Vraag 1

Kent u het bericht «Jihadisten zweren in Den Haag trouw aan Al-Qaida»?1 Hebt u het daarin vertoonde filmpje gezien of kunt u zich op de hoogte stellen van de inhoud daarvan?

Ik ben bekend met dit bericht en het bijbehorende filmpje.

Vraag 2

Kan het zweren van trouw aan Al-Qaida en/of het oproepen tot een gewapende strijd onder omstandigheden strafbaar zijn? Zo ja, onder welke omstandigheden en was daar in dit geval sprake van? Zo nee, waarom niet?

Het werven voor een gewapende strijd is volgens artikel 205 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) strafbaar. Dit artikel beoogt rekruteringsactiviteiten strafbaar te stellen die betrekking hebben op het werven van personen met het oog op hun rechtstreekse inzet ten behoeve van de gewelddadige islamitische of een anderszins gewapende (terroristische) strijd. Zo zal sprake zijn van strafbaar handelen op grond van artikel 205 Sr indien een persoon een ander probeert te interesseren voor deelname aan de internationaal gewelddadige jihad. Ik verwijs in dit kader ook naar mijn brief van 21 mei 2013 aan uw Kamer2.
Op basis van beeld en geluid van het betreffende filmpje kan niet onherroepelijk vastgesteld worden dat de betogers oproepen of aanzetten tot geweld of een gewapende strijd. De betogers lijken vooral te willen provoceren en blijven daarmee vooralsnog binnen de wettelijke kaders.

Vraag 3

Acht u de gedane uitingen een bedreiging voor de veiligheid in Nederland? Zo ja, waarom en wat gaat u hiertegen doen? Zo nee, waarom niet?

De deelnemers aan deze demonstratie zetten in hun gedane uitingen niet direct aan tot geweld in Nederland. Echter, met hun uitingen tonen zij aan dat zij de ideologie van het jihadisme aanhangen. Het fanatisme waarmee een fel antiwesterse ideologische opvatting wordt uitgedragen kan op den duur legitimering verschaffen voor gewelddaden in het Westen of tegen westerse doelwitten elders. Dat is de reden waarom de gevaren die uitgaan van het mondiale jihadisme zeer serieus worden genomen.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) geeft, als onderdeel van bestaand beleid gericht advies en ondersteuning aan het lokaal bestuur en andere relevante instellingen in de aanpak van dit potentieel gewelddadig extremisme. Aangezien de dreiging voor Nederland momenteel «substantieel» is, hebben de NCTV en andere voor de nationale veiligheid verantwoordelijke partners de inzet op dit dossier geïntensiveerd. Zie voor een overzicht van genomen maatregelen het antwoord op vraag 6.

Vraag 4

Acht u het mogelijk dat onder degenen die in het filmpje trouw zweren aan de International Study-center for Independant Search of truth (ISIS), Al-Qaida in Syrië en Irak, zich personen bevinden die zich opmaken voor een gewapende strijd in Syrië of elders? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Gezien de jihadistische signatuur van de demonstratie kan niet worden uitgesloten dat individuele deelnemers niet alleen trouw zweren aan extremistische strijdgroepen in Syrië, maar ook voorbereidingen treffen om zich actief aan te sluiten bij jihadistische groeperingen zoals Islamitische Staat voor Irak en de Shaam (ISIS). Dat deze mogelijkheid reëel is, wordt bevestigd door de gesignaleerde uitreis van Nederlandse jongeren naar Syrië en hun succesvolle aansluiting bij jihadistische strijdgroepen aldaar (zie alle DTN’s).

Vraag 5

Acht u het wenselijk de gangen van deze personen nauwkeurig te volgen en heeft u ze reeds in kaart gebracht? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ik kan in het openbaar geen concrete uitspraken doen over individuele gevallen. In het algemeen kan ik stellen dat OM, politie, AIVD, lokaal bestuur en andere betrokken partijen zich tot het uiterste inspannen om de dreiging die uitgaat van jihadisten en extremisten te beperken.

Vraag 6

Over welke mogelijkheden beschikken u en de lokale autoriteiten om deze personen aan te pakken? Worden die mogelijkheden in dit concrete geval ten volle benut? Zo ja kunt u aangeven hoe? Hoeveel van deze personen beschikken over een (bijstands) uitkering?

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) begeleidt en adviseert gemeenten en andere lokale betrokken partijen hoe om te gaan met (potentieel) gewelddadige extremisten en jihadisten, zoals bijvoorbeeld Syriëgangers. Ook adviseert de NCTV gericht over de inzet en toepasbaarheid van concrete interventies. Daarbij wordt gebruik gemaakt van informatie verstrekt door de AIVD en de politie.
Concreet kan ik u het volgende melden:
Het wetsvoorstel inzake de verruiming van de mogelijkheid tot ontneming en de gronden voor verlies van het Nederlanderschap bij terroristische activiteiten is in consultatie geweest (conform motie Dijkhoff c.s. 29 754 nr. 224). Het wetsvoorstel wordt nu gereed gemaakt voor verzending aan de Raad van State.
De mogelijkheden om het gebruik van reisgegevens nationaal te kunnen uitbreiden en de internationale samenwerking hierop worden bezien. De Tweede Kamer ontvangt hierover in het voorjaar een brief.
Bij gegronde vermoedens dat iemand in het buitenland handelingen gaat verrichten die een bedreiging vormen voor Nederland (aansluiting bij Al-Qaida strijdgroepen) kan het paspoort van een persoon vervallen worden verklaard (conform art. 23 van de Paspoortwet). Dit is inmiddels elf keer gebeurd; andere gevallen zijn in behandeling. Ook in een reclasseringstraject is een dergelijke maatregel mogelijk.
De Sanctieregeling terrorisme 2007-II, waarmee op last van de Minister van Buitenlandse Zaken financiële tegoeden van een persoon kunnen worden bevroren, is reeds in vier gevallen toegepast. Verdere cases worden nu besproken.
Van alle bekende jihadgangers zijn de uitkeringen stopgezet. Ook andere vormen van toelagen worden waar mogelijk gekort of gestopt.
Er lopen verschillende operationele politieonderzoeken, waaronder naar mogelijke ronselaars. Van enkele minderjarigen is op basis van het jeugdrecht de uitreis tegengehouden. Zij zijn onder toezicht gesteld en/of gesloten jeugdinrichtingen geplaatst.
Het Landelijk Parket zet zoveel mogelijk in op strafrechtelijke vervolging, waarbij prioriteit wordt gegeven aan minderjarigen en aan relevante zaakskenmerken, zoals vuurwapengevaarlijkheid of ernstige radicalisering. In oktober jl. deed de rechter uitspraak over twee personen met jihadistische uitreisplannen. Eén is veroordeeld voor poging tot moord (maar ontslagen van rechtsvervolging vanwege ontoerekeningsvatbaarheid); de ander is veroordeeld voor het voorbereiden van brandstichting en het verspreiden van opruiende teksten.
Onder coördinatie van de NCTV wordt doorlopend stevig geïnvesteerd in de lokale aanpak. In alle relevante gemeenten worden maatwerkinterventies afgesproken in multidisciplinaire casusoverleggen. Experts staan lokale partners bij; ambtenaren, wijkagenten en andere eerstelijnswerkers zijn getraind in signalering en interventie. Om het onderwerp bij alle gemeenten in het vizier te krijgen, wordt een praktische gids ontwikkeld die ondersteunt bij de aanpak (april 2014 gereed). Gemeenten worden hiervan op de hoogte gesteld, onder meer via de VNG (dit conform de toezegging aan de Tweede Kamer dd 19 december jl.).
Ik kan in het openbaar geen nadere mededelingen doen over toepassing van voornoemde maatregelen op individuele basis omdat het hier (deels) inlichtingeninformatie betreft.

Vraag 7

In Nederland staat Al-Qaida aangemerkt als een terroristische organisatie en is als zodanig verboden; deelt u de mening dat deze jihadisten, mede gelet op het publiekelijke optreden (zwaaiend met Al Qaida vlag, kleding, tekst en uitspraken), aangemerkt kunnen worden als zijnde onderdeel van deze terroristische organisatie? Zo nee, waarom niet?

Volgens bestendige rechtspraak is sprake van deelname aan een terroristische organisatie indien een persoon behoort tot deze organisatie en een aandeel heeft in, of de organisatie ondersteunt door gedragingen (concrete handelingen), die strekken tot of verband houden met de verwezenlijking van het oogmerk van een dergelijke organisatie.

Vraag 8

In het filmpje spreken de jihadisten de Arabische taal; acht u het noodzakelijk dat de dienstdoende agenten over voldoende kennis en expertise, bijvoorbeeld kennis van de Arabische taal, moeten beschikken om adequaat en gericht op te kunnen treden? Zo ja, kunt u dan aangeven hoeveel van deze agenten bijvoorbeeld de Arabische taal machtig zijn? Zo nee, waarom niet?

Nee, dat acht ik niet noodzakelijk. De politieorganisatie staat midden in de samenleving en is divers samengesteld om in verbinding te kunnen staan met de verschillende bevolkingsgroepen. Politieagenten worden toegerust met vaardigheden en expertise om goed om te gaan met de verschillende culturen en leefstijlen en te kunnen herkennen wanneer en bij wie specifieke deskundigheid ingeschakeld moet worden. Daar waar specifieke expertise en vaardigheden nodig zijn kunnen politieagenten de expertise inroepen van een tolk of collega’s die aangesloten zijn bij politienetwerken zoals het landelijk netwerk Multicultureel Vakmanschap, die hiervoor beschikbaar zijn.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Jihadisten zweren in Den Haag trouw aan Al-Qaida»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre erkent u het gewelddadige islamitische karakter van de proclamatie «Wij offeren onze zielen, zonen en geld voor u op»?

