Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending «Vredesmacht onder vuur», waarin ingegaan wordt op een incident rondom een rapportage van Nederlandse Unifil-militairen?1

Ja.

Vraag 2

Hoe duidt u het gegeven dat tot op de dag van vandaag Nederlandse Unifil-militairen, anders dan het VN-onderzoek van begin 1981 heeft geconcludeerd, volhouden dat op 25 december 1980 wel degelijk lichamen van gedode Palestijnse strijders door Israëlische militairen werden opgeblazen?

Het kabinet heeft destijds de melding van het incident door Nederlandse militairen serieus genomen en direct contact opgenomen met de Israëlische overheid en de VN. De Secretaris-Generaal van de VN heeft een onafhankelijke commissie ingesteld om het incident te onderzoeken. Deze commissie concludeerde dat de Nederlanders naar eer en geweten hadden gehandeld, maar dat niet vast te stellen was of hun waarnemingen klopten. Het kabinet verklaarde destijds de bevindingen van de VN-onderzoekscommissie te aanvaarden. Het kabinet is bekend met de observaties, zoals geuit in Andere Tijden, maar ziet geen aanleiding het hiervoor genoemde standpunt te heroverwegen.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat dit een oorlogsmisdaad is?

De bevindingen van de VN-onderzoekscommissie bieden geen basis voor een dergelijke conclusie.

Vraag 4

Wat is uw reactie op de uitspraak van toenmalig plv. hoofd operatiën van het ministerie van Defensie, Hans Couzy, dat dit incident werd gladgestreken door de Verenigde Naties om geen heftige ruzie met Israël te krijgen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitzending van Nieuwsuur van 13 januari jl. over de inlichtingenvergaring in Burum?

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van de plaatsing van de Amerikaanse apparatuur met de mogelijkheid van inlichtingenverzameling op Nederlands grondgebied? Zo nee, hoe kan de Nederlandse overheid dan toezicht houden op de activiteiten van de Amerikanen in Nederland? Zo ja, op welke wijze gaat u de Kamer hierover informeren?

Inmarsat levert vanuit Teleport Burum commerciële telecommunicatiediensten aan overheden en organisaties binnen het kader van de Telecommunicatiewet in Nederland. Het Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken houdt toezicht op de handhaving van deze wet.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben geen aanwijzingen dat er in Burum sprake is van inlichtingenactiviteiten door buitenlandse mogendheden. De diensten doen structureel onderzoek naar dergelijke activiteiten van buitenlandse mogendheden in Nederland. Indien wordt geconstateerd dat een buitenlandse mogendheid zonder toestemming en medewerking van de AIVD en MIVD inlichtingenactiviteiten verricht op Nederlands grondgebied, treft de regering altijd maatregelen.

Vraag 3

Bent u door of namens de Amerikaanse regering geïnformeerd over de activiteiten op het gebied van inlichtingenvergaring door de Amerikanen in Burum? Zo ja, wanneer bent u hierover geïnformeerd? Zo nee, gaat u alsnog de Amerikaanse regering verzoeken u hierover te informeren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Houdt de Nederlandse overheid toezicht op de Amerikaanse activiteiten met betrekking tot inlichtingenverzameling in Nederland? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Op hoeveel bedrijventerreinen in Nederland is Amerikaanse of overige buitenlandse apparatuur met de mogelijkheid van inlichtingenverzameling geplaatst? Op welke wijze is het toezicht door de Nederlandse overheid op het gebruik van deze soort apparatuur door anderen geregeld?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Hoe vaak komt het voor dat een Nederlands defensieterrein grenst aan een bedrijventerrein?

In veel gevallen grenzen defensieterreinen aan bedrijventerreinen of bieden zij ruimte voor civiel medegebruik. Voorbeelden hiervan zijn de marinehaven in Den Helder, de ontwikkeling van de nieuwe marinierskazerne in Vlissingen op een bedrijventerrein en het civiele medegebruik van de militaire luchthavens.

Vraag 7

Hoe gebruikelijk is het dat activiteiten in het vitale en hele delicate veiligheidssegment plaatsvinden op een bedrijventerrein grenzend aan een defensieterrein waar men dezelfde activiteiten verricht?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Welke controle is er op de rechtmatigheid van inlichtingenvergaring door anderen dan de Nederlandse organisaties die onder toezicht staan van de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD)?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 9

Deelt de Nederlandse overheid de door de Nationale SIGINT Organisatie (NSO) verzamelde inlichtingen in Burum met derden? Zo ja, met welke partijen?

De Nederlandse diensten werken zowel in als buiten het NAVO-bondgenootschap samen met buitenlandse partnerdiensten. Dit gebeurt binnen de kaders van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv2002). Het gaat vooral om het uitwisselen van gegevens om de informatiepositie van de diensten te versterken. Over de partnerdiensten kunnen in het openbaar geen uitspraken worden gedaan.

Vraag 10

Aan wie betaalt het Amerikaanse leger huur, het zogeheten telehousing, om de apparatuur in Burum te kunnen plaatsen en om satellietservice te ontvangen?

Inmarsat is een commerciële onderneming die op het private satellietgrondstation in Burum diensten aanbiedt voor het ontvangen en verzenden van satellietsignalen. Klanten betalen Inmarsat voor deze diensten. Voor meer informatie over Inmarsat verwijs ik de indieners naar de antwoorden op schriftelijke vragen van de leden Van Raak c.s.

Vraag 11

Welk Amerikaans bedrijf is betrokken bij de exclusieve beheersing van het United States Government Network van Inmarsat?

Vraag 12

Op welke wijze garandeert u de naleving van de Nederlandse wetgeving door buitenlandse bedrijven die zich bezig houden met inlichtingenvergaring?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitlatingen van het hoofd van de Griekse fiscale politie, dat rijke Grieken 54 miljard euro hebben weggesluisd naar het buitenland zonder belasting te betalen?1

Ja

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat rijke Griekse burgers hun belastingplicht verzaken en de ellende doorschuiven naar de Nederlandse belastingbetaler?

Het is belangrijk dat belastingfraude en -ontduiking in Griekenland tegen wordt gegaan en dat Griekenland aan de internationale verplichtingen kan voldoen.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat het sinds het uitlekken in 2009, nog steeds niet opschiet met de afwikkeling van de «lijst Lagarde», waar de namen op staan van 1.700 Griekse belastingontduikers?

Ik deel de brede zorg van de Tweede Kamer over het belang van de voortgang van het onderzoek naar de Lagarde-lijst. Ik heb deze zorg herhaaldelijk overgebracht aan mijn Griekse gesprekspartners, en zal dit ook blijven doen. Tegelijkertijd ligt het antwoord op deze problematiek in de grondige herziening van het belastingsysteem omdat hier geen sprake is van een op zichzelf staand incident. Onderdeel daarvan is de effectieve strafrechtelijke vervolging van mogelijke belastingontduiking door Griekse ingezetenen.

Vraag 4

Wat is de status van het bericht van eind 2012, dat de moeder van voormalig Grieks premier Papandreou, 550 miljoen euro zou hebben gestald op een Zwitserse bankrekening?

Vraag 5

Hoe gaat u voorkomen dat de Grieken nog langer de rekening doorschuiven naar Nederland en andere eurolanden?

Er moet stevige druk blijven bestaan op de Griekse autoriteiten om belastingontduiking en -fraude tegen te gaan. Griekenland zal bij elke voortgangsmissie van de Trojka moeten laten zien dat zij de afgesproken hervormingen heeft geïmplementeerd. Ik zal hier bij het verschijnen van de eerstvolgende voortgangsrapportage nader op ingaan.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat de Nigeriaanse president de anti-homowet heeft ondertekend?1

De ondertekening van de zogeheten Same Sex Marriage Prohibition Act door de Nigeriaanse president is teleurstellend en zorgwekkend. De wet bevat bepalingen die volgens lokale belangenorganisaties in strijd zijn met zowel de Nigeriaanse grondwet als internationale mensenrechtenverdragen waar Nigeria partij bij is.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het bericht dat Nigeria tientallen homo’s opgepakt heeft?2

Dit bericht heeft betrekking op gebeurtenissen in de deelstaat Bauchi en is bevestigd door een LHBT-organisatie waarmee de ambassade in contact is. Het arresteren van personen op basis van hun seksuele oriëntatie is zeer zorgelijk. Dit incident zou overigens al op 27 december 2013 – bijna twee weken voordat de president de wetgeving ondertekende – hebben plaatsgevonden.

