Vraag 1

Is het waar dat Keniaanse parlementsleden onlangs hebben besloten hun eigen salaris met 25% te verhogen waardoor zij nu, omgerekend, 11.000 euro per maand gaan verdienen?1 Is het tevens waar dat het gemiddelde inkomen in dit land rond de 1300 euro per jaar ligt?

Ja. Het besluit is vooralsnog echter niet uitgevoerd omdat president Kibaki het nog niet heeft goedgekeurd. Het BNP per capita in Kenia lag in 2008 overigens op circa 788 US$ (UN Data).

Vraag 2

Wat is uw opvatting over de hoogte van het salaris van Keniaanse parlementariërs in het algemeen en deze verhoging in het bijzonder, gezien het feit dat Kenia een partnerland is van Nederlandse ontwikkelingssamenwerking en in 2010 14,9 miljoen euro aan ontwikkelingshulp ontvangt?

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 2 van het lid Driessen (PVV), ingezonden op 5 juli 2010 (vraagnummer 2010Z10539).
Overigens hebben maatschappelijke organisaties in Kenia, hierin gesteund door Nederland en andere leden van de internationale gemeenschap, al langer bepleit dat de vaststelling van de hoogte van salarissen en emolumenten voor parlementsleden het best gedaan kan worden door een onafhankelijke en breed samengestelde commissie, en niet door de belanghebbenden zelf. Die druk heeft ertoe geleid dat een dergelijke verandering is voorzien in de conceptgrondwet waarover op 4 augustus in Kenia een referendum gehouden wordt.

Vraag 3

Wordt er in het kader van de HGIS-nota 2010, waarin de geplande uitgaven voor Goed Bestuur in Kenia staan voor 4,5 miljoen euro2, ook aandacht besteed aan de uitgaven aan salarissen van politici in Kenia? Zo ja, vindt u de genoemde salarishoogte en -verhoging passen bij de normen waar u aan denkt in het kader van Goed Bestuur? Zo nee, gaat u de Keniaanse politici hierop aanspreken?

In het kader van het Goed Bestuursprogramma wordt in algemene zin veel aandacht besteed aan verantwoordelijk gedrag van gezagsdragers en binnenlandse verantwoordingsplicht (domestic accountability). Zo krijgen maatschappelijke organisaties steun om hun rol bij het verbeteren van binnenlandse verantwoordingsprocessen vorm te geven. Voorts worden uit het programma bijdragen gegeven om de in het Nationale Akkoord afgesproken hervormingen gestalte te geven. In het kader van de politieke dialoog die de EU met de Keniaanse overheid voert, is de kwestie van salarissen van gezagsdragers herhaaldelijk aan de orde geweest.

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat het niet is uit te leggen aan Nederlandse belastingbetalers indien er Nederlandse ontwikkelingshulp naar Kenia blijft gaan terwijl Keniaanse politici zich ongegeneerd schuldig maken aan zelfverrijking met gemeenschapsgeld? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat betekent dit voor de toekomstige hulprelatie met Kenia?

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 3 van het lid Driessen (PVV), ingezonden op 5 juli 2010 (vraagnummer 2010Z10539).

Vraag 1

Kent u het bericht «Parlementariërs Kenia verhogen eigen loon»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het van de gekke is dat Keniaanse parlementariërs hun eigen salaris met 25 procent verhogen en zichzelf verrijken met een maandsalaris van 11.000 euro, terwijl de Keniaanse bevolking moet rondkomen van gemiddeld 1.300 euro per jaar? Zo nee, waarom niet?

De voorgestelde verhoging acht ik exorbitant. Conform de huidige regelgeving in Kenia is het bepalen van de hoogte van het salaris van parlementsleden een zaak van het Keniaanse parlement zelf. Vervolgens is het aan de Keniaanse President Kibaki om het voorstel al dan niet goed te keuren. Hij heeft nog geen uitsluitsel gegeven. Premier Odinga heeft zich reeds tegen het voorstel gekeerd en de Minister van Financiën heeft aangegeven dat de financiële middelen voor een verhoging ontbreken.

Vraag 3

Deelt u de mening dat zekernu Keniaanse parlementariërs zichzelf verrijken met een maandsalaris van 11.000 euro, er geen cent aan Nederlands ontwikkelingsgeld naar Kenia dient te gaan? Bent u bereid de ontwikkelingshulp aan Kenia te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Ik ben vooralsnog niet bereid de hulp aan Kenia te staken. De Nederlandse hulp wordt niet via de Keniaanse regering geleid. De bilaterale OS-inspanningen zijn gericht op uitvoering van de Nationale Akkoorden die aan de basis van de huidige regering van nationale eenheid liggen en onder leiding van Kofi Annan zijn uitonderhandeld. Uitvoering van deze akkoorden moet leiden tot duurzame stabilisering van de binnenlandse politieke situatie in Kenia. Dat is, gezien Kenia’s rol in de regio, ook voor de buurlanden van belang. Ik acht het daarom belangrijk dat Nederland met de internationale gemeenschap actief bij Kenia betrokken blijft.
Ik constateer dat de bevolking van Kenia steeds mondiger en kritischer wordt en zijn politici steeds vaker democratisch ter verantwoording roept. Ten gevolge van de nationale en internationale kritiek op de hoogte van de salarissen van politici is in de nieuwe ontwerpgrondwet vastgelegd dat er een breed samengestelde onafhankelijke commissie zal komen die belast wordt met het bepalen van de salarissen van ambtsdragers, inclusief parlementsleden. Dat is belangrijke vooruitgang. Op 4 augustus vindt er een volksraadpleging plaats over de nieuwe grondwet.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de detentie van de Venezolaanse rechter María Lourdes Afiuni sinds december 2009?

De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is een essentieel onderdeel van de rechtsstaat. De detentie van rechter Maria Lourdes Afiuni vormt hierop een inbreuk.Het is mij bekend dat rechter Afiuni gedetineerd is als gevolg van een rechterlijke uitspraak die zij in haar functie als rechter heeft gedaan. Ik vind dit zorgwekkend en zal haar zaak nauwlettend blijven volgen.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de oproep van zowel de VN-werkgroep Arbitraire Detentie als van de VN Speciale Rapporteurs voor respectievelijk de Onafhankelijkheid van Rechters en Advocaten en voor Mensenrechtenverdedigers voor onmiddelijke vrijlating van Afiuni?1

Ik onderschrijf de oproep voor onmiddellijke vrijlating. VN Speciale Rapporteurs zijn deskundigen met een onafhankelijk mandaat. Nederland hecht veel waarde aan het werk van de Speciale Rapporteurs.

Vraag 3

Heeft u reeds uw zorgen geuit richting de regering van Venezuela over deze detentie, die strijdig is met de onafhankelijkheid van rechters en waarbij de veiligheid van de rechter in geding is, omdat zij is gedetineerd met vrouwen waarvan zij er zelf een aantal veroordeelde? Zo neen, waarom niet?

Nederland blijft deze zaak in VN- en EU-verband nauwlettend volgen. Er vindt regelmatig in EU-verband overleg plaats over deze detentie. In de reguliere contacten van de EU met Venezuela worden individuele gevallen aan de orde gesteld. Hierbij wordt zorgvuldig een afweging gemaakt van de gevolgen die dit voor betrokkene kan hebben. Ik zal nagaan of Hoge Vertegenwoordiger Ashton dit bij de Venezolaanse autoriteiten heeft aangekaart, en bepleiten dat zij dat doet. Tegelijkertijd hecht ik waarde aan internationale aandacht die aan deze zaak wordt geschonken zoals door de organisatie Rechters voor Rechters, die in een brief aan de Venezolaanse autoriteiten een oproep heeft gedaan om rechter Afiuni in vrijheid te stellen. Ik zal mij ervoor blijven inzetten dat deze zaak de nodige aandacht krijgt, en het belang van een eerlijke rechtsgang blijven benadrukken.

Vraag 4

Bent u bereid al uw invloed aan te wenden en de zaak van Afiuni eveneens in Europees verband aanhangig te maken, zodat er namens de EU, bij monde van de Hoge Vertegenwoordiger, uiting gegeven wordt aan de bovengenoemde zorgen richting Venezuela? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de aanbevelingen van het rapport van Human Rights Watch «Prosecuting Political Aspiration, Indonesia’s Political Prisoners»? Deelt u deze aanbevelingen? Indien neen, waarom niet?1 Zo ja, op welke wijze wilt u deze bij de Indonesische regering inbrengen?

Ja, ik heb kennisgenomen van dat rapport. Nederland volgt de mensenrechtensituatie in Indonesië nauwlettend, zowel bilateraal als in EU-verband. Tijdens de EU-Indonesië mensenrechtendialoog op 29 juni 2010 werden door de EU onderwerpen als vrijheid van meningsuiting en de ontwikkeling van de rechtsstaat opgebracht. Ook over de rechten van gedetineerden vond een constructieve dialoog met Indonesie plaats. Nederland zal ook in de toekomst in het kader van de bilaterale politieke dialoog met Indonesië aandacht blijven vragen voor de behandeling van politieke gevangenen.

Vraag 2

Bent u bereid de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating te verlangen van alle personen die op geweldloze wijze hun politieke opvattingen hebben geuit in Indonesië? Bent u bereid in het bijzonder de gevallen van de mensen die met Molukse en Papoea vlaggen en andere onafhankelijkheidssymbolen geweldloos actie hebben gevoerd daarbij aan de orde te stellen? Indien neen, waarom niet?

