Vraag 1

Bent u bekend met de uitspraak van Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 31 juli 2012 inzake de verblijfsstatus van een Somalische vluchteling waarin de Afdeling van oordeel is dat de mate van verwestering dient te worden betrokken in de beoordeling (201200969/1/V2)? Zo ja, wat betekent deze uitspraak voor het Nederlandse asielbeleid?

Ja, ik ben bekend met de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling). Deze uitspraak ziet enkel op vreemdelingen afkomstig uit Zuid- en Centraal-Somalië omdat Al-Shabaab in overige delen van Somalië (Somaliland en Puntland) niet de feitelijke macht heeft. In mijn huidige beleid toets ik, conform de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in de zaak Sufi en Elmi, waaraan ook de Afdeling refereert, of zij voldoende ervaring hebben met leven onder de regels van Al-Shabaab om zich opnieuw in hun land van herkomst te kunnen handhaven. In mijn brief van heden aan de Tweede Kamer heb ik toegelicht hoe verwestersing een plek krijgt in mijn beleid.
Deze toets kan overigens eerst aan de orde komen indien de herkomst uit Zuid- en en Centraal-Somalië geloofwaardig is bevonden en de vreemdeling ervaring heeft met leven onder de regels van Al-Shabaab. Immers, in zaken waar de afkomst uit Zuid- en Centraal-Somalië geloofwaardig wordt bevonden en de persoon geen ervaring heeft met het leven onder de regels van Al-Shabaab, wordt al geoordeeld dat de persoon zich niet kan handhaven onder Al-Shabaab. Dit geldt voor personen die al voor de komst van Al-Shabaab uit Somalië zijn vertrokken en voor hen die uit een gebied afkomstig zijn waar Al-Shabaab geen macht had, maar wel terugkeren of reizen door een gebied waar Al-Shabaab (inmiddels) de macht heeft. In die gevallen waarin niet geloofwaardig is dat de vreemdeling afkomstig is uit Zuid- en Centraal-Somalië, is een artikel 3 EVRM-risico bij terugkeer vanwege Al-Shabaab op voorhand niet aannemelijk. Voor asielzoekers die recent zijn vertrokken geldt dat zij ervaring kunnen hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. Zij zullen vaak nog niet verwesterd zijn.
Vreemdelingen die menen dat deze uitspraak betekenis voor hen heeft staat het vrij een nieuwe asielaanvraag in te dienen. Dit kan dus alleen zinvol zijn als niet betwist wordt dat zij afkomstig zijn uit Zuid- en Centraal-Somalië en wanneer de eerdere aanvraag is afgewezen omdat zij ervaring hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. De uitgebreidere toets zal overigens niet betekenen dat in alle gevallen alsnog een vergunning wordt verleend. De Afdeling geeft ook aan dat het enkele verblijf van de vreemdeling in Nederland niet hoeft te betekenen dat deze daarmee dermate is verwesterd dat niet langer kan worden verwacht dat hij zich zal kunnen handhaven onder Al-Shabaab.
De toets aan «verwestersing» – die betrokken wordt bij de vraag of de persoon zich kan handhaven onder Al-Shabaab – is slechts van belang voor zaken waarin er sprake is van terugkeer naar een gebied waar Al-Shabaab de feitelijke macht heeft en «verwestering» een risicofactor vormt. De toets is dus niet aan de orde voor asielzoekers die uit andere gebieden in Somalië afkomstig zijn.
U vraagt naar aantallen vluchtelingen uit Somalië en een verdere uitsplitsing daarvan. Wanneer blijkt dat een vreemdeling vluchteling is, zal dat in het algemeen leiden tot vergunningverlening en is deze uitspraak over verwestersing verder niet van belang.
Ik begrijp uw vraag dan ook zo dat u wilt weten voor hoeveel Somalische vreemdelingen, die thans niet in het bezit zijn van een verblijfsvergunning, deze uitspraak kan betekenen dat op grond van verwestersing een vergunning zou moeten worden verleend. Zoals ik in mijn brief van heden aan uw Kamer heb uiteengezet, zal de toetsing aan «verwestersing» voor Somaliërs individueel plaatsvinden. Ik kan u dan ook geen aantal geven van het aantal Somalische vreemdelingen op wie deze uitspraak betrekking heeft.

Vraag 2

Hoeveel Somalische vluchtelingen verblijven er momenteel in Nederland? Hoeveel van hen zijn er verwesterd? Hoeveel van hen zijn vrouw of minderjarig? Wat betekent deze uitspraak voor andere Somalische vluchtelingen die mogelijk verwesterd zijn en daarom risico lopen onder de aandacht van Al Shabaab te komen? Bent u bereid met verwestering als factor naar deze soortgelijke gevallen te kijken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Kent u de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in rechtsoverweging 275 van het arrest van 28 juni 2011 dat Somaliërs, die moeten reizen door Al Shabaab gecontroleerd gebied, een groter risico lopen onder de aandacht van Al Shabaab te komen als zij zo lang uit het land zijn weggeweest dat zij verwesterd zijn? Op welke wijze gaat u dit beoordelen voor soortgelijke gevallen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Bent u bereid te onderzoeken in welke andere landen de mate van verwestering risico's met zich meebrengt vergelijkbaar met Somalië? Zo nee, waarom niet?

De vaststelling dat «verwestersing» mogelijk risico’s met zich mee brengt voor Somaliërs die moeten terugkeren naar, of reizen door, een gebied waar Al-Shabaab de feitelijke macht heeft, is gebaseerd op informatie over de situatie in Somalië. Mijn landgebonden asielbeleid baseer ik altijd op informatie over de situatie in een land of gebied, die beschreven is in ambtsberichten van de minister van Buitenlandse Zaken en overige bronnen. Indien zou blijken dat ook in een ander land of gebied «verwestersing» tot risico’s leidt bij terugkeer, komt dit tot uiting in mijn landgebonden asielbeleid. In het landenbeleid voor Afghanistan is verwestersing opgenomen als criterium voor de toetsing of van schoolgaande meisjes mag worden verwacht dat zij terugkeren, gelet op de psychosociale druk die dit met zich kan meebrengen. Het gaat daarbij niet om artikel 3 EVRM-risico’s. Uiteraard zal ik steeds opnieuw de situatie in ieder asielherkomstland beoordelen op basis van nieuw verschenen ambtsberichten.

Vraag 5

Bent u bereid om vluchtelingen uit andere landen, waarin de mate van verwestering soortgelijke risico's met zich meebrengt als in Somalië ( Irak, Afghanistan enz.), opnieuw te beoordelen op deze grond? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Wat betekent de uitspraak van Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State voor het toekomstperspectief van gewortelde Somalische asielkinderen in Nederland? Deelt u de mening dat deze uitspraak als gevolg heeft dat gewortelde Somalische asielkinderen in aanmerking horen te komen voor verblijfsstatus? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik in het antwoord op vraag 1, 2 en 3 heb aangegeven, heeft de uitspraak slechts consequenties voor vreemdelingen van wie is vastgesteld dat zij afkomstig zijn uit Zuid- en Centraal-Somalië en van wie het asielverzoek is afgewezen met als motivering dat zij zich kunnen handhaven onder Al-Shabaab. Als zij een nieuwe asielaanvraag indienen, zal het element «verwestersing» alsnog worden meegewogen in de nieuwe beoordeling. Dit is iets anders dan «worteling», immers het gaat om risico’s die iemand loopt bij terugkeer en niet om worteling in de Nederlandse maatschappij.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de uitspraak het nut en de noodzaak onderstreept van een structurele oplossing voor minderjarige asielkinderen die verwesterd zijn, conform een Kinderasielwet of een kinderpardon? Zo ja, welke maatregelen gaat u treffen? Zo nee, waarom niet?

Nee, deze mening deel ik niet. Immers, niet in alle landen vormt «verwestersing» een risico bij terugkeer en moet dientengevolge asielbescherming worden verleend.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat het asielbeleid voor Somaliërs moet worden herzien?1

Uiteraard geef ik invulling aan de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling). De uitspraak ziet enkel op vreemdelingen afkomstig uit Zuid- en Centraal-Somalië, omdat Al-Shabaab in overige delen van Somalië (Somaliland en Puntland) niet de feitelijke macht heeft. In mijn huidige beleid toets ik, conform de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in de zaak Sufi en Elmi waaraan ook de Afdeling refereert, of zij voldoende ervaring hebben met leven onder de regels van Al-Shabaab om zich opnieuw in hun land van herkomst te kunnen handhaven. In mijn brief van heden aan de Tweede Kamer heb ik toegelicht hoe verwestersing een plek heeft gekregen in mijn beleid.
Deze toets kan overigens eerst aan de orde komen indien de herkomst uit Zuid- en Centraal-Somalië geloofwaardig is bevonden en de vreemdeling ervaring heeft met leven onder de regels van Al-Shabaab. Immers, in zaken waar de afkomst uit Zuid- en Centraal-Somalië geloofwaardig wordt bevonden en de persoon geen ervaring heeft met het leven onder de regels van Al-Shabaab, wordt al geoordeeld dat de persoon zich niet kan handhaven onder Al-Shabaab. Dit geldt voor personen die al voor de komst van Al-Shabaab uit Somalië zijn vertrokken en voor hen die uit een gebied afkomstig zijn waar Al-Shabaab geen macht had, maar wel terugkeren of reizen door een gebied waar Al-Shabaab (inmiddels) de macht heeft. In die gevallen waarin niet geloofwaardig is dat de vreemdeling afkomstig is uit Zuid- en Centraal-Somalië, is een artikel 3 EVRM-risico bij terugkeer vanwege Al-Shabaab op voorhand niet aannemelijk. Voor asielzoekers die recent zijn vertrokken, geldt dat zij ervaring kunnen hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. Zij zullen vaak nog niet verwesterd zijn.
Vreemdelingen die menen dat deze uitspraak betekenis voor hen heeft staat het vrij een nieuwe asielaanvraag in te dienen. Dit kan dus alleen zinvol zijn als niet betwist wordt dat zij afkomstig zijn uit Zuid- en Centraal-Somalië en wanneer de eerdere aanvraag is afgewezen omdat zij ervaring hebben met het leven onder de regels van Al-Shabaab. De uitgebreidere toets zal overigens niet betekenen dat in alle gevallen alsnog een vergunning wordt verleend. De Afdeling geeft ook aan dat het enkele verblijf van de vreemdeling in Nederland niet hoeft te betekenen dat deze daarmee dermate is verwesterd dat niet langer kan worden verwacht dat hij zich zal kunnen handhaven onder Al-Shabaab.

Vraag 2

Welke consequenties heeft deze uitspraak voor de Somaliërs die al lange tijd in Nederland verblijven en daarom bij terugkeer meer kans hebben om onder de aandacht van Al Shabaab te komen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de meeste Somaliërs buiten hun schuld om niet terug kunnen keren wanneer Al Shabaab aan de macht is en de levensgevaarlijke situatie in hun land gehandhaafd blijft?

