Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2022 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Vanwege spoedeisende maatregelen is op 28 januari 2022 de incidentele suppletoire begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de Tweede Kamer verzonden (Kamerstukken II 2021/22, 36018, nr. 1).

Normaliter wordt nieuw beleid pas in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Omdat het kabinet zo snel mogelijk zo veel mogelijk kwetsbare huishoudens wil helpen vanwege ontstane problematiek als gevolg van de gestegen energieprijzen, acht de regering het wenselijk en in het belang van het Rijk om vooruitlopend op formele autorisatie door beide Kamers uitvoering te geven aan het besluit tot het verstrekken van € 150 mln. aanvullende middelen ten behoeve van de bestrijding van energiearmoede en € 68,5 mln. aan gemeenten ten behoeve van intensiveren van de bestaande lokale isolatieaanpak en daarmee huishoudens te ondersteunen om op korte termijn energiebesparende maatregelen te kunnen treffen. Het totale budget van € 218,5 mln. is in deze eerste suppletoire begroting opgenomen. Over de beleidsmatige inhoud en het beroep op artikel 2.27, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016 zijn de Staten-Generaal eerder geïnformeerd via de Kamerbrief «bestrijding van energiearmoede via gemeenten». Met het voorgaande wordt gehandeld conform artikel 2.27, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Mede namens de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening,

De Minister van Binnenlandse Zaken en KoninkrijksrelatiesH.G.J.Bruins Slot

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De eerste suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2022. De stand van de eerste suppletoire begroting wordt vanaf de stand van de ontwerpbegroting 2022 opgebouwd (Kamerstukken II 2020/21, 35570 VII, nr. 1).

De stand van de vastgestelde begroting 2022 is inclusief de nota van wijziging (Kamerstukken II 2020/21, 35570 VII, nr. 73, het amendement van de leden Smeulders en Nijboer (Kamerstukken II 2020/21, 35570 VII, nr. 35) en de eerste en tweede incidentele suppletoire begrotingen (Kamerstukken 2020/21, 35801, nr. 1 en Kamerstukken II 2020/21, 35823, nr. 1).

Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn opgenomen, de zogenaamde staffel. In het kader van transparantie of anderszins kan het voorkomen dat mutaties beneden deze ondergrenzen ook worden toegelicht.

Onderstaand is het overzicht te vinden van uitgaven in verband met coronamaatregelen per artikel.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

1) Huurtoeslag

Op basis van de ramingen uit het Centraal Economisch Plan van het CPB en de uitvoeringscijfers van de Belastingdienst is de raming voor de huurtoeslag bijgesteld. De uitgaven voor de huurtoeslag vallen lager uit in 2022 door een lager dan verwachte werkloosheid en een hogere dan verwachte inkomensontwikkeling.

2) Woningbouwimpuls

Er worden middelen overgeboekt vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën ten behoeve van de woningbouwimpuls (€ 300 mln.). Deze middelen zullen worden ingezet om onrendabele toppen in verschillende woningbouwprojecten in Nederland deels af te dekken.

3) Knelpunten woningbouw

Er worden middelen van de Aanvullende Post van het ministerie van Financiën voor het oplossen van knelpunten in de woningbouw, waaronder voor flexpools, transformatiefaciliteit, woondeals, flexwoningen, implementatiekosten Wet Kwaliteitsborging Bouw, capactieit voor de Raad van State en woningbouw op de Waddeneilanden en in Caribisch Nederland.

4) Warmtefonds

Het budget in 2022 voor het Warmtefonds wordt bijgesteld waardoor er € 45 mln. doorgeschoven wordt naar 2023 en 2027. Daarnaast wordt € 13 mln. ingezet voor problematiek binnen de BZK begroting.

5) Ondersteuning aanpak energiearmoede

Er wordt in 2022 € 150 mln. vrijgemaakt vanuit het Nationaal Isolatie Programma (NIP) voor de Ondersteuning aanpak energiearmoede. Deze middelen worden middels een specifieke uitkering aan gemeenten uitgekeerd.

6) Klimaatbeleid en ondersteuning Regionale Energiestrategieën

Voor de continuering van de ondersteuning van de Regionale Energiestrategieën en de uitvoering van het bestaande klimaatbeleid in 2022 worden er middelen overgeboekt naar het Gemeentefonds, Provinciefonds en het BTW-compensatiefonds.