Nederland staat voor de vrijheid van meningsuiting en probeert waar mogelijk, bilateraal of multilateraal, op te komen voor personen die voor het uiten van hun mening gestraft of gevangen genomen worden.
Dit gebeurde tijdens mijn bezoek aan Indonesië in januari 2009, tijdens de bilaterale politieke dialoog met Indonesië in november 2009 en meer recent door medewerkers van de Nederlandse ambassade in Jakarta, te weten in mei en juni jl. Tevens is over de situatie van politieke gevangenen gesproken tijdens de EU mensenrechtendialoog op 29 juni jl. De regering zal de vervolging en gevangenzetting van alle personen die op geweldloze wijze hun politieke opvattingen ventileren bij elke zich daartoe lenende gelegenheid onder de aandacht van de Indonesische regering blijven brengen.

Vraag 3

Herinnert u zich uw antwoord op schriftelijke vragen van 29 april 2008 waarin u meldt dat Nederland Indonesië heeft gevraagd de artikelen 106 en 107 van het Wetboek van strafrecht en Regeringsbesluit 77/2007 in lijn te brengen met vigerende internationaalrechtelijke verplichtingen? Deelt u de mening dat Indonesië tot op heden daaraan geen gehoor heeft gegeven? Bent u daarom bereid rechtstreeks aan te dringen bij de Indonesische regering de door u gewenste maatregelen door te voeren?2

Ja. Ik ben bereid de Indonesische regering nogmaals te vragen de artikelen 106 en 107 van het Wetboek van strafrecht en Regeringsbesluit 77/2007 in lijn te brengen met vigerende internationaalrechtelijke verplichtingen.

Vraag 4

Hebt u inmiddels precieze cijfers ontvangen over het aantal politieke gevangenen in de Molukken en elders in Indonesië? Zo ja, om hoeveel mensen gaat het daarbij?3

Het rapport van Human Rights Watch spreekt over tenminste 100 politieke gevangenen uit de regio’s Molukken en Papoea. De Indonesische autoriteiten maken geen cijfers hierover bekend.

Vraag 5

Bent u bereid te pleiten voor onafhankelijk onderzoek naar marteling van deze politieke gevangenen? Indien neen, waarom niet?

De berichten over mogelijke martelingen in Indonesische gevangenissen baren mij grote zorgen. Het onderwerp is zowel bilateraal als in EU-verband aan de orde gesteld. Ik zal deze kwestie blijven agenderen.

Vraag 6

Bent u bereid opnieuw te pleiten voor het overplaatsen van Molukse politieke gevangenen naar een gevangenis op de Molukken?4

Ja. Nederland werkt overigens samen met de Indonesische autoriteiten om het functioneren van de rechtsstaat op de Molukken te verbeteren.

Vraag 7

Herinnert u zich vraag 4 van schriftelijke vragen van 30 juni 2008, waarin gevraagd wordt naar de eventuele strafvervolging van leden van Densus 88?5 Is het in Indonesië tot strafvervolging gekomen van leden van Densus 88? Hoe beoordeelt u de aanbeveling van Human Rights Watch dat de VS en Australië moeten ophouden met het trainen van leden van Densus 88, omdat zij betrokken waren bij de marteling van deelnemers aan de dansactie van 29 juni 2007? Deelt u deze aanbeveling? Indien neen, waarom niet?

Ja. Voor zover mij bekend zijn er geen leden van Densus 88 vervolgd. Het is aan de VS en Australië om een afweging te maken over het al dan niet voortzetten van trainingen aan Indonesische politiediensten.

Vraag 8

Op welke wijze ziet Nederland toe op de voortgang van de hervorming van de veiligheidssector, zoals u op 31 augustus 2007 beloofde en eerder in een beleidsnotitie d.d.13 juni 2006 aankondigde? Wat is de stand van zaken op dit gebied?6

Nederland steunt thans de Indonesische politie met opleidingen en trainingen, vooral op het gebied van «community policing», goed bestuur, verkeerspolitie en recherche (cybercrime, financiële zaken en milieu). Tevens voert Nederland bilateraal en multilateraal gesprekken met de Indonesische regering over de verdere hervormingen van de veiligheidssector. Het gaat dan vooral om het terugdringen van de militaire participatie in de economie, de verhouding leger en politie, de rol van politie, leger en veiligheidsdiensten in een democratie en de versterking van de kennis van mensenrechten bij de veiligheidsautoriteiten. Daarnaast steunt Nederland meerdere lokale NGO’s die actief zijn op het gebied van mensenrechten en democratie.

Vraag 9

Kunt u uitsluiten dat in de samenwerking tussen Nederland en Indonesië in het kader van terrorismebestrijding Nederlandse inbreng leidt tot mensenrechtenschendingen? Indien neen, welke maatregelen neemt u naar aanleiding van de bevindingen van dit rapport?

Bij de samenwerking tussen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten op het terrein van terrorismebestrijding zijn democratische inbedding en het respect voor de mensenrechten een essentieel onderdeel van de besluitvorming omtrent het aangaan en onderhouden van de relaties met de desbetreffende dienst.
Dit ligt in het verlengde van artikel 59 WIV 2002 waarin onder meer is bepaald dat de samenwerking met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten slechts plaatsvindt voor zover de belangen die zij behartigen niet onverenigbaar zijn met de belangen die Nederland heeft te behartigen, waaronder de grond- en mensenrechten, die zijn neergelegd in de Grondwet en in internationale verdragen die door Nederland zijn geratificeerd.

Vraag 10

Deelt u de mening dat deze politieke gevangenen vrij moeten zijn voordat president Yudhoyono zijn voorgenomen bezoek aan Nederland kan brengen, later dit jaar? Indien neen, waarom niet?

Graag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 2. Het voorgenomen bezoek van president Yudhoyono weerspiegelt de uitstekende en veelzijdige relatie tussen Nederland en Indonesië. Een constructieve en open dialoog over mensenrechten is daar onderdeel van.

Vraag 1

Kent u de berichten «Vrouwenhandelaar Saban B. op borgtocht vrij in Turkije»1 en «Saban B. waarschijnlijk niet bij eigen zaak»?2

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat Saban B. graag bij het hoger beroep in de mensenhandelzaak voor het gerechtshof in Arnhem wilde zijn, maar dat de autoriteiten in Turkije hem niet wilden laten gaan vanwege een strafzaak in Turkije tegen hem? Zo ja, hoe ziet u die in het licht van het feit dat de Turkse rechter inmiddels wel gemeend heeft Saban B op borgtocht vrij te kunnen laten?

Het is juist dat door de verdediging van Saban B. is aangegeven dat hij de zitting in Nederland zou willen bijwonen. Het is ook juist dat de Turkse autoriteiten niet over mogelijkheden beschikken om dit te realiseren.
Een verband tussen het tegen betaling van borg schorsen van de voorlopige hechtenis en het niet kunnen bijwonen van de Nederlandse strafzaak is er niet. De rechtshulpverdragen die tussen Nederland en Turkije gelden, voorzien niet in tijdelijke overbrenging van een verdachte naar een ander land om daar te worden berecht. Voor het bewerkstelligen dat een verdachte die zich in het buitenland bevindt in Nederland ter terechtzitting verschijnt teneinde te kunnen worden vervolgd, bestaat de uitleveringsprocedure.
Het Turks recht verzet zich echter tegen de uitlevering van Turkse onderdanen.

Vraag 3

Bent u bereidt om uitleg te vragen aan Turkije over de reden dat Saban B. op borgtocht wordt vrijgelaten, maar niet naar Nederland mag komen om zijn hoger beroep af te wachten?

Kort na het bekend worden van het bericht dat Saban B. op borgtocht is vrijgelaten, is door het Nederlandse Openbare Ministerie contact gezocht met het Turkse Openbaar Ministerie. Het Turkse Openbaar Ministerie liet weten dat Saban B. het land niet mag verlaten (zijn paspoort is ingenomen) en hij zich beschikbaar dient te houden voor Justitie. Verder verwijs ik naar het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Is het waar dat het gerechtshof in Arnhem geen toestemming geeft om Saban B. «via video of telefoon bij de behandeling van de zaak te laten meepraten of om desnoods het hoger beroep in Turkije te behandelen»? Zo ja, welke overwegingen lagen aan dit besluit van het hof ten grondslag?

Ja. De reden dat het gerechtshof de verzoeken van de verdediging met deze strekking heeft afgewezen, is dat de Turkse autoriteiten na het verzoek daartoe van het Nederlandse Openbaar Ministerie hadden aangegeven dat de technische infrastructuur nog niet is voltooid om betrokkene met audiovisuele verbinding in staat te stellen om op zittingsdagen de behandeling van zijn strafzaak te volgen.
Op de vraag of Saban B. op de zittingsdagen kan beschikken over een telefoon zodat hij onbeperkt contact kan opnemen en overleggen met zijn raadsman, gaf Turkije – kort gezegd – aan dat gedetineerden niet opgebeld kunnen worden.
Deze laatste belemmering is overigens niet meer van toepassing, nu betrokkene in Turkije op borgtocht is vrijgelaten.

Vraag 5

Wat is de stand van zaken ten aanzien het overleg met Turkije over het ten uitvoer leggen van een onherroepelijk Nederlands vonnis in de zaak tegen Saban B.? Hoe schat u de kans in dat Turkije een dergelijk vonnis ten uitvoer gaat leggen?

