Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving over de arrestatie van de Chinese activiste Ni Yulan en haar echtgenoot Dong Jiqin?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de verontwaardiging over de veroordeling tot gevangenisstraffen van respectievelijk 2 jaar en 8 maanden voor Ni Yulan en 2 jaar voor Dong Jiqin?

Nederland heeft met zorg kennis genomen van de veroordeling van Ni Yulan. Ni Yulan en haar echtgenoot hebben actie gevoerd tegen illegitieme huisonteigening. Nederland vindt het werk van de mensenrechtenverdedigers belangrijk; daarom staat Nederland hen bij. Ik deel de internationale zorgen over het gebrek aan transparantie die bij de behandeling van de rechtszaak is betracht. Ook heb ik zorgen over de gezondheid van Ni Yulan. De Chinese autoriteiten hebben hier een verantwoordelijkheid. Nederland en de EU roepen China op de mensenrechten te respecteren en te handelen conform internationaalrechtelijke regels en verplichtingen.

Vraag 3

Bent u bereid om bilateraal en in EU-verband protest aan te tekenen tegen deze veroordeling? Zo ja, bent u bereid om de Kamer op korte termijn te informeren over uw inspanningen? Zo nee, waarom niet?

De Nederlandse zorgen over de gang van zaken zijn verwoord in de verklaring die de EU in Peking heeft afgegeven bij de rechtbank. Ik heb op passende wijze de Chinese autoriteiten op de hoogte gesteld van het feit dat ook Nederland zeer teleurgesteld is over deze veroordeling.
Ik deel de internationale zorgen over de mate van transparantie die bij de behandeling van de rechtszaak is betracht. Nederland en de EU roepen China op de mensenrechten te respecteren en te handelen conform internationaalrechtelijke regels en verplichtingen. Deze zaak zal wat Nederland betreft ook onderwerp van gesprek moeten zijn tijdens de komende EU-China mensenrechtenconsultaties.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het noodzakelijk is om een onderzoek in te stellen naar de gang van zaken omtrent «het proces» van Ni Yulan en Donq Jiqin? Zo ja, bent u bereid om dit, rechtstreeks dan wel via de EU aan te kaarten bij de Chinese autoriteiten? Zo nee, waarom niet?

Ik wil niet treden in de Chinese rechtsgang. Mevrouw Ni Yulan en haar echtgenoot, Donq Jiqin, hebben een verzoek om hoger beroep ingediend.

Vraag 5

Bent u bereid zowel in bilaterale contacten, als via de Europese Unie en de relevante VN- instrumenten, de Chinese autoriteiten blijvend aan te spreken op hun internationaalrechtelijke verplichtingen op het gebied van het eerbiedigen van mensenrechten?

Ja.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat een Chinese rechtbank de dissidente Ni Yulan en haar echtgenoot Dong Jiqin tot celstraffen van 2 jaar en 8 maanden en 2 jaar heeft veroordeeld?1

Ik heb met zorg kennis genomen van de veroordeling van Ni Yulan. Namens alle EU-landen heeft de EU-delegatie in Beijing een verklaring uitgegeven waarin de gemeenschappelijke zorgen zijn verwoord. De Chinese autoriteiten op de hoogte gesteld van het feit dat ook Nederland zeer teleurgesteld is over deze veroordeling.
Nederland en de EU roepen China op de mensenrechten te respecteren en te handelen conform internationaalrechtelijke regels en verplichtingen.

Vraag 2

Heeft de Europese Unie formeel verzocht om de vrijlating van Ni Yulan, zoals de woordvoerder van de EU-missie in Peking aangeeft?2 Wat is de Nederlandse positie hierover?

De Europese Unie heeft tijdens de EU-China Top in februari bij de Chinese autoriteiten aandacht gevraagd voor Ni Yulan. Daarbij is aangedrongen op een eerlijk proces en adequate medische zorg. Na de uitspraak van dinsdag 10 april jl. en de verklaring van de EU-delegatie is er door de EU geen formeel verzoek ingediend bij de Chinese autoriteiten om Ni Yulan vrij te laten.

Vraag 3

Bent u bereid de Nederlandse ambassadeur in Peking, dan wel de Nederlandse tijdelijk zaakgelastigde in Peking te verzoeken om tekst en uitleg te vragen aan de Chinese autoriteiten? Zo neen, waarom niet?

De zorgen over de veroordeling van Ni Yulan zijn aan de Chinese ambassadeur in Den Haag overgebracht.

Vraag 4

Deelt u de mening dat met het toekennen van de Mensenrechtentulp aan Ni Yulan Nederland een morele verplichting heeft om zich intensief met deze zaak bezig te houden en in EU-verband te pleiten voor een eerlijke rechtsgang en een menswaardige behandeling van Ni Yulan en haar echtgenoot? Houdt de Nederlandse ambassade in Peking contact met de familie van Ni Yulan, zodat u direct op de hoogte bent van relevante ontwikkelingen?

Nederland is en blijft betrokken bij het lot van mensenrechtenverdedigers in het algemeen en dat van Ni Yulan in het bijzonder. De Nederlandse ambassade speelt een actieve rol bij het volgen van de ontwikkelingen in haar zaak in EU-verband.

Vraag 5

Zult u, wanneer NI Yulan vrijkomt, alles op alles zetten om de Tulp alsnog aan haar uitreiken?

De Tulp is inmiddels overhandigd aan de naasten van Ni Yulan.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Iran to shut down internet permanently; «clean» national intranet in pipeline» van «IB Times»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het bericht dat de Iraanse autoriteiten populaire mailprogramma’s, zoals Hotmail en Gmail, willen afsluiten in mei ten behoeve van een Iraanse mailserver «Iran Mail»?

Vraag 3

Is het waar dat gebruikers voor Iran Mail zaken als paspoortnummer en dergelijke moeten afgeven?

Vraag 4

Klopt het bericht dat dit de opmaat vormt voor het afsluiten van internet voor de Iraniërs?

Vraag 5

Ziet u mogelijkheden om, na een eventuele afsluiting van het internet in Iran, alsnog bij te dragen aan internetvrijheid in Iran, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van veilige webruimte voor bloggers?

Ja. Zoals aangekondigd tijdens de «Freedom Online» conferentie op 8-9 december jl. en uitvoering gevend aan de motie Pechtold van 10 november jl. heeft de Nederlandse regering € 1 miljoen vrijgemaakt voor een fonds om technologie en andere ondersteuning voor noodinternet beschikbaar te maken voor landen als Iran. Deze faciliteit wordt momenteel uitgewerkt. Daarnaast zijn vanuit het Mensenrechtenfonds middelen beschikbaar gesteld om internetvrijheid in Iran te bevorderen.

Vraag 1

Kent u het bericht «27 hongerstakers in gevangenissen in Marokko»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw opvatting over het gegeven dat 27 politieke gevangen in hongerstaking zijn omdat zij geen eerlijk proces krijgen, gemarteld worden en mensonwaardig worden behandeld?

In algemene zin vormt de situatie in Marokkaanse gevangenissen reden tot zorg; zo ook in dit geval. De in het artikel genoemde 27 hongerstakers bevinden zich in Marokkaanse gevangenissen verspreid over het hele land en hun motieven lopen uiteen. De meeste hongerstakers vragen aandacht voor de bij hen toegepaste rechtsgang die niet zou voldoen aan de minimale processtandaarden zoals erkend in het Marokkaanse strafprocesrecht. Daarnaast wordt aandacht gevraagd voor de erbarmelijke omstandigheden en mishandelingen in de gevangenissen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het noodzakelijk is om een onderzoek in te stellen naar mogelijke martelingen van deze 27 gevangenen? Indien ja, bent u bereid om dit aan te kaarten bij de Marokkaanse autoriteiten? Indien nee, waarom niet?

De Marokkaanse Nationale Raad voor de Mensenrechten heeft een onderzoek naar de gebeurtenissen gestart en een bezoek aan de gevangenissen gebracht. Daarnaast vaardigde de «Directeur Generaal voor het Gevangeniswezen» van de Marokkaanse regering een instructie aan alle gevangenisdirecteuren uit om te allen tijde de in de Marokkaanse Grondwet verankerde mensenrechten te eerbiedigen.

Vraag 4

Bent u bereid om in bilateraal en EU-verband deze kwestie aan te kaarten bij de Marokkaanse regering? Indien nee, waarom niet?

Inmiddels kwamen 7 van 27 hongerstakers vrij. Daarnaast is een deel van de hongerstakers na gesprekken met lokale autoriteiten gestopt met de hongerstaking. In de mensenrechtendialoog die door de EU met Marokko wordt gevoerd in het kader van het Europese Nabuurschapsbeleid, zal de voortgang van onderzoek en actie worden besproken.

Vraag 1

Deelt u de afschuw over het feit dat de Toearegs de inwoners van de stad Timboektoe in Mali de sharia hebben opgelegd?1 Is de sharia ook in andere delen van Mali ingevoerd?

De huidige situatie in (het noorden van) Mali is instabiel en onveilig en geeft aanleiding tot zorg, zoals ook is vastgesteld tijdens de RBZ van 23 april jl. Onafhankelijke bevestiging van invoering van de sharia in delen van Mali kan niet worden gegeven.

