Vraag 1

Is het bericht waar dat het Initiatief Duurzame Handel (IDH) de komende vijf jaar 100 miljoen euro krijgt?1

Ja, dit bericht is waar.

Vraag 2

Worden deze 100 miljoen euro besteed volgens de standaard procedure binnen het IDH, waarbinnen verbeterprogramma’s worden uitgevoerd met een eigen bijdrage? Hoe groot is deze eigen bijdrage? Wordt hier wel eens van afgeweken? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

De 100 miljoen euro zullen inderdaad worden besteed volgens de standaard procedure van een eigen bijdrage van private partners, zoals vastgelegd in het contract met IDH. Vanaf de start van het IDH in 2008 bedroeg de minimale financiële bijdrage van het bedrijfsleven 25% (nog eens 25% werd bijgedragen door NGO’s en maximaal 50% van het programmabudget bestond uit subsidie). In de praktijk oversteeg het commitment van het bedrijfsleven deze 25% al in een aantal programma’s. Nieuwe IDH-programma’s en IDH-programma’s die in de periode 2011–2015 zullen worden opgeschaald, worden daarom standaard uitgevoerd met een eigen bijdrage van minimaal 50% van het bedrijfsleven. De bijdrage van het IDH is maximaal 50%. NGO’s dragen bij naar vermogen (financieel maar ook in kind). Van deze procedure wordt in principe niet afgeweken. Er wordt naar gestreefd met zo min mogelijk (publiek) geld zoveel mogelijk resultaat te behalen.
In sommige programma’s werkt het IDH met een fondsconstructie, zoals in het sectorprogramma katoen. In dit programma wordt samengewerkt met banken, NGO's en bedrijven in een matching fund, waar bedrijven en NGO's die samen aan duurzame katoen willen werken maximaal 50% financiering (match) uit kunnen krijgen. Overigens bestaat de bijdrage van IDH aan de programma’s niet alleen uit Nederlandse subsidie, maar ook uit bijdragen van non-profit instellingen (waaronder ook donoren als GTZ en de Bill and Melinda Gates foundation).

Vraag 3

Kunt u, waar de standaard procedure spreekt over minimale bijdrage, een overzicht geven van de daadwerkelijke eigen bijdragen, en daarbinnen ook gespecificeerd het aandeel van het bedrijfsleven, van uitgevoerde of lopende verbeterprogramma’s? Waar bestaat de eigen bijdrage uit, voor zover die niet door het bedrijfsleven wordt gegeven?

Zie voor een overzicht van de bijdrage van de private sector aan de lopende programma’s tropisch hout, thee, kweekvis, katoen, cacao, natuursteen en toerisme bijlage 1. Dit overzicht heeft betrekking op periode 2010–2015 en is dus nadrukkelijk geen eindoverzicht maar een combinatie van reeds gematerialiseerde en geraamde bijdragen. In het programma kweekvis, bijvoorbeeld, is de private sector bijdrage nog niet concreet toegezegd, omdat het programma zich nog in de beginfase bevindt (de ontwikkeling van het ASC certificaat is nog niet afgerond).
De overige bijdrage onder het kopje non profit bestaat uit bijdragen van NGO’s en van andere donoren (zoals GTZ en de Bill and Melinda Gates foundation).

Vraag 4

Deelt u de mening dat het doel van het Initiatief Duurzame Handel is een grote positieve bijdrage te leveren aan zowel de verduurzaming van ketens als de verbetering van de inkomenspositie in ontwikkelingslanden? Hoe houdt u zicht op de verbetering van de inkomenspositie van mensen in ontwikkelingslanden die dankzij het Initiatief Duurzame Handel tot stand komt?

Ja, die mening deel ik. Inkomensverbetering is één van de prestatie-indicatoren waarop de voortgang wordt gemonitord. Het IDH rapporteert jaarlijks over de resultaten van haar programma’s. In 2012 staat bovendien een externe evaluatie gepland, waarin inkomensverbetering van kleine producenten tenminste één van de prestatie-indicatoren zal zijn.

Vraag 5

Deelt u de mening dat via het Initiatief Duurzame Handel geen activiteiten gefinancierd moeten worden met publiek geld, die anders door het bedrijfsleven zelf gefinancierd zouden worden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze wilt u dit voorkomen of doet u hier onderzoek naar?

Ja, die mening deel ik.
Het IDH financiert het bedrijfsleven niet direct: zij financiert de penvoerders van de programma’s, in alle gevallen NGO’s of een consortium van NGO’s en partners. De toegevoegde waarde van de programma’s van het IDH voor het bedrijfsleven zit vooral in de samenwerking tussen private sector, NGO’s, lokale partners en de lokale overheid. Met name de kennis en het lokale netwerk van NGO’s zoals het WWF en Solidaridad is voor het organiseren en trainen van kleine producenten van groot belang. Het bedrijfsleven beschikt over kennis van de markt en ervaring met het organiseren van een effectief en efficiënt productieproces. Verduurzaming van de handelsketen vraagt om een integrale aanpak van verschillende duurzaamheidsproblemen, zoals organisatie en training van kleine producenten om hen te kunnen laten deelnemen aan duurzaamheidscertificatie. Het bedrijfsleven levert een directe bijdrage aan de training van kleine producenten en investeert in risicovolle, duurzame productiemethoden. Het bedrijfsleven kan dit niet alleen, en het IDH speelt in dit proces veelal een faciliterende en katalyserende rol: zonder het IDH zouden partners elkaar minder snel vinden, en zou minder effectief gebruik kunnen worden gemaakt van het combineren van de competenties van verschillende partners.
Het monitoringsprotocol en de afspraken die gemaakt zijn over jaarlijkse planning en rapportage, alsmede de geplande externe evaluatie in 2010 bieden voldoende waarborg dat er geen directe financiering met ODA-gelden van bedrijfslevenactiviteiten plaatsvindt. Daarnaast is er de IDH-raad, waarin partners uit de verschillende sectoren vertegenwoordigd zijn, die toezicht houdt op voortgang van de activiteiten van het IDH. De IDH-raad komt elk kwartaal bijeen.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat de doelstellingen die gepresenteerd worden in het Actieplan van het Initiatief Duurzame Handel nogal algemeen van toon en vrijblijvend zijn? Zo, ja hoe gaat u ervoor zorgen dat de doelen SMART geformuleerd gaan worden en ook afrekenbaar zijn? Zo nee, waarom niet?

Ja, die opvatting deel ik, maar ik maak daarbij de kanttekening dat het Actieplan Duurzame Handel bedoeld is als politiek manifest en niet als projectplan. Het is dan ook niet als zodanig uitgewerkt in doelen en resultaten. Het Actieplan Duurzame Handel zoals aangeboden aan de Tweede Kamer verwoordt het commitment van het bedrijfsleven, NGO’s en vakbonden aan de verduurzaming van internationale handelsketens en het getuigt van de wil om de krachten te bundelen en samen met de overheid de agenda voor duurzame handel te bepalen. Uit het Actieplan vloeit een strategisch overleg voort waar de verschillende partners deze agenda nader zullen uitwerken. Op werkniveau, vooral binnen de programma’s van het IDH, zal hieraan concreet uitwerking worden gegeven. Uiteraard worden de doelen binnen de IDH-programma’s die de komende jaren in het kader van het Actieplan zullen worden uitgerold als gewoonlijk SMART geformuleerd. Er wordt gekeken naar input, output, outcome, en – hoewel waarschijnlijk pas in een later stadium goed meetbaar – impact.

Vraag 7

Hoe groot is de bijdrage aan het Initiatief Duurzame Handel secretariaat dat volledig wordt betaald uit de subsidie van uw ministerie?

De jaarlijkse begroting van het IDH (bestaande uit de bijdragen van alle partners) bedraagt 43 miljoen euro. Kosten van het secretariaat bedragen 2,8 miljoen per jaar (opgebouwd uit personeelskosten, huur en ict-kosten). Daarmee bedragen de secretariaatskosten 6,4% van het jaarlijks budget.

Vraag 8

Valt het salaris van de directeur binnen de DG-norm? Zo nee, waarom niet?

Ja, het salaris van de directeur valt binnen de DG-norm.

Vraag 9

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór de plenaire behandeling van de Begroting Buitenlandse Zaken?

Dit is helaas niet gelukt.

Vraag 1

Bent u bekend met de omvangrijke protesten van omwonenden in Schipborg en omstreken, Baarn en omstreken en Nijmegen en omstreken, met betrekking tot de kap van prachtige bosgebieden? Klopt het dat Staatsbosbeheer hier tientallen hectaren bos aan het kappen is?1,2,3

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat Staatsbosbeheer geen rekening houdt met de wensen van omwonenden en dat dit ontoelaatbaar is? Zo nee, waarom niet?

Nee.
Naar mijn mening pleegt Staatsbosbeheer veel inspanningen om omwonenden en belanghebbenden actief te betrekken bij de planvorming. Bovendien is het gemeengoed dat Staatsbosbeheer tal van informatiebijeenkomsten en excursies organiseert gedurende planvormingsprocessen. Vanzelfsprekend kan bij de planvorming niet iedere wens worden meegenomen en kan het niet ieder naar de zin worden gemaakt. Er zullen bij dergelijke plannen altijd voor- en tegenstanders blijven.

Vraag 3

Kunt u verklaren waarom prachtige eeuwenoude bossen gekapt moeten worden om vreemde natuur in de vorm van heidegebieden te creëren?