Zodra er een onherroepelijke veroordeling is, kan Nederland op grond van het Europees verdrag inzake de internationale geldigheid van strafvonnissen aan Turkije een verzoek doen om de executie van dat Nederlandse strafvonnis over te nemen.

Vraag 6

Bent u van mening dat de Turkse autoriteiten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat Saban B. zijn straf, opgelegd door de Nederlandse rechter, niet ontloopt? Zo ja, waar blijkt dat dan uit? Zo nee, waarom niet?

Ik verwijs u hieromtrent naar het antwoord op vraag 3 van het lid Van Haersma Buma (CDA), ingezonden 1 juli 2010 (vraagnummer 2010Z10312).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Google weet beter wie je bent dan jij»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitkomst van het Franse onderzoek dat Google naast beelden en gegevens van Franse wifi-aansluitingen ook wachtwoorden van e-mailaccounts en e-mailberichten verzamelde door middel van de Streetview auto’s van Google?

Ik verwijs hiervoor naar mijn antwoord op de vragen 1, 2 en 3 van het lid Gerkens (nummer 2010Z08486, ingezonden 19 mei 2010).

Vraag 3

Heeft u, net als de Franse regering, aan Google kenbaar gemaakt dat de gegevens niet gewist moeten worden, maar overdragen moeten worden aan Nederland voor onderzoek? Zo ja, heeft u al resultaten van dit onderzoek? Zo nee, waarom niet?

Het College bescherming persoonsgegevens (CBP) heeft mij bericht dat het als onafhankelijk toezichthouder Google heeft verzocht de gegevens veilig te stellen ten behoeve van onderzoek door het CBP. Gedurende het onderzoek doet het CBP hierover geen nadere uitspraken.

Vraag 4

Welke andere stappen heeft u ondernomen om er voor te zorgen dat Google in de toekomst de privacy van de Nederlandse burger kan schenden? Heeft u bijvoorbeeld bij Google aangegeven dat de streetview auto’s niet langer in Nederland worden toegelaten voordat de privacy gewaarborgd is?

Ik verwijs hiervoor naar mijn antwoord op de vragen 3, 4 en 5 van het lid Gerkens (nummer 2010Z08486, ingezonden 19 mei 2010). Op dit moment zie ik geen aanleiding en geen mogelijkheid om de Streetviewauto’s uit Nederland te weren.

Vraag 1

Bent u bekend met de nieuwe clausule in de privacyvoorwaarden van Apple?1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van het feit dat akkoord gaan met deze voorwaarden Apple het recht geeft locatiegegevens van zijn gebruikers te vergaren, gebruiken en verkopen?

Ja. Door akkoord te gaan met de voorwaarden van Apple, heeft Apple het recht om de locatiegegevens te verzamelen, beheren, verwerken, delen en verkopen aan partners en licentiehouders van Apple. Het doel van de verwerking van locatiegegevens is levering van de op de gebruiker toegesneden locatiediensten en -producten. Aan gebruikers die dergelijke locatiegebonden diensten niet op prijs stellen, biedt Apple een opt-out regeling waarmee zij de functie voor locatiediensten en -producten te allen tijde kunnen uitzetten.
Het College Bescherming Persoonsgegevens, dat toezicht houdt op de naleving van de Wet Bescherming Persoonsgegevens, kan beoordelen of het vragen van toestemming voor het verder verstrekken en verkopen van gegevens, via de voorwaarden van Apple, al dan niet rechtmatig is. Ik heb het vraagstuk daarom doorgeleid naar het Ministerie van Justitie (zie het antwoord op vraag 4).

Vraag 3

Deelt u de mening dat geanonimiseerde data vaak toch te herleiden vallen naar individuen? Zo nee, waarom niet?

Of geanonimiseerde data te herleiden zijn naar individuen, hangt af van de mate waarin deze data van identificerende gegevens zijn ontdaan én de middelen die een verantwoordelijke heeft om personen met behulp van beschikbare data te identificeren. Het verwijderen van identificerende gegevens, zoals naam, adres, woonplaats en geboortedatum, betekent dus niet altijd dat deze gegevens niet meer herleidbaar zijn naar individuen en dat er geen sprake is van persoonsgegevens.
Echter, in de voorwaarden van Apple wordt vermeld dat de locatiegegevens op zodanige wijze worden verzameld dat het niet mogelijk is om de gebruikers op basis van deze gegevens te identificeren.
Het College Bescherming Persoonsgegevens is het aangewezen orgaan dat kan beoordelen of de data dusdanig zijn geanonimiseerd dat er redelijkerwijs geen sprake meer is van herleidbaarheid.
Een adequate invulling en het gebruik van privacystatements en de privacyvoorwaarden conform privacybepalingen zoals opgenomen in de Wet Bescherming Persoonsgegevens, acht ik dusdanig relevant dat ik dit vraagstuk heb doorgeleid naar het Ministerie van Justitie. Het doel is deze vraagstukken voor te leggen aan het College Bescherming Persoonsgegevens en de privacyvoorwaarden van Apple door het CBP te laten toetsen.

Vraag 4

Stelt u zich, net als Apple, op het standpunt dat de vergaarde (en de te vergaren) informatie niet te herleiden is naar individuele gebruikers? Zo ja, kunt u aangeven waarop u dit baseert? Zo nee, welke maatregelen bent u voornemens te nemen ten aanzien van deze kwestie?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de rapporten «Seeds of Child Labour – Signs of Hope: Child and Adult Labour in Cottonseed Production in India»1 en «Growing Up in the Danger Fields: Child and Adult Labour in Vegetable Seed Production in India»2 van de Landelijke India Werkgroep, International Labor Rights Forum en de campagne Stop Kinderarbeid over kinderarbeid waarin onder andere staat dat in de Indiase zaadteelt meer dan een half miljoen kinderen 10 tot 12 uur per dag werken en worden blootgesteld aan giftige pesticiden terwijl volwassenen, met name vrouwen, veel minder dan het officiële minimumloon ontvangen en het feit dat geteeld wordt voor Nederlandse groentezaadbedrijven als Advanta en Bejo Zaden?3

De in de rapporten beschreven situaties van kinderarbeid en andere misstanden in de Indiase zaadproductie zijn voorbeelden van situaties die de Nederlandse regering het liefst zo snel mogelijk uitgebannen ziet. In het rapport over de teelt van groentezaden, «Growing Up in the Danger Fields: Child and Adult Labour in Vegetable Seed Production in India", wordt melding gemaakt van misstanden in de keten van twee Nederlandse bedrijven. Zoals bekend hecht de Nederlandse regering sterk aan de naleving door Nederlandse bedrijven in het buitenland van de normen zoals vastgelegd in de OESO Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. De rapporten vormden aanleiding om in gesprek te gaan met de genoemde bedrijven Advanta en Bejo Zaden.
Het bedrijf Bejo Zaden gaf aan geschrokken te zijn van de inhoud van de rapporten en van de bewering dat Bejo Zaden via zijn keten betrokken zou zijn bij kinderarbeid in India. Bejo Zaden heeft voor publicatie niet kunnen reageren op het rapport en was niet op de hoogte van de gegevens. Het bedrijf gaat er vanuit dat de informatie in het rapport correct is en vindt dat het maatregelen moet treffen richting de toeleveranciers van het dochterbedrijf Bejo Sheetal Seeds Pvt. Ltd., alsmede in de aansturing van de Indiase dochter vanuit het moederbedrijf. Als eerste stap heeft Bejo Zaden de Indiase dochter geïnformeerd over de rapporten en vertalingen toegestuurd met de instructie om uit te zoeken hoe en waar de kinderarbeid voorkomt. Bejo Zaden liet weten dat Bejo Sheetal voornemens is zich aan te sluiten bij de Fair Labour Association, een organisatie met veel ervaring op het gebied van tegengaan van kinderarbeid bij aangesloten bedrijven. Daarnaast is Bejo Zaden gestart met het formuleren van een beleid en gedragscode tegen kinderarbeid, waaronder een gedragscode en een clausule tegen kinderarbeid in de productiecontracten. Mede naar aanleiding van interventie van het ministerie van Economische Zaken is contact gelegd tussen Bejo Zaden en de Landelijke India Werkgroep (LIW), één van de opdrachtgevers van de studies. Bejo Zaden is gewezen op de publicatie van de Campagne Stop Kinderarbeid «Van Werk naar School. Handleiding voor bedrijven om kinderarbeid te bestrijden», waar de LIW partner van is. Op grond van bovenstaande hebben wij er vertrouwen in dat Bejo Zaden op afzienbare termijn tot een verbetertraject zal komen. Er is een afspraak gemaakt met de LIW om de dialoog ook in de toekomst te continueren en in ieder geval over een half jaar contact te hebben over een follow-up.
Navraag bij het bedrijf dat in Nederland de merknaam Advanta voert, leerde dat het Nederlandse deel van Advanta in 2006 is overgenomen door het Franse bedrijf Limagrain. Limagrain Nederland richt zich op de verkoop van groentezaad aan de Nederlandse markt, deels onder de merknaam Advanta. Limagrain Nederland geeft aan zijn zaden niet uit India te betrekken, omdat Indiase zaden niet geschikt zijn voor het gematigde klimaat in Nederland. Volgens Limagrain Nederland heeft het van de opstellers van het rapport geen mogelijkheid gekregen om voor publicatie te reageren en de naamsverwarring te verduidelijken. Dit neemt niet weg dat Limagrain Nederland naar aanleiding van de rapporten een brief heeft gestuurd naar United Phosphorus Limited met de dringende vraag om alles in zijn macht te doen om de kinderarbeid die verband heeft met Advanta India te stoppen.
In de rapporten wordt overigens ook aandacht besteed aan de voortgang die een aantal multinationale ondernemingen heeft geboekt bij het terugdringen van kinderarbeid. Zo spreekt het rapport «Growing up in the danger fields» over het lagere aandeel van kinderarbeid bij groentezaadleveranciers aan een aantal buitenlandse bedrijven, waaronder het Nederlandse bedrijf Nunhems, een dochter van het Duitse bedrijf Bayer. Ook de gerapporteerde daling in het aandeel van kinderarbeid op het aantal arbeiders bij de productie van katoenzaad in Andhra Pradesh bij leveranciers van de bedrijven Bayer en Monsanto (een daling van 53% in 2003–4 tot minder dan 3% in 2009–10) zien wij als een bemoedigend signaal, waarvan we hopen dat een uitstralingseffect zal uitgaan naar andere Indiase en multinationale bedrijven in de sector, evenals naar de lokale overheden.
Daarnaast willen wij erop wijzen dat het zoeken van dialoog over maatschappelijk verantwoord ondernemen voor alle belanghebbenden in beginsel de eerste stap zou moeten zijn naar constructieve oplossingen Als dit niet tot een bevredigend resultaat leidt, kunnen partijen een melding doen bij het Nationaal Contactpunt voor de OESO Richtlijnen. Het Nationaal Contactpunt voor de OESO Richtlijnen kan ook worden ingeschakeld in de fase van dialoog voorafgaand aan een formele melding, wanneer er de behoefte is aan een bemiddelende partij.

