Nr. 180 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Bij de toezending van het definitieve advies van de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen op 2 juli jl. kondigde de Minister van VWS aan over de aanbevelingen van de commissie die raken aan beleidsterreinen buiten VWS in overleg te zullen treden met collega-bewindslieden. Dat heeft de Minister inmiddels gedaan.

Een aantal aanbevelingen gaat over het wonen van ouderen. Daarover heeft de Minister overlegd met zijn collega van BZK. De uitkomsten daarvan zijn verwerkt in de tweede voortgangsrapportage van het programma Langer thuis, die aan uw Kamer is gezonden op 9 november jl. In een bijlage bij deze rapportage vindt u een overzicht van alle aanbevelingen van de commissie die raken aan het programma Langer Thuis, alsmede een kabinetsreactie daarop.

Ook in de Dialoognota Ouderenzorg die begin volgend jaar in consultatie zal gaan zal een aantal aanbevelingen aan de orde komen, waaronder aanbevelingen die op het werkterrein van BZK en SZW liggen.

Tenslotte is er de aanbeveling van de commissie om te voorzien in «snelle en betrouwbare internetverbindingen in landelijke regio’s en in alle gebouwen». Mede namens mijn collega’s van EZK en BZK kan de Minister van VWS uw Kamer laten weten dat in alle regio’s van Nederland al internet aanwezig is en in bijna alle regio’s inmiddels ook snel internet. Alle gebouwen in Nederland hebben een internetaansluiting of kunnen deze krijgen; in het Bouwbesluit is opgenomen dat het aanleggen van een internetaansluiting voor nieuwbouwwoningen verplicht is. Er wordt naar toegewerkt dat in 2023 overal in Nederland snel internet via een vaste verbinding (100mbit) beschikbaar is.

Hierbij informeert de Minister voor MZS uw Kamer over de gesprekken die de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft gehad met vertegenwoordigers van patiënten- en beroepsgroepen over de manier waarop de afwegingen bij kwaliteitsdefecten van geneesmiddelen in de toekomst gecommuniceerd kunnen worden.

De beroepsorganisaties gaven aan naast dat ze geïnformeerd worden door de IGJ op procesniveau bij een terugroepactie van een geneesmiddel, ook behoefte hebben aan meer achtergrondinformatie om hun patiënten te informeren. Daarnaast zijn zij bereid om mee te denken bij de inhoud van de boodschap. De inspectie vindt dit positief en heeft de intentie om hen waar mogelijk hierbij te betrekken.

Het kan in uitzonderlijke gevallen voorkomen, dat de inspectie bij een geneesmiddel waarbij een kwaliteitsdefect aangetroffen is, vanwege de beschikbaarheid ervan besluit geen terugroepactie van de registratiehouder te vragen. Het besluit tot wel of geen recall is altijd het resultaat van een zorgvuldige afweging, waarbij het patiënten belang voorop staan

De overwegingen van het besluit deelt de inspectie met patiënten- en beroepsorganisaties. De vorm waarin de inspectie dat doen, wordt in overleg met hen nader uitgewerkt.

Mijn ambtsvoorganger heeft toegezegd uw Kamer een uitgewerkte plan aan te bieden over het borgen van de ondersteuning van patiënten met Q-koorts. Bij deze doet de Minister voor MZS u daartoe het document «Toekomstvisie Q-support» toekomen. De gewenste ondersteuning wordt geborgd via de voortzetting van het nazorg en expertise centrum Q-support 2.0.

Q-support 2.0 heeft als kerntaak om patiënten met Q-koorts, (medische) professionals en gemeenten te ondersteunen en adviseren rondom de gevolgen van Q-koorts. Het meerjarenbeleid 2021–2025 wordt vormgegeven met aandacht voor persoonsgerichte integrale zorg voor Q-koorts patiënten. Verder streeft Q-support 2.0 naar een netwerk van professionals waarin optimale zorg met kennis van de Q-koorts centraal staat. Daarnaast zal Q-support 2.0 de rol blijven vervullen van de pleitbezorger voor erkenning en herkenning van de Q-koorts.

De eerste inzichten uit de lerende evaluatie van de beweging De Juiste Zorg Op De Juiste Plek.

