Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de artikelen «bedrijfsverkeer zonder uitstoot in Amsterdam» en «verbod op bevoorraden meubelzaak»?1 2

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat er inmiddels een wildgroei van verschillende gemeentelijke regimes qua milieuzones aan het ontstaan is, waardoor ondernemers straks per gemeente een nieuw wagenpark moeten aanschaffen en per gemeente verkeersexamens moeten doen om de verschillende regels en verkeersborden überhaupt nog te begrijpen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke stappen heeft u ondernomen of gaat u ondernemen om meer duidelijkheid voor ondernemers en automobilisten te scheppen?

Die mening deel ik niet. De milieuzones die door de gemeenten worden ingevoerd in het kader van de aanpak van luchtkwaliteitknelpunten zoals geïdentificeerd in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) zijn gebonden aan het wettelijke kader van het Reglement Verkeersborden en Verkeersregels. Daarin is het toegangsregime geregeld voor de milieuzone. Deze regels worden afgestemd in een landelijk overleg tussen gemeenten, bedrijfsleven en het Rijk. De milieuzones verschillen alleen in de categorieën van voertuigen waarop de gemeente de milieuzone van toepassing verklaart (vrachtverkeer, personen-, of bestelauto’s).
In de dertien gemeenten met een milieuzone vrachtverkeer geldt een uniform toegangsregime dat is vastgelegd in een convenant tussen de betrokken partijen. Transportbedrijven kennen deze afspraken. Voor personen- en bestelauto’s heeft tot op heden alleen de gemeente Utrecht een formeel besluit genomen tot invoering van de milieuzone. Voorafgaande aan dit traject is er ook over bestelauto’s een landelijk overleg geweest met gemeenten en bedrijfsleven. Indien andere gemeenten de milieuzone willen uitbreiden naar personen- of bestelauto’s dan wordt dit landelijk overleg hervat, waarbij het uitgangspunt zal zijn om te komen tot een uniform toegangsregime.
Voorlichting over milieuzones en het toegangsregime gebeurt in eerste instantie door gemeenten en samen met brancheorganisaties, waarbij een redelijke termijn in acht wordt genomen tussen aankondiging en invoering van de milieuzone. Daarnaast informeert het Rijk het publiek over milieuzones via de site www.milieuzones.nl.

Vraag 3

Hoe verhouden de voornemens van Rotterdam en Amsterdam zich tot de afspraken in de recent ondertekende Green Deal Zero Emissie Stadsdistributie (ZES)? Is hier niet sprake van een stapeling van lasten voor ondernemers? Zo nee, waarom niet? Vindt u dat de overheid een betrouwbare partner is voor het bedrijfsleven als lokale besturen de afspraken/eisen telkens bijstellen, mede gelet op de scherpe kritiek op de voorgenomen uitbreidingsplannen door de diverse brancheverenigingen, zoals TLN, EVO, BOVAG,?

Een milieuzone heeft tot doel de lokale luchtkwaliteit op korte termijn te verbeteren. De normen moeten worden gehaald en daarom mogen de meest vervuilende voertuigen de zone niet in. Doel van de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek is om op langere termijn toe te groeien naar de vermindering van energiegebruik van voertuigen in de steden via betere benutting van de weg, slimmere logistieke concepten en het naar nul-emissie terug brengen van voertuigen. Hierbij wordt niet uitgegaan van verboden, maar van voordelen binnen de zones voor partijen die bijvoorbeeld al heel snel gaan rijden met hybride of elektrische voertuigen.
Zoals in de landelijke Green Deal is afgesproken, is het aan de lokale overheden om hier de komende jaren lokaal invulling aan te geven in proefprojecten (zogeheten living labs), waarin ervaring wordt opgedaan met innovatieve technologieën. De genoemde brancheverenigingen zijn deelnemer in de Green Deal en kunnen derhalve aanschuiven bij lokale initiatieven en meedenken. In goed overleg zal gekeken worden hoe het pad naar Zero Emissie Stadslogistiek kan worden vormgegeven. Overigens zullen de zuiniger voertuigen naar verwachting ook een positief effect hebben op de luchtkwaliteit.

Vraag 4

Hoe verhouden deze gemeentelijke milieuzones zich tot uw uitspraak dat een milieuzone altijd tijdelijk is? Deelt u de mening dat er sprake is van «ondernemer en automobilist pesten» door ondernemers en automobilisten op te zadelen met extra kosten voor een tijdelijke maatregel? Zo nee, waarom niet?

De concentraties fijn stof en stikstofdioxide blijven dalen. Bijna overal in Nederland liggen de concentraties (vaak ruim) onder de Europese grenswaarden. Er zijn echter ook veel plekken waar de concentraties net onder de norm zitten en met schommelingen in de achtergrondconcentraties een knelpunt kunnen vormen. Milieuzones kunnen daarom de komende jaren nodig zijn om ervoor te zorgen dat deze knelpunten niet opnieuw optreden. Dit is aan de gemeenten. Overigens komt de overheid ondernemers en burgers bij de invoering van milieuzones tegemoet met sloop- en vervangingsregelingen, waarmee de financiële gevolgen worden beperkt.
Ik volg de ontwikkeling in de luchtkwaliteit op de voet en wil nu niet vooruitlopen op de termijn waarop dit instrument kan worden afgeschaft. Daarbij hecht ik veel waarde aan initiatieven zoals de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek waarbij overheid, bedrijven, bestuurders en maatschappelijke organisaties gezamenlijk zoeken naar innovatieve manieren om de transitie naar duurzame mobiliteit met positieve prikkels te stimuleren en daarmee ook kansen voor groene groei te pakken voor het Nederlands bedrijfsleven.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de voornemens van Rotterdam en Amsterdam in relatie tot het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL)? Worden hierdoor geen aanvullende eisen bovenop de huidige EU en landelijke normen gesteld? Hoe verhouden deze verplichte kosten voor ondernemers en automobilisten zich tot de effectiviteit van deze maatregel en de inzet op bronbeleid, aangezien de maatregelen van het Rijk en de EU voor ruim 75% invloed hebben op de luchtkwaliteit in de genoemde steden? Zijn de voorgenomen milieuzones dan niet milieutechnisch overbodig en zo nee, waarom niet? Is het terugdringen van roet ook een legitimatie om een milieuzone in te stellen? Zo ja, op welke gronden en met welke streefwaarden?

Uit de monitoring van het NSL blijkt dat met name Rotterdam en Amsterdam nog knelpunten hebben, waardoor het nog onzeker is of in 2015 de norm voor stikstofdioxide (NO2) wordt gehaald. Het niet halen van de norm betekent ook dat er een risico ontstaat voor het uitvoeren van projecten in de steden. Het NSL is er op gericht om in geval van knelpunten te zorgen voor extra maatregelen om deze aan te pakken. Het past dus in de NSL-aanpak dat gemeenten zorgen voor uitbreiding van hun maatregelenpakket.
Het NSL is een samenwerkingsprogramma. Het bevat maatregelen van rijk, provincies en gemeenten, die allemaal bijdragen aan verbetering van de luchtkwaliteit. Iedere overheid stelt zijn eigen maatregelenpakket samen. Gemeenten maken daarbij ook gebruik van kosten-batenanalyses. Uiteindelijk is het een lokale afweging welke maatregelen gekozen worden.
Ik zet mij in voor Europees bronbeleid (normering en adequate testprocedures) voor voertuigen, omdat dat de meest effectieve manier is om te zorgen voor een landelijke daling van te hoge concentraties stikstofdioxide, en daarmee voor een afname van knelpunten. Voor vrachtwagens heeft de invoering van nieuwe testprocedures inmiddels tot een zeer lage uitstoot van stikstofoxiden geleid. Echter, voor personenauto’s en bestelauto’s blijken de effecten van scherpere Europese normen in de praktijk tot dusver tegen te vallen, waardoor een deel van de stedelijke knelpunten is blijven bestaan.
Op nationaal niveau worden daarnaast stimuleringsmaatregelen en fiscale maatregelen genomen die bijdragen aan een snelle verschoning van het wagenpark.
Het uitgangspunt is om de gezondheidsschade zo snel mogelijk te beperken en de normen op tijd te halen. Daarom is het belangrijk dat, naast het rijk en de provincies, de steden zoveel mogelijk maatregelen nemen die er op korte termijn voor zorgen dat de stedelijke concentraties stikstofoxiden verminderen. Zoals aangegeven in antwoord op vraag 4 zijn milieuzones ook uit het oogpunt van fijnstof, met inbegrip van roet, de komende jaren nodig om ervoor te zorgen dat luchtkwaliteitknelpunten bij de huidige grenswaarde niet opnieuw optreden.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat de overheid juist eenduidige regels moet vastleggen en moet inzetten op bronbeleid in plaats van symboolpolitiek? Zo nee, waarom niet? Kunt u de effectiviteit van bronmaatregelen afzetten tegen de effectiviteit van milieuzones, zowel qua kosten als opbrengsten? Kan hierbij ook een overzicht verstrekt worden van alle uitgaven in relatie tot de specifieke maatregel in het kader van het NSL- programma en andere gerelateerde programma's, zoals de green deals?

In het antwoord op vraag 2 is al aangegeven dat er landelijke afspraken worden gemaakt over het toegangsregime en de borden voor milieuzones. In het antwoord op vraag 5 is aangegeven dat ik primair inzet op bronbeleid, maar dat dit door tegenvallende praktijkemissies op korte termijn nog onvoldoende effect heeft op de knelpunten in de steden. Milieuzones richten zich specifiek op stedelijke knelpunten. De kosteneffectiviteit op lokaal niveau wordt op een rij gezet door de gemeente zelf. Zij kiezen uit alle alternatieven en innovatieve oplossingen wat het beste past in hun gemeente. Er is geen overzicht beschikbaar van alle uitgesplitste uitgaven in relatie tot specifieke maatregelen in het NSL door rijk, provincies en gemeenten. Provincies en gemeenten richten zelf hun maatregelenpakket in, waarbij het Rijk kan faciliteren waar nodig. Ten behoeve van deze maatregelpakketten heeft het Rijk, in vier verschillende tranches, circa 320 miljoen euro subsidie verleend aan de provincies en gemeenten voor maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. De provincies en gemeenten moeten hier voor een deel cofinanciering tegenover stellen.
In aanvulling op bestaande maatregelen wil ik innovatieve oplossingen benutten die passen in de mobiliteitsbehoeften. Daarom is het ministerie deelnemer aan de Green Deals Zero Emissie Bussen en Zero Emissie Stadslogistiek en stimuleer ik bijvoorbeeld het rijden op waterstof. Als de maatregelen te zijner tijd voldoende effect sorteren, dan kan dat reeds genomen maatregelen overbodig maken.

Vraag 7

Bent u bereid om een «nee, tenzij» regel in te voeren en in overleg met de gemeenten andere alternatieven te onderzoeken buiten de uiterste maatregel van een milieuzone, waarbij kosten en baten voor ondernemers worden betrokken? Zo nee, waarom niet? Deelt u de mening dat allereerst op bronbeleid moet worden ingezet en daarnaast op innovatieve oplossingen die passen in de mobiliteitsbehoeften, zoals het toepassen van Open Parkeerdata vanuit Platform Beter Benutten, wat voor aanzienlijk minder zoekverkeer zorgt en daarmee ook schonere lucht? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid om in ieder geval een kader te scheppen dat bepaalt onder welke condities een gemeente mag overgaan tot het instellen van een milieuzone, en onder welke condities een dergelijke milieuzone weer ongedaan zou moeten worden gemaakt? Deelt u de mening dat – als gemeenten besluiten om aanvullende eisen te stellen in het kader van NSL – het Rijk hier geen bijdrage aan moet leveren in financiële zin dan wel in het kader van wet- en regelgeving? Zo nee, waarom niet?

Zoals eerder aangegeven bepalen gemeenten op basis van hun eigen afweging en inzicht of ze een milieuzone instellen. Het Rijk faciliteert de uitbreiding van de milieuzone naar personenauto’s en bestelauto’s om de luchtkwaliteit te verbeteren, door aanpassing van de reikwijdte van het milieuzonebord en binnenkort ook door middel van een subsidie voor vervanging van bestelauto’s in grensgemeenten van NSL-knelpuntgemeenten die een milieuzone voor bestelauto’s invoeren.

Vraag 9

Kunt u aangeven op welke wijze milieuzones in andere EU-lidstaten zijn vormgegeven en of er binnen die EU-lidstaten vergelijkbare verschillen zijn als die in Nederland ontstaan? Kunt u ook aangeven op welke wijze het voor automobilisten uit andere EU-lidstaten te achterhalen is waar in Nederland een milieuzone geldt en of het voertuig voldoet aan de criteria?

In de Europese Unie zijn meer dan 400 afzonderlijke zogenaamde Low Emission Zones van kracht. Zo zijn er in Duitsland al sinds jaren milieuzones voor personenauto’s in veel grote steden. De Europese Commissie heeft een speciaal platform opgericht waar informatie over de verschillende toegangsregimes wordt uitgewisseld, dat op de volgende website te vinden is: http://urbanaccessregulations.eu/. Hier kunnen automobilisten uit andere landen ook terecht voor informatie over de Nederlandse milieuzones.

Vraag 1

Kent u het bericht «Pragmatisme versus Dualisme»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat het vanuit het oogpunt van dualisme onwenselijk is als een raadslid deelneemt aan collegevergaderingen? Zo nee, welke voordelen ziet u en waarom wegen die tegen de nadelen op?

Ja. Zie ook het antwoord op vraag 4.

Vraag 3

Welke gemeenten hanteren nog meer zo’n constructie?

Voor zover mij bekend komt een dergelijke constructie niet in andere gemeenten voor.

Vraag 4

Op welke juridische grond is deze constructie gestoeld en welke wetsartikelen maken deze constructie niet mogelijk?

Uit artikel 57 van de Gemeentewet volgt dat ook andere personen dan burgemeester en wethouders aan de vergaderingen van het college kunnen deelnemen. Dit geldt in de eerste plaats de gemeentesecretaris, maar ook andere ambtenaren of deskundigen. Hoe het college hier invulling aan geeft, wordt geregeld in het reglement van orde, dat aan de raad wordt gezonden (artikel 52 Gemeentewet). Naar de letter van de wet zou wellicht een raadslid kunnen deelnemen, maar het is inherent aan het dualistisch stelsel, dat uitgaat van een scheiding van functies en bevoegdheden, dat raadsleden niet deelnemen aan de vergaderingen van het college.

Vraag 5

Bent u bereid in contact te treden met de gemeente Vianen teneinde een einde te maken aan deze constructie?

De gemeente Vianen had voor deze constructie gekozen om daarmee een breed bestuurlijk draagvlak te creëren na de verkiezingen van maart 2014. De gemeenteraad bestaat uit zeventien leden en acht fracties en zag zich geconfronteerd met een versnipperde politieke werkelijkheid. Er is een coalitie gevormd bestaande uit vijf partijen. Aangezien Vianen ingevolge artikel 36 van de Gemeentewet maximaal vier wethouders mag benoemen, is gezocht naar een voor de gemeente praktische en werkbare oplossing.
Inmiddels is bekend geworden dat het betrokken raadslid niet meer zal deelnemen aan de vergaderingen van het college. De burgemeester heeft in de nu ontstane situatie het initiatief genomen in dialoog met de raad tot een bestuurlijk aanvaardbare oplossing te komen. Daartoe is hij ook in contact met de provincie Utrecht en mijn departement.