7) Verduurzaming en onderhoud huurwoningen

Om het grootste deel van de middelen voor de subsidieregeling Verduurzaming en Onderhoud Huurwoningen in het juiste kasritme te zetten, wordt er in 2022 € 27 mln. doorgeschoven naar latere jaren.

8) Uitvoeringskosten Omgevingswet

Dit betreffen middelen van de Aanvullende Post van het ministerie van Financiën ten behoeve van gemaakte transitiekosten (onder andere het aanpassen en inrichten van systemen voor het invoeren van de Omgevingswet) die gemeenten hebben gemaakt in aanloop naar de invoering van de Omgevingswet. Met deze middelen draagt het Rijk bij aan de transitiekosten van gemeenten.

9) Informatiehuishouding / POK

Dit betreffen middelen voor het structureel verbeteren van de informatiehuishouding naar aanleiding van het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK), waaronder voor het toekomstscenario Jeugd en Gezin.

10) Huisvesting ministerie van Algemene Zaken

Er worden middelen toegevoegd voor activiteiten gerelateerd aan de tijdelijke huisvesting van het ministerie van Algemene Zaken. Dit betreffen middelen voor het langer verblijf in de gebouwdelen op het Binnenhof en voor de reeds gemaakte kosten van de tijdelijke huisvesting op het Catshuisterrein, omdat de tijdelijke huisvesting daar geen doorgang meer vindt.

11) Herverkaveling Groningen

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is met ingang van het kabinet Rutte IV niet meer verantwoordelijk voor het beleid van de versterkingsopgave in Groningen. Deze middelen worden herverkaveld naar de begroting van Economische Zaken en Klimaat.

12) Doc-Direkt

Het betreft personele en materiële uitgaven voor Doc-Direkt, die samenhangen met de inkomsten die gedurende het jaar van overige departementen en derden (notariaat) worden ontvangen.

13) Loon- en prijsbijstelling

De tranche 2022 van de loon- en prijsbijstelling wordt toegevoegd aan de BZK-begroting.

Toelichting

1) Waardebepaling onroerende zaken

In het Coalitieakkoord is bepaald dat waterschappen in de periode 2022-2025 jaarlijks minder bijdragen aan de uitvoering van de waardebepaling van onroerende zaken (WOZ-waarden) door gemeenten.

2) Herverkaveling Groningen

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is met ingang van het kabinet Rutte IV niet meer verantwoordelijk voor beleid van dit artikel. Deze ontvangsten worden herverkaveld naar de begroting van Economische Zaken en Klimaat.

3) Doc-Direkt

Doc-Direkt heeft gedurende het jaar inkomsten van overige departementen en derden (notariaat). Deze inkomsten zijn ter dekking van de uitgaven van Doc-Direkt.

4) Surplus eigen vermogen agentschappen

Conform de regeling agentschappen dragen agentschappen het surplus van het eigen vermogen op 2021 af. Dit betreft het surplus eigen vermogen over 2021 van de agentschappen Rijksvastgoedbedrijf, SSC-ICT, FMH, P-Direkt en RvIG.

3 Beleidsartikelen

3.1 Artikel 1. Openbaar bestuur en democratie

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Van het totale uitgavenbudget op artikel 1 is 95,6% juridisch verplicht.

1.1 Bestuur en regio

Subsidies (regelingen)

POK-Basisinfrastructuur

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) verwacht niet alle middelen in 2022 te kunnen uitgeven. Daarom wordt € 5,5 mln. doorgeschoven naar 2023. Daarnaast is er € 10 mln. vanuit 2027 van de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën overgeboekt. Deze middelen zijn in 2024 benodigd en worden daarom verschoven naar 2024.

Bijdrage aan medeoverheden

Groeiopgave Almere

De Gemeente Almere ontvangt op grond van artikel 17, tweede lid, Financiële-Verhoudingswet en artikel 4:23, derde lid, onder c, Algemene wet bestuursrecht een specifieke uitkering van ten hoogste € 8,898 mln. voor de Groeiopgave Almere.

1.2 Democratie

Subsidies (regelingen)

Politieke partijen

BZK ontvangt circa € 0,6 mln. van het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor het Politieke Partijen Programma (PPP) van Shiraka. De gelden zijn voor buitenlandse activiteiten van politieke partijen met zusterpartijen in de Arabische regio, die gericht zijn op de opbouw van een solide functionerend democratisch meerpartijensysteem.

