Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties (IV) voor het jaar 2011 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2011. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2011.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2011 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Algemeen

In deze leeswijzer wordt kort ingegaan op de beleidsagenda. Daarnaast wordt stilgestaan bij enkele specifieke onderwerpen zoals de opbouw van de begroting, budgetflexibiliteit, het verdiepingshoofdstuk, de planning beleidsdoorlichtingen en de bijlage moties en toezeggingen.

Beleidsagenda

In de beleidsagenda staan de ambities en doelstellingen voor het jaar 2011. Vanwege het demissionaire kabinet is de begroting 2011 beleidsarm. De beleidsagenda bevat dan ook geen nieuw beleid, maar gaat uit van het bestaande beleid.

Opbouw van de begroting 2011

De begroting Koninkrijksrelaties is opgebouwd uit twee beleidsartikelen en één niet-beleidsartikel.

In de beleidsagenda wordt op hoofdlijnen het beleid voor het komende jaar uiteengezet. Bij de «beleidsartikelen» worden de beleidsartikelen toegelicht. Bij «De niet-beleidsartikelen» wordt het niet-beleidsartikel van de begroting toegelicht. De nadere verdieping en de financiële onderbouwing vinden plaats per beleidsartikel in het verdiepingshoofdstuk 5, gedetailleerd weergegeven hoe de meerjarenramingen zijn opgebouwd sinds de vorige ontwerpbegroting.

Het onderstaande schema geeft de opbouw van de beleidsartikelen weer.

Budgetflexibiliteit

In de begroting is de informatie over de budgetflexibiliteit opgenomen in de tabellen betreffende de budgettaire gevolgen van beleid. In deze tabellen is aangegeven welk deel van de totale programma-uitgaven op een beleidsdoelstelling juridisch verplicht is, maar ook per operationele doelstelling welk deel juridisch verplicht is.

Planning beleidsdoorlichtingen

Conform de regelgeving van het Ministerie van Financiën is een integrale planning van beleidsdoorlichtingen opgesteld en opgenomen in de deze begroting. Door de planning van de beleidsdoorlichting aan te passen op de evaluaties die op instrumentniveau worden uitgevoerd, krijgt de beleidsdoorlichting een logische positie in de tijd. Er kan meer gebruik gemaakt worden van de uitkomsten van de evaluaties en beleidsdoorlichtingen in het beleidsvormingsproces. Dit komt de kwaliteit en zeggingskracht van de beleidsdoorlichting ten goede.

De bijlage moties en toezeggingen

In de begroting is een bijlage opgenomen met moties en toezeggingen aan de Tweede Kamer. Per motie en toezegging wordt aangegeven wat de stand van zaken is met betrekking tot de uitvoering ervan.

2. BELEIDSAGENDA

Algemeen

De rijksbegroting voor 2011 is, vanwege de demissionaire status van het kabinet, beleidsarm. Aangezien er geen onderwerpen op het terrein van de begroting Koninkrijksrelaties controversieel zijn verklaard, zal in 2011 de ingezette koers van staatkundige hervorming verder worden doorgezet en uitgevoerd.

2011: jaar van de uitvoering

Er is de afgelopen jaren hard gewerkt aan de totstandbrenging van de nieuwe verhoudingen binnen het Koninkrijk. De nieuwe staatkundige structuur van de Nederlandse Antillen is, op het moment van inwerkingtreding van de wijziging van het statuut en de diverse rijkswetten, formeel gerealiseerd en de noodzakelijke wettelijke structuur is ingericht. In het jaar 2011 zullen de nieuwe landen en openbare lichamen als nieuwe entiteiten functioneren. 2011 is het jaar van het verder uitvoeren van de gemaakte afspraken en het implementeren van de wetgeving.

Met het opheffen van het land Nederlandse Antillen verdwijnt een bestuurslaag. De overheid kan hierdoor effectiever zijn in de publieke dienstverlening en in het beschermen van de belangen van haar bevolking. Curaçao en Sint Maarten verkrijgen de status van land. Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES-eilanden) zijn opgenomen als openbare lichamen binnen het Nederlandse staatsbestel.

Voor de nieuwe landen Curaçao en Sint Maarten betekent dit een tijdperk met nieuwe uitdagingen. Het vergt veel van de nieuwe landen om de instituties gereed te maken voor de nieuwe taken en bevoegdheden. Er zijn nog veel inspanningen nodig om de nieuwe entiteiten adequaat te laten functioneren en daar waar nodig verder op te bouwen, zodat duurzame verbeteringen op sociaal, economisch en bestuurlijk gebied merkbaar worden. Een belangrijk ijkpunt zal zijn dat de landen zich weten te vrijwaren van criminele invloeden en doeltreffend hun publieke taken vervullen.

Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES-eilanden) zijn per transitiedatum 10 oktober 2010 openbare lichamen, met een structuur die verwant is aan die van Nederlandse gemeenten. De Nederlandse rijksoverheid heeft de rol van centrale overheid van het ontmantelde land Nederlandse Antillen overgenomen. Dit betekent dat Nederlandse bewindspersonen politieke verantwoordelijkheid dragen voor hun verschillende beleidsterreinen op de eilanden.

De verdeling van taken en bevoegdheden tussen de eilandelijke- en rijksoverheid is vastgelegd en beschreven in de verschillende wetten en regelingen, die op de BES-eilanden van toepassing zijn. De Rijksvertegenwoordiger vormt de bestuurlijke schakel tussen het Rijk en de openbare lichamen. Voor de vrije uitkeringen aan de BES-eilanden is een apart begrotingshoofdstuk (BES-fonds) opgericht.

Departementen hebben ruim voor de transitiedatum kwartiermakers naar de drie eilanden gestuurd om de overgang naar de nieuwe status voor te bereiden. Hiertoe is nauw samengewerkt met de drie eilandbesturen en de lokale ambtelijke apparaten. Op ieder eiland bevindt zich een Regionaal Service Centrum (RSC), de uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid. Vanuit deze centra voeren de departementen hun werkzaamheden uit. Doordat departementen in één organisatie verenigd zijn, vindt optimale afstemming plaats.

Curaçao en Sint Maarten

Nederland ondersteunt de nieuwe landen vooralsnog bij het laten functioneren van de nieuwe landsorganisaties. In het bijzonder voor die onderdelen die per transitiedatum nog niet of onvoldoende functioneren, zijn plannen van aanpak opgesteld. Dit gebeurt op basis van de Algemene Maatregel van Rijksbestuur «Waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten».

De uitvoering van de plannen van aanpak heeft in beginsel een looptijd van maximaal twee jaar. In 2011 staat voor de nieuwe landen de implementatie van de plannen van aanpak centraal.

Aruba

Aruba en Nederland zijn een gezamenlijke voortschrijdende agenda overeengekomen. Met deze agenda beogen beide landen de komende jaren – ook in 2011 – verbeteringen door te voeren op onder meer gebieden als rechtshandhaving, leefklimaat van de binnenstad en wetgeving. Begin 2011 wordt naar verwachting het onderzoek naar de staat van het bestuur op Aruba afgerond. Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt beoordeeld of er aanleiding is om nadere maatregelen te nemen en op welk niveau dat moet gebeuren. Dit neemt niet weg dat de verbetering van de vreemdelingenketen en het Korps Politie Aruba met kracht moet worden voortgezet. Dit is primair de verantwoordelijkheid van het land Aruba. Dit geldt ook voor de zorgwekkende financiële situatie van het land. De landsregering spant zich in om daarin verbetering te brengen.

Waarborgfunctie

Deugdelijkheid van bestuur is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke landen binnen het Koninkrijk. Het Koninkrijk heeft een waarborgfunctie ten aanzien van de deugdelijkheid van bestuur en de fundamentele rechten. Vanuit deze achtergrond wordt hieraan preventief invulling gegeven via het samenwerkingsprogramma Institutionele Versterking en Bestuurskracht (IVB) op Curaçao en Sint Maarten. Deze verbetertrajecten duren voort tot in 2012. Daarnaast wordt de personele ondersteuning van de kabinetten van de gezaghebbers door Nederland voortgezet in 2011.

De herstructurering van de staatkundige verhoudingen vraagt om een nieuwe langetermijnvisie op het Koninkrijk, waarbij ook een heldere invulling van de in het Statuut vastgelegde waarborgfunctie van belang is. In 2011 wordt, na een analyse van de belangrijkste thema’s en een uitgebreide consultatieronde, een notitie over een lange-termijnvisie aan de Tweede Kamer aangeboden.

De samenwerking en ondersteuning op het terrein van de rechtspleging en rechtshandhaving wordt zowel door de consensusrijkswetten als door andere samenwerkingsregelingen ingevuld. De grondslag hiervoor ligt in de waarborgfunctie. De schaalgrootte van de eilanden noopt ook na herziening van de staatkundige structuur tot samenwerking om voldoende kwaliteit en kwantiteit te kunnen waarborgen.

Ook in 2011 wordt de implementatie van de consensusrijkswet politie en de benodigde verbeteringen van de politieorganisaties doorgevoerd met ondersteuning vanuit Nederland. Een goede implementatie van alle consensusrijkswetten op het terrein van de rechtspleging en rechtshandhaving is van groot belang. Zo wordt met ingang van 2011 voor een periode van drie jaar ondersteuning geleverd aan de drie toekomstige politiekorpsen in de vorm van een kwaliteitstraject.