In juni heeft het RIVM het plan van aanpak gepubliceerd voor de lerende evaluatie van de beweging De Juiste Zorg Op De Juiste Plek. In de Voortgangsbrief «De Juiste Zorg op de Juiste Plek» van 26 juni 2020 (Kamerstuk 29 689, nr. 1070) is toegezegd dat uw Kamer in het najaar wordt geïnformeerd over de eerste inzichten uit de lerende evaluatie. Op dit moment is het RIVM met de uitvoering hiervan bezig. Door de gevolgen van de Covid-19 crisis is er enige vertraging ontstaan in het opleveren van de eerste resultaten. Naar verwachting komen deze in het eerste kwartaal van 2021. Uiteraard wordt uw Kamer hier vervolgens over geïnformeerd.

Naar aanleiding van de Hoofdlijnenakkoorden voor medisch-specialistische zorg, wijkverpleging en huisartsenzorg voor de jaren 2019–2022 en het Actieplan Ambulancezorg, waarin de druk op de acute zorgketen een belangrijk thema is, hebben de bij deze akkoorden en actieplan betrokken partijen besloten een nieuwe agenda acute zorg tot stand te brengen met als doel om te kijken hoe domeinoverstijgend kan worden samengewerkt om de toegankelijkheid en toereikendheid van het aanbod van acute zorg te verbeteren. Op 7 november 2019 heeft de toenmalig Minister voor Medische Zorg uw Kamer een brief over deze agenda acute zorg gestuurd (Kamerstuk, 29 247, nr. 295), met de eerste fase van deze agenda: de onderwerpen waarvan partijen vonden dat deze de komende jaren centraal moeten staan bij de aanpak van de druk op de acute zorgketen. Daarbij is aangegeven dat de partijen de periode daarna nader zouden concretiseren hoe, door wie en wanneer invulling zou worden gegeven aan de onderwerpen van deze agenda (fase 2) en wat de benodigde randvoorwaarden waren. In die brief is aangegeven, zoals ook tijdens het AO over spoedzorg LUMC/Bronovo op 26 juni 2019 toegezegd (Kamerstuk 31 016, nr. 248), dat was beoogd om de agenda met concrete acties in het voorjaar van 2020 bestuurlijk vast te stellen.

Ten gevolge van de Covid-crisis, die het afgelopen jaar veel van de betrokken partijen heeft gevraagd, heeft het gesprek over de agenda acute zorg sinds begin dit jaar stilgelegen. In oktober hebben partijen het overleg hierover weer opgepakt. De Covid-crisis vraagt echter nog altijd veel van de betrokken partijen, en verschillende onderwerpen die op de agenda staan zijn door de Covid-crisis in een wat ander licht komen te staan. Ik kan dan ook niet zeggen wanneer de tweede fase van de agenda acute zorg kan worden afgerond. Dat betekent echter niet dat de ontwikkelingen stil staan. Verschillende onderwerpen hebben ook juist door de Covid-crisis een impuls gekregen, zoals het verkrijgen van inzicht in de beschikbare capaciteit van spoedzorg en in de beschikbaarheid van vervolgzorg. Partijen hebben hier de afgelopen periode ook buiten het overleg over de agenda acute zorg om aan doorgewerkt. De komende periode zullen partijen (indien de ontwikkelingen rondom Covid dit toelaten) met elkaar verder spreken over de onderwerpen die op de agenda staan, mede in het licht van de nieuwe inzichten die de covid-crisis heeft opgeleverd. De Minister voor MZS zal uw Kamer uiteraard op de hoogte houden van de ontwikkelingen.

Het lid Diertens (D66) heeft verzocht geïnformeerd te worden over de beschikbaarheid van de crisisopvang en het regionale aanbod van crisisopvang en de Kamer te informeren over aanrijtijden en beschikbaarheid van plekken bij crisisdiensten in de regio’s.

Er zijn op dit moment 28 regionaal georganiseerde crisisdiensten die beschikbaar zijn om in acute situaties mensen te beoordelen, zo nodig te stabiliseren en door te verwijzen naar vervolgzorg of ondersteuning. Met de inwerkingtreding van de Generieke module Acute psychiatrie wordt de beschikbaarheidsfunctie van de crisisdienst gefinancierd. De nieuwe financiering en de aangescherpte normen die in de genoemde zorgstandaard opgenomen zijn, zijn sinds 1 januari van dit jaar van kracht. De implementatie van deze zorgstandaard wordt nauwgezet gevolgd; de eerste evaluatie wordt in 2022 verwacht. De Minister voor MZS zal vooruitlopend daarop, zorgverzekeraars vragen om inzicht te verschaffen in de concrete investeringen in de acute ggz (2020–2021), zodat de Minister uw Kamer daarover begin 2021 kan informeren.