Toerusting en ondersteuning politieke ambtdragers

Dit betreft een reallocatie van het instrument Opdrachten naar het instrument Subsidies(regelingen) voor diverse subsidies in het kader van de regeling Toerusting en ondersteuning ambtsdragers, onder andere aan het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) en het Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP).

Opdrachten

Verbinding inwoner en overheid

Hier worden meerdere bijdragen verstrekt aan andere begrotingen. De hoogste bijdragen voor dit jaar zullen worden toegelicht. De Kiesraad ontvangt op de begroting Overige Hoge Colleges van Staat (IIB) een incidentele bijdrage van € 1,4 mln. voor de transitie van de Kiesraad en werkzaamheden in het kader van de controle op- en het uniformeren van de publicatie processen-verbaal en voor de voorbereidingen voor de implementatie van de wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen. Daarnaast ontvangt de Kiesraad een bijdrage van structureel € 0,5 mln. om de huidige basiscapaciteit op orde te brengen in de transitie naar verkiezingsautoriteit.

De Algemene Uitkering aan de gemeente Den Haag, die zij ontvangen voor de wettelijke taak van deze gemeente voor kiezers in het buitenland (organisatie verkiezingen voor de kiezers in het buitenland en permanente registratie) is herijkt. Deze uitkering wordt verhoogd met € 0,8 mln. Daarvoor worden middelen overgeheveld naar de begroting van het gemeentefonds (B).

Voor de bijdrage aan gemeenten die deelnamen aan het experiment met centraal tellen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 of bij de herindelingsverkiezingen in 2021 wordt circa € 0,5 mln. naar de begroting van het gemeentefonds (B) overgeheveld.

Tot slot vinden in 2022 enige reallocaties binnen het artikel plaats om de middelen op het juiste instrument te verantwoorden.

In de Verkiezingsagenda van juni 2021 wordt het belang van de versterking van de kwaliteit van het verkiezingsproces benadrukt (Kamerstukken II 2020/21, 35165, nr. 40). Het kabinet stelt hiervoor vanaf 2023 middelen beschikbaar (structureel € 8,5 mln.). De kwaliteitsversterking verkiezingsproces bestaat uit onder meer de transitie van de Kiesraad, herziening kandidaatstellingsprocedure, nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen, uniformering publicatie processenverbaal, en de extra uitvoeringskosten van de gemeente Den Haag voor de landelijke taak voor kiezers buiten Nederland. Daarnaast vindt er vanuit de instrumenten Subsidies (regelingen) en Opdrachten van het subartikel 1.1 Bestuur en regio een structurele reallocatie vanaf 2023 plaats van totaal € 0,8 mln. ter bevordering van de toegankelijkheid van verkiezingen.

Ontvangsten

Gemeenten bepalen de waarde van onroerende zaken (WOZ). De WOZ-waardes worden echter ook door het Rijk en de waterschappen gebruikt en daarom dragen zij ook bij aan de uitvoeringskosten. De waterschappen dragen momenteel jaarlijks € 10 mln. te veel hieraan bij. De waterschappen dienen daarom vanuit het Coalitieakkoord van 2022-2025 jaarlijks € 10 mln. minder bij te dragen. In 2025 vindt een evaluatie plaats van de WOZ, die als basis kan dienen voor de bijdragen in 2026 en verder.

3.2 Artikel 2. Nationale veiligheid

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Van het totale uitgavenbudget op artikel 2 is 100% juridisch verplicht.

Uitgaven

AIVD apparaat

Vanuit het coalitieakkoord worden meerjarig middelen aan de AIVD beschikbaar gesteld om de slagkracht te verbeteren en daarmee de gekende dreigingen te kunnen adresseren. Voor 2022 betreft het een bedrag van € 16,2 mln. waarvan een deel (€ 5,5 mln.) middels een kasschuif in het juiste kasritme wordt gezet. Ook wordt er een deel van het budget overgeboekt naar het ministerie van Algemene Zaken ten behoeve van de groei van Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) en Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). Voor 2022 betreft het voor de AIVD een bedrag van circa € 0,5 mln. Het ministerie van Defensie boekt ten behoeve van de groei van de CTIVD/TIB tevens middelen over richting het ministerie van Algemene Zaken.