In het project Heiderijk werken Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de gemeente Nijmegen en Prorail samen om kwetsbare soorten in het gebied Nijmegen/Mook te ondersteunen door het ontwikkelen en herstellen van leefgebieden, open heideterreinen en overgangen naar opgaand bos.
Dit past binnen de benadering van de rijksoverheid om het leefgebied van bijzondere en bedreigde dier- en plantensoorten van de heide te herstellen (leefgebiedenbenadering). Hiervoor is in totaal op een plangebied van 3000 hectare in totaal 16,8 ha gekapt, 38 ha spontane opslag van bomen en struiken verwijderd en 29 ha gedund. Hiervan is uiteindelijk 13,5 ha geplagd om de bestaande heideterreinen uit te breiden. Er zijn vooral exoten weggehaald, boomsoorten die niet van nature in Nederland thuishoren, zoals de douglasspar, de Amerikaanse eik en de Amerikaanse Vogelkers. Inheemse soorten, zoals zomer- en wintereiken, berken, beuken en beeldbepalende grove dennen zijn gespaard en vrijgesteld. Wel is een aantal zieke beuken weggehaald, maar dat vond niet plaats in het kader van het project Heiderijk, maar is het gevolg van regulier bosbeheer.
Bij Schipborg is na een uitgebreid traject met de omwonenden en gebruikers besloten om de cultuurhistorische aspecten van het gebied een accent te geven. Hiervoor wordt open heide weer in ere hersteld.
In het Baarnsche bos is alleen sprake van reguliere beheersmaatregelen om het bos gezond en gevarieerd te houden. Hier vindt geen omvorming naar heide plaats.

Vraag 4

Kunt u garanderen dat de kap in Heiderijk, Schipborg en het Baarnsche Bos per direct stop worden gezet? Zo nee, waarom niet?

Nee. De Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer geeft mij de mogelijkheid om in te grijpen als Staatsbosbeheer naar mijn mening haar wettelijke taken niet naar behoren uitvoert. Daar is hier geen sprake van. Ik ben van mening dat in deze drie gevallen het planvormingtraject goed is verlopen en dat de bestuurders in de omgeving van de natuurgebieden en de omwonenden en/of de gebruikers hier goed bij zijn betrokken geweest. Het feit dat niet iedereen zich kan vinden in de uiteindelijke plannen is spijtig, maar voor mij geen reden om in te grijpen.

Vraag 5

Kunt u uiteenzetten waarom Staatsbosbeheer geen waarde hecht aan het gebrek aan draagvlak voor de wilde boskap in deze gebieden?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Hoe verhoudt de massale boskap zich met de EU-groenboek bosbescherming?

Het groenboek van de Europese Commissie is een discussiestuk over het toekomstige beleidsinstrumentarium voor de bescherming van bossen in de EU. Op 30 juni 2010 heb ik u de kabinetsreactie op dit groenboek toegestuurd (Tweede Kamer, 32 442, nr. 1). In deze kabinetsreactie wordt het belang van duurzaam bosbeheer benadrukt. Duurzaam bosbeheer vraagt om zorgvuldige afwegingen in het beheer en gebruik van bossen.
Omvorming van bos naar andere vormen van natuur kan plaatsvinden, wanneer deze zorgvuldigheid in acht wordt genomen en de belangen van het om te vormen bos goed worden afgewogen tegen de belangen van de te realiseren nieuwe natuur.

Vraag 1

Kent u de uitzending «Friese burgemeesters klagen over besluitvorming Staatsbosbeheer»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is het besluitvormingstraject van Staatsbosbeheer bij plan «Lauwershage» in de gemeente Kollumerland?

In zijn rol als deskundig beheerder adviseert de regiodirecteur Staatsbosbeheer, op basis van advies van districtbeheerders en stafmedewerkers, de algemeen directeur Staatsbosbeheer over de mogelijke procedures die door Staatsbosbeheer gevolgd kunnen worden om de waarden van de terreinen die ze beheren in stand te houden. De algemeen directeur besluit daarover.

Vraag 3

Wat is de democratische legitimatie van Staatsbosbeheer inzake de besluitvorming rond «Lauwershage»?

In de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer is geregeld dat Staatsbosbeheer, als zelfstandig bestuursorgaan, is belast met het beheer van de haar toevertrouwde objecten. Dit met de doelstelling de bestaande en potentiële natuurwetenschappelijke, bosbouwkundige, landschappelijke, recreatieve, archeologische, aardkundige of cultuurhistorische waarden in het algemeen belang duurzaam in stand te houden. Om deze taak uit te kunnen voeren, heeft Staatsbosbeheer de mogelijkheid om procedures te volgen die nodig zijn om aantasting van deze waarden te voorkomen. Staatsbosbeheer gaat hier in zijn algemeenheid terughoudend mee om.
Ter aanvulling wijs ik er u nog op dat de provincie Fryslân het bevoegde gezag is in de procedures die nodig zijn voor de besluitvorming rond «Lauwershage»

Vraag 1

Kent u het bericht «Dienst laat tienduizenden kuikens afmaken»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of dergelijke maatregelen, waarbij zulke grote aantallen dieren betrokken zijn, vaker voorkomen? Kunt u een overzicht geven van dergelijke massale dodingen in de afgelopen drie jaar?

Een dergelijke maatregel heeft zich in de afgelopen drie jaren niet eerder voorgedaan.

Vraag 3

Wat is de norm voor antibioticaresiduen die aanwezig mogen zijn in dieren die voor de slacht worden aangeboden? Wordt elke aangeboden levering gecontroleerd? Zo ja, bent u bereid deze data openbaar te maken? Zo nee, waarom niet?

Dieren die voor de slacht worden aangeboden mogen residuen bevatten voor zover deze onder de Maximale Residu Limiet (MRL) liggen. De MRL wordt voor elk toegelaten antibioticum afzonderlijk bepaald. Voor de markttoelating van het antibioticum moet door onderzoek zijn vastgesteld wat de wachttermijn van het betreffende middel is om aan de MRL te voldoen. Indien de geldende wachttermijn na het toedienen van een diergeneesmiddel wordt aangehouden, mag dus worden aangenomen dat de MRL niet wordt overschreden. Bij elke levering controleert het slachthuis voorafgaand aan de slacht of de pluimveehouder de wachttermijn heeft gerespecteerd aan de hand van informatie van de pluimveehouder (Voedsel Keten Informatiesysteem, VKI). De nVWA voert een verificatie uit op de controles van het slachthuis. De nVWA controleert standaard de VKI-formulieren.
De nVWA controleert niet standaard elke levering van dieren op residuen door monstername. In lijn met het risicogericht toezicht van de nVWA vinden de controles deels plaats door steekproeven en deels op basis van risico-inschattingen.

Vraag 4

Welk bedrijf bood de slachtkuikens aan en welke slachterij was hierbij betrokken? Deelt u de mening dat «naming and shaming» een prima beleid bij dit soort bedrijven zou zijn en bent u bereid de naam van de bedrijven vrij te geven?

De namen van de betreffende pluimveehouder en slachterij worden niet vrijgegeven.

Vraag 5

Welke sanctie kan maximaal worden opgelegd voor een overtreding als deze?

Verordening (EG) nr. 854/2004 schrijft voor dat indien de VKI-voorschriften ten aanzien van het gebruik van diergeneesmiddelen niet zijn nageleefd de dieren ongeschikt voor menselijke consumptie dienen te worden verklaard. Eventueel kan de nVWA nadere controles uitvoeren op het bedrijf van herkomst. Er kan een proces-verbaal worden opgemaakt van de geconstateerde overtreding. De hoogte hiervan wordt bepaald door het Openbaar Ministerie (OM).

Vraag 6

Kunt u uitsluiten dat het vlees van deze kuikens alsnog in enig voedselkanaal terecht komt? Zo nee, waarom niet?

Het materiaal is als categorie-2 materiaal, als bedoeld in de Regeling dierlijke bijproducten 2008, afgevoerd en is derhalve in geen enkel voedselkanaal terechtgekomen, noch voor menselijke consumptie, noch als diervoeder.

Vraag 7

Kunt u aangeven of in casu sprake was van een routinecontrole, een verdenking en/of recidive?

Dit was een routinecontrole (steekproef, zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 8

Bent u bereid op korte termijn zodanige maatregelen te treffen dat overschrijding van de antibioticanormen uitgesloten wordt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Ik bekijk momenteel samen met de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het gehele antibioticabeleid in de dierhouderij in het kader van het tegengaan van antibioticaresistentie bij zowel dieren als mensen. De handhaving van de wettelijke regels vormt daarvan een essentieel onderdeel.
Ik verwijs hiervoor naar de brief die de minister van VWS en ik onlangs op
8 december 2010 naar uw Kamer hebben gezonden (Kamerstuk 29683-65).

Vraag 1

Bent u bekend met de voorstellen van Eurocommissaris Connie Hedegaard1 om, in verband met de problemen die geconstateerd zijn bij Clean Development Mechanism (CDM-) projecten gebaseerd op emissiebeperkingen van HFC en N2O, per 2013 de toepassing van deze technieken voor het voldoen van verplichtingen in het kader van het Europese emissiehandelssysteem in Europees verband te verbieden? Heeft u vernomen of de Europese Commissie van mening is dat vrijwel alle projecten die gebaseerd zijn op deze technieken geen netto beperking in uitstoot vertegenwoordigen?

Ja, ik ben op de hoogte van de voorstellen.
Ik heb niet vernomen dat de Europese Commissie van mening zou zijn dat vrijwel alle projecten die gebaseerd zijn op deze technieken geen netto beperking in uitstoot vertegenwoordigen.
De Europese Commissie noemt wel enkele andere redenen om emissierechten afkomstig van CDM- en Joint Implementation-projecten (JI projecten) die HCFK-22 of adipinezuur produceren – en daarmee HFK-23 of N2O uitstoten – vanaf 1 januari 2013 niet meer binnen het Europese emissiehandelssysteem (ETS) te accepteren:

Vraag 2

Kunt u uiteenzetten of inmiddels bekend is of de inhoudelijke bezwaren die genoemd worden door de Europese Commissie, ook voor door Nederland aangekochte emissierechten gelden wat betreft de periode tot 2013? Zo ja, om welke hoeveelheid (ton CO2 emissie equivalenten) aan emissiebeperkingen gaat het?