Tijdens de behandeling van de consensusrijkswet politie in de Tweede Kamer is het amendement Remkes aangenomen. Het Recherche Samenwerkingsteam (RST) zal hierdoor voor een periode van ten minste vier jaar na transitie blijven voortbestaan. Het functioneren van de Gemeenschappelijke Voorziening Politie (GVP) gedurende deze periode wordt niet geheel buiten toepassing gelaten, maar er dient eerst overeenstemming bereikt te worden over de taken van deze GVP. De bijdrage van Nederland aan de GVP zal beperkt zijn, gezien de inspanningen ten behoeve van het RST.

Financieel Toezicht

De rol van het College Financieel Toezicht (CFT) in 2011 is vastgelegd in de consensusrijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten en de Wet Financiën BES. Dit is een continuering van het financiële toezicht zoals dat al sinds eind 2007 door het CFT wordt uitgeoefend op basis van een Algemene Maatregel van Rijksbestuur financieel toezicht. Doel is om ook in de nieuwe situatie te zorgen dat de verbeteringen die zijn ingezet bij het begrotingsproces en het financieel beheer verder worden geborgd.

De belangrijkste uitgavenmutaties 2011

Toelichtingen

Ad. a t/m d. BES uitgaven 2010

Inzet middelen ten behoeve van het voorzieningenniveau op de BES-eilanden op het terrein van VWS. Dit impulsbudget wordt ingezet voor ambulances en inrichting van een ICT-systeem voor het BES zorgkantoor.

Ad e. Pensioenfonds BES

In verband met de nieuwe staatskundige verhoudingen per 10 oktober 2010, worden de verplichtingen van het Algemeen Persioenfonds Nederlandse Antillen (APNA) gedekt. Dekking wordt geleverd middels een ontvangst (op de begroting van Financiën IXB) samenhangend met de boedelscheiding van de Bank Nederlandse Antillen (BNA) alsmede middels de nog resterende betalingsachterstanden 2010. In totaal wordt 50,4 mln aan verplichtingen gedekt.

Ad f. Afbouw samenwerkingsmiddelen

De nieuwe staatkundige verhoudingen met de Antillen hebben tot gevolg dat er een einde komt aan de inzet van samenwerkingsrelaties met de eilanden. De hiervoor beschikbare middelen worden daarom afgebouwd.

Ad g. Reservering ten behoeve van toezicht

Dit betreft een reservering ten behoeve van technische bijstand dan wel hoger toezicht op Sint Maarten en Curaçao. Dit is nodig om zo de nieuwe landen bij te staan bij de opbouw van hun overheidsapparaat en erop toe te zien dat dit functioneert volgens de vastgestelde criteria voor bijvoorbeeld rechtshandhaving en bestuur.

3. DE BELEIDSARTIKELEN

Artikel 1. Waarborgfunctie

1.1 Algemene doelstelling

Het waarborgen van de rechtszekerheid, deugdelijkheid van bestuur en de mensenrechten in de Nederlandse Antillen en Aruba.

Het waarborgen van de fundamentele mensenrechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur is een aangelegenheid van het Koninkrijk (artikel 43 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden). Er zijn factoren die het vervullen van deze waarborgfunctie beïnvloeden. Mondialisering en internationalisering zorgen ervoor dat landsgrenzen steeds minder praktische betekenis hebben. Dit verlies kan in belangrijke mate worden gecompenseerd door het versterken van de structurele samenwerking binnen het Koninkrijk. De onderwerpen grensoverschrijdende criminaliteit, mensensmokkel, grensbewaking en terrorisme hebben daarbij een hoge prioriteit. Binnen het Koninkrijk wordt hieraan praktisch invulling gegeven met geïnstitutionaliseerde samenwerkingsverbanden. Zo draagt Nederland bijvoorbeeld bij aan de instandhouding van de Kustwacht voor de Nederlandse Antillen 1 en Aruba en het recherchesamenwerkingsteam (RST). Hiermee geeft het Koninkrijk tevens invulling aan internationale verplichtingen op terrein van het tegengaan van georganiseerde criminaliteit. Daarnaast ondersteunt Nederland vanuit de waarborggedachte structureel de Rechterlijke Macht op de Nederlandse Antillen en Aruba.