Nee, die mening deel ik niet. Aan Somaliërs ten aanzien van wie wordt geoordeeld dat zij gevaar lopen bij terugkeer naar Somalië, hetzij van de zijde van Al-Shabaab hetzij om andere redenen, wordt immers bescherming verleend. Van hen wordt niet verwacht dat zij terugkeren naar Somalië. Voor de Somaliërs ten aanzien van wie in de asielprocedure is vast komen te staan dat zij geen gevaar lopen, wordt wel verwacht dat zij terugkeren. Hoewel op dit moment gedwongen terugkeer naar Somalië niet mogelijk is, is zelfstandige terugkeer naar Somalië mogelijk.

Vraag 4

Zal door de Dienst Terugkeer en Vertrek per Somalische vreemdeling worden onderzocht of een buitenschuldprocedure moet worden gestart? Zo nee, waarom niet?

Omdat zelfstandige terugkeer mogelijk is, wordt terugkeer enkel gevergd als dit voor de vreemdeling veilig is. Het buitenschuldbeleid ziet niet op situaties waarin terugkeer onveilig is, omdat in die gevallen asielbescherming wordt verleend. Het gebruikelijke buitenschuldbeleid geldt vanzelfsprekend ook voor Somaliërs, die kunnen aantonen dat zij buiten hun schuld niet kunnen terugkeren. Nu zelfstandige terugkeer naar Somalië mogelijk is en in de praktijk ook plaatsvindt, is er geen aanleiding om standaard een buitenschuldprocedure te starten voor Somaliërs.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de Somalische vreemdelingen opvang moeten krijgen nu in rechte is komen vast te staan dat ze niet kunnen worden uitgezet?

Nee. Het uitgangspunt van het beleid is dat asielzoekers wier verzoek is afgewezen zelf verantwoordelijk zijn voor hun vertrek. Zelfstandig vertrek naar Somalië is mogelijk. De omstandigheid dat gedwongen terugkeer momenteel niet mogelijk is, maakt niet dat er een recht op opvang of onderdak ontstaat, anders dan conform het gebruikelijke beleid. Vreemdelingen die menen dat de uitspraak waarnaar vraag 1 verwijst betekenis voor hen heeft, staat het vrij een nieuwe asielaanvraag in te dienen. In het geval een nieuwe asielaanvraag kansrijk blijkt en niet in de Algemene Asielprocedure in het aanmeldcentrum wordt afgewezen, ontstaat in beginsel voor de betreffende vreemdeling ook een hernieuwd recht op opvang.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Boze Somaliërs bivakeren bij IND»?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze uitgeprocedeerde Somaliërs helemaal niet in de positie zijn om onterechte eisen te stellen over hun verblijf? Zo nee, waarom niet?

Nederland heeft een zorgvuldige asielprocedure, met de bijbehorende juridische waarborgen. Als in deze procedure is vastgesteld dat de vreemdeling niet in aanmerking komt voor bescherming kan de vreemdeling ervoor kiezen opnieuw een aanvraag in te dienen. Demonstreren om opvang en/of een verblijfsvergunning af te dwingen is niet de geëigende weg. Dit is ook aan de groep medegedeeld.

Vraag 3

Kunt u, ten einde te voorkomen dat deze Somaliërs door ons land gaan zwerven, zorgen dat deze groep achter de tralies belandt of, beter nog, uitgezet wordt naar een buurland van Somalië?

Op dit moment is gedwongen uitzetting naar Somalië niet mogelijk. Teneinde vreemdelingendetentie te kunnen opleggen is zicht op uitzetting nodig. Bij gebrek aan mogelijkheden tot gedwongen uitzetting is vreemdelingendetentie ook niet aan de orde. Ik blijf uiteraard de mogelijkheden van gedwongen uitzetting naar alle delen van Somalië onderzoeken en zal daarover, waar nodig, afspraken maken met de autoriteiten. Uitzetting naar een buurland is slechts mogelijk indien een vreemdeling daar door de autoriteiten wordt toegelaten, bijvoorbeeld omdat hij daar voor zijn vertrek langdurig heeft verbleven.
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft recent een uitspraak gedaan over reizen door de stad Mogadishu.2 Deze uitspraak had betrekking op gedwongen terugkeer. Dit betekent dat van Somalische vreemdelingen, na afwijzing van hun asielverzoek, nog steeds verwacht wordt dat zij zelfstandig vertrekken. De situatie in Mogadishu en andere delen van Somalië is niet statisch. Voor wat betreft de verdere ontwikkeling van de veiligheidssituatie in Mogadishu en Zuid- en Centraal-Somalië wacht ik het nieuwe ambtsbericht van de Minister van Buitenlandse Zaken af dat naar verwachting in november dit jaar zal verschijnen.

Vraag 4

Op welke termijn gaat u het gedoe met deze groep Somaliërs nu eens krachtdadig aanpakken en zorgen dat zij in ieder geval ons land verlaten?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 1

Kent u het bericht «Syrische asielzoekers eisen duidelijkheid»?1 Wat is uw reactie op dit bericht?

Ja, ik ken het bericht. Ik kan me voorstellen dat de zorgwekkende situatie in Syrië gevolgen heeft voor de gemoedstoestand van de betrokken Syrische asielzoekers. Op 3 augustus jl. heb ik uw Kamer geïnformeerd over de wijze waarop ik het landgebonden asielbeleid ten aanzien van Syrië heb vormgegeven. Hiermee zullen deze Syrische asielzoekers spoedig de door hen gevraagde duidelijkheid over hun verblijfsstatus krijgen.
Ik heb u geschreven dat het uitgangspunt een individuele beoordeling blijft. Daarbij vormen de in het ambtsbericht beschreven grootschalige en ernstige mensenrechtenschendingen van de zijde van de Syrische autoriteiten aanleiding om bij terugkeer een reëel risico op schending van artikel 3 EVRM aan te nemen voor Syrische asielzoekers waarbij niet uit het asielrelaas blijkt dat zij actief aanhanger zijn van het huidige Syrische regime. Behoudens de gebruikelijke contra-indicaties kunnen deze asielzoekers in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd op grond van artikel 29, onder b van de Vreemdelingenwet. Volgens jurisprudentie van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is het materiële toepassingsgebied van artikel 29, onder b van de Vreemdelingenwet niet anders dan het materiële toepassingsgebied van artikel 15 van de Richtlijn 2004/83/EG (Definitierichtlijn).

Vraag 2

Bent u bereid, gelet op de verschrikkelijke situatie in Syrië, deze Syrische asielzoekers als groep in aanmerking te laten komen voor een asielvergunning? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat toepassing van artikel 15 van de Richtlijn 2004/83/EG van de Raad van 29 april 2004 inzake minimumnormen voor de erkenning van onderdanen van derde landen en staatlozen als vluchteling of als persoon die anderszins internationale bescherming behoeft en de inhoud van de verleende bescherming (Definitierichtlijn) aan de orde is voor deze groep Syrische asielzoekers? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 4

Welke inspanningen worden verricht om te voorkomen dat door onzekerheid over verblijf Syrische asielzoekers in hongerstaking zullen gaan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 5

Bent u bereid deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden om de onzekerheid waarin deze Syrische asielzoekers verblijven weg te nemen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat detentie van een aantal vreemdelingen op Schiphol onrechtmatig is?1

Ik ben het oneens met de in het artikel bepleitte stelling dat grensgeweigerde vreemdelingen onrechtmatig gedetineerd zijn.

Vraag 2

Klopt het dat er geen wettelijke basis is om vreemdelingen te detineren aan wie de toegang is geweigerd? Welke consequenties verbindt u hieraan en welke vervolgacties gaat u nemen?

Nee, dat klopt niet. Vreemdelingen aan wie de toegang is geweigerd worden gedetineerd op basis van artikel 6 van de Vreemdelingenwet.
In de lagere regelgeving heb ik grensgeweigerde vreemdelingen uitgezonderd van de Terugkeerrichtlijn. Dat heb ik gedaan door middel van een tijdelijke zelfstandige algemene maatregel van bestuur (AMvB). Daarmee heb ik een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State gevolgd1. Vóór het indienen van deze AMvB heeft de afdeling advisering van de Raad van State naar deze AMvB gekeken en geoordeeld dat dit onder de gegeven omstandigheden als tijdelijke oplossing aanvaardbaar is in afwachting van de totstandkoming van een wet in formele zin2. Daartoe is een wetsvoorstel in voorbereiding. De getroffen tijdelijke algemene maatregel van bestuur maakt het mogelijk de grensdetentie te baseren op het bestaande artikel 6 van de Vreemdelingenwet 2000. Ik heb geen aanwijzingen dat deze handelswijze niet aanvaardbaar zou zijn voor de rechter.

Vraag 3

Bent u bereid om betreffende groep vreemdelingen te betrekken bij het onderzoek naar alternatieven voor vreemdelingenbewaring, zoals verwoord in de motie Gesthuizen?2 Zo nee, waarom niet?

Zoals aangegeven in mijn brief aan de Tweede Kamer van 1 juli 2011 over terugkeer in het vreemdelingenbeleid3 is deze groep vreemdelingen niet opgenomen in de pilots naar alternatieven voor bewaring. Ik zie op dit moment geen aanleiding de pilots te herzien.

Vraag 1

Bent u bekend met de reportage «Mogadishu rustiger geworden», welke te zien was in het NOS Achtuurjournaal van woensdag 18 juli 2012?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het beeld van de situatie in Mogadishu, dat uit genoemde reportage naar voren komt, een buitengewoon schril contrast vormt met de eerder, onder andere in het Verkort ambtsbericht Somalië uit februari 20122 en in de uitspraak van de Raad van State van 17 juli 20123 gegeven beschrijvingen van de veiligheidssituatie in Mogadishu, nu in deze reportage onder meer wordt gesteld dat wekelijks honderden Somaliërs terugkeren naar de stad? Zo neen, waarom niet?

De beelden uit de rapportage geven deels een ander beeld van de veiligheidssituatie in Somalië dan ten tijde van het laatst verschenen ambtsbericht. Een verslag in de media alleen is voor de regering geen aanleiding om tot aanpassing van het beleid over te gaan. Uiteraard zijn er diverse bronnen waaruit de regering informatie over de veiligheidssituatie in Somalië verkrijgt. Mede op basis daarvan worden door de minister van Buitenlandse Zaken de ambtsberichten opgesteld. Na het verschijnen van het volgende ambtsbericht Somalië (naar verwachting in november van dit jaar) zal bezien worden of er aanleiding is het landenbeleid Somalië aan te passen. Uiteraard heb ik aan mijn ambtgenoot van Buitenlandse Zaken gevraagd om in het ambtsbericht ook aandacht te besteden aan de media-berichten van de afgelopen tijd. Zolang in Mogadishu sprake is van een situatie van willekeurig geweld als bedoeld in artikel 15c van de Kwalificatierichtlijn, geldt de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State inzake de doorreis door de stad Mogadishu.
Ik heb vastgesteld dat er mogelijkheden zijn voor vrijwillige terugkeer naar Somalië. Het toelatingsbeleid voor Somalische asielzoekers zal dan ook niet worden aangepast op basis van de recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Ook zal ik blijven inzetten op het vinden van mogelijkheden voor gedwongen terugkeer.
De regering deelt niet de mening dat hieruit de noodzaak blijkt van vertrek van Nederland uit de Europese Unie. Europese richtlijnen houden niet een verbod om vreemdelingen terug te sturen naar veilige gebieden.

