen om zorgbemiddeling.

Vraag 4

Bent u bereid om contact op te nemen met zorginstellingen om te bezien of zij op korte termijn de reeds gestarte behandelingen voort kunnen zetten? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Zijn naar uw mening de zorgverzekeraars volgens de wettelijke zorgplicht verplicht om een oplossing te vinden voor de mensen die getroffen worden door het faillissement?

Ja. Ik verwijs ook naar het antwoord op vraag 3.

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om transgenders ervan te verzekeren dat hun dossiers niet op straat komen te liggen?

Wettelijk is de «hulpverlener» op grond van artikel 7:454 BW verplicht het dossier in te richten en te bewaren. Uit de KNMG richtlijnen «Omgaan met medische gegevens» en «Overdracht patiëntendossiers na ontstentenis van de arts zonder opvolging» vloeit voort dat goed beheer ook inhoudt dat geregeld is, wat er met de dossiers moet gebeuren als de arts of de instelling stopt. In de «Handreiking curatoren faillissementen in de zorg» (Kamerstuk 32 012, nr. 43) is vermeld dat in geval van faillissement de curator de hulpverlener zo nodig op diens verantwoordelijkheid zal moeten wijzen en hem of haar bij de uitvoering daarvan zal moeten faciliteren.

Vraag 1

Bent u ook onaangenaam verrast over het feit dat een strafzaak is stilgelegd doordat het te traag is verlopen?1

Dit moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Zoals aangegeven tijdens het wetgevingsdebat met uw Kamer op 13 juni jl.2 was er sprake van ongewenste voorraadvorming bij twee parketten van het Openbaar Ministerie. Er is en wordt hard aan gewerkt om dit tegen te gaan. Ik verwijs verder naar het antwoord op de vragen 3 en 5.

Vraag 2

Wat vindt u ervan als maatschappelijke onaanvaardbare gedragingen, zoals dronken rijden, niet meer kunnen worden vervolgd door het te trage verloop van het proces?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Over welke «planningsproblemen» spreekt de betreffende officier van justitie en welke stappen zijn gezet om deze problematiek op te lossen?

Als gevolg van een fors tekort aan zittingsruimte bij de rechtbank Noord-Nederland kunnen door het openbaar ministerie minder strafzaken bij de rechtbank worden aangebracht dan het openbaar ministerie zou willen. Het openbaar ministerie en de rechtbank Noord-Nederland zijn hierover in gesprek.

Vraag 4

Hoe kan het dat een strafproces zodanig traag verloopt dat een verdachte van twee misdrijven uiteindelijk helemaal niet meer kan worden vervolgd?

De uitspraak waarover gesproken wordt in het genoemde artikel is uniek en op zichzelf staand. Het betreft hier twee misdrijven gepleegd begin 2016. De strafzaak is in 2016 op zitting geweest en is toen op verzoek van de officier van justitie door de rechtbank aangehouden, vanwege het feit dat de verdachte niet ter zitting was verschenen. Wegens de lange termijn en afwezigheid van informatie over de voortgang van de zaak, heeft de raadsman van de verdachte de rechtbank verzocht de strafzaak te beëindigen. De zaak stond vervolgens weer gepland voor een zitting in juni 2018. De rechtbank heeft hierop geoordeeld dat het openbaar ministerie in strijd heeft gehandeld met de beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor de verdachte een onredelijk lange termijn in onzekerheid heeft verkeerd omtrent de afdoening van zijn zaak. Er was daarmee geen redelijke grond meer voor voortzetting van de vervolging tegen de verdachte. De rechtbank heeft vervolgens verklaard de strafzaak te beëindigen op grond van artikel 36 Wetboek van Stafvordering. Omdat er geen rechtsmiddel openstaat kan deze uitspraak van de rechtbank niet worden voorgelegd aan een hogere rechter.

Vraag 5

Welke maatregelen neemt u om te voorkomen dat nogmaals strafzaken worden stilgelegd doordat beginselen van een behoorlijke procesorde in het geding zouden zijn?