Vraag 2

Deelt u de conclusie dat hier niet wordt gehandeld in lijn met internationale afspraken zoals onder andere door de International Labor Organization vastgelegd?

De situaties zoals beschreven in de genoemde rapporten zijn niet in lijn met internationale afspraken zoals vastgelegd in het kader van de ILO. Alle lidstaten van de ILO dienen de fundamentele principes en rechten op het werk te respecteren. Onderdeel van deze principes en rechten is het verbod op kinderarbeid.

Vraag 3

Deelt u de mening dat gezien het tripartite karakter en ondertekening van de International Labor Organization ook Nederlandse bedrijven en de Nederlandse overheid al het mogelijke moeten doen om dergelijke overtredingen te voorkomen en te bestrijden?

Nederland is actief lid van de International Labour Organization (ILO), een VN-agentschap dat uniek is in zijn tripartite structuur. Internationale solidariteit maakt onderdeel uit van het gedachtegoed van de ILO en in conventie no. 182, over de effectieve uitbanning van de ergste vormen van kinderarbeid, is hieraan een aparte paragraaf gewijd.
Zoals neergelegd in de Mensenrechtenstrategie «Naar een menswaardig bestaan», ziet de Nederlandse overheid het als haar taak om alle mogelijkheden om kinderarbeid uit te bannen zo goed mogelijk te benutten. Over de Nederlandse inzet tegen kinderarbeid kwam uw Kamer onlangs een brief toe4. Primair verantwoordelijk voor verbetering van de omstandigheden van kinderen in India is echter de Indiase overheid zelf. Dit betekent niet dat er voor andere partijen geen mogelijkheid bestaat om bij te dragen aan de uitbanning van kinderarbeid in India, maar de verantwoordelijkheid daartoe hangt samen met de rol die de desbetreffende partij in de lokale context kan spelen. Van Nederlandse bedrijven wordt verwacht dat deze ten minste de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen respecteren. Deze richtlijnen incorporeren de normen van de ILO afspraken. De sociale partners in het Nederlandse bedrijfsleven erkennen deze verantwoordelijkheid ook zelf, zoals onder meer blijkt uit de SER-verklaring voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen5.

Vraag 4

Bent u bereid uw publiekelijke afkeuring uit te spreken over de Nederlandse groentezaadbedrijven als Advanta en Bejo Zaden, die betrokken zijn bij de geconstateerde praktijken van kinderarbeid, mede gezien het feit dat het rapport een sterke inkoopkracht van bedrijven laat zien en een machtspositie over tussenpersonen en de voorwaarden waarop deze inkopen? Zo nee, heeft u het idee dat de betreffende bedrijven alle maatregelen hebben genomen die in hun macht liggen om betreffende overtredingen van de International Labor Organization conventies te voorkomen, zoals het vastleggen van het verbod op kinderarbeid en naleving van de International Labor Organization conventies in een gedragscode, het opnemen van een verbod op kinderarbeid, vrouwendiscriminatie en naleving van International Labor Organization conventies in contracten met toeleveranciers, een geloofwaardig managementsysteem voor de bestrijding van kinderarbeid en naleving International Labor Organization conventies inclusief onafhankelijke controle, klachtenprocedure, openbare rapportage en het aangaan van een dialoog met betrokken partijen zoals niet-gouvernementele organisaties en vakbonden? Zo nee, bent u bereid in gesprek te gaan met de betreffende bedrijven en ze hierop aan te spreken? Bent u bereid in deze gesprekken een deadline af te spreken waarbinnen een eind moet komen aan de structurele overtredingen? Bent u bereid om met de Nederlandse zaadsector als geheel afspraken te maken hieromtrent?

Voor het antwoord op de vraag welke maatregelen de betrokken bedrijven hebben genomen wordt verwezen naar vraag 1. Naar onze mening benutten beide bedrijven de mogelijkheden die zij hebben om bij te dragen aan de uitbanning van kinderarbeid in hun keten. Voor zover van toepassing werken zij aan structurele oplossingen voor de geconstateerde problemen in dialoog met verschillende belanghebbenden. Wij zien geen rol voor de Nederlandse overheid om verplichtingen op te leggen in dit proces. De rapporten tonen naar onze mening niet aan dat betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij kinderarbeid in de Indiase zaadproductie een wijdverbreide kwestie vormt en daar waar incidenten zijn gemeld, wordt een verbeterplan opgesteld. Wij zien dan ook geen aanleiding om met de gehele zaadsector afspraken te maken. De branchevereniging Plantum NL heeft aangeven in de branche aandacht te willen besteden aan dit incident, waarbij bijvoorbeeld tussen de betrokken bedrijven kennis wordt gedeeld over het voorkomen en bestrijden van kinderarbeid.

Vraag 5

Hebben de betrokken Nederlandse bedrijven gebruik gemaakt van subsidies van de overheid of andere overheidsfaciliteiten? Zo ja, welke gevolgen zal dat voor die subsidies of vormen van ondersteuning hebben, hierbij in gedachten houdend de strekking van de motie Gesthuizen4 en de motie Voordewind5 alsmede het kabinetstandpunt dat in zulke gevallen een boete kan worden opgelegd?

De bedrijven Bejo Zaden en Limagrain Nederland (Advanta) hebben geen subsidie ontvangen voor projecten in India.

Vraag 6

Bent u bereid de kwestie in bilaterale contacten met de regering in India en bij eventuele bezoeken aan India aan de orde stellen?

De strijd tegen kinderarbeid blijft in zijn algemeenheid een terugkerend onderwerp in de diplomatieke relaties tussen Nederland en India. Indien Bejo Zaden belemmeringen ervaart bij zijn inspanningen in de strijd tegen kinderarbeid en het is opportuun om dit onder de aandacht te brengen bij de Indiase overheid, dan zal dit waar nodig specifiek aan de orde worden gesteld.

Vraag 7

Wilt u bij de Europese Unie bepleiten dat in de onderhandelingen over het Europese Unie-India vrijhandelsverdrag afspraken worden gemaakt over de bestrijding van kinderarbeid en het naleven van mensenrechten en dat deze integraal deel gaan uitmaken van die overeenkomst, inclusief een mechanisme om geschillen daarover te beslechten?

Nederland is in de EU actief voorstander van het opnemen van thema’s zoals mensenrechten, inclusief kinderrechten, in de verdragsrelatie met India. In eerdere brieven8 is aangegeven dat het de voorkeur heeft om deze afspraken te borgen in een veelomvattende Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst (PSO). Deze zou juridisch en institutioneel gekoppeld moeten worden aan het vrijhandelsakkoord. Inmiddels is gebleken dat India een dergelijke PSO voorlopig afwijst. Er zal daarom een op maat gesneden oplossing moeten worden gevonden om deze thema’s toch juridisch te verankeren. Het is de Nederlandse inzet dat de verankering van mensenrechten en fundamentele arbeidsnormen vergezeld gaat van een mechanisme voor het oplossen van geschillen.

Vraag 8

Wilt u nader onderzoek doen naar de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij kinderarbeid en uitbuiting in de landbouwsector en daarbij als eerste de (arbeidsintensieve) zaadsector onder de loupe nemen?

Wij zien geen aanleiding tot het gevraagde nadere onderzoek. Er wordt reeds onderzoek gedaan naar arbeidsomstandigheden in de landbouwsector, onder andere door de Food and Agriculture Organization (FAO) in samenwerking met de ILO en door NGO’s. Deze bronnen bieden relevante en nuttige informatie en de Nederlandse regering neemt hier goede notie van. Daarnaast zijn wij er van overtuigd dat Nederlandse bedrijven in het algemeen bijdragen aan het verhogen van standaarden in gastlanden. Het rapport was voor Bejo Zaden een belangrijk signaal en het bedrijf heeft toegezegd dat het een gedragscode ontwikkelt en zijn beleid ten aanzien van zijn toeleveranciers aanscherpt op het punt van kinderarbeid.