Vraag 2

Is het waar dat de islamitische Ansar Dine in contact staat met de jihadisten van Al-Qaeda in de islamitische Maghreb?

Er zijn contacten tussen aanhangers van Ansar ud-Dine en «Al Qaeda in de Islamitische Maghreb» (AQIM). In het algemeen staat Ansar ud-Dine bekend als een radicaal islamitische groepering die confrontatie voorstaat.

Vraag 3

Bent u bereid in internationaal verband de invoering van de sharia in delen van Mali expliciet te veroordelen? Zo nee, waarom niet?

In internationaal verband worden de ontwikkelingen in Mali met zorg gevolgd.

Vraag 1

Wat vindt u van het bericht dat de Koptische kerk zich teruggetrokken heeft uit het comité dat een nieuwe Egyptische grondwet gaat schrijven en dat gematigde islamitische en seculiere partijen dit comité vorige week al hebben geboycot, omdat zij vinden dat het comité onmogelijk namens de hele bevolking kan spreken?1

Ik heb kennis genomen van het feit dat de Koptische kerk evenals het islamitische Al-Azhar instituut zich uit het grondwetscomité hebben teruggetrokken en dat gematigde islamitische en seculiere partijen dit comité vorige week al hebben geboycot.
Op 10 april jl. heeft het Administratief Hof het grondwetscomité ongrondwettelijk verklaard in een rechtszaak aangespannen door liberale groepen. Volgens de rechtbank staat de interim-grondwet het leden van het parlement niet toe om zichzelf te benoemen in het grondwetscomité. De zaak ligt nu bij de State Council die deze mogelijk zal doorverwijzen naar het Constitutioneel Hof. Voorlopig liggen de activiteiten van het grondwetscomité stil in afwachting van de definitieve uitspraak.

Vraag 2

Deelt u de verwachting van deze partijen dat door dominantie van moslimbroederschap en salafisten in dit comité de rechten van religieuze minderheden en vrouwen onvoldoende zullen worden gewaarborgd in de nieuwe grondwet? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid in bilateraal dan wel in EU-verband uw zorgen te uiten over de samenstelling van dit comité?

De Nederlandse regering is bezorgd over de positie van minderheden in Egypte. Zowel bilateraal als in EU-verband is de mensenrechtensituatie in het algemeen en de positie van minderheden in het bijzonder terugkerend onderwerp van gesprek in contacten met de Egyptische autoriteiten. Daarbij wordt voortdurend gewezen op de Egyptische verplichtingen met betrekking tot respecteren van mensenrechten en bescherming van minderheden.
De positie van minderheden in Egypte is één van de factoren die mee heeft gespeeld in het besluit van de Nederlandse regering om de overheidssamenwerking met Egypte in het kader van MATRA-Zuid aan te houden.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de positie van deze minderheden in de Egyptische samenleving, mede in het licht van dit bericht? Op welke manier geeft u in dit kader uitvoering aan de met algemene stemmen aangenomen motie Ormel?2

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Op welke concrete manieren bevordert u zowel bilateraal als op Europees niveau dat de Egyptische autoriteiten zich inzetten om de veiligheid en mensenrechten van minderheden en vrouwen voldoende te waarborgen? Tot welke resultaten heeft dit geleid?

Zowel in bilaterale contacten als in EU-verband dringt Nederland er bij de Egyptische autoriteiten op aan zich in te zetten voor het waarborgen van de veiligheid en mensenrechten van religieuze minderheden en vrouwen.
Nederland is van oudsher één van de belangrijke ondersteuners van vrouwenrechten in Egypte. Nederland heeft zich in 2011 binnen EU sterk gemaakt voor het bevorderen van politieke participatie van vrouwen in de Arabische regio. Dit beleid wordt voortgezet. Nederland droeg in 2011 € 950 000 bij aan het UN Women Fund for Gender Equality. Dit fonds richt zich in 2011 en 2012 op de Arabische regio en steunt o.a. Egyptische vrouwen-NGO’s. Voorts zal Nederland in 2012 vier nieuwe activiteiten steunen met als doel de economische en politieke rechten en participatie van vrouwen in Egypte te bevorderen.

Vraag 5

Zijn de Egyptische autoriteiten al ingegaan op het verzoek van de EU om de komende verkiezingen te mogen monitoren?

Nee. Nederland zal bij de Egyptische autoriteiten blijven aandringen op toelating van onafhankelijke (internationale) verkiezingswaarnemers. Evenals bij de Parlementsverkiezingen zal Nederland het Carter Center steunen ten behoeve van diens waarnemingsactiviteiten rond de Presidentsverkiezingen.

Vraag 1

Kent u het bericht «Juvenile detention guards sexually abusing minority children in Turkey»?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de bevinding van het onderzoek dat 25 van de recent gevangengenomen 215 Koerdische kinderen van 12 tot 18 jaar in de Pozanti jeugdgevangenis in Adana aangeven door beveiligers en andere gevangenen te zijn verkracht en geslagen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Het betreft ernstige bevindingen. De Turkse minister van Justitie heeft een onderzoek naar de misstanden laten uitvoeren. Op basis van het onderzoek is onder meer de jeugddetentie in de Pozanti-gevangenis gesloten, zijn de minderjarige gedetineerden overgeplaatst en hebben vier gevangenismedewerkers elders een functie gekregen. Daarnaast zijn strafrechtelijke maatregelen in voorbereiding tegen 16 gedetineerden, 4 leidinggevenden en 2 cipiers.

Vraag 3

Is het waar dat de 215 gevangenen in de Pozanti gevangenis inmiddels zijn overgeplaatst naar een detentiecentrum in Ankara? Hoe beoordeelt u de bewering van BDP-parlementariër Kürkçü dat ook in Ankara de gevangenen geslagen worden en dat zij bedreigd worden met herhaling van wat in de Pozanti gevangenis plaatsvond?

De minderjarige gevangenen uit de Pozanti-gevangenis zijn naar de Sincan-gevangenis in Ankara overgebracht. Er zijn buiten de uitlatingen van de BDP parlementariër geen onafhankelijke bronnen die diens lezing bevestigen.

Vraag 4

Is het waar dat de Turkse autoriteiten al ruim voor de publicatie van het onderzoek op de hoogte waren van de misstanden in het detentiecentrum in Pozanti? Indien ja, hoe beoordeelt u dat pas onlangs is overgegaan tot onderzoek van de beschuldigingen? Kunt u uw antwoord toelichten? Is er inmiddels een aanklacht ingediend tegen de verdachten, zowel de gevangenisbewaarders als de gevangenen?

De eerste verklaringen over misbruik van minderjarigen in de Pozanti-gevangenis zijn in april 2011 door zeven minderjarige slachtoffers gemeld aan de Turkse mensenrechtenorganisatie IHD. Vervolgens heeft IHD een onderzoek gestart en zijn naast de 7 slachtoffers nog 25 minderjarige gedetineerden geïnterviewd. Dat heeft in juli 2011 geleid tot een rapport, dat aan het Turkse ministerie van Justitie en de mensenrechtencommissie van het Turkse parlement is aangeboden. Op 29 februari 2012 heeft het Turkse ministerie van Justitie een onderzoek naar de gang van zaken in de Pozanti-gevangenis ingesteld. Op basis van deze gegevens constateer ik dat de Turkse autoriteiten niet meteen op de signalen van misbruik hebben gereageerd, niettemin lijken de hierboven genoemde maatregelen en ook de uitspraken van de Turkse minister van Justitie inmiddels te duiden op een gevoel van urgentie om deze zaak grondig aan te pakken.

Vraag 5

Kent u het bericht dat de vrijgelaten Pozanti gevangene, die in een interview liet weten dat er mishandeld en verkracht wordt in de Turkse gevangenis, inmiddels opnieuw is opgepakt en opnieuw wordt mishandeld? Indien ja, hoe beoordeelt u dit?

Dat bericht is mij niet bekend.

Vraag 6

Is het waar dat marteling en mishandeling van gevangengenomen Koerdische kinderen minder voorkomt in gevangenissen waar Koerdisch beveiligingspersoneel aanwezig is in het zuidoosten van Turkije? Indien ja, acht u het wenselijk dat wanneer Koerdische kinderen in het zuidoosten worden opgepakt, zij in de eigen regio worden gevangen gehouden? Indien ja, bent u bereid hier bij uw Turkse collega’s op aan te dringen?

Dat Koerdische minderjarige gedetineerden in Turkse gevangenissen anders worden behandeld door Koerdisch beveiligingspersoneel is mij niet bekend.

Vraag 7

Is het waar dat ondanks een verbod hierop het nog altijd voorkomt dat kinderen in Turkse detentiecentra opgesloten worden bij volwassenen? Is het eveneens waar dat Niet-Gouvernementele Organisaties (NGO’s) niet toegelaten worden tot gevangenissen? Deelt u de conclusie van de Turkije onderzoeker van Human Rights Watch dat er onvoldoende toezicht is op Turkse detentiecentra? Indien ja, bent u bereid bij uw Turkse collega’s aan te dringen op beter toezicht, waaronder het toelaten van NGO’s?