Vraag 3

Welke stappen heeft Nederland, zowel zelf als in EU-verband, ondernomen om de Nigeriaanse autoriteiten aan te spreken op discriminerende wetgeving voor LHBT’s nadat deze afgelopen jaar goedgekeurd werd door het Nigeriaanse parlement?3 4

Al sinds 2006 – toen een eerdere versie van deze wet voor het eerst werd geïntroduceerd – heeft Nederland, samen met EU-partners de positie van LHBT’s onder de aandacht gebracht van de autoriteiten en deze aangesproken op discriminerende wetgeving. Op advies van LHBT-organisaties – en in samenspraak met gelijkgezinde ambassades – is daarbij gekozen voor een aanpak achter de schermen om te voorkomen dat stevige publieke verklaringen en hierop volgende persaandacht contraproductief zouden uitwerken.
Daarnaast heeft Nederland de wetgeving en de positie van LHBT’s regelmatig in internationaal verband opgebracht, zoals recentelijk in het kader van de Nigeriaanse Universal Periodic Review bij de Verenigde Naties. De EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton heeft naar aanleiding van de aanname van het wetsontwerp door het Huis van Afgevaardigden en de ondertekening door de president haar zorg uitgesproken. Daarnaast heeft een hoge EU-delegatie vorige week de zorgen van de EU overgebracht aan de Nigeriaanse Ministers van Justitie en Buitenlandse Zaken.

Vraag 4

Bent u voornemens om zelf of in EU-verband te reageren op deze discriminerende wetgeving richting van de Nigeriaanse regering? Zo ja, welke stappen bent u van plan te gaan nemen? Zo neen, waarom niet?

Hoge Vertegenwoordiger Ashton heeft reeds een verklaring naar buiten gebracht. Nederland en gelijkgezinde landen beraden zich op dit moment over mogelijke vervolgstappen. Hierbij worden ook lokale LHBT-organisaties geconsulteerd.

Vraag 5

Bent u voornemens om zelf of in EU-verband te reageren op het specifieke bericht dat Nigeria tientallen homo’s opgepakt heeft? Zo ja, welke stappen bent u van plan te gaan nemen? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

In hoeverre is het bovengenoemde incident volgens u een direct gevolg van het invoeren van de discriminerende wetgeving jegens homoseksuelen?

Het bovengenoemde incident vond plaats voorafgaand aan de ondertekening van de nieuwe wetgeving en homoseksualiteit is al langer strafbaar in Nigeria. Niettemin is het niet uit te sluiten dat het wetgevingsproces wel degelijk invloed heeft gehad op dit specifieke incident.

Vraag 7

In hoeverre ondersteunt Nederland projecten in Nigeria om discriminatie van LHBT’s tegen te gaan?

Vanuit het mensenrechtenfonds steunt de Nederlandse Ambassade door middel van een meerjarig programma een prominente Nigeriaanse organisatie die zich inzet voor de rechten van LHBTs. De ambassade onderzoekt op dit moment, mede in het kader van de nieuwe wetgeving, de mogelijkheden van verdere steun voor de bevordering en bescherming van de rechten van LHBTs.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de verklaring1 van het bedrijf Vitens over de beëindiging van zijn samenwerking met het Israëlische waterbedrijf Mekorot?

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de verklaring van Vitens dat uw afzeggen van een gepland bezoek aan Mekorot de aanleiding was om een gesprek aan te gaan met het ministerie van Buitenlandse Zaken over het ontmoedigingsbeleid van de regering ten aanzien van handel met Israëlische nederzettingen?

Ik heb kennis genomen van de verklaring van Vitens.

Vraag 3

Wanneer en om welke redenen bent u overgegaan tot afzeggen van het bezoek aan Mekorot?

Graag verwijs ik u naar de brief aan uw Kamer van 16 januari 2014, met kenmerk 2014.35843, waarin op deze kwestie wordt ingegaan.

Vraag 4

In hoeverre heeft het ontmoedigingsbeleid van de regering een rol gespeeld in uw afwegingen om het bezoek aan Mekorot af te zeggen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Heeft u voorafgaand aan uw besluit om het bezoek aan Mekorot af te zeggen hierover overeenstemming gezocht met de minister van Buitenlandse Zaken en/of de minister-president? Zo nee, heeft u dit besluit eigenstandig genomen en waarom?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Heeft u kennisgenomen van de uitspraken2 van de minister van Buitenlandse Zaken dat de regering «geen enkel bezwaar ziet» tegen de samenwerking tussen Vitens en Mekorot?

Ja

Vraag 7

Heeft u bovendien kennisgenomen van de uitspraken3 van de minister van Buitenlandse Zaken dat de regering bedrijven stimuleert om zaken te doen met Israël, omdat dat goed is voor Nederland, voor Israël en voor het vredesproces?

Ja.

Vraag 8

Hoe verhouden deze uitspraken zich tot het door u afzeggen van het bezoek aan Mekorot?

De uitspraken van de Minister van Buitenlandse Zaken vertolken het standpunt van het kabinet.

Vraag 9

Was u zich bij het nemen van het besluit tot afzegging bewust van de mogelijke consequenties voor de samenwerking tussen Vitens en Mekorot, alsook het nadien ontbieden van de Nederlandse ambassadeur door de Israëlische regering?

De door u genoemde gebeurtenissen zijn niet van te voren in overweging genomen bij het vaststellen van mijn programma voor het bezoek aan Israël.

Vraag 10

Heeft u of de regering bij monde van de minister-president of de minister van Buitenlandse Zaken op enigerlei wijze excuses aangeboden aan de Israëlische regering voor het afzeggen van het bezoek aan Mekorot?

Het kabinet ziet geen reden om excuses aan te bieden voor het schrappen van het bezoek aan de Shafdan waterzuiveringsinstallatie.

Vraag 11

Bent u bereid toe te geven dat u met het afzeggen van het bezoek aan Mekorot heeft bijgedragen aan het beëindigen van een samenwerkingsovereenkomst tussen Vitens en Mekorot waar de regering geen enkel bezwaar tegen ziet, aan chaos en onduidelijkheid over het ontmoedigingsbeleid van de regering, alsmede aan een diplomatieke rel met Israël?

Ik herken mij niet in het door u geschetste beeld.

Vraag 12

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het Algemeen overleg op 16 januari a.s. over de Raad Buitenlandse Zaken?

Ik ben graag bereid deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.

Vraag 1

Herinnert u zich nog dat u in het Algemeen overleg op 12 december 2013 over de Raad Buitenlandse Zaken toezegde dat u in het verslag van de reis naar Israël en de Palestijnse gebieden in zou gaan op het afzeggen van het bezoek van Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking aan Mekorot?

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat u daar niet op in bent gegaan zowel in uw brief als in de antwoorden op vragen, waarnaar u verwijst in het reisverslag?1

Ik verwijs u graag naar de brief aan uw Kamer van 16 januari 2014, met kenmerk 2014.35843, waarin op deze kwestie wordt ingegaan.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom de Nederlandse regering heeft afgezien van het aanwezig zijn bij Mekorot en of zij nog steeds achter dat besluit staat? Herkent u de publiekelijke opmerkingen van Vitens dat ambtenaren van uw Ministerie Vitens erop gewezen hebben dat Mekorot investeert in de nederzettingen en dat dit illegaal zou zijn?

Voor de reden voor afzegging van het bezoek van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking aan de Shafdan waterzuiveringsinstallatie verwijs ik u naar de hierboven vermelde brief. Het kabinet herkent zich niet in deze selectieve weergave van de communicatie tussen het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Vitens. Daaraan kan worden toegevoegd dat het kabinet geen bezwaar heeft tegen samenwerking met Mekorot, voor zover die samenwerking betrekking heeft op activiteiten binnen de Groene Lijn of buiten Israël die niet ten gunste van nederzettingen komen. Dit is ook aan Vitens gemeld.

