Kamervragen

Alle

29 februari 2012 - 20 maart 2012

20 dagen

Het bericht dat door het schrappen van dieetadvisering uit het basispakket, (dreigende) ondervoeding onbehandeld blijft
	Renske Leijten
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Factsheet februari 2012, Landelijk meldpunt (dreigend) ondervoed & geen diëtist. Eerstelijns Ondervoedings Instituut (EOI).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het feit dat bij een meldpunt van het Eerstelijns Ondervoedings Instituut (EOI) in één maand tijd meer dan 100 meldingen zijn binnengekomen van (dreigende) ondervoeding van patiënten in de eerstelijnszorg, waarbij geen diëtist kon worden ingezet vanwege het schrappen van diëtetiek uit het basispakket? Deelt u de mening dat dit signaal buitengewoon zorgwekkend is? Zo nee, waarom niet?1

Ik heb vernomen dat bij het meldpunt van het Eerstelijns Ondervoedings Instituut in een maand tijd 100 meldingen van patiënten met (dreigende) ondervoeding zijn binnengekomen. Ik heb ook opgemerkt dat de signalering van deze klachten hoofdzakelijk door zorgverleners (met name diëtisten) is gedaan. Of dat zorgwekkend is, kan ik niet direct beoordelen. Uit het recente Advies van de Gezondheidsraad blijkt dat de interpretatie van de prevalentiecijfers ten aanzien van ondervoeding bij ouderen de nodige voorzichtigheid behoeft. Het is nog onduidelijk wanneer er daadwerkelijk sprake is van ondervoeding en wanneer deze de gezondheid van de patiënt negatief beïnvloedt. Het is wel duidelijk dat hier sprake is van een serieus vraagstuk.
Ik deel echter niet de aanname dat de (dreigende) toename van ondervoeding direct het gevolg is van het schrappen van dieetadvisering uit het basispakket van de Zorgverzekeringswet. Dieetadvisering, zoals die deel uitmaakte van het basispakket was beperkt tot vier uur op jaarbasis. Dat bleek voldoende om de meeste mensen te helpen. Het merendeel nam bovendien niet meer dan 2,5 uur dieetzorg af zoals uit recente rapportages van het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel) is gebleken. Of het bovenstaande onderzoek, uitgevoerd door het Nivel ook betrekking heeft op (dreigende) ondervoeding in relatie tot dieetadvisering is mij niet bekend. Gelet op het relatief beperkte bedrag dat voor dieetadvisering voor de patiënt gemoeid is en tegen de achtergrond van de groeiende noodzaak tot bezuinigen, ben ik niet voornemens om de dieetadvisering wederom in het basispakket op te nemen. Overigens is dieetadvisering in het pakket gebleven daar waar de dieetadvisering onderdeel is van de gecoördineerde, multidisciplinaire zorg aan een verzekerde die lijdt aan een chronische obstructieve longziekte, of aan diabetes of die een cardiovasculair risico heeft. Daarnaast kunnen mensen zich aanvullend tegen de kosten van dieetadvisering verzekeren.
Tot slot: om ondervoeding aan te pakken is in 2010 een start gemaakt met het opstellen van de Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraken rondom ondervoeding. Ik zal deze afspraken meenemen in het overleg met de betrokken beroepsgroepen. Ook zal ik u binnenkort mijn reactie op het recente advies «ondervoeding bij ouderen» van de Gezondheidsraad toesturen.
Vraag 2

Wat is uw reactie op de halvering van het aantal huisbezoeken door diëtisten in de eerste lijn bij zieken met ondergewicht, (dreigende) ondervoeding en kankerpatiënten? Beoogt u met uw beleid dat deze patiënten ondervoed raken? Zo nee, bent u bereid dieetadvisering weer onderdeel van het basispakket te maken?

Zie antwoord vraag 1.
Vraag 3

Onderschrijft u de cijfers van de Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen waaruit blijkt dat in de thuiszorg 15–25% van de patiënten ondervoed is, en van de Stuurgroep Ondervoeding die zelfs spreekt van 30% van de patiënten van 81 jaar en ouder? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze kunt u dit probleem nog aanpakken als u de beroepsgroep van diëtisten decimeert?

Zie antwoord vraag 1.
Vraag 4

Wat zijn volgens u de totale jaarlijkse kosten van ondervoeding? Op welke cijfers en onderzoeken baseert u deze inschatting?

Gezien het feit dat eenduidige criteria voor het vaststellen van ondervoeding ontbreken, zijn de totale jaarlijkse kosten van ondervoeding niet te berekenen.
Vraag 5

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het notaoverleg over de nota «Gezondheidbeleid Gezondheid is dicht bij» op 5 maart a.s.?

Zoals ik in mijn brief van 2 maart 2012, 102375–100397-Z, heb aangegeven was het niet mogelijk om deze op 29 februari 2012 gestelde vragen vóór 5 maart 2012 te beantwoorden.

28 februari 2012 - 28 maart 2012

29 dagen

Een omstreden maagchirurg in Duitsland
	Margreeth Smilde (CDA), Hanke Bruins Slot (CDA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Beide www.rtvdrenthe.nl

Vraag 1

Kent u de berichten «Omstreden maagchirurg aan het werk in Duitsland» en «Omstreden maagchirurg ontslagen in Duitsland»?1

Ja.
Vraag 2

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) beschrijft in haar Meerjarenbeleidsplan 2012–2015 het risico van gezondheidschade door disfunctionerende artsen uit andere landen die in Nederland werkzaam zijn en vice versa, maar welke maatregelen worden er concreet getroffen? Verwacht u dat daardoor zaken zoals die van de maagchirurg in Duitsland dan minder snel kunnen voorkomen?

De IGZ heeft geen bevoegdheid buiten Nederland. Wel neem ik een aantal maatregelen om zoveel mogelijk te voorkomen dat disfunctionerende artsen uit andere landen in Nederland werkzaam kunnen zijn en vice versa. Ten eerste kan de IGZ de bevoegde autoriteiten in het ontvangende land informeren ingeval de betrokken beroepsbeoefenaar bij die autoriteiten bekend is.
Daarnaast zet Nederland zich binnen Europa actief in om steun te verwerven voor een verbetering van het uitwisselen van informatie over disfunctionerende artsen op EU-niveau.
Recentelijk is de Wet BIG gewijzigd, waarmee een wettelijke grondslag gerealiseerd is om een aantekening in het BIG-register te maken van een bevel (Wet BIG) die een beroepsbeperking inhoudt (bepaling treedt op 1 juli 2012 in werking) en van in het buitenland opgelegde maatregelen. Dit laatste betekent concreet dat wat je op je kerfstok hebt in het buitenland straks doorwerkt in Nederland.
Ik zet mij maximaal in om vanuit mijn verantwoordelijkheid te voorkomen dat disfunctionerende artsen werkzaam kunnen zijn. Wel wil ik benadrukken dat werkgevers, maatschapsleden en verzekeraars een belangrijke verantwoordelijkheid hebben om tijdens selectieprocedures referenties in te winnen. De Wcz gaat deze verantwoordelijkheid overigens wettelijk regelen.
Vraag 3

Wat is de stand van zaken naar aanleiding van het algemeen overleg EU-Gezondheidsraad van 24 november 2011 met betrekking tot het aangaan van bilaterale contacten met Europese landen die voorlopers zijn, het aanpassen van de richtlijn grensoverschrijdende zorg en de dataprotectierichtlijn? Kan de Kamer hierover bericht ontvangen voor het volgende algemeen overleg EU-Gezondheidsraad dat staat geagendeerd op 19 april 2012?

Tijdens het algemeen overleg met de vaste Commissie VWS van de Tweede Kamer 24 november 2011 heb ik de Kamer geïnformeerd dat een zwarte lijst naar Nederlands model op EU niveau niet haalbaar is vanwege de diversiteit in openbaarheid van straf- en tuchtrechtelijke gegevens tussen de lidstaten. De inzet van Nederland is in eerste instantie gericht op betere uitwisseling van gegevens over zorgverleners met een beroepsbeperking tussen de bevoegde autoriteiten. Ik zal uw Kamer voor het volgend algemeen overleg EU-Gezondheidsraad op 19 april 2012 informeren over de stand van zaken op het terrein van openbaarheid van gegevens over onbevoegde zorgverleners.
Vraag 4

Welke mogelijkheden biedt de richtlijn Beroepskwalificaties (2005/36/EG), die binnenkort wordt herzien, voor het aanpakken van disfunctionerende Nederlandse artsen die in het buitenland werkzaam zijn of disfunctionerende buitenlandse artsen die in Nederland werkzaam zijn?

Richtlijn 2005/36/EG regelt de erkenning van diploma’s. Doel van de richtlijn is dat EER-lidstaten migrerende beroepsbeoefenaren die in een andere lidstaat hun beroep willen uitoefenen, geen onnodige belemmeringen opleggen. Bij de komende herziening van de richtlijn wordt voorzien in een waarschuwingsmechanisme zodat bevoegde autoriteiten in het kader van het Interne Markt en Informatiesysteem (IMI) elkaar waarschuwen in geval een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg een beroepsverbod heeft gekregen. Hiermee kan voorkomen worden dat de beroepsbeoefenaar in een ander land onbevoegd aan de slag gaat.
Alle lidstaten van de EER en Zwitserland onderkennen het probleem van beroepsbeoefenaren die hangende een onderzoek door een rechtelijke instantie (tuchtrecht) alvast naar een ander land gaan om daar het beroep te gaan uitoefenen. Dit wordt helaas niet opgelost door het waarschuwingsmechanisme omdat dat beperkt is tot degenen die bij een onherroepelijke uitspraak hun bevoegdheid hebben verloren.

28 februari 2012 - 6 maart 2012

7 dagen

Het bericht dat kraamverzorgenden nog steeds niet geschoold worden in EHBO vaardigheden
	Nine Kooiman
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Vakblad Kraamzorg, januari 2012, «Leren reanimeren» (zie ook bijlage).
2. Motie-Langkamp/Arib over een EHBO-certificaat voor alle kraamverzorg…

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat kraamverzorgenden nog steeds niet geschoold worden in EHBO vaardigheden?1

In de verzorgende opleiding onderdeel kraamzorg worden toekomstige kraamverzorgend geschoold in levensreddende handelingen. Gezien het belang van het up-to-date houden van kennis en vaardigheden op het terrein van EHBO, verwacht ik dat EHBO door de kraamzorgaanbieders wordt meegenomen in de bij- en nascholing. In de onderhandelingen tussen kraamzorgaanbieders en zorgverzekeraars kan het opnemen van een EHBO cursus in de bij- en nascholing worden meegenomen en bekostigd uit de gangbare tarieven. De kraamzorgaanbieders hebben aangegeven het huidige tarief niet toereikend te vinden en hebben afgelopen zomer een tariefverzoek bij de NZa ingediend. De NZa start op dit moment een onderzoek naar de tarieven voor kraamzorg. Doel van het onderzoek is het herijken van de maximumtarieven voor kraamzorg per 1 januari 2013.
Vraag 2

Erkent u dat kraamverzorgenden een belangrijke rol spelen bij het vroegtijdig signaleren van complicaties na de bevalling bij moeder en kind en dat zij moeten kunnen handelen en eerste hulp moeten kunnen toepassen? Zo ja, waarom accepteert u dat deze mensen de noodzakelijke scholing niet ontvangen? Zo nee, waarom niet?

In de basisopleiding voor kraamverzorgende leren kraamverzorgenden welke handelingen, ook levensreddende handelingen, zij moeten kunnen toepassen, zowel bij de bevalling als in de kraamperiode.
Vraag 3

Erkent u dat indien kraamverzorgenden niet weten te handelen in noodsituatie, bijvoorbeeld omdat zij niet weten hoe zij een baby moeten reanimeren, de kwaliteit van de zorg aan pasgeborenen in gevaar komt? Zo ja, wanneer krijgen kraamverzorgenden de scholing die zij nodig hebben om te kunnen handelen in noodsituaties?

In de basisopleiding voor kraamverzorgende leren kraamverzorgenden welke handelingen, ook levensreddende handelingen, zij moeten kunnen toepassen, zowel bij de bevalling als in de kraamperiode.
Vraag 4

Wat is volgens u de reden dat, ondanks een aangenomen motie van de Kamer, kraamverzorgenden niet worden bijgeschoold op het gebied van EHBO en levensreddende handelingen?2 Wat gaat u doen om deze motie alsnog uit te voeren?

Zie mijn antwoord op vraag 1.
Vraag 5

Is het waar dat de scholing van de kraamverzorgenden nu niet van de grond komt doordat de verzekeraars geen extra middelen willen inzetten omdat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de kosten van de EHBO scholing niet in de tarieven heeft opgenomen? Wat gaat u doen om dit probleem op te lossen?

Zie mijn antwoord op vraag 1.
Vraag 6

Is er door zorgverzekeraars bij het afsluiten van contracten met zorgaanbieders in de kraamzorg rekening gehouden met de eis van de Kamer dat mensen die werkzaam zijn in de kraamzorg geschoold dienen te zijn in levensreddende handelingen en EHBO? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 1.
Vraag 7

Bent u op de hoogte van het feit dat de vaardigheden om te kunnen handelen in noodsituaties niet in de door de branche erkende (verkorte) basisopleiding zijn opgenomen en dat mensen die nu werkzaam zijn in de kraamzorg dus niet allemaal beschikken over de kennis en vaardigheden om te kunnen handelen in noodsituaties? Zo ja, erkent u dat dit een hiaat is in de huidige opleiding? Zo nee, bent u bereid onderzoek te doen naar de inhoud van de huidige opleiding kraamzorg en te onderzoeken of deze voldoet aan de kwaliteitseisen die Inspectie en beroepsonderwijs stellen aan het niveau van een opleiding tot verzorgende niveau 3?

De inhoud van de branche erkende (verkorte) basisopleiding voldoet aan de eisen die de kraamzorgpartijen daaraan stellen. Het is mij bekend geworden dat er een evaluatie van de branche erkende (verkorte) basisopleiding plaats vindt. Ik ga er vanuit dat deze evaluatie erop in gaat of de opleiding adequaat aansluit bij de gevraagde competenties van het werkveld. Ik ga er daarbij vanuit dat het kunnen handelen in noodsituaties hier integraal onderdeel van uitmaakt. In de verzorgende opleiding onderdeel kraamzorg worden toekomstige kraamverzorgend geschoold in levensreddende handelingen.
Vraag 8

Bent u op de hoogte van het feit dat steeds vaker kraamverzorgenden die ongeschoold zijn in levensreddende handelingen en EHBO ook in ziekenhuizen worden ingezet en dat deze mensen zowel zorg verlenen tijdens bevallingen als daarna? Zo ja, wat is uw mening over de kwaliteit van zorg die deze mensen kunnen bieden? Zo nee, bent u bereid te onderzoeken hoeveel kraamverzorgenden op dit moment werkzaam zijn in ziekenhuizen en hoe deze mensen zijn opgeleid en of zij allemaal beschikken over een adequate scholing op het gebied van levensreddende handelingen?