Dit kabinet spreekt zich uit tegen gedragingen die haaks staan op de kernwaarden van de democratische rechtsstaat. Ik neem daarom ook sterk afstand van de geproclameerde teksten tijdens de betreffende demonstratie in Den Haag.
Ik beschouw de islam niet als een ideologie, maar als een godsdienst. Het is niet aan de overheid te bepalen welke religieuze standpunten wel of niet juist zijn. Wel is het aan de overheid om (de kernwaarden van) de democratische rechtsstaat te beschermen. Indien er aanwijzingen zijn dat de wet wordt overtreden, zal het OM tot strafrechtelijke vervolging overgaan.
Hedendaagse gewelddadige jihadisten vormen een kleine extremistische minderheid binnen de islamitische stromingen. Zijberoepen zich op selectieve wijze op islamitische begrippen om gebruik van terroristisch geweld te legitimeren. De dreiging die van dit gewelddadig jihadisme uitgaat, alsmede de maatschappelijke onrust die dit in de moslimgemeenschappen tot gevolg heeft, neemt het kabinet uiterst serieus.Het vraagstuk van jihadistische radicalisering is zowel een veiligheids- als een integratieprobleem. In de brief aan uw Kamer3, d.d. 2 februari 2014 (reactie op artikel «Popjihad» en preventie radicalisering) heeft de Minister van SZWde aanpak hiervan toegelicht.

Vraag 3

Welke banden bestaan er tussen Al-Qaida en de personen uit het betreffende artikel en filmpje?

Ik doe in het openbaar geen concrete mededelingen over individuele gevallen.

Vraag 4

Bent u bereid, in tegenstelling tot de huidige praktijk, het oproepen en ronselen voor de jihad te bestraffen met denaturalisatie en uitzetting? Zo neen, waarom niet?

Het ronselen of rekruteren van personen voor de jihad is volgens artikel 205 van het Wetboek van Strafrecht(Sr) strafbaar: hij die, zonder toestemming van de Koning, iemand voor vreemde krijgsdienst of gewapende strijd werft, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vijfde categorie. Ik verwijs in dit kader ook naar mijn brief van 21 mei 2013 aan uw Kamer2.
Op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN) kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als sprake is van een onherroepelijke veroordeling wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokken persoon naast de Nederlandse nationaliteit ook een andere nationaliteit bezit. Intrekking van het Nederlanderschap is namelijk niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is (het Europees Verdrag inzake Nationaliteit, waarbij Nederland partij is, staat dit niet toe). Voorwaarde is ook dat het misdrijf na 1 oktober 2010 is gepleegd. Na het intrekken van het Nederlanderschap wordt betrokkene ongewenst vreemdeling verklaard en wordt hij uitgezet.

Vraag 5

Begrijpt u inmiddels dat onder andere Nederland geconfronteerd wordt met een ideologie die in essentie gewelddadig en intolerant is naar alles dat niet-islamitisch is? Zo neen, wanneer dringt de ernst hiervan dan wel tot u door?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Jihadcoalitie gevormd»?1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre klopt het dat verschillende islamitische terreurgroepen in Syrië een samenwerkingsverband zijn aangegaan?

Het klopt dat verschillende islamistische strijdgroepen een samenwerkingsverband zijn aangegaan. Sinds het uitbreken van de burgeroorlog worden vaker samenwerkingsverbanden aangegaan. Tegelijkertijd is er voortdurend onenigheid en regelmatig strijd tussen fracties en verschillende groeperingen, zowel de islamistische en jihadistische als de meer seculiere oppositionele groepen.
Geen van de strijdgroepen die in het artikel aangehaald worden zijn echter internationaal aangemerkt als terroristische groep. Het genoemde samenwerkingsverband staat los van de terroristische groeperingen Islamitische Staat in Iraq en de Levant (ISIL) en het Nusra Front (Jabhat al Nusra – JaN), die door de Verenigde Naties opgenomen zijn in de Al-Qa’ida sanctie lijst.
Zoals reeds gemeld aan uw Kamer, zijn er op dit moment een kleine honderd Nederlanders in Syrië betrokken bij jihadistische strijdgroepen. Zij zoeken bewust aansluiting bij ISIL en JaN en niet bij de strijdgroepen van het in het artikel aangehaalde samenwerkingsverband.

Vraag 3

Hoeveel islamitische terroristen met (ook) de Nederlandse nationaliteit zijn betrokken bij de samenwerkende terreurgroepen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Welke andere nationaliteiten hebben de in Syrië aanwezige jihadisten met de Nederlandse nationaliteit?

De in Syrië aanwezige Nederlandse jihadisten hebben diverse achtergronden, maar hebben vaak naast de Nederlandse ook de Marokkaanse nationaliteit, de Turkse of zij bezitten uitsluitend de Nederlandse.

Vraag 5

Bent u bereid deelname aan de jihad als zodanig strafbaar te stellen en ervoor te zorgen dat een ieder die hieraan deelneemt na straf en (waar mogelijk) denaturalisatie, ons land wordt uitgezet?

Het deelnemen aan de jihadistische strijd of training volgen in het buitenland is strafbaar op grond van artikel 134a Wetboek van Strafrecht. Op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als sprake is van een onherroepelijke veroordeling wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokken persoon naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking is niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is. Voorwaarde is ook dat het misdrijf na 1 oktober 2010 is gepleegd. Na het intrekken van het Nederlanderschap wordt betrokkene ongewenst vreemdeling verklaard en wordt hij uitgezet.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Moslimextremist bedreigt Elsevier-blogger Afshin Ellian»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitspraak «Moge Allah ze bestraffen en laten lijden» van Maiwand al-Afghani (pseudoniem van Shabir Burhani) over de heer Ellian? Ziet u deze woorden als oproep tot geweld? Deelt u de mening dat deze openbare bedreiging vraagt om maatregelen tegen Burhani?

Het oordeel of een bepaalde uitspraak moet worden aangemerkt als een bedreiging of een oproep tot geweld is niet aan mij maar aan de rechter. Daarbij is naast de inhoud van de uitspraak onder andere ook de context waarin deze gedaan is van belang en de vraag door wie deze is gedaan. Over dit specifieke voorval is tot op heden door het Openbaar Ministerie geen aangifte ontvangen

Vraag 3

Deelt u de mening dat niet kan worden volstaan met het nemen van maatregelen door de Universiteit Leiden? Vindt u het wenselijk dat Burhani student is aan dezelfde universiteit waar Ellian lesgeeft? Zo nee, gaat u de universiteit vragen Burhani te verwijderen?

In opdracht van het Openbaar Ministerie heeft de politie eenheid Midden Nederland een dreigingsinschatting opgesteld. Op basis van de uitkomsten van deze inschatting zijn enkele veiligheidsmaatregelen getroffen, zowel door de politie eenheid van de woonplaats van de heer Ellian als door de politie eenheid van de locatie waar de heer Ellian werkzaam is. Er is vanuit het Openbaar Ministerie thans geen aanleiding om nadere stappen te ondernemen.

Vraag 4

Heeft de heer Ellian aangifte gedaan van bedreiging door Burhani? Zo ja, hoe vaak en zijn deze aangiftes in ieder individueel geval onderzocht?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Klopt de bewering dat Burhani door de inlichtingendiensten als één van de invloedrijkste jihadisten in Nederland wordt beoordeeld?

De heer Burhani is een moslim van Afghaanse afkomst die zich veelvuldig uit op het internet en in sociale media. Hij verspreidt daarbij geregeld materiaal van jihadistische ideologen en spreekt zijn steun uit aan «mujahedin», strijders die voorgeven de islam te verdedigen tegen andersgelovigen. Deze zomer publiceerde hij foto’s van zijn verblijf in Afghanistan waarbij hij een wapen hanteert en wordt vergezeld door gewapende mannen. Het is niet duidelijk of de mannen behoren tot de Taliban. Over onderzoek naar individuele gevallen doe ik geen uitspraken. In algemene zin kan ik stellen dat de overheid activiteiten van extremisten nauwlettend in de gaten houdt.

Vraag 6

Wat is uw oordeel over de bewering van de heer Ellian dat de uitingen van Burhani vanuit radicale hoek kunnen worden gezien als een oproep tot geweld?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Is de politie voldoende geëquipeerd om de veiligheid van de heer Ellian te garanderen?

Ja, de politie is voldoende geëquipeerd om de veiligheid van de heer Ellian te waarborgen gelet op de huidige dreiging.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u de reis van Burhani naar Afghanistan waar hij zich onder Talibanstrijders begaf en met zware bewapening op de foto is gegaan? Is er onderzoek gedaan of Burhani daar op trainingskamp is geweest of anderszins in contact is getreden met al-Qaida dan wel andere terroristische organisaties?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoe het staat met de uitvoering van motie-Dijkhoff c.s. inzake het belemmeren van het terugkeren van Nederlandse jihadstrijders?2

Graag verwijs ik u naar de op 7 november jongsleden aan uw Kamer verstuurde brief met beleidsbevindingen in verband met het Dreigingsbeeld Terrorisme in Nederland (DTN 34) en de daarbij horende bijlage.

Vraag 10

Hoe beoordeelt u het instrumentarium om deze vorm van bedreiging aan te pakken? Heeft u de beslissing om het wetsvoorstel bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid in te trekken opnieuw tegen het licht gehouden, zoals toegezegd in het algemeen overleg over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland?3 Hoe luidt het oordeel hierover?

Naar aanleiding van de toezegging tijdens bedoeld Algemeen overleg over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland heb ik de toereikendheid van het instrumentarium nogmaals op een rij gezet. Ik ben tot het oordeel gekomen dat het OM over voldoende wettelijk instrumentarium beschikt om samen met de politie en in afstemming met de AIVD, daar waar mogelijk, strafrechtelijk op te treden tegen bedreigingen en oproepen tot geweld. Waar mogelijk zorgt de politie, in samenspraak met het OM, dat strafbare, radicale dan wel extremistische boodschappen van het internet worden verwijderd. Verwijdering van illegale of ongewenste extremistische berichten van internet kan ook via de zogenoemde Notice and Take Down-procedures. Op basis van deze in Nederland ontwikkelde publiek-private gedragscode worden website-beheerders erop gewezen zelf content te verwijderen die niet met de eigen gebruiksvoorwaarden strookt.
Bestuursrechtelijke instrumenten bieden soelaas, als zich de uitzonderlijke situatie voordoet dat door de bedreigingen of oproepen tot geweld, de openbare orde wordt verstoord. De burgemeester kan in dergelijke uitzonderlijke situaties zijn bevoegdheden inzetten op basis van de Gemeentewet en de Algemene plaatselijke verordening.
Daarnaast worden gekende potentiele gewelddadige eenlingen aangepakt met een persoonsgerichte aanpak. Een dergelijke aanpak kent vele vormen en is op maat gesneden. Het gaat dan om maatregelen die uiteenlopen van confronterende gesprekken en zorgtrajecten, tot inlichtingenvergaring en gedragsaanwijzingen. In voorkomende gevallen kan daarnaast uiteraard sprake zijn van vervolging wegens de verdenking van een strafbaar feit.
Het voortouw voor het treffen van maatregelen bij potentieel gewelddadige eenlingen ligt op lokaal niveau. De problematiek van een potentiele gewelddadige eenlingen kent vaak meerdere dimensies en voor een effectieve persoonsgerichte aanpak is samenwerking met meerdere partners vaak een voorwaarde.
Het geschetste palet van praktische mogelijkheden en juridische instrumenten overziend, acht ik het creëren van een aanvullende wettelijke bevoegdheid, al dan niet met gebruikmaking van de maatregelen zoals die in het wetsvoorstel bestuurlijk maatregelen nationale veiligheid waren voorzien, niet noodzakelijk. De gevallen waaraan het lid Dijkhoff in het kader van de onderhavige vragen maar ook eerder, namelijk ter gelegenheid van het Algemeen Overleg op 22 mei 2013, heeft gerefereerd in relatie tot het onderwerp «ronselen voor de jihad», werpen daar geen ander licht op. Ook in die situaties volstaat het huidige instrumentarium. Met een op maat gesneden mix van zorg-, preventieve en repressieve maatregelen wordt alles in het werk gesteld om te voorkomen dat gekende dreigers daadwerkelijk overgaan tot geweld.