Vraag 4

Vind u de politieke stellingname werkbaar als die betekent dat bedrijven die direct investeren in de nederzettingen ontmoedigd worden, terwijl bedrijven die indirect dit doen door Israëlische partners, niet ontmoedigd worden? Deelt u de mening dat dit voor bedrijven onduidelijkheid oplevert?

Het ontmoedigingsbeleid richt zich op activiteiten in nederzettingen, bedrijven in nederzettingen en activiteiten buiten nederzettingen die ten gunste komen aan nederzettingen. Dit is in de visie van het kabinet voldoende duidelijk. Mocht een Nederlands bedrijf in een individueel geval hierover vragen hebben, kan het in contact treden met de ambassade in Tel Aviv of met het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Tevens raadt het kabinet het bedrijf aan het gesprek aan te gaan met het desbetreffende Israëlische bedrijf.

Vraag 5

Hoe verhoudt het ontmoedigingsbeleid van het kabinet zich tot de Oslo-akkoorden aangezien het gezag en beheer over de C-gebieden volgens deze akkoorden toegewezen waren aan Israël totdat er een definitief vredesakkoord zou zijn?

Het ontmoedigingsbeleid stoelt op het standpunt dat de Israëlische nederzettingen in bezet gebied in strijd zijn met het internationaal recht, zoals ook bevestigd in het advies van het Internationaal Gerechtshof van 9 juli 2004. De toewijzing van het gezag en beheer over de C-gebieden aan Israël ingevolge de Oslo-akkoorden doet hier niets aan af. Het in artikel 49 van de Vierde Geneefse Conventie (1949) neergelegde verbod op overbrenging van de eigen bevolking naar bezet gebied geldt onverkort voor de staat Israël.

Vraag 6

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór het Algemeen overleg op 16 januari a.s. over de Raad Buitenlandse Zaken?

Ja.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat etnische segregatie plaatsvindt binnen een VN-kamp in Zuid-Soedan?

De VN voert geen beleid van etnische segregatie. De VN faciliteert alleen gescheiden opvang van groepen indien deze daarom expliciet verzoeken. Hoewel de UNMISS-bases formeel geen ontheemdenkampen zijn, is daar momenteel de facto wel sprake van. Binnen dergelijke kampen organiseren mensen zich grotendeels zelf; er ontstaan sub-gemeenschappen, vaak langs etnische lijnen. In het artikel in de New York Times wordt verwezen naar een bord dat twee bevolkingsgroepen in verschillende richtingen wees op de UNMISS-basis nabij Bentiu. De plaatsing van het bord was niet geautoriseerd door de leiding van UNMISS en het bord is na korte tijd weggehaald.

Vraag 2

In ogenschouw nemende dat achter het geweld in Zuid-Soedan oude etnische rivaliteiten tussen de Dinka en Nuer schuilgaan, hoe beoordeelt u de maatregel om deze groepen gescheiden op te vangen?

Het is helaas een realiteit dat etniciteit een rol speelt in het huidige conflict in Zuid-Sudan. Mensen zijn bang om slachtoffer te worden van geweld juist vanwege hun etnische achtergrond. Dit leidt tot wantrouwen tussen bevolkingsgroepen. In dit kader heeft het kabinet er begrip voor dat zij gescheiden opgevangen willen worden.

Vraag 3

Bent u van mening dat het onwenselijk is als een organisatie als de VN tribale verschillen benadrukt? Zo nee, waarom niet?

Zowel het onnodig benadrukken als het negeren van etnische diversiteit acht het kabinet onwenselijk wanneer sprake is van conflict waarin etniciteit een rol speelt, zoals in Zuid-Sudan. UNMISS werkt nauw samen met leiders van gemeenschappen om onderlinge dialoog en verzoening te bevorderen. Dit gebeurt waar mogelijk ook op de VN-bases waar burgers worden opgevangen. Zo heeft UNMISS recentelijk een ondersteunende rol gespeeld bij de vorming van een multi-etnische vrouwengroep binnen het opvangkamp in Bor.

Vraag 4

Zijn er in het verband van de VN-missie in Zuid-Soedan (UNMISS) Nederlandse militairen aanwezig op dit betreffende VN-kamp?

Nee.

Vraag 5

Bent u voornemens om stappen te ondernemen naar aanleiding van dit bericht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke acties zal u gaan ondernemen?

Nee, de VN heeft zelf al de benodigde actie ondernomen.

Vraag 1

Bent u bekend met de onlangs door het Oegandese parlement aangenomen anti-homowetgeving die levenslange gevangenisstraf zet op homoseksualiteit?1 Zo ja, deelt u de mening dat deze wetgeving in strijd is met de meest fundamentele mensenrechten?

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de wet nog niet is ondertekend door de president?2 Zo ja, welke stappen heeft u gezet of bent u bereid te zetten om inwerkingtreding van deze wet alsnog te helpen voorkomen?

Ja. President Museveni van Uganda heeft geweigerd de anti-homowet te ondertekenen. De president heeft in een brief aan de parlementsvoorzitter laten weten dat de wet herzien moet worden.
EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton heeft namens de lidstaten de Ugandese autoriteiten opgeroepen om het principe van non-discriminatie te respecteren en een klimaat van tolerantie voor minderheden in Uganda te waarborgen. Het Nederlandse kabinet heeft binnen de EU aangedrongen op gezamenlijke druk op de Ugandese regering om niet met deze wet in te stemmen. Tevens heeft de Nederlandse ambassadeur zijn zorgen overgebracht aan de premier van Uganda.

Vraag 3

Klopt het dat Nederland jaarlijks 20 miljoen euro ontwikkelingshulp (OS) geeft aan Oeganda, mede voor de ontwikkeling van het justitieel apparaat en de politie? Kunt u deze jaarlijkse bijdrage aan Oeganda specificeren en toelichten met welk doel deze OS-bijdrage wordt gegeven? Kunt u toelichten hoe deze OS-bijdrage aan Oeganda zich verhoudt tot de criteria van goed bestuur en naleving van mensenrechten?3

Nederland steunt Uganda jaarlijks met ca. 23 miljoen euro. Ruim de helft wordt besteed aan programma’s op het gebied van voedselzekerheid. De uitvoerende partners zijn ngo’s, (internationale) kennisinstellingen en de private sector.
Het overige deel is gericht op het versterken van de rechtsstaat, democratisering en het respect voor mensenrechten door middel van een bijdrage aan twee fondsen:
Nederland draagt jaarlijks ca. 7 miljoen euro bij aan dit fonds.

Vraag 1

Hoe verklaart u dat in 2013 slechts negen procent van de dronevluchten vooraf bekend is gemaakt, tegen maar liefst 87 procent in 2011?

Zie de beantwoording van de vragen van de leden Schouw en Hachchi over dit onderwerp (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2013–2014, nr. 1092). De verklaring is gelegen in mijn beschikking van 13 april 2012 (Instelling tijdelijke bijzondere luchtverkeersgebieden voor UAS-vluchten, EHR 50 tot en met EHR 57, Staatscourant, nr.7878, 24 april 2012). Op grond van deze beschikking hoeft Defensie voor trainingsvluchten boven militaire oefenterreinen niet langer afzonderlijk een bijzonder luchtverkeersgebied (BVG) aan te vragen. Deze vluchten worden wel vooraf bekendgemaakt aan het overige luchtverkeer met een Notice to Airmen (NOTAM).

Vraag 2

Wat is uw reactie op de opmerkingen van Prof. Zwenne waar het gaat om de stelling dat slechts zelden dronevluchten vooraf bekend gemaakt worden en zijn zorgen daaromtrent?

Zie de beantwoording van de vragen van de leden Schouw en Hachchi over dit onderwerp (ingezonden 13 januari 2014 met kenmerk 2014Z00288). Er is geen sprake van veelvuldig onaangekondigd gebruik van Unmanned Aerial Vehicles (UAV’s). De inzet van UAV’s op verzoek van het civiel gezag wordt altijd gepubliceerd in de Staatscourant. Het civiel beslist tot publicatie voor of na de inzet. Met het oog op de vertrouwelijkheid en effectiviteit van strafrechtelijke onderzoeken is het doorgaans niet wenselijk om vluchten van te voren aan te kondigen. Overigens leveren de camera’s van de ingezette UAV’s geen beelden op waarop personen herkenbaar in beeld zijn.