Ik vind de door de Commissie genoemde redenen voor uitsluiting van de desbetreffende emissierechten vanaf 1 januari 2013 over het algemeen valide. Ik zie in dit Commissievoorstel geen aanleiding om af te zien van gebruik van reeds door Nederland aangekochte emissierechten voor naleving van het Kyoto-protocol. De Commissie geeft ook duidelijk aan dat de voorgestelde beslissing voor de uitsluiting pas geldt vanaf 1 januari 2013 en alleen betrekking heeft op het ETS.
In het Nederlands aankoopprogramma zit ook een aankoop van HFK-emissiereductie ter grootte van ca 2 Mton CO2-eq die pas in 2013 geleverd wordt en dus niet meer gecrediteerd kan worden voor de Kyoto verplichtingen. Er zijn nog geen afspraken over een vervolg op Kyoto en evenmin is al bekend of en hoeveel kredieten Nederland vanaf 2013 nodig zou hebben. Ik ga er daarom nu van uit dat deze aankopen in 2013 niet te crediteren zijn, maar zal vanzelfsprekend de gevolgen daarvan nauwlettend volgen en bestuderen.

Vraag 3

Is er reeds meer informatie bekend over het onderzoek door de CDM Executive board van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) naar dergelijke CDM-projecten gebaseerd op HFC en N20 beperkingen, waarvan uw ambtsvoorganger aangaf2 dat dit begin december voltooid zou zijn?

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar het eerste deel van deze brief.3

Vraag 4

Kunt u uiteenzetten of het onderzoek van de CDM Executive board, dan wel het voorgenomen verbod van de Europese Commissie, voor u aanleiding zijn om de toepassing van een deel van de of alle nu voorziene emissierechten op basis van dergelijke projecten te heroverwegen? Zo ja, kunt u uiteenzetten wat dit betekent voor de mate waarin Nederland aan haar verplichtingen met betrekking tot emissiebeperkingen kan voldoen tussen nu en 2013?

De CDM Executive Board heeft besloten om de gerealiseerde emissiereducties uit reeds geregistreerde HFK-projecten goed te keuren. De rechten afkomstig van deze projecten voldoen derhalve aan de huidige regels en zullen worden ingezet voor de Kyoto doelstelling. Ook het Commissievoorstel geeft geen aanleiding om af te zien van gebruik van reeds door Nederland aangekochte emissierechten voor naleving van het Kyoto-protocol.

Vraag 1

Bent u bekend met de inhoud van het rapport «Definitieve berging van hoogradioactief en/of langlevend kernafval in een kleiformatie in de Belgisch-Nederlandse grensstreek» van de Belgische hydrogeoloog Willy Weyns?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de analyse van Weyns dat de Boomse kleilaag in de Kempen-regio logischerwijs de enige Belgische kleilaag is die in aanmerking komt voor ondergrondse berging van kernafval, omdat de andere kleilagen niet voldoende homogeen en vrij van breuken zijn? Zo nee, waarop baseert u uw mening?

Nee. In het Belgische ontwerp Afvalplan worden diverse beheersopties beschreven, waaronder die voor eindberging in weinig verharde klei, zonder dat deze aan een specifieke plaats of concreet project zijn gekoppeld. Wel worden Boomse en Ieperiaanse klei als eventuele geschikte kleilaag genoemd.

Vraag 3

Deelt u de analyse dat de principebeslissing van de nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijt stoffen (NIRAS) voor «geologische berging in weinig verharde klei op Belgisch grondgebied»2 daarom een principebeslissing inhoudt voor ondergrondse berging op een specifieke locatie, namelijk de Kempenregio?

Nee, zie ook mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Bent u op de hoogte van de argumenten die Weyns gebruikt om te komen tot de conclusie dat de Belgische Boomse kleilaag niet geschikt is voor de ondergrondse berging van kernafval? Deelt u de mening dat de ondergrondse kernafvalberging onwenselijk is, omdat er veel wetenschappelijke onzekerheden zijn omtrent ondergrondse kernafvalberging in klei? Bent u bereid NIRAS te verzoeken een reactie te geven op de bezwaren van Weyns?

Ik ben op de hoogte van de argumenten van Weyns. Ik zal NIRAS niet verzoeken om een reactie te geven omdat NIRAS al heeft aangegeven dat de belangrijkste elementen van de argumenten van de heer Weyns meegenomen zijn in het huidige onderzoek en blijvend meegenomen worden in verder onderzoek. Ik deel verder uw mening niet dat ondergrondse afvalberging wetenschappelijk onzeker zou zijn. Naar de huidige stand van wetenschap en techniek is alleen geologische eindberging van hoogradioactief afval een oplossing die verzekert dat het afval buiten de levensruimte van de mens blijft. Hierover is wereldwijd brede overeenstemming. Dit is ook het beleidsstandpunt dat door achtereenvolgende kabinetten is ingenomen vanaf het aanbieden van het eindrapport van de Commissie Opslag Radioactief Afval (CORA) in 2001 aan uw Kamer (EZ01–107).

Vraag 5

Bent u bereid NIRAS te verzoeken de verdere besluitvorming over ondergrondse kernafvalopslag uit te stellen totdat er wetenschappelijke consensus is over de veiligheid op de korte én lange termijn van ondergrondse kernafvalopslag in kleilagen?

Om te beginnen is een definitieve beslissing over radioactief afval in België op dit moment nog niet aan de orde. Het huidige ontwerp afvalplan moet de federale regering in België in staat stellen een principebeslissing te nemen over het beheer van radioactief afval. Deze beslissing vormt een eerste stap in een lang proces dat verscheidene decennia gaat duren en flexibel en stapsgewijs is ingericht. Voor wat betreft de wetenschappelijke en technische kant verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Bent u op de hoogte van de bezwaren van Brabant Water, de Provincie Brabant en de Kempener-gemeenten Bladel, Eersel, Oirschot, Bergeijk en Reusel-De Mierden tegen dit Afvalplan? Deelt u de zorgen van deze partijen dat er risico bestaat op besmetting van het Nederlandse drinkwater met radioactief materiaal omdat er getwijfeld wordt aan de inherente veiligheid van de kernafvalopslag?

Ja, ik ben op de hoogte maar deel uw zorgen niet. Gelet op het internationale verdrag over de veiligheid van beheer van radioactief afval moet worden aangetoond dat in alle stadia van het afvalbeheer ieder lid van de bevolking, maar ook de bevolking als geheel alsmede toekomstige generaties in voldoende mate zijn beschermd tegen de effecten van blootstelling aan straling. Dit geldt ook voor drinkwater. Zie hiervoor de brief van 14 september jl. (TK 2009–2010, Aanhangsel van de Handelingen, 3132).

Vraag 7

Bent u vooraf door NIRAS op de hoogte gesteld van de inspraakprocedure van het Afvalplan en de mogelijkheden voor Nederlandse belanghebbenden om in te spreken?

NIRAS heeft het plan in het kader van een strategische milieubeoordeling naar Nederland gestuurd. De minister van VROM is in de gelegenheid gesteld om opmerkingen te maken tot 6 september. Van die mogelijkheid is geen gebruik gemaakt. Zie de beantwoording van vragen van uw Kamer van 16 september jl. (TK 2009–2010, 25 422, nr. 83).

Vraag 8

Indien u op de hoogte was, klopt het dat u Nederlandse belanghebbenden niet bericht heeft van het feit dat zij tot 6 september 2010 een zienswijze konden indienen op het Afvalplan?

Ja. Dit is ook niet gebruikelijk. Hiernaast gaf NIRAS aan dat er nog geen grensoverschrijdende effecten waren bepaald. Overigens vindt er momenteel wel overleg plaats met de Belgische autoriteiten om te komen tot werkafspraken in gevallen als deze. Zie hiervoor ook de beantwoording van vragen van uw Kamer van 16 september jl. (TK 2009–2010, 25 422, nr. 83).

Vraag 9

Bent u het met mij eens dat ook Nederlandse gemeenten en andere belanghebbenden de mogelijkheid zouden moeten hebben tot inspraak, omdat NIRAS van plan is radioactief afval in het grensgebied op te slaan en de risico’s daardoor grensoverschrijdend zijn?

Het Afvalplan en de bijbehorende strategische milieueffectenbeoordeling (SEA) zijn bedoeld om een strategische principebeslissing door de Belgische overheid te ondersteunen. Er is nog geen sprake van een concreet plan of project en daarom ook geen inschatting van eventueel grensoverschrijdende risico’s. Pas in een later fase zal er sprake zijn van een concreet project waaraan diverse milieueffectbeoordelingen zijn gekoppeld. Inspraak door burgers, bedrijven en overheden in Nederland is dan mogelijk.

Vraag 10

Bent u bereid NIRAS te verzoeken een nieuwe inspraakperiode in te stellen voor Nederlandse belanghebbenden, nog voordat de Belgische overheid een besluit neemt over het Afvalplan?

De Belgische wettelijke procedures voorzien niet in een verlenging van de inspraakperiode en/of een nieuwe inspraakperiode. Dus ook niet voor Nederlandse belanghebbenden. In diverse volgende fases van het project is echter opnieuw inspraak mogelijk.

Vraag 11

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het Wetgevingsoverleg Energie op 6 december?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met de in het Agrarisch Dagblad en door het ANP geciteerde cijfers over de mogelijke realisatie van de oorspronkelijke doelstellingen van de Ecologische Hoofdstructuur en het verkopen van natuurgrond123

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat precies bedoeld wordt met de begrippen «85 procent van de Ecologische Hoofdstructuur doelstelling» in de berichtgeving van het ANP en de «90 tot 92 procent van de oorspronkelijke plannen» die genoemd wordt in de artikelen van het Agrarisch Dagblad? Betreft dit de kwalitatieve of de kwantitatieve doelen van het groot project Ecologische Hoofdstructuur? Zijn inmiddels verworven ruilgronden in het genoemde percentage meegenomen? Is het genoemde percentage in- of exclusief de robuuste verbindingszones?