Het lijkt mij, indien de kraamverzorgenden bij een eerstelijnsbevalling worden ingezet, dat kraamverzorgenden deze zorg adequaat kunnen verlenen.
Vraag 9

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het algemeen overleg Zwangerschap en Geboorte van 7 maart 2012?

Ja.

27 februari 2012 - 27 maart 2012

29 dagen

De kosten van bloed
	Eeke van der Veen (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. De Rekenkamer, 23 februari 2012

Vraag 1

Kent u de uitzending «Wat is mijn bloed waard»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u bevestigen dat een zak bloed in Nederland vanaf 210 euro wordt verkocht aan ziekenhuizen? Kunt u tevens bevestigen dat de prijs van een zak bloed in Duitsland en België ongeveer de helft lager is? Hoe verklaart u dit verschil?

In 2012 bedraagt in Nederland de verkoopprijs van een eenheid rode bloedcellen (gefilterd erytrocytenconcentraat) € 210,50. Eerder zond mijn voorganger u een internationale benchmark naar de prijzen van de kort houdbare bloedproducten, uitgevoerd door het onderzoeksbureau Plexus.2 Bij deze benchmark zijn (naast Nederland) Finland, Frankrijk, Ierland en Franstalig Wallonië betrokken. Mij is daarom niet uit eigen onderzoek bekend wat in Vlaams België en Duitsland op het moment wordt gerekend voor de kort houdbare producten en hoe die prijzen tot stand komen. Het reikt mij te ver daar nu verder onderzoek naar te laten doen. Zoals u weet heb ik namelijk al naar aanleiding van de benchmark nader onderzoek laten uitvoeren door ConQuaestor. Dit rapport is aan uw Kamer gezonden.3 U kunt mijn standpunt op het ConQuaestor-onderzoek op korte termijn verwachten.
Vraag 3

Kunt u aangeven hoe Sanquin de prijs van bloed en plasma vaststelt? Kunt u daarbij aangeven wat de kostenstructuur is die Sanquin hanteert bij de verkoop van bloed en plasma aan ziekenhuizen en medicijnfabrikanten?

De kostprijs van een eenheid rode bloedcellen is opgebouwd uit vier verschillende onderdelen, te weten: donorwerving en behoud; inzameling en bewerking van het bloed4; veiligheid en transfusieadvies en ondersteunende diensten.5
Uit het ConQuaestor-rapport blijkt verder dat de verkoopprijzen van de bloedbank worden berekend door de totale kosten van de Bloedbank (de publieke divisie) te begroten en de jaarlijkse kostenmutaties evenredig om te slaan over alle producten van de Bloedbank. Er worden dus geen kostprijzen per product berekend. Overigens is het niet zo dat Sanquin in Nederland ingezameld plasma aan producenten van plasmageneesmiddelen mag verkopen. Dit «om niet» gedoneerd plasma wordt door Sanquin zelf bewerkt. Wel is het zo dat de Bloedbank (de publieke divisie) een geschatte marktprijs voor plasma doorrekent aan Sanquin Plasmaproducten (de private divisie). In het hierboven genoemde standpunt zal ik nader op deze onderwerpen ingaan.
Vraag 4

Is het waar dat Sanquin inmiddels een eigen vermogen heeft opgebouwd van 280 mln. euro? Deelt u de mening dat dit een onnodig hoge reserve is voor een stichting die vrijwel geen risisco’s draagt en draait op vrijwillig en belangeloos gegeven bloed?

Het eigen vermogen op de geconsolideerde balans per 31 december 2010 bedroeg circa € 260 miljoen. Dit betreft het eigen vermogen van alle (publieke en private) divisies samen.
Het eigen vermogen van de publieke divisie is circa € 65 miljoen. In mijn standpunt over het ConQuaestor-rapport zal ik verder ingaan op het eigen vermogen van Sanquin.
Vraag 5

Wist u dat de vier bestuursleden van Sanquin samen ruim 8 ton euro verdienen en de voorzitter van de raad van bestuur ruim 3 ton euro? Vindt u dit te verantwoorden voor een stichting die bestaat bij de gratie van mensen die vrijwillig en belangeloos bloed afstaan? Zo ja, waarom? Zo nee, wat gaat u doen om de beloningen bij Sanquin te versoberen?

Het is mij bekend dat in 2010 de beloning van de leden van de Raad van Bestuur van Sanquin € 861 000,– bedroeg; dat is inclusief de werkgeverslasten voor sociale zekerheid en pensioen (zie hiervoor ook het jaarverslag 2010). Het is overigens niet zo dat de voorzitter van de Raad van Bestuur meer dan € 300 000,– heeft verdiend in 2010. De inkomens van de bestuurders van Sanquin zijn in de afgelopen jaren diverse keren onderwerp van vragen uit uw Kamer geweest. Ik heb in mijn beantwoording aangegeven dat ik met de Raad van Toezicht Sanquin ben overeengekomen dat zij nieuwe bestuurders gaan honoreren conform de Beloningscode voor bestuurders in de zorg (BBZ).
Ook bij de schriftelijke en de mondelinge behandeling van het wetsvoorstel normering topinkomens in de publieke en de semipublieke sectoren (TK 32 600) is de beloningsstructuur bij Sanquin regelmatig aan de orde geweest. In het wetsvoorstel is, conform de toezegging aan de Kamer, neergelegd dat Sanquin onder hetzelfde normeringsregime komt als de rest van de zorg. Hierbij zou conform mijn afspraken met de Raad van Toezicht van Sanquin het tweede regime gaan gelden, dat van de sectorale beloningsnorm. Door amendering is echter de hele zorg, en daarmee ook Sanquin, onder het eerste normeringsregime gebracht. Het eerste normeringsregime houdt een norm van 130% van het huidige ministersalaris in. Het wetsvoorstel ligt inmiddels bij de Eerste Kamer. Die heeft aanvullende voorlichting gevraagd aan de Raad van State.
Tot inwerkingtreding van de WNT geldt dus de aan de Kamer gemelde afspraak om de BBZ te hanteren voor nieuwe bestuurders. Na inwerkingtreding geldt het wettelijke regime voor de oude en de nieuwe bestuurders.

24 februari 2012 - 26 maart 2012

31 dagen

Het bericht dat het VU medisch centrum het medisch beroepsgeheim heeft geschonden
	Linda Voortman (GL)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Nieuwsuur, 22 februari 2012.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat het VUmc het medisch beroepsgeheim zou hebben geschonden?1

Op grond van de bestaande wet- en regelgeving moet voor het maken van en meekijken bij televisieopnamen vooraf toestemming worden gevraagd en verkregen. Uit onderzoek door het Openbaar Ministerie (OM) zal moeten blijken of er mogelijk een strafbaar feit is gepleegd. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) wacht de resultaten van dat onderzoek af.
Het medisch beroepsgeheim dient het maatschappelijk belang dat iedereen vrije toegang heeft tot de gezondheidszorg: iedereen moet zich vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking van het toevertrouwde om bijstand en advies tot een zorgverlener kunnen wenden.
Het medisch beroepsgeheim kan alleen bij uitzondering en onder bepaalde voorwaarden worden doorbroken, namelijk: na toestemming van de patiënt, tegenover zorgverleners die rechtstreeks betrokken zijn bij de behandeling van de patiënt, op grond van een wettelijk voorschrift (bijvoorbeeld de afgifte van een verklaring van overlijden) en bij een conflict van plichten (bijvoorbeeld om een moord te voorkomen). Overige gronden voor doorbreking, zoals geformuleerd door de Hoge Raad, zijn «zwaarwegend belang» (hoofdzakelijk erfrechtelijke kwesties) en «zeer uitzonderlijke omstandigheden» (bijvoorbeeld het oplossen van een moord). In al deze situaties moet de zorgverlener altijd een zorgvuldige belangenafweging maken. Daarbij neemt hij de beginselen van subsidiariteit (is er geen minder ingrijpend alternatief?) en proportionaliteit (staan de negatieve gevolgen van de doorbreking in verhouding tot de positieve gevolgen?) in acht. Als de zorgverlener beslist dat hij zijn beroepsgeheim doorbreekt mag hij niet meer informatie geven dan strikt noodzakelijk is.
Het VUmc, Eyeworks en RTL Nederland hebben verklaard dat de opnamen hebben plaatsgevonden in de periode 20 januari 2012 tot en met de ochtend van 5 februari 2012. Momenteel zijn geen verborgen camera’s van Eyeworks meer aanwezig in het VUmc.
Vraag 2

Wat is uw reactie op het bericht dat Eyeworks 35 camera’s op de spoedeisende hulp van het VUmc heeft opgehangen om alles wat er gebeurt te filmen, zonder medeweten van de patienten?

Daar ben ik van geschrokken. Het OM heeft aangiftes van patiënten ontvangen naar aanleiding van de gebeurtenissen in het VUmc. Met de nog te leveren nadere informatie van de aangevers zal het OM beoordelen of er sprake is van een vermoeden van een strafbaar feit en zal het naar deze mogelijke overtreding onderzoek doen.
Vraag 3

Wat is uw reactie op het bericht dat mensen pas na de opnames om toestemming voor uitzending gevraagd wordt? Is dit volgens u een goede invulling van het medisch beroepsgeheim? Zo ja, waarom? Zo nee, wat zou volgens u wel een goede invulling zijn?

Toestemming voor doorbreking van het beroepsgeheim moet altijd vooraf worden gevraagd en verkregen. Voor het maken van en meekijken bij televisieopnamen moet dus ook vooraf toestemming worden gevraagd en verkregen. Er mogen geen televisieopnamen worden gemaakt van patiënten die toestemming weigeren of die niet in staat zijn om toestemming te geven, bijvoorbeeld omdat de patiënt direct behandeld moet worden en er geen tijd is om toestemming te vragen of omdat de patiënt niet bij kennis is. Het beroepsgeheim is van toepassing op alle informatie die tijdens en in het kader van de behandeling wordt uitgewisseld tussen patiënt en behandelaar.
Vraag 4

Kunt u zich voorstellen dat het voor patiënten moeilijk is om na behandeling toestemming te weigeren aan de behandelde arts voor het uitzenden van de opgenomen beelden?

Ja, dat kan ik mij in algemene zin voorstellen. Het is dan ook aan de behandelende arts om te beslissen of hij het beroepsgeheim doorbreekt, zelfs als de patiënt toestemming geeft. De behandelende arts moet in zijn afweging meenemen of de patiënt genoeg vrijheid heeft om zijn toestemming te geven.
Vraag 5

Kunt u zich voorstellen dat het voor artsen (in opleiding) moeilijk is om toestemming te vragen aan patiënten? Vindt u het de taak van onder hoge druk werkende artsen om hiervoor de verantwoordelijkheid te dragen, of moet deze verantwoordelijkheid elders liggen? Zo ja, waar?

Het is de plicht en verantwoordelijkheid van het ziekenhuis om voorwaarden te scheppen voor en toe te zien op een professionele en correcte toepassing van het beroepsgeheim. Het is de plicht en verantwoordelijkheid van de individuele zorgverlener – al dan niet in opleiding – om op een professionele en correcte wijze met het beroepsgeheim om te gaan.
Vraag 6

Zijn er vooraf afspraken gemaakt tussen het VUmc en Eyeworks over de manier waarop er gefilmd zou worden op het VUmc? Zo ja, kunt u deze aan de Kamer doen toekomen? Hoe beoordeelt u deze afspraken?

Hier kan ik geen uitspraken over doen. De resultaten van het onderzoek door het OM zijn hiervoor van belang. Het strafrechtelijke onderzoek zal ook betrekking hebben op de mogelijk gemaakte afspraken tussen het VUmc en Eyeworks. Het OM zal geen mededelingen doen over de inhoud daarvan gedurende het lopende onderzoek.
Vraag 7

Wat gaat u doen om te voorkomen dat dit bij het VUmc of bij andere ziekenhuizen weer gaat gebeuren? Bent u bereid ziekenhuizen te laten weten dat bij dergelijke series voor opname expliciet toestemming gevraagd moet worden aan patiënten? Zo nee, waarom niet?

Wat betreft het meewerken aan media-activiteiten door zorgverleners en zorgaanbieders bestaat zowel de Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) als de Handreiking cameratoezicht en beeldopnamenvan de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Naar aanleiding van deze zaak zal ik alle ziekenhuizen hierop attenderen.
Vraag 8

Welke andere maatregelen kunt u nemen om de privacy van patiënten te waarborgen?

De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) bevat regels over de privacy. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) kan bij overtreding van de wet bestuurlijke boetes opleggen en besluiten tot het opleggen van dwangsommen en het toepassen van bestuursdwang. Artikel 441b van het Wetboek van strafrecht bepaalt dat het opzettelijk filmen of fotograferen van personen met een aangebrachte camera in de openbare ruimte verboden is, tenzij dit vooraf duidelijk is aangekondigd. Het recht op privacy binnen de behandelrelatie is geregeld in artikel 7:459 van de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst en artikel 26 van het voorstel voor de Wet cliëntenrechten zorg (Kamerstukken II, 32 402): anderen dan de behandelende zorgverlener(s) mogen de behandeling van de patiënt niet waarnemen, tenzij de patiënt daarmee heeft ingestemd. De Handreiking cameratoezicht en beeldopnamenvan de NVZ bevat daarnaast voorschriften hoe ziekenhuizen in het kader van de privacy moeten omgaan met cameratoezicht en beeldopnamen.
Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) onderzoekt momenteel of de privacy geschonden is bij de televisieopnamen in het VUmc.