Vraag 3

Welke maatregelen bent u voornemens te treffen op grond van deze informatie om er voor te zorgen dat terugkeer van Somaliërs naar hun land van herkomst zo spoedig mogelijk wordt hervat? Deelt u tevens de mening dat uit deze situatie wederom de noodzaak blijkt van vertrek van Nederland uit de Europese Unie nu ons land op grond van Europese richtlijnen geen vreemdelingen terug kan sturen naar veilige gebieden waar andere vreemdelingen wel vrijwillig naar terug blijken te keren?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het dat Somaliërs door een uitspraak van de Raad van State niet meer kunnen worden uitgezet?1

De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) ziet op de mogelijkheden tot gedwongen terugkeer, in situaties waarin vanaf het vliegveld door de stad Mogadishu gereisd moet worden naar andere delen van Somalië. De regering heeft bepleit dat het gegeven dat in Mogadishu sprake is van een situatie van willekeurig geweld, als bedoeld in artikel 15c van de Kwalificatierichtilijn, niet met zich meebrengt dat een doorreis door een gedeelte van de stad onmogelijk is. Het gaat immers om een korte afstand door een gebied dat volgens de beschikbare informatie in handen is van regeringsgezinde groepen en de African Union Mission in Somalia (AMISOM). De betreffende route wordt dagelijks gebruikt door de bevolking van Mogadishu. De regering zal zich uiteraard conformeren aan de uitspraak van de Afdeling.

Vraag 2

Hoeveel Somaliërs betreft dit en hoeveel Somaliërs zullen naar uw verwachting nu naar Nederland komen?

Het uitgangspunt voor het toelatingsbeleid is vrijwillig vertrek. De onmogelijkheid van gedwongen vertrek heeft, ook volgens de jurisprudentie van de Afdeling, in beginsel geen gevolgen voor het toelatingsbeleid De regering verwacht dan ook niet dat er meer Somaliërs naar Nederland zullen komen als gevolg van deze uitspraak. Van een gering aantal, te weten circa 5, Somaliërs is de vreemdelingenbewaring opgeheven omdat er tengevolge van de uitspraak van de Afdeling niet langer zicht was op uitzetting. Deze opheffing heeft geen gevolgen voor de besluitvorming inzake hun asielaanvraag.
Vrijwillig vertrek naar Zuid- en Centraal-Somalië is op dit moment mogelijk, ook nu op basis van de uitspraak van de Afdeling niet verwacht wordt dat zij door de stad Mogadishu reizen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat deze situatie, mede gelet op de grote problemen die ons land al heeft met Somaliërs zoals criminaliteit en uitkeringsafhankelijkheid), bijzonder ongewenst is? Zo neen, waarom niet?

Gezien de situatie in Somalië is het vreemdelingenbeleid ten aanzien van Somaliërs met veel waarborgen omkleed. Het aantal uitzettingen is derhalve zeer beperkt. De gevolgen van de uitspraak zullen dan ook naar verwachting gering zijn, temeer daar het toelatingsbeleid naar aanleiding van deze uitspraak niet zal worden aangepast. Voor wat betreft de verdere ontwikkeling van de veiligheidssituatie in Mogadishu en Zuid- en Centraal-Somalië wacht de regering het nieuwe ambtsbericht af dat naar verwachting in november dit jaar zal verschijnen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het absurd is dat Nederland gedwongen wordt Somaliërs op te vangen terwijl er dicht bij Somalië ook veilige landen zijn (zoals Kenia)? Zo neen, waarom niet?

Een groot deel van de vluchtelingenpopulatie verblijft in nabijgelegen regio’s. De regering beoordeelt opvang in de regio in beginsel positief. Daarnaast is het echter van belang om, zoals ook is vastgelegd in de nationale en internationale wet- en regelgeving, vreemdelingen de mogelijkheid te bieden om elders een asielverzoek in te dienen.

Vraag 5

Wat onderneemt u om er zorg voor te dragen dat Somaliërs zo snel mogelijk weer uitgezet kunnen worden en dat Nederland geen magneetwerking heeft op deze vreemdelingen?

Zoals gezegd, is vrijwillige terugkeer het uitgangspunt van het beleid. Daarnaast blijf ik inzetten op mogelijkheden voor gedwongen vertrek. Indien de veiligheidssituatie in en rond Mogadishu daartoe aanleiding geeft zal het landenbeleid worden aangepast.

Vraag 1

Kunt u specifiek uiteenzetten waarom U de verlaging van deze leges naar 130 euro in lijn acht met de desbetreffende uitspraak van het Hof, zonder hierbij te verwijzen naar het gemiddelde legesbedrag in overige EU lidstaten? Zo nee, waarom niet?

Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft in zijn uitspraak zelf geen concrete bedragen voor een evenredige legeshoogte aangegeven en evenmin concrete richtlijnen voor het vaststellen daarvan. Volgens het Hof is het in strijd met het EU-recht wanneer de legeshoogte een belemmering kan vormen voor de uitoefening van de door richtlijn 2003/109/EG toegekende rechten en zijn leges voor langdurig ingezeten derdelanders, die ten minste zeven keer zo hoog zijn als die voor de aanvraag van een nationale identiteitskaart, onevenredig hoog.
Gelet op de formulering van de uitspraak van het Hof achtte ik een substantiële reductie van deze leges onontkoombaar. Ik heb dan ook besloten om de desbetreffende leges vast te stellen op € 130. Dit bedrag vormt naar mijn mening geen belemmering voor het aanvragen van de status van langdurig ingezeten derdelander, dan wel om als langdurig ingezeten derdelander vanuit een andere lidstaat naar Nederland te migreren.

Vraag 2

Kunt u aangeven waarom U niet gelijk ook de leges voor gezinshereniging, die vallen onder richtlijn 2003/86 en momenteel 1 250 euro bedragen, in het kader van deze uitspraak heeft verlaagd? Zo nee, waarom niet?

De uitspraak van het Hof ging concreet over de hoogte van de leges voor langdurig ingezeten derdelanders. Met mijn besluit tot verlaging van de leges voor deze groep heb ik gevolg gegeven aan de uitspraak. Wat betreft de leges voor gezinshereniging merk ik op dat hierover een procedure bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State aanhangig is. Zolang deze procedure onder de rechter is, kan ik daar niet inhoudelijk op ingaan.

Vraag 3

Kunt u aangeven waarom U niet gelijk de reikwijdte van de desbetreffende uitspraak met betrekking tot de overige leges heeft laten onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u uitleggen, met specifieke inachtneming van rechtsoverwegingen 65 en 69 van de desbetreffende uitspraak, waarom deze uitspraak niet van toepassing zou zijn op de hoogte van de leges die vallen onder richtlijn 2003/86? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Kunt u aantonen dat de leges voor gezinshereniging met een hoogte van 1 250 euro geen afbreuk doen aan de «geest en doelstelling» van richtlijn 2003/86/EC en deze diens nuttig effect niet ontneemt? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 6

Kunt u duidelijk uiteenzetten waarom U de leges voor gezinshereniging, die vallen onder richtlijn 2003/86, niet onevenredig hoog acht? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 7

Bent u bereid om de teveel betaalde leges voor langdurig ingezeten derdelanders terug te betalen? Zo nee, waarom niet?

Voor aanvragen waarbij het besluit nog niet onherroepelijk was op het moment van uitspraak van het EU-Hof en voor nieuwe aanvragen die na deze datum zijn ingediend heb ik een regeling getroffen. In procedures die op 26 april jl. openstonden of aanvragen die na die datum zijn ingediend worden te veel betaalde leges gerestitueerd. Voor aanvragen waarbij de beslissing voor die datum onherroepelijk is geworden hoeft ingevolge jurisprudentie van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State niet tot restitutie te worden overgegaan. Vooruitlopend op de noodzakelijke wijziging van het Voorschrift Vreemdelingen 2000 past de IND al sinds 6 augustus jl. bij nieuwe aanvragen het verlaagde legesbedrag toe.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de uitspraak van de Raad van State over de terugkeer van uitgeprocedeerde Somalische asielzoekers naar Somalië?

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op deze uitspraak en welke gevolgen verbindt u hieraan voor uw beleid ten aanzien van de terugkeer van uitgeprocedeerde Somalische asielzoekers naar Somalië?

De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) ziet op de mogelijkheden tot gedwongen terugkeer, in situaties waarin vanaf het vliegveld door de stad Mogadishu gereisd moet worden naar andere delen van Somalië. Het uitgangspunt voor het toelatingsbeleid is vrijwillig vertrek. Uitspraken over gedwongen vertrek hebben, ook volgens de jurisprudentie van de Afdeling, in beginsel geen gevolgen voor het toelatingsbeleid.
Naar aanleiding van de uitspraak van de Afdeling wordt echter evenmin van een vreemdeling langer verwacht dat hij vrijwillig terugkeert over land via de stad Mogadishu.
Indien een asielzoeker afkomstig uit Zuid- en Centraal-Somalië op basis van het ten aanzien van Somalie geldende soepele beleid niet in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning zijn er, ook na de uitspraak van de Raad van State, andere mogelijkheden tot vrijwillige terugkeer naar Zuid- en Centraal-Somalië.

Vraag 3

Waarom hield u maandenlang vast aan het uitzetten van Somalische asielzoekers naar Somalië via Mogadishu, terwijl die stad is aangemerkt als een gebied waar mensen «louter door hun aanwezigheid» een ernstig risico lopen op foltering of marteling als bedoeld in artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens?

Zoals door mij verwoord in mijn reactie op de in de vraagstelling aangehaalde motie, heeft de regering bepleit dat het gegeven dat in Mogadishu sprake is van een uitzonderlijke situatie van willekeurig geweld, als bedoeld in artikel 15c van de Kwalificatierichtlijn, niet met zich meebrengt dat een doorreis door een gedeelte van de stad onmogelijk is. Het gaat om een korte afstand door een gebied dat volgens de beschikbare informatie in handen is van regeringsgezinde groepen en de African Union Mission in Somalia (AMISOM). De betreffende route wordt dagelijks gebruikt door de bevolking van Mogadishu. Dit was ook de motivering om de motie van het lid Dijksma c.s. te ontraden. De motie is overigens ook verworpen.
De regering zal zich uiteraard conformeren aan de uitspraak van de Afdeling.

Vraag 4

Waarom heeft u de door het lid Dijksma c.s. recent ingediende motie1, die opriep om uitzettingen naar Somalië op te schorten, ontraden, terwijl u al eerder ter zitting bij de Raad van State had erkend dat om terug te keren naar Zuid- en Centraal-Somalië door Mogadishu moet worden gereisd? Acht u dit met de kennis van nu verantwoord?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat geen grote risico’s met mensenlevens mogen worden gelopen, door te lang vast te houden aan uitzettingen naar een oorlogsgebied, terwijl vrijwel alle betrokken belangenorganisaties al lange tijd van mening zijn dat terugkeer naar dat gebied levensgevaarlijk is? Zijn die risico’s in dit geval gelopen? Hoeveel Somalische asielzoekers heeft u de laatste twee jaar uitgezet? Hoeveel pogingen heeft u daartoe ondernomen?