In het Regeerakkoord is bepaald dat in 2018 de herijkte EHS af is. Op dit moment is al zo’n 613 000 ha. van de oorspronkelijke 728 500 ha. van de EHS gerealiseerd. Dat is ongeveer 85%.
Het door mij genoemde percentage van 90–92% is een schatting, mede gebaseerd op de door het Kabinet ter beschikking te stellen financiële middelen. Forse ombuigingen zijn noodzakelijk en dus ook op het gebied van natuur. De verworven ruilgronden zijn in deze laatstgenoemde percentages meegenomen. Omdat het kabinet de robuuste verbindingszones heeft geschrapt, zijn zij geen onderdeel van de schatting. Zoals ik u ook in het WGO Natuur van 8 november 2010 heb aangegeven, streven wij ernaar om met de beschikbare middelen de herijkte EHS af te ronden. Het Kabinet zet vooral in op beheer en de kwaliteit van het bestaande.
De doelstelling van het Kabinet is met de schaarse middelen op een verstandige manier de oorspronkelijke doelstelling van de EHS-gebieden realiseren, vooral naar kwaliteit en minder naar kwantiteit. Hiermee is het stelsel van ecosystemen gewaarborgd. Ik redeneer dus meer vanuit de kwaliteit van systemen dan vanuit aantallen hectares.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke biodiversiteitdoelen verloren zouden gaan als 8–10 procent van de oorspronkelijk te realiseren Ecologische Hoofdstructuur geschrapt wordt? Bent u bereid te laten onderzoeken voor welke in 1982 voorkomende soorten geen gunstige randvoorwaarden voor instandhouding te garanderen zijn, zonder het voltooien van de Ecologische Hoofdstructuur?

De herijking van de EHS is er juist op gericht om binnen de nieuwe kaders de internationale biodiversiteitsdoelen te halen. Er is op dit moment geen aanleiding voor het door u genoemde onderzoek. Ik ga ervan uit dat de doelen gerealiseerd worden. We zullen moeten zorgen voor oplossingen die slimmer en goedkoper zijn.

Vraag 4

Heeft u uw uitspraken over een mogelijke afname van 8–10 procent in het uiteindelijk te realiseren oppervlak van de Ecologische Hoofdstructuur, als invulling van de bezuinigingen, gebaseerd op berekeningen? Zo ja, kunt u die berekeningen openbaar maken en aangeven wat de marge van onzekerheid is bij het vaststellen van dit getal?

Zie antwoorden op vragen 2 en 3.

Vraag 5

Kunt u aangeven wat de gevolgen zijn voor de instandhoudingsdoelen van reeds aangewezen Natura 2000 gebieden, door het schrappen van de Robuuste Verbindingszones? Bent u bereid op korte termijn onderzoek te doen naar het risico dat deze doelen niet haalbaar zijn mits het schrappen van de Robuuste Verbindingszones leidt tot geïsoleerde en dus minder gezonde populaties?

Vraag 6

Kunt u aangeven of er ecologische argumenten ten grondslag liggen aan het afstappen van de in de Agenda Vitaal Platteland, als «een onlosmakelijk onderdeel» van de Ecologische Hoofdstructuur omschreven Robuuste Verbindingszones?

Vraag 7

Bent u van mening dat de huidige begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur door de provincies op plaatsen leidt tot onvoldoende ruimtelijke samenhang van natuurgebieden? Zo ja, om welke gebieden gaat het?

Mijn prioriteiten voor de EHS liggen bij het nakomen van de internationale verplichtingen, in het bijzonder bij de realisatie van Natura 2000. Dit zal ook tot uitdrukking komen bij de herijking van de EHS. Zie ook mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 8

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voordat de stemmingen plaatsvinden over de moties bij de begroting van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie?

Ik leg de prioriteit bij het realiseren van de gebieden zelf. Daar ligt de essentie van de Ecologische Hoofdstructuur. De Robuuste Verbindingszones waren onevenredig duur en zijn daarom bij de noodzakelijke ombuigingen geschrapt.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de vergunning die de Zeeuwse GroenLinks-gedeputeerde Wiersma voor de uitstoot van onder meer dioxine heeft verleend aan het bedrijf Thermphos, waarover onder de bevolking grote zorgen bestaan?1

Ja.

Vraag 2

Wat is tot nu toe uw betrokkenheid en die van de VROM-Inspectie bij de verlening van deze milieuvergunning geweest?

Toen begin 2009 duidelijk werd dat de milieu- en veiligheidssituatie bij Thermphos verslechterde heeft de VROM-Inspectie intensief overleg gevoerd met de provincie Zeeland, zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau. Er is vervolgens door de provincie een aanpak ontwikkeld die gericht is op het actualiseren van de milieuvergunning en het verscherpt toezicht op de naleving van de voorschriften.
De nu in discussie zijnde wijziging van de milieuvergunning is onderdeel van deze aanpak. De wijzigingsvergunning stelt een duidelijke norm voor dioxinen die er eerst niet was. Op basis van die normen kan de provincie ook handhavend optreden.
Voor wat betreft de normstelling voor de dioxinenemissies verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 2 van het lid Van Tongeren (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2010–2011, nr. 665)
De provincie heeft verklaard dat ze handhavend zal optreden als afspraken door Thermphos onvoldoende worden nagekomen. De VROM-Inspectie zal de aanpak op de voet volgen en zo nodig ingrijpen als blijkt dat partijen hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Vraag 3

Wat is uw bevoegdheid bij het toezicht op de vergunningverlening door de provincie inzake milieuvergunningen zoals die voor Thermphos? Is het waar dat het de verantwoordelijkheid is van de regering om toe te zien op de kwaliteit van de vergunningverlening door provincies? Zo ja, welke stappen bent u dan van plan te nemen om de provincie Zeeland aan te spreken op het gedoogbeleid van onder meer te hoge dioxine-emissies?

Het verlenen van milieuvergunningen is gedecentraliseerd en in de situatie van Thermphos is het provinciebestuur primair verantwoordelijk voor de vergunningverlening. De provincie dient zorg te dragen voor een goede horizontale verantwoording en kwaliteitsborging.
Mijn bevoegdheid bij het toezicht op de vergunningverlening is het interbestuurlijk toezicht op de taakuitvoering, vergunningverlening en handhaving, door de provincie. De VROM-Inspectie is door mij aangewezen om interbestuurlijk toezicht te houden op de decentrale uitvoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en de Wet milieubeheer door de provincie. Dat wil zeggen dat de VROM-Inspectie nagaat of de provincie taken verwaarloost, dan wel besluiten neemt die in strijd zijn met het recht of het algemeen belang. De interbestuurlijk toezichthouder heeft de bevoegdheid om informatie op te vragen, te beoordelen en in geval van taakverwaarlozing of wanneer besluiten genomen worden in strijd met het recht of algemeen belang, in te grijpen. Ingrijpen gebeurt in de eerste plaats via bestuurlijk overleg. Wanneer dit geen oplossing biedt kunnen de vervolgstappen bestaan uit het geven van aanwijzingen, in de plaatstreding of het voordragen van besluiten aan de Kroon voor schorsing en vernietiging van een besluit.
Naast de rol van (interbestuurlijk) toezichthouder heeft de VROM-Inspectie in het vergunningverlening traject bij bepaalde inrichtingen, waaronder Thermphos een
wettelijke adviesrol. Dat heeft ze ook gedaan bij de nu in discussie zijnde wijziging van de milieuvergunning voor Thermphos.
Vanuit deze verschillende rollen heeft de VROM-Inspectie zich ervan vergewist dat de provincie zich bewust was van haar verantwoordelijkheid. Ik ga er vanuit dat de partijen zich aan de gemaakte afspraken houden en zal dit op de voet volgen.

Vraag 4

Bent u bereid erop toe te zien dat er door een onafhankelijk instituut, zoals het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), volledig onderzoek wordt gedaan naar de gezondheids- en milieu-effecten van de emissies van Thermphos, zoals de dorpsraad van Nieuwdorp heeft gevraagd, en de Kamer hierover te informeren?

Het RIVM heeft in opdracht van de VROM-Inspectie en de provincie Zeeland diverse onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van de emissies van Thermphos op de gezondheid van omwonenden en het milieu. Er zijn onderzoeken geweest naar de emissie van dioxinen en naar de gezondheidseffecten van andere stoffen. (zie mijn antwoord op vraag 3 van het lid Van Tongeren).
In de komende periode is het bedrijf verplicht om doorlopend metingen te verrichten om aan te tonen dat aan de tussentijdse norm wordt voldaan. Tevens worden onder regie van de provincie Zeeland gerichte aanvullende onderzoeken en metingen uitgevoerd. Op de kwaliteit van de uitvoering van deze onderzoeken zal de VROM-Inspectie toezien.
Er is door Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten toegezegd dat een nader te bepalen gezondheidsonderzoek in overleg met betrokken gemeenten, RIVM en GGD zal worden uitgevoerd. Vooralsnog zie ik geen reden om zelf aanvullend onderzoek te (laten) doen.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Kolenbroei oorzaak stankoverlast»1 en kloppen de beschreven feiten? Is het waar dat in de gemeente Zaanstad met regelmaat overlast ontstaat ten gevolge van kolenbroei?