Daarnaast komen er middelen vanuit het coalitieakkoord over vanuit het ministerie van J&V ten behoeve van de onderwerpen cybersecurity en het beschermen van sectoren en processen die van vitaal belang zijn. Voor 2022 betreft het een bedrag van € 2,6 mln.

Tot slot ontvangt het ministerie van BZK € 0,4 mln. vanuit het ministerie van EZK ten behoeve van de Nationale Cryptostrategie.

3.3 Artikel 3. Woningmarkt

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Van het totale uitgavenbudget op artikel 3 is 99,7% juridisch verplicht.

3.1 Woningmarkt

Subsidies (regelingen)

Woningmarkt

Dit betreffen meerdere mutaties. Er worden meerjarig middelen toegevoegd vanuit de Aanvullende Post voor de versnelling van de bouw van sociale huurwoningen (€ 3 mln.) en onrendabele toppen (€ 3,6 mln.) op de BES.

Daarnaast vindt er een reallocatie plaats van € 0,8 mln. voor de verhuurdersubsidie aan de BES eilanden vanaf het instrument inkomensoverdrachten zodat dit budget op het juiste instrument verantwoord wordt. Ook wordt in totaal € 1,6 mln. van het budget van komende jaren naar 2022 geschoven voor de versnelling van de bouw op de BES eilanden.

Ook worden middelen toegevoegd vanuit de eindejaarsmarge voor overlopende betalingen over de jaargrens heen voor huisvesting evacuees uit Afghanistan (€ 0,5 mln.) en ondersteuning bij huisvesting van arbeidsmigranten door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) (€ 0,6 mln.).

Tot slot, worden er verschillende subsidies vanuit dit budget verstrekt, namelijk:

Op grond van het Kaderbesluit BZK-subsidies ontvangt woningstichting Fundashon Cas Bonairiano (FCB) in 2022 een bijdrage van USD 8.566.566 mln. (€ 7,3 mln.) voor de versnelling van de bouw van 204 sociale huurwoningen op Bonaire.

Op grond van artikel 91 van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (hierna: Wet FinBES) kan een bijzondere uitkering worden verstrekt.

Gelet op artikel 92, lid 2, onderdeel c van de Wet FinBES kan aan Bonaire, Sint Eustatius en Saba voor het kalenderjaar 2022 een bijdrage worden toegekend voor de kosten van de verhuurdersubsidie voor de maanden april - december 2022, van respectievelijk USD 764.772 (€ 0,6 mln.), USD 162.000 (€ 0,1 mln.) en USD 71.250 (€ 0,1 mln.).

Gelet op artikel 92, lid 2, onderdeel c van de Wet FinBES kan aan Bonaire, Sint Eustatius en Saba voor de kalenderjaren 2023 en 2024 een bijdrage van in totaal USD 472.000 (€ 0,4 mln.) verstrekt worden. Zij ontvangen daar respectievelijk voor USD 236.000 (€ 0,2 mln.), USD 118.000 (€ 0,1 mln.) en USD 118.000 (€ 0,1 mln.).

Gelet op artikel 92, lid 2, onderdeel c van de Wet FinBES kan aan Sint Eustatius in 2022 een bijdrage van USD 590.000 (€ 0,5 mln.) verstrekt worden voor de renovatie van 10 sociale huurwoningen.

Inkomensoverdrachten

Huurtoeslag

Deze mutatie betreft voornamelijk de actualisatie van de raming voor de huurtoeslag. Op basis van de ramingen uit het Centraal Economisch Plan (CEP) van het CPB en de uitvoeringscijfers van de Belastingdienst is de raming voor de huurtoeslag bijgesteld. Voor 2022 vallen de uitgaven lager uit door een lager dan verwachte werkloosheid en een hogere dan verwachte inkomensontwikkeling. De hogere inflatie heeft in latere jaren een hogere huurontwikkeling tot gevolg. Hierdoor stijgen ook de uitgaven voor de huurtoeslag. Dit effect wordt gedempt door de huurbevriezing in 2024.

Daarnaast vindt er een reallocatie plaats naar het instrument Subsidies.