Vraag 1

Herinnert u zich de Tweede Voortgangsrapportage Contraterrorisme- en extremisme, waarin staat dat het essentieel is om zicht te krijgen op reisbewegingen van personen waarvan een dreiging uitgaat?1

Ja.

Vraag 2

Onderkent u dat het belang hiervan is toegenomen nu het dreigingsniveau onlangs is verhoogd van «beperkt» naar «substantieel»?

Ja, ik onderschrijf uw zorg ten volle en zie uw zorg als een bevestiging van mijn eerder uitgesproken voornemen om het gebruik van reisgegevens nationaal mogelijk te maken voor veiligheidsbevordering. Zoals ik immers reeds concludeerde bij het uitbrengen van DTN-32 en ook heb vermeld tijdens het AO over de laatste voortgangsrapportage, is er op dit moment onvoldoende zicht op de reisbewegingen van o.a. jihadisten. Dit is onder meer te wijten aan het feit dat er nagenoeg geen gegevens over die reizen beschikbaar zijn. Naast de structurele behoefte aan reisgegevens voor o.a. terrorismebestrijding en zware criminaliteit, vraagt de explosieve groei van jihadistische reisbewegingen uit Europa nu echter acuut om versnelde en geïntensiveerde inzet op het reguleren van mogelijkheden tot het gebruik van reisgegevens. Op dit moment is dat op Europees niveau niet te realiseren en daarom heb ik aangegeven het gebruik van reisgegevens mogelijk te gaan maken. Eind november zal ik de Kamer per brief nader informeren over mijn voornemens rond reisgegevens.

Vraag 3

Hoe verhoudt de in de Voortgangsrapportage beschreven noodzaak tot verbetering van de grensbewaking zich tot de bezuinigingen op het grensmanagementsysteem PARDEX?2

Zoals ik in mijn brief van 19 februari jl. (Kamerstuk II 32 317, nr. 156) aan de Kamer heb uiteengezet, zijn in het kader van de verwerking van de budgettaire maatregelen uit het regeerakkoord van dit kabinet de begrote investerings- en exploitatiekosten voor PARDEX heroverwogen, maar acht ik het nog steeds gewenst dat bepaalde relevante maatregelen worden genomen. Om die reden is een aantal van deze maatregelen, die in bovengenoemde brief worden genoemd, dan ook voortgezet. Deze beogen het tijdig beschikbaar stellen van de juiste reisgegevens aan relevante diensten bij de bestrijding van illegale immigratie en de verbetering van het grenstoezicht.
Een andere maar minstens zo belangrijke maatregel richt zich op de, in de Voortgangsrapportage beschreven, noodzaak om beter zicht te krijgen op bepaalde ongewenste reisbewegingen en om deze tegen te kunnen gaan. Dit betreft het gebruik van reisgegevens voor de bestrijding van Terrorisme.

Vraag 4

Kunt u kwantitatief inzicht verschaffen in hoe groot de bezuiniging is op het grensmanagementsysteem PARDEX, wat het resterende budget is, hoe dit geoormerkt is en op welke begroting(en) de bedragen zijn gealloceerd?

De PARDEX-bezuiniging bedraagt in totaal circa 31 miljoen Euro aan incidentele middelen (2013 t/m 2015) en circa 7 miljoen Euro aan structurele middelen (2016 en volgende jaren). Zoals in de eerder genoemde brief van 19 februari jl. is gesteld, zal van de aanvankelijk voor PARDEX in de begroting en meerjarenraming gereserveerde (nationale) middelen, een beperkt deel kunnen worden aangewend voor het realiseren en exploiteren van een in omvang en kosten beperktere voorziening ten behoeve van grenscontrole. Dit deel bedraagt circa 16 miljoen Euro aan incidentele middelen (2013 t/m 2015) en circa 1,8 miljoen Euro aan structurele middelen (2016 en volgende jaren).

Vraag 5

Kunt u een overzicht geven van de nog lopende en voorgenomen projecten in het kader van grensbewaking? Zo ja, welke?

In de eerste plaats gaat het hierbij om een continuering en uitbreiding van de verzameling en verwerking van passagiersgegevens (Advance Passenger Information ofwel API-gegevens) door de Koninklijke Marechaussee op slechts een aantal inkomende passagiersvluchten met een verhoogd risico op illegale immigratie. Recentelijk is een evaluatie naar de ervaringen hiermee afgerond. Tevens geldt dat recentelijk tussen de ministeries van VenJ en van Defensie afspraken zijn gemaakt over het beheer en de verdere ontwikkeling van het gebruik van API-gegevens door de KMar ten behoeve van de bestrijding van illegale immigratie en de verbetering van het grenstoezicht. Ik zal hierover en over de resultaten van genoemde evaluatie aanvullende informatie verschaffen in een brief die de Kamer op korte termijn zal ontvangen van de staatssecretaris van VenJ.
Met de urgentie en actualiteit van de Syriëgangers als katalysator, maar met de structurele behoefte aan reisgegevens t.b.v. de bestrijding van terrorisme en zware criminaliteit als basis, heb ik n.a.v. DTN-32 en in het debat over de laatste Voortgangsrapportage Contraterrorisme en -Extremisme aangegeven het gebruik van reisgegevens op nationaal niveau mogelijk te gaan maken. De financiële ruimte is intussen gevonden in de vorm van EU-gelden. Eind november stuur ik de Kamer een brief met de voorgenomen plannen rond reisgegevens.

Vraag 6

Worden er momenteel andere manieren van financiering van het verzamelen en analyseren van passagiersgegevens onderzocht, bijvoorbeeld via subsidiering vanuit Europese projectgelden?

Ja. Zoals gezegd heb ik naar aanleiding van DTN-32 en de vertraging van de Europese PNR-richtlijn besloten het gebruik van reisgegevens nationaal mogelijk te maken. Hiertoe heb ik financiën gevonden en gekregen in de vorm van Europese gelden, die een nationaal traject grotendeels zullen dekken. Daarnaast verwacht ik dat Europese financiering zal worden verkregen voor de verdere ontwikkeling van het gebruik van API-gegevens voor het doel van grenscontroles en het tegengaan van illegale immigratie (zoals genoemd in het antwoord op vraag 5). In de eerder genoemde brief die uw Kamer binnenkort ontvangt zal ik nader ingaan op mijn voornemens rond reisgegevens en de financiering daarvan.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de verbetering van inzicht in reisbewegingen bij het voorkomen van terroristische aanslagen essentieel is? Zo ja, bent u bereid mogelijkheden van alternatieve financiering voor PARDEX te onderzoeken?

Ja, die mening deel ik. Zoals te lezen in recente jaarverslagen van de AIVD wordt het gebruik van reisgegevens steeds belangrijker in de strijd tegen het terrorisme en voor het versterken van de nationale veiligheid. Het kunnen beschikken over reisgegevens zal partijen met een verantwoordelijkheid voor de (nationale) veiligheid substantieel beter in staat stellen snel en adequaat te reageren op voorkomende dreigingen of die te voorkomen.
Inderdaad heeft de staatssecretaris van VenJ het Pardex-programma moeten beëindigen. De huidige financiële situatie biedt geen mogelijkheid om dit besluit terug te draaien. Echter, zoals in het antwoord op vraag 4 is vermeld, wordt van de aanvankelijk voor PARDEX in de begroting en meerjarenraming gereserveerde (nationale) middelen, een beperkt deel aangewend voor het realiseren en exploiteren van een in omvang en kosten beperktere voorziening ten behoeve van grenscontrole. Daarnaast blijft het belang van het gebruik van reisgegevens voor bevordering van de (nationale) veiligheid onverminderd hoog. Dat heeft me ertoe doen bewegen om, zoals gezegd, Europese financiering te verwerven om dit mogelijk te maken. Kortom, er wordt nu en in de toekomst gewerkt aan systemen voor het gebruik van reisgegevens waarvoor Europese financiering is gevonden. Eind november stuur ik de Kamer een brief met mijn voornemens

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Geld voor Al-Shabaab komt ook uit Nederland»?1 Herinnert u zich de beantwoording van eerdere vragen van het lid Timmermans (PvdA) over de zogenaamde «diaspora-tax»?2

Ja.

Vraag 2

Wat heeft het onderzoek van het OM naar de zogenaamde diaspora-tax opgeleverd? Bent u bereid de Kamer, zo nodig vertrouwelijk, hierover in te lichten?

Door het Openbaar Ministerie is geen onderzoek begonnen naar de zgn. diaspora taks omdat het Openbaar Ministerie dienaangaande geen aangiften had ontvangen. Dat is nu nog steeds de stand van zaken.

Vraag 3

Is het juist te stellen dat de diaspora-tax inmiddels onder de VN-sancties valt en daarmee verboden is? Zo nee, wat is dan wel de situatie? Zo ja, welke stappen heeft de regering ondernomen om het innen van deze belasting onmogelijk te maken?