Vraag 3

Kunt u uitleggen waarom ervoor gekozen wordt om de betreffende dronevluchten met name achteraf bekend te maken in plaats van vooraf? Hoe verhoudt zich dit tot de privacyregelgeving?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «België zet meer EU-burgers uit»?1

Ja, dat bericht is mij bekend.

Vraag 2

Kunt u naar aanleiding van dit bericht aangeven van hoeveel EU-onderdanen in 2013 het verblijfsrecht is ingetrokken wegens het niet voldoen aan het inkomensvereiste of wegens openbare orde problemen? Hoeveel personen hiervan zijn aantoonbaar (gedwongen) uit Nederland vertrokken?

In 2013 is van 650 EU-burgers het rechtmatig verblijf beëindigd.2
Uit de geautomatiseerde systemen van de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) blijkt dat van 360 EU-burgers het rechtmatig verblijf is beëindigd vanwege openbare orde feiten en vervolgens tot ongewenstverklaring is overgegaan.
De IND ontvangt meldingen over het verstrekken van bijstandsuitkeringen aan EU-burgers van Gemeentelijke Sociale Diensten (GSD). Die meldingen verlopen niet geautomatiseerd. Zodra de IND een melding over het verstrekken van een bijstandsuitkering van een GSD ontvangt, onderzoekt de IND of sprake is van een onredelijk beroep op de bijstand. Uit handmatige registratie van de IND hiervan blijkt dat in 2013 het verblijf van 60 EU-burgers is beëindigd wegens een onredelijk beroep op de bijstand.
Belangrijk om hierbij te vermelden is dat conform de richtlijn vrij verkeer3, waar het gaat om werknemers, de ontvangen bijstand pas na zes maanden als onredelijk kan worden beschouwd. Dat komt doordat de status van werknemer tenminste zes maanden behouden blijft waardoor in die periode bijstand geen gevolgen heeft voor het verblijfsrecht.4
Voorts is in 2013 van 70 EU-burgers het rechtmatig verblijf beëindigd vanwege het veroorzaken van overlast en het niet voldoen aan een of meerdere voorwaarden voor verblijf van de richtlijn vrij verkeer.
Van 170 EU-burgers is het rechtmatig verblijf beëindigd vanwege het niet voldoen aan een of meerdere voorwaarden voor verblijf van de richtlijn vrij verkeer.
In 2013 zijn 360 EU-burgers aantoonbaar uit Nederland vertrokken, 340 daarvan zijn gedwongen vertrokken.5 Dit zijn niet allemaal dezelfde EU-burgers van wie de IND in 2013 het rechtmatig verblijf heeft beëindigd. Dat komt doordat tussen de beslissing om het rechtmatig verblijf van een EU-burger te beëindigen en het onherroepelijk worden van die beslissing een tijdsverloop zit. Bovendien houden niet alle beslissingen stand in bezwaar en beroep. Pas na het onherroepelijk worden van de beslissing kan de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) het vertrekproces starten.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke nationaliteiten de betreffende EU-onderdanen hebben en de gronden op basis waarvan het verblijfsrecht is ingetrokken? Zo nee, waarom niet?

De top vijf nationaliteiten van EU-burgers van wie het rechtmatig verblijf is beëindigd vanwege openbare orde feiten is als volgt: Roemenië, Polen, Spanje, Litouwen, Bulgarije.
De top vijf nationaliteiten van EU-burgers van wie het rechtmatig verblijf is beëindigd vanwege een onevenredig beroep op de bijstand is als volgt: Bulgarije Polen, Roemenië, Verenigd Koninkrijk, Portugal.

Vraag 4

Hoe verklaart u het gegeven dat België in 2012 van 2507 EU-burgers het verblijfsrecht heeft ingetrokken, terwijl dat in Nederland in slechts 590 zaken is gebeurd?

Doordat gegevens over het verlenen van bijstandsuitkeringen in België centraal worden bijgehouden en die gegevens, voorzover het EU-burgers betreft, geautomatiseerd aan de federale Dienst Vreemdelingenzaken worden verstrekt, heeft men in België een geautomatiseerd gegevensbestand van de EU-burgers die minstens drie maanden een bijstandsuitkering ontvangen. Zo kan de Dienst Vreemdelingenzaken bij de gehele populatie EU-burgers die minstens drie maanden een bijstandsuitkering ontvangen, nagaan of er sprake is van een onredelijk beroep op de bijstand. Dit leidt in de praktijk tot meer verblijfsbeëindigingen dan in Nederland.
Nederland kent een andere werkwijze. De IND ontvangt meldingen over het verstrekken van bijstandsuitkeringen aan EU-burgers afzonderlijk per GSD. Die meldingen verlopen niet geautomatiseerd. Zodra de IND een melding over het verstrekken van een bijstandsuitkering van een GSD ontvangt, onderzoekt de IND of sprake is van een onredelijk beroep op de bijstand. Of het verschil in aantallen verblijfsbeëindigingen van EU-burgers die een onredelijk beroep op de bijstand doen tussen België en Nederland valt te verklaren door de verschillende werkwijzen valt niet met zekerheid te zeggen.
Met de Kamer ben ik overigens van mening dat zo veel mogelijk moet worden voorkomen dat EU-burgers een onredelijk beroep op het sociale bijstandstelsel doen. Daarom is de IND samen met de gemeenten Rotterdam en Vaals in oktober 2013 een pilot gestart waarbij voorafgaand aan een eventuele toekenning van een bijstandsaanvraag van een EU-burger, in specifieke gevallen eerst door de gemeente bij de IND wordt nagegaan of de bijstandsaanvraag gevolgen heeft voor het rechtmatig verblijf van de aanvrager. Met specifieke gevallen wordt bedoeld situaties waarin de gemeente eraan twijfelt of het verblijfsrecht van de bijstandsgerechtigde EU-burger in stand kan blijven nu er een beroep op de bijstand is gedaan. Deze werkwijze zal zo mogelijk dit jaar nog wettelijk worden verankerd en vervolgens landelijk worden toegepast.

Vraag 5

Bent u bereid om in navolging van België het aantal uitzettingen van EU-burgers ten opzichte van 2012 op korte termijn minimaal te verviervoudigen en bij iedere EU-onderdaan te bekijken of aan het inkomensvereiste en het openbare orde vereiste wordt voldaan? Zo nee, waarom niet?

Zoals de Minister van Veiligheid en Justitie in de beantwoording van de schriftelijke vragen van de leden Fritsma en Van Vliet van 26 februari 2013 reeds heeft aangegeven, is in 2012 gestart met een aangescherpt beleid ten aanzien van EU-burgers die niet voldoende middelen hebben, om te voorkomen dat zij een beroep doen op het sociale bijstandsstelsel.6 Het gaat hierbij zowel om overlastgevende EU-burgers als om EU-burgers die een onredelijk beroep op de bijstand doen. Het aanpakken van EU-burgers die een onredelijk beroep op de bijstand doen, overlast veroorzaken of openbare orde feiten plegen, was en is een prioriteit van dit kabinet. De inspanningen ten aanzien van die groepen EU-burgers hebben geresulteerd in 650 verblijfsbeëindigingen in 2013 en, zoals ik bij antwoord twee heb aangegeven, kan dat aantal nog oplopen. Het huidige beleid werpt zijn vruchten af en wordt daarom voortgezet.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Dronevluchten zelden vooraf bekend gemaakt» op NU.nl?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat in 2013 slechts negen procent van de door Defensie goedgekeurde vluchten vooraf bekendgemaakt is?