Ja. Bij de provinciale milieuklachtenlijn zijn op 15 november jl. zo’n 70 klachten over stankoverlast en irritatie in Zaanstad binnengekomen.
Voorzover mij bekend gaat het in dit geval om een incident en komt overlast in de gemeente Zaanstad door kolenbroei in het Amsterdams havengebied niet met regelmaat voor. De huidige problemen spelen echter al wel een aantal weken.
Deze problemen zijn ontstaan eind september 2010 toen een broeiende kolenhoop bij een op- en overslagbedrijf aan het Noordzeekanaal in brand is geraakt. Er ontstond overlast in de omgeving door het ontwijken van vluchtige componenten. De gemeente Amsterdam die sinds 1 oktober 2010 het bevoegd gezag is, heeft het bedrijf gesommeerd deze overlast aan te pakken. Het bedrijf heeft maatregelen genomen door de kolen af te graven, af te dekken en te verwerken. Dit proces zou in 6–8 weken moeten zijn afgerond. In de nacht van 14/15 november is door ongunstige weersomstandigheden (harde wind) en de vorm van de opgeslagen kolenberg echter opnieuw brand ontstaan met een grote rookontwikkeling. Deze brand was snel onder controle, maar heeft veel overlast en klachten veroorzaakt.

Vraag 2

Worden er in wet- en regelgeving algemene eisen gesteld ter voorkoming van kolenbroei? Zo ja, welke?

Er zijn geen algemene eisen ter voorkoming van kolenbroei in bestaande wet- en regelgeving opgenomen. Eenieder is overigens verplicht om nadelige gevolgen voor het milieu zoals het optreden van gevaar, schade of hinder te voorkómen en deze gevolgen te beperken of ongedaan te maken (Ingevolge artikel 1.1.a van de Wet milieubeheer, het zorgplichtartikel)

Vraag 3

Welke emissies kunnen vrijkomen in het geval van kolenbroei en in welke concentraties?

Bij kolenbroei kunnen stoffen als kooldioxide, koolmonoxide, vluchtige koolwaterstoffen, teer, rook- en roetdeeltjes en zwavelverbindingen vrijkomen. De concentraties hangen af van de ernst van de situatie en van de maatregelen ter plaatse. Metingen van de brandweer en de GGD rond de kolenopslag hebben in dit geval geen hoge waarden van giftige stoffen in de buitenlucht aangetoond.

Vraag 4

Worden in vergunningvoorwaarden voor locaties waar (op grote schaal) kolen liggen opgeslagen standaard eisen gesteld ter voorkoming van kolenbroei?

Ja. In de vergunningen voor bedrijven met een bulkopslag van steenkool worden voorschriften opgenomen waarin wordt gesteld dat broei moet worden gecontroleerd door doelmatige temperatuurmetingen of regelmatige monitoring van de temperatuur van de opgeslagen steenkool. Ook maatregelen zoals uitrijden en verdichten van broeiende kolen staan in de voorschriften genoemd. In de vergunning van het Amsterdamse op- en overslagbedrijf zijn voorschriften opgenomen om kolenbroei te voorkomen, te detecteren en te bestrijden.
De DCMR (Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond) eist dat een vergunninghouder een procedure opstelt, waarin informatie staat over de wijze van meten, de gebruikte meetapparatuur, diepte, plaats en frequentie van metingen en hoe te handelen indien broei wordt geconstateerd.

Vraag 5

Zijn de wetgeving en/of vergunningverlening naar uw mening voor verbetering vatbaar? Op welke punten?

De vergunningen die in Nederland voor de opslag van kolen in bulk zijn verleend bevatten in principe alle elementen die nodig zijn om kolenbroei te monitoren, te voorkomen, te detecteren en te bestrijden. Een standaard noodprocedure of plan van aanpak als er desondanks toch incidenten optreden zoals in de DCMR voorschriften is vastgelegd, is niet in alle gevallen voorgeschreven hetgeen wel gewenst is. De VROM-Inspectie zal de bevoegde gezagen informeren en hen verzoeken om zonodig voorschriften toe te voegen zoals bij de DCMR gebruikelijk is.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving rond het boek «De staat van het klimaat»?1en2

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusies van de auteur (zoals geformuleerd in de Telegraaf) dat «vriendjespolitiek, drammerij en misleiding» het internationale klimaatonderzoek verzieken?

Nee. Ik ben van mening dat bij de evaluatie van de resultaten van het internationale klimaatonderzoek alle wetenschappelijk onderbouwde inzichten moeten worden meegewogen. Daarom verleent Nederland krachtige steun aan het herzieningsproces van het VN-klimaatpanel (IPCC), met het oogmerk geen twijfel te laten bestaan over de kwaliteit en evenwichtigheid van de rapporten, waarin het gehele spectrum aan wetenschappelijke opvattingen aan bod komt. Inmiddels heb ik mij door de heer Crok laten informeren en met belangstelling kennis genomen van zijn opvattingen. Ik ben voornemens in een vervolggesprek door te praten over de ideeën van de heer Crok met betrekking tot het goed en integer functioneren van de klimaatwetenschap in het algemeen en van het IPCC in het bijzonder.

Vraag 3

Wat vindt u van stelling dat de mythe dat alle wetenschappers het eens zijn over aardse opwarming, alleen vol te houden is door het werk van klimaatsceptici stelselmatig te weigeren voor een nieuw rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)? Wilt u onderzoeken of deze stelling waar is?

Zie de beantwoording van vraag 2.

Vraag 4

Wilt u bij het IPCC nagaan of het publicaties over de invloed van zonneactiviteit, luchtvervuiling of veranderend landgebruik heeft meegenomen in het klimaatonderzoek? Zo neen, waarom niet?

In het Vierde Assessmentrapport zijn publicaties over de genoemde onderwerpen inderdaad meegenomen.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Grondwater niet meer betrouwbaar»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van het rapport van de militair historicus van Stichting D.E. de Hoog – Historisch Archief Hoek van Holland?2

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat er afgezien moet worden van de Zandmotor en er zo snel mogelijk een onafhankelijk onderzoek moet worden gedaan naar mogelijke invloeden van Loswal Noord, in samenhang met de Zandmotor, op grondwaterstromen in het betreffende gebied en de daarmee samenhangende risico’s voor de drinkwatervoorziening van circa één miljoen mensen (waaronder de bijna vijfhonderdduizend inwoners van de gemeente Den Haag), zoals eigenlijk al in de MER-rapportage had moeten gebeuren? Zo nee, waarom niet?

In de jaren zeventig is verontreinigd slib gestort in de Noordzee in de zogenaamde Loswal Noord. Deze bevindt zich circa 5 km uit de Delflandse kust ter hoogte van Ter Heijde.
De mogelijkheid dat deze Loswal Noord via het grondwater invloed zou kunnen uitoefenen op de drinkwaterwinning langs de Delflandse kust kan worden uitgesloten, aangezien grondwaterstromen vanaf de landzijde zeewaarts zijn gericht. Dit wordt beaamd door het drinkwaterbedrijf Dunea.
De Loswal Noord heeft evenmin invloed op de grondwaterkwaliteit via het zand dat bij de aanleg van de Zandmotor wordt gebruikt. Het zandwingebied van de Pilot Zandmotor ligt buiten de stortlocatie van de Loswal Noord. Daarom deel ik uw mening niet dat moet worden afgezien van de Pilot Zandmotor en er onafhankelijk onderzoek moet worden verricht naar mogelijke invloeden van Loswal Noord, in samenhang met de Zandmotor, op grondwaterstromen in het betreffende gebied.

Vraag 4

Bent u van mening dat de conclusies van het rapport van genoemde militair historicus de grond onder de voeten van de Zandmotor slaan en dat het voor de veiligheid gewoon beter zou zijn dit levensgevaarlijke project te staken? Zo nee, waarom niet.

Deze mening deel ik niet. In de conclusies van het rapport wordt gewaarschuwd voor het gevaar van gedumpte munitie en strijdgas in de Noordzee. Zandwinning voor de zandmotor vindt niet plaats in munitiestortgebieden. Voorafgaand aan de uitvoering van de zandwin werkzaamheden is door middel van sonar opnamen onderzoek naar obstakels, waaronder munitie gedaan. Hierbij zijn dergelijke voorkomens niet aangetoond. Als tijdens zandwinning munitie of explosieven worden aangetroffen dan voorziet de zandwinvergunning in een voorschrift hoe te handelen. Hierbij wordt de Explosieven opruimingsdienst ingeschakeld.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «OM heeft Thermphos in vizier»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de provincie Zeeland een nieuwe milieuvergunning wil verstrekken voor de Sinterfabriek van Thermphos, waarin het Thermphos wordt toegestaan om tot en met 2014 0,4 nanogram dioxine per kubieke meter lucht uit te stoten, terwijl de wettelijke norm in de Nederlandse Emissie Richtlijn Lucht (NER) op 0,1 nanogram ligt?

De provincie Zeeland heeft op 2 november 2010 besloten om de vigerende vergunning van de sinterfabriek van Thermphos te wijzigen, nadat de in maart 2008 verleende vergunning in april 2009 door de Raad van State werd vernietigd. Eén van die wijzigingen betreft het toevoegen van een norm voor de uitworp van dioxinen. Zo’n norm ontbrak in de huidige vergunning. De norm die vanaf het in werking treden van de wijziging van de vergunning zal gelden is 0,4 nanogram TEQ/Nm3. Vanaf 1 januari 2015, of zo veel eerder als technisch mogelijk en haalbaar is, geldt een norm van 0,1 nanogram TEQ/Nm3.
De Nederlandse wetgeving kent voor bedrijven zoals Thermphos geen rechtstreeks wettelijke norm voor de uitworp voor dioxinen. Dit in tegenstelling tot de wetgeving voor afvalverbrandingsinstallatie waarin zo’n grenswaarde (van 0,1 nanogram TEQ/Nm3) wèl geldt. Voor procesemissies van dioxinen zijn in sommige Europese BREF documenten (referentiedocument met beschrijving van de best bestaande technieken) emissienormen opgenomen die in de vergunningen moeten worden geïmplementeerd. In de BREF die van toepassing is op Thermphos (de BREF LVIC) is geen dioxinenorm opgenomen, omdat Thermphos voor zover bekend het enige bedrijf in de EU is dat gebruik maakt van de thermische fosfaatroute. Vandaar dat in dit geval wordt gerefereerd aan de NeR.
De NeR is overigens als best bestaande techniek (bbt) document opgenomen in de Ministeriële regeling omgevingsrecht. Dat wil zeggen dat het bevoegd gezag alleen gemotiveerd mag afwijken van de algemene NeR-eis en dat deze motivering in voorkomende gevallen door de Raad van State wordt getoetst.
De opgenomen emissiegrenswaarde voor dioxinen die is opgenomen in de NeR bedraagt 0,1 nanogram TEQ/Nm3.
De provincie Zeeland heeft in haar besluit tot wijzigen van de vergunning gemotiveerd waarom een norm van 0,1 nanogram TEQ/Nm3 niet onmiddellijk realiseerbaar is. Een dergelijke norm is alleen haalbaar door middel van het bouwen van een reinigingsinstallatie, die specifiek voor Thermphos ontworpen moet worden. Dit kost onvermijdelijk een aantal jaren ontwerp- en bouwtijd. Op 1 juli 2012 moet Thermphos een plan van aanpak presenteren waarin het aangeeft hoe ze zo’n reinigingsinstallatie wil realiseren.
In de periode tot 1 januari 2015 zal Thermphos de emissie onder de 0,4 nanogram TEQ/Nm3 moeten houden door middel van het treffen van maatregelen op het vlak van onder meer gebruik van grondstoffen en bedrijfsvoering.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit onacceptabel is met het oog op de gezondheids- en milieueffecten van dioxine?