De belastingheffing door diplomatieke vertegenwoordigingen door Eritrea t.a.v. onderdanen in het buitenland is niet strijdig met Weense Conventies, noch is de belastingheffing (per definitie) in strijd met sanctieregimes. Dit zou anders zijn indien zou blijken dat de gelden ter beschikking zouden komen aan terroristische organisaties. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat door Eritrea in Nederland geïnde fondsen zijn gebruikt voor het financieren van terroristische activiteiten.

Vraag 4

Beschikt u over aanwijzingen dat fondsen die in Nederland zijn geïnd zijn gebruikt voor het financieren van de terroristische praktijken van Al-Shabaab?

Er zijn geen concrete aanwijzingen dat door Eritrea in Nederland geïnde fondsen zijn gebruikt voor het financieren van terroristische activiteiten van Al Shabaab.

Vraag 5

Overweegt u de consul van Eritrea, bijvoorbeeld in navolging van Canada, ongewenst te verklaren of het consulaat te sluiten? Zo nee, wat zijn dan wel de maatregelen die u bereid bent te nemen?

Aangezien er geen concrete aanwijzingen zijn dat door Eritrea in Nederland geïnde fondsen zijn gebruikt voor het financieren van terroristische activiteiten, noch is gebleken van anderszins onwettig handelen, is er geen aanleiding tot het nemen van maatregelen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat één van de daders van de terreuraanslag in Nairobi een Nederlander is?1

Ja.

Vraag 2

Klopt dit bericht? Zo ja, kunt u aangeven of deze terrorist naast de Nederlandse nationaliteit nog een andere nationaliteit heeft en zo ja, welke dat dan is?

Het kabinet beschikt niet over informatie waaruit blijkt dat een van de daders van de aanslag in Nairobi een Nederlander is.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoe het mogelijk is dat deze terrorist zich aan de aandacht van de Algemene inlichtingen- en veiligheidsdienst (AIVD) heeft weten te onttrekken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven of er meer potentiële Nederlandse terroristen zijn die banden hebben met de islamitische terreurbeweging Al-Shabaab?

In het Jaarverslag 2012 van de AIVD is vermeld dat in Nederland ondersteunende activiteiten voor Al Shabaab worden verricht.

Vraag 5

Deelt u de mening dat Al-Shabaab op de internationale terreurlijst geplaatst dient te worden? Zo ja, hoe gaat u hier voor zorgen? Zo nee, waarom niet?

Verwezen wordt naar het antwoord op de vragen 4, 5, 6 en 7 van de leden Ten Broeke en Dijkhoff aan de ministers van Buitenlandse Zaken en van Veiligheid en Justitie over de aanslag van Al Shabaab in Nairobi (2013Z18212, ingezonden 26 september 2013).

Vraag 6

Gaat u er daarnaast voor zorgen dat deze terrorist nooit en te nimmer meer een voet zet op Nederlandse bodem zet door hem te denaturaliseren? Zo nee, waarom niet?

Aangezien het kabinet niet beschikt over informatie waaruit blijkt dat een van de daders van de aanslag in Nairobi een Nederlander betreft, is het opleggen van een dergelijke maatregel niet aan de orde.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het feit dat Al Shabaab de aanslag in Nairobi heeft opgeëist?1

Het is waarschijnlijk dat Al Shabaab verantwoordelijk is voor deze aanslag.

Vraag 2

Klopt het dat Al Shabaab niet op de Nederlandse terreurlijst staat, terwijl de organisatie wel op de terreurlijst staat in onder andere Zweden, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten?

Nederland neemt al sinds 2010 maatregelen tegen Al Shabaab en doet dat door uitvoering te geven aan VN- en EU-sancties gericht tegen de rol van Al Shabaab in het conflict in Somalië. Daaronder valt o.a. bevriezing van tegoeden, het ontzeggen van toegang tot het grondgebied en het verbod tot het verkopen van wapens. Al Shabaab staat niet op de nationale lijst van personen en organisaties die onder de Sanctieregeling terrorisme 2007-II vallen (zie antwoord op vragen 4, 5, 6 en 7).
Evenmin als in Nederland staat Al Shabaab op nationale terreurlijsten van VK, Zweden en Noorwegen. De organisatie staat sinds 26 februari 2008 wel op de Amerikaanse lijst van «Designated Foreign Terrorist Organizations».

Vraag 3

Deelt u de mening dat, met de motie-Dijkhoff c.s.2 in de hand, het noodzakelijk is om Al Shabaab zo spoedig mogelijk op de Nederlandse terreurlijst te zetten, zodat het mogelijk wordt om terroristen het Nederlanderschap te ontnemen wanneer zij zich aansluiten bij deze organisatie?

De Kamer wordt binnenkort door de minister van Veiligheid en Justitie door middel van een brief geïnformeerd over de gedane toezeggingen en moties naar aanleiding van het Algemeen Overleg «Implicaties voor beleid en aanpak van het Dreigingsbeeld Terrorisme (DTN) 32» van 22 mei 2013. In die brief zal de minister van Veiligheid en Justitie nader ingaan op de mogelijkheid tot het ontnemen van Nederlanderschap, zoals verzocht in de motie Dijkhoff c.s.3

Vraag 4

Klopt het dat Al Shabaab niet op de Europese terreurlijst staat en hun tegoeden daardoor niet kunnen worden bevroren en een inreisverbod niet kan worden afgekondigd?3

Al Shabaab staat niet op de‘terrorismelijst» van de Europese Unie. Om een organisatie of persoon toe te voegen aan deze lijst is een dossier vereist waaruit onder meer blijkt dat een bevoegd orgaan (bv. een justitieel orgaan) een besluit over de persoon of groep heeft genomen. Dat besluit kan een strafrechtelijke veroordeling zijn of een terrorismeaanwijzing op nationaal niveau. Vooralsnog is door geen van de EU-lidstaten een dergelijk dossier gepresenteerd op basis waarvan kon worden besloten Al Shabaab op de EU-terrrorismelijst te zetten. Ook de informatie waarover Nederland beschikt vormt onvoldoende basis om een dergelijk dossier te vormen.
In 2010 is Al-Shabaab echter door het Sanctiecomité van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties geplaatst op de lijst van personen en organisaties op wie uit hoofde van resolutie 1844 betreffende Somalië beperkende maatregelen van toepassing zijn. Deze sancties zijn niet ingesteld vanwege het terroristisch karakter van de organisatie, maar op grond van de ontwrichtende werking van de activiteiten van Al Shabaab in Somalië.
Hieraan is op het niveau van de Europese Unie uitvoering gegeven door middel van Besluit 2010/231/GBVB betreffende beperkende maatregelen tegen Somalië en Verordening 356/2010 tot vaststelling van bepaalde specifieke beperkende maatregelen tegen sommige natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen, in het licht van de situatie in Somalië. Al-Shabaab is bij deze verordening tevens op deze EU-sanctielijst voor Somalië gezet.
Dit betekent onder andere dat de lidstaten, en dus ook Nederland, Al Shabaab en aan deze organisatie gelieerde personen die op de lijst staan de toegang tot hun grondgebied ontzeggen, alle financiële middelen bevriezen, en alle verkopen van wapens verboden zijn. Het is verboden tegoeden of economische middelen direct of indirect ter beschikking te stellen aan Al-Shabaab. Hiermee zijn de sancties die nu al gelden in effect even sterk als een plaatsing op de VN- en EU-terrorismelijsten.

Vraag 5

Wat is hiervoor de reden, nu blijkt dat deze organisatie een aanslag heeft gepleegd in Kenia en hierbij een duidelijke link met Al Qaida erkend heeft?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Bent u bereid om u per ommegaande in te zetten om Al Shabaab op de EU-terreurlijst te zetten waar u eerder niet van mening was dat dit noodzakelijk is?4

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Klopt het voorts ook dat Al Shabaab niet op de VN-lijst van terroristische organisaties staat? Bent u ook hier bereid om u daarvoor per ommegaande in te zetten?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 8

Klopt het tenslotte dat ook in Nederland woonachtige jihadisten actief zijn voor Al Shabaab in Kenia?5

In het Jaarverslag 2012 van de AIVD is vermeld dat in Nederland ondersteunende activiteiten voor Al Shabaab worden verricht.

Vraag 9

Is het waar dat Al Shabaab in Nederland een zogenaamde «slapende cel» heeft?6

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Kunt u aangeven hoe het staat met de uitvoering van motie-Dijkhoff c.s.7 met als doel het terugkeren van de Nederlandse jihadstrijders te belemmeren?

U wordt binnenkort door de minister van Veiligheid en Justitie middels een brief geïnformeerd over de gedane toezeggingen en moties naar aanleiding van het Algemeen Overleg «Implicaties voor beleid en aanpak van het Dreigingsbeeld Terrorisme (DTN) 32» van 22 mei jl. In die brief zal de minister van Veiligheid en Justitie nader ingaan op het gedane onderzoek naar een mogelijk stelsel van bestemmingsvisa zoals verzocht in de motie Dijkhoff c.s.9

Vraag 1

Kent u het bericht «Hoe gevaarlijk is Sabra?»1

Ja.

Vraag 2

Hoe is het mogelijk dat Sabra R. vanaf 2007 bij de Koninklijke Marechaussee (KMar) werkte als beveiliger bij de koninklijke familie, bij de ambtswoning van de premier en lid was van de Unit High Risk Security, terwijl haar partner toen al een huis deelde met de zus van een in 2008 veroordeeld Hofstadgroepslid zonder dat er direct een veiligheidsonderzoek naar haar werd ingesteld?

De betrokken medewerker beschikte over een geldige «verklaring van geen bezwaar» (VGB) om de desbetreffende vertrouwensfuncties te kunnen uitoefenen. In juli 2011 is door de KMar een aanvraag voor een hernieuwd veiligheidsonderzoek ingediend dat door de MIVD in augustus 2011 is gestart. Door de complexiteit werd dit onderzoek pas begin april 2013 afgesloten. Dit onderzoek resulteerde in een voornemen tot de intrekking van de VGB.
Over de inhoudelijke redenen en afwegingen die geleid hebben tot het voornemen tot intrekking van de VGB worden in het openbaar geen mededelingen gedaan. Na een besluit tot intrekking kan de betrokken medewerker door diens commandant worden geschorst. Dat is in dit geval gebeurd.