Conform de nationale en internationale regelgeving worden vreemdelingen niet uitgezet indien zij in het land van herkomst zullen worden blootgesteld aan situaties waarin sprake is van vervolging als beschreven in het Vluchtelingenverdrag dan wel een situatie als beschreven in artikel 3 van het EVRM. Het beleid voor Somaliërs is, zoals ook blijkt uit de beantwoording van vraag 2, met veel waarborgen omkleed. Er is de afgelopen twee jaar één asielzoeker uitgezet naar Mogadishu. Daarnaast vindt ook zelfstandige terugkeer plaats.

Vraag 6

Bent u bereid om de asielaanvragen van Somalische asielzoekers opnieuw te bezien, nu zij niet terug kunnen keren naar hun herkomstland? Worden uitgeprocedeerde asielzoekers die niet kunnen terugkeren opgevangen? Hoe kijkt u met de kennis van nu terug op de Somalische asielzoekers die niet durfden en wilden terugkeren en vervolgens een tentenkamp opsloegen in Ter Apel?

Aangezien de uitspraak ziet op de mogelijkheid van gedwongen vertrek heeft deze uitspraak in beginsel geen betekenis voor het toelatings- en opvangbeleid voor personen uit Somalië. Voor het toelatingsbeleid is immers uitgangspunt dat de vreemdeling zelf verantwoordelijk is voor het vertrek. Dat de (on)mogelijkheid van gedwongen vertrek geen betekenis heeft voor het toelatingsbeleid is ook vaste jurisprudentie van de Raad van State.
Ik zie dan ook geen aanleiding om de asielaanvragen van Somaliërs opnieuw te bezien dan wel om het opvangbeleid ten aanzien van uitgeprocedeerde Somaliërs te wijzigen. Dit geldt ook voor de Somaliërs die in het tentenkamp verbleven alsmede voor gezinnen met kinderen. Van het aantal gezinnen met kinderen in de opvang wordt geen registratie bijgehouden die gelinkt is aan de nationaliteit. Voor wat betreft de verdere ontwikkeling van de veiligheidssituatie in Mogadishu en Zuid- en Centraal-Somalië wacht ik het nieuwe ambtsbericht af dat naar verwachting in november dit jaar zal verschijnen. Recente berichtgeving suggereert een verbetering van de veiligheidssituatie in Mogadishu. Dit vormde aanleiding om aanvullende vragen te stellen aan het ministerie van Buitenlandse Zaken ten behoeve van het volgende ambtsbericht.

Vraag 7

Op welke wijze gaat u voorkomen dat Somalische asielzoekers noodgedwongen lange tijd zonder perspectief in Nederland moeten verblijven terwijl gezinnen met kinderen wortelen in ons land? Om hoeveel kinderen gaat het? Welk vooruitzicht is er voor de veiligheissituatie in Mogadishu en in Zuid- en Centraal-Somalië?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Werkloosheid allochtone jongeren dramatisch»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u specifiek aangeven wat de reden is dat de werkloosheidscijfers onder groepen Marokkaanse, Somalische en Turkse jongeren extreem veel hoger liggen dan onder bijvoorbeeld Chinese jongeren? Zo neen, waarom niet?

De oplopende werkloosheid onder niet-westerse allochtone jongeren hangt nauw samen met de verslechtering van de economie. De jeugdwerkloosheid en de werkloosheid onder niet-westerse allochtone jongeren in het bijzonder, is conjunctureel gevoeliger dan de algemene werkloosheid. Niet-westerse allochtone jongeren zijn vaker werkzaam in conjunctuurgevoelige sectoren en werken veelal op een flexibel arbeidscontract. Daarnaast ligt het opleidingsniveau van niet-westers allochtone jongeren veelal lager en verlaten zij relatief vaker ongediplomeerd het onderwijs. De arbeidsmarktpositie van jongeren zonder startkwalificatie is beduidend slechter dan de arbeidsmarktpositie van jongeren met startkwalificatie.
Dit is zorgelijk. In de komende jaren is iedereen nodig op de arbeidsmarkt. Zeker in de zorg en de techniek wordt een groot tekort aan goede vakmensen verwacht. Migrantenjongeren moeten hun positie verbeteren. In het onderwijs gaat dit steeds beter. Deze vooruitgang komt echter niet tot uiting op de arbeidsmarkt. Het kabinet zet daarom generiek in op het versterken van de aansluiting tussen onderwijs en de vraag van de arbeidsmarkt en het tegengaan van de verwachte personeelstekorten in de zorg en de techniek.
De positie van Chinese jongeren is beduidend anders. Zij volgen veel vaker een opleiding in de hoogste niveaus van het voortgezet onderwijs (havo/vwo) en niveau 4 in het middelbaar beroeps onderwijs. Ook nemen zij meer dan andere bevolkingsgroepen, inclusief de autochtone Nederlanders, deel aan het hoger onderwijs.

Vraag 3

Op welke wijze zorgt de aanhoudende massale toestroom van ongeschoolde immigranten richting ons land voor het terugdringen van werkloosheid onder allochtone jongeren?

Ik herken mij niet in uw beeld over de migratie van ongeschoolde migranten. Het kabinetsbeleid is juist gericht op het zoveel mogelijk beperken van de instroom van kansarme migranten.

Vraag 4

Hoeveel werkloze niet-westerse allochtone jongeren ontvangen in totaal een bijstandsuitkering?

Uit gegevens van het CBS blijkt dat in december 2011, het aantal niet-westerse allochtonen jongeren (onder de 27) met een bijstandsuitkering 17 870 bedroeg. (Bron:CBS Statline).

Vraag 5

Kunt u aangeven wat volgens de Rotterdamse wethouder van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de reden is dat allochtone jongeren massaal werk weigeren om in de haven aan de slag te gaan? Denkt u eveneens dat er een relatie bestaat tussen het arbeidsethos van deze groepen en de hoge werkloosheid?

Navraag bij de Rotterdamse wethouder van Werk, Inkomen en Zorg levert de volgende informatie op. De wethouder kan de stelling, dat allochtone jongeren massaal werk weigeren in de haven niet plaatsen. Van massale werkweigering is geen sprake volgens de wethouder.
Verder wil ik u verwijzen naar de antwoorden van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, van 28 november 2011 op de vragen van Kamerlid Azmani over het bericht dat niemand van de Rotterdamse werkloze jongeren aan de slag wil in de haven (TK, Vergaderjaar 2011–2012, Aanhangsel, Kamernummer 793).
Ten aanzien van arbeidsethos geldt dat, ongeacht afkomst, het kabinetsbeleid erop gericht is dat mensen die niet willen werken of onvoldoende medewerken met de gemeente om aan het werk te gaan, geen uitkering dienen te ontvangen.

Vraag 6

Bent u bereid de verblijfsvergunning van werkloze niet-westerse allochtonen die de Nederlandse nationaliteit niet hebben en nog geen tien jaar in Nederland gewerkt hebben in te trekken en hen het land uit te zetten?

Het kabinet behandelt niet- westerse allochtonen niet anders dan westerse allochtonen (met uitzondering van EU-burgers waar het EU-recht specifieke bepalingen kent) wat betreft de voorwaarden voor verblijf in Nederland.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht1 dat Eurocommissaris Malmström pleit voor veel meer immigratie naar Europa en er blijkbaar van overtuigd is dat «Europese burgers net zo denken als zijzelf»?

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze eurocommissaris die de weg al kwijt was, nu helemaal is losgeslagen van de rede en de werkelijkheid en onmiddellijk dient af te treden? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Deelt u de mening dat nu eens te meer duidelijk is dat Nederland geen seconde langer afhankelijk moet zijn van de ongekozen Brusselse bureaucraten en uit de EU moet stappen, zodat we weer baas worden over onze eigen grenzen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 1

Hoe komt het volgens u dat Nederland ruim twee keer zoveel asielaanvragen inwilligt dan het gemiddelde van Europese lidstaten, zoals uit cijfers van Eurostat is gebleken?1 Wat is het verschil tussen de behandeling van de aanvragen in Nederland in vergelijking met andere lidstaten?

Om precies na te gaan wat de reden is dat Nederland een relatief hoog inwilligingspercentage heeft ten opzichte van de meeste andere Europese lidstaten, zou een uitgebreide dossiervergelijking nodig zijn tussen een groot aantal individuele dossiers van elk van die lidstaten. Daarbij zou niet alleen de precieze aard van de (beleids)beslissingen moeten worden onderzocht, maar zou tevens een vergelijking moeten worden gemaakt van het profiel van de asielzoekers en hun asielrelaas, zoals die deel uitmaken van de instroom van de lidstaten. Deze onderliggende gegevens bij de inwillingingspercentages zijn voor Nederland niet beschikbaar en reeds daarom is het niet mogelijk deze analyse te maken.
Mogelijk is het verschil in inwilligingspercentage mede toe te schrijven aan de aard van de Nederlandse asielprocedure en de aandacht voor het snel afdoen van kansloze aanvragen in de korte aanmeldcentrumprocedure. Nederland is met de introductie van de aanmeldcentra en de toenmalige 24-uursprocedure koploper geweest binnen Europa in het neerzetten van een korte procedure waarin kansloze aanvragen werden afgedaan. Dit stelsel is sindsdien met een aantal belangrijke verbeteringen steeds verder uitgebouwd. Het is zeer wel mogelijk dat daarmee Nederland weinig aantrekkelijk is voor vreemdelingen die geen bescherming tegen terugkeer behoeven, maar toch door middel van een asielprocedure toegang tot Europa zoeken. Vanuit dat perspectief is een lage instroom van asielzoekers met kansloze aanvragen wenselijk en kan een relatief hoog inwilligingspercentage (mede) worden verklaard.
Dat neemt evenwel niet weg dat het van belang is dat een vergelijkbaar asielverzoek in verschillende lidstaten tot een zelfde uitkomst dient te leiden. Dit heeft, naast de individuele waarborgen voor de asielzoeker, tevens als doel om asielshoppen maximaal tegen te gaan.
De totstandkoming van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (GEAS) heeft dit als uitgangspunt. Daar waar verschillen in beoordeling bestaan heeft de Europese Commissie de taak om te waarborgen dat lidstaten voldoen aan de Europese regelgeving en heeft het Europees Asielbureau (EASO) een ondersteunende rol in het harmoniseren van het beleid. In de daartoe geëigende Europese gremia vraagt Nederland hier ook steeds aandacht voor. Ik zal daarnaast de Europese Commissie vragen onderzoek te doen naar de onderliggende redenen van de verschillen tussen de inwilligingspercentages van de lidstaten.