In Turkije is een tekort aan gespecialiseerde faciliteiten voor jeugddetentie. Het komt dus inderdaad voor dat kinderen in volwassendetentie zitten, al worden ze daar wel zoveel mogelijk gescheiden van de volwassenen. Ook de Europese Commissie heeft op dit probleem gewezen, onder meer in haar laatste voortgangsrapportage over Turkije van oktober 2011. De Raad van 5 december 2011 heeft naar aanleiding hiervan -en mede op Nederlands aandringen- conclusies aangenomen, waarin Turkije wordt opgeroepen stappen te ondernemen om de eerbiediging van kinderrechten te verbeteren. Nederland zal er in EU-verband op blijven aandringen dat kinderrechten een belangrijk aandachtspunt blijven in de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
De Turkse NGO’s waarmee de ambassade in Ankara en het consulaat-generaal in Istanbul contacten onderhouden hebben wel toegang tot gevangenissen, onder meer om zich te bekommeren om ernstig zieke gedetineerden of om workshops te houden. Het toezicht op de Turkse gevangenissen is georganiseerd rond provinciale toezichtsorganen. Of die in het geval van de Pozanti-gevangenis adequaat hebben gefunctioneerd zal het strafrechtelijke onderzoek moeten uitwijzen.

Vraag 8

Welke stappen zijn naar aanleiding van misstanden in de Pozanti gevangenis door de Turkse autoriteiten genomen tegen mishandeling en verkrachting in detentiecentra? Bent u van mening dat hierdoor herhaling van deze misstanden voorkomen kan worden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Uit de reactie van de Turkse minister van Justitie, Sadullah Ergin, op 2 maart leid ik af dat het de Turkse autoriteiten ernst is en ze deze misstanden willen bestrijden en het liefst voorkomen.
Turkije is zich bewust van de noodzaak zijn penitentiaire inrichtingen te moderniseren en in lijn te brengen met de Europese standaarden. Turkije krijgt hiertoe assistentie van de EU in het kader van pre-accessiesteun (IPA) en heeft samenwerkingsprojecten (zogenaamde Twinning-projecten) met EU-landen op het terrein van detentie en gevangenisbeheer. In bilateraal verband werkt Nederland met de Turkse autoriteiten samen om dit streven te ondersteunen. Zo voert de Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie een tweetal samenwerkingsprojecten uit met de Turkse autoriteiten om onderdelen van het gevangenisbeheer en gedetineerdenzorg te verbeteren. Beide projecten worden gefinancierd uit het MATRA programma. Ook wordt Turkije regelmatig door het European Committee for the Prevention of Torture (CPT) van de Raad van Europa geïnspecteerd. Deze inspecties richten zich ook op de gedetineerdenzorg.
Ik zal deze situatie, ook in het kader van het EU -toetredingsproces, met aandacht blijven volgen.
Zie verder mijn antwoorden op vraag 2 en 4.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van Human Rights Watch «Second class citizens. Discrimination Against Roma, Jews and Other National Minorities in Bosnia and Herzegovina»?

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat het Europese programma in Bosnië-Herzegovina, gericht op het ondersteunen van de Roma in het land bij het verkrijgen van werk, huisvesting, goede gezondheidszorg en educatie, in de praktijk weinig effect heeft gesorteerd omdat de regering dit programma helemaal niet belangrijk vindt?

Discriminatie van Roma vormt in Bosnië-Herzegovina nog steeds een probleem. De huidige en voorgaande Bosnische regeringen hebben aangegeven zich bewust te zijn van dit probleem en de positie van de Roma te willen verbeteren. Hiertoe zijn actieplannen aangenomen op het gebied van huisvesting, werkgelegenheid, onderwijs en gezondheidszorg. Bosnië-Herzegovina neemt deel aan het «Decade for Roma Inclusion», een initiatief van 12 Europese landen om in de periode 2005–2015 de sociaal-economische status van de Roma in eigen land en in de bredere regio te bevorderen. De Europese Commissie constateert in haar meest recente voortgangsrapport over Bosnië-Herzegovina (12 oktober 2011) dat het land goede voortgang heeft geboekt in de uitvoering van de Roma-actieplannen op het gebied van huisvesting en werkgelegenheid. Op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs laat de uitvoering van de actieplannen echter te wensen over, onder andere vanwege gebrekkige coördinatie tussen de verschillende bestuursniveaus die het land kent.

Vraag 3

Heeft Nederland er bij de regering van Bosnië – Herzegovina op aangedrongen dit Europese programma door te voeren? Zo nee, waarom niet?

Nederland dringt er in zijn contacten met de regering van Bosnië-Herzegovina op aan dat het land hervormingen doorvoert. Deze hervormingen hebben ook betrekking op de positie van minderheden, waaronder Roma.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de EU betrokken moet zijn bij de constitutionele hervormingen in Bosnië-Herzegovina, die zijn opgedragen door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in december 2009? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke rol zal Nederland in dit proces gaan spelen?

De EU is betrokken bij de constitutionele hervormingen in Bosnië-Herzegovina die zijn opgedragen door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in december 2009. De Stabilisatie- en Associatieovereenkomst (hierna: SAO) tussen de EU en Bosnië-Herzegovina, die Uw Kamer in juli 2009 goedkeurde, zal pas door de EU worden geratificeerd (en daarmee in werking treden) zodra Bosnië-Herzegovina geloofwaardige voortgang boekt in het aanpassen van zijn grondwet. Voor Nederland kan van een geloofwaardige aanvraag voor het lidmaatschap van de EU pas sprake zijn wanneer Bosnië-Herzegovina een positief track record heeft opgebouwd in de implementatie van de SAO. Dit betekent onder andere dat Bosnië-Herzegovina zijn grondwet op dat moment dient te hebben aangepast naar aanleiding van de uitspraak van het EHRM van december 2009. Het kabinet maakt bij gelegenheid aan Bosnië-Herzegovina duidelijk dat het geen zin heeft een premature lidmaatschapsaanvraag in te dienen.

Vraag 5

Bent u voornemens er in EU-verband voor te pleiten meer gewicht toe te kennen aan de constitutionele hervorming in Bosnië-Herzegovina in het kader van de beoordeling van de voortgangsrapportages over de Stabilisatie en Associatie overeenkomst met het land? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «kerk in Koeweit dicht na Saoedische fatwa»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de kerk, die onderdeel uitmaakt van de «National Evangelical Church of Kuwait» voor Goede Vrijdag moet sluiten? Zo nee, wat is dan wel de situatie?

De «National Evangelical Church of Kuwait» liet desgevraagd weten dat er geen sprake is van sluiting en dat de diensten rond Pasen gewoon doorgang zullen vinden. In een van de belangrijkste Arabische kranten van Koeweit (Al-Qabas) staat ook de aankondiging dat deze kerk op Paaszondag voor alle gelovigen is geopend.

Vraag 3

In hoeverre houdt de aanstaande sluiting van de kerk verband met de fatwa van de grootmoefti van Saoedi-Arabië, die onlangs stelde dat alle kerken op het Arabisch schiereiland moeten sluiten? Is het waar dat het parlementslid Osama Ahmad Moenawir een wetsvoorstel heeft ingediend dat regelt dat er geen nieuwe niet-islamitische gebedshuizen gebouwd mogen worden? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u zowel bilateraal als binnen de EU om hier protest tegen aan te tekenen?

De invloed van de grootmoefti van Saoedi-Arabië is doorgaans beperkt tot de eigen gemeenschap. Het Koeweitse parlementslid Osama Ahmad Moenawir kreeg recent veel aandacht na een tweet over de sluiting van kerken. Hij heeft zich ook kritisch uitgelaten over sjiieten en eist overheidstoezicht op centra van de sjiitische gemeenschap. Het is niet bekend of hij zijn ideeën recentelijk als wetsvoorstel heeft ingediend. Er zijn geen aanwijzingen dat het beleid van de Koeweitse regering ten aanzien van kerken is veranderd. Vorige week riep Sheikha Fariha al-Ahmad al-Sabah, de zuster van de Emir van Koeweit, nog op tot de bouw van een nieuwe Armeense kerk in Koeweit.

Vraag 4

Bent u bereid de ambassadeur van Koeweit te ontbieden om zodoende aan te dringen om af te zien van de plannen kerken te sluiten?

In het licht van bovenstaande antwoorden zie ik daar geen reden toe.

Vraag 5

Kunt u, gezien de grote urgentie, deze vragen vóór Goede Vrijdag beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de Indiase overheid 77 buitenlandse Niet-Gouvernementele Organisaties (NGO's) op een «watchlist» heeft geplaatst?1 Klopt het bericht dat meer dan 100 Indiase NGO's gedetailleerde gegevens over hun (politieke) activiteiten moeten overleggen aan de Indiase overheid?

Ja, het bericht is mij bekend. Zie verder antwoord op vraag 2.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u deze berichten? Hoe beoordeelt u de reikwijdte en impact van de Foreign Contributions and Registration Act (FCRA)?