Het RIVM heeft in een tweetal onderzoeken2 vastgesteld dat de historische emissie van Thermphos niet heeft geleid tot een meetbare depositie van dioxinen buiten het bedrijventerrein. Ook heeft het aangetoond dat een mogelijke emissie van 0,4 nanogram TEQ/Nm3 in een periode van heden tot 1 januari 2015 slechts tot een geringe milieubelasting leidt en geen ontoelaatbare gevolgen heeft voor de mens, het milieu en de voedselketen.
Daarom ben ik van mening dat het verlenen van de wijzigingsvergunning aan Thermphos onder de hierboven vermelde condities acceptabel is.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de vergunning die de provincie Zeeland wil verstrekken in strijd is met de NER, aangezien de vergunde dioxine-uitstoot hoger ligt dan de norm die in de NER wordt voorgeschreven?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Hoe kijkt u tegen deze kwestie aan in het licht van het feit dat mensen in Nederland en Vlaanderen met hun voedsel meer dioxine binnen krijgen dan elders in Europa?2 Deelt u de mening dat de dioxine-uitstoot van Thermphos tot een minimum beperkt moet worden, aangezien het bedrijf verantwoordelijk is voor ongeveer 35% van de Nederlandse dioxine-uitstoot?

Ik deel uw mening dat de dioxine-uitstoot van Thermphos tot het minimum beperkt moet worden. De activiteiten die daartoe worden ondernomen staan beschreven in mijn antwoord op vraag 3.
In Nederland vindt blootstelling aan dioxinen vooral via de voeding plaats. In de afgelopen decennia is deze blootstelling sterk gedaald. De blootstelling ligt op dit moment ruim onder de dagelijkse toelaatbare inname (TDI). Verwacht wordt dat de blootstelling de komende jaren nog verder af zal nemen. Extra blootstelling als gevolg van lokale emissie door Thermphos kan ertoe leiden dat deze trend (lokaal) een halt wordt toegeroepen en de blootstelling daar toeneemt. Het eerder genoemde RIVM-rapport laat echter zien dat bij een veronderstelde emissie van Thermphos ter grootte van 2 ng/m3 de dagelijks toelaatbare inname niet wordt overschreden. Datzelfde geldt voor de vergunde emissie die immers een factor 5 lager is.

Vraag 6

Deelt u de mening dat er geen milieuvergunning aan Thermphos verstrekt zou moeten worden zolang het bedrijf niet aan de Nederlandse norm voor dioxine-uitstoot voldoet, te meer daar het volgens de in het artikel geciteerde biochemicus en hoogleraar milieukunde mogelijk is voor het bedrijf om met behulp van doekenfilters en rookgasinjecties de uitstoot te verlagen tot maximaal 0,04 nanogram per kubieke meter lucht?

Zie hiervoor mijn antwoord op de vragen 2 en 3.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de nieuwe, provinciale milieuvergunning voor Thermphos voorgedragen moet worden voor vernietiging door de Kroon, omdat de vergunning strijdig is met de NER en met het algemeen belang? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer gaat u dat doen?

De wijzigingsvergunning die er nu ligt maakt voor het bedrijf duidelijk waar het zich aan moet houden en deze aangepaste vergunning geeft een duidelijke basis om handhavend op te treden door de provincie Zeeland.
De normen in deze vergunning zijn voor een deel een opmaat naar een verdere aanscherping over enkele jaren; het bedrijf zal dan aan de normen voor dioxine uitstoot moeten voldoen. Er zijn daarnaast afspraken gemaakt met het bedrijf om ook resterende problemen zoals de geurhinder snel aan te pakken. Er is geen acuut gevaar voor de gezondheid.
Dit alles overwegende zie ik vooralsnog geen reden om in te grijpen. Overigens is voordracht voor vernietiging ook niet aan de orde als er nog bezwaar of beroep tegen het besluit openstaat.
De VROM-Inspectie zal de aanpak op de voet volgen en zo nodig ingrijpen als blijkt dat partijen hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Delta stapt uit Solland Solar en boekt fors af»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe verhoudt zich deze verkoop met het Borssele-convenant uit 2006 waarin is afgesproken dat zowel Essent en Delta als de rijksoverheid 250 miljoen euro zouden investeren in duurzame energie en energie-efficiency?

In het Borssele-convenant is afgesproken dat de kerncentrale in Borssele open kan blijven tot 2 033 en dat Delta en Essent extra inspanningen zullen plegen om een additionele CO2-besparing van 0,47 Mton CO2 per jaar te realiseren, door ieder minimaal 100 miljoen Euro te investeren in additionele innovatieve projecten ter ondersteuning van de overgang naar een meer duurzame energiehuishouding. Delta en Essent steken ieder 125 miljoen Euro in een fonds voor de financiering van innovatieve duurzame energie projecten.
In het convenant is vastgelegd dat een project kan worden aangemerkt als een additioneel innovatief project, als het een bijdrage levert aan het streven naar een duurzame energiehuishouding in het Koninkrijk der Nederlanden. Delta en Essent beslissen, binnen de gegeven randvoorwaarden, zelf welke projecten zij inzetten ter invulling van het convenant. In het Borssele-convenant is niets vastgelegd over specifieke projecten en dus ook niet over Solland Solar. Delta is daarom vrij om het convenant in te vullen met investeringen die geen betrekking hebben op Solland Solar.

Vraag 3

Kunt u toelichten waar die 250 miljoen euro van zowel Essent en Delta als de rijksoverheid tot nu toe aan zijn besteed?

De projecten die door Delta en Essent/ERH worden ingediend om aan de investeringverplichting zoals bedoeld in artikel 8.1 van het convenant te voldoen, worden beoordeeld door de daartoe ingestelde commissie Additionele Innovatieve Projecten. Zoals in het convenant afgesproken, stelt de commissie vast of een project als additioneel innovatief wordt aangemerkt en kent aan dat project de hoeveelheid vermeden emissie van broeikasgassen ten opzichte van de «business as usual»-situatie toe. De commissie is nu aan het werk voor deze goedkeuring en toekenning.
Het is op dit moment nog niet mogelijk aan te geven waaraan de afgesproken investeringen van Delta en Essent/ERH worden besteed, omdat dit in deze fase nog om interne bedrijfsgegevens gaat.
De investeringen van de Rijksoverheid, in aanvulling op de investeringen door Delta en Essent/ERN uit het Borssele-convenant, zijn besteed aan innovatieve projecten. Het grootste deel hiervan is ingezet in het EOS (Energie Onderzoeks Subsidie) instrumentarium. In het kader van de Unieke Kansen Regelingen zijn verschillende tenders opengesteld. Van het geld zijn met name projecten met betrekking tot energiebesparing, CO2-afvang en biobrandstoffen gefinancierd. Deze investeringen zijn de afgelopen jaren verantwoord op begrotingen van de diverse betrokken ministeries.

Vraag 4

Deelt u de zorgen over de uitverkoop van onze zonne-energie-expertise, nu na Helianthos ook Solland verkocht dreigt te worden? Op welke manier bent u van plan om op korte termijn deze voor Nederland juist zeer kansrijke sector te ondersteunen om daarmee economische groei en werkgelegenheid voor de lange termijn te realiseren?

Vraag 1

Is het waar dat de versnelde realisatie van nieuwe natuur bij vliegveld Twente op losse schroeven staat?1

Deze gebieden zijn onderwerp van de «herijking EHS» zoals op 15 november 2010 afgesproken tussen de staatssecretaris van EL&I en het IPO. In dit proces zal moeten blijken of eventuele herijking van invloed is op de termijn van realisatie van de EHS.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de nieuwe natuur een compensatie is volgens de Spelregels Ecologische Hoofdstructuur (EHS), gezien aan de noordzijde een deel uit de EHS wordt gehaald? Zo ja, deelt u de mening dat deze compensatie dus dient plaats te vinden zodra aan de noordzijde EHS natuur verloren gaat? Zo ja, op welke wijze wordt de naleving van deze regels gewaarborgd? Zo nee, waar baseert u dat op?

De voorbereiding van de herontwikkeling vliegveld Twente, de toepassing van de Spelregels EHS, de vaststelling van de omvang en begrenzing van de EHS en de uitvoering van natuurontwikkeling, betreffen een primaire verantwoordelijkheid van de provincie Overijssel.