Vraag 1

Kent u de berichten uit het Friesch Dagblad over bedreiging van ex-moslims in Nederland?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat in Nederland, waar godsdienstvrijheid een belangrijke waarde is, dergelijke bedreigingen serieus moeten worden genomen en indien mogelijk moeten leiden tot strafrechtelijke vervolging?

Ja.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de bedreigende situatie waarin ex-moslims leven in asielzoekerscentra?

Voor het Centaal Orgaan opvang asielzoekers (COA) staat het bieden van een veilige woon- en leefomgeving aan alle bewoners voorop, ongeacht hun religieuze achtergrond, sexuele voorkeur, of anderszins. Deze taak voert het COA op religieus en politiek neutrale wijze uit. Ter handhaving van een veilige leefomgeving zijn huisregels opgesteld, die voor alle bewoners gelden en waarvan overtreding zonodig door het COA wordt gesanctioneerd.

Vraag 4

Hoeveel aangiften zijn er bij politie en justitie in 2010 tot op heden gedaan van ex-moslims die vanwege hun bekering worden bedreigd?

Daarvan wordt geen afzonderlijke registratie bijgehouden. In de registratiesystemen van politie en justitie wordt geregistreerd van welk feit aangifte is gedaan. In dit geval betreft dat bijvoorbeeld bedreiging met een bepaald ernstige misdrijf, zoals bedoeld in art. 285 Wetboek van Strafrecht.

Vraag 5

Bent u bereid om het mogelijk te maken dat ex-moslims van bedreiging anoniem aangifte kunnen doen?

Met betrekking tot de reeds bestaande mogelijkheden tot het doen van anonieme aangifte en het verder bevorderen van de mogelijkheden daartoe, verwijs ik naar de brief van 25 februari 2010 over de mogelijkheden van anonimiteit in het strafproces, welke brief ik samen met mijn toenmalige ambtgenote van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar uw Kamer heb gezonden (TK 2009-2010, 28 684, nr. 266).

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om zogenaamde safehouse in te stellen voor ex-moslims die bedreigt worden en daarvan aangifte hebben gedaan?

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is in 2008 samen met de G4 een pilot gestart voor de opvang van mannelijke slachtoffers van ernstige vormen van geweld en dreiging in afhankelijkheidsrelaties. Mannelijke ex-moslims die door hun familie of naasten ernstig worden bedreigd en nergens anders terecht kunnen, kunnen een beroep doen op deze opvang. Vrouwelijke ex-moslims die in een soortgelijke situatie verkeren kunnen zonodig bij de vrouwenopvang terecht. Deze opvangmogelijkheden acht mijn ambtgenoot van VWS voldoende en hij ziet daarom geen aanleiding om een afzonderlijk safehouse in te stellen voor ex-moslims.

Vraag 7

Bent u bereid bij inburgering extra te wijzen op de vrijheid van godsdienst en de afwijzing van bedreiging en geweld wanneer mensen zich tot een andere geloofsovertuiging bekeren?

Het thema «vrijheid van godsdienst» maakt al onderdeel uit van het verplichte inburgeringsexamen. In het examenonderdeel Kennis van de Nederlandse Samenleving wordt «vrijheid van godsdienst» als cruciale kennis aangemerkt. Daarin wordt ook benoemd welke gedragingen jegens iemand met een andere geloofsovertuiging in Nederland als passend worden beschouwd. Het gaat dan bijvoorbeeld om gelijke behandeling en het tonen van respect ten aanzien van personen met een andere geloofsopvatting. Strafbaarheid van alle soorten geweld komt aan de orde in het inburgeringsexamen.
De overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van het inburgeringsonderwijs maar is wel verantwoordelijk voor vaststelling van de inhoud van het verplichte inburgeringsexamen. Het spreekt daarom voor zich dat docenten binnen de inburgeringscursus aandacht besteden aan de onderwerpen die in het afsluitende inburgeringsexamen aan bod komen. Mijn ambtgenoot voor Wonen, Wijken en Integratie is van mening dat de in de vraag aangehaalde onderwerpen al in voldoende mate worden behandeld binnen de inburgering.

Vraag 1

Is het waar dat de Turkse regering beloofd had dat de Wet Bestrijding Terreur na mei van dit jaar niet langer van toepassing op kinderen zou zijn, maar dat de wet nog steeds van kracht is?1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich uw uitspraak dat u zult blijven aandringen op «redelijker toepassing» van deze wetgeving?2 Deelt u, mede in het licht van de zomersluiting van het Turkse parlement, de mening dat spoed is geboden dat de Turkse regering de toepassing van deze wet voor kinderen intrekt? Indien nee, waarom niet? Zo ja, welke stappen onderneemt u hierin?

Genoemde straffen zijn, zoals ik de Kamer eerder heb geïnformeerd, het gevolg van een amendering van de Anti-Terrorismewet in 2006, waarbij jongeren, in de leeftijdscategorie van 15 tot 18 jaar, als volwassenen veroordeeld kunnen worden. Momenteel krijgt deze Anti-Terrorismewet in Turkije voorrang boven het VN Verdrag voor de Rechten van het Kind. De Europese Commissie en EU-lidstaten hebben eerder al, onder meer op dit punt, kritiek geleverd op de Turkse anti-terrorismewetgeving. Zo is aangedrongen op een redelijker toepassing van deze wetgeving, met inachtneming van het proportionaliteitsbeginsel.
Mede in dit licht heeft de Turkse regering benadrukt prioriteit te zullen geven aan amendering van de bewuste wetgeving. Volgens laatste berichten is de parlementaire behandeling in de tweede week van juli voorzien. Afgewacht moet worden of dit daadwerkelijk gaat lukken.

Vraag 3

Deelt u de analyse dat de gevangen genomen kinderen zullen radicaliseren en dat dat een zeer ongewenst resultaat van deze wet is?3

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de Koerdische kwestie met grotere urgentie op de agenda van de toetredingsbesprekingen met de EU zou moeten komen teneinde deze en andere voortdurende mensenrechtenschendingen in Turkije te doen beëindigen? Indien nee, waarom niet?

Verbetering van de sociale, economische, culturele en politieke rechten van de Koerdische minderheid in Turkije is voor de Nederlandse regering een belangrijke prioriteit. Daarom zal Nederland zowel bilateraal als via de EU het belang hiervan aan de orde blijven stellen. De Nederlandse Ambassade in Ankara volgt de ontwikkelingen, mede om die reden, op de voet.

Vraag 1

Kent u het bericht «Homostel weggepest uit Utrecht»?1

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat een homostel zich genoodzaakt voelt te verhuizen uit de Utrechtse Vinexwijk Leidsche Rijn na aanhoudende treiterijen van allochtone jongeren? Zo ja, wat vindt u hiervan?

Betrokkenen hebben inderdaad besloten hun woning te koop te zetten. Ik deel de mening van de Gemeenteraad en het college van de Burgemeester en Wethouders van Utrecht dat het onacceptabel is als inwoners zo respectloos worden behandeld en de leefbaarheid in wijken op deze wijze onder druk wordt gezet.
Om de veiligheid van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders (LHBT) te vergroten heeft het kabinet de afgelopen periode extra inspanningen geleverd. De koploperovereenkomst lesbisch- en homo-emancipatie, die het kabinet samen met 18 koplopergemeenten, waaronder Utrecht, is aangegaan is daar een voorbeeld van. Deze overeenkomst heeft als doel de sociale acceptatie van LHBT binnen deze gemeenten te verbeteren en de discriminatie, intimidatie en geweld tegen LHBT te bestrijden.

Vraag 3

Hoe is het mogelijk dat de gedupeerden en de politie precies weten welke jongens schuldig zijn, maar de politie toch niet ingrijpt? Deelt u de mening van de gedupeerden dat een daadkrachtige aanpak bij diverse instanties en de burgemeester ontbreekt?

De mening van de gedupeerden dat een daadkrachtige aanpak bij diverse instanties en de burgemeester ontbreekt, deel ik niet. De gemeente zet zich in om de overlast van de jongeren aan te pakken en overlast in de toekomst te voorkomen. Politie en justitie zijn naar aanleiding van de meldingen van de gedupeerden actief bezig met de opsporing van de personen die zich aan belediging of bedreiging schuldig hebben gemaakt. Het is echter nog niet gelukt om verdachten aan de incidenten te koppelen, waardoor deze inspanningen (nog) niet tot de aanhouding van verdachten hebben geleid. Het is te betreuren dat het zo hoog is opgelopen dat de gedupeerden zich genoodzaakt voelen te gaan verhuizen. Het vertrek van de gedupeerden leidt echter niet tot het stopzetten van de opsporing van de daders door de politie en de acties van de gemeente Utrecht, zoals beschreven in het antwoord op vraag 4 van de leden Kuiken en Spekman (vraagnummer 2010Z09411, ingezonden 15 juni 2010).

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat de slachtoffers nu hun biezen moeten pakken, terwijl de daders rustig in de buurt kunnen blijven wonen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid er bij de gemeente op aan te dringen dat al het mogelijke, waaronder eventueel ook cameratoezicht, in het werk wordt gesteld om de daders te kunnen oppakken en ze streng te kunnen aanpakken? Zo nee, waarom niet?