23 februari 2012 - 13 april 2012

50 dagen

Het aantal sterfgevallen in detentie
	Lea Bouwmeester (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Fred Teeven (staatssecretaris justitie en veiligheid) (VVD)

Bronnen

1. 24 587, nr. 435.
2. http://weblogs.vpro.nl/argos/tag/gevangenis/ …
3. http://www.onjo.nl/Table3 9253.0.html#c33299
4. http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/binnenland/)…

Vraag 1

Herinnert u zich het mondelinge vragenuur van 24 mei 2011 over het aantal sterfgevallen in detentie naar aanleiding van een tv-uitzending? Herinnert u zich uw brief van 7 september jl. over sterfgevallen in detentie?1

Ja.
Vraag 2

Is het waar dat Argos gebruik heeft gemaakt van de Wet openbaarheid bestuur om er achter te komen hoeveel sterfgevallen er in 2010 in detentie hebben plaatsgevonden? Zo ja, welke cijfers zijn aangeleverd aan Argos?2

Argos heeft de gevraagde gegevens bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) opgevraagd met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur. Naar aanleiding van dit verzoek zijn gegevens verstrekt over de sterfgevallen binnen het gevangeniswezen en de directie Bijzondere Voorzieningen (vreemdelingenbewaring). Argos heeft op basis van deze gegevens de tabel, zoals gepubliceerd op de OnJo-website, opgesteld. OnJo is een samenwerkingsverband van de onderzoeksprogramma's Argos (VPRO, VARA), Reporter (KRO) en ZEMBLA (VARA). In totaal ging het in 2010 binnen deze twee sectoren van DJI om 32 sterfgevallen conform onderstaande opbouw.
In het gevangeniswezen (inclusief de penitentiair psychiatrische centra) hebben volgens de website in 2010 29 sterfgevallen plaatsgevonden. In mijn brief van 7 september 2011 heb ik het aantal van 28 genoemd (waarvan 20 suïcides). Het verschil heeft te maken met het feit dat in het overzicht van OnJo één sterfgeval is opgenomen waarbij sprake was van een terminaal zieke tbs-gestelde (dus geen gedetineerde). Deze tbs-gestelde was overgeplaatst van een forensisch psychiatrisch centrum naar het Justitieel Medisch Centrum (JMC). Daarnaast vonden in 2010 drie sterfgevallen plaats tijdens vreemdelingenbewaring
Zoals ik in antwoord op eerdere Kamervragen4 naar aanleiding van een sterfgeval in penitentiair psychiatrisch centrum Overmaze heb aangegeven is de Nationale Ombudsman (NO) in augustus 2011 een onderzoek gestart naar de sterfgevallen tijdens detentie. De NO heeft onder andere bij tien sterfgevallen bekeken of er een verband tussen de verleende zorg en het overlijden was. Het is positief dat de NO constateert dat in geen van deze gevallen een dergelijk verband is te leggen. Wel constateert de NO dat de procedures die de DJI en de IGZ bij sterfgevallen hanteren nog verbeterd kunnen worden. De minister van VWS en ik zullen onze beleidsreactie bij het onderzoek voor het zomerreces naar de Tweede Kamer zenden. Het NO-onderzoek bevat een cijfermatig overzicht van de sterfgevallen in de periode 2009–2011. Hier wordt aangegeven dat in 2010 21 gevallen van suïcide bij de IGZ zijn gemeld. Dit overzicht is onjuist. De IGZ heeft per abuis één suïcidepoging als sterfgeval geregistreerd.
Vraag 3

Komen de cijfers die Argos in de uitzending gebruikt, nl. 32 gevallen van natuurlijke en onnatuurlijke dood, overeen met het aantal dat in uw brief van 7 september is genoemd? Zo nee, hoe verklaart u dit verschil? Zo ja, hoe moeten deze cijfers worden geïnterpreteerd? Kunt u ingaan op de tabel die gepubliceerd is op de site van Onjo?3

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Hoeveel sterfgevallen van gedetineerden zijn gemeld bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)? Komen deze getallen overeen met de getallen die worden genoemd in uw brief van 7 september? Kunt u dit splitsen naar gevallen van suïcide en gevallen van natuurlijke dood?

Penitentiaire inrichtingen (pi’s) zijn instellingen van zorg die op grond van artikel 4a lid 2 van de Kwaliteitswet Zorginstellingen verplicht zijn calamiteiten te melden bij de IGZ. Onder een calamiteit wordt verstaan: een niet beoogde of onverwachte gebeurtenis die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt of cliënt van een instelling heeft geleid.
Dit betekent dat voorziene sterfgevallen strikt genomen niet gemeld hoeven te worden. Er is immers geen sprake van een calamiteit. Dit is bijvoorbeeld het geval als iemand terminaal ziek is en als gevolg hiervan overlijdt tijdens detentie.
Zekerheidshalve hanteert DJI het uitgangspunt dat alle sterfgevallen in de inrichtingen door DJI bij de IGZ gemeld worden.
Zoals aangegeven in mijn brief van 7 september 2011 zijn drie gevallen van overlijden in 2010 niet aan de IGZ gemeld. Uit de praktijk blijkt dat sterfgevallen die daadwerkelijk binnen de pi plaatsvinden altijd worden gemeld. Melding is achterwege gebleven bij sterfgevallen van gedetineerden die extramuraal verbleven, bijvoorbeeld tijdens de extramurale fase van de maatregel Inrichting Stelselmatige Daders. Dit terwijl deze justitiabelen op het moment van overlijden formeel wel onder de verantwoordelijkheid van de pi vielen. Ik vind het belangrijk dat ook dergelijke sterfgevallen gemeld worden, zodat er een totaaloverzicht is van alle overledenen onder verantwoordelijkheid van DJI, en heb de pi’s dan ook gevraagd hier gehoor aan te geven. Bij het opstellen van de in antwoord op vraag 2 en 3 genoemde beleidsreactie zal ik aandacht besteden aan het formuleren en borgen van de juiste procedures.
Vraag 5

Worden alle gevallen van overlijden gemeld aan de Inspectie? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 6

Waarom gebruiken de betrokken instanties niet dezelfde getallen en waarin zitten de verschillen? Waarom komen niet alle gevangenen die overlijden in de statistieken voor?

In bijlage vijf bij het onderzoek van de NO worden de verschillen tussen de cijfers van DJI en de IGZ nader toegelicht. De verschillen zijn als volgt te verklaren.
In een aantal gevallen heeft DJI de doodsoorzaak in eerste instantie als onnatuurlijk overlijden geregistreerd, waar de IGZ van een suïcide uitging. Dit deed zich bijvoorbeeld in 2010 bij twee gevallen voor. In beide gevallen was sprake van een overdosis.
Voorts blijkt, zoals reeds aangegeven in antwoord op vraag vijf, dat niet alle sterfgevallen van justitiabelen die buiten de penitentiaire inrichting plaatsvinden gemeld werden bij de IGZ.
Ik acht het gebruik van correcte en heldere procedures van belang. Over cijfers dient maximale duidelijkheid te bestaan. Om de kans op verschillen in de toekomst te minimaliseren, wordt daarom de samenwerking tussen DJI en de IGZ geïntensiveerd. Zo wordt in het vervolg nadrukkelijker gemonitord of sterfgevallen door pi’s gemeld worden bij de IGZ en hoe deze worden geregistreerd.
Vraag 7

Is het waar dat aan het eind van 2011 in korte tijd vier gedetineerden zijn overleden?4 Is het waar dat onder de sterfgevallen een moeder was die een kind achterliet? Is het waar dat dit kind niet was opgevangen tijdens de periode dat de moeder in detentie zat en dat zij alleen thuis woonde?

Ik geef aan het begrip «eind 2011» een ruime duiding en heb derhalve de gehele maand december in ogenschouw genomen. In december 2011 zijn zes gedetineerden overleden. In al deze gevallen ging het om een man. In geen van deze gevallen was derhalve sprake van een moeder wier kind tijdens detentie niet was opgevangen.
Vraag 8

Hoeveel gedetineerden zijn er in 2011 overleden? Hoe vaak was er sprake van een natuurlijke dood en hoe vaak was er sprake van zelfmoord?

In het NO-onderzoek is het volgende overzicht opgenomen dat op basis van door DJI en IGZ aangeleverde gegevens is opgesteld.
DJI
IGZ
Suïcides
15
13
(on)natuurlijk overlijden
24
22
Totaal
39
35
Bij nadere bestudering van de gegevens door DJI bleek dat het aangeleverde overzicht onjuist was. Bij drie sterfgevallen die zich buiten de pi hadden voorgedaan was namelijk geen melding opgemaakt. Voorts bevatte het cijfer van 39 één sterfgeval tijdens vreemdelingenbewaring en één tbs-gestelde die in het JMC was overleden als gevolg van een ernstige ziekte.
In 2011 zijn binnen de sector gevangeniswezen derhalve niet 39, maar 40 gedetineerden overleden. Dit betreft 15 suïcides en 25 (on)natuurlijke overlijdensgevallen.
Van de 15 suïcides hebben zich er 12 binnen een pi voorgedaan. Twee suïcides vonden plaats tijdens de extramurale fase (buiten de pi). Eén suïcide deed zich voor in de cellengang van het gerechtshof in Den Haag. Hiervan zijn er 13 bij de IGZ gemeld. De twee suïcides die niet bij de IGZ zijn gemeld vonden plaats buiten de pi (tijdens de extramurale fase van de ISD en tijdens deelname aan een penitentiair programma).
Van de 25 (on)natuurlijke overlijdensgevallen hebben er 13 in een pi plaatsgevonden. Twee gedetineerden overleden in het JMC en tien in een burgerziekenhuis, een verpleeghuis of een GGz-instelling. Hiervan zijn er 20 bij de IGZ gemeld. In vijf gevallen is melding achterwege gebleven. Volledigheidshalve merk ik op dat in het overzicht van de NO wordt aangegeven dat 22 gevallen bij de IGZ zijn gemeld. Het gaat hier om de hiervoor genoemde 20 meldingen. Tevens is het overlijden van een terminaal zieke tbs-gestelde in het JMC in het overzicht opgenomen. Ten slotte bevat het overzicht een sterfgeval van een Belgische gedetineerde in de pi te Tilburg.

23 februari 2012 - 6 april 2012

43 dagen

Omkoping en bedrog in het internationale voetbal
	Tjeerd van Dekken (PvdA), Jeroen Recourt (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD)

Bronnen

1. «Paul aus Holland» spin in het web. Hoofdrol voor rekenwonder uit Noordwijk in Duits gokschandaal. Voetbal International, week 8 pagina 112–115.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Paul aus Holland»1, waarin omkoping en bedrog in het internationale voetbal aan de orde wordt gesteld?

Ja.
Vraag 2

Is het waar dat een aantal Duitse jeugdspelers in handen is gevallen van niemand ontziende onderwereldfiguren? Welk risico lopen Nederlandse jeugdspelers? Wat wordt er gedaan om jonge sporters te beschermen tegen de gokmaffia?

In dit artikel wordt een beeld geschetst van de situatie in Duitsland. Ik beschik niet over de achterliggende documenten en kan het artikel dus niet op feiten beoordelen. In Nederland zijn geen gevallen bekend waarbij Nederlandse jeugdspelers op dergelijke wijze worden benaderd. Dat neemt niet weg dat waakzaamheid geboden is. De KNVB zet fors in op preventieve maatregelen zoals voorlichting aan clubs, reglementswijzigingen en samenwerkingsverbanden op landelijk, Europees en mondiaal niveau. Een aantal concrete voorbeelden van deze maatregelen zijn: het informeren van de clubs, het trainen van scheidsrechters, het realiseren van een anonieme tiplijn en het instellen van een Integriteitseenheid bij de KNVB.
Vraag 3

Ziet u een rol voor uzelf weggelegd bij het beschermen van – jonge – sporters tegen matchfixing en de onderwereldpraktijken die matchfixing met zich meebrengt? Zo ja, over welke middelen beschikt u of welke gaat u ontwikkelen? Zo nee, waarom niet?

Primair ligt de verantwoordelijkheid bij de individuele (jonge) speler om niet toe te geven aan de verleiding om veel geld te verdienen door mee te werken aan frauduleuze praktijken. Daarnaast heeft de KNVB een grote verantwoordelijkheid in het behouden van de integriteit van de sport. Tot slot zie ik ook een rol voor de regering door op nationaal en Europees niveau kennis te delen en de Nederlandse sportwereld in staat te stellen om preventieve projecten uit te voeren, zoals het verhogen van de weerbaarheid van scheidsrechters. Voor de aanpak van criminele gedragingen gerelateerd aan matchfixing in ons land hebben wij een adequaat nationaal strafrechtelijk stelsel.
Vraag 4

Hoe beoordeelt u de stelling van de Duitse politie dat het syndicaat deels vanuit Nederland opereerde? Zijn de arrestaties in Duitsland aanleiding geweest voor onderzoek naar matchfixing in Nederland? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke acties zijn er vanuit Nederland ondernomen en welke resultaten heeft dit opgeleverd?

In 2009 is door de Duitse autoriteiten in het kader van het Duitse opsporingsonderzoek een rechtshulpverzoek gedaan tot het verrichten van opsporingshandelingen waarvan een Nederlands onderdaan die in Nederland woonde het onderwerp was. De resultaten van het onderzoek in Duitsland hebben niet geleid tot het doen van nader onderzoek door de Duitse autoriteiten (verzoek tot rechtshulp op verzoek tot overlevering van de Nederlandse onderdaan) dan wel het overdragen van de strafvervolging aan de Nederlandse autoriteiten. Daarnaast hebben de Nederlandse autoriteiten geen informatie verkregen die zou duiden op strafbare feiten die in dit verband in Nederland begaan zouden zijn.
Vraag 5

Deelt u de mening dat matchfixing een groot gevaar vormt voor de Nederlandse sport en de Nederlandse voetbalcompetitie in het bijzonder? Kunt u aangeven wat uw inzet zal zijn in de komende periode om matchfixing in Nederland bestrijden en buiten de deur te houden?

Matchfixing is een mondiaal probleem. Het zou naïef zijn om te denken dat de Nederlandse sport of de Nederlandse burgers hier immuun voor zouden zijn.
Eerst en vooral is de sport aan zet en die zetten hier fors op in met verschillende preventieve maatregelen. Mijn beleid hierop is aanvullend, zoals ik in de beantwoording van vraag 3 heb uiteen gezet. Tenslotte wil ik vermelden dat op 15 maart j.l., tijdens een bijeenkomst van de Sportministers van de Raad van Europa, is besloten de onderhandelingen te starten die zouden kunnen leiden tot een Conventie ter bestrijding van matchfixing. Uiteraard zal ik aan deze onderhandelingen deelnemen.

23 februari 2012 - 11 april 2012

48 dagen

Euthanasie bij dementie
	Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppink (CU)
	Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. NRC Handelsblad, 4 februari 2012.
2. NRC Handelsblad, 10 februari 2012.
3. http://www.euthanasiecommissie.nl/ …

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «De vrouw die niet meer wist dat ze dood wilde»1 en de reacties daarop «Demente bedenkt zich? Dan is het moord» van K. Rozemond en het artikel «Geen euthanasie bij een demente die zich bedenkt» van de artsen Keizer, Kimsma en Chabot?2

Ja.
Vraag 2

Onderschrijft u de constatering dat er, na het bekendmaken van het oordeel van de Regionale toetsingscommissie euthanasie in NRC Handelsblad, nieuwe feiten zijn gepresenteerd door de betrokken artsen en de toetsingscommissie euthanasie?3 Wat is uw reactie hierop?