Vraag 3

Hoe is het voorts mogelijk dat in een periode waarin de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst het dreigingsniveau naar «substantieel» verhoogde vanwege razendsnelle toename van islamitische radicalisering (waarvoor met name ook bekeerlingen gevoelig zijn) de tot de islam bekeerde en dawah-uitvoerende Sabra R. vanaf december 2012 heeft kunnen werken in een zenuwcentrum van de marechaussee, zonder een daaraan voorafgaand en afgerond veiligheidsonderzoek door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD)?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe is het mogelijk dat Sabra R. na het laatste gesprek met de MIVD nog ruim een jaar ongehinderd op Schiphol bij High Risk Security en tijdelijk op Paleis Noordeinde heeft kunnen werken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Zijn er momenteel meer personen werkzaam bij de KMar naar wie nog geen MIVD-veiligheidsonderzoek is gedaan of naar wie nog een MIVD-veiligheidsonderzoek loopt en die een vertrouwensfunctie bekleden?

Een persoon mag pas een vertrouwensfunctie uitoefenen nadat een VGB is afgegeven. Voor vertrouwensfuncties bij de KMar wordt na vijf jaar een hernieuwd veiligheidsonderzoek aangevraagd. Een nieuw onderzoek is eerder dan na vijf jaar aan de orde bij overplaatsing naar een functie waarvoor een hogere veiligheidsmachtiging is vereist, of indien feiten of omstandigheden daartoe aanleiding geven. Tijdens het algemeen overleg met uw Kamer over het jaarverslag MIVD van 3 juli jl. heb ik al gemeld dat de achterstanden voor veiligheidsonderzoeken bij de MIVD inmiddels zijn weggewerkt.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het nu echt afgelopen moet zijn dat vanwege capaciteitsgebrek dergelijke veiligheidsgevoelige functies worden bekleed zonder een daaraan voorafgaand afgerond veiligheidsonderzoek? Zo ja, hoe gaat u dit per direct realiseren? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Het speuren in bankdata maakt ons niet veiliger»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusie uit het onderzoek dat door financiële data-analyse terroristen niet worden opgespoord omdat zij geen afwijkend financieel gedrag vertonen? Zo nee, waarom niet?

De conclusie in het in vraag 1 aangehaalde bericht dat terroristen vaak geen afwijkend financieel gedrag vertonen kan ik ten dele onderschrijven. De afgelopen jaren hebben verschillende onderzoeken plaatsgevonden naar de bruikbaarheid van financiële signalen voor de preventieve kant van de bestrijding van terrorisme. Uit deze onderzoeken blijkt onder andere dat voor het plegen van aanslagen niet altijd grote bedragen nodig zijn en daardoor de voorbereidingen van terroristische aanslagen moeilijk te ontdekken zijn met behulp van alleen financiële signalen. Daarnaast is gebleken dat financiële patronen ten aanzien van terrorisme veelal weinig afwijken van reguliere financiële patronen, zodat het lastig blijft om met een preventief oogmerk gericht te zoeken in grote databestanden. Daarentegen kunnen financiële gegevens wel bijdragen aan een opsporingsonderzoek tegen bekende verdachten en hun handlangers en bijdragen aan de bewijsvoering.

Vraag 3

Klopt het dat grootscheepse analyses van de SWIFT-transactiegegevens om terrorisme te voorkomen en de Europese derde richtlijn bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (AML/CFT), die banken verplicht een risicoanalyse uit te voeren op hun klanten, tot nog toe weinig resultaten hebben opgeleverd?

Gezien de korte periode waarin de TFTP-overeenkomst werkzaam is, is het nog te vroeg om op basis daarvan nu reeds goed te kunnen beoordelen hoe effectief de uitwisseling van gegevens op basis van de TFTP-overeenkomst in de praktijk is geweest. Inmiddels bereidt de Europese Commissie in nauwe samenwerking met de Amerikaanse autoriteiten een gezamenlijk rapport voor over de resultaten van de TFTP-overeenkomst als bedoeld in artikel 6 sub 6 van die overeenkomst. Dat rapport bestrijkt de 3 jaar die zijn verstreken sinds de inwerkingtreding van de TFTP-overeenkomst op 1 augustus 2010. De resultaten van deze exercitie zullen naar verwachting in de loop van dit najaar beschikbaar komen. Zonder op de publicatie van het gezamenlijke rapport te willen vooruitlopen wil ik wel opmerken dat de Europese Commissie naar aanleiding van de tweede gezamenlijke «review» van de TFTP-overeenkomst, die in oktober 2012 is afgerond, op 18 december 2012 tegenover het Europees Parlement heeft verklaard dat het TFTP-programma toegevoegde waarde heeft en dat de EU daar in toenemende mate profijt van trekt. Gezien de zeer vertrouwelijke aard van dit type zaken, kan ik overigens niet uitsluiten dat de resultaten eveneens deels vertrouwelijk zullen moeten blijven.
De Derde Europese richtlijn tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (derde anti-witwasrichtlijn) heeft, zo blijkt ook uit de naamgeving, naast de opsporing in het kader van witwassen vooral preventie tot doel. Juist die preventieve functie van de richtlijn is moeilijk kwantificeerbaar; het is immers moeilijk vast te stellen dat iemand door de preventieregels besluit voor zijn terroristische activiteiten geen gebruik te maken van het financiële stelsel of op andere, veelal minder eenvoudige en mogelijk kwetsbaardere, wijze. Het is echter aannemelijk dat terroristen andere kanalen zoeken dan het reguliere financiële stelsel als zij weten dat in het reguliere financiële stelsel, op grond van de derde anti-witwasrichtlijn, onder andere een meldplicht en een plicht tot cliëntenonderzoek geldt.
De Europese derde richtlijn bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (AML/CFT), die banken verplicht een risicoanalyse uit te voeren op hun klanten, heeft tot nog toe reeds veel resultaten opgeleverd. Dat blijkt ook uit de cases die FIU op haar website publiceert.

Vraag 4

In hoeveel gevallen heeft informatie uit financiële data-analyse bijgedragen aan de opsporing en veroordeling van een terrorist? Hoe vaak zijn mensen na opsporing met behulp van financiële data-analyse ten onrechte als verdachte aangemerkt?

Bij onderzoeken gerelateerd aan terrorisme wordt doorgaans van veel verschillende onderzoeksmethoden en opsporingstechnieken gebruik gemaakt. Een van de mogelijke methodes is financiële data-analyse. Het is de combinatie van onderzoeksmethoden die resultaat oplevert. Daardoor is niet te zeggen in hoeverre specifiek financiële data-analyse geleid heeft tot het opsporen of voorkomen van terrorisme, nog afgezien van het zeer vertrouwelijke karakter van dergelijke informatie. Om dezelfde reden is niet te zeggen of, en zo ja in hoeveel gevallen, iemand specifiek op grond van financiële data-analyse ten onrechte als verdachte is aangemerkt.

Vraag 5

Hoe vaak heeft financiële data-analyse geleid tot het voorkomen van terreur? Kunt u hier voorbeelden van geven?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoe groot zijn de lasten voor de financiële sector om mee te werken aan deze opsporingsmethoden?

Een globale raming door de Nederlandse Vereniging van Banken van de kosten voor banken in Nederland in verband met het tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering en sanctiemaatregelen komt uit op ongeveer 40 miljoen euro per jaar. In dit bedrag zijn onder meer opgenomen de kosten van de benodigde ICT-systemen, van medewerkers belast met afhandeling van alerts en signalen, van compliance en van beleid. Het is voor financiële instellingen niet mogelijk om apart te becijferen wat de kosten zijn die zijn gemoeid met het tegengaan van terrorismefinanciering, omdat hiervoor gebruik wordt gemaakt van dezelfde systemen en procedures als die voor witwassen en sanctiemaatregelen.

Vraag 7

Welke feiten maken het noodzakelijk voor banken om nationale veiligheidstaken uit te voeren, gelet op de uitkomsten van dit onderzoek?

Eén van de uitgangspunten van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is dat voorkomen moet worden dat terroristen gebruik kunnen maken van ons financiële stelsel. Banken spelen een sleutelrol in het financiële stelsel en om die reden is het dan ook van belang dat zij taken uitvoeren in het kader van de Wwft. Daardoor wordt ook de integriteit van het financiële stelsel bewaakt. Het bemoeilijkt terrorismefinanciering en hiervan gaat een preventieve werking uit (zie ook het antwoord op vraag3 en het kan bovendien bijdragen aan de bewijsvoering tegen verdachten.

Vraag 8

Deelt u het oordeel van de onderzoekster dat risico- en linkgebaseerde analyses deels gebaseerd zijn op intuïtie, interpretatie en zelfregulering van medewerkers bij banken en veiligheidsdiensten? Zo nee, waarom niet? Hoe wordt discriminatie in dit opsporingsproces voorkomen?

Het opstellen van risico’s- en linkgebaseerde analyses vindt niet plaats op grond van sentimenten, maar op basis van ervaringen, kennis, trends en geïdentificeerde typologieën. Waar mensen betrokken zijn bij de toepassing van die analyses speelt menselijk denken echter ook een rol. Een bepaalde mate van subjectiviteit is daarmee onontkoombaar, maar ook wenselijk. Het is immers een gegeven dat systemen nooit geheel het menselijk denken kunnen vervangen. Om het aandeel menselijk denken te structureren, werken zowel veiligheidsdiensten als banken op basis van een gedragscode.

Vraag 9

Wat gebeurt er met de informatie die op deze manier verzameld wordt? Hoe en hoe lang wordt deze informatie bewaard en wie heeft er toegang toe? Kan de verzamelde informatie door banken ook voor andere doeleinden en analyses gebruikt worden?

De gegevens die ten grondslag liggen aan een melding van een ongebruikelijke transactie worden door een bank of andere meldplichtige instelling zodanig vastgelegd dat die gegevens opvraagbaar zijn door FIU-Nederland en de opsporingsdiensten en de gemelde transactie reconstrueerbaar is gedurende vijf jaar na het tijdstip van het doen van de melding. De analyses van FIU-Nederland op basis waarvan een ongebruikelijke transactie als verdacht wordt doorgegeven aan de opsporing wordt niet met de melder gedeeld. Voor banken en andere instellingen die op grond van de Wwft bepaalde taken vervullen geldt bovendien dat zij de gegevens of inlichtingen die zij ingevolge de Wwft hebben verstrekt of ontvangen, niet verder of anders mogen gebruiken of bekendmaken dan nodig is voor de uitoefening van hun wettelijke taak.
De ongebruikelijke transacties die bij FIU-Nederland worden gemeld, worden maximaal vijf jaar door FIU-Nederland bewaard. De als verdacht aan het OM en de opsporingsdiensten doorgegeven transacties worden maximaal tien jaar bewaard. Wanneer een ongebruikelijke transactie niet binnen die vijf jaar als verdacht wordt doorgegeven, wordt deze uit het databestand verwijderd. Alleen de doorgegeven transacties zijn beschikbaar voor de opsporingsdiensten.