Vraag 3

Kunt u garanderen dat zolang de realisatie van nieuwe natuur onzeker is, ook het waardevolle reeds bestaande natuurgebied aan de noordzijde van het vliegveld niet aangetast wordt of uit de EHS wordt gehaald? Zo nee, waarom niet, bent u bereid hier bij de provincie Overijssel op aan te dringen?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Zijn er gevolgen voor provincies als de Spelregels EHS niet naar behoren worden uitgevoerd of nageleefd? Zo ja, welke en wanneer worden deze toegepast? Zo nee, waarom niet en op welke wijze wordt naleving dan afgedwongen?

De Spelregels EHS betreft een beleidskader gezamenlijk uitgewerkt door rijk en provincies. De provincies dienen er zorg voor te dragen dat dit kader een vertaling naar het eigen beleid krijgt. Een verantwoording op basis van de Spelregels EHS dient in ruimtelijke ordeningsprocedures plaats te vinden en getoetst te worden.

Vraag 5

Worden er, zolang er geen zekerheid is over de aanleg van nieuwe natuur en zolang deze realisatie niet plaatsvindt, ook geen voorbereidingen getroffen voor andere gebiedsontwikkeling rond het vliegveld, alsmede de ingebruikneming van het vliegveld zelf? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Kent u het bericht «PVV en ministerie steggelen over wilde zwijnenbeleid»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het Productschap Vee en Vlees (PVV) minder wil afdragen aan het Diergezondheidsfonds? Zo ja, hoe beoordeelt u dit? Bent u van mening dat het productschap de vrijheid heeft zelf de hoogte van de afdracht te bepalen in casu?

In het convenant Diergezondheidsfonds (DGF) 2010–2014 is opgenomen dat de (toenmalige) minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zich maximaal zal inspannen om, voor zover dit binnen de invloedsfeer van het Rijk ligt, de bestaande belemmeringen met betrekking tot de handhaving van het nulstandbeleid voor wilde zwijnen weg te nemen.
Met het Productschap voor Vee en Vlees (PVV) is overeengekomen dat de maximale bijdrage van de sector aan crisisbestrijdingskosten voor de categorie varkens, met 7 miljoen euro zal worden verlaagd (in geval van een uitbraak) zolang de minister deze toezegging nog niet heeft waargemaakt.

Vraag 3

Hebt u al een besluit genomen op het verzoek van het productschap? Zo ja, hoe luidt dit besluit? Zo nee, wanneer denkt u dit besluit te nemen en op welke gronden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u bereid het productschap erop te wijzen, aangezien het productschap besmettingsgevaar van dierziekten tussen wilde zwijnen en varkens in de veehouderij vreest, dat in de «ex ante evaluatie maatwerk beheer van wilde zwijnen»2 staat dat:

Het Productschap is op de hoogte van de inhoud van het voornoemde rapport.

Vraag 5

Ziet u een relatie tussen de intensieve jacht op de Veluwe, het bijkomende vluchtgedrag3 en de aanwezigheid van de zwijnen in de nul optiegebieden? Zo ja, bent u bereid de jacht op zwijnen te verbieden ten einde ook een einde te maken aan het vluchtgedrag?

Voor inzicht in de gangbare opvattingen verwijs ik naar het Alterra-rapport «Factoren bij aanrijdingen met wilde hoefdieren op de Veluwe», die de Kamer op 4 juni 2010 heeft ontvangen (Kamerstuk 31 581, nr.14). Hieruit blijkt geen relatie tussen bewegingen van wilde zwijnen ten gevolge van het afschot en het aantal aanrijdingen in het gebied.

Vraag 6

Hoe verklaart u de toegenomen4 meldingen van «overlast» terwijl het overgrote deel van de wilde zwijnenpopulatie afgeschoten is? Deelt u de mening dat het gegeven dat na jaarlijks afschot van de zwijnenpopulatie de gemelde overlast niet kleiner maar groter lijkt te worden, aangeeft dat een dergelijk rigoureus afschot kennelijk niet werkt? Zo nee, waarop baseert u uw conclusie? Zo ja, welke conclusies verbindt u hieraan ten aanzien van het jaarlijkse afschot van grote hoefdieren?

Het is aan het bevoegde gezag (in casu de provincie) om hier al dan niet conclusies aan te verbinden.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het jaarlijks afschieten van het overgrote deel van een populatie wettelijk beschermde hoefdieren, geen duurzame oplossing kan vormen voor gesignaleerde problemen met die dieren? Zo ja, bent u bereid een politieke en maatschappelijke discussie te entameren over dit thema? Zo nee, waarom niet?

Nee, ik ben van mening dat afschot van wilde zwijnen een duurzaam instrument is om schade en overlast beheersbaar houden. Ik zie geen reden om hier een maatschappelijke dialoog over te beginnen, temeer omdat het een verantwoordelijkheid betreft van de provincie.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending1 over het vermengen van stookolie met gevaarlijke stoffen en zijn de beschreven feiten juist? Worden nog steeds door schepen, die Nederlandse havens hebben aangedaan, schadelijke chemische reststoffen gemend met stookolie en op die manier in het milieu gebracht? Op welke schaal?

Ja, ik heb kennisgenomen van de uitzending van KRO Reporter van 6 november 2010 over het mogelijk vermengen van stookolie met gevaarlijke afvalstoffen.
Vermoed wordt dat er vermenging van stookolie met gevaarlijke afvalstoffen plaatsvindt. Op welke schaal vermenging plaatsvindt is op dit moment onbekend. Hiernaar zal in 2011 onderzoek worden gedaan.
Graag wil ik hier opmerken dat het incident met het schip «ADAFERA», die olie voor blenden naar Nederland vervoerde door de VROM- Inspectie intensief is opgepakt. De betrokken bedrijven hebben beroep ingesteld bij de Raad van State over de status van het afval. De Voorzitter van de Raad van State heeft op 3 november 2010 de uitspraak gedaan dat deze olie terecht is aangemerkt als afvalstof.

Vraag 2

Wat is de relevante wetgeving met betrekking tot deze problematiek, zowel voor de ontdoeners van chemische reststoffen met verbrandingswaarde, verwerkers, tussenhandel/blenders als afnemers (rederijen)?

Ontdoeners van (gevaarlijke) afvalstoffen moeten zich houden aan de bij of krachtens de Wet milieubeheer gestelde regels. Zij dienen de afvalstoffen af te geven aan een bedrijf dat het vergund is deze afvalstoffen te mogen ontvangen.
Het ontvangende bedrijf moet hiervan een ontvangstmelding doen aan het Landelijke Meldpunt Afvalstoffen (verder te noemen: het LMA). Afvalstoffen moeten gerecycled worden, dan wel een andere nuttige toepassing krijgen, zoals verbranden met energieterugwinning. Als dit niet mogelijk is dan moet het afval definitief verwijderd worden, zoals verbranden zonder energieterugwinning of storten.
Het mengen van (gevaarlijke) afvalstoffen met stookolie ten behoeve van de (zee)scheepvaart is geen toegestane handeling.
Bedrijven die «slechte» oliesoorten blenden (opwerken) tot stookolie voor de scheepvaart hebben over het algemeen geen vergunning om afvalstoffen te mogen accepteren. Voor het overige verwijs ik u naar de antwoorden zoals mijn voorganger die heeft gegeven op eerdere vragen van het lid Poppe (brief van 26 november 2009 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 784).
Als het blendingsproces leidt tot een product dat wordt gebruikt als scheepsbrandstof, dan gelden hiervoor de brandstofkwaliteitseisen conform MARPOL Annex VI.
De internationale regelgeving Marpol Annex VI stelt dat brandstofolie voor zeeschepen geen toegevoegde stof of chemisch afval mag bevatten die de veiligheid van schepen in gevaar brengt, of nadelige gevolgen heeft voor de prestatie van de machines, of die schadelijk is voor het personeel, of in het algemeen bijdraagt aan extra luchtverontreiniging. Ook dient brandstofolie voor zeeschepen geen anorganische zuren te bevatten.

Vraag 3

Hoe hoog is de maximale straf voor de relevante strafbare feiten? Zijn er in de huidige wetgeving voldoende aanknopingspunten om effectief te kunnen optreden tegen deze praktijken en is de strafmaat adequaat?

Overtredingen van de milieuwetgeving zijn economische delicten. Deze economische delicten zijn misdrijven, voor zover zij opzettelijk zijn begaan en voor zover deze economische delicten geen misdrijven zijn, zijn zij overtredingen.
De maximale straf voor deze economische delicten is een gevangenisstraf van zes jaar, een taakstraf of een geldboete van de vijfde categorie. De maximale geldboete kan worden verhoogd naar de zesde en hoogste categorie wanneer het feit door een rechtspersoon wordt begaan. Voor de vraag of er in de huidige wetgeving voldoende aanknopingspunten zijn om effectief te kunnen optreden tegen deze praktijken verwijs ik u naar de antwoorden zoals mijn voorganger die heeft gegeven op eerdere vragen van het lid Poppe (brief van 26 november 2009, Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 784).

Vraag 4

Hoe is de informatie-/registratieplicht bij ontdoeners, verwerkers, tussenhandel/blenders en afnemers op dit moment geregeld?

Ontdoeners van (gevaarlijke) afvalstoffen moeten een registratie bijhouden van de afvalstoffen die worden afgegeven aan een bedrijf die bevoegd is afvalstoffen te mogen accepteren. Het accepterende bedrijf moet op grond van het Besluit melden van bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen van die ontvangst een melding doen bij het LMA. Bij het transport moet een begeleidingsbrief aanwezig zijn, waaruit blijkt waar het afval vandaan komt en waar het naar toe wordt vervoerd. Wanneer een bedrijf van een afvalstof een product maakt, moet het bedrijf daarvan een afgiftemelding doen bij het LMA. Overigens dienen voor afvalstoffen de vervoerders, inzamelaars, handelaars en bemiddelaars geregistreerd zijn.

Vraag 5

Hoe is het toezicht op het illegale gebruik van schadelijke chemische reststoffen in zware stookolie voor de zeescheepvaart op dit moment geregeld?