In het AO gegevensuitwisseling in de zorg en gegevensbescherming van 9 oktober 2019 (Kamerstuk 27 529, nr. 195) is toegezegd dat de Minister voor MZS uw Kamer zal informeren over de financiële middelen voor bewustwordingscampagnes voor patiënten in het kader van het delen van gezondheidsgegevens en over een gesprek met de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over de mogelijkheden voor een medisch loket bij de AP. Bij dat loket zouden burgers terecht moeten kunnen met specifieke vragen over het delen van gezondheidsgegevens. Met de AP heeft alweer geruime tijd geleden hierover een gesprek plaats gevonden.

Tijdens dat gesprek heeft de AP benadrukt dat zij al een Informatie- en Meldpunt Privacy heeft, waar burgers terecht kunnen met vragen en signalen over de verwerking van hun persoonsgegevens, waaronder ook gezondheidsgegevens. Daar komt bij dat burgers met hun vragen ook terecht kunnen bij de interne toezichthouder op gegevensbescherming binnen een organisatie (de functionaris voor de gegevensbescherming), indien die door de organisatie is aangesteld. Gelet hierop ziet de AP weinig toegevoegde waarde in een extra meldloket voor specifieke vragen over medische persoonsgegevens. De AP heeft verder benadrukt dat het verhogen van het bewustzijn van een zorgvuldige en veilige omgang met gezondheidsgegevens effectiever zal zijn.

Met de Patiëntenfederatie vindt op dit moment overleg plaats wat er meer nodig is aan gerichte acties bovenop de bewustwordingscampagnes die al lopen om patiënten beter te informeren over wat wel en niet van ze gevraagd mag worden in het kader van de uitwisseling van gezondheidsgegevens. We sluiten zoveel mogelijk aan bij de trajecten die hiermee een relatie hebben.

Op dit moment wordt de explantatie van borstimplantaten vanuit het basispakket vergoed als er sprake is van medische noodzaak. Dit is in lijn met het standpunt dat het Zorginstituut in 2018 hierover heeft uitgebracht. De Minister voor MSZ hoort de signalen dat vrouwen zich zorgen maken om hun borstimplantaten. Daarom vindt zij het ontzettend belangrijk dat het Zorginstituut de ontwikkelingen rondom wetenschappelijke inzichten van borstimplantaten nauwlettend in de gaten houdt. Tijdens het notaoverleg genees- en hulpmiddelenbeleid op 15 oktober 2020 en in de beantwoording van Kamervragen van het lid Ploumen (Aanhangsel Handelingen II 2019/20, nr. 3465) heeft de Minister toegezegd dat zij het Zorginstituut zal vragen of zij opnieuw willen kijken naar het standpunt, en indien er zich nieuwe wetenschappelijke inzichten hebben voordoen, te bezien of dit aanleiding geeft hun standpunt te herzien. Verder heeft de Minister toegezegd, gezien de medische en maatschappelijke relevantie van een protocol met betrekking tot de explantatie van borstimplantaten, dat zij op korte termijn Zorgverzekeraars Nederland, de NVPC en de patiëntenvereniging nogmaals wijzen op dit aanbod, omdat dit in mijn ogen kan bijdragen aan de benodigde versnelling voor de totstandkoming van dit protocol.

De Minister van MSZ onderstreept het belang van de motie van het lid Ploumen. Inmiddels is er contact geweest met het Zorginstituut waarbij hen nadrukkelijk is verzocht indien er zich nieuwe relevante wetenschappelijke inzichten met betrekking tot borstimplantaten hebben voorgedaan, te bezien of deze inzichten leiden tot een herzien standpunt over de explantatie van siliconen borstimplantaten bij aanhoudende systemische klachten. Het Zorginstituut heeft daarop aangegeven dat zich op dit moment geen nieuwe wetenschappelijke inzichten hebben voorgedaan die aanleiding geven om het standpunt te herzien maar geven aan dit nauwlettend in de gaten te houden. Verder, met betrekking tot de totstandkoming van het protocol, heeft het Zorginstituut de urgentie van de snelle totstandkoming van een protocol benadrukt bij de beroepsgroep (Nederlandse Vereniging Plastische Chirurgie). De totstandkoming van dit protocol is een verantwoordelijkheid van de beroepsgroep in overleg met patiënten en zorgverzekeraars. De beroepsgroep heeft bevestigd dat er stappen genomen zullen worden om de totstandkoming van het protocol te versnellen. Het protocol draagt bij aan consensus over de beoordeling van de medische noodzaak om over te gaan tot explantatie van borstimplantaten onder de behandelende specialisten. Dit protocol zal worden opgenomen in de werkwijzer van de zorgverzekeraar en het Zorginstituut zal er naar verwijzen op de website bij het eerder ingenomen standpunt. Hiermee beschouwt de Minister voor MZS deze toezeggingen en de motie van het lid Ploumen (Kamerstuk 29 477, nr. 665) als afgedaan.