Vraag 10

Zijn de conclusies van dit onderzoek aanleiding om het EU-US Terrorist Finance Tracking Programme akkoord (EU-US TFTP Agreement) op te schorten totdat er meer duidelijkheid is over de resultaten en over de tekortkomingen in de uitvoering? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik heb aangegeven in antwoord op uw vragen over het bericht dat de servers van Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT) mogelijk zijn afgetapt door de NSA (vraagnummer 2013Z16985, ingezonden 10 september 2013), geef ik er de voorkeur aan de uitkomsten van het naar aanleiding van de recente nieuwsberichten gestarte overleg tussen de Amerikaanse autoriteiten en Commissaris Malmström af te wachten. Vooralsnog zie ik geen aanleiding voor tijdelijke opschorting van de TFTP-overeenkomst.

Vraag 11

Welke gevolgen hebben de conclusies van het onderzoek voor het Nederlandse standpunt inzake de herziening van de EU Richtlijn tegen Witwassen en Financiering van Terrorisme?

Ik zie geen aanleiding om aan de conclusies, zoals vermeld in het in vraag 1 aangehaalde bericht gevolgen te verbinden voor de herziening van de EU-Richtlijn tegen Witwassen en Financiering van Terrorisme. Met de vierde anti-witwasrichtlijn zullen aanbevelingen van de Financial Action Task Force (FATF), een internationaal kader waar Nederland zich met 35 andere landen aan gecommitteerd heeft, worden omgezet naar de Europese situatie. Nederland is voorstander van een nauwkeurige omzetting van die aanbevelingen in Europees recht. Daarnaast is van belang, zoals opgemerkt in antwoord op vraag 3, dat de richtlijn zowel betrekking heeft op terrorismefinanciering als op witwassen terwijl de conclusies uit het onderzoek, zoals die zijn beschreven in eerdergenoemd bericht, geen betrekking hebben op witwassen. Bovendien richt de richtlijn zich in belangrijke mate op generieke preventie en wordt in het onderzoek, zoals dat is beschreven in genoemd bericht, voornamelijk naar de repressieve kant gekeken.

Vraag 1

Kent u het bericht «Samir A. komt begin september vrij» en klopt het wat hierin vermeld wordt?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze levensgevaarlijke terrorist, van wie de kans op herhaling enorm is en om die reden een groot gevaar vormt voor alle Nederlanders, niet voorwaardelijk in vrijheid gesteld mag worden? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om deze beslissing van de Rechtbank Rotterdam terug te draaien? Zo nee, waarom niet?

Zorgen over het recidiverisico lagen mede ten grondslag aan de vordering van uitstel/afstel van de voorwaardelijke invrijheidstelling die het OM bij de rechtbank heeft ingediend. Ik heb deze inzet van het OM nadrukkelijk gesteund. De rechtbank heeft evenwel anders beslist en daartegen staan mij geen rechtsmiddelen open.
Nu de rechter de vordering tot uitstel/afstel van de voorlopige invrijheidstelling heeft afgewezen heeft het OM strikte voorwaarden geformuleerd die aan de voorlopige invrijheidstelling zijn verbonden te weten een meldingsgebod, een locatieverbod voor een aantal gemeenten, een contactverbod met een aantal relevante personen, een mediaverbod en een emigratieverbod/uitreisverbod. Betrokkene zal onder het zwaarste toezicht van de reclassering staan en zijn paspoort is ingehouden.

Vraag 3

Bent u bereid er alles aan te doen om te voorkomen dat deze terrorist met een potje geld van de staat naar het buitenland vertrekt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat u als staatssecretaris van Veiligheid en Justitie nu eens een keer kleur moet bekennen en de Nederlandse bevolking moet laten weten of u zich achter een uitspraak van de rechter gaat verschuilen of dat u laat zien dat u een vent bent en er alles aan gaat doen om de terrorist Samir A. achter slot en grendel te krijgen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid per direct maatregelen te nemen zodat in de toekomst dergelijke gevaarlijke terroristen nooit meer op vrije voeten kunnen komen? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen en per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Het voorkomen dat een veroordeelde ooit nog op vrije voeten komt impliceert een levenslange gevangenisstraf. Als de feiten waarvan iemand wordt verdacht daartoe aanleiding geven zal het OM deze zware straf vanzelfsprekend eisen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Haagse jihadisten vrijuit»?1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat veel Nederlandse Jihadisten meevechten met de islamitische terreurorganisatie Jabhat al-Nusra?

Nederlandse Syriëgangers zijn aangesloten bij verschillende strijdgroepen waaronder ook Jabhat al-Nusra.

Vraag 3

Is het u bekend dat de islamitische terreurorganisatie Jabhat al-Nusra zich schuldig maakt aan terroristische misdrijven, zoals onthoofdingen?

Jabhat al-Nusra is opgenomen op de lijst van terroristische organisaties van de Verenigde Naties. Dat impliceert dat ook Nederland Jabhat al-Nusra beschouwt als een terroristische organisatie.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de Nederlandse jihadisten die hieraan deelnemen zich schuldig maken aan terroristische misdrijven? Zo nee, waarom niet?

Indien Nederlandse jihadisten hieraan deelnemen, maken zij zich schuldig aan een terroristisch misdrijf.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de burgemeester van Den Haag door te stellen dat de Haagse jihadisten hier niet kunnen worden vervolgd daarom veel te voorbarig is?

Vervolging is juridisch mogelijk. Een aantal artikelen uit de terrorismewetgeving kan ten laste worden gelegd aan uitreizigers met jihadistische intenties en jihadistische strijders die terugkeren. Het gaat dan om zaken als het deelnemen aan de jihadistische strijd of aan een terroristisch trainingskamp, al dan niet in het buitenland, moord of zware mishandeling of de voorbereiding daarvan, het teweegbrengen van een ontploffing of de voorbereiding daarvan, vernieling van een gebouw of de voorbereiding daarvan, al dan niet met een terroristisch oogmerk. Het is aan het OM om te bepalen of er voldoende bewijs is voor vervolging.
Daarbij moet worden aangetekend dat in internationale strijdgebieden het doen van strafrechtelijk onderzoek buitengewoon lastig is, te meer omdat voor bewijsgaring (waarschijnlijk) hulp aan het zittende regime zal moeten worden gevraagd. Desalniettemin zullen per individueel geval het OM en de politie hun best doen voor een succesvolle vervolging.

Vraag 6

Hoe gaat u de Nederlandse samenleving beschermen tegen deze tikkende tijdbommen?

De overheid heeft maatregelen op het gebied van inlichtingen, opsporing en vervolging en vreemdelingenrecht geïntensiveerd en er wordt nauw samengewerkt tussen de verschillende diensten en organisaties. Van strafbare feiten is niet altijd sprake of onvoldoende bewijs. Daarom wordt naast de inlichtingenmatige, strafrechtelijke en vreemdelingenrechtelijke mogelijkheden ook ingezet op een persoonlijke aanpak. De burgemeester kan zo’n maatwerk aanpak inzetten op een risico persoon en zijn omgeving.De NCTV adviseert hierbij. In de Kamerbrief beleidsopvolging DTN 32 van 13 maart jl. worden de maatregelen toegelicht.

Vraag 1

Kent u het bericht «VN-rapporteur Richard Falk weer onder vuur» n.a.v. diens publicatie «A commentary on the Marathon Murders»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het zeer kwalijk en verwerpelijk is dat Richard Falk de Boston-aanslagen vergoelijkt met de stelling «dat Amerika Israël teveel steunt»?

De Nederlandse regering verwerpt iedere vergoelijking van terroristische aanslagen.

Vraag 3

Herinnert u zich uw antwoord op eerdere vragen over vergoelijking van terreurdaden door Richard Falk, waarin u stelde dat Speciaal Rapporteurs op een integere, onpartijdige en verantwoordelijke manier invulling dienen te geven aan hun mandaat?2

Ja.

Vraag 4

Deelt u de mening dat Richard Falk voor de zoveelste maal bewijst absoluut niet onpartijdig te staan in het Israëlisch-Arabisch conflict door o.a. de Israëlische premier Netanyahu te kwalificeren als «oorlogszuchtig», terwijl het toch juist Hamas-leiders zijn die genocidale oorlogstaal bezigen?

Ik acht de gebruikte kwalificatie ongepast. De uitlatingen van de heer Falk komen voor zijn rekening.

Vraag 5

Wilt u aan de VN kenbaar maken dat Nederland Richard Falk niet langer als onpartijdig, integer en professioneel Rapporteur beschouwt? Zo nee, waarom niet?

Zoals reeds toegezegd aan uw Kamer, zal Nederland in EU-verband in de reguliere dialoog met de heer Falk de manier waarop Speciaal Rapporteurs hun mandaat dienen in te vullen aan de orde stellen.

Vraag 6

Onderschrijft u het oordeel van de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Susan Rice, dat het tijd is dat Richard Falk uit de functie van VN Speciaal Rapporteur wordt ontheven?3 Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen om dit te bevorderen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Angst om lot jihadtieners» en «AIVD: geen aanwijzing ronselen jihadstrijders»?1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel meldingen van bezorgde ouders over naar Syrië vertrokken kinderen zijn bij politie en inlichtingendiensten binnengekomen?

Signalen vanuit de samenleving over ondersteuning van jihadisme worden serieus genomen en worden betrokken bij lopende onderzoeken. Ik kan hierover in het openbaar, vanwege het belang van lopende onderzoeken, geen concretere mededelingen doen.

Vraag 3

Zijn deze meldingen in ieder individueel geval onderzocht? Wat is daarmee gebeurd? Hoe beoordeelt u deze afwikkeling?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de bewering van deze ouders dat er «niets spontaans» is aan het vertrek van de jongeren?