Het is een verantwoordelijkheid van de lokale autoriteiten om af te wegen welke instrumenten worden ingezet. Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 4 van de leden Kuiken en Spekman (vraagnummer 2010Z09411, ingezonden 15 juni 2010). Wat betreft de inzet van cameratoezicht heb ik begrepen dat dit is betrokken bij de aanpak als een van de opsporingsmiddelen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Zweeds oliebedrijf betrokken bij geweld in Soedan»1, waarin op basis van het rapport van de European Coalition on Oil (ECOS) het Lundin Consortium wordt beschuldigd mogelijk medeplichtig te zijn geweest aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de oorlog in het olierijke Block 5A, Soedan in de periode 1997–2003?

Ja.

Vraag 2

Ziet u in het rapport aanleiding om de Zweedse, Oostenrijkse en Maleisische regeringen aan te sporen om nader onderzoek te doen naar de betrokkenheid van het Lundin consortium bij de genoemde oorlog in Block 5A, die duizenden slachtoffers vergde en vele duizenden ontheemden tot gevolg had?

Het is aan Zweden, Oostenrijk en Maleisië om wel of niet op de aanbeveling van ECOS om de betrokkenheid van het Lundin consortium nader te onderzoeken in te gaan. Ik laat deze afweging aan hen over. Het internationale bureau van het Zweedse Openbaar Ministerie heeft reeds op 21 juni jl. besloten tot het instellen van een onderzoek naar schendingen van het internationaal recht in Soedan in de periode 1997–2003.

Vraag 3

Is het waar dat Lundin, in de tijd dat het bedrijf actief was in Soedan, stond ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Nederland? Klopt het dat Lundin ook op dit moment nog actief is in Nederland, als deelnemer in consortia die Nederlandse grondstoffen exploiteren en dat Lundin daarmee een zakenpartner is van de Nederlandse overheid?

Lundin Petroleum BV staat sinds 31 oktober 2002 ingeschreven in het handelsregister. Lundin is een holding voor upstream gas exploratie en productieactiviteiten in Nederland en is in die hoedanigheid medevergunninghouder voor het winnen van gas in Nederland. Lundin is zelf niet actief als operator.

Vraag 4

Wilt u consequenties verbinden aan de relatie van de Nederlandse overheid met Lundin indien deze onderneming schuldig is aan medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid? Zo ja, welke?

Hangende het eerdergenoemde onderzoek van het Zweedse Openbaar Ministerie is dit in dit stadium niet aan de orde. Hier wil ik niet op vooruitlopen.

Vraag 5

Wat kunt u doen om er toe bij te dragen dat Lundin meewerkt aan nader onderzoek en eventueel bereid is om nabestaanden van de slachtoffers te compenseren?

Ik zie hier in eerste instantie een rol weggelegd voor degenen tot wie het rapport zich richt, de regeringen van Zweden, Oostenrijk en Maleisië. Ik laat het aan hen over dit onderwerp met Lundin te bespreken.

Vraag 6

Is het waar dat het recht op compensatie van slachtoffers van de oorlog in Soedan, zoals vastgelegd in het Comprehensive Peace Agreement (CPA), niet of nauwelijks is verwezenlijkt? Wat kan Nederland, als ondertekenaar van het CPA en lid van de Assessment and Evaluation Committee (AEC), doen om compensatie alsnog te realiseren en zo een vredesdividend te creëren voor de bevolking van Soedan?

Helaas zijn meerdere aspecten van het CPA, deels door de grote aandacht voor de verkiezingen van april jl. en het aankomende zelfbeschikkingsreferendum, onvoldoende gerealiseerd. Compensatie van slachtoffers is één van deze punten. In de evaluatie van de laatste fase van het CPA zal Nederland het punt van compensatie aan de orde stellen in de AEC.

Vraag 7

Wat kan de internationale gemeenschap, in het bijzonder de landen die betrokken zijn bij de uitvoering van het CPA, doen om het toekomstige management van de olie-industrie in Soedan maatschappelijk verantwoord in te richten en uit te voeren, waarbij ondernemingen bijdragen aan de ontwikkeling en stabiliteit in de grensgebieden tussen Noord en Zuid-Soedan?

In de discussies met Noord- en Zuid-Soedan over «post-2011» afspraken is het toekomstige Soedanese beleid ten aanzien van de olie-industrie een belangrijk onderwerp. Onder de ondertekenaars van het CPA wordt dit onderwerp door Noorwegen getrokken. De Noren zijn in regelmatig contact met beide partijen over dit onderwerp.
De internationale gemeenschap is nauw betrokken bij de ontwikkeling en stabilisatie van de grensgebieden. Door druk op de partijen uit te oefenenen om het CPA te implementeren zal geweld als beschreven in het rapport in de toekomst hopelijk kunnen worden voorkomen.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden op Kamervragen over de mogelijkheden voor gedetineerden en tbs-gestelden om van hun stemrecht gebruik te maken?

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat nog steeds veel gedetineerden en tbs-gestelden geen of slechts zeer moeizaam gebruik kunnen maken van hun stemrecht, bijvoorbeeld omdat er problemen zijn met het tijdig ontvangen van hun stempas of omdat zij geen volmacht kunnen verlenen aan iemand in de gemeente waar zij zijn ingeschreven?

Ja. Dat een gedetineerde of tbs-gestelde praktische problemen ondervindt, is onvermijdelijk. De problemen die zij ondervinden zijn echter niet wezenlijk anders dan de problemen van andere groepen kiezers die op de dag van de stemming niet in persoon hun stem kunnen uitbrengen.
De regels die voor gedetineerden en tbs-gestelden gelden om bij volmacht te stemmen zijn gelijk aan de regels die voor een ieder gelden om bij volmacht te stemmen. Iedere stemgerechtigde ontvangt de stempas uiterlijk twee weken voor de dag van de stemming en heeft de mogelijkheid een onderhandse volmacht te verlenen. In veel gemeenten worden de stempassen overigens al eerder toegezonden. Ook kan men een schriftelijke volmacht verlenen. Dat kan ruim voor de verkiezing tot uiterlijk veertien dagen voor de dag van de stemming. Zie ook het antwoord op de vragen van het toenmalige lid Van Velzen (Kamerstukken 2007–2008, nr. 736 d.d. 11 oktober 2007).

Vraag 3

Waarom heeft u tot dusver geweigerd mobiele stembureaus te laten plaatsen in penitentiaire inrichtingen en tbs-klinieken?

Zoals in eerdere antwoorden op kamervragen is bericht (Kamerstukken 2006–2007, nr. 1013, d.d. 15 maart 2006), stuit het inrichten van een stemlokaal in een penitentiaire inrichting of tbs-kliniek op het principiële bezwaar dat een stemlokaal openbaar en toegankelijk moet zijn voor kiezers. Een ander argument is dat het inrichten van een stemlokaal in een penitentiaire inrichting of in een tbs-kliniek een inbreuk kan betekenen op de reguliere gang van zaken daarbinnen en een extra personele inspanning kan vergen.
Het aanwijzen van stemlokalen dan wel mobiele stembureaus is een bevoegdheid van de burgemeester en niet van mij. Ik wijs erop dat de Kieswet vermeldt dat kiesgerechtigden aan wie op de dag van de stemming rechtmatig hun vrijheid is ontnomen, hun kiesrecht uitoefenen door bij volmacht te stemmen. De wet zegt echter ook dat deze beperking niet geldt voor hen die op de dag van de stemming een zodanige feitelijke bewegingsvrijheid genieten dat zij in persoon aan de stemming kunnen deelnemen. Het is mogelijk om een stemlokaal in een penitentiaire inrichting of tbs-kliniek in te richten als voldaan is aan de randvoorwaarden die de Kieswet stelt aan het inrichten van een stemlokaal (in casu de openbaarheid en de toegankelijkheid) en er daarnaast vanuit de optiek van de inrichting evenmin bezwaren zijn.
De gemeente Albrandswaard heeft de Staatssecretaris van BZK van tevoren ingelicht over het voornemen om een mobiel stembureau in de tbs-kliniek de Kijvelanden zitting te laten houden. De Staatssecretaris heeft, in overleg met het Ministerie van Justitie, nagegaan of in deze kliniek aan de bepalingen van de Kieswet zou kunnen worden voldaan. Toen dat het geval bleek (zie ook het antwoord op vraag 4) is de gemeente bericht dat er vanuit de Kieswet geen belemmeringen waren.

Vraag 4

Hoe is de proef in tbs-kliniek de Kijvelanden verlopen, waar voor het eerst een mobiel stembureau is geplaatst?1 Hebben zich hier problemen voorgedaan? Zo niet, geeft dit experiment u aanleiding om dit uit te breiden en bij de eerstvolgende verkiezingen in alle gevangenissen en tbs-klinieken mobiele stembureaus te plaatsen? Zo niet, waarom niet?

