Kamervragen

Alle

5 april 2023 - 13 juni 2023

69 dagen

Het nieuwe NWO-programma voor onderzoeksfinanciering dat de etniciteit van academici beoordeelt
	Simone Kerseboom (FVD)
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. NWO, 2022, «Advancing Equity in Academia through Innovation», https:/…
2. NWO, 22 maart 2023, «Nieuw onderzoeksprogramma voor kansengelijkheid …
3. NWO, 22 maart 2023, «Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit», Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit | NWO.
4. NWO, 22 maart 2023, «Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit», Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit | NWO.

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het nieuwe onderzoeksprogramma Advancing Equity in Academia through Innovation van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)?1

Dit onderzoeksprogramma is door NWO ontwikkeld naar aanleiding van de Wetenschapsbrief in 2019. Op basis van deze brief werd € 5 miljoen structureel extra aan de Vernieuwingsimpuls (nu: Talentprogramma) toegekend. Het NWO-Talentprogramma biedt persoonsgebonden financiering aan talentvolle, creatieve onderzoekers. De middelen zijn onder andere ingezet voor onderzoekers met een migratieachtergrond.
Het kabinet stimuleert diversiteit en kansengelijkheid. Het genoemde NWO-onderzoeksprogramma «Advancing Equity in Academia through Innovation» is hiervan een mooi voorbeeld om diversiteit en kansengelijkheid in de wetenschap te bevorderen.
Vraag 2

Acht u het tegenstrijdig dat de NWO zich met dit programma enerzijds richt op het actief steunen van specifieke etnische groepen en anderzijds een cultuur nastreeft«waarin iedereen wordt gewaardeerd, ongeacht zijn etnische achtergrond»? Kunt u uw antwoord toelichten?

Nee. Diversiteit en kansengelijkheid zijn binnen de wetenschap van groot belang en hiervoor is het noodzakelijk een cultuur te hebben waarin mensen zich veilig en geaccepteerd voelen. Een gelijke vertegenwoordiging van demografische groepen kan bijdragen aan een inclusieve cultuur. Daarom kan het wenselijk zijn om diversiteit en kansengelijkheid actief te stimuleren, zoals ook de Sociaal-Economische Raad (SER) heeft bepleit2. Om die reden is besloten een deel van de € 5 miljoen voor de Vernieuwingsimpuls (zie vraag 1) in te zetten voor onderzoekers met een migratieachtergrond. Het actief stimuleren van een ondervertegenwoordigde groep hoeft de waardering voor andere groepen niet in de weg te staan.
Vraag 3

Hoe is bepaald dat de NWO onder ondervertegenwoordigde etnische groepen verstaat «Nederlandse inwoners met een migratieachtergrond uit Afrika, Azië, het Caribisch gebied, het Midden-Oosten, Midden- en Zuid-Amerika en Turkije»? Waarom worden deze etnische groepen als ondervertegenwoordigd gezien en andere etnische groepen niet? Onder welke omstandigheden acht de NWO deze etnische groepen wel voldoende vertegenwoordigd? Kunt u uw antwoord toelichten?

NWO baseert zich voor dit programma op cijfers en definities van het CBS en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna: BZK). Uit onderzoek van het Ministerie van BZK blijkt dat in 2018 6,8% van de werknemers in het Onderwijs en de Wetenschap een niet-westerse migratieachtergrond had. Uit kwalitatief onderzoek van De Jonge Akademie blijkt dat er nog steeds sprake is van discriminatie in de Nederlandse wetenschap op basis van etniciteit3.
In het programma is geen doel geformuleerd om te monitoren wanneer de vertegenwoordiging van de genoemde etnische groepen voldoende zou zijn.
Vraag 4

Hoe wordt iemand behorend tot een van deze ondervertegenwoordigd geachte etnische groepen gedefinieerd? Worden academici gescreend op etniciteit of moeten zij zelf hun etniciteit identificeren? Kunt u uw antwoord toelichten?

NWO volgt hierin de definities van het CBS4. De etniciteit van academici wordt niet opgevraagd door NWO, noch wordt hen gevraagd naar zelfidentificatie.
Vraag 5

Indien een academicus een gemengde etniciteit heeft, tot welke etnische groep behoort hij/zij dan? Indien iemand met een andere etniciteit zich identificeert als behorend tot een ondervertegenwoordigd geachte etnische groep, hoe wordt hier dan binnen het onderzoeksprogramma mee omgegaan? Kunt u uw antwoord toelichten?