In mijn brief aan uw Kamer naar aanleiding van mediaberichten over ronselaars heb ik uiteen gezet dat een complex van factoren, waaronder individuen met een faciliterende rol, sociale netwerken en contacten tussen jihadgangers en personen in Nederland, een rol spelen bij de totstandkoming van jihadgang.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de uitspraken van de geciteerde hoogleraar terrorisme en contraterrorisme dat er sprake zou zijn van een «op z’n minst semigeorganiseerd» vertrek van jongeren naar het front?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Heeft u aanwijzingen dat de jongeren ondersteuning en hulp krijgen voor hun vertrek naar en verblijf in Syrië?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Komt de uitspraak van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) dat er in Nederland niet actief geronseld wordt voor de strijd in Syrië voort uit onbekendheid met de signalen van de in de artikelen geciteerde ouders? Zo ja, hoe heeft dit kunnen gebeuren? Zijn er ook nog andere kwesties waarin de AIVD over onvoldoende informatie beschikt?

Uit het lopende onderzoek van de AIVD komt niet een beeld naar voren dat in Nederland sprake is van ronselen of rekruteren op georganiseerde wijze zoals beschreven in de AIVD-nota «Rekruting in Nederland voor de jihad» uit 2002. Hierbij dient ondermeer sprake te zijn van het zoeken en ontdekken, controleren en manipuleren van personen met als uiteindelijk doel om personen deel te laten nemen aan de gewapende strijd. De signalen van de geciteerde ouders zijn bij de AIVD goed bekend en worden betrokken in de lopende onderzoeken. In nauw overleg met het Openbaar Ministerie is steeds bezien of de uitkomsten van die onderzoeken kunnen leiden tot vervolging van ronselen in zin van het Wetboek van Strafrecht.

Vraag 8

Zijn er aanwijzingen dat deze jongeren na hun vertrek uit Nederland in Egyptische, dan wel buitenlandse, trainingskampen worden voorbereid op de gewapende strijd? Welke training ondergaan de jongeren in deze kampen?

Ja, er zijn aanwijzingen dat deze jongeren in het buitenland deelnemen aan trainingskampen ter voorbereiding op de gewapende strijd.

Vraag 9

Is hierover contact opgenomen met buitenlandse inlichtingendiensten? Welke maatregelen hebben buitenlandse inlichtingendiensten genomen? Wordt informatie van deze diensten met betrekking tot deze Nederlandse jongeren gedeeld met de AIVD?

Juist met het oog op het internationale karakter van de jihadistische strijd onderhoudt de AIVD intensief contact met meerdere collegadiensten. Ook het Openbaar Ministerie werkt bij de aanpak van jihadgang nauw samen met internationale partners, ook uit België. Over maatregelen van buitenlandse diensten kan ik in het openbaar geen mededelingen doen.

Vraag 10

Is er tussen België en Nederland contact geweest naar aanleiding van de recente actie van het Belgische Openbaar Ministerie waarbij jihad-ronselaars werden aangehouden? Wat kan Nederland hiervan leren?

Zie antwoord vraag 9.

Vraag 11

Welke maatregelen neemt u naar aanleiding van deze vragen? Wat ziet u in dat verband in de in de eerdere vragen gedane suggestie om te komen tot een vorm van een omgekeerd inreisverbod?

Uiteraard worden maatregelen getroffen in Nederland. Ik verwijs u dan ook graag naar de brief «Beleidsopvolging DTN 32» die 13 maart jongstleden aan uw Kamer is gezonden. In die brief wordt de aanpak van de CT-partners om uitreis naar jihadistische trainingskampen en strijdgebieden waar mogelijk tegen te gaan en de risico’s van terugkeerders tijdig te onderkennen en in te dammen uiteen gezet.
Een inreisverbod is niet mogelijk voor terugkeerders met de Nederlandse nationaliteit. Omdat vrijwel alle terugkeerders in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit, is een inreisverbod in de meeste gevallen niet bruikbaar voor de aanpak van terugkeer. Een omgekeerd inreisverbod of uitreisverbod door middel van het intrekken van het Nederlanderschap is enkel mogelijk indien betrokkene onherroepelijk is veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van De Vijfde Dag over de Nederlandse islamitische jongens die naar Syrië vertrekken om voor de jihad te vechten?

Ja.

Vraag 2

Heeft u signalen dat er in Nederland organisaties met een religieuze, islamitische vormingsagenda zijn die bijdragen aan deze vormen van radicalisering en deze jongens wellicht op het idee brengen om voor de jihad te gaan vechten? Zo ja, welke organisaties? Kunt u een beeld schetsen van de voedingsbodem van deze radicalisering?

Het is bekend dat enkele leden van activistische radicaalislamitische bewegingen, zoals Sharia4Holland en Behind Bars, zijn vertrokken naar Syrië voor deelname aan de jihad. Deze bewegingen hebben een omgeving gecreëerd waar gelijkgestemden elkaar ontmoeten en waar radicale ideeën zich hebben kunnen ontwikkelen tot jihadistische denkbeelden. Het is moeilijk om op dit moment nauwkeurig de voedingsbodem voor deze radicalisering aan te geven. Uit onderzoek blijkt dat gevoelens van groepsdreiging, onrechtvaardigheid en onzekerheid een rol spelen. Feit is dat recentelijk tientallen jonge moslims zich bevattelijk hebben getoond voor het betoog dat het een individuele plicht is om gewapende steun te verlenen aan moslims in Syrië en dat zij aansluiting hebben gevonden bij jihadistische strijdgroepen.

Vraag 3

Welke informatie en onderzoeksgegevens heeft u over de toenemende radicalisering van moslims het laatste jaar?

Over specifieke onderzoeksgegevens over personen of organisaties kan ik in het openbaar geen mededelingen doen.

Vraag 4

Heeft u een overzicht van de jongeren die zijn vertrokken naar Syrië om te vechten voor de jihad? Worden deze jongeren in beeld gehouden en begeleid als zij terugkeren naar Nederland, mede met het oog op hulp bij traumaverwerking en op onderzoek naar mogelijke verdere radicalisering? Zo ja, op welke wijze?

Zie het antwoord op vraag 3. Het doel is om van de mensen die terugkeren vanuit Syrië een dreiginginschatting te maken. Hierbij wordt nauw samengewerkt tussen de AIVD, NCTV, het Openbaar Ministerie, de Nationale Politie en het lokale bestuur die op basis van de informatie van onder andere de AIVD, eventueel actie kunnen ondernemen. Hierbij valt te denken aan maatwerktrajecten gericht op het losweken van de geradicaliseerde personen uit de jihadistische omgeving met behulp van hun naaste omgeving, bijvoorbeeld door het aanbieden van reclassering, traumaverwerking, hulpverlening of mentoring.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Nederlanders studeren aan schimmige talibanscholen»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven welke nationaliteiten de Nederlanders die les volgen op de pro-Talibanschool in Pakistan, nog meer hebben?

Nederlanders hebben geen toestemming nodig om te reizen en evenmin een verplichting om zich te laten registreren bij een Nederlandse vertegenwoordiging bij verblijf in het buitenland. Het is daarom niet mogelijk bij te houden wie er naar Pakistan, of het buitenland in het algemeen, reist noch wie welke onderwijsinstellingen bezoekt.

Vraag 3

Hoeveel mensen met (ook) een Nederlandse nationaliteit volgen lessen op islamitische instellingen in het buitenland? Om welke instellingen en welke landen gaat het dan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat mensen die ook de Nederlandse nationaliteit hebben en les volgen aan instellingen die gelieerd zijn aan terreurorganisaties als Al-Qaeda en de Taliban en zo klaargestoomd worden voor terreur en geweld, bij terugkomst direct dienen te worden gedenaturaliseerd en uitgezet? Zo nee, waarom niet?

Bij personen die in bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit en zijn veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf kan het Nederlanderschap worden ingetrokken (artikel 14, tweede lid, van de Rijkswet op het Nederlanderschap). Dit kan echter alleen als de betrokkene naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking van het Nederlanderschap is namelijk niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is. Daarnaast is een veroordeling voor een terroristisch misdrijf vereist. Deze maatregel kan niet preventief worden ingezet.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Zicht kwijt op vloedgolf jihadisten»?1

Ja.

Vraag 2

Heeft u zicht op het aantal moslims uit Nederland dat elders in de wereld strijdt in het kader van de islamitische heilige oorlog? Zo nee, op welke wijze gaat u dit inzichtelijk maken?

Ja, de AIVD houdt zoveel mogelijk zicht op Nederlandse jihadisten binnen en buiten Nederland.

Vraag 3

Hoeveel van de jihadisten die bekend zijn, hebben een dubbele nationaliteit? Om welke nationaliteiten gaat het?

Ik kan in het openbaar geen concrete mededelingen doen over aantallen of individuele gevallen. Ik kan u wel meedelen dat de overgrote meerderheid van de bedoelde personen naast de Nederlandse nationaliteit ook over een tweede nationaliteit beschikt en bij deze personen gaat het vooral om de Marokkaanse en Turkse nationaliteit.

Vraag 4

In hoeverre erkent u dat de islam het concept jihad leert en opdraagt aan haar volgelingen?

Ik constateer dat binnen de brede islamitische traditie uiteenlopende definities, randvoorwaarden en doelstellingen bestaan rond het begrip jihad, maar doe geen algemene uitspraken over een godsdienst.

Vraag 5

Deelt u de visie dat jihadisten beschouwd kunnen worden als terroristen en op die grond, in geval van een dubbele nationaliteit, dienen te worden gedenaturaliseerd en vervolgens het land te worden uitgezet?

Bij personen die in bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als de betrokkene onherroepelijk is veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokkene naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking is niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederland groot en snel groeiend leverancier jihadstrijders»1 en het rapport «Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland»?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het aantal personen dat zich vanuit Europa aansluit bij de jihadstrijders in Afghanistan, Somalië en Syrië voor een groot deel Nederlandse jongeren, althans Nederlandse personen betreft? Om welke aantallen gaat het?

In de afgelopen jaren hebben zich in totaal naar schatting ongeveer honderd Nederlandse ingezetenen aangesloten bij de jihadstrijd, vooral in Syrië maar ook in gebieden als Afghanistan, Pakistan en Somalië. Precieze aantallen zijn voor Europa niet te geven, bovendien fluctueert het aantal. Het is echter niet aannemelijk dat Nederland wat jihadreizigers betreft uit de pas zou lopen met diverse andere Europese landen.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom Nederlandse personen in deze groep zijn oververtegenwoordigd?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Wat zijn de risico’s voor de veiligheid van Nederlandse personen en/of instellingen op het moment dat deze Nederlandse jihadstrijders terugkeren in Nederland?