De Indiase regering heeft in 2010 de uit 1976 daterende Foreign Contributions and Registration Act (FCRA) aangescherpt om effectiever op te kunnen treden tegen NGO’s en organisaties die naar het oordeel van de Indiase regering fondsen uit het buitenland misbruikten voor clandestiene commerciële doeleinden. Ook diende de wet om NGOs, die naar het oordeel van de Indiase regering, als dekmantel werden gebruikt voor terroristische activiteiten, te kunnen reguleren.
NGO’s die uit het buitenland fondsen (willen) ontvangen, moeten informatie verstrekken over hun projectactiviteiten en daar achteraf financiële verantwoording over afleggen. Het is voor buitenlandse donoren niet mogelijk NGO’s financieel te ondersteunen als deze geen FCRA licentie hebben.
Volgens de Indiase overheid hebben zo’n 30 000 Indiase NGOs een FCRA-licentie, waarvan ongeveer de helft daadwerkelijk fondsen uit het buitenland ontvangt.

Vraag 3

Ziet u een wereldwijde tendens van inperking van de politieke en operationele ruimte van NGO's? Zo ja, welke gevolgen heeft dit voor de effectiviteit van het particuliere kanaal?

In sommige landen wordt nationale wetgeving voor NGO’s aangescherpt om meer inzicht te krijgen in financiële stromen en activiteiten, hetgeen leidt tot inperking van de politieke en operationele ruimte van NGO’s en daarmee hun effectiviteit belemmert.

Vraag 4

Welke gevolgen heeft het besluit van de Indiase overheid voor het ontwikkelings- en mensenrechtenprogramma van de Europese Delegatie in Delhi? En voor het mensenrechtenprogramma van de Nederlandse ambassade in India en de regio?

Volgens de EU-delegatie in New Delhi is het voor nieuwe NGO’s vaak lastig snel een FCRA-licentie te krijgen en ondervinden enkele NGO’s waar de EU in India mee samenwerkt, moeilijkheden met betrekking tot de FCRA-problematiek.
De NGO’s waar de Nederlandse ambassade in India mee samenwerkt ondervinden voor zover mij bekend geen problemen op dit gebied.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de gevolgen voor de operationele ruimte van de Speciale Aanbevelingen van de Financial Action Task Force (FATF) voor (internationale) NGO's? En meer specifiek in India?

Speciale Aanbeveling 8 van de FATF is bedoeld om misbruik van NGO’s als kanaal voor financiering van terrorisme te voorkomen. Daarbij wordt met maatschappelijke organisaties overleg gevoerd om de risico’s van het internationale betalingsverkeer en het belang van (financiële) transparantie te bespreken. Dit staat naar mijn mening niet op gespannen voet met de wenselijke operationele ruimte voor NGO’s.

Vraag 6

Kunt u inzicht geven in welke mate India «compliant» bevonden wordt aan Speciale Aanbeveling nummer 8 van de Financial Action Task Force? Op welke wijze en op welke thema's verleent de Financial Action Task Force technische assistentie aan India? Acht India de FCRA een implementatie van de Speciale Aanbevelingen van de FATF? Zo ja, op welke wijze?

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 7

Bent u bereid bovenstaande kwesties gedetailleerd te bespreken met India zowel bilateraal als binnen de aankomende mensenrechtendialoog tussen India en de EU en daarover te rapporteren aan de Kamer?

Zowel in bilaterale contacten als tijdens de aanstaande EU-India mensenrechtendialoog wordt aan deze kwestie aandacht gegeven. In de jaarlijkse mensenrechtenrapportage wordt de Kamer geïnformeerd over de Nederlandse inzet en activiteiten op het gebied van mensenrechten, ook in India.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het inkoopbeleid van zorgverzekeraar Achmea, waarmee fysiotherapeuten op straffe van een tariefkorting worden gedwongen om patiëntengegevens aan commerciële bedrijven te verstrekken ten behoeve van de CQ-index? Hoe verhoudt zich dit tot het medisch beroepsgeheim en de privacy van patiënten? Wilt u uw antwoord toelichten?1

Deze vragen hebben betrekking op het inkoop- en contracteringsbeleid van verzekeraars. Verzekeraars zijn privaatrechtelijke instanties. Contractering en eventuele voorwaarden die een verzekeraar of zorgaanbieder in die contracten wil opnemen zijn aan de partijen zelf.
Deze vragen hebben daarnaast betrekking op de privacy van patiënten. Indien privacy in het geding zou zijn zou er een rol liggen voor de overheid. Dat is echter niet het geval. Het meten van de CQ-index betreft patiëntervaringen; er worden geen medische gegevens opgevraagd. Patiënten worden volgens de geldende wetgeving benaderd voor onderzoek. Voor deelname aan de CQ-meting vraagt de fysiotherapeut toestemming aan de patiënt om diens contactgegevens door te geven aan het meetbureau. De patiënt zelf geeft toestemming om hierover benaderd te worden. De patiënt vult vervolgens ook zelf de gegevens in.
Er is dus geen sprake van inbreuk op de privacy. Daarnaast heeft men altijd de mogelijkheid om zich af te melden of niet deel te nemen aan het onderzoek.
De twee bedrijven (Qualizorg en Mediquest) waarvoor bij Achmea gecontracteerde fysiotherapeuten kunnen kiezen om de CQ-meting te laten uitzetten zijn door het Centrum Klantervaring Zorg (CKZ) geaccrediteerd. Qualizorg en Mediquest moeten zich bij het trekken van steekproeven en het verwerken van data houden aan het «Handboek Eisen en Werkwijzen CQ-metingen» dat in beheer is bij het CKZ. In dit handboek staan de richtlijnen (werkwijzen) beschreven die in acht genomen moeten worden bij de toepassing van CQI meetinstrumenten. In het handboek is een specifieke procedure met betrekking tot de beveiliging van bestanden opgenomen (bijlage 00.04 «Beveiliging van bestanden»). Deze procedure is in te zien op de site van het CKZ (www.centrumklantervaringzorg.nl). In die procedure wordt nauwkeurig beschreven op welke manier bestanden moeten worden bewaard en hoe moet worden vastgelegd wie toegang heeft.

Vraag 2

Welke zorgverzekeraars stellen het verstrekken van patiëntengegevens aan derden nog meer verplicht aan hun contractanten?

Zoals ik in het antwoord op vragen 1, 3, 4, 6 en 11 heb vermeld is het verstrekken van patiëntengegevens aan derden niet aan de orde.

Vraag 3

Hoe verhoudt deze inbreuk op de privacy van patiënten zich tot de juridische criteria «maatvoering» en «noodzakelijkheid»? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Hoeveel individuen, werkzaam bij bedrijven zoals Qualizorg en Mediquest, krijgen patiëntengegevens onder ogen, en hoeveel van deze individuen vallen onder het medisch beroepsgeheim en het tuchtrecht? Indien u hier geen zicht op heeft, vindt u het niet onwenselijk dat u geen zicht heeft op het verspreiden van patiëntengegevens? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Wat is het oordeel van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) over deze gang van zaken?

De CQ-metingen zijn conform artikel 27 Wet bescherming persoonsgegevens door Qualizorg B.V. gemeld bij het CBP. Het CBP heeft de plicht deze meldingen in een openbaar register bij te houden. Opname in het register is geen verklaring van het CBP dat de verwerking rechtmatig is. De verwerking is door het CBP niet inhoudelijk getoetst. Het blijft de verantwoordelijkheid van degene die meldt om de verwerking op een juiste en volledige wijze te doen.
Het CBP is een onafhankelijke toezichthouder en doet geen uitspraken over lopende of voorgenomen onderzoeken. Het CBP doet dan ook geen uitspraken over deze gang van zaken. Zoals neergelegd in de «Beleidsregels handhaving»2 geeft het CBP prioriteit aan zaken waarbij de toezichthouder het vermoeden heeft van ernstige, structurele overtredingen die veel mensen treffen en waarbij het CBP door de inzet van handhavingsinstrumenten effectief verschil kan maken.

Vraag 6

Hoeveel premiegeld gaat er jaarlijks naar leveranciers van CQi-metingen zoals Qualizorg en Mediquest? Wat is hierover uw oordeel?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Deelt u de mening dat dergelijke bedrijven en onderzoeken nutteloze bureaucratie zijn die niet passen binnen het streven naar doelmatige zorguitgaven? Wilt u uw antwoord toelichten?

Nee, ik deel die mening niet. Het uitvragen van geobjectiveerde cliëntervaringen is een waardevol hulpmiddel bij het transparant maken van de kwaliteit van de zorg. De informatie die fysiotherapiepraktijken verstrekken over de kwaliteit van de zorg is afgesproken binnen het transparantieprogramma Zichtbare Zorg, de CQ- meting is daar onderdeel van.

Vraag 8

Zou het niet beter zijn om de klachtenafhandeling en de Inspectie voor de Gezondheidszorg te verbeteren in plaats van voor kwaliteit van zorg te vertrouwen op een zorginkoop gebaseerd op dure bureaucratische papierwinkels zoals CQ-metingen en audits? Wilt u uw antwoord toelichten?

De CQ-vragenlijsten worden niet alleen gebruikt voor zorginkoop maar ook voor keuze-informatie voor cliënten en voor toezicht. In het transparantieprogramma Zichtbare Zorg is naar verschillende gebruiksdoelen gekeken en is geprobeerd zoveel als mogelijk de hulpmiddelen te combineren.

Vraag 9

Zou het niet beter zijn om fysiotherapeuten elkaar scherp te laten houden op basis van professionele normen in plaats van een systeem van georganiseerd wantrouwen van zorgverzekeraars te hanteren? Wilt u uw antwoord toelichten?