Nee. Wel zijn er in 2013 aanzienlijk minder inzetten van Unmanned Aerial Vehicles (UAV’s) gepubliceerd in de Staatscourant dan in voorgaande jaren. Dit komt doordat de aanvraagprocedure voor trainingsvluchten boven militaire oefenterreinen in 2012 is veranderd door mijn beschikking van 13 april 2012 (Instelling tijdelijke bijzondere luchtverkeersgebieden voor UAS-vluchten, EHR 50 tot en met EHR 57 Staatscourant, nr. 7878, 24 april 2012).
Tot 13 april 2012 werd voor elke UAV-inzet een aanvraag gedaan voor een Bijzonder luchtverkeersgebied (BVG). Dit gold voor de inzet van UAV’s op verzoek van civiele autoriteiten, maar ook voor oefen- en trainingsvluchten van Defensie boven militair oefenterrein. Het BVG wordt door de Minister van Defensie in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu per beschikking toegewezen en gepubliceerd in de Staatscourant. Voorts wordt de instelling van een BVG aan het overige luchtverkeer bekendgemaakt met een Notice to Airmen (NOTAM). Dit is een instrument dat overal ter wereld wordt gebruikt om bijzonderheden in het luchtruim te melden. Vliegers zijn verplicht voor hun vlucht de NOTAM’s te raadplegen.
Door de beschikking van 13 april 2012 hoeft Defensie niet langer voor iedere trainingsvlucht boven militair oefenterrein een BVG aan te vragen. Voor dergelijke vluchten wijst de beschikking een aantal BVG’en aan, die Defensie kan gebruiken na afkondiging van een NOTAM. Deze oefeningen boven militair oefenterrein worden dus niet meer afzonderlijk in de Staatscourant gemeld. Uitsluitend de aanvragen op verzoek van civiele autoriteiten en de inzet voor oefeningen of demonstaties door Defensie buiten de in de beschikking genoemde BVG’en, worden nog gepubliceerd in de Staatscourant.
Het bovenstaande verklaart het afgenomen aantal bekendmakingen in de Staatscourant. In 2013 waren er in totaal 12 inzetten van UAV’s die vermelding in de Staatscourant vereisten. Het betrof zes aanvragen voor een BVG op verzoek van de Officier van Justitie, drie aanvragen voor opleidingsdoeleinden buiten militaire oefenterreinen en twee aanvragen voor een demonstratie door Defensie. Voorts is in 2013 eenmaal een UAV van Defensie ingezet op verzoek van de burgemeester van Westervoort voor observatie tijdens een bomruiming in zijn gemeente. Hiervoor heeft Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) voorafgaand aan de vlucht een BVG afgekondigd in de Staatscourant. Ook de vijf genoemde inzetten door Defensie zijn vooraf bekendgemaakt in de Staatscourant. De zes vluchten op verzoek van de Officier van Justitie zijn na afloop van de inzet gepubliceerd in de Staatscourant.
Bij de inzet van een UAV op verzoek van het civiel gezag, beslist het civiel gezag tot publicatie in de Staatscourant voor of na de inzet. Met het oog op de vertrouwelijkheid en effectiviteit van strafrechtelijke onderzoeken is het doorgaans niet wenselijk vluchten voor de inzet aan te kondigen.

Vraag 3

Is het niet verstandiger om dronevluchten van te voren bekend te maken? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom hebben de aankondigingen desondanks in 91% van de gevallen toch pas achteraf plaatsgevonden?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Klopt het dat door middel van dronevluchten over de huizen van 3,2 miljoen Nederlanders gevlogen is?

Nee. Zoals beschreven in antwoord 2, worden de meeste vluchten van Defensie uitgeoefend boven militair oefengebied. UAV’s van Defensie worden alleen boven bewoond gebied ingezet op verzoek van het civiel gezag en in enkele gevallen voor oefenvluchten van Defensie. Deze inzetten betreffen een beperkt deel van het ingestelde BVG.

Vraag 5

Zijn er van niet tevoren aangekondigde dronevluchten verkregen registraties bewaard gebleven? Zo ja, om welke data gaat het, in welke hoeveelheden en voor welke termijn gebeurt dit?

Van iedere UAV-vlucht boven militair oefenterrein worden de digitale loggegevens, logboeken, de NOTAM, meteoberichten, de frequentietoewijzing en het beeldmateriaal bewaard. Voor alle gegevens bestaat een bewaarplicht van drie maanden2, tenzij de veiligheid van de vlucht in het geding is geweest. Dan wordt de bewaarplicht verlengd tot een jaar ten behoeve van het veiligheidsonderzoek.
De bewaarplicht van drie maanden geldt ook voor gegevens die worden verzameld tijdens vluchten op verzoek van het civiel gezag, met uitzondering van het verzamelde beeldmateriaal. Na de inzet draagt Defensie het beeldmateriaal over aan de civiele autoriteiten, meestal de politie. De politie bewaart beelden uitsluitend voor zover ze relevant zijn voor een strafrechtelijk onderzoek. Mogelijk zijn deze beelden daarna, in combinatie met informatie die later tijdens het strafrechtelijk onderzoek beschikbaar komt, tot een persoon te herleiden. In dat geval zijn het persoonsgegevens die onder het regime vallen van de Wet politiegegevens of de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. Dan zijn de bewaartermijnen in deze wetten van toepassing. Direct na overdracht van de gegevens aan de civiele autoriteiten worden alle bij Defensie aanwezige kopieën vernietigd, tenzij er door het gezag expliciet toestemming is verleend om de beelden voor opleidingsdoeleinden te gebruiken. Het gaat hierbij om gegevens die niet tot personen zijn te herleiden.

Vraag 6

Op welke wijze ziet u proportionaliteit in het enerzijds veelvuldig niet-aangekondigd gebruik van drones en anderzijds het geringe opsporingseffect dat zij hebben?2

Het bevoegd gezag toetst bij alle verzoeken om militaire bijstand van defensiemiddelen de proportionaliteit van het gevraagde middel. Op 8 mei 2013 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie u geïnformeerd over de wijze waarop de inzet van UAV’s tot vervolging heeft geleid (Handelingen TK 2012–2013, Aanhangsel nr. 2216). Afhankelijk van de aard van en ontwikkelingen in een strafrechtelijk onderzoek, kan de inzet van een UAV zeer nuttig zijn voor het vergaren van informatie ter ondersteuning van operationele beslissingen, bijvoorbeeld bij het doen van een inval of het verrichten van een aanhouding.

Vraag 7

Bent u van mening dat het op deze manier inzetten van drones een verkeerd signaal aan de samenleving afgeeft voor wat betreft het respecteren van elkaars privacy?

Ik deel deze mening niet. Met mijn brieven van 13 mei 2013 (Kamerstuk 30 806, nr. 13), 13 juni 2013 (Handelingen TK 2012–2013, Aanhangsel nr. 2566) en 4 oktober 2013 (Kamerstuk 30 806 nr. 14) heb ik u eerder geïnformeerd over de procedure die wordt gevolgd bij de inzet van defensiemiddelen voor militaire bijstand ter ondersteuning van civiele autoriteiten. Het bevoegd gezag toetst de proportionaliteit en subsidiariteit van de inzet van het gevraagde middel. Overigens leveren de camera’s van de ingezette UAV’s geen beelden op waarop personen herkenbaar in beeld zijn.

Vraag 8

Kunt u toezeggen dat over 2014 honderd procent van de dronevluchten die door Defensie goedgekeurd worden tevoren in de Staatscourant gepubliceerd worden? Zo nee, waarom bent u daar niet toe bereidt? Zo ja, hoe gaat u daar zorg voor dragen?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het interview dat de commandant van de Patriot-missie in Turkije onlangs gegeven heeft over «hikkende Patriots»?1

Ja.

Vraag 2

Herkent u zich in de door de commandant geschetste problematiek ten aanzien van de inzetbaarheid van de Patriot-systemen waardoor de systemen soms staan te «hikken», zoals hitte en stof, aanzienlijke vertraging in de levering van reservedelen en uitblijven van hoognodig groot onderhoud?