Op grond van ondermeer de Kaderrichtlijn Afval, de EVOA en nationale regelgeving zoals de regeling Scheiden en Gescheiden Houden van Gevaarlijk afval is het verboden om gevaarlijke afvalstoffen te mengen met andere (gevaarlijk) afvalstoffen, noch met andere stoffen en materialen. Op de naleving van dit verbod bij bedrijven ziet het bevoegd gezag Wet milieubeheer (meestal de provincie) toe en de VROM-Inspectie voor zover het een EVOA-transport betreft.
De VROM-Inspectie voert controles uit in het kader van het Besluit Zwavelgehalte brandstoffen en de EG Verordening Overbrenging van Afvalstoffen (EVOA). EVOA-controles op olieachtige afvalstoffen vinden plaats, als de VROM-Inspectie signalen heeft dat een specifiek product een afvalstof zou bevatten of onder de afvalstoffenregelgeving zou vallen. Voor uitgebreidere informatie verwijs ik u naar eerdere brieven van 14 augustus 2009 (Kamerstuk 30 175, nr. 86 en van 26 november 2009 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 784)
Voor de acties van de VROM-Inspectie in 2011 verwijs ik u naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 6

Welke prioriteit heeft de controle en handhaving vanuit de Rijksoverheid op het inzamelen en verwerken van de restproducten van de petrochemische industrie, sinds het voorval in 2008 bij Norht Refinery? Hoeveel FTE waren er in 2009 mee gemoeid? Hoeveel controles vonden er in dat jaar plaats? Hoeveel sancties werden opgelegd?

De VROM-Inspectie bereidt momenteel met prioriteit een studie naar de product- en afvalketen van bunkerolie voor, die als basis moet gaan dienen voor gericht toezicht op de risicopunten in de keten van bunkerolie. Intussen zet de VROM-Inspectie circa 1 fte in voor toezicht op in- en uitvoer van oliestromen (EVOA) en circa 0,75 fte voor toezicht op scheepsafvalstoffen. Ook de KLPD, de Inspectie Verkeer en Waterstaat en Douane voeren controles (samen met de VROM-Inspectie) uit naar scheepsbrandstoffen.
De vergunning in het kader van de Wet milieubeheer bevat regels voor het accepteren en verwerken van (gevaarlijke) afvalstoffen bij afvalverwerkende inrichtingen zoals North Refinery. De Provincie is de bevoegde instantie voor het verlenen en handhaven van deze vergunning.
De provincie Groningen heeft naar aanleiding van het onderstaande justitieel onderzoek een projectgroep geformeerd, waaraan alle betrokken handhavingspartners deelnemen. In de projectgroep worden diverse toezichtacties gecombineerd en aan elkaar gekoppeld. De toezichtacties zijn verdeeld in een ingangscontrole, een verwerkingscontrole en een uitvoercontrole. Bekeken wordt of het bedrijf normen en regels overtreedt. Het project is nog niet afgerond. De provincie is verantwoordelijk voor de eindrapportage.
Naar hetgeen in de uitzending over North Refinery wordt gesteld, vindt een justitieel onderzoek plaats. De politie en de Inlichtingen- en opsporingsdienst van mijn Ministerie voeren samen een strafrechtelijk onderzoek uit. Tot het moment dat het openbaar ministerie feiten in de openbaarheid brengt, kan ik u hierover niet berichten.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Wateratlas vertelt groot verhaal»1 en met de actie Warme Truiendag van de Vereniging Klimaatverbond Nederland die op basisscholen wordt georganiseerd?

Ja.

Vraag 2

Wat was uw motivatie om alle middelbare scholen een gratis set van de nieuwe Bosatlas te geven? Welke bedragen zijn hiermee gemoeid en waarom zijn de zogeheten klimaatsceptici niet betrokken bij de totstandkoming van deze atlas?

De uitgever van de Bosatlas van Nederland Waterland, Noordhoff heeft besloten alle middelbare scholen een klassenset van de Atlas te geven. De kosten hiervan worden gedragen door sponsoren, bestaande uit bedrijven, kennisinstituten en overheden. De Ministeries van Infrastructuur en Milieu en van Economie, Landbouw en Innovatie hebben € 55 825,00 bijgedragen aan dit project.

Vraag 3

Vindt u het een paradox dat kinderen moeten leren interpreteren en zich een mening moeten leren vormen, terwijl tegelijkertijd van kinderen wordt verwacht dat zij aan kunnen wijzen waar zich problemen voordoen als gevolg van onbewezen klimaatverandering? Zo nee, waarom niet?

Het is aan de scholen zelf van welke leermiddelen zij gebruik maken.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u het feit dat er in de atlas geen melding wordt gemaakt van toekomstscenario’s voor temperatuur- en zeefluctuaties, en dat hiervoor als toekomstige bron alleen het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) kunnen dienen?

In het hoofdstuk «Klimaatverandering en veiligheid» van de Atlas noemt de uitgever geen toekomstscenario’s voor temperatuur- en zeefluctuaties, omdat de vertaling ervan naar kaartbeelden met teveel onzekerheden is omgeven.

Vraag 5

Deelt u de mening dat kinderen niet eenzijdig moeten worden geïnformeerd over de klimaatverandering? Zo ja, wat gaat u doen om deze eenzijdige stroom informatie evenwichtiger te laten zijn?

Zie de beantwoording van vraag 3.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht: «Juristen: «Overheid loopt aanzienlijke risico’s voor aansprakelijkheid klimaatverandering»1 en het boek «Klimaat en recht. Is het recht klaar voor klimaatverandering»?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat dit boek niets anders doet dan de mensheid angst aan jagen, doordat de auteurs stellen dat als de Nederlandse overheid niks doet op het gebied van klimaatwetgeving, dit op termijn kan leiden tot aansprakelijkheid? Zo nee, waarom niet?

Nee. Het boek geeft een overzicht van opvattingen van juristen van een advocatenkantoor. Weliswaar betreft het hier het kantoor van de Landsadvocaat, maar de advocaten van dit kantoor hebben de vrijheid te publiceren. Het Rijk is hier op geen enkele manier bij betrokken geweest, en de conclusies komen dan ook voor rekening van het advocatenkantoor. Ik ben het eens met de constatering dat het klimaatprobleem een reëel probleem is, ook in Nederland. Het is daarom niet verwonderlijk dat verkend wordt wat de juridische grenzen zijn van aansprakelijkheid als gevolg van klimaatverandering.

Vraag 3

Wat vindt u van de mening van één van de auteurs dat de overheid meer juridische kaders moet scheppen voor bedrijven en burgers aangaande klimaatbeleid?

De overheid anticipeert continu op problemen die zich feitelijk bij de toepassing van het recht voordoen. Op dit moment voldoet de regelgeving op dit punt en deze is ook in overeenstemming met Europese en andere verdragsverplichtingen.

Vraag 4

Wilt u afstand nemen van de conclusies van het boek? Zo nee, waarom niet?

De opvattingen in het boek zijn, zoals gezegd, opvattingen van een aantal juristen die deskundig zijn op het terrein van het klimaatrecht.

Vraag 5

Is aan de totstandkoming van het boek; «Klimaat en recht. Is het recht klaar voor klimaatverandering?» belastinggeld besteed? Zo ja, om welk bedrag of welke bedragen ging het daarbij?

Nee.

Vraag 1

Kent u het plan dat de mogelijkheden in kaart brengt om orka Morgan de vrijheid te hergeven?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat terugplaatsing in het wild van orka Morgan nog steeds uw doelstelling is? Zo neen, waarom niet? Zo ja, op welke wijze wilt u vrijlating bevorderen?

Vraag 3

Kunt u de garantie geven dat u geen toestemming zult geven om orka Morgan over te plaatsen naar SeaWorld of een ander soortgelijk dolfinarium?

Vraag 4

Kunt u een inhoudelijke reactie geven op het plan van de organisatie «Free Morgan», waarin wordt aangegeven hoe orka Morgan in het wild kan worden teruggeplaatst?

Vraag 5

Deelt u de mening dat zo snel mogelijk duidelijkheid moet komen over de rehabilitatie en resocialisatie van orka Morgan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze denkt u die duidelijkheid te kunnen verschaffen?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Kritiek ceo Shell op subsidie windpark»?1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid te reageren op de kritiek van Shell aangaande het strooien van belastinggeld voor windmolenparken? Zo nee, waarom niet?

Opwekking van duurzame energie is op dit moment niet concurrerend met gebruik van fossiele bronnen zoals kolen, gas en kernenergie. Dat kan in de toekomst veranderen door enerzijds kostendalingen bij duurzame opties en anderzijds prijsstijgingen door CO2-beprijzing en schaarser wordende fossiele brandstoffen.
Windenergie op zee behoort momenteel tot een van de duurdere vormen van duurzame energie. Desondanks vind ik de vergelijking van kosten van windenergie op zee met die van investeringskosten van gascentrales in het bewuste artikel van het Financieele Dagblad onvolledig. Wanneer bijvoorbeeld ook de (hogere) variabele kosten van gascentrales worden meegenomen en vervolgens de kosten per opgewekte kWh met elkaar worden vergeleken, dan komen de kosten bij windenergie op zee relatief lager uit. Desalniettemin zijn de kosten per kWh van windenergie op zee nog steeds vele malen hoger dan de kosten per kWh bij elektriciteitsopwekking in gascentrales. Op 4 november 2010 verscheen in het Financieele Dagblad een commentaar geschreven door Ebel Kemeling van Spring Associates, met een soortgelijke analyse over het buiten beschouwing laten van relevante kosten in de vergelijking.
Dat neemt niet weg dat dit kabinet in de verduurzaming van de energievoorziening kritisch kijkt naar het gebruik van belastinggeld, en deze zo efficiënt mogelijk zal besteden. Ik zal u op korte termijn informeren over de opties voor duurzame energie, die in deze kabinetsperiode in aanmerking komen voor subsidie.