Vraag 1

Kent u de berichten «Algemene Rekenkamer «Veel gemeenten niet in staat tot goede controle uitgaven» » en «We kunnen leren van Texas» «?1 Herinnert u zich de antwoorden op eerdere vragen2 en herinnert u zich de motie Fokke c.s. (TK 34 000 VII, nr. 13)?

Ja.

Vraag 2

Hoeveel gemeenten hebben het afgelopen jaar de budgetten voor hun rekenkamers verminderd en met hoeveel?

Op dit moment heb ik geen overzicht beschikbaar van de budgetten die gemeenten het afgelopen jaar aan hun rekenkamers hebben toegekend. Ik laat een enquêteonderzoek uitvoeren onder alle Nederlandse gemeenten waarin zal worden onderzocht welke budgetten aan de rekenkamers zijn toegekend en of er op deze budgetten is bezuinigd en zo ja, met hoeveel. Ik zal u over de uitkomsten van dit onderzoek voor het zomerreces van 2015 informeren.

Vraag 3

Hoeveel slapende rekenkamers zijn er op dit moment?

Er zijn op dit moment 26 gemeenten met een slapende rekenkamer. Ik maak hierin een onderscheid tussen structureel inactieve rekenkamers en tijdelijk inactieve rekenkamers.
Structureel inactieve rekenkamers hebben reeds een aantal jaren geen rekenkameronderzoek uitgevoerd en/of tonen geen voornemen de rekenkamerfunctie binnen afzienbare tijd te activeren. Deze 15 gemeenten heb ik halverwege 2014 om ambtsbericht gevraagd. Ik beraad mij nog op mogelijke stappen om deze gemeenten te bewegen de situatie in overeenstemming te brengen met de wet. Zoals ik in antwoord op schriftelijke vragen heb geschreven zal ik deze gemeenten in ieder geval mijn standpunt ter zake mededelen.3
Daarnaast zijn er 11 rekenkamers die tijdelijk inactief zijn. In het onderzoek «De staat van de Rekenkamer» uit 2013 blijkt dat er destijds 20 tijdelijk inactieve rekenkamers waren. Gemeenten hebben met een tijdelijk inactieve rekenkamer hebben in 2013 aangegeven het voornemen te hebben hun rekenkamer weer te activeren. In negen gevallen is dat ook gebeurd. Aan tijdelijke inactiviteit kunnen legitieme redenen ten grondslag liggen, bijvoorbeeld in geval van gemeentelijke herindeling. Ik vind het echter onwenselijk indien het tijdelijk inactieve bestaan van rekenkamers te lang duurt. Eind 2014 is het aantal tijdelijke inactieve rekenkamers gedaald tot 11. Deze gemeenten hebben destijds in het onderzoek «De staat van de rekenkamer» aangegeven dat zij de intentie hebben om hun rekenkamerfunctie te activeren, bijvoorbeeld na een herindeling.
Uit het hierboven reeds genoemde onderzoek dat ik laat uitvoeren onder alle gemeenten zal blijken of deze rekenkamers in 2015 geactiveerd zijn. Als dat niet zo is, zal ik ook richting deze gemeenten nadere stappen ondernemen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat met de komende decentralisaties en de daarmee gepaarde gaande grotere geldstromen, informatie van rekenkamers van groot belang is om de gemeenteraden in staat te stellen hun controlerende taak uit te voeren? Zo ja, hoe verhoudt zich dat tot slapende rekenkamers dan wel dalende budgetten voor rekenkamers? Zo nee, waarom niet?

Rekenkamer(commissie)s doen onderzoek naar de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van het gevoerde bestuur. Daarmee zijn zij een belangrijk instrument van de gemeenteraad bij het uitoefenen van haar controlerende taak en dragen zij bij aan het vormgeven van horizontale verantwoording. Mede met het oog op de aankomende decentralisaties en de daarbij behorende toename van de gemeentelijke middelen, neemt het belang van onafhankelijk onderzoek door rekenkamer(commissie)s alleen maar toe. Dat verhoudt zich slecht tot slapende rekenkamers en dalende budgetten.
Elke gemeente kan op grond van de Gemeentewet een rekenkamer instellen. Indien er in een gemeente geen rekenkamer is ingesteld, stelt de raad bij verordening regels vast voor de uitoefening van de rekenkamerfunctie. Bij de dualisering van het gemeentebestuur zijn middelen aan het gemeentefonds toegevoegd voor de rekenkamer(functie), doch niet geoormerkt. Het toebedelen van budget aan rekenkamers behoort dan ook tot de lokale autonomie. Op grond van de Gemeentewet stelt de raad de rekenkamer, na overleg, de nodige middelen ter beschikking die voor de uitoefening van haar taken nodig zijn (artikel 81j, eerste lid, Gemeentewet). In bepaalde gevallen blijkt deze bepaling ontoereikend om te waarborgen dat gemeenten hun rekenkamer(commissie) voldoende budget toekennen dat nodig is voor de uitoefening van haar taken.
Ik constateer dat de verplichting tot het hebben van een rekenkamer of rekenkamerfunctie daarom in sommige gevallen onvoldoende wordt ingevuld. Zoals ik in antwoord op Kamervragen van het lid-Fokke heb gemeld, ben ik voornemens om met voorstellen te komen over hoe de positie en het functioneren van rekenkamers kan worden verbeterd. Ook zal ik bezien of het daarvoor nodig is de wettelijke bepalingen aan te passen.4 Bij dit onderzoek zal ik ook de motie-Fokke c.s. betrekken en uitzoeken of gemeenten sneller van elkaar leren op het moment dat er een gemeenschappelijke rekenkamer is. Over de uitkomsten hiervan zal ik de Kamer zoals gezegd voor het zomerreces nader informeren.

Vraag 5

Deelt u de mening van het genoemde lid van de Algemene Rekenkamer en de voorzitter van de landelijke vereniging van rekenkamers (NVRR) dat gemeentelijke rekenkamers te weinig budget krijgen om hun controlerende taak afdoende uit te voeren? Zo ja, wat kunt en gaat u doen om gemeenten te bewegen meer budget beschikbaar te stellen? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Deelt u, mede in het licht van de genoemde motie Fokke c.s., de mening van het lid van de Algemene Rekenkamer dat gemeenten sneller van elkaar kunnen leren op het moment dat zij een gemeenschappelijke rekenkamer hebben? Zo ja, neemt u deze mening mee bij de uitwerking van die motie? Zo nee, waarom deelt u die mening niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Licence fine forces town to drop move to alternative office tools»1, waarin staat dat de gemeente Arnhem, bij wijze van boete voor het ongelicentieerd gebruik van office-software, gedwongen zou zijn een licentie van drie jaar te kopen voor € 600.000?

Binnen de gemeente Arnhem wordt Office-software gebruikt waarvan een deel toe was aan vervanging. In de begroting voor 2014 zijn de kosten van vervanging begroot, maar is ten onrechte het aantal thuiswerkplekken niet meegeteld. Dit is in overleg met de leverancier duidelijk geworden en gecorrigeerd. Samen met een te lage inschatting van vervangende software (de nieuwe software bleek duurder dan verwacht), verklaren de extra licenties voor de thuiswerkplekken de extra kosten die gemaakt moesten worden, te weten 600.000 euro. Er is geen sprake van een boete die zou zijn opgelegd.

Vraag 2

Is het waar dat de gemeente Arnhem dit bedrag heeft moeten betalen om verdere juridische stappen te voorkomen ten gevolge van onrechtmatig gebruik in het verleden en daarmee voor de komende jaren een licentie heeft op het betreffende softwarepakket? Zo nee, wat is de feitelijke situatie?

Vraag 3

Deelt u de mening dat deze werkwijze leidt tot gedwongen winkelnering door de leverancier van de software, doordat de gemeente gedwongen wordt om nieuwe licenties voor de huidige software te kopen en de overstap naar open source software onvoordelig wordt? Zo nee, waarom deelt u die mening niet?

Nee. Gebruikers van software weten dat aan het gebruik van de software gebruiksvoorwaarden zijn verbonden en, in het geval van closed source software, dat daaraan ook licentiekosten verbonden zijn. Licentiekosten kunnen een reden zijn om over te stappen op open source software, maar, als men een dergelijke overstap wil doen, gaat dat niet van stel op sprong gezien de onderlinge verwevenheid van de binnen de organisatie gebruikte ICT systemen. Bij de gemeente Arnhem is geen sprake van gedwongen winkelnering om vast te houden aan de gesloten software.

Vraag 4

Herkent u het beeld dat gemeenten die aankondigen over te willen stappen naar open source software extra streng gecontroleerd worden door hun huidige aanbieders van closed source software? Wilt u inventariseren hoeveel gemeenten hiermee geconfronteerd zijn?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u van mening dat er sprake is van een handelspraktijk die onwenselijk is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat kunnen gemeenten of u hiertegen doen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Deelt u de mening dat gemeenten in optimale vrijheid de keus moeten kunnen maken tussen closed en open source software? Zo ja, hoe wilt u gemeenten helpen om de dreiging met boetes wegens ongeoorloofd gebruik tot redelijke proporties terug te brengen, en zodanig vorm te geven dat ze de toekomstige keus voor software niet beïnvloeden?

Gemeenten hebben hun eigen verantwoordelijkheid in aankoopbeleid. De overheid hanteert een pas-toe-of-leg-uit-beleid ter stimulering van het gebruik van open standaarden die vrij zijn om te gebruiken en door iedere leverancier in software kunnen worden ingebouwd. Dit leidt tot een eenvoudiger uitwisseling van gegevens, vergroot de keuzevrijheid van overheden en stimuleert de marktwerking. Het Forum Standaardisatie – dat uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, de wetenschap en de overheid bestaat – adviseert de overheid over de te gebruiken open standaarden.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «gemeente weigert brandonveilige instelling te sluiten»?1

De primaire verantwoordelijkheid voor een brandveilige omgeving ligt bij de bestuurder van een zorginstelling. Deze moet voldoen aan de daarvoor gestelde wettelijke kaders, zoals het Bouwbesluit en de Arbowetgeving.
Zorgaanbieders moeten (brand)veiligheidsrisico’s en de in te zetten activiteiten aan de hand van de verplicht op te stellen Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) van de instelling in beeld brengen. In deze RI&E maakt de instelling inzichtelijk hoe hij een brandveilige omgeving voor zijn bewoners/patiënten en medewerkers realiseert. Hierbij maakt de bestuurder afwegingen of hij dat vooral doet met de inzet van een gekwalificeerde bedrijfshulpverlening of dat hij ook inzet op actieve blusmiddelen zoals sprinklers en watermist systemen.
De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de bouw- en gebruiksvoorschriften. De gemeenteraad beoordeelt het door de gemeente op te stellen veiligheidsplan. Het tweedelijns toezicht (het toezicht op de gemeenten) is belegd bij de betrokken provincie. De Inspectie SZW is toezichthouder op de naleving van de Arbeidsomstandighedenwet, in het bijzonder de bedrijfshulpverlening. De IGZ ziet toe op de veiligheid van de zorg voor de cliënt.

Vraag 2

Hoe vaak zijn bestuurders en toezichthouders in het afgelopen jaar aangesproken door colleges van B&W en/of de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) vanwege brandonveilige situaties?2

Het toezicht op de naleving van de bouw- en gebruiksvoorschriften door zorginstellingen wordt uitgevoerd door de brandweer of bouw-en woningtoezicht in opdracht van gemeenten. Op rijksniveau zijn geen gegevens over het aantal keren dat gemeenten zorginstellingen in het kader van brandveiligheid hebben aangesproken. Evenmin beschik ik over gegevens over de naleving van de gebruiksvoorschriften of over de frequentie van de inspecties.
De Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) houdt met risicogestuurd toezicht toezicht op de veiligheid van zorg en kan daarnaast besluiten tot een onderzoek wanneer zij (calamiteiten)meldingen ontvangt. In 2014 heeft de IGZ 35 meldingen ontvangen waarbij er een relatie was met brand. In deze gevallen vraagt de IGZ de betreffende zorginstellingen om passende maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen.

Vraag 3

Welke respons heeft u gekregen naar aanleiding van het expliciet wijzen op de verantwoordelijkheden? Heeft dit voldoende effect gehad? Kunt u uw antwoord toelichten?3

In vervolg op mijn brief waarin ik expliciet heb gewezen op de verantwoordelijkheid van bestuurders van zorginstellingen, ben ik samen met de betrokken brancheorganisaties in 2014 een landelijk actieprogramma «Naar een betere brandveiligheid in de zorg» gestart. Doel van dit programma is de zorgorganisatie vanuit de brancheorganisaties zoveel mogelijk te ondersteunen bij het op orde krijgen en houden van de brandveiligheid. Dit programma heeft een looptijd van drie jaar. Hiervoor heb ik een bedrag van € 1 mln. beschikbaar gesteld. Het is te vroeg om te beoordelen of dit voldoende effect heeft gehad.

Vraag 4

Vervullen verantwoordelijke bestuurders en toezichthouders, alsmede de lokale politiek en de IGZ, op het gebied van brandveiligheid voldoende hun taak? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe verhoudt dit zich tot de uitspraak in voornoemd artikel van Fred Zaaijer (hoofd Incidentbeheersing Management Zorginstellingen) dat «gemeenten verzuimen om op te treden tegen brandgevaarlijke situaties in zorginstellingen»?

Uit het onderzoek naar brandveiligheid van de samenwerkende inspecties uit 2011 («Brandveiligheid van zorginstellingen»), bleek dat zorginstellingen tekort schieten als het gaat om de bouwkundige brandveiligheid en de gemeenten wat betreft het toezicht daarop. De rijksinspecties deden in dit rapport de aanbeveling aan zorgaanbieders, als primair verantwoordelijken, om hun gebouwen te (laten) controleren en aan gemeenten om hier strikter op toe te zien. Ook werd het advies aan zorgaanbieders gegeven om het brandveiligheidbewustzijn en het brandveiligheidsbeleid te vergroten. Uiteindelijk is het aan de lokale politiek om te bepalen hoe zij invulling geven aan de verantwoordelijkheid voor het toezicht op brandveiligheid in zorginstellingen in hun gemeente.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft een vervolgonderzoek verricht in het kader van het gemeentelijk toezicht op de brandveiligheid van zorginstellingen. Dit rapport is in 2013 verschenen. Vervolgens is door ILT onderzocht is of bij periodieke brandveiligheidscontrole door gemeenten gekeken wordt naar een aantal belangrijke brandveiligheidsaspecten van het Bouwbesluit.
Het merendeel van de gemeenten geeft aan dat de kwaliteit van de toezicht op brandveiligheid van zorginstellingen goed is. Een aantal gemeenten geeft aan het toezicht op de brandveiligheid van zorginstellingen te zullen aanscherpen naar aanleiding van het onderzoek. Ook worden er enkele, veelal regionale, acties geïnitieerd om de brandveiligheid te bevorderen. De regionale brandweer speelt daar een belangrijke rol in.