Het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) bepaalt de normen voor kwaliteit. Het KNGF bepaalt ook hoe deze kwaliteit wordt geborgd. Fysiotherapeuten houden elkaar dus ook scherp. In samenspraak met andere stakeholders (patiënten en verzekeraars) kan daarnaast worden bepaald hoe kwaliteit transparant gemaakt zou moeten worden. Een CQ-meting voor patiëntervaringen is één van de opties hiervoor. Deze meting is de afgelopen jaren onderdeel geweest van het Kwaliefy project waarbinnen vanuit ZiZo de afgelopen drie jaar kwaliteitsindicatoren zijn gemeten.

Vraag 10

Wat is uw oordeel over de administratieve belasting die door alle kwaliteitsindices, audits etc. aan fysiotherapeuten wordt opgelegd? Op welke wijze wilt u de administratieve belasting van fysiotherapeuten terugdringen? Wilt u uw antwoord toelichten?

Uiteraard vind ik het van belang dat een zorgverlener voldoende tijd kan besteden aan datgene waarvoor hij is opgeleid: het leveren van zorg. Ik begrijp dat het registreren van kwaliteitsgegevens een administratieve belasting is voor fysiotherapeuten. Onder andere om deze administratieve belasting te verlagen heeft in 2011 de uitvraag van kwaliteitsindicatoren plaatsgevonden vanuit de elektronische patiëntendossiers van de praktijken. Partijen hebben dus zelf ook al een slag geslagen in het verminderen van de administratieve belasting voor de zorgverleners.
Ik heb mij verder laten informeren dat Qualizorg ernaar streeft om de administratieve belasting voor een praktijk tot een minimum te beperken. Het enige dat de zorgverlener hoeft te doen is een e-mail adres noteren in het EPD/declaratiesysteem en een toestemmingsvinkje aan te klikken op verzoek van de patiënt. De rest gaat volledig automatisch en kost de zorgverlener dus geen tijd.

Vraag 11

Is het waar dat fysiotherapeuten naast het verplicht aanleveren van patiëntengegevens, ook een bepaald bedrag per jaar moeten betalen aan het door Achmea aangestelde bedrijf? Zo ja, is hier naar uw oordeel geen sprake van een vorm van gedwongen winkelnering?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 12

Herinnert u zich uw antwoorden op eerdere vragen, waarin u stelde dat er voor 2012 geen verplichting tot aansluiting bij het Elektronisch Patiëntendossier geldt en zorgverzekeraars voor dit jaar nog geen consequenties verbinden aan het niet aangesloten zijn?2 Hoe verhouden deze antwoorden zich tot het contracteerbeleid van Achmea, dat het gebruik van een Elektronisch Patiëntendossier verplicht stelt?

Ja, de antwoorden op deze eerdere vragen herinner ik mij. Ik heb daarin aangegeven dat er voor 2012 nog geen sprake is van een wettelijke eis tot aansluiting op het LSP. Het staat zorgverzekeraars en zorgaanbieders vrij in de contracten afspraken te maken over veilige en gestandaardiseerde elektronische communicatie tussen zorgaanbieders onderling. Hierbij geldt dat zorgaanbieders alleen gegevens beschikbaar stellen als er sprake is van toestemming van de patiënt. Overigens verwijzen zorgverzekeraars bij hun contractering altijd naar de door de beroepsgroep gedragen standaarden en zien de koepels van de zorgaanbieders, die betrokken zijn bij de uitwisseling van medicatieberichten en berichten in het kader van de waarneming huisartsen, aansluiting op het LSP als kwaliteitsnorm voor de beroepsgroep. Het is dus uiteindelijk de beroepsgroep zelf die beslist of aansluiting op het LSP als kwaliteitsnorm voor die beroepsgroep geldt.

Vraag 13

Mogen zorgverzekeraars van u in 2013 het uitwisselen van gegevens via het LSP verplicht stellen via hun contracteerbeleid? Wilt u uw antwoord toelichten?

Zie antwoord vraag 12.

Vraag 14

Wat is de betekenis van «vrije tarieven» in de fysiotherapeutische zorg als deze in de praktijk worden gedicteerd door zorgverzekeraars? Wat is hier vrij aan? Wilt u uw antwoord toelichten?

Dat er vrije tarieven zijn betekent dat de fysiotherapeuten met de zorgverzekeraars onderhandelen over de hoogte van de tarieven. Hierbij kan de zorgverzekeraar voor bijvoorbeeld betere kwaliteit, transparantie of extra service zorg bij bepaalde fysiotherapeuten tegen een hoger tarief contracteren en bij andere fysiotherapeuten een lager tarief.

Vraag 15

Zou het niet beter zijn bij het vaststellen van tarieven uit te gaan van de reële zorgbehoefte en praktijkkosten, in plaats van de bedrijfseconomische belangen van zorgverzekeraars? Zo ja, bent u bereid vaste tarieven in te voeren? Zo nee, waarom niet?

De tarieven in de fysiotherapie zijn al geruime tijd vrij gegeven. In de praktijk is te zien dat verzekeraars fysiotherapeuten die extra service of kwaliteit bieden hoger belonen. Het gaat hier om extra service en kwaliteit die aan de patiënt worden geboden. Ik ben niet bereid om vaste tarieven in te voeren. Ik vind het een positieve ontwikkeling dat het bieden van innovatie, kwaliteit en service wordt beloond. Ik wil hier wel benadrukken dat ik het van belang vind dat er transparante informatie over kwaliteit beschikbaar is en blijft voor patiënten. Ik zie daar een rol voor alle betrokken partijen, zowel voor fysiotherapeuten als voor verzekeraars.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van Human Rights Watch «I had to Run Away: Women and Girls Imprisoned for «Moral Crimes» in Afghanistan»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit rapport, waaruit blijkt dat 10 jaar na de val van de Taliban vrouwen en meisjes nog steeds worden gedetineerd indien zij vluchten voor huiselijk geweld en gedwongen huwelijken?

Ik heb met bezorgdheid kennisgenomen van het rapport. Het detineren van vrouwen en meisjes die vluchten voor huiselijk geweld en gedwongen huwelijken is in strijd met Afghaanse wetgeving en door het land ondertekende internationale verdragen.

Vraag 3

Herinnert u zich nog uw antwoorden op eerdere vragen2 waarin u heeft gezegd dat u regelmatig gesprekken voert met de Afghaanse autoriteiten over het belang van naleving van nationale en internationale wetgeving en conventies op het gebied van vrouwenrechten en waarbij u de bestrijding van discriminatie en geweld tegen vrouwen benadrukt? Kunt u aangeven hoe vaak u overleg voert met de Afghaanse autoriteiten over dit onderwerp en welke concrete verbeteringen u waarneemt als het gaat om de positie van vrouwen in Afghanistan?

Ja. Nederland stelt het belang van volledige naleving van nationale en internationale wetgeving nadrukkelijk, zowel in bilateraal als multilateraal verband, aan de orde in gesprekken met vertegenwoordigers van resp. de ministeries van Buitenlandse Zaken, Justitie, Binnenlandse Zaken, Vrouwenzaken, alsmede het Hooggerechtshof en met parlementariërs. De Nederlandse Ambassadeur te Kaboel heeft na publicatie van het onderhavige Human Rights Watch (HRW) Rapport bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en in multilaterale bijeenkomsten gepleit voor een robuuste publieke reactie van de Afghaanse overheid en concrete maatregelen om de genoemde misstanden tegen te gaan. Ik heb het grote belang van vrouwenrechten onderstreept tegenover de Afghaanse Minister Rassoul tijdens de NAVO Ministeriële top in Brussel.
Diverse Nederlandse mensenrechtenspecialisten, onder meer geplaatst bij de EU vertegenwoordiging, bij EUPOL en ISAF hoofdkwartier, volgen het onderwerp nauwlettend en zien er op toe dat in de internationale inspanningen hier voldoende aandacht aan wordt besteed.
De concrete verbeteringen als gevolg hiervan zijn moeilijk te benoemen. De uitkomsten van het laatste UNAMA en OHCHR rapport van november 2011 «A long way to go: implementation of the elimination of violence against women law in Afghanistan» tonen aan, dat de toegang van vrouwen tot rechtsmiddelen en de implementatie van de wet «Uitbanning van geweld tegen vrouwen» sinds 2009 stap voor stap verbeteren. Het rapport schrijft deze verbeteringen toe aan de groeiende kennis over vrouwenrechten, de steun vanuit Family Response Units, de onafhankelijke mensenrechtencommissie AIHRC, het Ministerie van Vrouwenzaken en opvanghuizen. Het rapport laat echter ook zien dat er nog een lange weg te gaan is.

Vraag 4

Bent u bereid om de wet Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen, die schadelijke traditionele gebruiken – waaronder eermoord en kindhuwelijken – verbiedt en die nu slecht in 10 provincies van Afghanistan geldt, onder de aandacht te brengen bij de Afghaanse autoriteiten en een pleidooi te houden om deze wet in alle 34 provincies van Afghanistan te laten invoeren? Bent u eveneens bereid het onderwerp van vrouwendetentie en de onderzoeksresultaten van Human Rights Watch onder de aandacht te brengen bij de Afghaanse autoriteiten? Indien nee, waarom niet?