In de breed onderschreven motie van Kamerlid Pieter Heerma c.s. (Kamerstuk 25 295, nr. 724) wordt de regering verzocht op korte termijn met betrokken organisaties van ziekenhuizen, thuiszorg en huisartsen een plan op te stellen voor het uitbreiden van beddencapaciteit in bijvoorbeeld zorghotels en andere beddencapaciteit buiten het ziekenhuis. Dit verzoek is ingegeven vanuit het knelpunt van tekorten aan personeel en dat deze mogelijk opgevangen kunnen worden via crisisbanen, het initiatief Extra handen in de zorg, en zorgreservisten.

Voorop wordt gesteld dat er geen tekort is aan beddencapaciteit voor COVID-patiënten buiten het ziekenhuis. De DPG-en hebben daarvoor een landelijk ramingsmodel ontwikkeld, bestaande uit minimaal 300 plekken direct beschikbaar (niveau «basis»), 550 extra plekken die binnen 72 uur in gebruik genomen moeten kunnen worden (niveau «midden») en 1150 plekken die binnen 2 weken kunnen worden gerealiseerd (niveau «hoog»). Het ramingsmodel is uitgewerkt in regionale opschalingsplannen. Uit de wekelijkse monitorgegevens blijkt dat er voldoende beschikbaarheid is ten opzichte van de bezetting. De opschalingsplannen kunnen ook (in aangepaste vorm) gebruikt worden in volgende crisis.

Dat laat onverlet dat ook hier het grootste knelpunt personele capaciteit is, waardoor in sommige regio’s tijdelijk reguliere ziekenhuiszorg (sterk) afgeschaald moet worden. In de crisisregio is ook de reguliere instellingszorg buiten het ziekenhuis tijdelijk afgeschaald. En natuurlijk wordt in alle regio’s, zeker in die waar de opschaling al maximaal is, gezocht naar creatieve oplossingen ter ondersteuning en uitbreiding van personeel.

Los van de regionale inspanningen organiseert de Minister voor MZS daarnaast via «Extra handen voor de zorg» een Nationale Zorgklas. In deze klas worden mensen zonder zorgachtergrond in een week tijd opgeleid worden voor verzorgende taken op niveau 2 (opleiding ondersteunend niveau) of binnen een week voor taken zonder direct contact met cliënten. Denk bij de eerste groep aan opleiding voor gastheer/gastvrouw, crisishulp, ziekenhuisbuddy’s niet-medisch en bij de tweede groep aan ondersteuning bij bron- en contactonderzoek en testen. Er is wekelijks plek voor ongeveer 400 cursisten gedurende 12 weken.

Tijdens het AO Pakketbeheer op 17 juni 2020 (Kamerstuk 29 689, nr. 1073) heeft mijn ambtsvoorganger toegezegd een terugkoppeling te geven over het gesprek met de beroepsgroep en het expertisecentrum over vrouwelijke genitale verminking. Het Zorginstituut Nederland voert onder andere overleg met de NVOG over op welke wijze patiënten zo goed mogelijk gevolgd kunnen worden om meer kennis, ervaring en een multidisciplinaire aanpak te borgen en daarmee de kwaliteit van zorg te bevorderen. Dit wordt door het expertisecentrum gedaan waar tevens gezorgd wordt voor goed prospectief follow-up onderzoek en evaluatie van de zorg.

Het ligt voor de hand dat dit expertisecentrum een richtinggevende rol krijgt bij het bepalen welk type onderzoek(en) nodig is om de effectiviteit en veiligheid van hersteloperaties verder te onderzoeken. Zo nodig wordt ook gebruik gemaakt van de ervaring van ZonMw met het opzetten, uitzetten en begeleiden van onderzoek. ZonMw wordt derhalve betrokken bij deze verkenning en inmiddels zijn hierover gesprekken gaande.

In antwoord op de vragen van het lid Hijink over het bericht dat zorgsectoren bakkeleien over opleidingsplaatsen gz-psychologen (Aanhangsel Handelingen II 2020/21, nr. 554) heeft de Staatssecretaris van VWS toegezegd uw Kamer op de hoogte te houden van zowel het gesprek dat met de branchevereniging van zorgorganisaties, ActiZ, en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) gaat plaatsvinden over de tekorten aan gz-psychologen, als van de uitkomsten van de evaluatie van Top Opleidingsplaatsen over de indeling voor volgend jaar.

