Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING1

Per 1 januari 2017 is de wijze waarop het forfaitaire rendement in box 3 van de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) wordt bepaald gewijzigd.2 Tot genoemde datum werd ervan uitgegaan dat met elk vermogen een forfaitair rendement van 4% werd behaald. Met ingang van 2017 is het forfaitaire rendement op vermogen afhankelijk gemaakt van de hoogte van het vermogen door het invoeren van drie vermogensschijven. Op basis van de vermogensschijven wordt het vermogen verdeeld in twee rendementsklassen (rendementsklasse I en rendementsklasse II). Per schijf wordt het vermogen in een andere verhouding verdeeld over de beide klassen. Hoe hoger het vermogen, hoe meer wordt toegekend aan rendementsklasse II. Het forfaitaire inkomen uit vermogen dat valt binnen rendementsklasse I is gebaseerd op het gemiddelde rendement op spaargeld en het forfaitaire inkomen uit vermogen dat valt binnen rendementsklasse II is gebaseerd op het gemiddelde rendement uit beleggingen. Aangezien de rendementen uit beleggingen (waarvoor rendementsklasse II geldt) gemiddeld hoger zijn dan die uit spaargeld, wordt bij een groter vermogen uitgegaan van een groter rendement.

De bij deze twee rendementsklassen behorende percentages worden jaarlijks herijkt.

Met dit wetsvoorstel wordt aangesloten bij het rendementspercentage van de eerste schijf.

Aansluiten bij het forfaitaire rendement gebaseerd op drie schijven zou leiden tot technische problemen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB: uitvoeringsorganisatie van de wetten voor verzetsdeelnemers en oorlogsslachtoffers). De huidige software die gebruikt wordt voor het verwerken van de uitkeringen kan op dit moment namelijk maar één percentage aan. Het zou een kostbare operatie worden om dit aan te passen.

Daarbij speelt mee dat op de overgrote meerderheid (ongeveer 85%) van de uitkeringsgerechtigden met een korting op hun uitkering vanwege inkomsten uit hun vermogen de laagste schijf hoe dan ook van toepassing zou zijn, omdat zij op het moment van het aanvragen van de uitkering – wanneer het vermogen voor de Wubo en de Wuv wordt vastgesteld – een vermogen hadden van minder dan € 100.000,–. De 15% wiens vermogen meer dan € 100.000,– bedroeg op het moment van aanvragen van de uitkering, krijgen dus (ingeval van een nieuwe vaststelling van de uitkering, zie ook onder «Financiële gevolgen») een iets lagere korting in verband met hun inkomen uit vermogen dan ze hadden gekregen als hun inkomen uit vermogen op grond van een hogere schijf zou worden berekend. Met andere woorden, ze krijgen uiteindelijk een hogere uitkering dan als de drie schijven zouden zijn gehanteerd. De extra kosten voor de hogere uitkeringen voor personen met een vermogen boven de € 100.000,– wegen echter niet op tegen de hogere kosten die het toepassen van drie vermogensschijven met zich mee zou brengen.

Daarnaast bestaat de doelgroep van de Wubo en de Wuv bijna exclusief uit personen van vergevorderde leeftijd voor wie veranderingen snel tot verwarring zullen leiden. Uitgangspunt is daarom om de wetten voor oorlogsgetroffenen en vervolgingsslachtoffers zo veel mogelijk ongewijzigd te laten. Nu dit in het onderhavige geval niet mogelijk is, dient de wijziging zo eenvoudig mogelijk te zijn.

De eerste vermogensschijf in artikel 5.2 Wet IB 2001 gaat in 2017 en 2018 en in de ramingen voor 2019 tot en met 2021 uit van lagere inkomsten uit vermogen dan het forfaitaire rendement dat tot 1 januari 2017 gold. Dit zorgt op twee manieren voor hogere kosten voor het ministerie na 1 januari 2017. Ten eerste zullen nieuw toegekende uitkeringen hoger uitvallen dan ze voor 1 januari 2017 waren geweest. Gezien het lage aantal nieuwe toekenningen4 zullen de financiële gevolgen hiervan beperkt zijn.