Naast bovengenoemde specifieke aandachtspunten is niet uitgesloten dat een orgaan van de nieuwe landen niet of onvoldoende maatregelen treft om de in de toetsing geconstateerde tekortkomingen bij de nieuwe landsorganisaties te ondervangen. Dat kan er toe leiden dat, ondanks de plannen van aanpak en het instrumentarium van het Besluit «Waarborging plannen van aanpak landstaken», het deugdelijke bestuur van het betrokken land niet meer gewaarborgd is. In dat geval is niet uitgesloten dat de Koninkrijksregering op grond van artikel 51 van het Statuut voor het Koninkrijk dient in te grijpen en bepaalt op welke wijze tijdelijk wordt voorzien in de uitvoering van een bepaalde landstaak.

Bij de uitwerking van de staatkundige veranderingen binnen het Koninkrijk zijn verschillende bewindspersonen betrokken vanuit hun eigen specifieke verantwoordelijkheid. Per transitiedatum zijn de Nederlandse bewindspersonen verantwoordelijk voor hun respectievelijke beleidsterreinen op de BES-eilanden. De bewindspersoon verantwoordelijk voor de Koninkrijksrelaties zal in 2011 nog slechts een beperkte coördinerende rol spelen om de overgang van de eilanden naar het Nederlandse staatsbestel soepel te laten verlopen. Verder is de bewindspersoon met het BES-fonds in de portefeuille als «fondsbeheerder» systeemverantwoordelijk voor de financiële verhoudingen met de BES. Hiertoe zal in ieder geval tot medio 2011 ambtelijk interdepartementaal overleg blijven plaatsvinden. De politieke verantwoordelijkheid voor de eilanden ligt vanaf de transitiedatum echter bij de betreffende bewindspersonen.

Primair dient elk der landen zorg te dragen voor de verwezenlijking van de fundamentele mensenrechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Nederland ondersteunt de overheden van Aruba en de Nederlandse Antillen bij het invullen van de statutair bepaalde autonomie. Het resultaat van deze inspanning is echter afhankelijk van de mate waarin overeenstemming bestaat tussen de landen over de te volgen aanpak in het bereiken van de beleidsdoelstellingen.

1.2 Operationele doelstellingen

1.2.1 Operationele doelstelling

Het versterken en waarborgen van rechtszekerheid en de mensenrechten door het bevorderen en in stand houden van structurele samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk.

Door hun geografische ligging en goede infrastructuur zijn de eilanden van de Nederlandse Antillen en Aruba kwetsbaar voor grensoverschrijdende criminaliteit. In het kader van de waarborgfunctie wordt daarom ingezet op duurzame ondersteuning van de structurele samenwerkingsverbanden op het terrein van de Kustwacht en het recherchesamenwerkingsteam (RST). Zowel de Kustwacht als het RST spelen, ook in internationaal verband, een essentiële rol op het terrein van de bestrijding van de (georganiseerde) criminaliteit. Daarnaast is het voor een adequaat niveau van rechtshandhaving en rechtspleging in de landen van belang dat het Gemeenschappelijk Hof van Justitie en het Openbaar Ministerie volledig zijn bezet. Op structurele basis wordt daarom de zittende en staande magistratuur vanuit Nederland ondersteund. Ook in de nieuwe staatkundige structuur zal de samenwerking in het kader van de Kustwacht, van de gezamenlijke bestrijding van georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit en de ondersteuning van de rechterlijke macht een belangrijk element van het Nederlandse beleid blijven.

Bijdragen aan het functioneren van de Kustwacht

De Kustwacht verzorgt de maritieme rechtshandhaving. Daarmee is het voor de eilanden een onmisbare schakel in de rechtshandhavingketen. Daarnaast levert de Kustwacht een belangrijke bijdrage aan de veiligheid op het water door het uitvoeren van zoek- en reddingsoperaties. De Kustwacht functioneert op basis van het jaarlijks door de Rijksministerraad (RMR) vast te stellen jaarplan. Exclusief de inzet van Defensiemiddelen wordt de exploitatie van de Kustwacht voor 2/3 deel gefinancierd vanuit de begroting Koninkrijksrelaties. De Nederlandse Antillen en Aruba dragen vooralsnog respectievelijk 2/9 en 1/9 deel bij. De staatkundige hervorming noopt tot een andere verdeelsleutel. Hiervoor zijn besprekingen gestart.

De staatkundige veranderingen zullen voor de Kustwacht beperkte gevolgen hebben. Het takenpakket en het verantwoordelijkheidsgebied van de Kustwacht zullen immers niet veranderen. Ook de beleidsmatige aansturing via de Rijksministerraad en de justitiële aansturing via de Ministers van Justitie blijven in tact.