Uit de evaluatie van de toewijzing voor 2021 is gebleken, dat alle beschikbaar gestelde instroomplaatsen voor de opleidingen gz-psycholoog en psychotherapeut zijn toegewezen. Voor de opleidingen klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog en verpleegkundig specialist GGZ zijn minder aanvragen ontvangen dan dat er opleidingsplaatsen beschikbaar waren. De evaluatie heeft daarnaast voor Top Opleidingsplaatsen enkele aandachtspunten opgeleverd voor haar uitvoerende werkzaamheden.

Het overleg met ActiZ en VGN over de tekorten aan gz-psychologen zal naar verwachting in januari plaatsvinden.

Op maandag 21 september jl. is de Nationale Dementiestrategie (2021–2030) aan uw Kamer gestuurd (Kamerstuk 25 424, nr. 553). Onderdeel van deze strategie is risicoreductie van dementie. Dat gebeurt door in een nieuw onderzoeksprogramma onder meer in te zetten op risicoreductie in de vorm van meer kennis over de invloed van leefstijlfactoren op dementie. Maar ook door in te zetten op onderzoek naar mogelijkheden om op andere manieren dan leefstijl dementie te voorkomen of in een vroeg stadium, voordat er klinische symptomen zijn, te behandelen. Naast onderzoek zal met gerichte activiteiten kennis over de mogelijkheden om het risico op dementie te verminderen, waarover een brede wetenschappelijke consensus is, worden verspreid onder het algemeen publiek. Er wordt begonnen bij risicogroepen, zoals mensen met diabetes, overgewicht en hart- en vaatziekten. Hierbij wordt samengewerkt met onder meer gezondheidsfondsen, zorgprofessionals, zorgverzekeraars en gemeenten en wordt zoveel mogelijk aangesloten bij brede leefstijlcampagnes. Onderdeel van de dementiestrategie is de implementatie van de zorgstandaard dementie. Gecombineerd met inzet op meer zinvolle activiteiten voor mensen met dementie vloeien hier ook preventieve effecten voor mensen met dementie uit voort, in die zin dat de verergering van symptomen kan worden vertraagd.

Ook wordt er, zoals bekend, met de ruim 70 partijen gewerkt aan de acties die zijn afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord.

Op 2 juli heeft de Kamer een motie aangenomen van de leden Bruins en Van der Graaf (Kamerstuk 24 515, nr. 543) over maatwerk voor mensen die de prostitutie willen of moeten verlaten. In deze motie wordt de regering verzocht in gesprek te gaan met VNG, Divosa en Valente om een werkwijze voor en kennisdeling tussen (centrum)gemeenten te ontwikkelen over maatwerk voor huisvesting, begeleiding, inkomen en arbeidsmarkttoeleiding voor mensen die noodgedwongen of vrijwillig de prostitutie verlaten. Op 5 oktober heeft een gesprek plaatsgevonden met de VNG, Valente, Divosa, en de Ministeries van BZK, SZW en JenV. Uit dit gesprek kwam het volgende:

• – Er bestaat geen volledig beeld van de specifieke ondersteuningsbehoeften van verschillende groepen prostituees die (willen) uitstappen uit de prostitutie.

• – We weten daardoor niet in hoeverre de bestaande uitstapprogramma’s hier voldoende in tegemoet komen en in hoeverre regulier aanbod hier mogelijk in kan voorzien.

• – Ook moet meer duidelijk worden of de behoeften en mogelijkheden van deze prostituees afwijken van die van andere specifieke groepen die al wel in beeld zijn (zoals dak- en thuisloze mensen, mensen die uitstromen uit detentie etc.).

Om vraag en aanbod scherper te krijgen wordt onder regie van VWS onderzoek uitgevoerd. De resultaten van het onderzoek worden halverwege maart verwacht. Bestaande uitstapprogramma’s zullen uiteraard betrokken worden bij dit onderzoek.

De Minister van VWS heeft in zijn brief van 10 februari 2020 aangegeven dat de inspectie een compacte rapportage zal verzorgen over het toezicht op locaties voor beschermd wonen. Daartoe gaan IGJ en Wmo-toezichthouders samen op toezichtbezoek bij zorgaanbieders en voorzieningen van beschermd wonen.

De bezoeken zijn inmiddels gestart maar lopen vertraging op vanwege de invloed van Covid-19. In de eerste helft van 2021 wordt de geaggregeerde rapportage verwacht. De Staatssecretaris van VWS informeert uw Kamer over de uitkomsten van dit toezichtstraject.