Ten tweede kunnen bestaande uitkeringen hoger uitvallen. Dit heeft niet meteen gevolgen voor alle uitkeringen op grond van de Wuv en de Wubo. Deze uitkeringen kunnen namelijk alleen worden aangepast mits één van de situaties zich voordoet die in de artikelen 59 en 60 van de Wubo en 59 en 59a van de Wuv beschreven staan. De uitkering zal ambtshalve opnieuw worden vastgesteld bij (voor deze doelgroep) uitzonderlijke situaties als bijvoorbeeld trouwen,scheiden of het verwerven van een extra bron van inkomsten (artikel 59 Wuv en artikel 59 Wubo). Voor degenen waarvan om deze redenen hun uitkering opnieuw wordt vastgesteld, zal er gemiddeld een hogere uitkering volgen dan het geval was geweest vóór 1 januari 2017 in verband met de (wettelijk gezien) verlaagde inkomsten uit vermogen. Gezien het feit dat het, gelet op de hoge leeftijd van de doelgroep, gaat om uitzonderlijke situaties zullen de totale financiële gevolgen hiervan beperkt zijn.

Ook kan de uitkering op aanvraag van de uitkeringsgerechtigde opnieuw worden vastgesteld indien de vast te stellen uitkering ten minste 1% van de op de datum van deze aanvraag geldende grondslag hoger is dan de laatst vastgestelde of aangepaste uitkering (artikel 60 Wubo en artikel 59a Wuv). Door de verlaging van de inkomsten uit vermogen kan voor sommigen de uitkering ten minste 1% hoger uitgevallen bij het opnieuw vaststellen. Bij 1.300 uitkeringsgerechtigden is de uitkering op deze grond aangepast. De kosten daarvoor komen jaarlijks uit op € 2.730.000,– bij een gelijkblijvende hoeveelheid uitkeringsgerechtigden. Vanwege de hoge leeftijd van de doelgroep zal dit bedrag naar verwachting de komende jaren dalen.

Het wetsvoorstel heeft geen gevolgen voor de administratieve lasten van het bedrijfsleven. Er zijn wel zeer beperkte gevolgen voor burgers. De eerste kennismakingskosten voor hen worden geschat op € 18.500,–.

Daarbij wordt uitgegaan van 10 minuten per uitkeringsgerechtigde die een brief van de SVB ontving, om die brief te lezen. Daarnaast wordt een aanvullende 20 minuten gerekend om het bijgeleverde formulier te ondertekenen en te posten voor degenen die dat gedaan hebben. Conform het Handboek meting regeldruk wordt uitgegaan van een uurtarief van € 15,–.

In artikel 28 van de Wubo en artikel 19 van de Wuv wordt bepaald dat bepaalde inkomstenbronnen in mindering worden gebracht op de periodieke uitkering vermeerderd met de toeslagen ingevolge een van deze wetten. Een van die inkomstenbronnen betreft de inkomsten uit vermogen van de uitkeringsgerechtigde en van diens echtgenoot. In artikel 28, vierde lid, van de Wubo en artikel 19, vijfde lid, van de Wuv is geregeld hoe de inkomsten uit vermogen van de uitkeringsgerechtigde en van diens echtgenoot dienen te worden bepaald. Hiertoe wordt in de betreffende artikelleden verwezen naar het forfaitaire rendementspercentage, genoemd in artikel 5.2 van de Wet IB 2001, te weten 4%. Door de wijziging van artikel 5.2 van de Wet IB 2001 per 1 januari 2017 dienen deze verwijzingen in de Wubo en de Wuv aangepast te worden. In het algemeen deel van deze toelichting is aangegeven dat en waarom bij het bepalen van de inkomsten uit het vermogen in het kader van de Wubo en de Wuv wordt aangesloten bij het forfaitaire rendementspercentage behorend bij de eerste vermogensschijf uit de in artikel 5.2, eerste lid, van de Wet IB 2001 opgenomen tabel.

Met de wijziging in artikel II wordt ook de zinsnede «met dien verstande dat van het aldus berekende bedrag f 1.428 per jaar wordt vrijgelaten» in artikel 19, vijfde lid, van de Wuv vervangen door «Van het aldus berekende bedrag wordt een bedrag vrijgelaten, waarvan de hoogte door Onze Minister wordt bepaald». Hiermee wordt de redactie van artikel 19, vijfde lid, van de Wuv op dit punt geharmoniseerd met artikel 28, vierde lid, van de Wubo. Dit verandert voor de praktijk niets; de daadwerkelijke grondslag voor de indexatie van het bedrag is artikel 18, zesde lid van de Wuv.