De proef in FPC De Kijvelanden is goed verlopen. Zulks valt ook op te maken uit het krantenartikel van 9 juni jl., waarnaar u in de voetnoot van deze vraag verwijst. Er hebben 55 patiënten gestemd bij het mobiele stembureau en 14 personen van buiten de kliniek.
In weerwil van het in antwoord 3 genoemde principiële bezwaar dat een stemlokaal openbaar en toegankelijk moet zijn voor kiezers, blijkt het gebouw waarin FPC De Kijvelanden is gevestigd wel geschikt voor het inrichten van een stemlokaal. De transparante entree met grote glazen puien helpt mee om te voldoen aan de eisen van de Kieswet. Te weten, dat kiezers gedurende de tijd dat het stembureau zitting houdt zich kunnen bevinden in het stemlokaal en dat de toegang van de stemhokjes en de tafel zodanig zijn geplaatst dat deze zichtbaar zijn voor het publiek. Door het aanbrengen van technische voorzieningen is het stemproces zowel visueel als hoorbaar te volgen geweest.
Het staat gemeenten in beginsel vrij om in overleg met de desbetreffende directies in gevangenissen en tbs-klinieken een stemlokaal aan te wijzen, dan wel een mobiel stembureau in te stellen indien dit openbaar en toegankelijk is voor alle kiezers en onder de voorwaarde dat de directie van mening is dat de aanwijzing de inbreuk in de dagelijkse gang van zaken in de instelling rechtvaardigt. De mogelijkheid om al dan niet een stemlokaal of mobiel stembureau in te richten in een penitentiaire inrichting of een forensisch psychiatrisch centrum is dus sterk afhankelijk van de concrete mogelijkheden die de desbetreffende instelling biedt.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het initiatief van de Cambodjaanse regering om de politieke immuniteit van een aantal democratisch gekozen Cambodjaanse parlementariërs op te heffen, ook gezien in het licht van het arrestatiebevel dat in februari 2010 uitging voor oppositieleider Sam Rainsy?

Het is zorgelijk dat het door de Cambodian People’s Party gecontroleerde parlement wederom heeft besloten om de immuniteit van een aantal parlementariërs op te heffen.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de veroordeling van Mu Sochua voor laster door het Cambodjaanse Hooggerechtshof?

Het gebrek aan ruimte voor de politieke oppositie is in Cambodja een aanhoudend punt van zorg. Het strafbaar feit «laster» is dusdanig ruim geformuleerd dat de vrijheid van meningsuiting erdoor in het geding dreigt te komen. Hierop is Cambodja ook aangesproken tijdens de Universal Periodic Review (UPR) van de Mensenrechtenraad. De Cambodjaanse regering gaf toen aan alle aanbevelingen van de UPR over te nemen.

Vraag 3

Is er uwes inziens sprake van een trend waarbij Cambodjaanse gerechtshoven en rechters worden ingezet als instrumenten van de regering om de oppositie tegen te werken?

De regering van premier Hun Sen heeft in het verleden meermaals critici, waaronder leden van de oppositie in het parlement, aangeklaagd wegens laster teneinde hen de mond te snoeren. De gebeurtenissen bevestigen bestaande zorgen over de vrijheid van meningsuiting, alsmede de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Deze zorgen zijn ook opgemerkt door de huidige en voorgaande Speciale Rapporteurs van de Verenigde Naties. Tevens is dit onderwerp vorig jaar aan de orde gekomen tijdens de UPR van Cambodja in de Mensenrechtenraad.

Vraag 4

Bent u van plan diplomatieke stappen te zetten die bijdragen aan een situatie waarin zowel Sam Rainsy als Mu Sochua hun democratische taak uit kunnen voeren, en waarin politieke vervolging van oppositieleden wordt gestaakt?

De Nederlandse ambassade in Bangkok onderhoudt contact over deze kwestie met ambassades van EU-landen die in Phnom Penh zijn gevestigd en met geaccrediteerde ambassades in Bangkok. De EU Heads of Mission in Phnom Penh hebben de kwestie op 15 juni opgebracht bij de Cambodjaanse minister van Binnenlandse Zaken en vice-premier Sar Kheng.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het besluit van de Afghaanse regering om het werk van twee christelijke hulporganisaties te verbieden, terwijl de betrokken organisaties benadrukken dat ze alleen hulp bieden aan de allerarmsten in Afghanistan?1

Het werk van twee christelijke hulporganisaties, Norwegian Church Aid en Church World Service, is tijdelijk opgeschort op last van de Afghaanse autoriteiten in afwachting van een onderzoek naar verdenkingen van bekering. Overigens heeft Norwegian Church Aid aangegeven dat de Afghaanse partners die het werk van de organisatie in het veld grotendeels uitvoeren, niet onder de schorsing vallen en hun werkzaamheden voort kunnen zetten.

Vraag 2

Is het waar dat de Afghaanse president Karzai deze zaak zeer hoog opneemt en opdracht heeft gegeven maatregelen te nemen om bekeringen tot het christendom te voorkomen?

Volgens zijn woordvoerder was president Karzai persoonlijk geïnteresseerd in deze zaak en heeft hij de ministers van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en de directeur van de Nationale Veiligheidsdienst gevraagd onderzoek te doen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, gezien het belang van godsdienstvrijheid en gezien de inspanning die Nederland verricht voor de opbouw van een democratisch en vrij Afghanistan, deze inperking van fundamentele vrijheden ongewenst is?

Een van de uitgangspunten van het Nederlandse mensenrechtenbeleid is het fundamentele recht dat ieder individu toekomt om zijn of haar geloof in alle vrijheid te belijden, om van geloof te mogen veranderen of om geen religieuze levensovertuiging aan te hangen. De Afghaanse grondwet garandeert het recht op godsdienstvrijheid, maar volgens de Afghaanse wetgeving is bekeren strafbaar. Nederland zal in gesprekken met de Afghaanse autoriteiten het belang van godsdienstvrijheid benadrukken.

Vraag 4

Op welke manier treedt u in dialoog met president Karzai en het Afghaanse parlement om het belang van godsdienstvrijheid voor iedereen te benadrukken?

In de brede dialoog met de Afghaanse overheid, bespreken Nederland en de EU ook het belang van godsdienstvrijheid.

Vraag 1

Bent u bekend met het lidmaatschap van de VVD van KRO-voorzitter Koen Becking?

Ja.

Vraag 2

Waarom ontziet de KRO-voorzitter zijn eigen partij in zijn stemadvies, terwijl PVV en VVD op mediagebied overeenkomstige standpunten hebben?

De heer Becking heeft naar mijn mening geen stemadvies gegeven, maar gewezen op standpunten van politieke partijen. De KRO heeft mij laten weten zich in de voorlichting naar zijn leden gericht te hebben op de politieke partijen die in hun standpunt het meest ver gaan ten aanzien van omroepverenigingen. De inhoud van de brief is de verantwoordelijkheid van de heer Becking, ik heb daar verder geen oordeel over.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de KRO-voorzitter op kosten van de belastingbetaler een actie voert die een concurrent van de VVD moet schaden, ten faveure van zijn eigen partij, vlak voor de verkiezingen?

Nee. De brief bevat geen stemadvies, maar een oproep aan de leden om de publieke omroep, in het bijzonder de KRO, te steunen. Ik wijs er nogmaals op dat deze activiteit niet met publieke middelen is bekostigd, maar uit verenigingsinkomsten (zie ook het antwoord op eerdere Kamervragen over de kosten van deze actie met Kamerstuknummer 2010Z08840).

Vraag 1

Hoe beoordeelt u de gewelddadige inname door het Israëlische leger hedenochtend in internationale wateren van de internationale vloot met 10.000 ton aan humanitaire goederen voor Gaza, waarbij 16 doden en tientallen gewonden zijn gevallen onder de ca. 600 internationale civiele activisten, Nederlandse en andere EU-onderdanen, parlementariërs en een Nobelprijswinnaar?1

Vraag 2

Bent u bereid deze inname in de scherpste bewoordingen te veroordelen als disproportioneel?

Vraag 3

Hoe beoordeelt u het verweer van de Israëlische autoriteiten dat de vloot met humanitaire goederen een bedreiging voor de veiligheid van Israël vormde en dat zij daarom onder het internationale zeerecht gemachtigd wonen tot de gewelddadige inname op internationale wateren?2

Vraag 4

Hoe beoordeelt u, in het licht van UNCLOS, de VN Zeerechtconventie, de eenzijdige verklaring van Israel dat het de wateren voor Gaza geblokkeerd mag houden? Onder welke omstandigheden staat het zeerecht dit toe en in welke gevallen is dit aanvechtbaar?

Vraag 5

Is het waar dat Israel nu ook alle toegangen tot Gaza vergrendeld heeft3, terwijl de inwoners van Gaza volgens de VN in grote humanitaire nood verkeren?

Vraag 6

Bent u bereid deze hermetische blokkade scherp te veroordelen en in navolging van de oproep van EU Hoge Vertegenwoordiger Ashton tot een onmiddellijke beëindiging van de blokkade van Gaza4 de druk op Israël op te voeren om hieraan opvolging te geven? Zo ja, hoe?

Vraag 7

Bent u bereid op te roepen tot een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de gebeurtenissen?

Vraag 8

Wat is de situatie van de Nederlandse passagier aan boord van de vloot en hoe zult u erop toezien dat al haar rechten worden gerespecteerd door de Israëlische autoriteiten?

Vraag 9

Kunt u, gelet op de snelle ontwikkeling van de gebeurtenissen, deze vragen vandaag beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Drukfout ontneemt Nederlanders in het buitenland stem»?1

Ja.

Vraag 2

Ziet u naast de in het artikel genoemde oplossing van het opnieuw opsturen van stembiljetten ook andere mogelijkheden om de stem uit te kunnen brengen? Zeker nu het mogelijk is om op alle ambassades te stemmen? Zo ja, waaruit bestaat deze oplossing?