In stand houden van het recherchesamenwerkingsteam (RST)

Het RST is een in de Nederlandse Antillen en Aruba functionerend rechercheteam, waaraan Nederland 77 (van de 102) rechercheurs levert. Het team wordt georganiseerd en beheerd door het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD). De hoofdtaak van het RST is de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Het RST houdt zich ook bezig met de afhandeling van rechtshulpverzoeken en ondersteunt de recherchediensten van de eilandelijke politiekorpsen. De samenwerking van de landen in het RST is gebaseerd op het Protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking tussen de landen van het Koninkrijk van 30 november 2001. Tijdens de behandeling van de consensusrijkswet politie door de Tweede Kamer is het amendement Remkes aangenomen. Hiermee is vastgelegd dat het RST met minimaal 4 jaar na transitie blijft voortbestaan.

Leveren van ondersteuning aan de rechterlijke macht

De Nederlandse Antillen en Aruba beschikken zelf niet over voldoende officieren van justitie en rechters. Daarnaast is het in kleine gemeenschappen van belang dat rechters en officieren enige afstand hebben tot de gemeenschap. Nederland stelt daarom op verzoek van de Nederlandse Antillen en Aruba rechters (jaarlijks gemiddeld 22) en officieren van justitie (jaarlijks gemiddeld 10) ter beschikking. Deze treden in lokale dienst, waarbij de uitzendkosten vergoed worden ten laste van deze begroting. De voorgenomen veranderingen in de structuur van het Openbaar Ministerie en het Gemeenschappelijk Hof, als gevolg van het wijzigen van de staatkundige structuur, zal in het ter beschikking stellen van rechters en officieren van justitie geen verandering brengen.

1.3 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Artikel 2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners

2.1 Algemene doelstelling

Het ondersteunen van de Nederlandse Antillen en Aruba bij het verbeteren van het bestuur, de rechtszekerheid, de economische ontwikkeling, het onderwijs en de overheidsfinanciën.

Het doel is een grotere effectiviteit van het eigen beleid van Curaçao, Sint Maarten en Aruba op de genoemde beleidsterreinen en goed functionerende «checks en balances» op bestuurlijk gebied. De belangen van de burgers staan hierin centraal. Zij moeten de overheid kunnen aanspreken op een goede uitoefening van haar taken.

Bij de uitwerking van de staatkundige veranderingen binnen het Koninkrijk zijn verschillende bewindspersonen betrokken vanuit hun eigen specifieke verantwoordelijkheid. Per transitie datum zijn de Nederlandse bewindspersonen verantwoordelijk voor hun respectievelijke beleidsterreinen op de BES-eilanden. De bewindspersoon verantwoordelijk voor de Koninkrijksrelaties zal in 2011 nog slecht een beperkte coördinerende rol spelen om de overgang van de eilanden naar het Nederlandse staatsbestel soepel te laten verlopen. Verder is de bewindspersoon met het BES-fonds in de portefeuille als «fondsbeheerder» systeemverantwoordelijk voor de financiële verhoudingen met de BES. Hiertoe zal in ieder geval tot media 2011 ambtelijk interdepartementaal overleg blijven plaatsvinden. De politieke verantwoordelijkheid voor de eilanden ligt vanaf de transitiedatum echter bij de betreffende bewindspersonen.

Curaçao, Sint Maarten en Aruba zijn op basis van het Statuut zelf verantwoordelijk voor goed bestuur, rechtszekerheid, economische ontwikkeling, onderwijs en overheidsfinanciën. Er is sprake van een spanningsveld tussen de wens van grote autonomie van de Koninkrijkspartners en de wens van Nederland om de waarborgtaak van het Koninkrijk te concretiseren. Er wordt steeds gezocht naar een voor alle partijen aanvaardbare balans tussen de mate van autonomie en de verantwoordelijkheid van het Koninkrijk.

2.2 Operationele doelstellingen

2.2.1 Operationele doelstelling

Samenwerken met de Nederlandse Antillen en Aruba om daar de bestuurskracht, de rechtsorde, de economie en het onderwijs te versterken.

Samenwerkingsbeleid Curaçao en Sint Maarten

De samenwerkingsmiddelen voor Curaçao en Sint Maarten worden geleidelijk afgebouwd. Dat geldt dus ook voor de bijdragen aan de ontwikkelingsfondsen: 2012 is het laatste jaar waarin een storting in de fondsen SONA en de Antilliaanse Medefinancieringsorganisatie (AMFO) zal plaatsvinden. Dit is mogelijk, omdat beide eilanden dan voldoende economische omvang hebben om eigen middelen te genereren voor de noodzakelijke investeringen in onder meer economische ontwikkeling, veiligheid, onderwijs en armoedebestrijding. Met het beëindigen van het samenwerkingsbeleid wordt vanzelfsprekend niet de mogelijkheid tot samenwerking van landen binnen het Koninkrijk uitgesloten. Er bestaan reeds andere vormen van samenwerking tussen Nederland en de andere landen binnen het Koninkrijk, zowel op departementaal als gemeentelijk niveau.