Bijdrage aan agentschappen

Dienst van de Huurcommissie

Dit betreft middelen aan de Dienst van de Huurcommissie (DHC) om aan haar wettelijke taak te kunnen voldoen en voor verdere afbouw van de werkvoorraad. Dit mede voor de uitwerking van de in het Coalitieakkoord aangekondigde taakuitbreiding en de vergemakkelijking van de toegang tot de Huurcommissie.

3.3. Woningbouw

Subsidies (regelingen)

Binnenstedelijke Transformatiefaciliteit

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën ten behoeve van de Transformatiefaciliteit. Deze faciliteit wordt beheerd door het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting. De middelen zullen daar naartoe worden overgeboekt .

Caribisch Nederland

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor het afdekken van onrendabele toppen van woningbouw in Caribisch Nederland.

Opdrachten

Woningbouw

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor onderzoek om beleid verder te ontwikkelen en te evalueren. Deze middelen zullen worden ingezet om onrendabele toppen in verschillende woningbouwprojecten door Nederland af te dekken.

Tijdelijke uitvoeringsorganisatie

Dit betreft een bijdrage voor de verkenning van een tijdelijke uitvoeringsorganisatie ter ondersteuning van de realisatie van tijdige en goede huisvesting voor vluchtingen.

Bijdrage aan medeoverheden

Woningbouwimpuls

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën ten behoeve van de woningbouwimpuls (€ 300 mln.) Deze middelen zullen worden ingezet om onrendabele toppen in verschillende woningbouwprojecten door Nederland af te dekken. Conform het Coalitieakkoord (CA) zullen deze middelen aan gemeenten worden verstrekt in de vorm van een specifieke uitkering (SPUK).

Daarnaast worden middelen geschoven naar 2023 voor de stimuleringsregeling ouderenhuisvesting. Hiermee wordt dit budget in het juiste kasritme gezet.

Flexpools

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor flexpools. De middelen zullen aan gemeenten worden verstrekt in de vorm van een specifieke uiterking (SPUK). Hiermee zorgt het Rijk voor flexibele capaciteit die regionaal ingezet kunnen worden, voorwaardelijk voor het versnellen van woningbouw en herstructurering.

Woondeals

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor woondeals. De middelen voor de woondeals worden verstrekt aan gemeenten in de vorm van een specifieke uitkering (SPUK). De specifieke uitkeringen in het kader van de woondeals zien toe op de realisatie van prestatieafspraken medeoverheden.

Daarnaast worden middelen vanuit de eindejaarsmarge toegevoegd voor een bijdrage aan de gemeente Amsterdam voor onderzoek als onderdeel van de woondeal met de Metropoolregio Amsterdam. Dit onderzoek wordt in 2022 afgerond waardoor de uitgaven in 2022 plaats vinden.

Flexwoningen

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor flexwoningen. De stimuleringsbijdrage flexwoningen ziet toe op het op korte termijn realiseren van tijdelijke woningen. De middelen zullen aan gemeenten worden verstrekt in de vorm van een specifieke uiterking (SPUK).

Wet Kwaliteitsborging Bouw

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën om gemeenten te compenseren voor de incidentele implementatiekosten voor de Wet kwaliteitsborging Bouw (WKB). De middelen zullen aan gemeenten worden verstrekt in de vorm van een specifieke uitkering (SPUK).

Wadden

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor het afdekken van onrendabele toppen van woningbouw op de Waddeneilanden. De middelen zullen aan gemeenten worden verstrekt in de vorm van een specifieke uitkering (SPUK).

Bijdrage aan agentschappen

RVO.nl

Dit betreft een reallocatie naar het juiste intrument ten behoeve van de uitvoerings en beheerskosten van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor de woningbouwimpuls. Daarnaast worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financien voor de uitvoeringskosten van het expert team en de beheerskosten van de woningbouwimpuls die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland uitvoert.

Daarnaast worden middelen vanuit de eindejaarsmarge toegevoegd voor een bijdrage aan de uitvoeringskosten van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor de regelingen van de ouderenhuisvesting, het volkshuisvestingfonds en kwetsbare groepen.

RVB

Er worden middelen toegevoegd voor de uitvoeringskosten van opvang van Oekraïense vluchtingen. Vanwege de opgave in het kader van de huisvesting van statushouders verkent het Rijksvastgoedbedrijf welke bijdrage zij zouden kunnen leveren op het gebied van huisvesting voor statushouders door middel van een pilot. Een onderdeel hiervan is het inzetten van kennis, inkoopkracht en vastgoed om te komen tot het (laten) realiseren van maximaal 100 (flex)woningen.