NWO volgt de definities van het CBS. NWO heeft geen beleid op het terrein van zelfidentificatie, als dat afwijkt van de definities van het CBS.
Vraag 6

Hoe definieert u de term «geracialiseerde Nederlandse wetenschappers»? Waaruit blijkt dat deze groep wordt buitengesloten binnen de Nederlandse academische wereld, zoals wordt beweerd in de beschrijving van het vierde onderzoeksproject, genaamd «Quotas voor de inclusie van geracialiseerde Nederlandse wetenschappers», uit dit onderzoeksprogramma?2

Het is niet aan mij om een door NWO gesubsidieerd onderzoeksproject te duiden. Het gebruik van de term is voor rekening van de onderzoekers.
Vraag 7

Hoe ziet u de doelstelling van dit vierde onderzoeksproject, namelijk de implementatie van verplichte etniciteitsquota in de Nederlandse academische wereld, in het licht van artikel 1 van de Nederlandse Grondwet? Kunt u uw antwoord toelichten?

NWO heeft de kwaliteit van de ingediende voorstellen beoordeeld via de hiervoor gebruikelijke beoordelingsprocedure (peer review). Het is niet aan mij om deze beoordeling te duiden.
Vraag 8

Kunt u de Kamer de wetenschappelijke onderbouwing van deze verplichte quota, zoals vermeld in de beschrijving van dit vierde onderzoeksproject, doen toekomen? Zo nee, waarom niet?

Het is niet aan mij om een door NWO gesubsidieerd onderzoeksproject te duiden. De wetenschappelijke onderbouwing is voor rekening van de onderzoekers.
Vraag 9

Acht u het wenselijk dat er in Nederland al dan niet verplichte etniciteitsquota worden ingevoerd? Zo ja, waarom wel? Zo nee, hoe gaat u de invoering van deze quota voorkomen?

Het betreft hier een onderzoek dat door NWO is gefinancierd dat dient om meer inzicht te verwerven in de kansen, beperkingen en effectiviteit omtrent quota. Het gaat dus niet om een onderzoek dat is uitgezet door het kabinet. Er zijn op het moment ook geen beleidsvoornemens om een dergelijk quotum in te voeren.
Vraag 10

Bent u het ermee eens dat diversiteit binnen het academisch veld primair gericht zou moeten zijn op diversiteit van ideeën en niet op «diversiteit op het gebied van gender, LHBTI+ en etniciteit», zoals Margot Heijnen, lid van de raad van bestuur van de NWO en portefeuillehouder op het onderwerp diversiteit en inclusiviteit, stelt?3 Zo ja, waarom wel? Zo nee, waarom niet?

Diversiteit en kansengelijkheid zijn binnen de wetenschap van groot belang. Het vergroot de kans op verschillende perspectieven en nieuwe ideeën. Wanneer een groep mensen met bepaalde identiteitskenmerken ondervertegenwoordigd is in een sector, kan het risico bestaan dat bepaalde perspectieven onbenut blijven. Identiteitskenmerken betrekken in het beleid rondom het aantrekken van een diverse groep onderzoekers, kan bijdragen aan de kwaliteit van de wetenschap en het beleid door het herkennen en bestrijden van ongelijkheid.
Diversiteit van ideeën is uiteraard ook van groot belang voor de wetenschap. NWO zet zich in om een diversiteit aan ideeën te ondersteunen middels haar onderzoeksprogramma’s.
Vraag 11

Vindt u het een goede ontwikkeling dat kennisinstellingen, die deze diversiteit op het gebied van gender, LHBTI+ en etniciteit niet nastreven, straks niet meer in aanmerking komen voor NWO-subsidies, zoals Margot Heijnen stelt?4

Margot Weijnen geeft aan dat NWO wil dat kennisinstellingen in de toekomst kunnen aantonen dat inclusie op instellingsniveau goed geborgd is. En dat als een instelling dat niet heeft geregeld, deze niet in aanmerking komt voor NWO-subsidies. In de NWO-strategie staat dat NWO in nauwe afstemming met kennisinstellingen op instellingsniveau afspraken gaat maken rondom diversiteits- en inclusiebeleid en andere thema’s. Ik heb met interesse kennis genomen van deze ambitie om in gezamenlijkheid tot afspraken te komen. Deze ambitie sluit aan bij de doelen van het nationaal actieplan Diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs en onderzoek.
Vraag 12