Vraag 2

Als alle lidstaten van de Europese Unie aan dezelfde regels moeten voldoen bij het omgaan met asielaanvragen, hoe kan het dan dat er zo’n grote verschillen zijn in de percentages ingewilligde asielaanvragen?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, wanneer er in hetzelfde systeem zo’n grote verschillen zijn in de percentages asielaanvragen die worden ingewilligd, dit betekent dat er een onwenselijk verschil is in de uitvoering en interpretatie van de regels in de verschillende lidstaten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Zoals uit het antwoord op de vragen 1, 2 en 6 blijkt, kan op basis van de inwilligingspercentages niet reeds de conclusie worden getrokken dat sprake is van een verschil in de uitvoering en interpretatie van de regels tussen alle lidstaten met een afwijkend inwilligingspercentage. Dat neemt niet weg dat Nederland zich al vele jaren inzet voor harmonisatie van de uitvoering en interpretatie van de regels voor zover dit eraan bijdraagt dat vergelijkbare asielaanvragen in alle lidstaten leiden tot een vergelijkbare uitkomst. Het is niet zo dat het GEAS pas aan de orde kan zijn als deze harmonisatie heeft plaatsgevonden. Het GEAS is juist een belangrijk instrument om de gewenste harmonisatie te bereiken.

Vraag 4

Wat is het verschil tussen de Nederlandse interpretatie van de regels en de interpretaties van lidstaten die onder het gemiddelde scoren?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat er pas sprake kan zijn van het invoeren van één stelsel (GEAS) als gelijke behandeling van asielverzoeken een feit is?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Waar baseert de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) de conclusie op dat mensen met «serieuzere verhalen» juist hier komen en niet ergens anders heen te gaan?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 7

Wat is de trend over de afgelopen 5 jaar met betrekking tot (ingewilligde) asielaanvragen in EU-lidstaten? Loopt Nederland steeds verder uit de pas, of is de ontwikkeling meer constant?

De trend in de afgelopen vier jaren2 laat zien dat het verschil tussen het Nederlandse inwilligingspercentage in asielzaken en het gemiddelde inwilligingspercentage in de gezamenlijke EU-lidstaten in asielzaken afneemt. Zie bijgevoegde tabel3.
2008
2009
2010
2011
NL
52%
47%
46%
43%
EU-27
27%
27%
25%
25%
Verschil
25%
20%
21%
18%
Bron: Eurostat
De afname van het inwilligingspercentage staat los van een eventuele wijziging in het Nederlandse aandeel in de totale EU-asielinstroom. Deze was gedurende de periode 2008–2010 vrij constant (zie bijgevoegde tabel). In 2011 was het Nederlandse aandeel 1% lager omdat in dat jaar de asielinstroom in de EU-27 steeg waar die in Nederland daalde.
2008
2009
2010
2011
NL
6%
6%
6%
5%
Bron: Eurostat

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat in Nederland ongeveer 10 000 asielzoekers van 18 jaar en ouder in de opvang van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) verblijven met nauwelijks toegang tot onderwijs?

Er verblijven inderdaad ongeveer 10 000 asielzoekers van achttien jaar en ouder in de COA-opvang. Over de mogelijkheden tot onderwijs wordt u in de hierna volgende beantwoording nader geïnformeerd.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat asielzoekers van 18 jaar en ouder geen Nederlandse les krijgen waardoor toegang tot het Nederlandse onderwijsstelsel feitelijk onmogelijk is omdat op Nederlandse scholen in het Nederlands les gegeven wordt? Indien ja, wat vindt u van deze belemmering in ontplooiingsmogelijkheden voor vreemdelingen?

Ja, daar ben ik mee bekend. Ook met het oog op de ontwikkelingsmogelijkheden van asielzoekers is het van belang dat de procedures snel en zorgvuldig worden afgehandeld. Zodra er duidelijkheid is over het al dan niet verkrijgen van een vergunning kan de asielzoeker ofwel zo snel mogelijk met inburgering starten, desgewenst door al in de opvang met een pre-inburgeringstraject aan te vangen, ofwel zich op zijn toekomst in het land van herkomst richten, waarbij de overheid behulpzaam kan zijn. Overigens hebben asielzoekers evenals Nederlandse ingezetenen recht op onderwijs. Voor minderjarigen geldt de leer- en kwalificatieplicht. De plicht om onderwijs te volgen eindigt met het bereiken van de leeftijd van achttien jaar. Hiermee voldoet Nederland aan de verplichtingen uit de EU-Richtlijn minimumnormen opvang asielzoekers, waarin het recht op onderwijs beperkt wordt tot minderjarige asielzoekers.
Voor volwassen asielzoekers geldt de regel dat zij die hier rechtmatig verblijven zich kunnen inschrijven voor bekostigd onderwijs. Degenen die hier niet rechtmatig verblijven mogen de opleiding waarmee zij al voor hun achttiende jaar waren gestart afronden, tenzij terugkeer gerealiseerd kan worden voordat de opleiding is afgerond. Beroepsonderwijs en hoger onderwijs worden, anders dan het funderend onderwijs, niet volledig vanuit de overheid bekostigd, noch voor Nederlandse volwassenen, noch voor volwassen asielzoekers. Voor beroepsonderwijs en hoger onderwijs is dus les- of cursusgeld dan wel collegegeld verschuldigd.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat alleenstaande minderjarige vreemdelingen die aan een Internationale Schakel Klas (ISK) opleiding begonnen zijn, na het bereiken van de 18 jarige leeftijd overgeplaatst worden naar een regulier asielzoekerscentrum en vervolgens niet bij een andere ISK school geaccepteerd worden om de begonnen opleiding af te maken? Indien ja, wat vindt u van deze belemmering?

Niet alle scholen voor voortgezet onderwijs hebben een Internationale Schakelklas (ISK). In het voortgezet onderwijs wordt er door sommige scholen voor gekozen om voor groepen nieuwkomers een ISK in te richten. Het doel van deze schakelklas is de instroom van nieuwkomers in het reguliere onderwijs te vergemakkelijken. Een ISK is géén speciale opleiding; in de praktijk gaat het om een klas met nieuwkomers die extra Nederlandse les krijgen en op enkele vakken bijgespijkerd worden, zodat ze zo snel mogelijk in een reguliere klas op dezelfde school kunnen instromen. Er is overigens aanvullende bekostiging beschikbaar voor de eerste opvang van vreemdelingen en nieuwkomers. Alle scholen die voortgezet onderwijs geven aan nieuwkomers kunnen een beroep doen op deze regeling, of er nu een ISK is of niet.
Dat het in zijn algemeenheid zo is dat alleenstaande minderjarige vreemdelingen die in een zogenaamde Internationale Schakel Klas (ISK) zijn begonnen, na eventuele overplaatsing naar een regulier asielzoekerscentrum, bij een andere school met ISK niet geaccepteerd worden, is ons niet bekend. Wel is het ons bekend dat het aantal gevallen waarin asielzoekers van achttien jaar en ouder geen toegang krijgen tot onderwijs toeneemt. Wij zijn voornemens te onderzoeken wat de omvang van het probleem is en te bezien welke oplossing kan worden gevonden.
Het recht op onderwijs, zoals neergelegd in internationale verdragen en Europese regelgeving, vindt zijn neerslag in het kosteloze funderende onderwijs voor alle leer- en kwalificatieplichtigen. Dit is voor iedereen in Nederland hetzelfde. Er is dan ook geen sprake van discriminatie.
Formeel gezien zijn er dus geen belemmeringen voor deelname aan het onderwijs door asielzoekers. Zoals aangegeven gaan wij de eventuele praktische belemmeringen bezien en mogelijke oplossingsrichtingen verkennen. Daarbij wordt ook steeds de wisselwerking met het vraagstuk van de eigen verantwoordelijkheid om terug te keren indien men hier niet rechtmatig verblijft, betrokken. Uw Kamer zal over de uitkomst van deze verkenning te gelegener tijd worden geïnformeerd.

Vraag 4

Hoe verhoudt deze belemmering zich tot de constatering dat de Nederlandse wetgeving erop gebaseerd is iedere mogelijkheid van discriminatie uit te sluiten, door de formele en materiële voorwaarden te scheppen, waaruit een ieder het onderwijs kan genieten dat hij verlangt, zoals benoemd in de Memorie van Toelichting bij het Verdrag ter bestrijding van discriminatie in het onderwijs?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoe verhoudt deze belemmering voor individuele ontplooiing zich tot de verplichtingen van de overheid die voortvloeien uit het fundamentele mensenrecht van een ieder op onderwijs zoals onder meer vastgelegd in artikel 26 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, artikel 2 bij het Eerste Protocol van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, artikel 13 lid 2 van het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten, World Declaration on Education for All en het Verdrag ter bestrijding van discriminatie in het onderwijs?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 6

Deelt u de mening dat toepassing van het recht op onderwijs voorwaardelijk is om asielzoekers van 18 jaar en ouder zich te laten ontwikkelen en zo hun kansen te vergroten op het verkrijgen van een leefbaar inkomen, in Nederland dan wel in het land van herkomst? Indien ja, welke mogelijkheden ziet u om de ontplooiingsmogelijkheden van asielzoekers die in opvang van het COA verblijven, te vergroten? Indien nee, waarom niet?

Asielzoekers hebben dezelfde rechten en plichten als Nederlandse ingezetenen waar het de toegang tot onderwijs betreft. Naast de mogelijkheden tot terugkeeractiviteiten en tot pre-inburgering voor vergunninghouders die in de opvang verblijven zijn aanvullende mogelijkheden voor asielzoekers niet wenselijk. Naast hoge kosten zou dit ook leiden tot een, vaak onterecht, signaal dat hun toekomst in Nederland ligt.
Zoals al aangegeven in het antwoord op de vragen 1 en 2, kan de vreemdeling, zodra hij een vergunning heeft, in de opvang al starten met een pre-inburgeringstraject. In geval er een negatieve beslissing is genomen op zijn asielverzoek staan er diverse terugkeeractiviteiten tot zijn beschikking. Ook in dit verband benadrukt de regering het belang van een snelle procedure.
Op 15 december 2011 zijn de nieuwe beleidsregels gepubliceerd met betrekking tot zelfstandige terugkeer en (duurzame) herintegratie van uitgeprocedeerde asielzoekers. Binnen deze beleidsregels kunnen organisaties uit het maatschappelijk middenveld, maar ook lokale overheden, projecten indienen om uitgeprocedeerde asielzoekers, die willen terugkeren naar het land van herkomst, te ondersteunen. Het bestaande instrumentarium is daarbij uitgebreid.
Ook op deze wijze kunnen asielzoekers activiteiten ontplooien die aansluiten bij hun toekomstperspectief.

Vraag 7

Kent u de initiatieven van de Stichting Robin Hood College te Den Helder? Bent u bereid om de mogelijkheden van Internationale Schakel Klassen voor asielzoekers en nieuwkomers van 18 jaar en ouder te onderzoeken waardoor hen ontplooiingsmogelijkheden ten gunste van verblijf dan wel terugkeer kan worden geboden, en de Kamer daarover in het najaar te informeren?

Wij hebben kennis genomen van de initiatieven van de Stichting Robin Hood College. Het staat onderwijsinstellingen vrij om, mits binnen de kaders van de wet, het onderwijs zodanig vorm te geven dat het aansluit op de behoeften van volwassen asielzoekers en nieuwkomers. In het voortgezet onderwijs wordt dat in sommige gevallen gedaan door Internationale Schakel Klassen in te richten, in andere gevallen vinden de leerlingen individueel hun plaats in het reguliere onderwijs, al dan niet met extra ondersteuning, zoals in dit geval van de Stichting Robin Hood. De regering ziet geen noodzaak om deze mogelijkheden nader te onderzoeken. Wel zal, zoals in het antwoord op vraag 3, 4 en 5 aangegeven, in breder perspectief worden gekeken naar de toegang tot onderwijs van asielzoekers van achttien jaar en ouder.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat een groep Belgische artsen en psychologen bewust fraude heeft gepleegd met de medische dossiers van honderden asielzoekers?1

Ja.