Het oordeel van de Regionale toetsingscommissies euthanasie bevat een weergave van de beoordeling van de melding door de commissie. Ik treed niet in de beoordeling van een individueel geval en of er al dan niet nieuwe feiten zijn gepresenteerd. De Regionale toetsingscommissies euthanasie hebben op grond van de hen beschikbaar gestelde en ingewonnen informatie geoordeeld dat er in deze casus sprake was van zorgvuldig handelen door de arts. In de brief aan uw Kamer (32 647, nr. 5) hebben mijn collega van Veiligheid en Justitie en ik uiteengezet wat de rol en positie van het OM in relatie tot de Regionale toetsingscommissies euthanasie is. Voorts is in de brief uiteengezet wat de mogelijkheden zijn om nader onderzoek te doen naar beoordeelde meldingen. Die mogelijkheden zijn beperkt en doen zich hier niet voor. Rechtsonzekerheid voor arts en patiënt is mijns inziens niet aan de orde.
Vraag 3

Deelt u de mening dat er twijfel is ontstaan over de zorgvuldigheid van de Regionale toetsingscommissie euthanasie in deze casus, en daarmee twijfel over het oordeel? Zo ja, leidt dit tot rechtsonzekerheid voor arts en patiënt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Deelt u de mening dat het ongepast is dat een Regionale toetsingscommissie euthanasie via de media een eigen eerder afgegeven oordeel toelicht?

De Regionale toetsingscommissies euthanasie hebben op verzoek van de journalist, bij monde van de plaatsvervangend coördinerend voorzitter, een toelichting gegeven van algemene strekking op wat zich in een individueel geval heeft voorgedaan. Zij hebben zich daarbij uitgesproken over de reikwijdte van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Euthanasiewet).
Vraag 5

Wat vindt u van de opvatting van de Regionale toetsingscommissie euthanasie dat artsen «nog een stap verder kunnen gaan»?

Deze zin dient gelezen te worden in de context van het artikel en moet worden gezien als een verduidelijking aan artsen omtrent de ruimte die de wet biedt. De Regionale toetsingscommissies euthanasie geven, bij voorkeur door middel van hun oordelen op euthanasiemeldingen, aan waar de grenzen lopen van de zorgvuldigheidseisen uit de Euthanasiewet. Duidelijkheid over deze grenzen is bij artsen zeer gewenst. Zo blijkt uit de evaluatie uit 2007 van de Euthanasiewet dat artsen over het algemeen ruim binnen de grenzen van de wet blijven, onder meer omdat zij het niet duidelijk vinden waar deze grenzen zich bevinden. Zowel de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst (KNMG) als de Regionale toetsingscommissies euthanasie trachten door middel van communicatie deze grenzen te verhelderen. Ik vind het van groot belang dat deze partijen tezamen duidelijkheid creëren voor artsen.
Vraag 6

Wat vindt u van het feit dat de Regionale toetsingscommissie euthanasie zulke opvattingen naar aanleiding van een casus in de krant laat optekenen?

Zie ons antwoord op vraag 5.
Vraag 7

Bent u, zoals de heer Rozemond betoogt, bereid een justitieel onderzoek te laten instellen door het Openbaar Ministerie om zo duidelijkheid te verkrijgen over het werkelijke beloop, en om helder te krijgen waar de wettelijke grens ligt bij euthanasie en hulp bij zelfdoding? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik in de in vraag 3 genoemde brief aan uw Kamer heb toegelicht is een dergelijk oordeel van de Regionale toetsingscommissies euthanasie een eindoordeel. Uitsluitend in de situaties waarin de commissie zich niet bevoegd acht, wanneer geconstateerd is dat niet conform de zorgvuldigheidseisen is gehandeld of wanneer de euthanasie op een andere wijze dan door melding aan het licht komt, is er in het huidige systeem een rol weggelegd voor het OM. Geen van deze situaties doet zich hier voor. Nader onderzoek door het OM is daarom niet aan de orde.
Vraag 8

Deelt u de conclusie dat er juridische onduidelijkheid bestaat over de waarde van een schriftelijke euthanasieverklaring? Acht u het in dit licht wenselijk dat de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) een heldere richtlijn hieromtrent formuleert?

Nee, hierover bestaat geen juridische onduidelijkheid. De wet en de wetsgeschiedenis maken duidelijk dat een schriftelijke wilsverklaring in de plaats kan komen van een mondelinge wilsverklaring. Dit is vastgelegd in artikel 2, lid 2 van de Euthanasiewet. Niettemin blijkt in de praktijk dat niet alle artsen hierover hetzelfde oordelen. Om meer duidelijkheid en uniformiteit te creëren, heeft de KNMG recentelijk een handreiking «Tijdig praten over het levenseinde» gepubliceerd en binnenkort verschijnt hiervan ook een versie voor patiënten.
Vraag 9

Wordt de rol van de Regionale toetsingscommissies en het toezicht op de toetsingscommissies meegenomen in de evaluatie van de Euthanasiewet?

In de evaluatie van de Euthanasiewet wordt onder meer het functioneren van de Regionale toetsingscommissies euthanasie geëvalueerd. Het toezicht op de Regionale toetsingscommissies euthanasie is niet officieel belegd en kan dus ook niet geëvalueerd worden. Wel zal in de evaluatie aandacht worden besteed aan de rol van het Openbaar Ministerie (OM) bij meldingen die door de toetsingscommissies als onzorgvuldig zijn beoordeeld. Ten slotte zal aandacht worden besteed aan de rol van het OM en de Inspectie voor de Gezondheidszorg bij de handhaving van de Euthanasiewet.

21 februari 2012 - 14 maart 2012

22 dagen

De normtijd van 45 minuten voor ambulances
	Johannes Sibinga Mulder
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Financieele Dagblad, 20 februari 2012.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitspraken van de voorzitter van Ambulancezorg Nederland, de heer Simons, waarin hij oproept de zogeheten 45-minutennorm voor ambulances die is vastgelegd in de wet, en die daarmee een belangrijke norm is bij de verandering van het zorglandschap maar die geen wetenschappelijke onderbouwing kent, niet langer heilig te verklaren omdat personeel en apparatuur van ambulances veel beter zijn dan vroeger?1

Ja, ik heb kennisgenomen van de uitspraken van de voorzitter van Ambulancezorg Nederland over de 45-minutennorm.
Vraag 2

Wat is uw reactie op deze uitspraken?

De ontwikkeling van verbeterde ambulances die de heer Simons beschrijft, zie ik ook. Ook zie ik de gevolgen met betrekking tot bijvoorbeeld de gezondheidswinst voor de patiënt als gevolg van een langere stabilisatie ter plaatse door ambulancepersoneel. Deze langere stabilisatie is uiteraard mogelijk omdat de ambulances beter zijn uitgerust. Ik wil hieruit echter niet automatisch de conclusie trekken dat anders gekeken c.q. anders omgegaan moet worden met de bereikbaarheidsnorm van 45 minuten. Ik hecht aan de bereikbaarheid van de spoedeisende hulp binnen 45 minuten. In veel gevallen is de uitrusting van de verbeterde ambulances niet voldoende en is het zaak om de patiënt zo snel mogelijk naar een SEH te brengen. Ik ben het met de heer Simons eens dat de start van de behandeling in de ambulance het in sommige gevallen mogelijk maakt op een verantwoorde en veilige wijze met de patiënt door te rijden naar een SEH met een specifiek profiel, die misschien op langere afstand is gelegen, maar waar de patiënt wel op de aandoening afgestemde zorg ontvangt.
Vraag 3

Bent u van plan de zogeheten 45-minutennorm voor ambulances te actualiseren c.q. te verfijnen, danwel onderzoek te doen of te laten doen naar deze norm? Zo ja, wanneer? Zo neen, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 2. Ik blijf hechten aan de bereikbaarheidsnorm van 45 minuten. De patiënt moet erop kunnen rekenen binnen 45 minuten toegang te hebben tot een basis-SEH. Ik ben om die reden niet voornemen de 45-minutennorm te actualiseren, dan wel te onderzoeken.

20 februari 2012 - 6 april 2012

46 dagen

Marteling en mishandeling in Israëlische detentiecentra
	Harry van Bommel , Henk van Gerven (SP)
	Uri Rosenthal (minister buitenlandse zaken) (VVD), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Doctoring the evidence, abandoning the victim (oktober 2011), http://…
2. In het rapport staat letterlijk: «the report demonstrates that medical professionals are frequently involved either actively or passively in torture or ill-treatment» (blz. 7).
3. Istanbul protocol, http://physiciansforhumanrights.org/issues/tortur…
4. Tokyo Declaration (1975), http://www.wma.net/en/30publications/10poli…
5. In het rapport staat letterlijk: «return of a victim to interrogation amounts to doctors» active participation in torture or ill-treatment» (blz. 37)

Vraag 1

Kent u het rapport «Doctoring the evidence, abandoning the victim»?1

Ja.
Vraag 2

Hoe beoordeelt u de conclusie uit het rapport dat sinds 2007 meer dan honderd Palestijnse gevangenen in Israëlische detentiecentra zijn gemarteld dan wel mishandeld en dat Israëlische artsen hier actief dan wel passief bij betrokken waren?2

Ik kan niet beoordelen in hoeverre de conclusie van het rapport correct is. Dit oordeel is in eerste instantie aan de Israëlische autoriteiten.
Vraag 3

Hoe beoordeelt u de conclusie uit het rapport dat verwondingen die tijdens verhoor werden toegebracht aan gevangenen niet in de medische dossiers van de gevangenen terug te vinden zijn? Deelt u de opvatting dat het belangrijk is dat aangebrachte verwondingen adequaat worden beschreven in medische dossiers zodat eventuele juridische actie nadien mogelijk is? Indien neen, waarom niet? Deelt u de conclusie in het rapport dat het optreden van artsen in Israëlische detentiecentra totale straffeloosheid mogelijk maakt voor hen die de foltering toepassen? Bent u bereid er bij de Israëlische autoriteiten op aan te dringen dat medische dossiers adequaat worden bijgehouden? Indien neen, waarom niet?

Het kabinet beschikt niet over de informatie die het mogelijk maakt een oordeel te vellen over de inhoud van het rapport. Het is in eerste instantie aan de Israëlische autoriteiten om een reactie op de inhoud van het rapport te geven. Het Israëlische ministerie van Gezondheid heeft een onderzoekscommissie ingesteld naar aanleiding van het rapport.
Vraag 4

Onderschrijft u de in het Istanbul protocol3 en de Tokyo Declaration4 vastgelegde richtlijnen voor het gedrag van medisch personeel ten aanzien van marteling en mishandeling bij gedetineerden? Bent u van mening dat artsen in overtreding met de ethische principes van hun beroep (eed van Hippocrates) handelen wanneer zij tijdens ondervraging toegebrachte verwondingen bij gevangenen behandelen zodat zij daarna verder verhoord kunnen worden? Indien neen, waarom niet? Deelt u de conclusie uit het rapport «Doctoring the evidence» dat het na behandeling van verwondingen door marteling of mishandeling door artsen terugsturen van gedetineerden naar hun ondervrager voor verder verhoor neerkomt op het actief bijdragen aan marteling of mishandeling?5 Deelt u verder de conclusie in het rapport dat deze praktijk in feite neerkomt op een «stempel van goedkeuring» voor de marteling en mishandeling van de ondervragers?

Nederland onderschrijft het niet-juridisch bindende Istanbul-protocol, dat door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aan de lidstaten is aanbevolen. Tevens erkent Nederland het belang van de Tokyo Verklaring, die is opgesteld door de World Medical Association, waarbij de KNMG is aangesloten. Het oordeel of het beschrevene in strijd is met de medische beroepseed, met dwingende voorschriften en met het verbod op martelen, zoals dat ook in de Israëlische wetgeving is vastgelegd, is in eerste instantie aan de Israëlische rechter en het medische tuchtcollege in Israël.
Vraag 5

Hoeveel ondervragers zijn sinds 2007 veroordeeld voor marteling dan wel mishandeling van Palestijnse gevangenen in Israëlische detentiecentra?

Op navraag bij de Israëlische autoriteiten door de Nederlandse ambassade werd geen reactie ontvangen.
Vraag 6

Is er sinds 2007 medisch personeel gestraft voor medeplichtigheid aan marteling dan wel mishandeling door ondervragers?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Bent u bereid bij de Israëlische autoriteiten aan te dringen op een onafhankelijk onderzoek naar de marteling en mishandeling zoals beschreven in het rapport en de betrokkenheid van medisch personeel hierbij? Indien neen, waarom niet?

Israël is als ondertekenaar van het VN-verdrag tegen Foltering en andere Wrede, Onmenselijke of Onterende Behandeling of Bestraffing (1984) gehouden de verplichtingen uit dit verdrag na te komen en hierover regelmatig rapport uit te brengen aan het VN-Comité tegen Foltering. Nederland meent dat de discussie met Israël waartoe dit rapport aanleiding kan geven, in eerste instantie via dit Comité moet plaatsvinden.

17 februari 2012 - 20 maart 2012

32 dagen

Het strafrechtelijk afkopen van vervolging na het lastigvallen en bedreigen van een scheidsrechter
	Tjeerd van Dekken (PvdA), Ahmed Marcouch (PvdA), Jeroen Recourt (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD)

Bronnen

1. Provinciale Zeeuwse Courant, 15 februari 2012 (Zeeuws-vlaanderen Editie).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht: «Arbiter niet blij met straf»?1

Ja.
Vraag 2

Is het waar dat aan drie belagers van de in het artikel genoemde scheidsrechter door het Openbaar Ministerie een schikkingsvoorstel van 210 euro is gedaan? Zo nee, wat is hieraan dan niet waar? Zo ja, bij welke feiten zouden de belagers betrokken zijn geweest?

In de onderhavige kwestie heeft het slachtoffer bij de politie aangifte gedaan van belaging en diefstal. Het OM heeft onderzocht of sprake was van strafbare bedreigingen. Om een vervolgingsbeslissing te kunnen nemen bleek nader onderzoek noodzakelijk. Na afronding hiervan is de zaak door het OM beoordeeld en bleek onvoldoende bewijs voorhanden voor vervolging wegens belaging en bedreiging. Wel kon worden bewezen dat de verdachten zich schuldig hadden gemaakt aan diefstal in vereniging. Het OM heeft voor dit feit – overeenkomstig de daarvoor geldende richtlijnen – aan ieder van de verdachten een transactievoorstel van € 210,– aangeboden. De totale procedure heeft circa 10 maanden in beslag genomen, omdat naar aanleiding van het eerste proces-verbaal nader onderzoek nodig was.
Vraag 3

Heeft het inderdaad 10 maanden geduurd voordat er een schikkingsvoorstel is gedaan? Zo ja, waarom duurde dit zo lang, en hoe verhoudt zich dat tot het ook door u voorgestane lik-op-stuk-beleid met betrekking tot voetbalgeweld? Zo nee, hoe lang heeft dit dan wel geduurd?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Welke schikkingsbedragen worden doorgaans voorgesteld in zaken waarin iemand is lastig gevallen en bedreigd? Welke richtlijn of andere objectieve grondslag ligt hieraan ten grondslag?