Vraag 5

Klopt het dat verpleeghuis De Waterhof in Den Haag niet voldoet aan de regels van het gebruiksbesluit, en dus eigenlijk gesloten had moeten worden? Wie heeft hier zijn taak verzuimd? Kunt u uw antwoord toelichten?

Controle op voldoen aan de regels van het gebruiksbesluit is een taak van de gemeente. De Waterhof heeft recentelijk een brandveiligheidsonderzoek ondergaan waarbij geen gebreken zijn geconstateerd.

Vraag 6

Voor hoeveel locaties van zorginstellingen geldt dat zij niet voldoen aan het gebruiksbesluit? Bent u bereid dit te onderzoeken en de Kamer te informeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Hoe kan de brandveiligheid in (zorg)instellingen gegarandeerd worden als er onvoldoende frequente inspecties plaatsvinden?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 8

Hoe reageert u op het oordeel dat – ondanks de daling van het aantal binnenbranden – de situatie onveranderlijk zorgelijk blijft, omdat er nog geen tastbare strategie is geformuleerd om het aantal branden en bijhorende slachtoffers terug te dringen?

Zoals aangegeven in het kabinetsstandpunt van 7 december 2012 (Vergaderjaar 2012–2013, Kamerstuk 32 757 nr. 48) en de antwoorden op het VSO van 25 april 2013 (Kamerstuk 32 757, nr. 62) ondersteunt het kabinet de zorginstellingen zoveel mogelijk om de brandveiligheid zo spoedig op orde te krijgen en te houden. In de hiervoor genoemde stukken is aangegeven welke stappen daartoe door het Ministerie van VWS worden gezet. In 2013/14 zijn verdere stappen gezet. Zoals ik in het antwoord op vraag 3 heb aangegeven, ben ik samen met betrokken brancheorganisatie een actieprogramma gestart om de brandveiligheid in de zorg te verbeteren. Daarnaast laat ik op dit moment door TNO een digitaal dashboard ontwikkelen voor risicogestuurde brandveiligheid waarbij compartimentering, actieve blusmiddelen en bedrijfshulpverlening worden betrokken. Met dit digitale dashboard kan de bestuurder van de instelling alternatieve oplossingen zoals sprinklers en watermist afzetten tegenover zijn bestaande brandveiligheid en in welke mate met de inzet van actieve blusmiddelen de brandveiligheid bij een instelling kan worden verhoogd. Verder heb ik samen met TNO de aanrijtijden van de brandweer naar de locaties in beeld gebracht. Ook is een handreiking ontwikkeld om de mate van zelf(on)redzaamheid van cliëntpopulaties transparant in beeld te brengen. Hierdoor is de instelling beter in staat om, op basis van het risico profiel, de brandveiligheid op orde te brengen en te houden. Voor de V&V sector is een dergelijke profielschets reeds beschikbaar.

Vraag 9

Hoe is het mogelijk dat er – ondanks aanwijzingen in 2012 – nog steeds geen tastbare strategie is? Wat gaat u ondernemen?

Zie antwoord vraag 8.

Vraag 10

Bestaat er een relatie tussen het aantal branden en slachtoffers bij (zorg)instellingen en het aantal personeelsleden van de (zorg)instelling, zowel als het gaat om het totaal aantal personeelsleden (Fte's) als het aantal aanwezige personeelsleden ten tijde van de brand? Kunt u uw antwoord toelichten?

Ik heb hier geen gegevens over. Bij mijn weten is hier nooit specifiek onderzoek naar gedaan.

Vraag 11

Vormen de forse bezuinigingen in de intramurale zorg een extra belemmering voor de garantie tot brandveiligheid in (zorg)instellingen? Hebben de zorginstellingen nog voldoende middelen en mogelijkheden om brandveiligheid te garanderen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zorgorganisaties zijn verplicht te voldoen aan de gestelde wettelijke kaders als het om brandveiligheid gaat. De verantwoordelijke toezichthouders zien vervolgens toe op het naleven van deze wettelijk vereisten. Bij veranderende omstandigheden moet de bestuurder steeds de afweging maken of hij in staat is om brandveilige zorg te leveren. Van zowel de brancheorganisaties, individuele instellingen als de wettelijke toezichthouders heb ik geen signalen ontvangen dat er financiële belemmeringen zijn bij het handhaven van de brandveiligheid.

Vraag 12

Bent u het met de heer Zaaijer eens dat de personeelsbezetting in zorginstellingen gelet op de beperkte zelfredzaamheid van bewoners onverantwoord laag is, met name in de avond, nacht en weekenden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke acties gaat u hierop inzetten?

Zie antwoord vraag 11.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van berichten dat gemeenten, provincies en waterschappen veel te weinig geld opzij zetten voor het pensioen van hun politieke ambtsdragers en dat waar een voorziening van ongeveer 1 miljard euro nodig is, in werkelijkheid slechts zo’n 500 miljoen euro gereserveerd blijkt te zijn?1

Ja.

Vraag 2

Waarom is het rapport van Deloitte, dat dateert van 18 april 2013, pas zeer onlangs naar de Tweede Kamer gezonden? Waarom moest hier een WOB-verzoek van het pensioenvakblad Pensioen Pro aan te pas komen?

De uitkomsten van het onderzoek zijn deel van het overleg over het bepalen van een kabinetsstandpunt over fondsfinanciering. Daarin is ook de vraag aan de orde hoe decentrale overheden in staat worden gesteld ervoor zorg te dragen dat er op het moment van een eventuele waardeoverdracht toereikende voorzieningen beschikbaar zijn. De besluitvorming binnen het kabinet is echter nog gaande. Om deze reden was er voorafgaand aan het WOB-verzoek geen aanleiding de resultaten van het onderzoek kenbaar te maken.

Vraag 3

Klopt de inhoud van de berichten? Deelt u de conclusies van het in de berichten genoemde onderzoek van Deloitte Pension Advisory?

Het onderzoek bevestigt het beeld dat de huidige gedecentraliseerde uitvoering mede vanwege de complexiteit van pensioenen risicovol en inefficiënt is. Het rapport van Deloitte constateert dat de decentrale overheden voorzieningen beschikbaar hebben voor reeds opgebouwde pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers. Echter, op basis van het rapport kan worden geconcludeerd dat niet alle aanspraken door voorzieningen op de begroting en reserveringen worden gedekt. Provincies en gemeenten zijn daartoe ook niet verplicht, met uitzondering van reserveringen voor waardeoverdrachten. Eén van de redenen hiervoor is dat een gemeente ervoor kan kiezen om de uitbetaling van pensioenuitkeringen van politieke ambtsdragers niet in een voorziening op te nemen, maar de jaarlijkse kosten hiervan wel op te nemen in de meerjarenraming. De huidige praktijk heeft als belangrijk nadeel dat dit ertoe kan leiden dat er in een gemeenteraad een debat plaatsvindt over een eventuele aanpassing van een verplichte voorziening/reservering bij rentewijzigingen of instroom van nieuwe bestuurders, terwijl de gehele materiële kant van de pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers wettelijk verankerd is in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers.

Vraag 4

Is het waar dat gemeenten, provincies en waterschappen aanvullend pensioen van onder andere wethouders en gedeputeerden nu vaak rechtstreeks uit hun begroting betalen? Wat betekent dit voor die begrotingen? Hoeveel komt deze praktijk voor? Acht u deze aanvaardbaar? Kunt u uw antwoord motiveren?

Zoals in het antwoord op vraag 3 aangegeven is dit inderdaad een direct gevolg van de huidige systematiek waarin de pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers begrotingsgefinancierd zijn en niet zoals te doen gebruikelijk op basis van kapitaaldekking. In het advies van de commissie-Dijkstal werd al geconstateerd dat voor met name de provincies, gemeenten en waterschappen de huidige Appa-wet financiële risico’s heeft bij waardeoverdrachten van pensioenaanspraken. Sinds 1 januari 1998 heeft een politieke ambtsdrager het wettelijk recht zijn opgebouwde Appa-pensioenaanspraken na het verwerven van een nieuwe werkkring door het bestuursorgaan over te laten dragen naar zijn nieuwe pensioenuitvoerder. Als de ambtsdrager ook zijn eerdere pensioenaanspraken opgebouwd voorafgaand aan zijn politieke functie door het bestuursorgaan heeft laten overnemen, kan een dergelijke waardeoverdracht na het aftreden een behoorlijk kapitaal omvatten. De omvang van de benodigde reserveringen voor waardeoverdrachten kunnen daardoor per bestuursorgaan aanmerkelijk verschillen. De benodigde omvang van de reservering is immers afhankelijk van de opgebouwde pensioenaanspraken van Appa-gerechtigden en de waardeovernames die voor betrokken ambtsdragers bij aantreden in de begroting van het bestuursorgaan zijn gestort. In een fonds moet per definitie (voldoende) kapitaal gereserveerd zijn voor overdracht van pensioenaanspraken. Ook dit aspect was voor de commissie-Dijkstal een belangrijk argument in het advies waarom aansluiting van de Appa-populatie bij een bestaand pensioenfonds opportuun is.

Vraag 5

Kan een overzicht gegeven worden, per provincie, gemeente en waterschap, op welke wijze de pensioenvoorziening van politieke ambtsdragers is geregeld en hoe deze wordt gedekt?

Het onderzoek is uitgevoerd met als doel om een algemeen beeld te krijgen van de aard en de omvang van pensioenaanspraken bij de decentrale bestuursorganen. In het onderzoek is op geaggregeerd niveau (per bestuurslaag) gerapporteerd over de aanwezige voorzieningen en reserveringen. Belangrijke randvoorwaarde was ook dat de geaggregeerde gegevens voldoende massa zouden hebben om de anonimiteit van de individuele bestuurder te waarborgen. Het onderzoek had niet ten doel een overzicht van de financiële dekking van de opgebouwde aanspraken per afzonderlijk bestuurorgaan weer te geven.

Vraag 6

Is de pensioenproblematiek bij provincies, gemeenten en waterschappen beperkt tot de pensioenen van politieke ambtsdragers?

Ja. Alleen de pensioen van gedeputeerden,wethouders en de dagelijks bestuursleden van de waterschappen zijn ondergebracht in de Appa. De pensioenen van commissarissen van de Koning, de burgemeesters en voorzitters van de waterschappen en de ambtenaren zijn ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds ABP.

Vraag 7

Het onderzoek van Deloitte toont aan dat premie inkomsten niet noodzakelijk worden gebruikt voor de pensioenen van politieke ambtsdragers; de commissie Dijkstal wees al in 2006 op de risico’s die hieraan kleven; wat hebben lagere overheden gedaan om die risico’s in te dammen en waarom is dit kennelijk in onvoldoende mate gebeurd?2

Er is geen sprake van premie-inkomsten. Op de bezoldiging van politieke ambtsdragers wordt een percentage ingehouden dat in hoogte gelijk is aan de werknemerspremie van een overheidswerknemer in de sector Rijk. Deze inhouding is bedoeld om een politieke ambtsdrager in dezelfde mate als een overheidswerknemer te laten bijdragen aan zijn pensioenopbouw. Omdat zijn uiteindelijke pensioenuitkering uit de begroting van het bestuurorgaan wordt gefinancierd, is er geen werkgeverspremie. Het staat het bestuursorgaan vrij de inhouding te benutten voor het opbouwen van een reserve voor de uiteindelijke pensioenuitkering. Om de risico’s in te dammen hebben bestuursorganen reserveringen en voorzieningen getroffen.

Vraag 8

Waarom is er nog geen kabinetsreactie op het rapport van de commissie Dijkstal uit 2006?

Het vraagstuk van fondsfinanciering van de Appa kent twee stappen, te weten de rechtspositionele gelijktrekking van de pensioenaanspraken en de financiering van de eventuele waardeoverdracht van opgebouwde aanspraken. Zoals bekend volgt de Appa indien mogelijk de pensioenaanspraken van de overheidswerknemers die zijn aangesloten bij het ABP. In de afgelopen jaren is de Appa-regeling ook steeds meer naar het ABP-reglement gemodelleerd. Met de aanpassing van de pensioenen van overheidswerknemers aan het nieuwe Witteveenkader is pas onlangs de opgave bekend geworden op welke wijze de pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers kunnen worden genormaliseerd aan de aanspraken van overheidswerknemers. Aan de hand van deze aanspraken ga ik het wetsvoorstel opstellen tot gelijktrekking. Deze stap wil ik nu eerst zetten en daarna zal ik in het Kabinet een voorstel voor de waardeoverdracht bespreken. Uiteraard zal ik de Kamer daarover zo spoedig mogelijk informeren, een en ander met in achtneming van het besluit van de commissie BZK in de procedurevergadering van 13 november jl.

Vraag 9

Deelt u de mening dat het onwenselijk en onlogisch is dat afgedragen pensioenpremies van politieke ambtsdragers niet gebruikt hoeven te worden voor pensioenen van politici, en niet prudent belegd hoeven te worden in een professioneel pensioenfonds? Welke pensioenrisico’s lopen politieke ambtsdragers hierdoor?

Zoals in de beantwoording van vraag 7 is vermeld, is er geen sprake van afgedragen pensioenpremies voor politieke ambtsdragers. Het salaris van politieke ambtsdragers wordt verlaagd met een inhouding. Deze besparing op de loonkosten kan worden ingezet voor een voorziening of reservering voor de pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers. De pensioenaanspraken van politieke ambtsdragers zijn wettelijk verankerd in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers. Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan. Voor zover mij bekend is in geen enkel individueel geval sprake van een tekortkoming door een bestuursorgaan bij het uitbetalen van een pensioenaanspraak. Dit neemt echter niet weg dat het huidige systeem van begrotingsfinanciering belangrijke risico’s voor het bestuursorgaan in zich draagt, reden voor de commissie-Dijkstal om te adviseren voor fondsfinanciering.

Vraag 10

Wat gaat u doen om onderbrenging van pensioenen van politieke ambtsdragers bij een professioneel pensioenfonds op korte termijn tot stand te brengen?

Het overleg binnen het kabinet is nog gaande. Het is mijn inzet om uw Kamer op korte termijn over de uitkomsten hiervan te informeren.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Hoes onder vuur om criminaliteit»?1

Ja.

Vraag 2

Erkent u de link tussen het drugsbeleid en de toename in misdrijven als inbraak, geweld en straatroof?