Vraag 2

Zijn er bij u gevallen in Nederland bekend waarbij dergelijke frauduleuze handelingen zijn gepleegd door artsen, psychologen en psychiaters? Zo ja, kunt u ons daarover per ommegaande informeren? Zo nee, deelt u de mening dat het de moeite waard zou zijn om hier nader onderzoek naar te verrichten?

In het Nederlandse vreemdelingenbeleid wordt de gezondheidssituatie van vreemdelingen die om verblijf op medische gronden vragen beoordeeld door het Bureau Medische Advisering (BMA) van de IND aan de hand van informatie van de behandelend arts(en) en eventueel een medisch onderzoek door de medisch adviseur van het BMA. De informatie die het BMA van de behandelend arts(en) ontvangt, wordt kritisch gewogen en beoordeeld. In voorkomende gevallen kan dit ertoe leiden dat het BMA een derde onafhankelijke (medisch) deskundige inschakelt. In die zin doe ik al het mogelijke om fraude te voorkomen en te onderkennen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat als is gebleken dat asielzoekers hebben gelogen dit zou moeten leiden tot het intrekken van de verblijfsvergunning en tot uitzetting, en dat ook naar betrokken medici handhavend zou moeten worden opgetreden?

Wanneer een vreemdeling onjuiste gegevens heeft verstrekt of gegevens heeft achtergehouden die hebben geleid tot vergunningverlening kan de verblijfsvergunning worden ingetrokken. Dit is niet anders in het geval van onjuiste verklaringen of het achterhouden van relevante gegevens over de medische omstandigheden. Op medici is het tuchtrecht van toepassing.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verblijfsaanvragen van Iraanse studenten en net afgestudeerde studenten in Nederland niet in behandeling neemt?1

Het is een misverstand dat de IND geen aanvragen van Iraanse studenten in behandeling neemt. Op alle aanvragen van Iraanse studenten die bij de IND worden ingediend, wordt beslist.
Wel bestaat er ter uitvoering van resolutie 1737 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een bijzondere regeling die ertoe leidt dat bepaalde Iraanse studenten geen verblijfsaanvraag kunnen doen. Ingevolge deze resolutie hebben Iraanse studenten voor bepaalde kennisgebieden namelijk een ontheffing nodig van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Beschikt een Iraanse student niet over deze ontheffing dan mag de onderwijsinstelling de student niet inschrijven en kan de student ook geen aanvraag indienen bij de IND.
Indien in Nederland afgestudeerde Iraanse studenten om wijziging van de beperking van hun verblijfsvergunning verzoeken met het oog op het verrichten van arbeid, dan kunnen ook deze aanvragen worden behandeld. Aanvragen die betrekking hebben op de in de EU-sanctieverordening genoemde sectoren (nucleaire, aardolie-, aardgas- en petrochemische industrie) werden tijdelijk aangehouden. De Verordening zal zo worden toegepast dat zij in beginsel geen gevolgen heeft voor Iraniërs die reeds rechtmatig in Nederland verblijven.

Vraag 2

Hoe verhoudt deze maatregel zich tot de mededeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat studievisa op gebruikelijke wijze worden afgehandeld?2

Zie het antwoord onder 1.

Vraag 3

Hoe komt het dat in dezelfde mededeling wordt aangegeven dat aanvragen voor kort verblijf op gebruikelijke wijze worden afgehandeld, terwijl ons via mail en media geluiden bereiken dat verblijfsaanvragen tot november niet worden behandeld?3 Betekent dit ook dat aanvragen voor arbeid bij voorbaat niet voor de zomer afgehandeld kunnen zijn?

Aanvragen voor een visum kort verblijf worden op de gebruikelijke manier afgehandeld, omdat ze losstaan van een aanvraag voor een verblijfsvergunning. Een visumaanvraag wordt door de ambassade in Teheran afgehandeld. Als gevolg van verminderde capaciteit is de wachttijd voor het indienen van een aanvraag wel opgelopen.
Een aanvraag voor een machtiging tot voorlopig verblijf (voor verblijf van meer dan drie maanden) wordt ingediend bij en behandeld door de IND. De ambassade dient daarbij alleen als loket voor afgifte. Afgifte geschiedt vervolgens, na het ontvangen van goedkeuring, binnen korte termijn.
Aanvragen van Iraniërs die nog niet in Nederland verblijven en die niet in de door de EU-sanctieverordening 267/2012 tegen Iran gesanctioneerde sectoren gaan werken, zijn enige tijd aangehouden geweest, maar worden inmiddels weer door de IND afgehandeld.
Aanvragen die wel op de in de Verordening genoemde sectoren betrekking hebben, zullen nu snel ter hand worden genomen en indien nodig afgewezen.
De IND heeft gedurende korte tijd gemeld, dat als gevolg van de op 23 maart jl. afgekondigde EU-sanctieverordening 267/2012 tegen Iran, aanvragen van Iraniërs die in Nederland willen gaan werken, werden aangehouden, tot bekend zou zijn hoe de verordening exact toegepast zou worden. Inmiddels worden alle aanvragen die buiten de gesanctioneerde sectoren vallen afgehandeld en heeft de IND de externe berichtgeving hierop aangepast.

Vraag 4

Wat is uw reactie op het feit dat de IND in externe berichtgeving heeft aangekondigd dat geen enkele machtiging tot voorlopig verblijf (MVV)-, visum- en vergunningaanvraag van mensen met een Iraanse nationaliteit in behandeling wordt genomen?4 Deelt u de mening dat hier sprake is van discriminatie van Iraanse vreemdelingen en hun familieleden?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoeveel (afgestudeerde) studenten en promovendi wordt het nu onmogelijk gemaakt om hun opleiding af te maken of hun kennis in te zetten voor de Nederlandse maatschappij? Om welke opleidingen en bedrijfssectoren gaat het en waarom?

De EU-sanctieverordening 267/2012 bepaalt op welke bedrijfssectoren sancties van toepassing zijn. Deze sancties behelzen een verbod op levering aan Iran van uitrusting en technologie die kunnen worden gebruikt in sleutelsectoren van de nucleaire-, aardolie-, aardgas- en petrochemische industrie. Onderdeel van deze sancties is een verbod op kennisoverdracht in bovengenoemde sectoren.
De EU-sanctieverordening 267/2012 richt zich niet specifiek op Iraniërs die reeds rechtmatig in Nederland verblijven. Afgestudeerde studenten en promovendi die rechtmatig in Nederland verblijven, zullen als gevolg van de verordening in beginsel geen problemen ondervinden met hun verblijf.

Vraag 6

Welke maatregelen worden genomen om te voorkomen dat studenten hun opleiding moeten stopzetten of niet aan het werk kunnen terwijl wel aan alle voorwaarden wordt voldaan?

Geen. Zoals in het antwoord op vraag een is gesteld kunnen studenten die rechtmatig in Nederland verblijven hun opleiding voltooien omdat zij een ontheffing hebben verkregen van het ministerie van OCW. Zij zullen in beginsel geen problemen ondervinden met hun verblijf als gevolg van de Verordening.

Vraag 7

Is het waar dat Nederland verder gaat dan de sancties genoemd in de EU verordening 267/2012 van 23 maart 2012? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe rechtvaardigt u dit? In hoeverre wijkt Nederland af van deze verordening?

De Nederlandse regering hecht aan zorgvuldige implementatie van (Europese) wetgeving. Zie voor het overige het antwoord op vraag 1.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht van het ANP1ANP-bericht van 12 juni 2012: «Europa zet deur open voor meer buurlanden». dat de Europese Unie de deur open zet voor steeds meer naburige landen zoals Moldavië, Kaapverdië, Georgië en Armenië?

Ja.

Vraag 2

Is het waar dat de regering meewerkt aan afspraken met Marokko, Tunesië en Azerbeidzjan en mogelijke onderhandelingen met Egypte, Libië en Jordanië?

Nederland neemt deel aan de mobiliteitspartnerschappen met Armenië, Georgië en Kaapverdië. De Nederlandse bijdrage betreft projecten op het gebied van terugkeer en herintegratie en capaciteitsversterking van migratieautoriteiten. Ook is Nederland betrokken bij het overleg met Azerbeidzjan over een toekomstig mobiliteitspartnerschap. De voorgestelde Nederlandse bijdrage ligt eveneens op het vlak van versterking van migratiemanagement, waaronder terugkeer en herintegratie. Met Marokko en Tunesië is de EU in gesprek over een mobiliteitspartnerschap, maar hierover is nog geen akkoord bereikt. Nederland heeft belangstelling voor het mobiliteitspartnerschap met Marokko. Ook hier gaat de Nederlandse interesse uit naar activiteiten die zicht richten op capaciteitsversterking van migratie autoriteiten en terugkeer en herintegratie, alsmede migratie en ontwikkeling. Met Egypte, Libië en Jordanië zijn nog geen gesprekken gestart over een mobiliteitspartnerschap.

Vraag 3

Deelt u de mening dat, door het beleid van de Europese Commissie, het Nederlandse immigratiebeleid gevaar loopt, omdat kansarme immigranten uit deze landen zo makkelijk Nederland binnen kunnen komen en vervolgens niet meer weg willen?

Nee. Mobiliteitspartnerschappen zullen worden gekoppeld aan afspraken over visumfacilitatie. Bij visumfacilitatie blijft de visumplicht bestaan, maar wordt het voor bepaalde bona fide groepen (zakenlieden, wetenschappers, studenten) gemakkelijker gemaakt om een visum te verkrijgen. Het zal derhalve voor kansarme migranten niet gemakkelijker worden om naar de EU of Nederland te komen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat terughoudendheid op zijn plaats is bij deze partnerakkoorden over immigratie en vrijer reizen en dat deze landen niet onder de terug- en overnameovereenkomsten uit moeten kunnen komen?

Zoals uiteengezet in de Mededeling inzake de Totaalaanpak van migratie en mobiliteit2, zullen toekomstige mobiliteitspartnerschappen steeds worden gekoppeld aan een visumfacilitatie- én een terug- en overnameovereenkomst. Ook met landen waarmee reeds een mobiliteitspartnerschap is aangegaan is een terug- en overnameovereenkomst afgesloten (Armenië, Georgië en Moldavië). De terug- en overnameovereenkomst met Kaapverdië is op 24 april 2012 geparafeerd en wordt dit najaar ondertekend.
Met landen die niet aanmerking komen voor visumfacilitatie, zal géén mobiliteitspartnerschap worden aangegaan, maar kunnen afspraken over migratiesamenwerking worden gemaakt in de vorm van een Gemeenschappelijke agenda voor migratie en mobiliteit. Nederland zet zich ervoor in dat ook bij een dergelijke Gemeenschappelijke agenda gekoppeld wordt aan afspraken over terugkeer.