Daarnaast wordt budget toegevoegd van de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor de kwartiermakerfase van een ontwikkeleenheid. Deze fase richt zich op het doen van onderzoek naar de mogelijke inzet van nieuw instrumentarium en de daarbij behorende risico's en eventuele alternatieven.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Raad van State (H2B)

Er worden middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post van het Ministerie van Financiën voor extra capaciteit voor de Raad van State ten behoeve van de Omgevingskamer.

Ontvangsten

Op basis van de ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) en de uitvoeringscijfers van de Belastingdienst is de raming voor de huurtoeslag bijgesteld. In verband met COVID-19 waren de (dwang)invorderingen voor alle toeslagschulden vanaf maart 2020 gepauzeerd. In navolging hiervan zijn ook de belasting- en invorderingsrente tijdelijk verlaagd van 4% naar 0,01%. De gepauzeerde invorderingen worden inmiddels weer opgestart en er is besloten om de invorderingsrente op deze invorderingen nog voor een langere tijd laag te houden. Dit leidt tot derving van de ontvangsten bij de huurtoeslag. Het weer hervatten van de gepauzeerde terugvorderingen leidt er toe dat er de eerste jaren per saldo sprake is van hogere ontvangen als gevolg van een inhaalslag.

3.4 Artikel 4. Energietransitie gebouwde omgeving en bouwkwaliteit

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Van het totale uitgavenbudget op artikel 4 is 98,5% juridisch verplicht.

4.1 Energietransitie en duurzaamheid

Subsidies (regelingen)

Subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen

Om het grootste deel van de middelen voor de Subsidieregeling verduurzaming en onderhoud huurwoningen in het juiste kasritme te zetten, wordt er in 2022 € 27 mln. doorgeschoven naar latere jaren.

Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Om de middelen voor de Subsidieregeling Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed in het juiste kasritme te zetten, wordt er € 10,3 mln. doorgeschoven naar 2023.

Energietransitie en duurzaamheid

Dit betreft diverse reallocaties om middelen te kunnen verantwoorden op de juiste instrumenten. Er wordt circa € 1,2 mln. gerealloceerd om de middelen voor de jaaropdracht 2022 aan de Rijksdienst Ondernemend Nederland (RVO) met betrekking tot het Nationaal Programma Regionale Energiestrategieën (NP RES) op het juiste instrument te kunnen verantwoorden. Daarnaast wordt er circa € 6,7 mln. gerealloceerd voor de overboeking naar het Gemeentefonds voor de continuering van de ondersteuning van het RES-proces in 30 regio's. Tevens wordt er circa € 1,1 mln. gerealloceerd voor de jaaropdracht 2022 aan RVO met betrekking tot het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW).

Vanuit de maatregelen gericht op verbetering van de koopkracht is er € 10 mln. beschikbaar gesteld voor een brede maatschappelijke verduurzamingscoalitie en voor een ondersteunende campagne om mensen meer bewust te maken van de mogelijkheden voor energiebesparende maatregelen. Deze middelen zijn overgeheveld van de begroting van het ministerie van Financiën naar de begroting van BZK. Om de middelen in het juiste kasritme te zetten, wordt er in 2022 € 5 mln. doorgeschoven naar 2023.

Renovatieversneller

Om de middelen voor renovatieversneller in het juiste kasritme te zetten, wordt er € 9 mln. doorgeschoven naar latere jaren.

Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen

De gemengde Verenigingen van Eigenaren (VvE's) lopen inmiddels mee in de Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH) voor de warmtenetten, dus deze middelen voor de gemengde VvE's (€ 1 mln.) worden gerealloceerd naar de SAH.

Er wordt circa € 7 mln. van de eindejaarsmarge ingezet voor overlopende verplichtingen vanuit 2021 van de SAH. Tevens worden de beschikbare middelen (€ 14,7 mln.) voor de SAH in het juiste kasritme gezet op basis van de prognose van RVO. De uitbetaling van de middelen loopt naar verwachting tot en met 2028.

Warmtefonds

Het budget in 2022 voor het Warmtefonds wordt bijgesteld waardoor er € 45 mln. doorgeschoven wordt naar 2023 en 2027. Daarnaast wordt € 13 mln. ingezet voor problematiek binnen de BZK begroting.