Verder voorkomt financieel toezicht, ook in de nieuwe staatkundige situatie, dat er opnieuw onhoudbare schulden worden opgebouwd.

Ieder halfjaar vindt er met Curaçao en Sint Maarten een voortgangsoverleg plaats waarin verslag wordt gedaan en verantwoording wordt afgelegd over de voortgang van de samenwerkingsprogramma’s. De Uitvoeringsorganisatie SONA (USONA) neemt ook deel aan dit overleg.

Onderwijs en Jongerenproblematiek

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zal voor de uitvoering van het programma Onderwijs en Jongeren, voor wat betreft Curaçao en Sint Maarten, tot uiterlijk 2012 verplichtingen aangaan. De verantwoordelijkheid van Nederlandse zijde voor de uitvoering van het programma zal na 2012 aflopen. De hoofddoelstelling van dit samenwerkingsprogramma is de jeugd van de eilanden zodanig toe te rusten dat deze na voltooiing van hun schoolloopbaan in staat is deel te nemen aan de arbeidsmarkt en volwaardig te participeren in een voortdurend veranderende samenleving, op lokaal niveau, maar ook op regionaal en mondiaal niveau. De doelstellingen van het programma zijn:

• • terugdringen van schooluitval;

• • terugdringen van het aantal zittenblijvers;

• • vergroten van het aantal leerlingen dat een diploma haalt;

• • vergroten van het aantal leerlingen dat na school een baan vindt;

• • het vergroten van de maatschappelijke participatie en arbeidsparticipatie van sociaal vormingsplichtigen;

• • het terugdringen van de jeugdwerkeloosheid;

• • (voor Sint Maarten) verbetering van de onderwijssituatie van ongedocumenteerde kinderen (verschuiving van illegaal naar legaal onderwijs).

Het Onderwijs en Jongeren Samenwerkingsprogramma (OJSP) zal op Curaçao in 2011 in het teken staan van de uitvoering van het zogenaamde Sint-Joris akkoord en van de opvolging van de aanbevelingen die voortvloeien uit de mid-term evaluatie die in 2010 plaatsvindt. In het «Sint Joris akkoord» zijn afspraken vastgelegd die meer verantwoordelijkheid leggen bij de schoolbesturen voor de uitvoering van het programma. Op deze manier worden beleid en praktijk dichter bij elkaar gebracht.

Bijdragen aan sociale ontwikkeling via subsidiëring van non-gouvernementele organisaties

De schuldsanering en het financiële toezicht hebben ertoe geleid dat de nieuwe landen er financieel beter voorstaan. Hierdoor zullen de begrotingen van de eilanden meer ruimte bieden om de taken op te pakken die thans door de Antilliaanse Medefinancierings Organisatie (AMFO) worden gefinancierd en door de NGO’s worden uitgevoerd. De taken die de NGO’s op de Nederlandse Antillen uitvoerden, zullen door BES-eilanden – eventueel samen met de betrokken ministeries – moeten worden opgepakt. Na de transitie is geen rol meer voor AMFO weggelegd op deze eilanden.

Dienstplicht Pais Korsou (voorheen Toekomst Antilliaanse Militie)

Ter verbetering van de positie van Antilliaanse jongeren draagt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties financieel bij aan het project Toekomst Antilliaanse Militie (TAM) dat door het Ministerie van Defensie wordt uitgevoerd. De medefinanciering van de TAM stopt per februari 2011.

Sociaal Economische Ontwikkeling

Voor het Sociaal Economisch Initiatief (SEI) is afgesproken dat de financiering van dit initiatief twee jaar eerder dan de andere samenwerkingsprogramma’s wordt beëindigd, namelijk per eind 2010. Met de beëindiging van het SEI is daarmee in 2011 een einde gekomen aan het samenwerkingsprogramma van Nederland met de eilandgebieden van de voormalige Nederlandse Antillen op sociaaleconomisch gebied. De uitvoering van de reeds verplichtte projectvoorstellen kan nog een uitloop hebben van enkele jaren. In 2011 zal een evaluatie van het SEI worden uitgevoerd die niet alleen dient als verantwoording naar de Tweede Kamer maar ook kan dienen als belangrijk leermateriaal voor de nieuwe overheden van de eilandgebieden voor het uitvoeren van hun sociaaleconomische beleid.