Vraag 5

Bent u bereid de Europese Commissie, met het oog op nog lopende onderhandelingen, hierover zo spoedig mogelijk aan te spreken? Zo nee, waarom niet?

Hiertoe bestaat geen aanleiding. Mobiliteitspartnerschappen worden immers reeds gekoppeld aan een terug- en overnameovereenkomst.

Vraag 6

Kunt u een reactie geven op de opmerking van het plaatsvervangend afdelingshoofd van de Europese Commissie dat de huidige Nederlandse regering wat terughoudend met immigratie is, maar dat dit bij deze mobiliteitsakkoorden niet te merken is?

Deze opmerking is een opvatting van de journalist van het ANP en kan niet worden toegeschreven aan de betreffende medewerker van de Europese Commissie.

Vraag 7

Hoe concreet, hoe hard en hoe afdwingbaar zijn de gemaakte afspraken over het terugnemen van illegalen en over grensbewaking?

De afspraken over terug- en overname worden vastgelegd in een internationale overeenkomst en zijn daarmee bindend. Indien de gemaakte afspraken niet worden nagekomen, wordt het betreffende land hierover aangesproken in een zogeheten Gemengd Comité Overname. Mocht dit niet tot resultaat leiden, dan zal dat grond zijn voor Nederland om in te zetten op het opschorten of beëindigen van de eventueel aan het mobiliteitspartnerschap gekoppelde visumfacilitatie, volgens het principe van conditionaliteit.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het dat de EU allerlei akkoorden sluit die het voor bijvoorbeeld Marokkanen, Egyptenaren en Kaapverdiërs veel makkelijker (gaan) maken om de EU binnen te komen?1

De in het artikel genoemde mobiliteitspartnerschappen die de EU met derde landen overeenkomt, zijn politieke overeenkomsten met als uitgangspunt een alomvattende aanpak van migratievraagstukken. Er worden afspraken gemaakt over samenwerking binnen de vier pijlers van de Totaalaanpak van migratie en mobiliteit2, te weten de bestrijding van illegale immigratie, het faciliteren van legale migratie en mobiliteit, asiel en internationale bescherming en migratie en ontwikkeling. De partnerschappen zijn per land op maat gemaakt.
Visumfacilitatie- alsmede terug- en overnameovereenkomsten maken deel uit van toekomstige mobiliteitspartnerschappen. Met landen die niet aanmerking komen voor visumfacilitatie, zal geen mobiliteitspartnerschap worden aangegaan, maar kunnen afspraken over migratiesamenwerking worden gemaakt in de vorm van een Gemeenschappelijke agenda voor migratie en mobiliteit. Nederland zet zich ervoor in dat ook bij een dergelijke Gemeenschappelijke agenda gekoppeld wordt aan afspraken over terug- en overname.

Vraag 2

Waarom doet Nederland mee met het afsluiten van dergelijke akkoorden?

EU-lidstaten participeren vrijwillig in mobiliteitspartnerschappen, deels afhankelijk van hun eigen prioriteiten, bijvoorbeeld met projecten op gebied van terugkeer en herintegratie, grensbewaking en documentveiligheid of door het openstellen van bepaalde sectoren van hun arbeidsmarkt voor arbeidsmigratie en/of door de positieve bijdrage van migratie aan de ontwikkeling van herkomstlanden te vergroten. Mobiliteitspartnerschappen zijn in het belang van Nederland omdat zij kunnen leiden tot betere regulering van migratiestromen, betere medewerking aan terug- en overname en betere inbedding van migratievraagstukken in de samenwerking van de EU met het betreffende land. Het besluit om deel te nemen aan specifieke partnerschappen hangt hiermee samen.
Nederland neemt deel aan de mobiliteitspartnerschappen met Armenië, Georgië en Kaapverdië. De Nederlandse bijdrage betreft projecten op het gebied van terugkeer en herintegratie en capaciteitsversterking van migratie autoriteiten. Ook is Nederland betrokken bij het overleg met Azerbeidzjan over een toekomstig mobiliteitspartnerschap. De voorgestelde Nederlandse bijdrage ligt eveneens op het vlak van versterking van migratiemanagement, waaronder terugkeer en herintegratie. Met Marokko en Tunesië is de EU in gesprek over een mobiliteitspartnerschap. Er is hierbij nog geen akkoord bereikt. Nederland heeft belangstelling voor het mobiliteitspartnerschap met Marokko. Ook hier gaat de Nederlandse interesse uit naar activiteiten die zich richten op capaciteitsversterking van migratie autoriteiten en terugkeer en herintegratie, alsmede migratie en ontwikkeling.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het absurd is om «vrij reizen» als ruilmiddel te gebruiken om hervormingen in de betreffende landen te bevorderen? Zo neen, waarom niet?

Visumfacilitatie is niet hetzelfde als visumvrij reizen. Nederland is zeer terughoudend als het gaat om visumliberalisatie. Bij visumfacilitatie gaat het juist om het reguleren van migratiestromen, waarbij het voor bepaalde bona fide groepen (zakenlieden, wetenschappers, studenten) gemakkelijker wordt gemaakt om een visum te verkrijgen. Tegelijkertijd worden afspraken gemaakt over het tegengaan van illegale immigratie en mensenhandel.
De stelling in het artikel dat de EU visumfacilitatie «uitruilt» tegen afspraken over hervormingen is te kort door de bocht. Immers, om voor visumfacilitatie in aanmerking te komen gelden heldere, van tevoren vastgelegde, voorwaarden (zie kabinetsbrief «EU-visumbeleid voor de naaste buren van de Unie» van 7 oktober 2011, Kamerstuk 21501-02-1096).

Vraag 4

Acht u het in het belang van Nederland wanneer veel meer vreemdelingen makkelijker – en zelfs zonder visum – naar ons land kunnen reizen? Hoe verhoudt zich dit tot bijvoorbeeld het tegengaan van illegaliteit, criminaliteit, islamisering en de komst van kansarmen?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Bent u bereid om te kiezen voor eigen grenzen en eigen immigratiebeleid en derhalve om te bevorderen dat Nederland uit de EU stapt? Zo neen, waarom niet?

Nee. Het kabinet is van mening dat het samen met Europese partners uitvoeren en vormgeven van een effectief Europees migratiebeleid, waar terugkeer deel van uitmaakt, voor Nederland meer voordelen zal opleveren dan terugtrekking uit de Europese Unie en het daarmee geïsoleerd uitvoeren van een nationaal beleid op het terrein van migratie en grensbewaking.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving dat de GGD bij het keuren van uitgeprocedeerde asielzoekers zich mogelijk laat leiden door niet-medische overwegingen?1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat artsen te allen tijde objectief een diagnose moeten kunnen stellen, zonder daarbij beïnvloed te worden door gemeentelijk of regeringsbeleid en de eventuele mogelijkheden voor opvang?

Ja, altijd en zonder voorbehoud.

Vraag 3

Deelt u de zorgen over de voorbeelden van verwaarloosde zorgvragen, waardoor mensen met bijvoorbeeld kaakabcessen door blijven lopen, terwijl medische behandeling noodzakelijk is? Bent u bereid het uitsluiten van tandartszorg van het waarborgfonds voor zorg aan mensen zonder rechtmatig verblijf te heroverwegen? Zo nee, waarom niet?

Zoals ik al eerder in mijn brief van 8 december 2011 naar aanleiding van de evaluatie van de regeling financiering zorg illegalen heb aangegeven, is er voor gekozen om het wettelijke aansprakenpakket (basispakket) onder de bijdrageregeling te brengen. Dit betekent dat chirurgisch tandheelkundige hulp van specialistische aard onder de bijdrageregeling valt. Ik merk op dat het vergoedingensysteem van art. 122a als uitgangspunt hanteert, dat betrokkenen de kosten van de zorg in beginsel zelf betalen. Ik zie geen reden om voor de zorg aan illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen een ander beleid te voeren dan voor verzekerden.

Vraag 4

Bent u bereid bijvoorbeeld de Inspectie voor de Gezondheidszorg een onderzoek te laten instellen naar de in het artikel genoemde zaken, en naar de onafhankelijkheid van GGD-artsen in het algemeen?

In 2012 schenkt de IGZ specifiek aandacht aan verantwoorde (keten)zorg voor kwetsbare groepen. Het toezicht van de IGZ richt zich daarbij op groepen in de bevolking die vanwege hun geringe sociale redzaamheid extra kwetsbaar zijn voor gezondheidsrisico’s. Deze groepen hebben over het algemeen een slechtere gezondheid dan de rest van de bevolking. De IGZ onderzoekt daarbij ook complexe problemen op verschillende leefgebieden, waarbij vaak meerdere hulpverleners en instanties zoals het Bureau Medische Advisering (BMA) van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) betrokken zijn. Dit met betrekking tot hun rol ten aanzien van medische advisering. Ik geef de voorkeur aan een dergelijke brede insteek boven een insteek die slechts toeziet op de rol van één doelgroep en/of actor.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «IND past Europese regels te weinig toe»?1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit artikel?

Ten aanzien van de scriptie met als onderwerp de samenwerkingsplicht stel ik voorop dat zowel ikzelf als de IND het toejuichen dat medewerkers zich actief opstellen en kritisch zijn ten opzichte van het werk dat ze uitvoeren. In dat kader heeft de IND zijn medewerking ook verleend.
De algehele conclusie van de auteur van de scriptie, dat Nederland niet voldoet aan de samenwerkingsplicht, volg ik niet. Mijn inziens voldoet Nederland aan het vereiste zoals gesteld in artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn (zowel de geldende richtlijn 2004/83/ EG, als de herziene, nog te implementeren richtlijn 2011/95 EU) en gaat Nederland op onderdelen verder dan deze norm.

Vraag 3

Hoe kijkt u aan tegen de conclusie van de voormalig IND-medewerker en afgestudeerd jurist, dat de bewijslast voor de onderbouwing van een asielaanvraag te vaak, nadrukkelijk bij de asielzoeker ligt? Hoe verhoudt deze bewijslastverdeling zich tot Europese regels? Deelt u de mening dat asielzoekers regelmatig in een moeilijke bewijspositie zitten, aangezien zij weinig middelen en mogelijkheden hebben om tegenwerpingen van de IND onderbouwd te weerleggen?