Een aantal kiezers heeft als gevolg van een productiefout van een leverancier van de gemeente Den Haag een blanco stembiljet ontvangen. Dat betekent dat deze kiezers een stembiljet hebben gekregen zonder dat daarop de lijsten met kandidaten zijn vermeld. Met een dergelijk biljet kan de kiezer zijn stem niet uitbrengen. De kiezer kan een nieuw stembiljet krijgen. Dat kan door contact op te nemen met de gemeente Den Haag en te vragen om toezending van een nieuw stembiljet. De kiezer kan zich ook richten tot een van de briefstembureaus bij de ambassades buiten de Europese Unie en/of de vertegenwoordigingen van Nederland op de Nederlandse Antillen en Aruba. Ook zij beschikken inmiddels over correcte stembiljetten die zij de kiezer kunnen toezenden.
Overigens is gebleken dat de productiefout er ook toe heeft geleid dat op andere stembiljetten de handtekening van de voorzitter van het hoofdstembureau ontbreekt. Deze handtekening zou op de achterzijde moeten staan. In overleg met de Kiesraad is geconcludeerd dat, ondanks het ontbreken van de handtekening, het stembiljet wel gewoon geldig is. Deze kiezers kunnen dit stembiljet (waarop dus de kandidatenlijsten gewoon zijn vermeld) gebruiken om een geldige stem uit te brengen.
Aan deze oplossing(en) is inmiddels langs een aantal wegen bekendheid gegeven.

Vraag 3

Deelt u de zorg die in het artikel wordt uitgesproken dat volgens een peiling van de Wereldomroep een derde van de geregistreerde kiezers twee weken voordat het ingevulde biljet in Den Haag moet zijn, nog geen biljet heeft ontvangen en daardoor niet kan stemmen? Zo ja, wat gaat u eraan doen? Zo nee, waarom niet?

De stembescheiden voor kiezers in het buitenland zijn verstuurd in de week van 17 mei 2010 (zie ook de antwoorden op de vragen 2010Z05095 van de leden Omtzigt, Haverkamp en Smilde). In een aantal gevallen zal dat als gevolg hebben dat kiezers hun stembescheiden pas kort voor de verkiezingen bereiken.
De korte tijdsperiode die deze kiezers rest om hun stembiljet te retourneren heeft de minister van Buitenlandse Zaken er toe gebracht briefstembureaus in te stellen op ambassades buiten de Europese Unie. Hierdoor zullen veel van deze kiezers toch op tijd hun stembescheiden kunnen sturen naar de ambassade in het land waar zij woonachtig zijn.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «KRO geeft stemadvies aan leden»?1

Ja.

Vraag 2

Op grond van welk artikel van de Mediawet onderneemt de KRO deze actie?

Omroepverenigingen zijn volgens artikel 2.24, tweede lid, onder d van de Mediawet 2008 verenigingen die hun leden op democratisch aanvaardbare wijze invloed geven op het beleid.
Communicatie met de leden behoort tot de verenigingsactiviteiten die gebruikelijk zijn in een actief functionerende vereniging om de band met en tussen de leden te versterken (zie artikel 2.136, tweede lid, onder b,van de Mediawet 2008).
In het kader van de communicatie met de leden heeft de directievoorzitter van de KRO een oproep aan de leden gedaan om hun stem te laten horen voor een sterke KRO. Hij heeft gewezen op standpunten van politieke partijen, maar geen stemadvies gegeven. Voor de volledige tekst van de brief zie: http://www.kro.nl/leden/handtekeningactie_brief.aspx.

Vraag 3

Is het een doel van omroepverenigingen om door middel van brieven het stemgedrag van burgers te beïnvloeden? Zo ja, waarom?

Nee. Het staat de KRO als vereniging evenwel vrij om zijn leden te informeren over politieke ontwikkelingen die de toekomst van de publieke omroep en in het bijzonder de KRO raken en de leden uit te nodigen daarover te discussiëren en communiceren.

Vraag 4

Wat kost deze actie?

De kosten bedragen volgens de KRO 11.000 euro, dus enkele centen per lid, voor het afdrukken van de brief en bijvoegen bij de gids. Het betreft hier een verenigingsactiviteit die niet met publieke middelen wordt bekostigd.

Vraag 5

Bent u bereid de subsidie aan de KRO per onmiddellijk in te trekken? Zo nee, waarom niet?

Nee. De wet geeft mij daarvoor geen bevoegdheid en grondslag.

Vraag 1

Kent u het bericht «Rwanda, Burundi expel Human Rights Watch workers»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u het bericht bevestigen dat medewerkers van Human Rights Watch (HRW) Burundi worden uitgezet, omdat zij een kritisch rapport hebben opgesteld over de mensenrechtensituatie in dat land?

Het betreft de intrekking van de werkvergunning van één medewerker, namelijk de lokale vertegenwoordigster van HRW, die de Amerikaanse nationaliteit heeft. Zij heeft tot 5 juni de tijd gekregen om Burundi te verlaten. Volgens de Burundese autoriteiten is de vertegenwoordigster bevooroordeeld en worden in het meest recente rapport van HRW de inspanningen van de Burundese overheid om de verkiezingen transparant te laten verlopen niet vermeld.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de uitzetting van mensen die zich inzetten voor mensenrechten op gespannen voet staat met de benchmarks op het gebied van mensenrechten en opbouw van de rechtstaat die de Nederlandse regering als voorwaarde heeft gesteld voor de toekenning van begrotingssteun aan Burundi? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier zult u de Burundese regering aanspreken op deze uitzetting?

Een open debat tussen overheid, individuen en maatschappelijke organisaties is van essentieel belang voor de opbouw van een rechtsstaat. Nederland geeft Burundi begrotingssteun met als primair doel de stabiliteit in het land te helpen bestendigen. Hierbij wordt een aantal randvoorwaarden gehanteerd, waaronder respect voor de mensenrechten. Nederland heeft de Burundese autoriteiten hier dan ook op aangesproken en zal de onderhavige kwestie aankaarten in de 14e zitting van de VN Mensenrechtenraad die in juni plaatsvindt.

Vraag 4

Deelt u de mening en de zorg, dat deze uitzetting past in een breder beeld van toenemende spanningen en afname van basisrechten, zoals vrijheid van meningsuiting, in aanloop naar de verkiezingen in juni van dit jaar? Zo ja, welke initiatieven neemt de Nederlandse regering om deze zaken aan de orde te stellen?

De politieke spanningen zijn in deze periode van verkiezingen toegenomen. Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat de mensenrechtensituatie structureel verslechtert. Het politieke landschap in Burundi is één van de meest pluriforme in de regio. Ondanks incidenten oordelen de lokale en internationale verkiezingswaarnemers over het algemeen positief over het verkiezingsproces tot nu toe. Burundi kent een grote mate van vrijheid van meningsuiting. De pers kan relatief ongehinderd rapporteren over politieke ontwikkelingen en over misstanden, zoals geweldsincidenten waarbij de jeugdbewegingen van politieke partijen waren betrokken. Nederland heeft de overheid aangesproken op dit laatste punt. Inmiddels hebben de Burundese autoriteiten stelling genomen tegen de intimidatiepraktijken van deze groepen.

Vraag 5

Gezien het voorgaande: hoe schat u de kans dat er eerlijke en transparante verkiezingen gehouden zullen worden in Burundi? Worden er op EU-niveau initiatieven genomen om de kans op eerlijke en transparante verkiezingen te vergroten? Zo ja, welke?

In Burundi wordt dit jaar een serie verkiezingen georganiseerd (gemeente, president, parlement, senaat en heuvels). De gemeentelijke verkiezingen hebben reeds plaatsgevonden en werden gekenmerkt door een hoge opkomst. Hoewel de verkiezingsdag vreedzaam is verlopen heeft een vijftal oppositiepartijen hun deelname aan de presidentsverkiezingen van 28 juni aanstaande ingetrokken. Aanleiding hiervoor is hun ongenoegen over het verloop van de gemeentelijke verkiezingen die eindigden in ruime winst voor de huidige regeringspartij. De oppositiepartijen stellen dat tijdens de verkiezingen op grote schaal fraude en onregelmatigheden plaatsvonden. Vooralsnog is niet vast te stellen of deze beschuldigingen terecht zijn.
Naast de aanwezigheid van een EU-waarnemingsmissie hebben de Europese Unie en een aantal afzonderlijke EU-lidstaten, waaronder Nederland, een substantiële bijdrage gegeven om adequate organisatie van de verkiezingen mogelijk te maken. Tijdens het vervolg van de reeks verkiezingen zullen de ontwikkelingen nauwgezet worden gevolgd, zowel door voornoemde EU-missie als door andere lokale en internationale waarnemers.

Vraag 6

Heeft er inmiddels een nieuw weegmoment plaatsgevonden om al dan niet begrotingssteun te verlenen aan Burundi, waarbij de effectiviteit van de politieke dialoog en de voortgang die wordt geboekt op het gebied van mensenrechten en persvrijheid zijn meegewogen, zoals gevraagd in de motie-Ferrier?2 Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welk moment zult u de Kamer hierover informeren?

Ik verwijs u voor het antwoord op vraag 6 naar mijn Kamerbrief inzake de motie-Ferrier dd. 26 mei 2010.