Institutionele versterking en bestuurskracht

De versterking van het bestuur en de bestuurskracht op Curaçao en Sint Maarten is één van de doelstellingen van het samenwerkingsbeleid in 2011. Via de programma’s «Institutionele Versterking en Bestuurskracht van Curaçao en Sint Maarten» biedt Nederland onder meer ondersteuning aan de verbetering van het financiële beheer, de versterking van het ambtelijke apparaat en goed functionerende «checks en balances». Het gaat om meerjarige samenwerkingsprogramma’s (2008–2012) waarmee Curaçao en Sint Maarten worden ondersteund in hun ontwikkeling naar goed functionerende landen binnen het Koninkrijk.

Veiligheid

Bon Futuro

In 2009 is er met de Minister van Justitie van de Nederlandse Antillen een samenwerkingsovereenkomst «verbetertraject Bon Futuro» getekend. Naar aanleiding van deze overeenkomst is een plan van aanpak opgesteld om de inrichting in een periode van drie jaar te laten voldoen aan internationale normen. Nederland ondersteunt hierbij. Daarnaast zullen diverse projecten worden ingediend bij PVNA om verbeteringen, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs en gebouwen te bewerkstelligen.

Samenwerkingsbeleid Aruba

Het samenwerkingsbeleid met Aruba beperkt zich in 2011 – net zoals in 2010 – tot de rechtshandhaving. Er is besloten de vrijgevallen schuldsaneringmiddelen over de periode 2003–2007 te gebruiken voor een bijdrage aan het National Security Plan Aruba 2008–2012. Bij dit programma ligt de nadruk op de verbetering van het Korps Politie Aruba en de noodzakelijke versterking van de vreemdelingenketen.

Nederland stelt geen geld meer ter beschikking voor een breed samenwerkingsprogramma met Aruba. Het meerjarenprogramma 2006–2009 was echter nog niet afgerond. Vandaar dat Nederland heeft ingestemd met een meerjarenprogramma met een looptijd tot 2014. De extra middelen voor nieuwe projecten worden door het land Aruba gestort over de loop van de komende jaren. Aruba verschaft voortgangsrapportages over de resultaten en bovendien blijft Nederland een van de drie bestuursleden van het FDA. Dit bestuur draagt er zorg voor dat de projecten die onder dit programma vallen, voldoen aan de gestelde eisen.

Versterking vreemdelingenketen

Ter uitvoering van de slotverklaring zijn de toekomstige landen Curaçao en Sint Maarten en Nederland een onderlinge regeling overeengekomen. Onderwerpen zoals informatie-uitwisseling, ICT, grenstoezicht, toelating, toezicht en terugkeer en bevolkingsadministratie maken deel uit van deze regeling. Op basis van een implementatieplan zal deze regeling in 2010 grotendeels zijn uitgevoerd. Het valt niet uit te sluiten dat enkele werkzaamheden ook in 2011 nog zullen doorlopen.

De afspraken die in 2006 met Aruba zijn gemaakt over de vreemdelingenketen hebben in juli 2007 vervolg gekregen in de vorm van een Memorandum of Understanding (MoU). De afspraken betreffen verbeteracties bij de verschillende ketenpartners. Voorbeelden hiervan zijn het verhelderen en aanscherpen van de taken en bevoegdheden van betrokken instanties en het doen van aanpassingen op het gebied van automatisering om de uitvoering op een hoger niveau te krijgen. Tevens is in het kader van het MoU een ketenbreed verbeterplan opgesteld dat in 2009 door de Arubaanse regering is vastgesteld. Het verbeterplan is onderdeel van het National Security Plan Aruba 2008–2012.

In de gezamenlijke agenda die Nederland en Aruba begin 2010 zijn overeengekomen, is afgesproken dat bij het eerstvolgende Bestuurlijk Overleg Vreemdelingenketen deze afspraken uit dit MoU zullen worden geëvalueerd, en dat het MoU waar nodig zal worden geactualiseerd en herzien. De Tweede Kamer zal hierover te zijner tijd worden geïnformeerd.

Dienstplicht Nieuwe Stijl Aruba (DNSA)

Ook Aruba heeft de wens een vangnet te bieden voor kansarme jongeren middels een dienstplicht systeem. Een multidisciplinaire werkgroep heeft zich hierover gebogen en is in april 2010 met een plan gekomen voor de start in augustus 2010. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties levert voor de duur van drie jaar jaarlijks een maximale bijdrage van € 1 mln. aan de DNSA.

2.2.2 Operationele doelstelling

Het ondersteunen van de nieuwe landen bij het opstellen en uitvoeren van de plannen van aanpak voor de nieuwe landsorganisaties, die op de transitiedatum nog niet of gebrekkig functioneren.