De langdurige inzet en hitte en stof in de zomerperiode zijn een zware belasting geweest voor het Patriot-systeem. Desondanks houdt het systeem zich goed. Gedurende het afgelopen jaar is er slechts beperkt sprake geweest van uitval. Hiervoor moest wel een aanzienlijke logistieke inspanning worden gepleegd. In 2014 is groot onderhoud aan de wapensystemen voorzien. Door te rouleren met systemen kan dit worden uitgevoerd zonder dat het ten koste gaat van de operationele inzet. U bent hierover geïnformeerd in de brief over de verlenging van de Patriot-missie (kenmerk 32 623, nr. 117).

Vraag 3

Deelt u de door de commandant geuite twijfels of de Patriot-systemen het nog een jaar volhouden?

Met de inspanningen die worden gepleegd, is vertrouwen in de inzetbaarheid van de Patriot-systemen gerechtvaardigd.

Vraag 4

Wanneer was deze problematiek en de twijfel over het voortzettingsvermogen van de Patriots u bekend?

Waar zich in het afgelopen jaar systeemklachten hebben voorgedaan, zijn passende maatregelen getroffen. Het huren van generatoren is hiervan een voorbeeld. Bij de planning van de verlenging was al bekend dat onderhoud aan de Patriot-systemen nodig is. In mijn brief van 15 november jl. (kenmerk 32 623, nr. 117) heb ik uw Kamer geïnformeerd over incidentele uitval alsmede over de aanzienlijke logistieke inspanning die moet worden gepleegd om de systemen inzetbaar te houden. In 2014 is groot onderhoud voorzien. Hiervoor zijn middelen gereserveerd op de defensiebegroting. De additionele uitgaven voor de militaire bijdrage komen, zoals gebruikelijk, niet ten laste van het defensiebudget maar van het Budget Internationale Veiligheid.

Vraag 5

Waarom heeft u de Kamer hierover tot dusver niet geïnformeerd, terwijl deze aspecten onderdeel uitmaken van het Toetsingskader over de inzet van militairen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Welke maatregelen gaat u nemen om aan de geschetste problematiek tegemoet te komen? Op welke wijze worden eventuele meerkosten gefinancierd?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 7

Bent u bereid de Kamer hierover zo spoedig mogelijk per brief te informeren?

Indien er zich omstandigheden voordoen waardoor de structurele inzetbaarheid van Patriot alsnog in het geding zou komen, wordt uw Kamer hierover geïnformeerd.

Vraag 8

Bent u tevens bereid deze problematiek te betrekken bij de door u op 17 december jl. toegezegde visie op de toekomst van de geleide wapens?

In de evaluatie van de samenvoeging van luchtverdedigingseenheden van landmacht en luchtmacht tot het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) zal ik op de relevante onderwerpen ingaan. Hierbij wordt ook het opheffen van de vierde Patriotbatterij in relatie tot het voortzettingsvermogen betrokken.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «PGGM haalt beleggingen uit Israëlische banken»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt dit kabinet het gegeven dat nu ook pensioenuitvoerder PGGM overgaat tot een Israël-boycot?

Het kabinet heeft kennis genomen van het besluit van PGGM om aandelen in een aantal Israëlische banken van de hand te doen. Het betreft een eigenstandig besluit van PGGM op basis van zijn eigen MVO-beleid. PGGM blijft overigens beleggen in Israëlische bedrijven. Van een Israël-boycot door PGGM is dus geen sprake.

Vraag 3

Is het kabinet het ermee eens dat het te gek voor woorden is dat de VN zich bemoeit met het al dan niet investeren van Nederlandse bedrijven en/of instellingen in Israël?

Nee.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoeveel geld PGGM momenteel in de Palestijnse gebieden belegt? Hoeveel geld belegt PGGM in de Arabische regio?

Het kabinet houdt de investeringen van PGGM niet bij. Echter, volgens gegevens van PGGM heeft het bedrijf nu meer dan EUR 60 miljoen aan belegd vermogen in enkele tientallen Israëlische ondernemingen. Hoeveel geld PGGM belegt in de Arabische regio, is het kabinet niet bekend.

Vraag 5

Wat gaat het kabinet ondernemen om te voorkomen dat investeerders zich door toenemende negatieve berichtgeving en politieke druk en masse uit Israël terugtrekken?

Het kabinet treedt niet in de beslissingen van individuele bedrijven over hun economische activiteiten, maar verwacht van multinationale ondernemingen dat zij de OESO Richtlijnen als normatief kader hanteren. Het kabinet spant zich in voor nauwere economische samenwerking met Israël en de Palestijnse gebieden en voor verdere verdieping van de bilaterale betrekkingen. Het bilateraal samenwerkingsforum van december jl. heeft hiervoor een goede basis gelegd, waar de komende maanden op zal worden voortgebouwd.

Vraag 6

Wat gaat u bijdragen om de toenemende anti-Israël-stemming in Nederland te keren en de bilaterale vriendschap met Israël te versterken?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Staat het kabinet nog altijd achter de ambitie uit het regeerakkoord1, dat Nederland voortrekker dient te zijn in de internationale samenwerking op het gebied van duurzaam energiegebruik?

Ja.

Vraag 2

Heeft het kabinet kennisgenomen van de brief2, uitgevaardigd op 23 december jl., waarin acht EU-ministers pleiten voor een duidelijke Europese doelstelling op het gebied van duurzame energie in 2030?

Ja.

Vraag 3

Hoe verhoudt deze brief zich tot de Europese Green Growth Group3, waarvan Nederland deel uit maakt?

Nederland heeft in de Green Growth Group conform de kabinetsreactie op het Europese Groenboek gepleit voor een CO2-reductiedoel van ten minste 40% ten opzichte van 1990. Binnen de Green Growth Group is over een dergelijk reductiedoel een redelijke mate van consensus ontstaan. In een brief van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Italië, Duitsland en Nederland van 10 januari 2014 is dit ook schriftelijk aan de Commissie overgebracht.
Dat ligt anders bij de formulering van aparte doelen voor energiebesparing en hernieuwbare energie. Het Verenigd Koninkrijk is tegen aparte doelen naast het CO2-reductiedoel, terwijl Duitsland daar juist voorstander van is.
In de kabinetsreactie op het Europese Groenboek heeft Nederland destijds geen expliciete houding ten aanzien van een hernieuwbare doelstelling ingenomen om die reden zal NL niet zijn gevraagd om de brief van 23 december jl. waarnaar in vraag 2 verwezen wordt mede te ondertekenen.
Het kabinet zal uw Kamer op korte termijn een reactie geven op het Europese Witboek, dat op 22 januari jl. is verschenen.

Vraag 4

Heeft Nederland deelgenomen aan het opstellen van deze brief? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Betekent de Nederlandse afwezigheid bij het opstellen van deze brief dat het kabinet het Europese initiatief voor harde doelstellingen in 2030 niet steunt?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat de Europese samenwerking op het gebied van duurzame energie uw volle aandacht heeft, zodat in het vervolg Nederland een centrale speler blijft in de Europese overlegstructuur naar een duurzame toekomst?

Ja. Overleg op Europees niveau zal steeds belangrijker worden om de Europese vraag en het aanbod van met name elektriciteit in een steeds verder integrerende elektriciteitsmarkt in goede banen te leiden waardoor de algehele voorzieningszekerheid kan worden geborgd.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onderzoek «Roxarsone, Inorganic Arsenic, and Other Arsenic Species in Chicken: A U.S.-Based Market Basket Sample »,? waaruit blijkt dat arsenicum in de Verenigde Staten nog steeds in de kippen- en kalkoenindustrie wordt gebruikt?1 Zo ja, hoe beoordeelt u dit?

Ja. Ik beoordeel het als positief dat er ook in de Verenigde Staten aandacht is voor dit onderwerp.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat arsenicum door de Europese Commissie verboden is?

Ja. Het gebruik van arseen in diervoeders is binnen Europa verboden. Aangezien de stof ook van nature voorkomt, zijn er op Europees niveau maximale limieten voor deze ongewenste stof in diervoeders vastgesteld. Deze limieten mogen niet worden overschreden.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat arseen en arseenverbindingen verdacht kankerverwekkend zijn, zeer toxisch voor de mens en op lange termijn schadelijke effecten kunnen veroorzaken in het milieu?