Terugkerende jihadstrijders kunnen anderen inspireren tot radicalisering en jihadgang en hen daarbij faciliteren. Ze hebben de kennis hoe de gebieden te bereiken en beschikken over contacten met jihadistische groepen daar. Verder hebben vele terugkeerders strijdervaring en kennis over wapens en explosieven opgedaan. Sommigen van hen kunnen zeer radicaal, getraumatiseerd en in hoge mate geweldsbereid zijn. In dat geval kunnen zij een gevaar zijn voor personen en objecten in Nederland.

Vraag 5

Kunt u aangeven in hoeverre deze jongeren, als zij tezamen met jihadstrijders ten strijde trekken, deelname aan een criminele organisatie kan worden verweten?

Van deelneming aan een organisatie als bedoeld in de art. 140 en 140a Sr kan slechts dan sprake zijn, indien de betrokkene behoort tot het samenwerkingsverband en een aandeel heeft in, dan wel ondersteuning geeft aan, gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het in die artikelen bedoelde oogmerk.

Vraag 6

Staan de groeperingen waarbij zij zich aansluiten op de terreurlijst van de Europese Unie dan wel Nederland?

Nee.

Vraag 7

Zijn de huidige juridische mogelijkheden afdoende hen, in geval van deelname aan de strijd via een terroristische organisatie, het staatsburgerschap te ontnemen analoog aan wat in vroeger tijden «in vreemde krijgsdienst» heette?

Nee. Bij personen die in bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als de betrokkene onherroepelijk is veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf. Voorwaarde is dat de betrokkene naast de Nederlandse nationaliteit ook nog een andere nationaliteit bezit. Intrekking is niet mogelijk als staatloosheid daarvan het gevolg is.
De huidige regelgeving ter zake «vreemde krijgsdienst» bevat weliswaar een verliesbepaling, echter deze geldt in bedoelde gevallen niet.
Er is sprake van automatisch verlies van de Nederlandse nationaliteit in het geval van vrijwillige krijgsdienst bij een staat die betrokken is bij gevechtshandelingen tegen het Koninkrijk der Nederlanden dan wel tegen een bondgenootschap waarvan het Koninkrijk lid is. De Nederlandse nationaliteit vervalt niet als dit staatloosheid tot gevolg heeft. Deelname aan legers van opstandelingen, guerillagroeperingen of anderszins paramilitaire groepen valt er niet onder. Een daartoe strekkend voorstel is verworpen op 17 februari 2000 (TK 1999–2000, 25 891, nr. 15).
Het Europees Nationaliteitsverdrag, waarbij Nederland sinds 1 juli 2001 partij is, staat alleen het opnemen toe van een verliesbepaling wegens het vrijwillig in vreemde krijgsdienst treden en deze mogelijkheid is in de wet opgenomen. Het in een burgeroorlog betrokken zijn bij handelingen van opstandelingen tegen een regime leidt dus niet tot verlies van het Nederlanderschap.

Vraag 8

Welke mogelijkheden bestaan er deze personen bij terugkomst in Nederland te detineren en te vervolgen? Wat zijn de slagingskansen van een dergelijke vervolging en welke juridische waarde kan er in dat verband worden toegekend aan de ambtsberichten van de zijde van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD)?

Voor het eerste gedeelte van de vraag verwijs ik u graag naar de brief aan uw Kamer met de beleidsopvolging op het 32e Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) (29 754, nr. 217). Ik verwijs u in het bijzonder naar onderdeel 2 (opsporing en vervolging) van deze brief.
De AIVD kan via ambtsberichten informatie omtrent vermeende strafbare feiten aan het Openbaar Ministerie geven. De wettelijke bevoegdheid voor het verstrekken van deze ambtsberichten is gelegen in art. 36 t/m art. 38 van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2002 (WIV 2002). Volgens jurisprudentie van het Hoge Raad (HR 5 september 2006, NJ 2007, 336) kan AIVD-informatie worden gebruikt als startinformatie voor het instellen van een strafrechtelijk onderzoek. Ook kan door de AIVD vergaard materiaal als bewijs in een strafzaak worden gebruikt. De strafrechter zal van geval tot geval met de nodige behoedzaamheid moeten beoordelen of het overgedragen materiaal, gelet op de beperkte mogelijkheden tot toetsing van de betrouwbaarheid, tot het bewijs kan meewerken (HR 15 november 2011, LJN BP7544).

Vraag 9

Kunt u toezeggen dat de Nederlandse nationaliteit van deze personen, binnen de juridische mogelijkheden, zoveel mogelijk zal worden ontnomen? Is hiervoor een veroordeling noodzakelijk of kan een dergelijke intrekking ook reeds na een ambtsbericht van de AIVD volgen?

Bij personen die naast de Nederlandse nationaliteit over een tweede nationaliteit beschikken kan het Nederlanderschap worden ingetrokken als betrokkene onherroepelijk is veroordeeld wegens een terroristisch misdrijf. De wet eist voor de intrekking van de nationaliteit namelijk een onherroepelijke veroordeling. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer van deze bevoegdheid tot intrekking, is duidelijk geworden dat een veroordeling voor een misdrijf dat een ernstige schending vormt van de internationale rechtsorde wordt beschouwd als een ernstige schending van de essentiële belangen van het Koninkrijk (TK 2009–2010, 31 813, nr. 27). De schending van de essentiële belangen van het Koninkrijk is de grondslag in het Europees Nationaliteitsverdrag om de bevoegdheid tot intrekking van de nationaliteit in de Rijkswet op het Nederlanderschap op te nemen. Niet op voorhand is te zeggen of in elk individueel geval sprake zal zijn van het nemen van een beschikking waarbij het Nederlanderschap wordt ingetrokken, dat hangt af van de omstandigheden van het geval.

Vraag 10

Is het juridisch mogelijk te komen tot een sanctie op het zonder toestemming reizen naar een specifiek door de overheid aangewezen gebied, een soort omgekeerd visum dat verder reikt dan een negatief reisadvies? Welke rol speelt daarbij het ambtsbericht van de AIVD? Kan een dergelijk verbod preventieve werking hebben op de jongeren die op dit moment naar Syrië reizen? Welke wetswijzigingen zijn daarvoor noodzakelijk?

Vraag 11

Welke maatregelen bent u van plan te nemen en ziet u hierbij ook nog ruimte voor maatregelen in de preventieve sfeer?

Vraag 1

Kent u het bericht «Erdogan: Israel Waging «State Terrorism» in Syria»?1

Ja.

Vraag 2

Erkent u dat Turkije alle grenzen overschrijdt door Israël te betichten van staatsterrorisme? Zo ja, bent u bereid met onmiddellijke ingang de Turkse ambassadeur op het matje te roepen en uw ongenoegen te uiten? Zo nee, waarom niet?

Turkije heeft bij navraag aangegeven dat het geenszins de bedoeling was Syrië op te roepen tot een aanval op Israël, maar dat de uitspraken bedoeld waren als scherpe kritiek op het regime van Assad.
Nederland zal verder bij Turkije en Israël blijven aandringen op stappen die toenadering mogelijk maken.

Vraag 3

Deelt u de mening dat uw Turkse ambtsgenoot Davutoglu Syrië ophitst tot oorlog door Syrië te verwijten dat het niet reageert op de vermeende Israëlische aanval op legitieme militaire doelen? Zo ja, bent u bereid met onmiddellijke ingang de Turkse ambassadeur op het matje te roepen en ook hierover uw ongenoegen te uiten? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat minister Davutoglu door zijn insinuatie dat er een geheime overeenkomst is tussen Assad en Israël, onderlinge haat en antisemitisme in Syrië aanwakkert?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Is het waar dat de opdracht voor de zelfmoordaanslag op de Amerikaanse ambassade in Ankara afkomstig was van een Turkse terroristenleider die in Nederland verblijft? Zo ja, wanneer wordt dit terroristennetwerk opgerold? Zo nee, wat zijn dan de feiten?2

Tot op heden is mij geen informatie bekend die een dergelijke betrokkenheid vanuit Nederland bij de aanslag bevestigt.

Vraag 6

Deelt u de overtuiging dat het belachelijk en onverantwoord is dat onze militairen gevaar lopen om Turkije, dat zich zo vijandig uitlaat, te beschermen?3

Nee, zie verder antwoord op vragen 2, 3 en 4.

Vraag 7

Bent u bereid onze Nederlandse Patriots en militairen per direct terug te halen, nu Turkije Syrië zelf actief aanspoort om de binnenlandse oorlog uit te breiden naar buurland Israël? Zo nee, waarom niet?

Nee, zie verder antwoord op vragen 2,3 en 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Bulgaria links Hezbollah to bus bombing»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of het klopt dat er sterke aanwijzingen zijn dat Iran niet en Hezbollah wel betrokken is bij de busaanslag in Bulgarije, zoals blijkt uit de uitspraken van Europol-directeur Rob Wainwright?

In de verklaringen en uitspraken van de Bulgaarse autoriteiten en Europol, wordt geen melding gemaakt van enigerlei betrokkenheid van Iran, maar enkel gewezen op de betrokkenheid van Hezbollah.

Vraag 3

Ziet u hierin voldoende aanleiding Hezbollah voor te dragen voor de «zwarte lijst» en bent u bereid u hiervoor in te spannen in Europees verband?

Nederland beschouwt Hezbollah al sinds 2004 als een terroristische organisatie. De conclusies van het Bulgaarse onderzoek bevestigen dit beeld. Nederland zal zich er andermaal sterk voor maken Hezbollah op de lijst van terroristische organisaties van de Europese Unie te plaatsen.

Vraag 4

Bent u bereid om in overleg te treden met de directeur van Europol om u ervan te vergewissen dat de aanwijzingen inderdaad sterk zijn en hierover uw Europese collega’s bij te praten?

Europol heeft in een formele toelichting concrete informatie gegeven over de samenwerking met de Bulgaarse autoriteiten in het kader van het onderzoek naar de aanslag. In bijlage volgt deze verklaring.

Vraag 5

Kunt u deze vragen vóór het algemeen overleg over de Raad Buitenlandse Zaken voorzien op 14 februari 2013 beantwoorden?

Ja.