Welk transactiebedrag wordt aangeboden is afhankelijk van allerlei factoren zoals de aard van het delict, recidive van de verdachte, gebruik van wapens, discriminerende opmerkingen. Voor het aanbieden van transacties, waaronder ter zake van bedreiging, kent het OM een openbare richtlijn. Deze zogenaamde Bos/Polaris-richtlijn is onder meer te vinden op www.om.nl. Voor belaging geldt geen speciale richtlijn maar de strafbedreiging genoemd in artikel 285b van het Wetboek van Strafrecht.
Vraag 5

Is de scheidsrechter slachtofferhulp aangeboden? Zo nee, waarom niet?

De betrokken scheidsrechter heeft bij aangifte zoals gebruikelijk het zogenaamde «wensenformulier» overhandigd gekregen en geretourneerd naar het Openbaar Ministerie. Daarop heeft hij slechts aangegeven dat hij op de hoogte gehouden wil worden van de voortgang van het strafproces. Dit heeft het Openbaar Ministerie gedaan.
Vraag 6

Past het niet vervolgen van verdachten van voetbalgeweld binnen uw aanpak van dat probleem? Zo ja, in hoeverre? Zo nee, waarom niet, en wat wilt u hier aan veranderen?

Ik verwijs u naar mijn antwoord op vraag 2 en 3.

17 februari 2012 - 30 maart 2012

42 dagen

Een internationale aanpak van voetbalhooligans
	Ahmed Marcouch (PvdA), Tjeerd van Dekken (PvdA)
	Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. www.rtl.nl, 15 en 16-2-2012.

Vraag 1

Kent u het bericht «Van der Laan is voetbalhooligans zat» en het bericht «Ajax-fans aangehouden in Amsterdam»?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening van de burgemeester van Amsterdam dat er een internationale aanpak van voetbalhooligans moet komen? Zo ja, welke mogelijkheden om in internationaal verband op te treden bestaan er nu al en op welke terreinen schiet het bestaande beleid tegen hooligans tekort? Zo nee, waarom niet?

Er is reeds sprake van een internationale aanpak van voetbalhooligans. De lidstaten van de Europese Unie hebben de afgelopen jaren een aantal gecoördineerde maatregelen uitgewerkt voor het optreden van de politie bij internationale voetbalwedstrijden. De politiediensten van de lidstaten werken samen bij de handhaving van de openbare orde rond internationale voetbalwedstrijden.
Van belang hierbij is dat de lidstaten stelselmatig en snel informatie uitwisselen over individuele en groepen supporters/hooligans, hun verplaatsingen door of naar andere landen en de risico’s die er spelen ten aanzien van de openbare orde. In de lidstaten zijn er daarom nationale informatiepunten opgericht ten behoeve van de uitwisseling van informatie betreffende voetbalgeweld (EU-besluit (2002/348/JBZ).
Ook is het gebruikelijk dat politiemedewerkers (zgn. «spotters») met supportersgroepen meereizen naar internationale uitwedstrijden om de lokale autoriteiten in het kader van de gemaakte afspraken te ondersteunen met informatie en operationele ondersteuning. Het kan bijvoorbeeld gaan om het herkennen van personen met een stadionverbod. De Europese lidstaten hebben op dit punt met elkaar afgesproken dat binnen de EU-grenzen personen met een stadionverbod ook bij buitenlandse wedstrijden kunnen worden geweerd (EU-resolutie,17 november 2003).
Buiten de voetbalwedstrijden om vinden er internationale bijeenkomsten plaats waar deskundigen praktijkervaringen uitwisselen en aandachtspunten en «best practices» met elkaar delen. Deze ervaringen zijn vertaald in een Europees handboek dat als belangrijkste leidraad voor internationale voetbalwedstrijden dient. Het handboek bevat bepalingen met betrekking tot politiële samenwerking, minimaal te treffen veiligheidsmaatregelen, de communicatiestrategie van de politie met de media, de samenwerking met stewards (begeleiders van de supporters) en met de wedstrijdorganisatoren, het toegangsbeleid en de kaartverkoop.
Vraag 3

Deelt u de mening van de burgemeester van Amsterdam dat internationale supporters niet meer op eigen gelegenheid naar het stadion zouden mogen gaan en dat er een internationale combiregeling zou moeten komen? Zo ja, hoe gaat u dit bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Een internationale combiregeling zodat supporters niet meer op eigen gelegenheid naar het stadion kunnen komen, kent verschillende logistieke en praktische bezwaren. Zo zijn bij internationale wedstrijden de supporters in het algemeen veel minder geografisch geconcentreerd dan bij nationale wedstrijden, is de reisafstand langer, moet er vaak worden overgestapt, en is het tijdstip van aankomst minder precies af te stemmen op de start van de wedstrijd. Bovendien benutten veel supporters hun buitenlandse reis niet alleen om de wedstrijd te bekijken, maar ook om een bezoek te brengen aan de speelstad. In het verleden hebben er dan ook slechts enkele combiregelingen bij internationale wedstrijden plaatsgevonden, zoals bijvoorbeeld Ajax – Anderlecht (17-12-2009) en FC Twente – Werder Bremen (20-10-2010). Gezien deze bezwaren voor een internationale combiregeling zetten de verschillende ketenpartners in plaats daarvan in op een optimale informatie-uitwisseling en samenwerking om zo openbare orde risico’s zo vroeg mogelijk in te schatten en hiertegen adequate maatregelen te kunnen treffen.
Vraag 4

Hoeveel inspanningen, uitgedrukt in geld en inzet van personeel, moeten Nederlandse gemeenten en andere overheden zich jaarlijks getroosten om bij internationale voetbalwedstrijden maatregelen tegen voetbalgeweld te nemen?

Voor het seizoen 2011/2012 tot 1 maart 2012 zijn er door de politie bij 22 Europese (club)voetbalwedstrijden 3 376 personen ingezet. Het gaat om gemiddeld 153 politiemedewerkers per wedstrijd. Er is bij de wedstrijden veel variatie in de inzet van de politie, van 42 tot 555 politiefunctionarissen. Voor de twee interlands van het Nederlands Elftal zijn er 233 politiemedewerkers ingezet.
Vraag 5

Deelt u de mening dat in geval van internationale voetbalwedstrijden, het belang van de openbare orde verder gaat dan de gemeentegrens van de gemeente waar de wedstrijd plaatsvindt? In hoeverre acht u het uw verantwoordelijkheid om bij voetbalwedstrijden met publiek dat voor een deel van buiten Nederland komt, in te grijpen?

De handhaving van de openbare orde is en blijft een verantwoordelijkheid van de burgemeesters ingevolge artikel 172 van de Gemeentewet. Dit geldt ook bij internationale voetbalwedstrijden. Burgemeesters beschikken over een aantal bevoegdheden waarmee ze de openbare orde in hun eigen gemeente kunnen handhaven. Het is al praktijk in Nederland dat burgemeesters hun maatregelen op elkaar afstemmen en informatie uitwisselen. Via deze weg reiken de genomen maatregelen verder dan één gemeente. Daarnaast wordt bij internationale wedstrijden politie-informatie uitgewisseld (zie antwoord op vraag 2) tussen de landen van de spelende teams op basis waarvan preventieve maatregelen kunnen worden genomen. Ik zie dan ook geen verdere rol voor mijzelf weggelegd.
Vraag 6

Bent u bereid om gemeenten die extra kosten moeten maken in verband met internationale voetbalwedstrijden daar financieel voor te compenseren? Zo ja, hoe en per wanneer gaat u dit doen? Zo nee, waarom niet?

Nee. De gemeenten zijn – net als bij nationale voetbalwedstrijden – zelf verantwoordelijk voor het handhaven van de openbare orde. Daar vallen ook de eventuele extra kosten onder die in dat kader worden gemaakt.

17 februari 2012 - 6 maart 2012

18 dagen

De ergernis van veehouders aan het wisselend beleid van ziekenhuizen rond MRSA
	Anja Hazekamp (PvdD)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. http://www.agriholland.nl/nieuws/artikel.html?id=…

Vraag 1

Kent u het bericht « Veehouders ergeren zich aan wisselende beleid van ziekenhuizen rond MRSA»?1

Ja.
Vraag 2

Herkent u het beeld dat er geen uniform beleid is om humane besmettingen vanuit de veehouderij in ziekenhuizen te voorkomen? Zo ja, welke maatregelen bent u bereid te nemen om te komen tot een meer uniform beleid? Zo nee, waar baseert u dit op? Zo nee, waarom niet?

De Werkgroep Infectie Preventie (WIP) heeft richtlijnen opgesteld over de bestrijding van resistente bacteriën. De WIP is een samenwerkingsverband van medische professionals op het gebied van infectiepreventie en ziekenhuishygiëne (zie: www.wip.nl). Om onder andere overdracht van resistentie te voorkomen moeten alle ziekenhuizen zich aan de richtlijnen van de WIP houden. De WIP heeft een specifieke richtlijn opgesteld over de bestrijding van Meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in ziekenhuizen. Voor de bestrijding van bijzonder-resistente micro-organismen (BRMO), zoals bijvoorbeeld Extended Spectrum Bèta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën, heeft de WIP de BRMO-richtlijn opgesteld. Een landelijk protocol bestaat dus al. De uitvoering van deze richtlijnen is de verantwoordelijkheid van de ziekenhuizen. Deze richtlijnen gelden als minimumnormen. Ziekenhuizen kunnen ervoor kiezen om een strenger (infectiepreventie)beleid te voeren als zij denken dat dit de kwaliteit van zorg ten goede komt.
Vraag 3

Bent u bereid een landelijk protocol op te stellen voor een uniform preventiebeleid in ziekenhuizen ten aanzien van Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) en Extended Spectrum Bèta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën? Zo ja, op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Kunt u aangeven hoe vaak MRSA c.q. ESBL-producerende bacteriën is vastgesteld bij veehouders en/of hun familie en/of hun personeel in de afgelopen 2 jaar? Zo ja, kunt u specifiek zijn in uw antwoord? Zo nee, waarom niet?

Een recente studie laat zien dat 16 % van de mensen die wonen en/of werken op een vleeskalverbedrijf MRSA-positief zijn in de neus. Voor veehouders was dat 33%, voor medewerkers 26% en voor familieleden die alleen wonen op het bedrijf 8%.
Op varkensbedrijven was gemiddeld 14% van de mensen MRSA-positief en op vleeskuikenbedrijven gemiddeld 5.5%. Mensen die intensief contact hebben met levende dieren hebben over het algemeen een grotere kans om MRSA-positief te zijn dan mensen die alleen wonen op een bedrijf, maar geen contact met de dieren hebben.
Voor ESBL-producerende bacteriën zijn minder gegevens bekend. Op vleeskuikenbedrijven was 28% van de mensen positief voor ESBL-producerende bacteriën; voor andere soorten bedrijven (varkens, vleeskalveren) zijn op dit moment nog geen gegevens bekend.
Vraag 5

Bent u bereid een landelijk meldpunt in te stellen voor ziekenhuizen waarin besmettingen met MRSA c.q. ESBL worden geregistreerd? Zo ja , op welke termijn en wijze? Zo nee, waarom niet?

Vrijwel ieder ziekenhuis in ons land heeft met een enige regelmaat te maken met besmettingen met MRSA en ESBL-producerende bacteriën. Het is de verantwoordelijkheid van de instelling om adequate maatregelen te treffen. De WIP geeft richtlijnen over hoe dit moet gebeuren. Mogelijke maatregelen zijn: het treffen van extra hygiënemaatregelen, verpleging in isolatie en het formeren van een beleidsteam binnen het ziekenhuis om adequaat te kunnen handelen. Door dit beleidsteam kan onder andere besloten worden tot een opnamestop.
Uitbraken van infectieziekten met mogelijke implicaties voor de publieke gezondheid kunnen worden opgespoord door systematische surveillance onder de humane populatie. Op het terrein van de surveillance van resistentie heeft het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het Infectieziekten Surveillance Informatie Systeem-Antibiotica Resistentie (ISIS-AR). ISIS-AR is een door het CIb in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM) ontwikkelde applicatie waarbij van de aangesloten labs op een gestandaardiseerde manier data over resistentiepatronen van een selecte groep bacteriën worden onttrokken, en maandelijks worden geverifieerd en teruggekoppeld.
Daarnaast zal er vanaf het voorjaar van 2012 door het CIb een maandelijkse multidisciplinair signaleringsoverleg worden georganiseerd voor snelle signalering van en respons bij ziekenhuisinfecties en uitbraken van resistente micro-organismen. In dit overleg worden laagdrempelig vroege signalen uit het veld en uit de surveillance besproken, en na afstemming met betrokken experts, verspreid. Hierin zullen vanuit de ziekenhuizen artsen-microbioloog en adviseurs infectiepreventie vertegenwoordigd zijn.
Wanneer er sprake is van voortdurende verspreiding van (resistente) micro-organismen zal een responsteam bijeen worden geroepen ter ondersteuning van de intramurale instelling(en) waar dit probleem zich voordoet.
Vraag 6

Worden kosten die gemoeid zijn met MRSA c.q. ESBL screening en behandeling in Nederlandse ziekenhuizen inmiddels in kaart gebracht? Zo ja, kunt u aangeven wat de omvang van deze kosten is, en kunt u specifiek zijn in uw beantwoording? Zo nee, bent u bereid dit alsnog in kaart te brengen?

Zoals ik al eerder heb aangeven2 zijn de kosten die gepaard gaan met de uitvoering van het «search and destroy» beleid afhankelijk van de uitvoering van dit beleid in de afzonderlijke ziekenhuizen. De kosten in verband met besmettingen met resistente bacteriën dienen uit de exploitatie van een ziekenhuis te worden gedekt.
Er zijn weinig exacte gegevens bekend over het aantal zieken en de directe en indirecte kosten geassocieerd met resistentie in Nederland. In een recente economische Nederlandse studie naar de kosten van screening naar MRSA, werd de screening als kostenbesparend geschat (Hubben et al, PLoS One 2011).
Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 en 3 heb aangegeven zijn de MRSA-richtlijnen niet de enige preventieve maatregelen die ziekenhuizen moeten nemen. Zo zijn er ook de BRMO-richtlijnen waarin infectie(controle)maatregelen beschreven staan die van toepassing zijn bij bijzonder resistente micro-organismen.
Ik zie geen aanleiding deze kosten nader in kaart te brengen.
Vraag 7

Deelt u de mening dat een MRSA c.q. ESBL- vrijverklaring voor veehouders c.q. hun familie c.q. hun personeel praktisch niet haalbaar is, omdat de besmettingsomstandigheden per moment kunnen verschillen? Zo ja, bent u bereid dit met de veehouders te communiceren? Zo nee, waarom niet?