Een causale relatie tussen het aantal high impact crimes en de invoering dan wel handhaving van het ingezetenencriterium kan niet worden aangetoond. Wel is het aantal high impact crimes afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren, zowel in Maastricht als ook landelijk.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat Maastricht een koppositie heeft overgenomen als het gaat om high impact crimes sinds de coffeeshops gesloten zijn voor buitenlanders?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u bereid naar de oproep van de burgemeester van Maastricht voor «reguleren, reguleren, reguleren» te luisteren? Zo nee, waarom niet en wat doet u anders om te helpen?2

Ik beschouw het lokaal bestuur als een zeer belangrijke partner in de gezamenlijke aanpak van criminaliteit en overlast. Over het coffeeshopbeleid en de veranderingen daarin, die onder het vorige kabinet zijn ingezet, heb ik vanaf het begin intensief contact met alle betrokken burgemeesters. Ik onderhoud regelmatig contact met burgemeesters van coffeeshopgemeenten en van gemeenten die drugsoverlast en drugscriminaliteit ervaren, juist omdat ik de ernst van de problematiek volledig onderschrijf. Zo heb ik mij, tijdens mijn werkbezoek aan Maastricht, begin januari 2015, door de burgemeester laten informeren over de lokale situatie voor wat betreft de aanpak van overlast als gevolg van het coffeeshopbeleid in Maastricht en de intensivering van de aanpak van ondermijnende criminaliteit in Limburg. Ik heb alle vertrouwen in de aanpak van het lokaal bestuur, het Openbaar Ministerie en de politie.
In het huidige beleid wordt nadrukkelijk de ruimte gegeven aan betrokken gemeenten om de handhaving van het ingezetenencriterium zo nodig gefaseerd in te voeren waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid. Voor wat betreft de regulering van hennepteelt heeft er in 2013, op verzoek van de Tweede Kamer, een uitgebreide inventarisatie plaatsgevonden van gemeentelijke plannen met betrekking tot gereguleerde hennepteelt. In vervolg daarop heb ik alle burgemeesters die een plan hebben ingestuurd, persoonlijk gesproken. Het resultaat daarvan, inclusief een reactie op aangedragen argumenten, is neergeslagen in mijn brief aan uw Kamer van 18 december 2013 (Kamerstuk 24 077, nr. 314).
Daarnaast zijn de argumenten die door gemeenten zijn aangevoerd ter onderbouwing van hun plannen uitgebreid behandeld en becommentarieerd in het, in mijn opdracht, door een onafhankelijke externe partij, uitgevoerde onderzoek «Internationaal recht en cannabis, Een beoordeling op basis van VN-drugsverdragen en EU-drugsregelgeving van gemeentelijke en buitenlandse opvattingen pro regulering van cannabisteelt», van Prof. Dr. P.H.P.H.M.C van Kempen en Mr. M.I. Fedorova van de Radboud Universiteit Nijmegen, dat ik op 21 maart 2014 aan uw Kamer heb gezonden (Kamerstuk 24 077, nr. 316).
Een belangrijk argument tegen (experimenteren met de) regulering van hennepteelt betreft het gegeven dat een groot deel van deze teelt bestemd is voor de export. Onlangs is in een onderzoek van het WODC gevalideerd dat inderdaad een groot gedeelte van de in Nederland geteelde cannabis naar het buitenland wordt geëxporteerd. Dit onderzoek heb ik u op 16 december 2014 doen toekomen (Kamerstuk 24 077, nr. 339).
Alles overziende stel ik vast dat ik met enkele burgemeesters van inzicht verschil over wat de meest effectieve en daarmee gewenste aanpak kan en moet zijn. Het antwoord op de problematiek moet mijns inziens niet gevonden worden in regulering van de teelt, maar in een krachtige en gezamenlijke aanpak van criminaliteit en overlast (zie ook antwoord onder vraag 6).

Vraag 5

Hoe verklaart u het verwijt van de burgemeester van Maastricht dat er onvoldoende steun uit Den Haag komt?3

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Hoe gaat u bijdragen aan het oplossen van de problemen met drugscriminaliteit in Maastricht en andere plaatsen?

De huidige aanpak zet in op het geïntegreerd tegengaan van hennepteelt en andere vormen van ondermijnende criminaliteit. Door de samenwerking tussen onder meer gemeenten, politie, Openbaar Ministerie en Belastingdienst, daarin ondersteund door de Regionale Informatie- en ExpertiseCentra (RIECs), zijn de verschillende diensten steeds beter in staat informatie te delen, gezamenlijk keuzes te maken en als één overheid te interveniëren. In dit verband wijs ik u op de Verantwoording aanpak georganiseerde criminaliteit 2013 en het jaarverslag RIEC/LIEC 2013, die op 16 juli 2014 naar uw Kamer zijn gezonden (Kamerstuk 29 911, nr. 92). Hieruit blijkt onder meer dat het aantal projectmatige onderzoeken naar grootschalige hennepteelt en de hoeveelheid aangepakte criminele samenwerkingsverbanden het afgelopen jaar wederom zijn gestegen en dat ook binnen de RIECs elk jaar meer casussen op een geïntegreerde wijze zijn behandeld. Het is met voortzetting en intensivering van deze werkwijze dat het kabinet de georganiseerde (drugs)criminaliteit terug wil dringen en beheersen. Ook het wetsvoorstel Strafbaarstelling voorbereiding illegale hennepteelt, dat onlangs door de Eerste Kamer werd aangenomen en 1 maart 2015 in werking treedt, vormt een belangrijke bijdrage in de strijd tegen de illegale hennepteelt.
Voor Zuid-Nederland geldt bovendien dat het bevoegd gezag aldaar aanleiding heeft gezien de aanpak van ondermijnende criminaliteit verder te intensiveren. Hierover heb ik uw Kamer geïnformeerd per brief van 4 september 2014 (Kamerstuk 29 911, nr. 93) en laatstelijk tijdens het Algemeen Overleg Georganiseerde Criminaliteit op 30 oktober 2014. Binnen de bestaande capaciteit wordt 125 fte politiecapaciteit ingezet voor de bestrijding van ondermijnende en georganiseerde criminaliteit, waaronder hennepgerelateerde criminaliteit. Alle 125 aangewezen politiemedewerkers in de drie Zuidelijke provincies zijn sinds november 2014 operationeel. Deze 125 politiemedewerkers werken in speciale ondermijningsteams en draaien zaken op de afgesproken thema’s synthetische drugs en hennepteelt. Het toezicht en de sturing op deze teams is zodanig dat men direct kan reageren als de situatie daarom vraagt: korte klappen en korte onderzoeken met bijzondere aandacht voor het afpakken van crimineel vermogen.

Vraag 7

Waarom geeft u geen gehoor aan burgemeesters die alternatieve oplossingen zoeken voor de problemen met drugscriminaliteit?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Bent u ook verbaasd dat gemeente Rotterdam betaald parkeren wil invoeren op de Park+Rides (P+R's)?1

De gemeente Rotterdam wil op drie P+R’s (Slinge, Alexander, Kralingse Zoom) betaald parkeren invoeren. Het gaat om locaties waarvan de gemiddelde bezettingsgraad tegen de maximale capaciteit zit of hierover heen gaat.
In stedelijke regio’s zoals Amsterdam, Den Haag, en Utrecht is het reeds gebruikelijk dat op de grotere P+R locaties een bijdrage voor P+R’s wordt gevraagd. Het strekt daarom niet tot de verbazing dat ook de gemeente Rotterdam voor deze grotere P+R locaties overgaat op invoering van betaald parkeren. Ook bij P+R locaties die in beheer zijn van private partijen (zoals Q-Park) worden parkeertarieven geheven.

Vraag 2

In hoeverre past deze maatregel binnen het ingezette beleid om binnensteden beter bereikbaar te maken middels P+R terreinen?

Goed werkende P+R’s hebben belangrijke maatschappelijke voordelen, het belang van P+R’s wordt dan ook door het Rijk erkend. P+R’s leveren een bijdrage aan de kwaliteit van deur tot deur verbindingen, een betrouwbare reistijd en daarmee aan de bereikbaarheid van locaties. Ook dragen P+R’s bij aan de leefbaarheid van stedelijke gebieden.
De kosten van aanleg, exploitatie, beheer en onderhoud zijn echter niet gering en daardoor zijn P+R’s zelden kostendekkend. Vanuit het oogpunt van kostenbeheersing kan ervoor gekozen worden om opbrengsten uit parkeertarieven te hanteren. De tarieven op een P+R vormen dan ook een belangrijk element in het vinden van de balans tussen een hoge bezettingsgraad en het sluitend krijgen van een business case.

Vraag 3

Vind u het terecht dat één gemeente parkeergeld gaat heffen op een P+R terwijl P+R’s een regionale functie hebben?

De drie P+R terreinen waarover de gemeente Rotterdam voornemens is betaald parkeren in te voeren liggen op het grondgebied van de gemeente. De gemeente Rotterdam is derhalve volledig bevoegd om naar eigen inzicht en goedkeuring parkeertarieven in te voeren voor het gebruik van parkeervoorzieningen op haar grondgebied.

Vraag 4

Vind u het terecht dat één gemeente parkeergeld gaat heffen op een P+R terwijl P+R’s mede vanuit het programma «Beter Benutten» van het Rijk zijn gefinancierd? Zou het niet logisch zijn als het Rijk hierin ook inspraak heeft?

Voor de drie desbetreffende P+R’s heeft er geen directe financiering vanuit het Programma Beter Benutten plaatsgevonden. Wel is er in andere Beter Benutten regio’s sprake van cofinanciering voor capaciteitsuitbreiding of verhoging van voorzieningenniveau op P+R locaties. Vanuit het Programma Beter Benutten is voorafgaand aan de financiering primair bekeken of de maatregel bij zou dragen aan het verbeteren van de regionale bereikbaarheid. Daarnaast wordt meegewogen of de maatregel op lange termijn kan blijven voortbestaan. Voor de continuïteit van een maatregel is het van belang dat de business case zo sluitend mogelijk is. Het gebruikmaken van parkeertarieven kan hier onderdeel van uitmaken.

Vraag 5

Vind u het terecht dat één gemeente parkeergeld gaat heffen op een P+R terwijl P+R’s mede vanuit gelden van de Stadsregio zijn gefinancierd? Zou het niet logisch zijn dat Rotterdam rekening houdt met wensen van buurgemeenten die ook, mede via de Stadsregio, de portemonnee hebben getrokken voor de P+R’s?

Een gemeente doet er vanzelfsprekend verstandig aan in haar besluitvorming rekening te houden met de verschillende stakeholders, belangen en visies op het gebied van P+R’s.
Het klopt dat P+R’s in Rotterdam mede door de stadsregio gefinancierd worden. Besluitvorming daarover vindt binnen de stadsregio plaats door het dagelijks bestuur, daarbij geadviseerd door het portefeuillehoudersoverleg (PHO) verkeer en vervoer waarvan de Rotterdamse wethouder Langenberg de voorzitter is. De buurgemeenten hebben de mogelijkheid om via het PHO, het algemeen en dagelijks bestuur van de stadsregio de mogelijkheid om desgewenst hun belangen kenbaar te maken en het besluitvormingsproces te beïnvloeden.

Vraag 6

Bent u bereid om u in te zetten om de P+R’s van gemeente Rotterdam gratis te houden? Zo ja, wilt u de Kamer informeren over de voorgenomen acties in de richting van de gemeente Rotterdam? Zo nee, waarom niet?

Gezien de beperkte hoogte van de in te voeren parkeerheffing (€ 2/dag) in vergelijking met de parkeertarieven in het stadscentrum, en gegeven de autonomie van gemeentelijke instanties om op haar grondgebied parkeergeld te heffen is er geen aanleiding of grondslag om direct of indirect te interveniëren in de besluitvorming van het gemeentebestuur.

Vraag 7

Hoe gaat u voorkomen dat gemeenten die mede vanuit het programma «Beter Benutten» van het Rijk geld krijgen om bijvoorbeeld P+R’s aan te leggen, deze later als melkkoe gebruiken door er parkeergeld te heffen?

Aan de financiering vanuit Beter Benutten worden een aantal eisen gesteld. Zo geldt in algemene zin dat maximaal de helft van het maatregelenpakket door het Rijk wordt gefinancierd en de andere helft door regionale partners (regionale overheden, bedrijfsleven).
Indien een plan van aanpak de aanleg van een P+R betreft is een niet onbelangrijke eis dat aannemelijk moet zijn gemaakt welke doelgroepen hoe vaak gebruik gaan maken van de beoogde P+R. Dit om te voorkomen dat een nieuwe P+R een lage bezettingsgraad krijgt of als regulier parkeerterrein wordt gebruikt.
Verkeersdrukte, betaald parkeren bij de eindbestemming, de locatie van de P+R in het netwerk, de vindbaarheid van een P+R en de kwaliteit van het OV zijn factoren die het gebruik van een P+R beïnvloeden. Als een P+R voor de gebruiker volledig gratis is, is het lastig om een dekkende exploitatie rond te krijgen. Indien de tarieven op de P+R te hoog zijn en niet meer substantieel lager dan de parkeertarieven op de eindbestemming zal dat echter leiden tot lage bezettingsgraden. Om de juiste balans hierin te vinden wordt bij de uitwerking van de maatregelen binnen Beter Benutten zoveel mogelijk kennis en expertise tussen Rijk en regio’s gedeeld.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Broertjes vergelijkt ISIS met joden»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de verbijstering over de ongehoorde en domme uitlating van de burgemeester van Hilversum, die het afreizen van jihadisten naar Syrië en Irak vergelijkt met de vlucht van joden naar Israël na de Tweede Wereldoorlog?

Uit de (openbare) brief die burgemeester Broertjes naar de gemeenteraad van Hilversum heeft gezonden, blijkt de door de burgemeester beoogde strekking van de opmerking: het benadrukken dat er voldoende juridische grond moet zijn om paspoorten van Nederlanders in te trekken en dat mensen niet alleen vanwege door de gemeente veronderstelde kwade bedoelingen hun paspoort mag worden afgenomen. De vergelijking die hij in dat verband maakt, is bedoeld om zijn stelling kracht bij te zetten. Zijn intentie was niet om Jihadstrijders te vergelijken met Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog voor de staat Israël hebben gevochten.

Vraag 3

In hoeverre is een burgemeester die zulke absurde uitspraken doet in uw ogen nog in staat zijn rol als serieuze en neutrale burgervader te vervullen?

Het is in de eerste plaats aan de gemeenteraad van Hilversum om de handelwijze van burgemeester Broertjes te beoordelen. Indien de raad daartoe aanleiding ziet, kan zij de burgemeester ter verantwoording roepen. De burgemeester heeft inmiddels door middel van de brief, genoemd bij de beantwoording van vraag 2, uitleg aan de raad gegeven over de bewuste uitlating. Bovendien heeft een delegatie van de gemeenteraad met de burgemeester gesproken over diens wijze van communiceren.

Vraag 4

Bent u bereid deze burgemeester op te roepen publiekelijk zijn excuses aan te bieden en aan te raden een LOI-cursus geschiedenis te gaan volgen? Graag een toelichting op uw antwoord.

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Ophef om uitspraak Broertjes»?1

Ja

Vraag 2

Deelt u de mening dat de staat Israël één van de grootste wonderen uit de menselijke geschiedenis vormt, alsmede een moderne democratie die op onwaarschijnlijke wijze succesvol is op het gebied van high-tech en landbouw en dat het land een bron van trots is voor iedere westerling die de zaak van de vrijheid een warm hart toedraagt?