Arseen kan in verschillende vormen voorkomen. Vanuit toxicologisch oogpunt verdient blootstelling van de mens aan anorganisch arseen met name aandacht. Langdurige inname van anorganisch arseen via de voeding of het drinkwater kan bepaalde vormen van kanker veroorzaken. Daarnaast kan langdurige inname ook tot andere effecten dan kanker leiden, waaronder schadelijke effecten op de huid, het hart, het zenuwstelsel en de ontwikkeling. Arseen en arseenverbindingen zijn toxisch voor de mens, maar de mate van giftigheid is beperkt in vergelijking tot veel andere stoffen.
Het is tevens bekend dat arseen schadelijke effecten kan hebben in het milieu. In het kader van het bodembeleid zijn er normen voor arseen afgeleid die schadelijke effecten moeten voorkomen.

Vraag 4

Kunt u aangeven in welke landen arsenicum nog meer verwerkt wordt in veevoer? Zo ja, in welke landen? Is de aanwezigheid van arsenicum op de etiketten van de verwerkte producten vermeld?

Ik heb geen overzicht in welke landen arseen wel mag worden verwerkt in veevoer en welke eisen in de betreffende landen aan etikettering worden gesteld. In Europa mag alleen diervoeder worden geproduceerd of geïmporteerd dat aan de geldende Europese regelgeving voldoet. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 is het gebruik van arseen in diervoeders binnen Europa verboden.

Vraag 5

Kunt u aangeven wat het standpunt van de Europese Unie is, in de onderhandelingen met de Verenigde Staten over een Vrijhandelsakkoord, betreffende groeimiddelen en gentechnologie en de risico’s hiervan voor de volksgezondheid en het milieu?

Verlaging van het hoge beschermingsniveau in Europa voor de gezondheid van mens, dier, plant en milieu door een vrijhandelsakkoord met de VS is niet aan de orde. Vanaf het begin van de onderhandelingen heeft de EU duidelijk gemaakt dat de basiswetgeving ten aanzien van gentechnologie en gebruik van groeibevorderaars bij de vleesproductie niet ter discussie staat. Er zal niet ingeboet worden op consument- en productveiligheid. Nederland ondersteunt dit standpunt.

Vraag 6

Kunt u aangeven of de onderhandelingen over een Vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten ruimte bieden voor de import van vleesproducten, afkomstig van dieren die groeimiddelen (zoals arsenicum) toegediend hebben gekregen?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Kunt u garanderen dat Nederland niet akkoord gaat met een Vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten, waarbij gentechnologie en de import van vleesproducten afkomstig van dieren die groeimiddelen (zoals arsenicum) toegediend hebben gekregen, toegestaan wordt?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «EU-funded NGO for youth on PA TV: Israelis in Jerusalem are «crows and rats»»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de ontmenselijking van joden en Israëlische soldaten in de betreffende televisie-uitzending, door te stellen dat het kraaien en ratten zijn, meer dan walgelijk is en niets meer dan virulent antisemitisme?

Het kabinet veroordeelt dergelijk opruiend taalgebruik. Het kabinet wijst dit nadrukkelijk af. Onverdraagzaamheid is een terugkerend probleem dat het kabinet herhaaldelijk bij beide partijen aan de orde stelt, laatstelijk tijdens het bezoek van de Minister-President, de Minister van Buitenlandse Zaken en mijzelf in december 2013.

Vraag 3

Klopt het dat het NDC (NGO Development Center), dat ook afgelopen jaar weer miljoenen van de Nederlandse staat ontving, meebetaald heeft aan deze antisemitische propaganda via co-producent PYALARA?

Nee. In 2013 heeft PYALARA geen fondsen ontvangen van het NDC.
Wat betreft de Nederlandse betrokkenheid bij het NDC droeg Nederland in 2013 € 691.872 bij aan het Mensenrechten Secretariaat daarvan. Dit secretariaat is een samenwerkingsinitiatief van vier Europese donoren.

Vraag 4

Bent u bereid direct alle hulp aan het NDC en de Palestijnse Autoriteit stop te zetten? Zo neen, waarom weigert u deze vorm van antisemitisme aan te pakken?

Gezien voorgaand antwoord is dit niet van toepassing. Zie verder antwoord op vraag 2.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Vitessenaar Mori niet welkom in Abu Dhabi»?1

Ja, ik ken het artikel.

Vraag 2

Deelt u de walging dat voetbalclub Vitesse zwicht voor de jodenhaat van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE)? Zo neen, hoe duidt u deze dhimmitude dan?

Het was een slecht signaal van Vitesse om zonder haar eigen speler Mori af te reizen naar de Verenigde Arabische Emiraten. Je zou verwachten dat men met het voltallige team afreist of niet. Vitesse heeft zelf ook aangegeven dat de beslissing om zonder de speler Dan Mori af te reizen een ongelukkige is geweest.
In zijn algemeenheid, deel ik de zorg over hedendaags antisemitisme en de verschillende gedaanten waarin dit tot uiting komt in Nederland. Ik heb eerder toegezegd een onderzoek te laten uitvoeren naar de achterliggende oorzaken daarvan. Dit onderzoek zal gericht zijn op de context waarbinnen jongeren antisemitische opvattingen op doen. De invloed van een islamitische thuisomgeving zal daarin worden meegenomen.

Vraag 3

Erkent u het verband tussen het antisemitisme van de VAE en de islam? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Welke maatregelen bent u van plan te treffen tegen dhimmie-voetbalclub Vitesse?

Geen.

Vraag 5

Op welke wijze gaat u ervoor zorgen dat de betreffende voetballer alsnog tot het land wordt toegelaten?

Nu Vitesse inmiddels is teruggekeerd, is deze vraag niet meer van toepassing.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de stelling van de vakbonden dat de gevechtspakken, waarmee Nederlandse troepen vanaf maandag naar Mali worden uitgezonden, van inferieure kwaliteit zijn? Wat gaat u er aan doen opdat onze mannen en vrouwen wel met goede tenues naar Mali gaan? Waarom vindt u de tenues wel goed en waarop is dat oordeel gebaseerd?

De kleding voor de Nederlandse militairen die naar Mali gaan is, voldoet aan de eisen die bij de aanschaf werden gesteld. Het gaat om kleding van het type dat eerder is gebruikt in woestijnachtige gebieden, zoals in Irak, Afghanistan en Afrika, en dat in de praktijk geschikt is gebleken. Op grond van de praktijkervaringen is de kleding regelmatig verder verbeterd. Defensie schaft niet voor iedere missie nieuwe kleding aan.

Vraag 2

Is het waar dat NAVO-bondgenoten hun gevechtspakken laten maken van Defender M van het Nederlandse bedrijf Ten Cate? Maakt Nederland gebruik van producten van Ten Cate? Is Defender M daar één van? Zo, nee waarom niet?

Voor zover bekend beschikken vooralsnog alleen de Verenigde Staten over gevechtskleding van de stof Defender M van de firma TenCate. Defensie beschikt momenteel niet over gevechtskleding waarin producten van TenCate zijn verwerkt. Gevechtskleding wordt verworven via een Europese aanbesteding. De aanbestedingen hebben eerder niet geleid tot gunningen aan de firma TenCate.

Vraag 3

Is de beschuldiging van Defensie waar, zoals die in het artikel wordt gemaakt: «De stof van TenCate is tot tweemaal toe door de Dienst Materieel Organisatie (DMO) onderzocht. Volgens bronnen bij Defensie werd daarbij textiel achtergehouden en doorgespeeld aan China en Indonesië met de vraag of dezelfde kwaliteit kon worden geleverd»? Om welke procedure of welke verwerving gaat dit?

Deze beschuldiging is onjuist. Defensie heeft stofmonsters van verschillende leveranciers getest, om vast te stellen welke eisen aan de nieuwe gevechtskleding technologisch gezien mogelijk zijn. Defensie heeft geen stalen van stof van TenCate aan andere leveranciers gegeven.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen het artikel «Mali missie in matig pak»?1 Herinnert u zich tevens de verworpen motie Segers over geen genoegen nemen met minimale kwaliteitseisen bij de aanschaf van materiaal?2

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven of er uit financiële overwegingen inderdaad gekozen is voor een uniform van inferieure kwaliteit uit China? Is het waar dat het dat het uniform Defender M., afkomstig van het Nederlandse bedrijf Ten Cate, meer veiligheid biedt aan militairen en om deze reden wordt afgenomen door verschillende NAVO-bondgenoten? Is het waar dat het uniform van Nederlandse makelij meer «vertragingseconden» biedt bij brand in het gevechtspak, zoals in het artikel wordt gesuggereerd? Zo niet, wat is dan wel de situatie?