Het is de vraag hoe nuttig een vrijverklaring voor MRSA en ESBL-producerende bacteriën is. Het aantonen van MRSA is waarschijnlijk onderhevig aan schommelingen: een vrijverklaring is dus slechts een momentopname.
Bij ESBL-producerende bacteriën is het niet bekend hoe lang mensen drager zijn. Hierdoor is het niet in te schatten wat een vrijverklaring zou betekenen.
Een invoering van een eventuele vrijverklaring zou een aanpassing zijn van de nu geldende richtlijnen. De Gezondheidsraad heeft mij in september 2011 in het advies «Antibiotica in de veeteelt en resistente bacteriën bij mensen» geadviseerd om het huidige MRSA beleid te handhaven.

16 februari 2012 - 7 maart 2012

20 dagen

Traumahelikopters
	Margreeth Smilde (CDA), Maarten Haverkamp (CDA)
	Joop Atsma (staatssecretaris infrastructuur en waterstaat) (CDA), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. www.nu.nl, 13 februari 2012, «Traumahelikopter ge…

Vraag 1

Kent u het bericht «Traumahelikopter heeft geen meerwaarde»?1

Ja.
Vraag 2

Hoe beoordeelt u de conclusie van de onderzoekers dat de traumahelikopter geen bewezen meerwaarde heeft boven het reguliere ambulancevervoer?

Daar denk ik anders over, die conclusie kan naar mijn idee niet worden getrokken. Het betreft een onderzoek naar de effectiviteit van de traumahelikopter op basis van een relatief oude en beperkte onderzoekspopulatie. Er zijn geen data van de andere Mobiele Medische Teams (MMT) in Nederland betrokken bij het onderzoek. Ook zijn er nog wel andere opmerkingen te maken bij het onderzoek. Daarom kan naar mijn mening op basis van dit onderzoek geen algemene conclusie worden getrokken over de meerwaarde van de inzet van een traumahelikopter.
Vraag 3

Is in de afweging van deze onderzoekers meegenomen dat de traumahelikopters over het algemeen slachtoffers van zware ongevallen met ernstig letsel vervoeren?

Traumahelikopters vervoeren in het algemeen het mobiel medisch team, dat bestaat uit een medisch specialist en een gespecialiseerd verpleegkundige, naar de plek van het ongeval om ter plekke snel medisch noodzakelijke handelingen te kunnen verrichten. Het vervoer van de patiënt naar de spoedeisende hulpafdeling van het ziekenhuis gebeurt in de meeste gevallen door een ambulance. In bijzondere omstandigheden wordt de patiënt vervoerd per helikopter. Het betreft inderdaad vooral zware medische aandoeningen.
Vraag 4

Welke argumenten liggen aan de beslissing ten grondslag om van ambulance op te schalen naar traumahelikopter, en gebeurt dit in het hele land op dezelfde wijze?

De inzet van de MMT is een aanvulling op ambulancezorg. De traumahelikopter wordt ingezet wanneer er een grote kans bestaat dat er bepaalde handelingen moeten worden verricht waar het ambulancepersoneel niet toe bevoegd is. Uit de literatuur blijkt dat de helikopter vooral wordt ingezet bij patiënten met een neurotrauma, instabiele thorax en buikletsels, brandwonden en amputaties. De meldkamers ambulancezorg beslissen over de noodzaak voor het inzetten van de traumahelikopter. Soms besluit men meteen al tot inzet op basis van de ernst van de melding, soms op verzoek van het ambulancepersoneel ter plaatse. Die inzet gebeurde tot voor kort nog niet op basis van landelijke inzetcriteria. Deze zijn inmiddels ontwikkeld in samenwerking tussen Ambulancezorg Nederland en het Landelijk Netwerk Acute Zorg (de koepel waar de traumacentra onder vallen). Deze inzetcriteria vormen de basis voor de beslissing in alle meldkamers ambulancezorg.
Vraag 5

Deelt u de conclusie dat de afstand tot het ziekenhuis geen rol speelt in de keuze voor de traumahelikopter? Verandert de mogelijke meerwaarde van deze faciliteit als afstanden tot een Spoedeisende Hulp in de toekomst wellicht toch groter worden?

In het algemeen geldt voor de inzet van de traumahelikopter een medisch inhoudelijke afweging, zoals in antwoord 4 is aangegeven. In bijzondere omstandigheden kan de bereikbaarheid en daarmee de afstand tot het ziekenhuis een rol spelen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het vervoer van patiënten vanaf de wadden eilanden. Als de bereikbaarheid van een spoedeisende hulp in de toekomst verandert, moet goed nagedacht worden hoe dat regionaal opgelost kan worden. Dat zou kunnen door een extra ambulance in te zetten, zoals in Walcheren en Dokkum is gebeurd. Het vervoeren van patiënten per ambulancehelikopter (niet zijnde een traumahelikopter) in dunbevolkte gebieden zou ook een mogelijkheid kunnen zijn. Maar dergelijke nieuwe faciliteiten moeten altijd in de context van een specifieke regio worden beoordeeld, in overleg met partners in het regionaal overleg acute zorg (ROAZ) en met de zorgverzekeraar.
Vraag 6

Is het nodig hindernissen weg te nemen om de meerwaarde van traumahelikopters te verhogen? Zo ja, welke hindernissen kunnen worden weggenomen?

De meerwaarde van de traumahelikopter zou moeten blijken uit het gegeven dat de patiënt met acuut trauma op of nabij de locatie waar hij of zij zich bevindt, wordt geholpen door een medisch specialist die (voorbehouden) handelingen kan verrichten die ambulancepersoneel niet kan uitvoeren. Er zijn mij geen hindernissen bekend die hierbij in de weg staan.
Een andere meerwaarde van de traumahelikopter is de snelheid waarmee een medisch specialist met (voorbehouden) handelingen op of nabij de locatie van een patiënt met acuut trauma beschikbaar is. Noch de exploitant van de traumahelikopters, noch de MMT’s geven aan dat zij tegen hindernissen aanlopen die deze snelheid beperken.

16 februari 2012 - 8 maart 2012

21 dagen

Het bericht ‘Menzis doet aangifte tegen Jansen Steur’
	Pieter Omtzigt (CDA), Hanke Bruins Slot (CDA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Menzis doet aangifte tegen Jansen Steur, Tubantia, 11 februari 2012.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de aangifte van zorgverzekeraar Menzis tegen een voormalig neuroloog van het ziekenhuis in Enschede en/of het ziekenhuis zelf?1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.
Vraag 2

Deelt u de mening dat, wanneer een verzekeraar kennis heeft van onterecht voorgeschreven medicijnen, hij moreel verplicht is de kosten die gedragen worden door de gemeenschap, terug te vorderen?

Het onterecht voorschrijven van medicijnen is een strafbaar feit waarbij de belangen van patiënten in het geding zijn. Zowel de IGZ (toezicht op kwaliteit en veiligheid van de zorg) als het OM (strafrechtelijke handhaving) kunnen dan handhavend optreden. Een zorgverzekeraar kan zich voegen als benadeelde partij in het strafproces en een vordering tot schadevergoeding indienen of een vordering tot schadevergoeding indienen bij de civiele rechter. In algemene zin sta ik positief tegenover het terugvorderen van kosten voor onterecht verleende zorg. Het al dan niet zelf starten van een procedure vergt in elke individuele zaak een afweging van de zorgverzekeraar waarbij aspecten als de de kosten van het starten van een procedure, het vergaren van bewijs en de kans van slagen een rol spelen.
Vraag 3

Hoe vaak hebben de Nederlandse zorgverzekeraars in de afgelopen 5 jaren de kosten van onterecht gedeclareerde zorg teruggevorderd bij de instelling en/of de zorgverlener?

Ik beschik niet over deze gegevens.
Vraag 4

Wanneer is de laatste Exelon voorgeschreven aan een patiënt van deze neuroloog, onder behandeling in het ziekenhuis in Enschede, terwijl hij/zij daarvoor geen indicatie had en niet leed aan de ziekte van Alzheimer?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 5

Hoe beoordeelt u het feit dat de kosten van het geneesmiddel wel worden teruggevorderd, maar de kosten van de behandeling niet, terwijl het toch evident is dat de gemeenschap betaald heeft voor een volstrekt waardeloze en schadelijke behandeling? Bent u bereid er bij deze en andere verzekeraars op aan te dringen dat ook de kosten van de behandeling teruggevorderd worden?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 6

Indien er overduidelijke aanwijzingen zijn dat Exelon op onjuiste gronden is voorgeschreven, zou er dan actie ondernomen moeten worden door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)? Zo ja, dient die actie dan ondernomen te worden door de verzekeraar of zelfstandig door de IGZ?

Wanneer de IGZ op de hoogte raakt van het voorschrijven van een geneesmiddel op onjuiste gronden dan ligt het op de weg van de IGZ om daar onderzoek naar te doen en zo nodig op te treden. Het onderzoek van de IGZ zal zijn gericht op het opheffen van een eventuele misstand in de gezondheidszorg.
Wat betreft de acties die de zorgverzekeraar kan treffen verwijs ik u naar mijn antwoord op de vragen 2 en 5.

16 februari 2012 - 1 februari 2012

-15 dagen

Het bericht dat "de controle op medicijngebruik van ouderen faalt"
	Henk van Gerven (SP), Renske Leijten
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. Controle medicijngebruik ouderen faalt. Zorgvisie, 13 februari 2012.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Controle medicijngebruik ouderen faalt»?1

Zoals het artikel al aangeeft, is het van belang dat oudere patiënten die meer dan 5 geneesmiddelen gebruiken voldoende gemonitord worden door arts en apotheker in hun geneesmiddelengebruik. Ik onderschrijf het belang hiervan. De reden dat slechts één derde van de apothekers hier kennelijk oog voor heeft, is mij niet bekend.
Vraag 2

Wat is de reden dat maar eenderde van de apothekers oog heeft voor een jaarlijkse controle van de samenstelling en noodzakelijkheid van medicatie? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.
Vraag 3

Hoeveel zorgverzekeraars kopen momenteel medicatiechecks in bij apothekers, en hoeveel zorgverzekeraars doen dit niet? Bent u bereid hier onderzoek naar te doen? Wilt u uw antwoord toelichten?

Welke prestaties precies zijn gecontracteerd, tegen welke condities en door welke zorgverzekeraar, is mij nog niet bekend. Dit geldt dus ook voor de prestatie medicatiebeoordeling. Ik merk wel op dat het hier deels om concurrentiegevoelige informatie gaat die ik niet zonder meer naar buiten zou kunnen brengen als ik er wel over beschikte. Bekend is dat de grote zorgverzekeraars in de polisvoorwaarden de vergoeding van medicatiechecks hebben opgenomen. De Nederlandse Zorgautoriteit zal in april dit jaar een quickscan uitvoeren die meer informatie zal geven over de exacte contracteergraad en over welke prestaties zijn gecontracteerd. Eind 2012 verwacht ik een marktscan van de NZa die meer gegevens bevat en die uitsluitsel zal bieden: extra onderzoek is daarom niet nodig. Volledigheidshalve verwijs ik u naar de brief aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het AO Zorgverzekeringswet van 18 januari jl. waarbij is ingegaan op de eerste resultaten van de contractering na de introductie van vrije tarieven en nieuwe prestatiebeschrijvingen voor apotheekhoudenden.
Vraag 4

Deelt u de mening dat een controle van de medicijnen een grote bijdrage levert aan de gezondheid van mensen, zo een controle eveneens kostenbesparend werkt en dat dit een logische taak is van de apotheker? Zo ja, bent u bereid bij mensen boven de 65 jaar en bij een gebruik van 5 of meer medicijnen, een jaarlijkse controle van de medicatiesamenstelling te vergoeden? Zo ja, wanneer gaat u deze instellen? Zo nee, waarom niet?

Ik deel de mening dat een dergelijke controle een grote bijdrage kan leveren aan medicatieveiligheid. Een dergelijke controle zou per saldo kostenbesparend kunnen werken, tegelijkertijd kan het ook mogelijk zijn dat door controle er juist nieuwe geneesmiddelen worden toegevoegd. Het primaire doel in de medicatiecheck is gelegen in het beter monitoren van de patiënt, waardoor de medicatieveiligheid verbetert en mogelijk ziekenhuisopnames worden voorkomen.
Met het oog hierop heb ik reeds met ingang van 2011 de aanspraak op farmaceutische zorg losgekoppeld van de levering van een concreet geneesmiddel. Daardoor kan ook deze zorginhoudelijke inbreng vanuit de apotheker – in samen-spraak met de arts – apart worden geleverd en vergoed aan deze doelgroep. Met deze randvoorwaarde heb ik de apothekers en zorgverzekeraars in staat gesteld hierover nadere afspraken te maken.
Vraag 5

Bent u ermee bekend dat zorgverzekeraars medicatie door postorderbedrijven laten bezorgen, waardoor er geen zicht meer is op de samenstelling voorgeschreven medicijnen? Bent u bereid uit te zoeken hoevaak dit gebeurt, en of het mogelijk is dat postorderbedrijven óók aan nazorg gaan doen? Zo neen, waarom niet? Zo ja, wanneer kunt u de Kamer informeren?

Het is mij bekend dat sommige patiënten kiezen voor het afleveren van geneesmiddelen door landelijk werkende apotheken en dat sommige zorgverzekeraars contracten met hen zijn aangegaan. Dit zijn apotheken die aan alle vereisten van de Geneesmiddelenwet voldoen. Zij leveren de receptgeneesmiddelen aan de patiënten thuis af. De landelijk werkende apotheken zijn aan dezelfde voorwaarden gebonden als de reguliere apotheekhoudenden. Dit fenomeen is niet nieuw en de Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht op de uitoefening.
Vraag 6

Vindt u het verantwoord dat ruim 60% van de (huis)artsen en 80% van de apothekers géén navraag doen naar medicatie die ouderen zélf kopen? Waarom wordt hier niet op gecontroleerd?