Bezien in het licht van onderhavige kwestie en de (openbare) brief die de burgemeester aan de gemeenteraad van Hilversum heeft gezonden omtrent zijn uitlating, staat de positie van de staat Israël niet ter discussie.

Vraag 3

Vindt u dat een vergelijking tussen Israël en het middeleeuwse ISIS totaal ziek is? Zo nee, waarom niet?

Uit de brief die burgemeester Broertjes naar de gemeenteraad van Hilversum heeft gezonden, blijkt de door de burgemeester beoogde strekking van de opmerking: het benadrukken dat er voldoende juridische grond moet zijn om paspoorten van Nederlanders in te trekken en dat mensen niet alleen vanwege door de gemeente veronderstelde kwade bedoelingen hun paspoort mag worden afgenomen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat nu Nederlandse soldaten oorlogshandelingen verrichten tegen ISIS en daarmee hun levens wagen voor de bestrijding van deze demonische organisatie, het geen pas geeft dat een burgemeester de zijde van de vijand kiest?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid deze cultuur-relativistische PvdA’er onmiddellijk op non-actief te zetten?

Het is in de eerste plaats aan de gemeenteraad van Hilversum om de handelwijze van burgemeester Broertjes te beoordelen. Indien de raad daartoe aanleiding ziet, kan zij de burgemeester ter verantwoording roepen. De burgemeester heeft inmiddels door middel van de brief, genoemd bij de beantwoording van vraag 2, uitleg aan de raad gegeven over de bewuste uitlating. Bovendien heeft een delegatie van de gemeenteraad met de burgemeester gesproken over diens wijze van communiceren.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht1 dat volgens het rapport van Platform31 en het European Urban Knowledge Network (EUKN) 2,5 miljoen mensen in Nederland onder de armoedegrens leven?

Ja.

Vraag 2

Hoe verhouden deze cijfers zich tot de onderzoeken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Centraal Planbureau (CPB), die aangeven dat er 1,2 miljoen mensen in Nederland in armoede leven, onder wie 400.000 kinderen?

Het rapport van het European Urban Knowledge Network (EUKN) beschrijft de ontwikkeling en aanpak van armoede in Europa. Om armoede tussen landen binnen de Europese Unie vergelijkbaar te maken heeft het EUKN gebruik gemaakt van een Europees meetinstrument voor de kans op armoede en sociale uitsluiting: de AROPE-indicator. Deze indicator houdt verband met de Europa 2020-strategie waarin o.a. de doelstelling is geformuleerd over het terugdringen van die kans.
De AROPE-indicator is gebaseerd op een combinatie van drie indicatoren, namelijk inkomen, werkintensiteit, en een meting van de mate waarin men financieel in staat is bepaalde gangbare goederen/diensten aan te schaffen. Men loopt in deze definitie een (verhoogd) risico op armoede en sociale uitsluiting als men een inkomen heeft lager dan 60% van het mediane inkomen en/of ernstig achtergesteld is in gangbare goederen en diensten en/of tot een huishouden behoort met een lage werkintensiteit.
Wanneer iemand onder in ieder geval één van deze indicatoren valt, wordt hij/zij tot de groep gerekend van mensen met kans op armoede en sociale uitsluiting.
In 2012 ging het in Nederland om 15,0% (tov 15,7% in 2011) van de bevolking. Overigens kent Nederland hiermee het laagste armoedecijfer van Europa; Tsjechië (15,4%) en Zweden (15,6%) staan respectievelijk op de tweede en derde plaats.
Jaarlijks presenteren het SCP en het CBS in het Armoedesignalement de meest actuele gegevens over (de kans op) armoede in Nederland. Dit aan de hand van twee centrale indicatoren: de niet-veel-maar-toereikendgrens van het SCP en de lage inkomensgrens van het CBS.
Het SCP beschrijft armoede op grond van het niet-veel-maar-toereikend criterium. Dit betreft een normbedrag dat is gebaseerd op de minimaal vereiste uitgaven voor voedsel, kleding, wonen en sociale participatie. De standaard door de regering gehanteerde armoedegrens is de lage-inkomensgrens van het CBS. Deze grens is gebaseerd op de hoogte van de bijstand in 1979. Deze grens wordt veelvuldig gebruikt omdat deze alleen wordt aangepast met de inflatie en daarmee een gelijkblijvend koopkrachtniveau in de tijd aangeeft.
Op 2 december 2013 is het meest recente Armoedesignalement 2013 gepresenteerd, met cijfers over het jaar 2012. Hieruit bleek dat in 2012, 9,4% van de Nederlandse huishoudens moest rondkomen van een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Dit zijn circa 664.000 huishoudens oftewel ca. 1,3 miljoen mensen, waarvan 391.000 kinderen.
Het begrip armoede is geen vastomlijnd concept dat het beste door middel van één kerncijfer gemeten zou kunnen worden, er zijn meerdere invalshoeken en definities om inzicht te krijgen in de verschillende aspecten van de problematiek.
Welke definitie ook wordt gebruikt: Nederland heeft de laatste jaren economisch zware tijden doorgemaakt en daarmee is er voor de regering alle reden om zich in te zetten voor het aanpakken van armoede en schulden. Dit onder andere door extra middelen beschikbaar te stellen voor de intensivering van het armoedebeleid (2013: € 20 mln, 2014: € 80 mln en vanaf 2015 € 100 mln structureel per jaar).

Vraag 3

Herkent u zich in de aanbevelingen van Platform31 over een integrale aanpak en op welke wijze kunnen gemeenten hier op dit moment invulling aangeven? Zo ja, hoe gaat het kabinet zich inspannen om de integrale werkwijze aan te moedigen en/of te stimuleren bij de gemeentelijke overheid?

Ja, ik ondersteun de aanbevelingen voor een integrale aanpak volledig. Door de decentralisaties in het sociale domein krijgen gemeenten nog meer mogelijkheden om beter maatwerk te leveren en op individueel niveau te bezien hoe mensen kunnen blijven meedoen in de samenleving.
Waar het gaat om schuldhulpverlening wordt al veel geïnvesteerd in een integrale aanpak. In 2012 is bijvoorbeeld een studie van het Verwey-Jonker Instituut verschenen over de resultaten van 24 lokale projecten om integrale schuldhulpverlening op te zetten en schuldpreventie te bevorderen. Gemeenten treffen in deze studie veel aanknopingspunten aan om hun eigen beleid mee vorm te geven. En dit jaar zijn in mijn opdracht businesscases preventie en vroegsignalering van schulden ontwikkeld; vanaf 23 mei jl. zijn deze openbaar via een website2. Deze businesscases moeten er toe leiden, dat gemeenten en andere betrokken (keten)partijen nog meer gaan investeren in een brede, integrale aanpak ten behoeve van preventie en vroegsignalering van schulden.
Ook bij het tegengaan van de armoedeproblematiek is een integrale aanpak van groot belang. Het gaat niet alleen om het directe geldgebrek van mensen, er is altijd een oorzaak en een context die bij de aanpak van het probleem betrokken moet worden. In de Nationaal Strategische Rapportage Sociale Bescherming (NSR), die in het voorjaar aan Uw Kamer is aangeboden3 wordt de aanpak van het armoedebeleid in een breder kader gezet. De NSR kan door gemeenten benut worden als brede contextinformatie bij het vormgeven van het lokale armoedebeleid. Ook de EUKN studie waaruit de aanbevelingen komen, kan naar mijn mening hierbij goed benut worden.
Ik werk nauw samen met VNG en Divosa bij het ondersteunen van gemeenten, bijvoorbeeld in het programma Vakmanschap.
Naast de hiervoor reeds genoemde organisaties zijn er veel maatschappelijke organisaties die het armoede- en schuldenbeleid van de gemeenten kunnen ondersteunen. De afgelopen jaren heb ik vele van deze initiatieven ondersteund om daarmee de inzet van vrijwilligers te stimuleren (o.a. Humanitas, SchuldHulpMaatje en Stichting Thuisadministratie). Op grond van de Regeling ter stimulering van activiteiten die een duurzame bijdrage leveren aan het tegengaan van armoede- en schuldenproblematiek kunnen maatschappelijke organisaties weer een subsidie-aanvraag indienen.
Inzet op preventie van groot belang. Onderzoek laat zien dat preventie loont. Door middel van handreikingen en business cases worden knelpunten, succesfactoren en kosten-batenanalyses inzichtelijk gemaakt en worden gemeenten samen met vrijwilligers gestimuleerd en geïnspireerd om een aanpak preventie en vroegsignalering te ontwikkelen.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek waaruit blijkt dat jongvolwassenen in een zwart gat vallen als de jeugdhulpverlening op de 18de verjaardag stopt en op het feit dat de jeugdhulpverlening niet goed aansluit op de zorg voor volwassenen?1

Het is onwenselijk dat jongvolwassenen niet de zorg ontvangen die zij nodig hebben. Met de invoering van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) krijgen gemeenten de verantwoordelijkheid voor de zorg voor jeugdigen zowel voor hun 18e als na hun 18e. Gemeenten zijn op basis van art 2.1.2. van de Wmo 2015 verplicht om in het beleidsplan aandacht te geven aan de wijze waarop de continuïteit van hulp wordt gewaarborgd, in het bijzonder ten aanzien van de persoon die door het bereiken van een bepaalde leeftijd geen jeugdhulp als bedoeld in de Jeugdwet meer kan ontvangen. Daarmee is wettelijk geborgd dat gemeenten aandacht hebben rond deze overgang. Dat betreft niet alleen pleegkinderen, maar alle jeugdigen die jeugdhulp ontvangen.
In mijn brief van 23 september 2014 (Kamerstuk 24 170, nr. 149) ben ik ingegaan op het voorstel van de Kinderombudsman om een veiligheidscheck in te voeren voor (lvb-)jeugd. Ik heb daarbij gewezen op de mogelijkheden die er zijn om zorg te bieden vanaf het 18e jaar, evenals op de informatiekaart die vanuit het transitiebureau is opgesteld ten behoeve van gemeenten.
Daarnaast wil ik wijzen op de mogelijkheid van verlengde jeugdzorg tot 23 jaar. Daar waar jongvolwassenen in een instelling verblijven, behoort een instelling te zorgen dat de overgang naar hulp na het 18e jaar tijdig wordt voorbereid en zorgvuldig gebeurt.
Via de regionale cliëntenmonitors, die thans worden opgezet en de daaraan gekoppelde rapportages volg ik deze groep nauwlettend.

Vraag 2

Ziet u mogelijkheden om aan de oproep van orthopedagogen, de Universiteit Leiden en Jeugdzorg Nederland gehoor te geven om één loket te organiseren voor vragen waarbij pleegkinderen die niet kunnen terugvallen op familie, vrienden of een ander netwerk kunnen aankloppen?2 3

Jeugdigen kunnen tot hun 18e levensjaar pleegzorg krijgen. Sommige pleegkinderen hebben na hun 18e nog behoefte aan ondersteuning en begeleiding. De gemeente kan in dat geval een voorziening treffen. In dat geval kan de pleegzorginstelling de pleegouders en de jeugdige blijven begeleiden. Voor pleegkinderen die niet in aanmerking komen voor de voorzetting van de pleegzorg, is het van belang dat inzichtelijk wordt gemaakt hoe de overgang naar zelfstandigheid en eventuele aansluiting op zorg, werk en opleiding verloopt. Het is op basis van de Wmo wettelijk verplicht voor gemeenten om hier aandacht aan te geven. Voor pleegkinderen die het 18e levensjaar bereiken bestaat de mogelijk om afhankelijk van hun behoefte aan hulp het Wmo-loket of het jongerenloket te benaderen.

Vraag 3

Welke maatregelen gaat u nemen om uw belofte – dat bij uitstroom uit de jeugdhulpverlening waarbij er niet direct een volwassenequivalent beschikbaar is gemeenten een voorziening moeten treffen – gestand te doen? Op welke wijze is de continuïteit van zorg gewaarborgd bij de overgang van de minderjarige naar de meerderjarige leeftijd?4

Ik heb tijdens het debat van 8 oktober 2014 aangegeven dat als er in 2015 vanaf het 18e jaar zorg nodig is die valt onder de voorgenomen Wlz of Zvw, dat die beschikbaar is. De gemeente kan daarnaar doorverwijzen.
Als de benodigde hulp niet beschikbaar is of niet valt onder de termen van de voorgenomen Wlz of Zvw zal de gemeente op basis van Wmo 2015 een passend ondersteuningsaanbod moeten doen of in overleg met zorgverzekeraars een oplossing moeten zoeken.
Indien jeugdhulp moet doorlopen na het 18e jaar en de hulp wordt niet vanuit een ander wettelijk kader zoals de AWBZ (Wlz), Zvw of Wmo2015 geboden, dan heeft de gemeente op basis van de doorloopregeling in de Jeugdwet de verplichting deze hulp tot maximaal het 23e levensjaar te financieren.

Vraag 4

Is het leunen op de bereidwilligheid van gemeenten voor het treffen van een voorziening bij de overgang van jeugdhulpverlening naar hierop aansluitende zorg voor volwassenen niet wat naïef? Ziet u mogelijkheden om deze overgang wettelijk te borgen, zodat er geen pleegkinderen of andere jongeren uit de jeugdhulpverlening na hun 18de tussen wal en schip vallen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Hoeveel gemeenten hebben concrete afspraken in hun beleidsplan c.q. verordening opgenomen om het hiaat dat ontstaat bij de overgang van jeugdhulpverlening naar volwassenenzorg te dichten?

Op basis van art. 2.1.2. van de Wmo 2015 zijn alle gemeenten verplicht om in hun beleidsplan aandacht te besteden aan de wijze waarop de continuïteit van hulp wordt gewaarborgd, in het bijzonder ten aanzien van de persoon die door het bereiken van een bepaalde leeftijd geen jeugdhulp als bedoeld in de Jeugdwet meer kan ontvangen.

Vraag 6

Wat is er terechtgekomen van de belofte die u heeft gedaan aan de Eerste Kamer met betrekking tot het anticiperen op de overgang van 18-min naar 18-plus zorg (naar aanleiding van aanbevelingen van de Kinderombudsman)?5

In zowel de Jeugdwet als de Zorgverzekeringswet is een passage opgenomen die voorschrijft dat gemeenten en verzekeraars zorgen voor de aansluiting tussen hun domeinen. Als de verzekeraar de betreffende behandeling bij dezelfde zorgaanbieder heeft ingekocht als de gemeente, dan kan de jeugdige in principe bij deze behandelaar blijven en zal de factuur vanaf het 18e jaar naar de verzekeraar gaan in plaats van de gemeente. Als de verzekeraar dezelfde zorg bij een andere aanbieder heeft ingekocht, dan bestaat de mogelijkheid dat deze jeugdige moet overstappen naar deze aanbieders. Dan zal een zorginhoudelijke (gegevens)overdracht tussen behandelaren moeten plaatsvinden.
Echter, het is onwenselijk dat de behandeling onderbroken zou worden of dat naar een andere behandelaar zou worden overgestapt omdat dan bijvoorbeeld het risico aanwezig is dat de vervolgbehandeling vanaf de 18e jaar leeftijd langer duurt. Daarom hebben zowel gemeenten als zorgverzekeraars er belang bij om invulling te geven aan de hiervoor genoemde eis te zorgen voor aansluiting tussen hun domeinen. Ik blijf er bij gemeenten en zorgverzekeraars op aandringen hier invulling aan te geven.
Als de gemeente zorgaanbod heeft gecontracteerd dat niet in het basispakket zit, is er sprake van «zorg die niet onder een ander wettelijk kader valt». Dan kan de gemeente gehouden zijn deze zorg tot het 23e jaar te continueren. In alle gevallen heeft de verzekeraar, om zijn zorgplicht te kunnen vervullen, bepaalde informatie over lopende zorgtrajecten nodig van de gemeente. ZN en de VNG zijn momenteel in gesprek over de inhoud en de praktische uitwerking van deze informatieoverdracht.