Bijdrage aan medeoverheden

Aardgasvrije wijken

In 2022 is er circa € 52,4 mln. vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken beschikbaar voor 14 gemeenten voor het aardgasvrij maken van een dorp, wijk of buurt. Dit betreft een reallocatie van middelen om deze op het juiste instrument te kunnen verantwoorden.

De gemeente Schiedam ontvangt op grond van art. 17, tweede lid, Fvw jo. art. 4:23, derde lid, onder c, Awb een specifieke uitkering van ten hoogste € 300.000 voor het voortbrengen van jurisprudentie die helderheid verschaft over de bevoegdheden die VvE’s bij het nemen van verduurzamingsmaatregelen hebben. De gemeente draagt bij aan het verspreiden van de geleerde lessen via het Kennis- en Leerprogramma van het Programma Aardgasvrije Wijken.

Ondersteuning aanpak energiearmoede

Dit betreft een reallocatie naar het juiste instrument voor de afdracht aan het BTW-compensatiefonds (circa € 3,9 mln.) voor de Aanpak Energiearmoede door gemeenten.

Daarnaast wordt er, bovenop de eerdere specifieke uitkering aan gemeenten, in 2022 € 150 mln. vrijgemaakt vanuit het Nationaal Isolatie Programma (NIP) voor de Ondersteuning aanpak energiearmoede. Deze middelen staan op de Aanvullende Post (AP) van het ministerie van Financiën in 2026. De middelen zijn op de AP verschoven naar 2022 en overgeboekt naar de begroting van BZK.

Deze middelen worden, samen met € 68, 5 mln. voor het Nationaal Isolatie Programma, aan de gemeenten uitgekeerd middels een specifieke uitkering. In totaal is er € 217,5 mln. beschikbaar. Hieronder is een overzicht opgenomen waarin, conform artikel 17 lid 2 van de Financiële-verhoudingenwet, de maximaal te ontvangen bedragen per gemeente zijn opgenomen.

Om zowel huishoudens in energiearmoede te kunnen ondersteunen als de opstap naar een meer fundamentele en structurele aanpak en grootschalige isolatie te kunnen maken, worden de middelen verdeeld op basis van twee criteria.

Van de € 150 mln. wordt € 149 mln. verdeeld over alle gemeenten op basis van onderzoek van TNO over het aantal huishoudens dat te maken heeft met energiearmoede. Ook is er € 1 mln. gereserveerd voor uitvoeringskosten op landelijk niveau. Daarnaast wordt € 68,5 mln. voor isolerende maatregelen verdeeld over alle gemeenten op basis van het aantal woningen per gemeente dat gebouwd is voor 1975. Dit deel van de woningvoorraad biedt namelijk veel potentie voor het nemen van isolerende maatregelen. Op het instrument Bijdrage aan Agentschappen, RVO (uitvoering energieakkoord) is tevens € 1 mln. gerealloceerd voor de Ondersteuning Aanpak energiearmoede.

Van de bovengenoemde middelen voor de gemeenten wordt in totaal € 5,6 mln. afgedragen aan het BTW- compensatiefonds. Voor de BTW compensabele activiteiten is uitgegaan van een percentage van 15%. De gemeente kan voor betaalde BTW aanspraak maken op dit BTW-compensatiefonds.1De middelen zullen op een later moment overgeboekt worden naar het BTW-compensatiefonds.

De gemeenten zullen worden gevraagd achteraf via de SiSa (Single information Single audit) systematiek aan te geven hoe de middelen zijn ingezet. De verantwoording vindt plaats in de jaarrekening van de gemeente en wordt gecontroleerd door de accountant.

Bijdrage aan agentschappen

RVO.nl (uitvoering Energieakkoord)

Dit betreft een onder andere een reallocatie naar het juiste instrument voor de jaaropdracht 2022 aan RVO (circa € 3,9 mln.) met betrekking tot Normering Energielabel en voor een overboeking naar de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) voor de Handhaving energielabel 2022. Tevens worden er middelen (circa € 1,4 mln.) gerealloceerd om capaciteitsuitgaven op het juiste instrument te verantwoorden. Daarnaast betreft dit een reallocatie naar het juiste instrument voor de jaaropdracht 2022 aan RVO (circa € 2,7 mln.) met betrekking tot verschillende regelingen en programma’s. Er worden ook middelen voor de uitvoering van de Renovatieversneller (€ 4 mln.) verschoven van 2022 naar 2026 om deze in het juiste kasritme te zetten.