In de brief aan uw Kamer van 29 juni 2018 over de ambitie, prioriteiten en doelstellingen van de strafrechtketen, is toegelicht hoe de keten de doorlooptijden gaat aanpakken.3 Daarnaast onderzoeken het openbaar ministerie en de Raad voor de Rechtspraak hoe groot de knelpunten met betrekking tot de zittingscapaciteit zijn die leiden tot voorraadvorming en welke extra maatregelen nodig zijn om deze knelpunten weg te nemen. Dit onderzoek zal eind van dit jaar gereed zijn waarna het openbaar ministerie en de Raad voor de Rechtspraak de uitkomsten zullen bespreken. Vervolgens zullen de uitkomsten in het bestuurlijk ketenberaad worden besproken.

Vraag 6

Kunt u deze vragen beantwoorden voorafgaand aan het wetgevingsoverleg op 20 juni 2018 over het jaarverslag van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, zodat de antwoorden kunnen worden meegenomen bij de bespreking van de bevindingen van de Algemene Rekenkamer over de voorraad aan strafzaken bij het openbaar ministerie?

Deze vragen zijn zo spoedig mogelijk beantwoord. De beantwoording nam echter meer tijd in beslag waardoor beantwoording voor 20 juni 2018 niet is gehaald.

Vraag 1

Kent u de uitspraak van de rechtbank Limburg waarin staat dat ook «geslacht is niet kunnen worden vastgesteld» in de geboorteakte mag komen te staan?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het, gelet op de maatschappelijke en juridische ontwikkelingen, ook mogelijk moet zijn om je als genderneutraal te laten registeren? Zo nee, waarom niet?

Ik kan me voorstellen dat men een dergelijke mogelijkheid als een steun in de rug zou beschouwen.
De uitspraak van het Duitse Bundesverfassungsgericht over de registratie van «inter/divers» in het geboorteregister naast «man» en «vrouw» is, evenals de uitspraak van de rechtbank Limburg, geagendeerd door de Commissie van advies voor de zaken betreffende de burgerlijke staat en de nationaliteit.
De bevindingen van de Commissie zullen worden betrokken bij het bezien, samen met mijn collega bewindspersonen, van mogelijke nader te zetten stappen. Daarbij moet ook bekeken worden wat de juridische en financiële gevolgen zijn, alsmede wat de eventuele ict-implicaties zouden zijn. Het Kabinet hecht er verder aan om ook de zienswijze van de belangenorganisaties te vernemen, alvorens tot een beslissing te komen.
Wat betreft de registratie van het geslacht in de basisregistratie personen (BRP) volgt uit de Wet BRP dat de akten die zijn opgenomen in de registers van de Nederlandse burgerlijke stand de belangrijkste brondocumenten zijn waaraan de gegevens in de BRP worden ontleend. Dat geldt ook voor het gegeven «geslacht». In de Nederlandse geboorteakte kan, naast de vermelding van het mannelijk of vrouwelijk geslacht, ook vermeld zijn dat het geslacht van het kind bij geboorte niet is kunnen worden vastgesteld.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het niet kunnen laten registreren als genderneutraal kan worden opgevat als een inbreuk op het privéleven, het zelfbeschikkingsrecht en de persoonlijke autonomie? Zo nee, waarom niet?

Alvorens u te informeren over mogelijke nader te zetten stappen hecht ik er – zoals gezegd – aan, de bevindingen van de Commissie van advies voor de zaken betreffende de burgerlijke staat en de nationaliteit af te wachten alsmede de inventarisatie van de juridische en financiële gevolgen en eventuele ict-implicaties. Zie verder antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Bent u van plan om, mede naar aanleiding van deze gerechtelijke uitspraak, te komen met een wetswijziging zodat mensen zich in de toekomst als genderneutraal kunnen laten registreren? Zo ja, wanneer verwacht u met dit voorstel te komen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.