Ja. Het onderwerp vrouwenrechten wordt nadrukkelijk aan de orde gesteld. In deze gesprekken wordt expliciet aandacht gevraagd voor de verdere implementatie van de bestaande wet «Uitbanning van Geweld tegen vrouwen» en de inhoud van het HRW rapport, inclusief aanbevelingen.

Vraag 5

Bent u bereid om een pleidooi te houden bij de Afghaanse autoriteiten om de nieuwe «Familiewet» – waarbij de rechten van Afghaanse vrouwen aanzienlijk zullen verbeteren en die sinds 2010 ter implementatie op de plank ligt- zo snel mogelijk in te laten voeren? Indien nee, waarom niet?

In de gesprekken over vrouwenrechten zal ook opvolging van de belangrijke elementen van de nieuwe familiewet in wording (o.a. verhoging voogdij- en huwelijksleeftijd) aan de orde worden gesteld.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van Amnesty International Routine repression: Political short-term detentions and harassment in Cuba?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het rapport van Amnesty International, waarin o.a. 2784 gevallen van mensenrechtenschendingen in Cuba die in 2011 hebben plaatsgevonden, staan gedocumenteerd?

Het rapport geeft een goed beeld van de ernst van de gebeurtenissen. De Nederlandse regering is tegen de beperkingen van vrijheden in Cuba, waaronder de korte arbitraire detenties.

Vraag 3

Wat is uw reactie op het gegeven dat, ondanks de massale vrijlatingen van gewetensgevangenen in 2011, de Cubaanse autoriteiten hun strategie lijken te hebben aangescherpt door diverse breed interpreteerbare wetten te gebruiken om critici de mond te snoeren en hen (kort) gevangen te zetten of sociaal te isoleren?

Nederland volgt de ontwikkelingen nauwlettend. Op Nederlands initiatief heeft de EU op 20 oktober 2011 de Cubaanse autoriteiten hierop aangesproken.

Vraag 4

Bent u bereid bilateraal en in EU-verband onverwijld en duidelijk protest aan te tekenen bij de Cubaanse autoriteiten over de ernstige mensenrechtenschendingen die zij begaan? Zo nee, waarom niet?

Nederland dringt aan op de onvoorwaardelijke vrijlating van alle politieke gevangenen, beëindiging van arbitraire korte detenties en verbetering van de situatie van de mensenrechten in het algemeen. Dit gebeurt onde rmeer via de EU-Cuba politieke dialoog.

Vraag 5

Bent u eveneens bereid de aanscherping van EU-sancties te bepleiten indien Cuba geen gehoor wil geven aan dit pleidooi? Zo nee, waarom niet?

Zo nodig, ja.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de recente aankondigingen van executie van Balwant Singh Rajoana in India?1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de rechtsgang rond deze zaak?

Er is weinig kritiek op de rechtsgang in deze zaak geweest. De mogelijkheden tot beroep staan nog open. Daar heeft de veroordeelde tot dusverre geen gebruik van gemaakt.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u India's herhaalde weigering om de VN-resoluties rond een algemeen moratorium op de doodstraf te ondersteunen? Kunt u aangeven hoe India haar weigering inhoudelijk onderbouwt?

Hoewel de Indiase Grondwet nog altijd de doodstraf kent, houdt India zich sinds 2004 aan een de facto moratorium. India steunt echter VN-resoluties voor een algemeen moratorium op de doodstraf niet. Een meerderheid van de Indiase bevolking steunt de doodstraf en deze steun neemt alleen maar toe. India stelt dat de afschrikkende werking van de doodstraf helpt bij het voorkomen van onmenselijke misdaden en terrorisme. Het Indiase Hooggerechtshof heeft bepaald dat de doodstraf alleen in zeer uitzonderlijke gevallen mag worden toegepast.

Vraag 4

Hoeveel verzoeken tot heropening van rechtszaken onder artikel 72 van de Indiase Constitutie zijn op dit moment aanhangig bij de Indiase President? Welke analyse heeft u van de motivatie van de president van India om dergelijke verzoeken af te wijzen?

Volgens het laatste officiële cijfer van de Indiase overheid (d.d. maart 2011) zijn 32 gratieverzoeken aanhangig bij de Indiase president.

Vraag 5

Welke mogelijkheden zult u benutten om India aan te geven dat het een moratorium moet invoeren op de doodstraf? Kunt u per mogelijkheid aangeven wanneer u deze denkt in te gaan zetten?

De EU voert op korte termijn bij de Indiase autoriteiten in Delhi een demarche uit en stelt de principiële bezwaren tegen de doodstraf aan de orde waarbij wordt opgeroepen het de facto moratorium niet te doorbreken.

Vraag 6

Bent u bereid om zowel in bilateraal als ook in EU-verband te pleiten voor een uitspraak over deze kwestie? Is deze zaak en het moratorium besproken tijdens de EU-India Mensenrechtendialoog op 22 maart jl. in Delhi? Zo ja, op welke wijze en met welke inhoud? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 5.
De mensenrechtendialoog die op 22 maart jl. zou plaatsvinden is op verzoek van India uitgesteld.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onlangs verschenen rapport «Human rights report on Assyrians in Iraq: the exodus from Iraq»?1 Heeft u tevens kennis genomen van het artikel «Irak: baken op de zee van Arabische onrust»?2

Ja.

Vraag 2

Kunt u de Kamer nader informeren over de Nederlandse bijdrage aan de Nineveh-pilot van het UNDP waarover u 7 maart jl. sprak?3 Welke concrete maatregelen worden hierin genomen ten aan zien van de veiligheidsstrategie waarin de rechten van minderheden, waaronder van Assyrische christenen, vorm krijgen?

Op dit moment financiert Nederland twee UNDP-projecten in de provincie Nineveh. Het eerste project richt zich op het starten van een dialoog door de verschillende geloofsgroepen in de provincie bijeen te brengen, teneinde interreligieuze spanningen te verminderen. Het tweede project is een pilotproject dat project is gericht op kleinschalige conflictbemiddeling tussen de verschillende dorpen en gemeenschappen, om te voorkomen dat kleine disputen uitgroeien tot langdurige conflicten. Indien succesvol zal het in andere provincies worden uitgerold.
Op basis van laatstgenoemd project bereidt UNDP nu een breder project voor, beginnend in Nineveh, dat zich richt op het ondersteunen van de Iraakse nationale en lokale overheid bij het vormgeven van een veiligheidsstrategie gericht op de specifieke kenmerken en wensen van een regio. De bijdrage van lokale sektarische groepen en minderheden speelt hierbij een belangrijke rol. Onderdeel van de veiligheidsstrategie is de samenstelling en training van de politie in de betreffende regio.

Vraag 3

Kunt u uw constatering4 dat de Irakese autoriteiten de boodschap, mede ingegeven door de motie Voordewind c.s.5, hebben begrepen en dat de inzet van politiepersoneel op de Niniveh-vlakte inmiddels functioneert, nader toelichten? Hoe verhoudt deze constatering zich met de bevindingen van het bovengenoemde rapport waarin geconcludeerd wordt dat de veiligheidssituatie van Assyrische christenen en andere minderheden aanzienlijk is verslechterd?

Ik heb mijn zorgen omtrent de positie van christenen in Irak besproken met de Iraakse minister van Buitenlandse Zaken tijdens zijn bezoek aan Nederland in september jl. De minister bevestigde dat alle bevolkingsgroepen gelijk zijn en dat er geen discriminerend beleid wordt gevoerd.
Het rapport stelt dat het geweld tegen Assyrische christenen is afgenomen ten opzichte van 2010, hoewel het aantal aanslagen op kerken is toegenomen. Dit laatste baart mij zorgen. Ik bespreek dit op korte termijn met de Iraakse autoriteiten en vraag daarbij specifiek aandacht voor de inzet van de politie in Nineveh.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het strafrechtelijk onderzoek ten onrechte ervan uitgaat dat de aanslagen in Zakho eind 2011 niet gericht waren op de Assyrische christenen terwijl alle slachtoffers tot deze minderheid behoren? Is het waar dat er nog niemand is opgepakt? Bent u bereid om de Koerdische autoriteiten hierop aan te spreken?

De eigenaren van de bij deze aanslagen vernielde winkels en panden waren zowel van christelijke als van islamitische afkomst. Kort na de aanslagen zijn enkele personen gearresteerd. De Iraakse autoriteiten zijn een strafrechtelijk onderzoek gestart, waarvan de resultaten nog niet bekend zijn.

Vraag 1

Herinnert u zich uw antwoorden op eerder vragen?1 Kunt u uitleggen op welke manier het belang van het onderzoek door verdere uitsplitsing van het totale aantal gegevensvorderingen kan worden geschaad, in bijzonder wat betreft het onderscheid naar aanbieder? Vindt u dat de publicatie door Google van het aantal gegevensvorderingen in strijd is met het belang van opsporing en vervolging?