Kunt u deze vragen ieder afzonderlijk en zo volledig mogelijk beantwoorden, met het oog op uw stelselverantwoordelijkheid voor zelfstandige bestuursorganen zoals de NWO en met het oog op het feit dat dit onderzoeksprogramma met belastinggeld wordt gefinancierd? Indien u deze vragen niet zelf kunt beantwoorden, kunt u deze dan doorgeleiden naar de directie van de NWO en via hen antwoorden verkrijgen?

Ja

5 april 2023 - 15 juni 2023

71 dagen

Het door schoolbesturen weigeren van gebedsruimten en gebedsmogelijkheden
	Stephan van Baarle (DENK)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. NRC, 31 maart 2023, «Scholen worstelen met gebedsruimtes voor leerlin…
2. Commissie gelijke behandeling, 1 januari 2000, Oordeelnummer 2000-51,…
3. Stb. 2020, 379.
4. VOS/ABB, 20 januari 2023, «Moet openbare school gebedsruimte beschikbaar stellen?», Moet openbare school gebedsruimte beschikbaar stellen? (vosabb.nl).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Scholen worstelen met gebedsruimtes voor leerlingen – «bij ons wordt niet aan religie gedaan»?1

Ja, daar ben ik mee bekend.
Vraag 2

Bent u bekend met het oordeel van de Commissie gelijke behandeling uit 2000, waaruit onder andere blijkt dat een school een godsdienstige uiting, zoals het verrichten van het gebed, niet mag verbieden?2 Zo ja, hoe beoordeelt u in dit licht de opstelling van sommige scholen, die in de praktijk leerlingen een ruimte en een mogelijkheid om te bidden ontzeggen?

Ja, daar ben ik mee bekend.
Op school moeten alle leerlingen zich vrij en veilig kunnen voelen en zichzelf kunnen zijn. Dat is een van de kernpunten waar ik voor sta. Daarom kun je in Nederland ook de school kiezen die het beste bij jou past en bieden we via artikel 23 van de Grondwet alle ruimte aan bijzondere scholen. Veel leerlingen en ouders maken binnen die keuzevrijheid bewust de keuze voor het openbaar onderwijs, waarbij het onderwijs niet uitgaat van een godsdienst of geloofsovertuiging.
De toenmalige Commissie gelijke behandeling (nu: College voor de Rechten van de Mens) heeft in haar oordeel destijds expliciet gesteld dat een school niet verplicht is om een gebedsruimte in te richten of religieuze gebruiken te faciliteren. Ik vind dit gegeven het karakter van en de bewuste keuze voor een openbare school volledig legitiem en juist. Dat is iets anders dan leerlingen te verbieden om te bidden.
Vraag 3

Hoe verhoudt een de facto gebedsverbod op (openbare) scholen zich tot de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging zoals vastgelegd in de Grondwet?

Het niet faciliteren van een gebedsruimte of religieuze faciliteiten is geen de facto gebedsgebod. Hierin voel ik mij gesteund door de eerder genoemde uitspraak van de toenmalige Commissie gelijke behandeling. Scholen kunnen de manier waarop ze met het bidden omgaan in hun leerlingenstatuten verder uitwerken, bijvoorbeeld door op te nemen dat bidden op school is toegestaan, mits dit in de eigen tijd is en op een plek waar anderen er niet door gestoord kunnen worden. Maar dit is uiteraard aan de school zelf.
Vraag 4

Hoeveel gevallen zijn bekend van scholen die het gebed in eigen tijd, bijvoorbeeld tijdens pauzes, verbieden voor leerlingen, stagiaires en/of docenten? Bent u bereid om dit nader te onderzoeken?

Navraag bij koepelorganisatie VOS/ABB leert dat er in de afgelopen periode zes vragen van scholen over dit onderwerp binnen zijn gekomen. Verdere gevallen zijn ons niet bekend.
Omdat de huidige regelgeving voldoende duidelijk is zie ik op dit moment geen aanleiding om nader onderzoek te doen. Het moet iedere leerling vrij staan om te bidden, maar scholen hebben het recht op grenzen te stellen aan deze vrijheid van leerlingen.
Vraag 5

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de rechten van leerlingen, stagiaires en docenten om in eigen tijd te bidden worden gewaarborgd en niet worden geschonden?