Allereerst merk ik op dat de schrijver van de scriptie niet een voormalig IND-medewerker is. Hij is op dit moment nog steeds voor de IND werkzaam is als senior hoor- en beslismedewerker. De betreffende medewerker heeft de scriptie geschreven in de hoedanigheid van rechtenstudent, een deeltijdstudie die hij naast zijn werk bij de IND heeft gevolgd.
De samenwerkingsplicht, die is neergelegd in artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn, is een verplichting die zowel op de asielzoeker als op de Nederlandse autoriteiten rust. Artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse wet- en regelgeving, specifiek in artikel 3.35 van het Vreemdelingenvoorschrift en in deel C14 van de Vreemdelingencirculaire.
Uit de wet- en regelgeving volgt dat van de asielzoeker verwacht mag worden dat hij uit zichzelf voor zover mogelijk de benodigde informatie zal verstrekken. In beginsel ligt de bewijslast bij de asielzoeker. Daarnaast is er voor de Nederlandse autoriteiten sprake van een verplichting, in die zin dat zij zich ervan bewust moeten zijn dat de asielzoeker moeilijkheden kan ondervinden in het vergaren van bewijsmateriaal betreffende zijn asielaanvraag. De Nederlandse autoriteiten zullen de asielzoeker dan tegemoet moeten komen in het vergaren van bewijsmateriaal. Er is derhalve sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid.
Om invulling te geven aan deze gedeelde verantwoordelijkheid, zijn in de Nederlandse asielprocedure diverse waarborgen ingebouwd die bijdragen aan de samenwerking tussen de IND en de asielzoeker in het kader van de beoordeling van de asielaanvraag, zoals een rust- en voorbereidingstermijn, de mogelijkheid tot het indienen van correcties en aanvullingen op het gehoor en een voornemenprocedure.
Indien uit de verklaringen van de asielzoeker en/of algemene informatie blijkt dat het ondersteunend bewijsmateriaal redelijkerwijs niet van hem gevergd kan worden, kunnen onder omstandigheden, conform de (Europese) jurisprudentie en regelgeving de verklaring toch geloofwaardig worden geacht en zal de IND de asielzoeker het voordeel van de twijfel geven.
Bij eventueel ontbrekende informatie voor het nemen van een zorgvuldig besluit kan de IND besluiten tot verlenging van de procedure voor aanvullend onderzoek om de asielzoeker verder tegemoet te komen in zijn bewijsgebrek.
Al met al concludeer ik dat Nederland in ruime mate voldoet aan de gemeenschappelijke norm van de samenwerkingsplicht die voortkomt uit artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn. Ook de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is van oordeel dat er geen aanknopingspunten zijn dat de bewijslastverdeling die is neergelegd in de Vreemdelingenwet 2000 op grond van artikel 4, eerste lid, van de Kwalificatierichtlijn niet zou mogen worden verlangd (ABRvS 12 juli 2007, JV 2007/464. Zie ook ABRvS 12 juli 2007, JV 2007, 465 en ABRvS 25 maart 2008, JV 2008/195).

Vraag 4

Deelt u de conclusie uit de afstudeerscriptie van de medewerker, dat de IND en de asielzoeker onvoldoende samenwerken om het asielrelaas te onderzoeken? Kunt u aangeven op welke wijze de IND de asielzoeker die geen documenten heeft en/of een (deels) tegenstrijdige verklaring heeft afgelegd tegemoet komt in de onderbouwing van zijn asielverzoek? In hoeverre is de IND daartoe volgens Europese regels of het beleid verplicht? Zit er verschil tussen deze regels en de uitvoering door de IND?

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 5

Hoe groot schat u het risico in dat, als gevolg van deze werkwijze van de IND, asielzoekers, die bijvoorbeeld getraumatiseerd zijn, ten onrechte geen asielbescherming in Nederland krijgen?

Gelet op de zorgvuldigheid van de Nederlandse asielprocedure en alle waarborgen waarmee zij is omgeven, acht ik de kans dat asielzoekers ten onrechte geen bescherming krijgen in Nederland minimaal. Ik voeg daar aan toe dat de asielzoeker, indien hij het niet eens is met het besluit van de IND, daartegen in beroep kan gaan bij de rechtbank.

Vraag 6

Bent u bereid om te bezien of het noodzakelijk is om de samenwerking tussen de IND en de asielzoeker te verbeteren, waarbij bijvoorbeeld de overheid een actievere rol krijgt in het achterhalen van de waarheid van het asielrelaas, om zo de asielzoeker bij zijn aanvraag, zo nodig, meer te ondersteunen?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het boek «Azijn in mijn aderen» over de hoge zelfdoding onder Hindostaanse meisjes?1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich mijn eerdere schriftelijke vragen over zelfmoorden onder Hindostaanse, Turkse en Marokkaanse meisjes2 en suïcidaal gedrag van jonge migrantenvrouwen in Nederland3?

Zie antwoord vraag 1.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat ondanks eerdere antwoorden op mijn schriftelijke vragen, namelijk dat er voldoende aandacht is voor deze problematiek, uit het boek blijkt dat dit niet waar is? Wat is uw mening over het ontbreken van voorlichting, deskundigheid en hulp inzake zelfdoding bij Hindostaanse meisjes?

Wat ik zorgelijk vind is dat deskundigen naar aanleiding van dit boek aangeven dat Hindoestaanse meisjes grote prestatiedruk en gebrek aan affectie en geborgenheid in de directie omgeving ervaren. Ik vind echter niet dat er te weinig voorlichting en deskundigheid is op het gebied van suïcidepreventie. Zoals ik al eerder in antwoorden op Kamervragen heb aangegeven is afgelopen jaren, sinds het verschijnen van de Beleidsagenda Suïcidepreventie (TK, 2010–2011, 22 894, nr. 296, pag. 6), meer geïnvesteerd in suïcidepreventie en verbetering van kwaliteit van zorg. Niet specifiek voor deze doelgroep maar voor alle doelgroepen. Uit de Trendrapportage GGZ 2008 blijkt dat allochtone vrouwen sterk emanciperen wat betreft zorggebruik bij psychische problemen. Via (anonieme) e-mental health, websites voor informatie en hulp (bijvoorbeeld www.suicidaalgedrag.nl die informatie geeft aan jonge migrantenvrouwen) en stichting 113-online kunnen deze meisjes op een laagdrempelige manier terechtkomen bij de hulpverlening. GGD Den Haag heeft in maart dit jaar samen met het Trimbosinstituut een toolbox suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag ontwikkeld. De toolbox helpt hulpverleners om te gaan met jongvolwassenen en adolescenten die dit gedrag vertonen.

Vraag 4

Is het waar dat scholen geen of nauwelijks aandacht schenken aan de problematiek rondom de hoge zelfdoding onder jonge migrantenvrouwen in Nederland? Zo ja, wat is uw mening hierover? Zo nee, waaruit blijkt het tegendeel dan?4

Er is geen landelijk beeld of scholen aandacht besteden aan de problematiek rond zelfdoding onder jonge migrantenvrouwen. Hierdoor is het lastig om uitspraken voor scholen te doen ten aanzien van deze thematiek. Wel vind ik de situatie zodanig ernstig, dat ik de sector via de VO-raad zal wijzen op de beschikbare informatie en hulp, zoals beschreven in het antwoord op vraag 3.
Niettemin ga ik ervan uit dat als de noodzaak hiertoe is voor scholen bijvoorbeeld als er sprake is geweest van zelfdoding van een (migranten)leerling(e), of als er spanningen en signalen hiertoe zijn, dat scholen met dit gegeven – vanuit hun zorgplicht- hier iets mee doen. Scholen kunnen de ruimte in het onderwijs benutten om naar eigen (professioneel) inzicht en vanuit hun eigen identiteit te bepalen hoe zij hieraan in het onderwijs vormgeven.

Vraag 5

Deelt u de mening dat een doelgroepspecifieke aanpak en voorlichting op middelbare scholen hard nodig is, naast adequate reguliere hulpverlening en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg, om de hoge zelfdoding onder Hindostaanse meisjes en andere jonge migrantenvrouwen tegen te gaan? Zo ja, op welke wijze gaat u deze problematiek aanpakken? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Beschikt u over recente landelijk cijfers betreffende het suïcidaal gedrag van jonge migrantenvrouwen in Nederland? Zo ja, om hoeveel meisjes gaat het? Onder welke bevolkingsgroepen doet dit verschijnsel zich voor? Zo nee, bent u bereid hiernaar onderzoek te laten verrichten?

Er zijn geen recente landelijke cijfers beschikbaar van het aantal suïcidepogingen onder bepaalde groepen migranten jonge vrouwen. Voor wat betreft het aantal suïcides en suïcidepogingen verwijs ik naar de jaarrapportage Vermindering suïcidaliteit 2011, die ik op 10 februari 2012 naar de Kamer heb gestuurd (TK 2011–2012, 22 894, nr. 309). Suïcidaliteit doet zich voor onder verschillende leeftijdsgroepen van de bevolking en dus ook onder jongeren bij jongeren. Uit de HBSC-studie naar schoolgaande jeugd (11–17jaar) uit 2002 bleek dat 11,2% er in het laatste half jaar wel eens over dacht een eind aan het leven te maken: 6,6% van de jongeren gaf aan dat zij zich in deze periode opzettelijk hadden verwond of een suïcidepoging hadden gedaan.

Vraag 7

Is het waar dat suïcide, na verkeersongelukken, de meest voorkomende doodsoorzaak onder jongeren is? Zo ja, welke oorzaak ligt daaraan ten grondslag? Zo nee, waaruit blijkt dat?

In 2010 hebben 1 600 inwoners van Nederland een eind aan hun leven gemaakt. Zelfdoding concentreert zich in toenemende mate in de middelbare leeftijdsgroep. Voor 15–30 jarigen is het de belangrijkste doodsoorzaak. Van de 136 058 sterfgevallen in 2010, overleden er 211 in de leeftijd van 15 tot 20 jaar. Daarvan overleden er 46 als gevolg van wegverkeersongevallen en 49 als gevolg van suïcide (Bron: CBS). Dat suïcide een belangrijkere oorzaak is dan vroeger komt vooral door de flinke daling van andere doodsoorzaken, zoals kanker en verkeersongevallen. Er is niet één bepaalde oorzaak voor suïcide onder jongeren aan te geven. Naast psychologische factoren kunnen ook ingrijpende levensgebeurtenissen (echtscheiding, ziekte, seksueel misbruik) ondermeer een rol spelen.

Vraag 8

Bent u bereid om te bewerkstelligen dat er bredere aandacht komt rondom zelfdoding binnen het onderwijs opdat jongeren geleerd kan worden om te gaan met deze problematiek en het onderwerp bespreekbaar wordt? Zo ja, op welke wijze gaat u dat doen? Zo nee, waarom niet?

Zie mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 9

Deelt u de mening dat veel professionals van hulpverleningsinstanties, zoals de jeugdzorg en de geestelijke gezondheidszorg, nog steeds onvoldoende geëquipeerd zijn om passende en verantwoorde zorg te bieden aan jonge migrantenvrouwen en met name Hindostaanse meisjes die te maken hebben met deze problematiek? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen om professionals beter te equiperen om de hoge zelfdoding onder deze vrouwen en onder jongeren in het algemeen te beteugelen? Zo nee, waarom niet?

Het verbeteren van de hulpverlening aan allochtone groepen is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van zorgaanbieders zelf. Het ZonMw programma «Diversiteit in het jeugdbeleid» versterkt middels onder andere academische werkplaatsen, handreikingen en praktijkprojecten, de kennis en vakmanschap in de praktijk van de preventieve ontwikkelingsgerichte jeugdsector. De eerder genoemde toolbox is specifiek gericht op suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag. Het kenniscentrum Mikado adviseert en helpt bij het toegankelijk maken van de zorg aan migranten. Zeer binnenkort verschijnt ook de, door het veld, ontwikkelde multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling suïcidaal gedrag. De richtlijn zal een tevens een bijdrage leveren in het verbeteren van de hulpverlening van mensen met suïcidaal gedrag.