Publicatie van deze aantallen zou inzicht geven in de mate waarin communicatie via sociale media door de opsporingsautoriteiten gevolgd wordt. Het is niet in het belang van de opsporing om dit inzicht te verschaffen, ondermeer omdat het risico bestaat dat personen hun gedrag op deze informatie gaan afstemmen. Deze bezwaren gelden ook voor het geval Google er zelf voor zou kiezen om deze gegevens bekend te maken, maar in mindere mate.

Vraag 2

Vallen aanbieders van social media diensten, zoals Gmail, Hotmail, Twitter, Hyves en Facebook, onder het door u gebruikte begrip «internetdiensten»? Welke gegevens registreert het Urban Land Institute (ULI) in het kader van gegevensvorderingen bij social media-aanbieders op grond van artikel 126n tot en met 126ni Wetboek van Strafvordering (Sp) registreert? Zijn er daarnaast opsporings- en veiligheidsdiensten die gegevensvorderingen direct bij aanbieders van social media doen? Zo ja, kunt u aangeven welke dat zijn en per dienst aangeven welke gegevens deze diensten in het kader van gegevensvorderingen op grond van deze bepalingen registreren?

De genoemde sociale media worden gerekend tot de internetdiensten. In het kader van vorderingen gegevensverstrekking bij social media-aanbieders registreert de Unit Landelijke Interceptie (ULI) van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), evenals bij andere vorderingen tot gegevensverstrekking, de volgende gegevens: wanneer een aanvraag is verstuurd, aan welke aanbieder de aanvraag is verstuurd, en wanneer er antwoord is gegeven. Sinds de tweede helft van 2010 lopen alle vorderingen van de politie en de bijzondere opsporingsdiensten voor interceptie en de daaraan gerelateerde gegevensverstrekking via het KLPD/ULI.

Vraag 3

Hoe vaak politie- en justitiefunctionarissen dit soort gegevens gevorderd in 2009, 2010 en 2011?

Om de in antwoord op vraag 1 vermelde redenen kan ik deze gegevens niet verstrekken.

Vraag 4

Welke adequate voorzieningen zijn sinds de brief van het College van procureurs- generaal1 getroffen om de naleving van de notificatieplicht ex artikel 126bb Sv te garanderen? In hoeveel gevallen is deze notificatieplicht in 2009, 2010 en 2011 daadwerkelijk nageleefd, in het bijzonder in de gevallen waarbij social media diensten betrokken waren?

Sinds de brief van het College zijn de hoofden van de parketten nogmaals gewezen op het belang van naleving van de notificatieplicht. Daarnaast is ten behoeve van de parketten een werkinstructie en procesbeschrijving opgesteld waarin onder andere een beslisboom en standaardbrieven zijn opgenomen.
Naleving van de notificatieplicht in concrete gevallen wordt niet bijgehouden in een gecentraliseerd, geautomatiseerd systeem. Om deze reden kunnen de gevraagde cijfers niet worden geleverd.

Vraag 1

Kent u het bericht «Indonesia: Five Papuans convicted for peaceful protest» van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting van Human Rights Watch dat de veroordelingen van de vijf Papua’s politiek gemotiveerd is en dat de aanklacht tegen deze vijf personen ingetrokken zou moeten worden? Indien neen, waarom niet?

Uit het vonnis blijkt dat de vijf mannen zijn veroordeeld vanwege het uitroepen van de onafhankelijkheid van Papua tijdens de afsluiting van het derde Papua Congres op 19 oktober 2011. De door hen voorgelezen verklaring wordt beschouwd als een poging tot hoogverraad, omdat deze gericht is op ondermijning van de territoriale integriteit van de republiek Indonesië.
Op maandag 19 maart jl. heeft de verdediging hoger beroep aangetekend omdat het Openbaar Ministerie onvoldoende zou hebben aangetoond dat het om hoogverraad gaat. Ik wacht de uitspraak in hoger beroep af.

Vraag 3

Kregen de vijf Papua’s naar uw mening een eerlijk proces? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Beschouwt u deze gevangenen als gewetensgevangenen? Indien neen, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid zich tegenover de Indonesische autoriteiten uit te spreken tegen de veroordeling van de vijf Papua’s? Indien neen, waarom niet?

Zoals aangegeven, is de rechtsgang nog niet volledig doorlopen.

Vraag 6

Is het waar dat de gevangengenomen Papua’s, in afwachting van en/of tijdens hun proces, werden geschopt en geslagen door de politie?

Volgens mensenrechtenorganisaties en de advocaten van de gevangengenomen personen zijn zij geslagen bij de arrestatie. Volgens deze zelfde bronnen zouden zij tijdens de detentie en het proces naar omstandigheden goed zijn behandeld.

Vraag 7

Hoeveel Papua’s zitten er momenteel om politieke redenen gevangen in Indonesië?

Diverse bronnen, waaronder mensenrechtenorganisaties, noemen verschillende aantallen, uiteenlopend van drie tot 32 personen.

Vraag 8

Is het juist dat bij de demonstratie, waarbij de vijf Papua’s opgepakt werden, minimaal drie doden vielen en negentig gewonden? Hoe beoordeelt u het optreden van de Indonesische autoriteiten tegen de demonstranten? Deelt u de opvatting van Human Rights Watch dat het toegepaste geweld tijdens dit overheidsoptreden excessief was? Indien nee, waarom niet?

De Nationale Mensenrechtencommissie Komnasham en ook Human Rights Watch hebben een eerste onderzoek verricht naar de gebeurtenissen die zich op 19 oktober jl na afloop van het derde Papua congres hebben voorgedaan. Daarnaast is ook door de Indonesische autoriteiten zelf een onderzoek ingesteld. De onderzoeken bevestigen dat in de directe omgeving van het Congres drie dodelijke slachtoffers zijn gevallen, maar de omstandigheden waaronder dit is gebeurd blijven onduidelijk.
De betrokken autoriteiten stellen dat het gebruikte geweld binnen de geldende normen is gebleven. Nederland heeft over de gebeurtenissen zorg uitgesproken tegenover de Indonesische autoriteiten.

Vraag 9

Is het waar dat er, behalve interne disciplinaire sancties, geen maatregelen zijn genomen tegen de daders van het geweld tegen de demonstranten? Indien ja, hoe beoordeelt u dit? Indien neen, wat zijn dan de feiten?

De politie was tijdens het Papua Congres verantwoordelijk voor veiligheidsmaatregelen. De politie heeft laten weten dat er disciplinaire straffen, waaronder degradatie en strafoverplaatsingen, zijn opgelegd vanwege incorrect optreden na afloop van het Congres. Het is niet bekend om hoeveel personen het gaat.

Vraag 10

Deelt u de opvatting van Human Rights Watch dat de Indonesische strafwet, op basis waarvan de Papua’s gevangengezet zijn, in strijd is met de vrijheid van meningsuiting, zoals onder andere vastgelegd in de Indonesische grondwet, en internationale verdragen waarbij Indonesië partij is?

De strafwet in Indonesië dateert nog grotendeels uit de Nederlands-Indische tijd en is nog niet volledig afgestemd op de door Indonesië geratificeerde internationale conventies, zoals het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (BuPo). Als gevolg hiervan zijn onderdelen daarvan niet geheel in lijn met internationaalrechtelijke verplichtingen, bijvoorbeeld waar het gaat om de vrijheid van meningsuiting. Aan een aanpassing van de wet wordt gewerkt.

Vraag 11

Is het waar dat een advocaat van de veroordeelde Papua’s, Gustav Kawer, bedreigd is met vervolging?2 Indien ja, houdt deze bedreiging verband met het proces?

Daarvan is mij niets bekend. Wel heeft de genoemde advocaat tijdens de zitting van 21 februari jl. opmerkingen gemaakt aan het adres van de aanklager die als beledigend zijn opgevat. Het Openbaar Ministerie heeft, zonder verder in detail te treden, in de daaropvolgende zitting naar het transcript van de eerdere zitting gevraagd, omdat daar een strafbaar feit zou zijn gepleegd. Voor zover bekend is geen aangifte gedaan.

Vraag 12

Bent u bereid bij de Indonesische autoriteiten aan te dringen op een onafhankelijk onderzoek naar de beschuldigingen van mensenrechtenschendingen door Indonesische veiligheidsdiensten tijdens de demonstratie in oktober 2011 waarbij de vijf Papua’s werden opgepakt? Indien neen, waarom niet?

Zoals in het antwoord op vraag 8 is aangegeven, hebben verschillende organisaties en de overheid reeds onderzoek verricht naar de gebeurtenissen die zich op 19 oktober hebben voorgedaan.

Vraag 13

Bent u bereid het optreden van de veiligheidsdiensten tegen de demonstranten mee te wegen bij de overweging om tanks aan Indonesië te verkopen? Indien neen, waarom niet?

Op 15 december 2011 is een motie van het kamerlid El Fassed aangenomen die op de kwestie van de tanks ingaat. De regering beraadt zich op deze motie.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat India heeft besloten het moratorium op de doodstraf op te heffen en de heer Bhai Balwant Singh Rajoana op 31 maart, na 17 jaar gevangenschap, op te hangen?