RVO.nl (Energietransitie en duurzaamheid)

Dit betreft voornamelijk reallocaties naar de juiste instrumenten voor de jaaropdracht 2022 aan RVO. Er wordt circa € 1,2 mln. gerealloceerd voor Regionale Energie Strategieën (RES), circa € 0,8 mln. voor de uitvoering van de SVOH, circa € 0,9 mln. voor het Programma Aardgasvrije wijken en circa € 2,7 mln. voor verschillende regelingen en programma’s. Tevens wordt er circa € 3,7 mln. gerealloceerd voor de jaaropdracht 2022 aan RVO met betrekking tot Normering Energielabel en de overboeking naar de begroting van IenW voor de Handhaving energielabel 2022.

Daarnaast betreft dit een opdracht van circa € 0,5 mln. aan RVO voor de eerste en tweede tranche van de Specifieke Uitkering Ventilatie In Scholen (SUVIS).

Rijksvastgoedbedrijf

Om de middelen voor het Programma emissiearm aanbesteden (stikstof) in het juiste kasritme te zetten, wordt circa € 4 mln. doorgeschoven naar latere jaren.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Gemeentefonds (H50)

Dit betreft onder andere een bijdrage aan het Gemeentefonds, Provinciefonds en het BTW-compensatiefonds van in totaal € 12 mln. ten behoeve van de continuering van de ondersteuning van het RES-proces. Tevens betreft dit een bijdrage aan het Gemeentefonds en BTW-compensatiefonds van in totaal € 40 mln. om de uitvoering van het bestaande klimaatbeleid in 2022 voort te kunnen zetten. Daarnaast betreft dit een bijdrage van circa € 4,7 mln. aan de begroting van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) voor de financiering van de activiteiten van het Expertisecentrum Warmte.

Om middelen te verantwoorden op de juiste instrumenten, is er circa € 6,7 mln. gerealloceerd naar deze post voor de overboeking voor de continuering van de ondersteuning van het RES-proces. Daarnaast wordt er circa € 52,4 mln. gerealloceerd naar een ander instrument om de middelen voor PAW op het juiste instrument te verantwoorden. Tevens wordt er € 10 mln. vanuit 2027 naar 2022 geschoven om de middelen voor de proeftuinen van PAW in het juiste kasritme te zetten omdat er in 2022 meer aanvragen binnen zijn gekomen dan verwacht.

Energietransitie Gebouwde Omgeving (EGO)

Om de middelen voor de innovatieregeling in het juiste kasritme te zetten, wordt er € 5 mln. doorgeschoven naar latere jaren.

Daarnaast is onder andere een bijdrage van BZK verstrekt aan de regeling Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie Gebouwde omgeving van circa € 2,7 mln., een bijdrage van in totaal € 1,4 mln. ten behoeve van de uitvoering van het kennis- en innovatieplatform verduurzaming maatschappelijk vastgoed voor erfgoed en primair onderwijs, een bijdrage aan de regeling Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie Aardgasvrij van circa € 0,9 mln en een bijdrage van circa € 0,5 mln. aan Topconsortium Kennis en Innovatie Urban Energy.

Daarnaast wordt er circa € 0,2 mln. gerealloceerd naar dit instrument voor de jaaropdracht 2022 aan RVO met betrekking tot Normering Energielabel.

4.2 Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Diverse bijdragen

Er wordt € 30 mln. overgeboekt vanaf de Aanvullende Post naar de begroting van BZK ten behoeve van de implementatie van de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). Deze bijdrage zal worden verstrekt via het Gemeentefonds. Daarnaast betreft dit onder andere een overboeking naar het Gemeentefonds van circa € 1,8 mln. voor het uitvoeren van toezicht en handhaving door gemeenten voor de Europese Richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD III). Tevens worden de Coalitieakkoordmiddelen (€ 10 mln.) voor de uitvoeringskosten WKB in het juiste kasritme gezet.

3.5 Artikel 5. Ruimtelijke ordening en omgevingswet

Budgettaire gevolgen van beleid