Defensie schaft geen kleding aan van inferieure kwaliteit. Het feit dat technologische vooruitgang nieuwe materialen en mogelijkheden oplevert, laat onverlet dat de huidige kleding voor de Nederlandse militairen – ook die naar Mali gaan – voldoet aan de eisen die bij de aanschaf werden gesteld. Het gaat om kleding van het type dat eerder is gebruikt in woestijnachtige gebieden, zoals in Irak, Afghanistan en Afrika, en dat in de praktijk geschikt is gebleken. Op grond van de praktijkervaringen is de kleding regelmatig verder verbeterd. Defensie schaft niet voor iedere missie nieuwe kleding aan.
Bij de vaststelling van de eisen voor kleding werkt Nederland samen met bondgenoten. De meeste bondgenoten hanteren soortgelijke eisen aan de brandwerendheid van kleding. Enkele Navo-landen gebruiken gevechtskleding met verhoogde brandwerende eigenschappen of hebben plannen om dergelijke kleding te verwerven. Voor zover bekend is vooralsnog alleen de gevechtskleding van de Verenigde Staten gemaakt van de stof Defender M.

Vraag 3

Bent u van mening dat, zoals ook in de bovengenoemde motie wordt verzocht, er niet genoegen genomen mag worden met minimale kwaliteitseisen wanneer de veiligheid van onze militairen in het geding is? Zo ja, hoe verhoudt dit zich dan tot de reactie vanuit uw ministerie in het bovengenoemde artikel: «Misschien is Defender M». een beter product, maar ook het huidige uniform voldoet aan de eisen»?

De veiligheid van militairen is cruciaal. Bij al het materieel waarmee Nederlandse militairen werken, staat kwaliteit voorop. De Commandant der Strijdkrachten is verantwoordelijk voor de behoeftestelling voor materieel en bepaalt de eisen daarvoor. Bij kleding gaat het om eisen op het gebied van onder andere brandwerendheid, slijtage, camouflage, warmte of kou, vochtafdrijving, draagcomfort en duurzaamheid. Als meer producten aan de gestelde eisen voldoen, speelt ook de prijs-kwaliteitverhouding een rol. Het feit dat technologische vooruitgang nieuwe materialen en mogelijkheden oplevert, laat onverlet dat de huidige kleding voldoet.
Zoals bekend bereidt Defensie momenteel in het project Defensie Operationeel Kledingsysteem de vervanging van de gevechtskleding voor. Hierover bent u geïnformeerd in het Materieelprojectenoverzicht 2013 (Kamerstuk 27 830, nr. 113 van 17 september 2013). Zodra de behoefte aan de nieuwe gevechtskleding is vastgesteld, zal ik de Kamer hierover informeren, in overeenstemming met het Defensie Materieel Proces. Dit is naar verwachting in de loop van dit jaar. De keuze voor een leverancier is in deze fase dus nog niet aan de orde. Gevechtskleding wordt verworven via een Europese aanbesteding. Wanneer de behoeftestelling is vastgesteld, worden, binnen de kaders van de Europese regelgeving, de marktmogelijkheden verkend en zal uiteindelijk een leverancier worden gekozen. In het kader van de behoeftestelling wordt vanzelfsprekend gekeken naar nieuwe technologische mogelijkheden en internationale ontwikkelingen.

Vraag 4

Kunt u, zo nodig vertrouwelijk, de Kamer informeren op welke wijze u heeft gekozen voor het huidige uniform?

Voor de missie naar Mali is geen nieuwe gevechtskleding aangeschaft. De huidige gevechtskleding van het type desert (woestijnprint) is al sinds 1996 bij de Nederlandse krijgsmacht in gebruik voor inzet in woestijnachtige gebieden. Mede op grond van opgedane ervaringen is de kleding sindsdien in vervolgbestellingen regelmatig verder verbeterd, zoals door impregnatie met insectenwerende middelen en verstevigingen en aanpassingen tegen slijtage. Zoals gemeld in het antwoord op vraag 3 verwacht ik de Kamer in de loop van dit jaar te kunnen informeren over de behoeftestelling voor nieuwe gevechtskleding.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederlandse economie tuimelt naar de 30e plaats»?1

Ja. Daarbij moet worden aangetekend dat de titel een vastgesteld feit suggereert, waarvan uiteraard geen sprake is. In het rapport zelf staat al dat de daling misleidend is en wordt verklaard doordat de opkomende economieën sterk groeien.

Vraag 2

Onderschrijft u de conclusie van het bericht dat Nederland beter af zou zijn zonder de euro? Zo nee, waarom niet?

Nee, die mening deel ik niet. Er zijn belangrijke economische voordelen van een muntunie. Een muntunie ondersteunt de interne markt die van groot belang is voor Nederland als open economie. Zo is er met de euro geen onzekerheid over de wisselkoers t.o.v. onze belangrijkste handelspartners. Studies over de exacte gevolgen van invoering van de euro worden gekenmerkt door een hoge mate van onzekerheid. Het is dan ook onmogelijk te weten wat de situatie zonder de euro zou zijn geweest, maar zeker is dat onder de euro wisselkoersfluctuaties tot het verleden behoren. Zie ook de kabinetsreactie op een eerder onderzoek uitgevoerd door Lombard Street Research2. Mijn ambtsvoorganger heeft in 2011 een overzicht naar uw Kamer gestuurd met een lijst onderzoeken waaruit de schadelijke gevolgen van het verlaten van de euro worden besproken3.
Het Cebr geeft aan dat de sterke daling van Nederland op de ranglijst van grootste economieën slechts relatief en daarmee misleidend is. De daling komt grotendeels doordat opkomende economieën die voorheen een BBP niveau dichtbij dat van Nederland hadden sterk groeien, bijvoorbeeld in Azië. Dit kan gepaard gaan met een positief welvaartseffect voor Nederland door het handelskanaal met de opkomende economieën. Ook spelen demografische ontwikkelingen in ons eigen land een rol. Dit zijn effecten waar de euro geen invloed op heeft.

Vraag 3

Onderschrijft u de algemenere conclusie dat lagere belastingen leiden tot meer economische groei? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom heeft het kabinet de belastingen in Nederland dan zo sterk verhoogd?

In de begrotingsafspraken van oktober jongsleden heeft het kabinet ruimte gevonden om de lasten voor huishoudens in 2014 flink te verlagen. Het kabinet staat echter ook voor de taak om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Als dat niet gebeurt, kunnen de rentelasten oplopen en moeten in de toekomst de belastingen stijgen. Ook dat is niet goed voor de economie. Bij het op orde brengen van de overheidsfinanciën kiest dit kabinet ervoor om dat voor het merendeel via lagere uitgaven te doen. Met waar mogelijk maatregelen die de economie zo min mogelijk verstoren, zoals bijvoorbeeld het vrijmaken van beklemd vermogen met de maatregelen fiscale stimulering vrijval stamrechten en het tijdelijk lagere tarief in box 2. Het kabinet maakt bij de maatregelen aan de uitgavenkant haar eigen keuzes.

Vraag 4

Bent u bereid op te houden met het uitvoeren van het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Arbeid (PvdA) door het alsmaar verhogen van de belastingen? Bent bereid deze belastingen alsnog met miljarden te verlagen en het daarvoor benodigde geld weg te halen bij ontwikkelingshulp, onze contributie aan de Europese Unie, uitkeringen aan kansloze immigranten, de publieke omroep en andere linkse hobby’s? Zo neen, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat Nederland direct de eurozone (en de Europese Unie) dient te verlaten? Zo nee, waarom niet?

Nee, zie het antwoord op vraag 2.