Vraag 1

Kent u het bericht «Tweetal steelt AOW via DigiD-fraude»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de fraude heeft plaatsgevonden via «phishing»? Hoe ging dit in zijn werk?

De FIOD is onder leiding van het Functioneel Parket een strafrechtelijk onderzoek gestart. Hierin zijn aanwijzingen naar voren gekomen dat DigiD inloggegevens zijn verkregen via phishing. De phishing heeft vermoedelijk plaatsgevonden via mailverkeer dan wel via een telefonische benadering.
In het onderzoek zijn ongeveer 5.000 DigiD’s naar voren gekomen die mogelijk onbevoegd gebruikt zijn. Met circa 180 DigiD’s zijn gegevens gewijzigd op websites van overheidsorganisaties. In veel gevallen kon de betrokken overheidsorganisatie op tijd ingrijpen en/of konden handelingen worden teruggedraaid. De betrokken burgers zijn direct geïnformeerd. De 5.000 gecompromitteerde DigiD’s zijn verwijderd.
In het onderzoek zijn tevens 70 verdachte bankrekeningen naar voren gekomen. Deze bankrekeningen zijn door de betreffende banken geblokkeerd.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het stelen van uitkeringen door misbruik te maken van DigiD-gegevens van mensen die dit niet kunnen voorkomen bijdraagt aan het gevoel van onveiligheid van mensen en hun wantrouwen in ICT en de overheid voedt? Hoe gaat u dit wantrouwen wegnemen?

Het kabinet heeft continu aandacht voor veilige digitale dienstverlening middels DigiD. Burgers worden via diverse campagnes erop gewezen zorgvuldig met hun DigiD account om te gaan. De overheid zal nooit per email of telefoon persoonlijke gegevens vragen.
De Minister van Binnenlandse Zaken heeft u in de brief aan uw Kamer over aanhoudingen fraude met DigiD d.d. 16 oktober 2014 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2014–2015, 26 643, nr. 329) toegezegd om uw Kamer op zo kort mogelijke termijn een overzicht te doen toekomen met de verschillende (mogelijke) maatregelen om het gebruik van DigiD nog veiliger te maken. Ik verwijs u in dat kader tevens graag door naar het antwoord op vraag 5.

Vraag 4

Zijn de gedupeerden schadeloos gesteld voor het gehele fraudebedrag? Wordt het fraudebedrag verhaald op de daders?

De schade is relatief beperkt gebleven vanwege de snelle waarneming van de fraude door de SVB en de effectieve samenwerking daarop van de gezamenlijke overheidsdiensten. In het kader van de Rijksbrede fraude aanpak en de daaruit ontstane geïntensiveerde samenwerking kon Logius samen met onder andere de SVB de omvang van de fraude snel detecteren. Daarna is alles in het werk gesteld om schade voor de slachtoffers te voorkomen en te minimaliseren. Alle gedupeerden hebben hun uitkering of toeslag alsnog ontvangen.
De totale omvang van de financiële schade wordt geschat op 50.000 euro. Deze zal waar mogelijk verhaald worden op de daders.

Vraag 5

Wat gaat u doen om phishing van DigiD’s en deze soort fraude in de toekomst voorkomen?

Logius doet er alles aan om het gebruik van DigiD veilig te houden. Bij ontdekking van zogeheten phishing sites wordt contact opgenomen met het Nationaal Cyber Security Center (NCSC). Notice and TakeDown (NTD)-verzoeken worden daarbij ingezet om te bewerkstelligen dat deze websites niet langer voor phishing-doeleinden gebruikt worden. Gebruikers kunnen zelf ook meehelpen om het gebruik van DigiD veilig te houden. Op de website van DigiD wordt door Logius advies gegeven over het veilig omgaan met DigiD. Daarbij wordt onder meer gewezen op het belang dat de gebruiker controleert dat hij/zij daadwerkelijk inlogt op de echte inlogpagina van DigiD. Ook wordt gewaarschuwd voor valse e-mails waarin wordt gevraagd om inloggegevens in te vullen. Bovendien wordt uitgelegd hoe de gebruiker misbruik van zijn account kan herkennen en welke actie hij kan ondernemen bij geconstateerd misbruik. Tenslotte wordt verwezen naar de ondersteuning die kan worden geboden onder meer via de helpdesk van DigiD, het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en het Meldpunt Slachtoffers Fraude van de Belastingdienst.
Ook in de lopende Alert-Online-campagne wordt uitgebreid aandacht besteed aan veilig internetten, onder andere via de in deze periode gepresenteerd website www.veiliginternetten.nl.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «ICT-adviseur wil gemeenten helpen aan Big Brother 2.0»?1

Ja

Vraag 2

Wat vindt u van de mogelijkheden die in het artikel worden geschetst?

In het bericht wordt de video «Informatie: adviseur van de toekomst» besproken zoals gepubliceerd door het bedrijf PinkRoccade. De video schetst een mogelijk toekomstscenario op basis van de mogelijkheden die de technologie biedt. Dergelijke toekomstscenario’s kunnen behulpzaam zijn om discussie te voeren over wat wenselijk is.
Het geschetste scenario biedt enerzijds mogelijkheden voor een effectievere en efficiëntere lokale overheid en het meer betrekken van de burger daarbij. Anderzijds kan het scenario bedreigend zijn omdat potentieel mensen beperkt worden in hun vrijheid en groepen mensen kunnen worden gestigmatiseerd. Voor elk scenario geldt dat realisatie zal moeten plaatsvinden binnen geldende wet- en regelgeving.
Het kabinet zet zich in voor een veilig digitaal domein waarin de kansen van digitalisering worden benut, dreigingen het hoofd worden geboden en fundamentele rechten en de internetvrijheid optimaal worden beschermd. Dit is eveneens verwoord in de notitie «vrijheid en veiligheid in de digitale samenleving» die mede namens mij aan Uw kamer is gestuurd (Kst 2013/2014, 26 643 nr. 298). In deze notitie is gesteld dat er op sommige thema’s vraagstukken zijn die verder doordacht moeten worden. Het gaat daarbij om zaken die onder het overkoepelende thema «big data, veiligheid en privacy vallen». Het kabinet heeft daartoe een adviesaanvraag gedaan bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.

Vraag 3

Deelt u de zorg dat het steeds meer delen van gegevens door gemeenten als positieve ontwikkeling wordt gezien door deze «belangrijke ICT-adviseur van veel Nederlandse gemeenten»? Zo ja, voert u actief het gesprek over dergelijke ontwikkelingen met de Nederlandse gemeenten en kunt u dit toelichten? Zo nee, waarom niet?

Het staat bedrijven en gemeenten binnen de geldende wettelijke grenzen vrij kansen te signaleren ten aanzien van het gebruik van gegevens in het publieke domein. Het is aan de wetgever te bepalen binnen welke wettelijke kaders dit kan geschieden en te borgen dat zaken als privacy en beveiliging gelijke tred kunnen houden met het toenemend gebruik van data.

Vraag 4

Vindt u dat er een afdoende kader bestaat voor afwegingen in het spanningsveld tussen privacy en veiligheid? Hoe is het principe van dataminimalisatie in dit kader gewaarborgd?

De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) biedt een adequaat kader, inclusief het vereiste van dataminimalisatie, voor een zorgvuldige afweging tussen veiligheid en privacy.

Vraag 5

Op dit moment zijn er meerdere wetten die gemeenten van een kader voorzien bij het verzamelen en gebruiken van gegevens van burgers; bent u van plan hierop aanpassingen te doen na het advies van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) d.d. 1 juli 2014? Zo ja, welke en op welke termijn? Zo nee, wat gaat u dan met het advies doen?

Het door u genoemde advies refereert aan de «beleidsvisie zorgvuldig en bewust: gegevensverwerking en privacy in een gedecentraliseerde domein» (Kst 2013/2014, 32761 nr.2. In deze visie heeft het kabinet geconcludeerd dat het huidige juridische kader toereikend is om de noodzakelijke gegevensuitwisseling te kunnen realiseren en tegelijkertijd de privacy te borgen. Het CBP waarschuwt in haar advies dat gemeenten de naleving van de Wbp niet kunnen opschorten in het kader van een «lerende praktijk». Dit advies van het CBP is in lijn met de kabinetsvisie, waarin het kernpunt is dat de Wbp leidend is, en dat binnen de Wbp via een gedegen afweging, waarbij onder meer het vereiste van dataminimalisatie wordt betrokken, de mogelijkheden dienen te worden benut. Los van de geldende toezichthoudende rol van het CBP, heb ik de gemeentebesturen per brief gewezen op hun verantwoordelijkheid voor het goed inregelen en borgen van het recht op privacy.

Vraag 6

Hoe houdt u zicht op de trends en mogelijkheden van informatie-uitwisseling door overheden (in het bijzonder gemeenten) en welke mogelijkheden ziet u om ongewenste ontwikkelingen te stoppen? Vindt u deze mogelijkheden voldoen?

Gelet op de autonomie van gemeenten, ook op het gebied van informatie-uitwisseling, is er geen toezicht door de rijksoverheid. Gemeenten dienen informatie-uitwisseling in te regelen binnen de wettelijke kaders van de Wbp. Toezicht is op adequate wijze geborgd via de onafhankelijk toezichthouder (in casu het CBP).

Vraag 7

Deelt u de opvatting van de heer Jacob Kohnstamm in zijn toespraak voor het expertforum van de nationale denktank (d.d. 3 oktober 2014), dat een groot maatschappelijk debat moet worden gevoerd over de risico’s en ongewenste gevolgen van big data? Zo ja, hoe denkt u dit debat te entameren en welke rol heeft uw ministerie daarin? Zo nee, waarom niet?

De in vraag 2 aangehaalde notitie «vrijheid en veiligheid in de digitale samenleving» beoogt een aanzet te zijn voor een verdergaand maatschappelijk debat over dit thema, waarin de overheid zich zal moeten herbezinnen op haar rol bij het beschermen en respecteren van de persoonlijke levenssfeer, ook in het digitale domein. Dit debat gaat echter niet alleen over het hoofd bieden aan bedreigingen, maar het debat biedt ook juist veel kansen om veiligheid, vrijheid en maatschappelijke groei op een hoogst mogelijk niveau in samenhang met de risico’s te bespreken. Het kabinet zal in haar reactie op het eerder genoemde WRR advies hierop ingaan.

Vraag 1

Kent u het bericht «digitale dienstverlening decentralisaties schiet ernstig tekort»?1

Ja

Vraag 2

Deelt u de mening dat het voor de dienstverlening in het sociale domein van groot belang is dat digitale informatievoorziening en -dienstverlening bij gemeenten op tijd op orde zijn? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Ten dele, de transitie van de decentralisaties in het sociaal domein is niet afhankelijk van digitale informatievoorziening en -dienstverlening, wel liggen er kansen om met digitalisering de dienstverlening verder te verbeteren en efficiency te realiseren.
Het is van groot belang dat gemeenten spoedig binnen de wettelijke kaders eigen beleid vormen en uitvoeringsmaatregelen nemen voor de decentralisaties in het sociaal domein, om continuïteit van zorg en maatschappelijke ondersteuning te bieden.
Om gemeenten hierbij te ondersteunen heeft de VNG het programma Informatievoorziening Sociaal Domein (VISD) ontwikkeld. Doel van dit programma is gemeenten te ondersteunen bij de inrichting van de informatievoorziening door het ontwikkelen van standaarden. Voorbeelden van onderdelen van het programma zijn: het ontwikkelen van een regiesysteem, het ontwikkelen van een gegevensset van de gemeentelijke monitor sociaal domein en het verminderen van risico’s voor informatiebeveiliging.

Vraag 3

Is het waar dat «gemeenten flink achter [lopen] op schema met hun digitale informatievoorziening en dienstverlening in het sociale domein» van de decentralisaties? Zo ja, hoe komt dat? Zo nee, waar blijkt het tegendeel uit en hoe verhoudt zich dat tot de constateringen in het genoemde artikel?

De conclusie dat gemeenten op schema achter lopen laat ik voor de rekening van de onderzoekers. Er bestaat momenteel geen wettelijke verplichting voor gemeenten om hun informatievoorziening en dienstverlening -ook niet in het in het sociale domein- digitaal aan te bieden. Wel verwachten burgers steeds meer digitale dienstverlening van de overheid.
Uit de peiling van het Transitievolgsysteem van het Ministerie van VWS blijkt dat alle gemeenten in de back office hard werken aan de inbedding van de nieuwe taken in de organisatie, maar dat op het vlak van administratieve processen en ICT nog een aantal stappen moeten worden gezet. In de algemene ledenvergadering van de VNG op 17 juni jl. is een resolutie breed gesteund waarin de VNG haar leden oproept landelijke standaarden die in het kader van de decentralisaties zijn ontwikkeld toe te passen. Via het VISD programma wordt hier invulling aangegeven.
Daarnaast is half september de website www.hoeverandertmijnzorg.nl live gegaan. Via deze website kunnen burgers informatie krijgen over de dienstverlening in het sociaal domein. De website is onderdeel van het Informatiepunt Langdurige Zorg en Jeugd. Het informatiepunt werkt nauw samen met de gemeentelijke informatiepunten (telefonisch, loket, digitaal). Voor alle gemeenten zijn de contactgegevens verzameld, zodat burgers vanuit het Informatiepunt adequaat kunnen worden doorverwezen naar hun eigen gemeente.
Omdat burgers steeds meer digitale dienstverlening verwachten van de overheid en omdat digitalisering kansen om de dienstverlening efficiënter uit te voeren, is het beleid van het kabinet er op gericht dat burgers en bedrijven hun zaken met de overheid overwegend digitaal kunnen gaan afhandelen. In mijn visiebrief van 23 mei 2013 over de Digitale overheid heb ik uw Kamer uiteengezet hoe ik deze doelstelling voor burgers aanpak en op 23 juni 2014 heb ik u geïnformeerd over de tussenstand van de digitale overheid.
Om te bevorderen dat de kansen die het digitale kanaal biedt beter worden benut, ook in het sociale domein, zal ik in het kader van de uitvoeringsagenda Digitale overheid nadere afspraken maken met onder anderen de VNG.
Tevens bereid ik samen met mijn collega van EZ wetgeving voor, die het online beschikbaar stellen van informatie verplicht, en ontwikkelen wij een monitor digitale overheid die de voortgang over het aanbod en gebruik van digitale diensten periodiek zal meten.