Ik ben van opvatting dat er bij het voorschrijven en afleveren van medicatie een goed beeld moet zijn van het actuele medicatiegebruik van de patiënt zodat een goede afweging gemaakt kan worden. Ook het gebruik van zelfzorgmedicatie hoort daarbij. De beroepsgroepen zelf onderschrijven het belang daarvan zelf ook. Zij hebben in 2010 de richtlijn Medicatieoverdracht in de keten vastgesteld waarin deze lijn is vastgelegd. Deze richtlijn is zorgbreed door 16 partijen onderschreven en wordt nu geïmplementeerd.
Vraag 7

Deelt u de mening dat de navraag naar zelfgekochte medicatie van groot belang is, doordat de combinatie van verschillende soorten medicatie zonder toezicht gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid van ouderen?

Ja.

14 februari 2012 - 14 maart 2012

29 dagen

Het gebruik van chemische toevoegingen in dierlijke producten
	Anja Hazekamp (PvdD)
	Henk Bleker (staatssecretaris economische zaken) (CDA), Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. http://usnews.msnbc.msn.com/_news/2012/01/31/10282876-mcdonalds-drops…
2. Tweede Kamer, Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009–2010, nr. 27…

Vraag 1

Kent u het bericht «McDonald's drops use of gooey ammonia-based «pink slime» in hamburger meat»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u aangeven of het gebruik van ammonium hydroxide (E527) in Nederland c.q. de Europese Unie (EU) is toegestaan als hulpstof in vleesproducten? Zo nee, waarom niet en sinds wanneer? Zo ja, bent u van mening dat het gebruik van deze hulpstof wenselijk en veilig is?

In de Warenwetregeling «gebruik van additieven met uitzondering van kleurstoffen en zoetstoffen» is het gebruik van E 527 toegestaan als zuurteregelaar in een groot aantal groepen levensmiddelen waaronder producten op basis van vlees (vleesproducten en vleesbereidingen) met uitzondering van gehakt en voorverpakte vleesbereidingen op basis van gehakt. In verordening (EC) No1129/2011 die op 1 juli 2013 in werking treedt is dat gewijzigd. E 527 is dan bij vlees alleen nog toegestaan in vleesproducten en niet langer in vleesbereidingen.
Er is geen reden aan de veiligheid van dit additief te twijfelen. Overigens worden alle additieven periodiek opnieuw geëvalueerd door de European Food Safety Authority (EFSA).
Vraag 3

Kunt u aangeven wat de stand van zaken is met betrekking tot het gebruik van vleeslijm, waarover uw ambsvoorganger van het minister van VWS op 1 juli 2010 in antwoord op vragen2 liet weten dat de Europese Commissie zich beraadde op te nemen maatregelen naar aanleiding van de afwijzing van het enzympreparaat trombine/fibrinogeen als additief door het Europees Parlement?

De Europese Commissie beraadt zich op dit moment intern nog op te nemen maatregelen naar aanleiding van de afwijzing door het Europees Parlement. Daarnaast wordt in een technische werkgroep in Brussel gediscussieerd over criteria voor de categorie indeling van enzymen in de enzymenverordening (EC) No 1332/20008. De plakenzymen worden in deze discussie meegenomen. Nederland wacht deze discussie af.
Vraag 4

Kunt u aangeven op welke wijze Nederland maatregelen van de Europese Commissie in haar overwegingen voor nadere besluitvorming over het gebruik van vleeslijm meegenomen heeft of zal meenemen?

Zie antwoord op vraag 3
Vraag 5

Kunt u uiteenzetten op welke wijze het niet verbieden van het gebruik van vleeslijm in ons land, terwijl het in de rest van de EU verboden is, te rijmen valt met uw streven om te komen tot een Europees gelijk speelveld?

Tot nu toe hanteren de lidstaten verschillende interpretaties over de status van plakenzymen. De in vraag 3 genoemde discussie moet leiden tot harmonisatie.
Vraag 6

Kunt u aangeven wat de exacte omschrijving op het etiket van verpakt vlees moet zijn waarin vleeslijm is toegepast volgens artikel 4, vijfde lid van het Warenwetbesluit etikettering van levensmiddelen dat zegt dat bedrijven verplicht zijn hier melding van te maken op het etiket om misleiding van de consument te voorkomen? Acht u de verplichte omschrijving voldoende helder voor consumenten en geldt ze ook voor «vers», niet voorverpakt vlees?

De exacte omschrijving op het etiket moet zijn: «samengesteld uit stukjes vlees». Voor vers niet voorverpakt vlees geldt dat deze omschrijving in de nabijheid van de aanduiding van het vleesproduct moet staan. Ik acht deze verplichte omschrijving voldoende helder voor consumenten
Vraag 7

Is het waar dat trombine wordt gewonnen uit runder- of varkensbloed en dat consumenten altijd direct moeten kunnen weten van welk dier de in gekochte producten aanwezige trombine afkomstig is? Hoe wordt dit gewaarborgd bij niet-voorverpakte producten en welke omschrijving is terzake verplicht op voorverpakte producten?

Ja, het is waar dat trombine wordt gewonnen uit runder- en varkensbloed. Bedrijven zijn verplicht op het etiket aan te geven, «rundereiwit» of «varkenseiwit». Voor niet-voorverpakte producten geldt een dergelijke verplichting niet.
Vraag 8

Is bij correcte nakoming van de wettelijke etiketteringsplicht uit te sluiten dat consumenten trombine kunnen eten die afkomstig is van voor hen onbekende herkomst, die bijvoorbeeld ook strijdig zou kunnen zijn met hun levensbeschouwelijke opvattingen?

Nee, dat is niet uit te sluiten daar waar de etiketteringswetgeving niet van toepassing is.
Vraag 9

Bent u bereid in geval de Europese Commissie nog niet tot adequate maatregelen is gekomen, het gebruik van vleeslijm in Nederland te verbieden op dezelfde wijze en gronden als dat in andere Europese landen het geval is of in elk geval het gebruik en de voorlichting aan consumenten aan strengere regels te binden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Nee, Ik vind dat deze discussie op Europees niveau moet worden beslecht. Zie verder het antwoord op vraag 3.

14 februari 2012 - 1 maart 2012

16 dagen

Het ontduiken van de afspraken in het Convenant Overgewicht
	Khadija Arib (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat de regels van het Convenant Overwicht ten aanzien van reclame voor snoep worden overtreden? Wat is uw mening?

Nee. Het Convenant Overgewicht is niet meer actueel; eind 2009 is dit beëindigd. Op basis van draagvlak van betrokken partijen en met steun van de Kamer is ingezet op een nieuw convenant:
het Convenant Gezond Gewicht (TK 31 899, nr. 15).
Het thema voedingsmiddelenreclame gericht op kinderen maakt hier geen onderdeel van uit.
Het Convenant Overgewicht heeft zich destijds wel ingespannen voor een verbod op voedingsmiddelenreclame gericht op kinderen. Met inspanning van partijen uit het Convenant Overgewicht is een verbod voor voedingsmiddelenreclame gericht op kinderen jonger dan 7 jaar tot stand gekomen in de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RvV). Daarnaast heeft de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) haar leden opgeroepen tot terughoudendheid in de reclame gericht op kinderen van 7 tot 12 jaar. Op 9 maart 2010 bent u op de hoogte gebracht van deze stappen die op basis van zelfregulering zijn genomen (TK 31 899, nr. 17). Het verbod en de oproep van de FNLI zijn nog steeds van kracht. Van overtredingen van het verbod ben ik niet op de hoogte.
Vraag 2

Vindt u dat het sponsoren door Haribo van het populaire programma TheVoice Kids past binnen de afspraken van het Convenant?

De afspraken van het Convenant Gezond Gewicht richten zich op het maatschappelijk agenderen van overgewicht en obesitas en de maatregelen die door middel van samenwerking van partijen genomen kunnen worden om een trendbreuk in de cijfers van overgewicht en obesitas te bewerkstelligen. Het thema reclame ongezonde voedingsmiddelen gericht op kinderen maakt geen onderdeel van uit het huidige Convenant Gezond Gewicht.
De afspraken waar u vermoedelijk op doelt zijn opgenomen in de RvV, waarin een verbod op voedingsmiddelenreclame gericht op kinderen tot 7 jaar is opgenomen. Volgens de gegevens uit het bereikonderzoek blijkt dat «The Voice Kids» zich niet richt op kinderen onder de 7 jaar. Het kijkerspubliek van het «The Voice Kids» bestaat voor 85% uit kijkers ouder dan 12 jaar (bron: RTL 4).
Zoals in antwoord op vraag 1 is aangegeven heeft de FNLI, naast het verbod in de RvV, haar leden opgeroepen om terughoudend te zijn in het richten van reclame op kinderen in de leeftijd van 7 tot 12 jaar. Bedrijven die wel reclame maken richting deze doelgroep wordt gevraagd hun beleid te publiceren op de website zorgvuldigereclame.nl. Haribo licht haar beleid toe op deze website. Daarmee schaart Haribo zich tussen een aantal bedrijven dat aangeeft dat reclame gericht op kinderen tussen de 7 en 12 jaar onderdeel kan zijn van het beleid en dit toelicht op de website, zoals verzocht door de FNLI.
Vraag 3

Vindt u dat de sponsoring door Haribo overeenkomt met de afspraak in het Convenant om terughoudendheid te betrachten ten aanzien van reclame gericht op kinderen?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Vindt u dat de actie van Haribo, waarbij een gouden Haribobeer op een school een prijs uitreikt en dit filmpje vervolgens op internet is geplaatst, past binnen de afspraken van het Convenant Overgewicht?

In de RvV wordt nader ingegaan op reclame op scholen. Hierin staat dat op scholen uit het voortgezet onderwijs geen promotionele acties mogen plaatsvinden die uitsluitend tot doel hebben de leerlingen aan te zetten tot overmatig gebruik van het aangeprezen voedingsmiddel. Strikt genomen past de actie van Haribo binnen de regels van de RvV; er is geen sprake van het aanzetten tot overmatig gebruik. Vanuit mijn visie op gezondheid en mijn inzet om juist de gezonde keuze, de makkelijke keuze te maken, wil ik scholen en bedrijven wel oproepen om doordachte keuzes te maken die dit beleid kunnen ondersteunen.
Zoals bij antwoord 1 gemeld, is het Convenant Overgewicht niet meer actueel. Het is niet een specifiek doel of activiteit van het Convenant Gezond Gewicht of van mij om kinderen en leerlingen te vrijwaren van reclame. Dit kabinet zet in op een integrale aanpak op het gebied van gezond gewicht, zoals vermeld in de Landelijke nota Gezondheidsbeleid, waarbij de jeugd wordt ondersteund door programma’s zoals Mediawijsheid bij het ontwikkelen van weerbaarheid tegen de prikkels en verleidingen die nu eenmaal onderdeel uitmaken van onze leefwereld. Reclame is daar onderdeel van.
Vraag 5

Kunt u de Kamer zo snel mogelijk een lijst sturen van fabrikanten en reclameuitingen voor snoep in het afgelopen jaar, en hier ook een lijst aan toevoegen van snoep in de vorm van populaire figuurtjes voor kinderen, of waarbij deze figuurtjes op de verpakking staan afgebeeld?

Nee, in het kader van zelfregulering zie ik het niet als mijn taak dit soort lijsten samen te stellen en te verspreiden. Daarnaast heb ik u naar aanleiding van een toezegging op 28 oktober 2011 het rapport monitoring voedingsreclame doen toekomen (TK 31 899, nr. 19). Dit rapport komt voort uit onderzoek van de Consumentenbond en is in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uitgevoerd. In het rapport wordt uitgebreid ingegaan op diverse vormen van reclame-uitingen voor voedingsmiddelen die niet goed passen in een gezond voedingspatroon. In dit rapport vindt u een overzicht van bedrijven en producten waarvan voedingsmiddelenreclames gericht op kinderen zijn aangetroffen.
De FNLI heeft aangegeven dat zij in 2012 zelf een monitor naar voedingsreclame gericht op kinderen zal laten uitvoeren. Dit past bij de rol en verantwoordelijkheid van zelfregulering zoals ik die voor ogen heb.
Vraag 6

Wat is uw mening over de uitspraak van Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie (VBZ)-directeur Baas dat reclame voor programma's die op een later tijdstip worden uitgezonden maar wel populair zijn bij kinderen niet onder de Convenantsafspraken vallen omdat kinderen dan «in bed horen te liggen»?

Deze uitspraak komt niet overeen met de gehanteerde criteria. In artikel 8 van de RvV wordt aangegeven wanneer een programma gericht is op kinderen. Dit wordt niet beoordeeld op basis van tijdstip, zoals wordt gesuggereerd, maar op basis van bereikcijfers. De FNLI hanteert een vergelijkbaar criterium voor de oproep om terughoudend te zijn met reclame gericht op kinderen tussen de 7 en 12 jaar.
Vraag 7

Wat is uw mening over de uitspraak van VBZ-directeur Baas dat er voortdurend gekeken wordt of de randen van de regelgeving scherper getrokken moeten worden? Bent u het eens met de uitspraak dat de Haribo-actie «een twijfelgeval» is?

Voor de randen van de regelgeving verwijs ik u naar artikel 8 lid 1 van de RvV waarin de criteria worden uitgelegd. Zoals in antwoord op vraag 6 reeds is aangegeven, hanteert de FNLI deze criteria ook in haar oproep om terughoudend te zijn. Ik verwacht van de FNLI dat zij haar leden aanspreekt op de verantwoordelijkheid die partijen hebben en hoe zij deze invullen. Daarnaast zal de FNLI, zoals bij antwoord 5 is aangegeven, in 2012 zelf een monitor naar voedingsreclame gericht op kinderen uit laten voeren.
Voor wat betreft de Haribo-actie blijkt uit het bereikonderzoek dat 15% van het kijkerspubliek van «The Voice Kids» jonger dan 13 jaar is, en zich daarmee volgens de regels niet richt op kinderen.
Vraag 8

Is het de bedoeling dat fabrikanten van snoep en ongezonde voedingsmiddelen de Convenantsafspraken vrij kunnen interpreteren of is het de bedoeling dat door de Convenantsafspraken het aantal kinderen met overgewicht wordt teruggedrongen?

Het is de bedoeling dat binnen het Convenant Gezond Gewicht de 27 partijen zich gezamenlijk inzetten om de stijgende trend van overgewicht en obesitas om te buigen in een daling.
Vraag 9

Wat is uw mening over de uitspraak van VBZ-directeur Baas dat Nederland over het algemeen verstandig snoept, maar overgewicht vooral een probleem is van de lagere sociale klassen en allochtonen? Bent u het met deze uitspraak eens?