Ja. Op 29 maart is door de Indiase regering bekend gemaakt dat in verband met een nieuw gratieverzoek, de eventuele voltrekking van het vonnis is uitgesteld.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over de zorgen van de Sikh gemeenschap dat deze beslissing doelbewust genomen is om de Sikhs te treffen?1

Godsdienstvrijheid is in de Indiase grondwet vastgelegd en er is sprake van religieuze tolerantie in India. Toch zijn religieuze minderheden soms slachtoffer van discriminatie en religieus-geïnspireerd geweld. Er is echter geen sprake van anti-Sikh geweld zoals dat in de jaren ’80 en ’90 voorkwam.
Bhai Balwant Singh Rajoana is veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij de moord op voormalig Chief Minister van Punjab, Beant Singh.

Vraag 3

Hoe oordeelt u over de zorgen van de Sikh gemeenschap dat dit besluit tot meer voltrekkingen van de doodstraf zal leiden, zoals bijvoorbeeld in het geval van de heer Balwant Singh Rajoana, en hiermee het hek van de dam is?

Het aantal doodvonnissen is de laatste jaren toegenomen (officiële cijfers zijn niet openbaar). Hoewel de Indiase Grondwet nog altijd de doodstraf kent, houdt India zich sinds 2004 aan een de facto moratorium.

Vraag 4

Kunt u ingaan op recente ontwikkelingen op het gebied van discriminatie en intimidatie van Sikhs door de overheid van India?

Zie mijn antwoord op vraag 2.
De Sikh gemeenschap is tegenwoordig beter georganiseerd en vertegenwoordigd in het huidige India. De Indiase regering wordt sinds 2004 geleid door een Sikh (Manmohan Singh) evenals de regering van de deelstaat Punjab.

Vraag 5

Bent u bereid zo snel als mogelijk bilateraal en met uw Europese collega’s uw protest tegen de aanstaande executie over te brengen aan de Indiase autoriteiten? Zo nee, waarom niet?

Ja. Nadat het Indiase voornemen om Bhai Balwant Singh Rajoana te executeren bekend werd, heeft Nederland zich in EU-verband hardgemaakt voor een demarche hiertegen bij de Indiase autoriteiten. Bij de demarche stelt de EU de principiële bezwaren tegen de doodstraf aan de orde en wordt India opgeroepen het de facto moratorium niet te doorbreken.

Vraag 6

Bent u bereid deze vragen per ommegaande en niet later dan 30 maart te beantwoorden?

Helaas is het niet gelukt uw vragen voor 30 maart te beantwoorden, mede vanwege het feit dat de Indiase regering op 29 maart bekend maakte dat, in verband met een nieuw gratieverzoek, voltrekking van het vonnis uit te stellen.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Nobel peace price winner defends laws criminalising homosexuality in Liberia?»1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de uitspraak van president Ellen Johnson Sirleaf, die heeft aangeven twee wetsvoorstellen die homoseksualiteit verbieden openlijk te willen steunen? Deelt u de mening dat het ongepast is dat een Nobelprijswinnaar voor de Vrede dit type uitspraak doet en daarmee bijdraagt aan haat zaaien en absoluut niet aan het bevorderen van de vrede? Indien nee, waarom niet?

De uitspraken in het genoemde artikel staan haaks op herhaaldelijke mededelingen in de media van president Johnson Sirleaf dat zij geen wetsvoorstellen zal tekenen op het gebied van homoseksualiteit. De Liberiaanse overheid heeft dit bevestigd in een reactie op het artikel in The Guardian. Dit betreft dus ook de twee actuele wetsvoorstellen – afkomstig van Liberiaanse parlementsleden – die een verzwaring inhouden van de strafmaat bij seksuele activiteiten tussen mensen van hetzelfde geslacht.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit type wetgeving in strijd is met tal van internationale verdragen waar Liberia aan gecommitteerd is? Indien nee, waarom niet?

Ja.

Vraag 4

Bent u bereid om in EU-verband een open dialoog aan te gaan met de Afrikaanse Unie over homoseksualiteit, gezien het gegeven dat homoseksualiteit in 37 Afrikaanse landen verboden is? Indien ja, bent u bereid om Nederland hier een voortrekkersrol in te laten spelen, gezien het gegeven dat Rechten van lesbiennes, homo's, bi- en transseksuelen (LHBTI) een van uw prioritaire beleidsthema’s binnen het mensenrechtenbeleid is? Indien nee, waarom niet?

Nederland wil in EU verband bezien op welke wijze een dialoog over dit onderwerp met de AU kan worden aangegaan.

Vraag 5

Bent u bereid de Liberiaanse autoriteiten te wijzen op hun internationaal- rechtelijke verplichtingen op het vlak van mensenrechten, nu zij zo duidelijk in strijd handelen met die verplichtingen? Bent u bereid zowel in bilaterale contacten, als via de Europese Unie de Liberiaanse autoriteiten hierop in heldere bewoordingen aan te spreken en de Kamer hier op korte termijn over te informeren? Indien nee, waarom niet?

Nederland wijst discriminatie af en komt actief op voor de rechten van lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en intersex (LHBTI) personen. Het Nederlandse beleid voor rechten van LHBTI-personen streeft naar decriminalisering van homoseksualiteit en het tegengaan van discriminatie. In de reguliere contacten tussen Nederland en Liberia alsmede die van de EU wordt dit beleid uitgedragen. Zorgelijk vind ik de recente toename van aanvallen op homo-activisten in Liberia. Naar aanleiding van deze ontwikkeling is de EU in het kader van de EU-richtsnoeren voor mensenrechtenverdedigers reeds in contact met een Liberiaanse activist.

Vraag 6

Kunt u aangeven of de receptorbenadering volgens u van toepassing is/kan zijn in Liberia? Indien ja, betekent het dat we dan, vanuit de cultuur van Liberia gezien, begrip moeten hebben voor de criminalisering van homoseksualiteit?

Vanuit de receptorbenadering zou onderzocht kunnen worden of via lokale en regionale instituties aanknopingspunten te vinden zijn voor bevordering van decriminalisering en acceptatie van homoseksualiteit.

Vraag 1

Wat zijn de huidige ontwikkelingen omtrent de Oekraïense oppositieleider Arsen Avakov, die volgens meerdere berichten vervolgd zou worden door de Oekraïense autoriteiten?

Op 26 januari jl. opende de Openbaar Aanklager van de regio Kharkiv een strafrechtelijk onderzoek tegen de heer Arsen Avakov op grond van vermeende malversatie met aankoop van land. Op 21 maart jl. deelden Oekraïense autoriteiten mee dat de heer Avakov was opgenomen op de lijst van gezochte personen van Interpol. Op 26 maart werd de heer Avakov gearresteerd in Italië.

Vraag 2

Kunt u aangeven welke mogelijke rol Interpol heeft gespeeld in deze casus?

Ik heb geen inzicht in de procedure die heeft geresulteerd in de aanhouding van de heer Avakov door de Italiaanse autoriteiten. Nederland was en is daarbij geen partij. Wel wijs ik erop dat de Constitutie van Interpol handelingen door Interpol, zoals plaatsing op een signaleringslijst, vanwege een politieke, militaire, religieuze of etnische achtergrond verbiedt. Interpol toetst zelf per signalering of hiervan sprake is.

Vraag 3

Deelt u de mening dat na meerdere rechtszaken in Oekraïne die door de internationale gemeenschap werden beschouwd als illegitiem en politiek, Nederland en de Europese Unie de vinger aan de pols dienen te houden in vergelijkbare gevallen? Hoe krijgt dit concreet vorm?

Het is mogelijk dat de vervolging van de heer Avakov een politieke achtergrond heeft en past in een breder patroon van politiek gemotiveerde vervolgingen en veroordelingen van oppositiepolitici, zoals oud-premier Timosjenko en oud-minister van binnenlandse zaken Loetsenko. Door de EU is bij monde van HV Ashton en Commissaris Füle bij herhaling verklaard dat de veroordeling van betreffende oppositiepolitici niet voldoet aan internationale standaarden van een eerlijke, transparante en onafhankelijke rechtsgang.
De achteruitgang van de rechtsstaat in Oekraïne vervult de gehele EU met zorg. Nederland en de EU volgen de ontwikkelingen op de voet, en spreken de Oekraïense autoriteiten op verschillende niveaus, zowel bilateraal als in EU-verband, aan op de achteruitgang van de rechtsstaat. Daarbij wordt Oekraïne aangespoord om wetgeving op het gebied van strafrecht en bestuursrecht, en de implementatie hiervan, in overeenstemming met internationale normen en standaarden te brengen.

Vraag 4

Hoe spreekt u, zowel in bilaterale contacten als via de Europese Unie en de relevante VN instrumenten, Oekraïne aan op internationaalrechtelijke verplichtingen op het vlak van mensenrechten en staatsrechtelijkheid? Bent u bereid te bevorderen dat artikelen die normale politieke besluitvorming voorwerp van het strafrecht maken uit de Oekraïense Strafwet gehaald worden en dat aanklachten tegen voormalige bewindspersonen en bestuurders die op deze artikelen zijn gebaseerd worden ingetrokken?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid in uw contacten de casus-Avakov specifiek te adresseren?

Mijn ambtgenoot, minister Grysjtsjenko van Buitenlandse Zaken, heeft op 4 april een werkbezoek aan Den Haag gebracht. Ik heb hem bij die gelegenheid aangesproken op de achteruitgang van de rechtsstaat, met verwijzing naar relevante zaken.