Vraag 4

Betekent dit achterlopen dat er het risico bestaat dat vanaf 1 januari 2015 burgers bij sommige gemeenten niet of onvoldoende terecht kunnen voor dienstverlening op het gebied van werk, inkomen en zorg? Zo ja, wat kunt u doen om er voor te zorgen dat die dienstverlening per die datum wel op orde is? Zo nee, waarom niet?

In de verschillende decentralisatie wetten is neergelegd dat gemeenten per 1 januari toegang tot de zorg en maatschappelijke ondersteuning geregeld moeten hebben. Op welke wijze zij deze toegang regelen en of ze hierbij gebruik maken van digitale dienstverlening is aan de gemeenten zelf. Het ontbreken van toegang via het digitale kanaal betekent niet dat burgers niet of onvoldoende terecht kunnen voor dienstverlening op het gebied van werk, inkomen en zorg en maatschappelijke ondersteuning. Juist in het sociaal domein lijkt een persoonlijke benadering in bepaalde gevallen het meest opportuun.

Vraag 5

In hoeverre kunnen gemeenten die achterlopen bij het introduceren van digitale informatievoorziening en dienstverlening in het sociale domein leren van gemeenten die dit wel op orde hebben? Wat kunt u hierin betekenen?

Door het Rijk en de VNG zijn er reeds verschillende instrumenten ingericht om de gemeenten te ondersteunen. Hiervoor hebben de departementen gezamenlijk met de VNG het ondersteuningsteam decentralisatie ingericht. Daarnaast is er het VISD programma, waar de nieuwe praktijk in zogenaamde livings labs wordt beproefd en via een kennisplatform worden de inzichten verzameld en gedeeld met alle andere gemeenten.
Het benutten van de ervaringen van voorlopers van digitale dienstverlening krijgt ook een plaats in de uitvoeringsagenda digitale overheid.

Vraag 1

Kent u het bericht dat er geen sprake is van een zachte landing voor de overheveling van zorgtaken1, en het bericht «Brandbrief gemeenten aan kamer over cijfers»?2

Ja, ik ken beide berichten.

Vraag 2

Heeft u eerder berichten van gemeenten gekregen, waaruit blijkt dat de cijfers die gemeenten krijgen onbetrouwbaar, dan wel onduidelijk, dan wel onvolledig of een combinatie van deze drie kwalificaties zijn? Zo ja, wat heeft u in reactie daarop ondernomen? Zo nee, bent u dan van mening dat het bericht waar is, niet klopt, of kan er nog een andere oorzaak zijn waarom de gegevens en cijfers inadequaat zijn?

De overdracht van cliëntgegevens van de mensen met een AWBZ-indicatie die onder het overgangsrecht van de Wmo 2015 vallen heeft eind juli plaatsgevonden. Bij deze gegevens is een uitgebreide handleiding meegeleverd en op praktijkdagen hebben we deze gegevens nader toegelicht aan gemeenten. Ik heb met betrekking tot deze gegevens geen eerdere concrete berichten ontvangen dat deze niet correct zijn, maar wel signalen ontvangen dat gemeenten zich daar zorgen over maken. Naar aanleiding van de berichtgeving heb ik nadere analyses laten uitvoeren op de gegevens. De conclusie is dat de gegevens in lijn zijn met de eerder verstrekte beleidsinformatie. Over deze bevindingen heb ik gemeenten inmiddels geïnformeerd door middel van de Informatiekaart Gegevensoverdracht: Toepassing en interpretatie van de bestanden (publicatie 19 september 2014 op www.invoeringwmo.nl). In deze Informatiekaart wordt uitgelegd hoe verschillen kunnen worden verklaard en waarom de gegevens niet één-op-één vergeleken kunnen worden. De belangrijkste reden is dat de beleidsinformatie inzicht geeft in een jaarperiode en de cliëntgegevens informatie geven over AWBZ-cliënten op een peildatum. Aanvullend heeft het CIZ bekeken of het aantal cliënten en indicaties overeenkomt met eerdere, door CIZ gepubliceerde algemene informatie. Ook dit komt overeen.

Vraag 3

In hoeveel gemeenten verschillen de cijfers van het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ), het onderzoeksbureau Vektis (zorgverzekeraars) en het Centraal administratiekantoor (CAK) van elkaar? Welke stappen heeft u richting de gemeenten ondernomen? Is de administratieve organisatie die overgedragen moet worden aan gemeenten, opdat zij hun taken en verantwoordelijkheden kunnen oppakken (de gegevens van de cliënten die met de decentralisatie tot het gemeentelijk domein gaan behoren) op orde?

Voor alle gemeenten verschillen de cijfers tussen beleidsinformatie en de uitlevering van cliëntgegevens. Bij de beantwoording van vraag 2 ben ik ingegaan op de oorzaken van dit verschil en de acties die ik heb ondernomen. Gemeenten kunnen bij de interpretatie en de verwerking van de gegevens ondersteuning krijgen van het Ondersteuningsteam Decentralisaties (OTD), wat het Rijk samen met de VNG heeft opgericht om gemeenten te ondersteunen bij de voorbereiding op de transitie.
Op grond van de geconstateerde verschillen zie ik geen aanleiding te veronderstellen dat de administratieve organisatie van de uitvoerende instellingen niet op orde zijn.
Voor jeugd zijn gemeenten op verschillende manieren bezig hun administratieve taken te ordenen. Hiervoor inventariseert de Staatssecretaris van VenJ een aantal archetypen waarop een Privacy Impact Assessment (PIA) wordt gedaan. Omdat van gemeenten binnen de Jeugdwet maatwerk wordt verwacht voor het leveren van jeugdhulp (afkomstig uit de Awbz, Zvw, Wjz en Wmo), zal de administratieve organisatie op uiteenlopende wijze vorm krijgen. Gemeenten kunnen zien hoe hun organisatie zich verhoudt tot de archetypen en op basis daarvan besluiten tot bijvoorbeeld een aanvullende PIA.

Vraag 4

Klopt het dat het CAK in februari met nieuwe gegevens komt, terwijl gemeenten voor 1 oktober de contracten rond moeten hebben? Zo ja, is dit niet rijkelijk te laat, aangezien gemeenten hun contracten met zorginstellingen al veel eerder afgesloten dienen te hebben?

Het klopt dat via het CAK in februari 2015 een laatste uitlevering van cliëntgegevens plaatsvindt. In deze laatste uitlevering zitten ook de cliënten opgenomen die in december 2014 een indicatiebesluit van het CIZ hebben ontvangen. Met de levering in februari 2015 wordt de overdracht van cliëntgegevens compleet gemaakt. In het kader van de contractering van zorginstellingen speelt deze informatie geen voorname rol. Gemeenten wordt geadviseerd om zich bij de inkoop vooral te baseren op de beleidsinformatie die al in februari aan gemeenten is geleverd.
De gegevensoverdracht voor jeugd volgt die van de Wmo. Met de laatste levering van cijfers in februari 2015 ontvangen gemeenten de gegevens van de cliënten die in november en december 2014 in hulp zijn gekomen en overwegend na februari 2015 zullen uitstromen. Hierbij moet worden opgemerkt dat de inwerkingtreding van de nieuwe Jeugdwet zelf een effect zal hebben op de hulpvraag in 2015. Die hulpvraag is hierdoor niet klip en klaar te voorspellen met cijfers uit 2014. Risico’s voor inkoop kunnen hierom het best worden gedeeld door het maken van bovenlokale inkoopafspraken.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat de wethouders van de G4- en G34-gemeenten in een brandbrief aan de Kamer het volgende stellen: «Gebleken is op grond van nader boekenonderzoek dat de opgaven van de instellingen, om verschillende redenen, lang niet altijd op goede gegevens zijn gebaseerd»? Wat gaat u doen om er voor te zorgen dat de instellingen de gemeenten de juiste cijfers en gegevens aanbieden?

Met zowel de VNG, G34/G32 als de branches gespecialiseerde zorg voor jeugd ben ik in gesprek over oplossingen voor de genoemde knelpunten.

Vraag 6

Deelt u de analyse in een column van Frank Candel3 over de oorsprong van de verschillen in gegevens en cijfers? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat kunt u nog doen om chaos te voorkomen? Hoe beziet u de mogelijkheden om door middel van een noodwet de problemen op te lossen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van genoemd bericht en de daarin opgenomen uitspraken van senator Van Boxtel dat de invoering van de Wmo 2015 beter uitgesteld kan worden naar 2016?1

Ik heb het betreffende interview op BNR beluisterd. De heer van Boxtel roept in dit interview niet op de invoering van de Wmo 2015 uit te stellen zoals de titel van het item suggereert, maar vraagt het kabinet de invoering van de Wlz uit te stellen tot 1 januari 2016.
Ik deel zijn observatie dat niet alle gemeenten even ver gevorderd zijn bij de voorbereiding op de nieuwe taken en hij roept mij op om goed te inventariseren waar gemeenten staan bij de implementatie en hen de hulp te bieden waar dat nodig is. Op korte termijn zal ik de Tweede Kamer per brief informeren over de voortgang van de transitie Wmo 2015 sinds de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer en de wijze waarop ik gemeenten ondersteun.
Ik deel de mening van de heer Van Boxtel dat het een forse inspanning vergt van gemeenten, verzekeraars, aanbieders, cliëntenorganisaties en zorgprofessionals om van de hervorming langdurige zorg een succes te maken. De heer Van Boxtel stelt in het interview overigens niet dat de overheveling van zorgtaken naar gemeenten en zorgverzekeraars leidt tot overwerkte hulpverleners en instellingen. Zijn waarschuwing betreft de geplande invoering van de Wlz per 1-1-2015.

Vraag 2

Deelt u de mening van senator Van Boxtel dat overheveling van zorgtaken naar gemeenten en zorgverzekeraars leidt tot zo goed als overwerkte hulpverleners en zorginstellingen, als gevolg van de vele nieuwe taken die zijn overgegaan? Zo ja, wat kunt u doen om dat te verlichten? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Hebben zich tussen het moment van stemming op 8 juli 2014 in de Eerste Kamer, toen senator Van Boxtel voorstemde en het wetsvoorstel met de kleinst mogelijke meerderheid van 37 tegen 36 stemmen werd aangenomen, en nu belangrijke vertragingen dan wel veranderingen voorgedaan die op 4 september 2014 kunnen leiden tot de conclusie dat gemeenten, zorginstellingen en zorgverleners zo goed als overwerkt zijn? Zo ja, welke?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Welke zorgen van senator Van Boxtel deelt u, en welke zorgen deelt u niet, en op welke gronden?

Evenals de heer Van Boxtel constateer ik dat gemeenten verschillen in de mate waarin zij klaar zijn voor hun nieuwe taken. Dit baseer ik op de informatie uit het transitievolgsysteem van het Transitiebureau en de contacten die ik onderhoud met gemeenten, aanbieders en cliëntenorganisaties.
De heer Van Boxtel uit daarnaast zorgen over de benodigde aanpassingen van ICT systemen en het tijdig op orde krijgen van gegevens. Ik wil er op wijzen dat onder regie van het Zorginstituut in samenwerking met de zorgkantoren, zorgaanbieders en andere ketenpartners in beeld is gebracht welke aanpassingen de hervorming van langdurige zorg met zich meebrengt voor de AWBZ-brede zorgregistratie (AZR).
Op 1 juli heeft Zorginstituut Nederland de definitieve specificaties van de standaarden iWmo 1.0 en iWlz 1.0 gepubliceerd op www.istandaarden.nl. Eind juni is helderheid verschaft over de zorg die in 2015 valt onder de Wlz zodat er voldoende tijd beschikbaar zou zijn voor benodigde aanpassingen. Door uitstel van de Wlz verandert deze opgave niet.
In mei zijn met alle betrokken partijen (NZa, Zorginstituut Nederland, ZN, CAK, CIZ, Actiz, VGN, GGZ-Nederland en BTN) de potentiële knelpunten geïnventariseerd en is nagegaan onder welke condities een verantwoorde invoering van de Wlz per 2015 mogelijk is. Met die opbrengst zijn we hard aan de slag gegaan. Hierover is de Tweede Kamer per brief van 27 juni 2014 (TK 33 891, nr. 27) geïnformeerd.

Vraag 5

Wat is het effect voor verzekeraars, gemeenten, zorginstellingen en cliënten van het door senator Van Boxtel bepleite uitstellen van de ingangsdatum van de Wet langdurige zorg (Wlz) naar 1 januari 2016?

In de brief over de invoering van de Wlz van 27 juni jl. is toegelicht dat bij een eventueel uitstel van de invoering van de Wlz de langdurige zorg in 2015 onder het regime van een «versmalde» AWBZ zal worden voortgezet. Versmald betekent dat de AWBZ-regelgeving wordt aangepast aan de aanspraken die in de AWBZ resteren na de geplande overhevelingen naar de Zvw en decentralisaties naar gemeenten. Hiermee worden «dubbele» aanspraken voorkomen.
In de brief aan de Kamer van 27 juni jl. is tevens toegelicht onder welke condities de langdurige zorg in 2015 zal worden uitgevoerd. Het uitgangspunt daarbij is dat partijen de wet op verantwoorde wijze moeten kunnen uitvoeren en dat cliënten verzekerd blijven van zorg. Daarom is gekozen voor een geleidelijke overgang, waarbij op aantal belangrijke punten (o.a. bekostiging, informatievoorziening) in 2015 nog wordt aangesloten bij de uitvoering van de AWBZ. Daarnaast zijn de voorwaarden voor uitvoering onder de Wlz en «versmalde» AWBZ gelijk getrokken. Op basis hiervan zijn partijen gestart met hun voorbereidingen voor 2015. Een eventueel uitstel van de Wlz naar 2016 heeft geen invloed op de aanspraken van cliënten die in 2015 een beroep doen op langdurige zorg. Wel geldt dat bij uitstel van de Wlz de basisrechten van cliënten, zoals toelatingslatingscriteria, leveringsvormen (o.a. pgb), zorgplanbespreking en cliëntondersteuning, niet wettelijk zijn verankerd.
Ongeacht welke wet er per 1 januari 2015 van kracht is, is er duidelijkheid naar zorgkantoren geboden over welke zorg ingekocht moest worden. De zorginkoop vindt de facto plaats op basis van een «versmalde» AWBZ. Geregeld is dat bij de invoering van de Wlz de rechten en plichten van zorgkantoren worden overgenomen door de Wlz-uitvoerders. Zowel onder de AWBZ als onder de Wlz blijft de huidige regio-indeling in 2015 gehandhaafd. Uitstel van de Wlz heeft geen gevolgen voor de hoogte van de beheerskosten. De bedoeling van de Wlz is Wlz-uitvoerders directer aan te spreken op hun verantwoordelijkheden. Dit wordt uitgesteld als de Wlz niet in 2015 wordt ingevoerd. In de Wlz wordt de zorgplicht (waaronder de cliëntondersteuning en zorgbemiddeling) explicieter neergelegd bij de Wlz-uitvoerder. Tenslotte geldt ook voor zorginstellingen dat duidelijk is wat ze moeten doen ongeacht de wettelijke kaders.