De Politieke Stuurgroep «Staatkundige Vernieuwing» heeft op basis van de rapportage – Toetsing overheidsapparaten Curaçao en Sint Maarten – besloten voor welke landsdiensten een plan van aanpak opgesteld diende te worden. Deze plannen zijn vervolgens op de afsluitende Ronde Tafel Conferentie (RTC) definitief vastgesteld. Afhankelijk van de geconstateerde tekortkomingen geeft het plan van aanpak aan op welke wijze en binnen welke termijn de verbeteringen gerealiseerd zullen zijn. Dat zal in beginsel binnen een termijn van twee jaar zijn. De algemene maatregel van rijksbestuur «plannen van aanpak waarborging landstaken» kent echter de mogelijkheid om de werking van dit besluit, zo nodig, telkens met twee jaren te verlengen indien (de uitvoering van) een plan van aanpak daartoe noopt.

De kosten van de uitvoering van de plannen komen in beginsel voor rekening van de landen Sint Maarten en Curaçao. Voor Sint Maarten geldt dat gedurende enige tijd arbeidscapaciteit uit Nederland nodig is, waarmee meer kosten gemoeid zijn. In het kader van de toegezegde ondersteuning van Sint Maarten zal een gedeelte van de kosten, voor zover zij volgen uit de uitvoering van de plannen van aanpak, ten laste van de begroting van Koninkrijksrelaties (IV) worden gebracht.

2.3 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

4. DE NIET-BELEIDSARTIKELEN

Artikel 3. Nominaal en onvoorzien

5. VERDIEPINGSHOOFDSTUK

1. Waarborgfunctie

Toelichtingen

Ad a. Dekking ten behoeve van apparaat

De loonbijstelling over 2010 wordt niet uitgekeerd. Ter voorkoming van een (meerjarig) tekort wordt gecompenseerd uit het programmabudget.

2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners

Toelichtingen

Ad a. Apparaat College Financieel Toezicht (CFT)

Voor de uitgaven van het CFT was in eerste instantie dekking tot en met 2010 geregeld. De taak van het onafhankelijk financieel toezicht zal, op zowel de BES-eilanden als Curaçao en Sint Maarten, ook na de transitie blijven bestaan.

Ad b. Regionaal Service Centrum

Betreft kosten Regionaal Service Centrum voor incidentele uitgaven ten behoeve van de ICT-voorzieningen.

Ad g. Kabinet Sint Maarten

Op transitiedatum 10-10-10 wordt Sint Maarten een autonoom land binnen het Koninkrijk. Dan treedt ook de Gouverneur van Sint Maarten aan als hoofd van de regering en als orgaan van het Koninkrijk. Ter ondersteuning van de Gouverneur in zijn taken wordt een Kabinet van de Gouverneur opgericht. Deze middelen worden naar het begrotingshoofdstuk Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten overgeheveld.

Ad h, i, j, k en r. BES uitgaven 2010

Inzet middelen ten behoeve van het voorzieningenniveau op de BES-eilanden op het terrein van VWS. Dit impulsbudget wordt ingezet voor ambulances en inrichting van een ICT-systeem voor het BES zorgkantoor.

Ad l, m, n, o, t. Pensioenfonds BES

In verband met de nieuwe staatkundige verhoudingen per 10 oktober 2010, worden de verplichtingen van het Algemeen Pensioenfonds Nederlandse Antillen (APNA) gedekt. Dekking wordt geleverd middels een ontvangst (op de begroting van Financiën IXB) samenhangend met de boedelscheiding van de Bank Nederlandse Antillen (BNA) alsmede middels de nog resterende betalingsachterstanden 2010. In totaal wordt € 50,4 mln. aan verplichtingen gedekt.

Ad p. Afbouw samenwerkingsmiddelen

De nieuwe staatskundige verhoudingen met de Antillen hebben tot gevolg dat er een einde komt aan de inzet van samenwerkingsrelaties met de eilanden. De hiervoor beschikbare middelen worden daarom afgebouwd.

Ad q. Reservering ten behoeve van toezicht

Dit betreft een reservering ten behoeve van technische bijstand dan wel hoger toezicht op Sint Maarten en Curaçao. Dit is nodig om zo de nieuwe landen bij te staan bij de opbouw van hun overheidsapparaat en erop toe te zien dat dit functioneert volgens de vastgestelde criteria voor bijvoorbeeld rechtshandhaving en bestuur.

Ad s. Schuldsanering

Conform de afspraken in het kader van de schuldsanering wordt een aantal leningen voor de transitiedatum 10 oktober 2010 afgelost.

3. Nominaal en onvoorzien

6. BIJLAGEN

6.1 Bijlage moties en toezeggingen (per 15 juli 2010)

A.1. In behandeling zijnde moties

A.2 Afgedane moties

B.1 In behandeling zijnde toezeggingen

B.2 Afgedane toezegging

6.2 Lijst van afkortingen

6.3 Trefwoordenlijst