Het Voedingscentrum gaat bij het eetpatroon uit van een onderverdeling tussen basisvoedingsmiddelen en niet-basisvoedingsmiddelen. Om aan de gemiddelde energiebehoefte te voldoen met de gezonde basisvoedingsmiddelen blijft er weinig ruimte over voor niet-basisvoedingsmiddelen, waaronder snoep (voor kinderen ongeveer 100 kilocalorieën per dag, voor volwassenen tot 400 kilocalorieën).
Uiteindelijk is het een verantwoordelijkheid van de consument om de ruimte voor snoep binnen het eetpatroon zelf op een verstandige wijze in te vullen.
Voor wat betreft het gedeelte van de uitspraak over overgewicht blijkt uit onderzoek dat onder mensen met een lage opleiding meer overgewicht voorkomt dan onder hoogopgeleiden (54% vs. 33%).1 (Volksgezondheid Toekomst Verkenningen, 2010). De prevalentie van overgewicht blijkt onder allochtone groepen hoger dan onder autochtonen(Vijfde Landelijke Groeistudie, TNO, 2010).
Vraag 10

Deelt u de mening dat de sociaal-economische gezondheidsverschillen worden vergroot, wanneer overgewicht, met name in lagere sociaal-economische groepen, niet gericht wordt bestreden? Vindt u dat het huidige beleid voldoende garanties biedt om ervoor te zorgen dat overgewicht op korte termijn drastisch wordt teruggedrongen?

De Landelijke Nota Gezondheidsbeleid heet niet voor niets «Gezondheid dichtbij». Hierin past onze gerichte aanpak die gemeenten en andere (lokaal) betrokken partijen ondersteunt, stimuleert én de ruimte te geeft om op lokaal of zelfs wijkniveau de vertaalslag te maken naar de voor hun relevante thema’s en doelgroepen. Pas wanneer behoeften en wensen van mensen het uitgangspunt zijn, kan effectief en doelgericht worden gewerkt aan gezondheidsverbetering.
Dit geldt dus ook zeker voor overgewicht.
En naast mijn inzet op een gezonde omgeving, vanuit de gedachte de gezonde keuze, de makkelijke keuze maken, lever ik een extra inspanning om alle jongeren te beschermen en hen een gezonde basis te geven. Voor mijn gezond gewicht beleid maak ik zo veel mogelijk gebruik van effectieve interventies en aanpakken. De Gezonde Schoolkantine en JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) zijn hier mooie voorbeelden van. Deze formules zijn bedoeld voor lokale implementatie en kunnen aangepast worden op de lokale vraag en context. Doordat ik kennis over goede voorbeelden en effectieve aanpak verspreid, verbindingen leg met sport en bewegen in de buurt, open sta voor initiatieven en de dialoog met private partijen aan ga, geloof ik dat we een stevige positieve bijdrage leveren aan het probleem van overgewicht. Echter, overgewicht is een complex maatschappelijk probleem dat niet door de overheid alleen terug te dringen is. Ik heb daarbij de inzet van mensen zelf nodig en die van andere betrokken partijen, zoals zorgverleners, scholen, private partners en (sport)verenigingen.
Vraag 11

Kunt u zich voorstellen dat de Convenantsafspraken worden overtreden omdat er geen sancties op staan? Bent u bereid zo spoedig mogelijk sancties op overtredingen van de afspraken in het Convenant Overgewicht in te voeren? Zo nee, waarom niet? Welke garantie heeft u in dat geval dat de afspraken worden nagekomen?

In de beantwoording van vraag 2, 3 en 8 ben ik reeds ingegaan op het doel en de aard van het huidige Convenant Gezond Gewicht. Er is geen sprake van overtreding.
Wat er wel gebeurt is dat op basis van samenwerking partijen, vanuit de eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid en mogelijkheden, actief inzetten op een integrale aanpak voor gezond gewicht voor jongeren en volwassenen. De aanpak binnen het Convenant zorgt met al haar partners voor meer bundeling van interventies en gecoördineerde landelijke en lokale activiteiten. De afspraken binnen het Convenant worden tussen partijen gemaakt en de partijen spreken elkaar daar onderling op aan. Dit is de kracht van dit convenant. Het opleggen van sancties zie ik niet als een versterking van deze gezamenlijke aanpak en past niet in de constructie van het Convenant en onze rol daarin.
Vraag 12

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het notaoverleg Gezondheidsbeleid op 5 maart a.s.?

Bij dezen.

9 februari 2012 - 29 februari 2012

20 dagen

De lobby van de sigarettenindustrie
	Khadija Arib (PvdA), Lea Bouwmeester (PvdA)
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

1. BBC News, 1-2-2012
2. WHO FCTC Article 5.3 guidelines against tobacco industry interference with tobacco control.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de berichten over de succesvolle lobby van de sigarettenindustrie in Nederland?1

Ja.
Vraag 2

Bent u van mening dat Nederland zich in alle opzichten houdt aan de richtlijnen van de World Health Organization (WHO) ten aanzien van de beïnvloeding van het tabaksbeleid door de tabakslobby?2 Zo nee, in welke opzichten niet, en waarom niet? Zo ja, waaruit blijkt dat?

De guideline in het kader van artikel 5.3 FCTC vraagt aan verdragspartijen terughoudendheid en transparantie te betrachten in de interactie met de tabaksindustrie. Nederland is destijds akkoord gegaan met deze guideline, onder het voorbehoud dat contacten tussen rijksoverheid en de tabaksindustrie in principe mogelijk moesten blijven. Dat uitgangspunt hanteer ik en mijn ambtenaren in mijn tabaksontmoedigingsbeleid. Het gevraagde overzicht van contacten tussen mijn ministerie en de tabaksindustrie heb ik eerder verstrekt in Kamervragen van 1 december 2011 en 31 januari 2012.
Vraag 3

Op wie hebben deze «guidelines»van de WHO volgens u betrekking? Bent u van mening dat in Nederland alle door de WHO bedoelde instanties en functionarissen zich aan de richtlijnen van de WHO houden? Kent u geen voorbeelden van door de WHO bedoelde instanties en functionarissen die wel contact hebben gehad met de tabaksindustrie en/of de tabakslobby?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

In hoeverre houdt Nederland zich aan de aanbeveling van de WHO, onder 17 (Recommendations: «Establish measures to limit interactions with the tobacco industry and ensure the transparency of those interactions that occur»?) Kunt u in dit verband, zoals u reeds eerder heeft toegezegd, nu een compleet overzicht geven van de contacten met de tabaksfabrikanten en tabakslobby in de afgelopen drie jaar? Welke contacten hebben plaatsgevonden, waar en met wie?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 5

Wat zal volgens u de opvatting van de tabaksindustrie zijn over het beleid in Nederland, waaronder het verruimen van het rookverbod en het beëindigen van de vergoeding van stoppen-met-roken-programma’s via het basispakket? Is er contact geweest met de tabaksindustrie en/of de tabakslobby voordat het besluit tot deze maatregelen is genomen? Zo ja, wanneer, en met wie?

Over het besluit om een uitzondering te maken op het rookverbod in de horeca en de vergoeding van stoppen-met-roken programma’s te beëindigen, is vooraf geen contact geweest met de tabaksindustrie. Ik ben dan ook niet op de hoogte van hun opvattingen over deze maatregelen.
Onderdeel van het beleid in Nederland is ook dat de boetes op overtreding van het rookverbod in de horeca zijn verdubbelt. Ook hierover is geen overleg geweest en ik ben dus ook niet op de hoogte van hun opvatting over deze maatregel.
Vraag 6

Deelt u de mening dat roken een verslaving vormt en er derhalve geen sprake is van een vrije keuze om al dan niet te roken? Welke rol heeft de overheid ten aanzien van preventie van ernstige aandoeningen tengevolge van roken?

Roken is schadelijk en verslavend. Stoppen met roken is daarom niet gemakkelijk, maar de verantwoordelijkheid hiervoor ligt primair bij de roker zelf. Daarnaast probeer ik te bevorderen dat jongeren geheel niet beginnen met roken. In de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid van 25 mei 2011, heb ik aangegeven welke taken en verantwoordelijkheden op het terrein van preventie bij de rijksoverheid liggen. Het gaat daarbij vooral om taken op het terrein van gezondheidsbescherming, het tijdig onderkennen van gezondheidsrisico’s, het toegankelijk maken van betrouwbare kennis en informatie, en samen met andere partijen meer mogelijkheden creëren voor mensen om gezonder te kunnen leven. Dit geldt ook ten aanzien van aandoeningen die het gevolg zijn van roken.
Vraag 7

Welke bijdrage levert de tabaksindustrie aan de Nederlandse economie? Vindt u het behoud van deze bijdrage belangrijker dan de gezondheidswinst die op termijn is te behalen door een beleid dat is gericht op het drastisch verminderen van het aantal rokers in Nederland?

Mijn beleid op het terrein van tabaksontmoediging wordt op geen enkele manier beïnvloed door de overwegingen die te maken hebben met de bijdrage van de tabaksindustrie aan de Nederlandse economie.

9 februari 2012 - 9 maart 2012

29 dagen

De berichten dat de Saxion Hogeschool de niet-geaccrediteerde opleiding tot CAM-therapeut blijft aanbieden
	Henk van Gerven (SP), Jasper van Dijk
	Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Halbe Zijlstra (staatssecretaris onderwijs, cultuur en wetenschap) (VVD)

Bronnen

1. http://www.destentor.nl/regio/deventer/10367064/Ge…
2. http://saxionnext.nl/opleidingen/complementary_and…
3. http://www.saxionnext.nl/opleidingen/complementary…

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de berichtgeving rondom de opleiding tot CAM (Complementary and Alternative Medicine) therapeut, aangeboden door de Hogeschool Saxion Next?1

Ja.
Vraag 2

Is het waar dat Saxion nog steeds een niet-geaccrediteerde hbo-opleiding aanbiedt? Zo ja, wat gaat u ondernemen om te voorkomen dat er straks afgestudeerden zijn met een hbo-diploma dat niet rechtsgeldig blijkt te zijn? Zo nee, hoe worden studenten die zich per januari voor de opleiding hebben ingeschreven gecompenseerd voor de gemaakte kosten?2

De opleiding wordt verzorgd door de onbekostigde ho-instelling Saxion Next. Op 12 juli 2011 heeft de NVAO beslist dat deze hbo-bacheloropleiding CAM niet langer is geaccrediteerd. De Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) bepaalt dat studenten die op die datum de opleiding volgden de gelegenheid moet worden geboden deze opleiding te voltooien aan een andere instelling. Voor de studenten waarvoor dat niet mogelijk is, wordt de opleiding gedurende een redelijke afbouwperiode aan de instelling voortgezet. Van Saxion Next heb ik vernomen dat zittende studenten niet aan een andere instelling de opleiding kunnen voltooien en dat de opleiding CAM voor deze studenten daarom nog door Saxion Next wordt verzorgd. Het diploma dat deze studenten ontvangen na te zijn afgestudeerd is een wettelijk erkend en dus rechtsgeldig diploma.
Saxion Next heeft aangegeven dat sinds 12 juli 2011 geen nieuwe studenten meer zijn ingeschreven voor de hbo-bacheloropleiding CAM. Van gemaakte kosten door een nieuwe groep studenten die zich per januari hebben ingeschreven is daarom geen sprake.
Vraag 3

Wat zijn de gevolgen voor studenten die reeds in het bezit zijn van het hbo-diploma Complementary and Alternative Medicine?

Degenen die vóór 12 juli 2011, toen de opleiding nog was geaccrediteerd, aan de opleiding CAM zijn afgestudeerd en degenen die op die datum bij de opleiding waren ingeschreven (zie vraag 2) en inmiddels zijn afgestudeerd hebben een wettelijk erkend hbo-diploma uitgereikt gekregen.
Vraag 4

Deelt u de mening dat de informatie over de opleiding op de site van Saxion onduidelijk en misleidend is en niet goed aangeeft dat het hier wellicht een niet erkende hbo-opleiding betreft?3

Saxion Next verzorgt de hbo-opleiding CAM alleen nog voor zittende studenten. Nieuwe inschrijvingen zijn alleen mogelijk voor (bijscholings)cursussen. In de meegezonden informatie van haar website gebruikt Saxion Next de woorden «opleiding» en «deeltijd op Hbo-niveau». Hoewel daarbij ook «niet geaccrediteerd» wordt vermeld, vond ik dat Saxion Next niet voldoende transparant vermeldt dat de cursussen waarvoor inschrijving mogelijk is, geen hbo-opleidingen betreffen die leiden tot een wettelijk erkend diploma. Saxion Next heeft dit onderkend en heeft de tekst op de website inmiddels aangepast.
Vraag 5

Hoe gaat u ervoor zorgdragen dat studenten worden beschermd tegen verkeerde en misleidende voorlichting van instellingen, ook wanneer het niet-bekostigde onderwijsinstellingen betreft?

Niet bekostigde ho-instellingen moeten zich wat betreft geaccrediteerde opleidingen houden aan artikel 7.15 van de WHW waarin staat dat informatie over onderwijs wordt verstrekt die personen in staat stelt zich een goed oordeel te kunnen vormen over de inhoud en de inrichting van het gevolgde of te volgen onderwijs en de examens. Ook door raadpleging van de website van Studiekeuze 123 kunnen studenten de juiste informatie verkrijgen over dit soort opleidingen en over het opleidingenaanbod van bekostigde ho-instellingen. Deze kennisbron wordt onder studenten bekendgemaakt. Uiteraard geldt daarnaast de bepaling uit het Burgerlijk Wetboek op grond waarvan alle aanbieders van opleidingen en cursussen zich dienen te onthouden van misleidende reclame.

Titel

Status

Indiener (persoon)

Indiener (partij)

Onderwerpen

1845 kamervragen gevonden

beantwoord onbeantwoord uitgesteld

Alle

29 februari 2012 - 20 maart 2012

20 dagen

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

28 februari 2012 - 28 maart 2012

29 dagen

Margreeth Smilde (CDA), Hanke Bruins Slot (CDA)

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

28 februari 2012 - 6 maart 2012

7 dagen

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

27 februari 2012 - 27 maart 2012

29 dagen

Eeke van der Veen (PvdA)

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

24 februari 2012 - 26 maart 2012

31 dagen

Linda Voortman (GL)

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

23 februari 2012 - 13 april 2012

50 dagen

Lea Bouwmeester (PvdA)

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Fred Teeven (staatssecretaris justitie en veiligheid) (VVD)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

23 februari 2012 - 6 april 2012

43 dagen

Tjeerd van Dekken (PvdA), Jeroen Recourt (PvdA)

Edith Schippers (minister volksgezondheid, welzijn en sport) (VVD), Opstelten (minister justitie en veiligheid) (VVD)