Vraag 6

Heeft er enig overleg plaatsgevonden tussen het kabinet en de bevriende oppositiepartijen over een mogelijk uitstel van de Wlz? Zo ja, wanneer en wat was daarvan de uitkomst?

Hierover heeft geen overleg plaatsgevonden.

Vraag 7

Kunt u deze vragen voor aanstaande dinsdag beantwoorden, omdat komende week de Wlz in de Kamer behandeld wordt?

Tot mijn spijt heb ik de vragen niet binnen dit korte tijdsbestek kunnen beantwoorden.

Vraag 1

Kent u het bericht «Salariseis bestuurder verboden in aanbesteding»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het gemeenten niet is toegestaan salariseisen op te nemen bij aanbesteding in het kader van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning)?

Sinds 1 april 2013 geldt de Aanbestedingswet 2012 voor alle aanbestedingen door (semi) publieke instellingen in Nederland. Deze wet is dan ook van belang bij aanbestedingen in het kader van de Wmo. Met deze wet zijn Europese richtlijnen voor aanbesteding geïmplementeerd. Op grond van de Aanbestedingswet moeten eisen, voorwaarden en criteria die in het kader van een aanbesteding worden gesteld in een redelijke verhouding staan tot het voorwerp van de opdracht. Dit wordt wel het proportionaliteitsbeginsel genoemd. Het stellen van salariseisen als zodanig lijkt hier niet aan te voldoen. De rechter heeft zich over deze vraag nog niet uitgelaten.
Overigens is het wel van belang te onderstrepen, dat op de aanbieders van voorzieningen in het kader van de Wmo die onder de WNT vallen het bezoldigingsmaximum van de WNT, respectievelijk de lagere bezoldigingsmaxima van de Regeling bezoldigingsmaxima topfunctionarissen zorg- en welzijnssector onverkort van toepassing zijn.

Vraag 3

Wat is het verband tussen het in het artikel genoemde aangenomen amendement2 en het toegestaan zijn van salariseisen bij een aanbesteding?

In het voorstel voor de Wmo 2015, zoals ingediend bij de Tweede Kamer, was voor gemeenten de verplichting opgenomen om bij verordening eisen te stellen aan de bestuursstructuur en bedrijfsvoering van aanbieders. Met deze bepaling werd beoogd een evenwichtig bestuursproces en transparante bedrijfsvoering te waarborgen. Indien en voorzover hieronder mede het stellen van salariseisen zou zijn begrepen, dan zou dat met inachtneming van het in antwoord 2 aangehaalde proportionaliteitsbeginsel moeten zijn gedaan. De aanvaarding van het amendement van het lid Van ’t Wout heeft ertoe geleid dat deze bepaling uit de Wmo 2015 is geschrapt. De indieners benadrukten dat gemeenten bij hun inkoop moeten letten op goede kwaliteit van de zorg voor een goede prijs.

Vraag 4

Hoe verhoudt een verbod zich tot uw eigen uitgangspunt en de motie van de leden Segers, Fokke en Van Toorenburg3 3) dat «decentrale overheden mogelijkheden moeten hebben, respectievelijk moeten behouden, eigen voorwaarden te stellen op het terrein van de normering van topinkomens, uiteraard met inachtneming van de WNT (Wet normering topinkomens) en andere relevante regelgeving»?4

In mijn antwoord op de Kamervragen van 7 juli jl. (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2013–2014, nr. 2914) heb ik aangegeven dat het goed is dat ook gemeenten en provincies oog hebben voor evenwichtige, verantwoorde en maatschappelijk aanvaardbare beloningsverhoudingen. Ik heb VNG en IPO geschreven dat ik initiatieven van de gemeenten en provincies voor de normering van topinkomens in aanvulling op de WNT in beginsel verwelkom. De Awb biedt hiertoe voldoende mogelijkheden als het gaat om instellingen die subsidie ontvangen van decentrale overheden.
In antwoord 2 is uiteengezet dat bij aanbestedingen op grond van de Aanbestedingswet 2012 het proportionaliteitsbeginsel in acht dient te worden genomen.

Vraag 5

Is het gemeenten toegestaan in een aanbesteding een overheadnorm op te nemen? Zo ja, wordt dit instrument om zorggeld naar zorg te laten gaan in de praktijk al veel gebruikt? Zo nee, waarom niet en bent u bereid dit alsnog spoedig mogelijk te maken?

Voor een overheadnorm kan voor wat betreft de Aanbestedingswet 2012 en de Wmo 2015 worden verwezen naar de antwoorden onder 2 en 3 in verband met het opnemen van een salariseis. Een dergelijke norm zal aan het proportionaliteitsbeginsel moeten voldoen.
Waar door de aanvaarding van het amendement van het lid Van ’t Wout weliswaar de bepaling is geschrapt om bij verordening eisen te stellen aan de bestuursstructuur en bedrijfsvoering van aanbieders, kan bij een aanbesteding wel indirect invloed worden uitgeoefend op de bedrijfsvoering door bijvoorbeeld eisen te stellen aan de prijs van een product of dienst.

Vraag 6

Wat zijn de meest recente uitkomsten van gesprekken met gemeenten en provincies van het overleg dat u (n.a.v. de motie van de leden Segers, Fokke en Van Toorenburg) voert? Kunt u hierover inmiddels meer melden dan u in de brief van 10 juli jl. heeft gedaan?5

Ik verwijs hiervoor naar mijn antwoord op de Kamervragen van 7 juli jl. (2014Z13081), dat de Tweede Kamer op 5 september 2014 heeft ontvangen: de mogelijkheden voor de normering van topinkomens door decentrale overheden in het kader van subsidieverlening zijn inmiddels verkend samen met de VNG en het IPO, en met de ministeries van V&J en VWS. Ik heb de VNG en het IPO een brief gestuurd met de conclusies van de verkenning en heb voorgesteld een periodiek overleg met hen in te stellen om praktijkervaringen met normering van topinkomens door gemeenten en provincies te inventariseren, de effecten te monitoren en gezamenlijk beleid en instrumenten te ontwikkelen indien nodig. Ik zal de Tweede Kamer nader informeren over de vorm en uitkomsten van dit periodiek overleg.

Vraag 1

Kent u het artikel op de site van Binnenlands Bestuur «Gemeenten vrezen big bang rondom trekkingsrecht»?1

Ik ben bekend met dit artikel.

Vraag 2

Kent u de problemen die in het artikel geschetst worden? Zo ja, wat vindt u daarvan, en wat is de huidige stand van zaken?

Ik ken de onderwerpen die aangedragen worden. Het zijn onderwerpen die extra aandacht vragen. Naar aanleiding van de brief die de VNG, G4 en G32 aan mij gericht hebben, is het overleg geïntensiveerd. Dit overleg heeft geleid tot (soms tijdelijke) oplossingen voor de technische kwesties. Ik heb een reactie op de brief aan de VNG, de G4 en de G32 verzonden en blijf intensief in overleg met hen om te waarborgen dat de invoering zo goed mogelijk verloopt, waarbij de primaire invalshoek is dat continuïteit van zorg voor cliënten blijft gewaarborgd.

Vraag 3

Klopt het dat het besluit van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om het trekkingsrecht zo basaal mogelijk in te voeren tot gevolg heeft dat zaken die door de Sociale Verzekeringsbank (SVB) zouden worden uitgevoerd, nu door gemeenten zelf moeten worden opgepakt, en dat dit leidt tot extra kosten? Bent u ervan op de hoogte dat gemeenten hebben aangegeven niet te betalen voor zaken die de SVB zou oppakken, die ze nu zelf moeten uitvoeren? Klopt het dat gemeenten wel opdraaien voor de kosten? Hoeveel extra kosten zijn hiermee gemoeid? Indien er meerkosten zijn voor gemeenten, waarom kiest u er dan niet voor de SVB te korten voor een vergelijkbaar bedrag, en dit in het gemeentefonds te storten?

Het organiseren van het trekkingsrecht bij de SVB betreft een omvangrijke operatie die erop gericht is dat iedere budgethouder op 1 januari 2015 op het trekkingsrecht is aangesloten. De invoering vraagt niet alleen van de SVB, maar ook van de andere ketenpartners veel inspanningen.
Het systeem van trekkingsrechten moet bijdragen aan mijn doelstelling om fraude tegen te gaan en tegelijkertijd zo goed mogelijk aansluiten op de werkprocessen van gemeenten en zorgkantoren. Deze werkprocessen veranderen momenteel in verband met de inwerkingtreding van de Wmo 2015, de Jeugdwet en de WLZ. Een belangrijk uitgangspunt van het programma trekkingsrechten is dat de risico’s voor de haalbaarheid van het stelsel van trekkingsrechten beperkt worden zodat per 1 januari 2015 een systeem zal functioneren dat er voor zorgt dat cliënten de zorg en ondersteuning die zij nodig hebben kunnen betalen uit het pgb. In 2015 vindt de doorontwikkeling van het systeem plaats om de aansluiting op de gemeentelijke systemen en processen verder te optimaliseren en de mogelijkheden voor het opsporen van fraude verder uit te breiden.
De overgang naar een nieuw systeem voor de uitvoering van het pgb brengt voor alle betrokken partijen eenmalig extra werkzaamheden met zich mee en daarmee ook extra kosten. Het is niet op voorhand bepaald welke reguliere werkzaamheden de SVB doet en welke werkzaamheden de gemeenten en de zorgkantoren. Over zowel de hoogte van de kosten van het trekkingsrecht als de financiering ben ik momenteel nog in overleg VNG. Eventuele onvoorziene meerkosten die optreden bij gemeenten zullen ook in dit kader worden bezien. Ik verwacht dat hier op korte termijn besluitvorming over plaats zal vinden.

Vraag 4

Hoe voorkomt u dat rekeningen aan zorgverleners niet op tijd worden betaald?

Continuïteit van zorg staat voorop bij de invoering van het trekkingsrecht. Dit betekent dat een budgethouder zijn zorgverlener moet kunnen betalen om zorg te blijven ontvangen. De medewerking van de budgethouders is in dit traject ook van belang in die zin dat er tijdig voldaan wordt aan de verzoeken om volledig ingevulde zorgovereenkomsten in te sturen. Er zijn terugvalscenario’s opgesteld die aangeven hoe ketenpartijen moeten omgaan met budgethouders voor wie niet alle processtappen tijdig zijn doorlopen. Doelstelling is dat de budgethouder hier geen hinder van ondervindt en dat deze situatie zo snel mogelijk wordt «gerepareerd» in 2015. Per 1 januari 2015 zal een systeem functioneren dat er voor zorgt dat cliënten de zorg en ondersteuning die zij nodig hebben kunnen betalen uit het pgb.

Vraag 5

Klopt het dat ook de ICT van de SVB niet aansluit bij die van gemeenten? Hoe wordt dit opgelost, en is er al sprake van een zogenaamd terugvalscenario?

Voor de aansluiting van de ICT van de SVB op die van de gemeenten is een aantal voorzieningen beschikbaar of in ontwikkeling. Deze voorzieningen zijn toereikend voor de start van de trekkingsrechten per 1 januari 2015. De structurele gegevensuitwisseling tussen de gemeenten en de SVB vindt per 1 januari 2015 plaats via het webportaal MijnPGB voor gemeenten van de SVB. De van toepassing zijnde gegevens en documenten kunnen hierin worden geraadpleegd. In het webportaal MijnPGB hebben gemeenten ook de mogelijkheid om managementinformatie van zorgcontracten, budgetten en declaraties te zien. Het MijnPGB portaal is inmiddels beschikbaar gesteld door de SVB. Indien nodig kan ook nog schriftelijk worden uitgewisseld.
Met de VNG is afgesproken dat er gewerkt wordt aan de optimalisatie van de gegevensuitwisseling zoals die thans operationeel is. De inzet van elektronische ketenberichten in de gegevensuitwisseling tussen gemeenten en SVB vindt gefaseerd plaats. De aansluiting van gemeenten op het landelijk knooppunt van het Inlichtingenbureau (IB) ten behoeve van het routeren van de berichten tussen gemeenten en SVB is te verwachten vanaf het voorjaar van 2015. Met het eerste bericht «toekenningsbeschikking» is al rekening gehouden met de door de gemeenten gewenste uitsplitsing naar zorgsoorten.

Vraag 6

Kunt u aangeven of wat u betreft het trekkingsrecht per 1 januari 2015 verantwoord kan worden ingevoerd en uitgevoerd, nu gemeenten hebben aangegeven een go/no go-moment eind augustus te willen hebben?

Alle ketenpartijen spannen zich in de om de Trekkingsrechten PGB per 1 januari 2015 in werking te laten treden op een wijze die verantwoord is. Zoals reeds vermeld, is daarbij voorzien in diverse terugvalscenario’s die in werking kunnen treden indien er problemen optreden. Zodoende is er geen sprake van een go/no go-moment voor het gehele systeem van trekkingsrecht, maar zijn wel op onderdelen terugvalscenario’s voorhanden. Ik ben momenteel in overleg met de VNG over de nadere uitwerking van de terugvalscenario’s.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de provincie Drenthe de gemeente Emmen dwingt windturbines te plaatsen?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over het feit dat de provincie Drenthe tijdens het besluitvormingstraject dergelijke intimidatiemiddelen gebruikt?

Voor zover ik kan beoordelen heeft de provincie Drenthe de gemeente Emmen laten weten welke wettelijke bevoegdheden de provincie kan inzetten bij het realiseren van de doelstelling voor windenergie op land.

Vraag 3

Bent u bereid de gemeenteraad van Emmen publiekelijk te steunen en de provincie Drenthe tot de orde te roepen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Het betreft hier geen rijksbevoegdheid waarvoor de Minister van Infrastructuur en Milieu of de Minister van Economische Zaken verantwoordelijk is. De provincie Drenthe heeft naar mijn mening conform haar wettelijke bevoegdheid gehandeld.

Vraag 4

Deelt u de mening dat als gemeenten zich op democratische wijze windturbinevrij hebben verklaard, hetzij via een referendum, hetzij via een stemming in de gemeenteraad, de provincie en het rijk zich bij die beslissing neer moeten leggen? Zo nee, waarom niet?

Nee. Voor windparken tussen de 5 en 100 MW zijn de provinciale staten het wettelijk bevoegd gezag conform de Elektriciteitswet 1998, artikel 9e. Voor windparken van minimaal 100 MW is de Minister van Economische Zaken het wettelijk bevoegd gezag, Elektriciteitswet 1998, artikel 9b. Een gemeentelijke beslissing dat er geen windmolens mogen worden opgesteld is daarom niet doorslaggevend gelet op de wettelijke bevoegdheden van de provinciale staten respectievelijk de Minister van Economische Zaken.