Het is aan de school om een eigen afwegingen te maken waar het aankomt op de omgang hiermee. Mijn opvatting is dat het openbare karakter van de school leidend moet zijn en gerespecteerd dient te worden.
Vraag 6

Bent u het ermee eens dat artikel 2.3 van de Wet voortgezet onderwijs 20203, waarin wordt gesteld dat het openbaar onderwijs bijdraagt aan de ontwikkeling van de leerlingen met aandacht voor de godsdienstige, levensbeschouwelijke en maatschappelijke waarden, zoals die leven in de Nederlandse samenleving, waarbij de betekenis van de verscheidenheid van deze waarden wordt onderkend en zo wordt gegeven dat ieders godsdienst of levensovertuiging wordt geëerbiedigd, te allen tijde nageleefd moet worden? Zo ja, deelt u dan de mening dat het ontzeggen van een gebedsruimte op scholen, of het ontzeggen van de mogelijkheid om het gebed te verrichten op scholen, in strijd is met de wet?

Natuurlijk moet artikel 2.3 van de Wet voorgezet onderwijs nageleefd worden. Ik deel de mening echter niet dat het niet inrichten van een gebedsruimte, in strijd met de wet zou zijn. Evenmin deel ik de mening dat hiermee de mogelijkheid tot gebed zou worden ontzegd. Een openbare school die geen gebedsruimte faciliteert, handelt niet in strijd met artikel 2.3 van de Wet voortgezet onderwijs 2020. Openbare scholen moeten weliswaar aandacht besteden aan de verschillende godsdienstige en levensbeschouwelijke opvattingen binnen de Nederlandse samenleving, maar daaruit vloeit niet de verplichting voort tot het instellen van een stilte- of gebedsruimte.
Vraag 7

Bent u het ermee eens dat een de facto gebedsverbod, gehandhaafd door diverse scholen, in strijd is met de uitspraak van de Commissie gelijke behandeling uit 2000 en dat dit niet zonder consequenties kan blijven? Zo ja, wat gaat u ondernemen? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 2.
Vraag 8

Wat zijn de gevolgen voor scholen die het verrichten van het gebed in eigen tijd verbieden voor leerlingen, stagiaires of docenten? Bent u bereid om scholen aan te spreken die op deze wijze de rechten van genoemde personen schenden?

Zoals gezegd ben ik niet van mening dat met het niet inrichten van een gebedsruimte, het recht om te bidden wordt geschonden. Mocht daar onverhoopt sprake van zijn, dan bestaan er vanzelfsprekend mogelijkheden om hiertegen bezwaar te maken.
De inspectie ziet er daarnaast op toe dat scholen hun plicht nakomen om zorg te dragen voor een veilig schoolklimaat.
Vraag 9

Gaat u de Inspectie van het Onderwijs instrueren om actief te controleren of scholen leerlingen, stagiaires en docenten verbieden om in eigen tijd een gebed te verrichten om zodoende het schenden van de rechten van leerlingen, stagiaires en docenten tegen te gaan? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord vraag 8.
Vraag 10

Bent u bekend met het advies van VOS/ABB om gebedsruimtes te faciliteren op openbare scholen?4 Onderschrijft u dit advies?

Ja, ik ben bekend met dit advies, maar ik onderschrijf het niet. Scholen hebben de ruimte om een eigen afweging te maken op dit punt.
Vraag 11

Hoe gaat u ervoor zorgen dat scholen die geen gebeds- of stilteruimte willen inrichten, zorgen voor een veilige omgeving voor leerlingen, docenten of stagiaires die in eigen tijd het gebed wensen te verrichten?

Het is aan de Onderwijs- of Arbeidsinspectie om te beoordelen of scholen een veilige omgeving bieden voor leerlingen, docenten of stagiaires. Daarbij is voor mij geen gegeven dat scholen die geen gebeds- of stilteruimte hebben ingericht, geen veilige omgeving zouden creëren.
Vraag 12

Bent u bereid om in gesprek te treden met scholen en betrokken partijen over hoe zij de rechten van leerlingen, docenten of stagiaires kunnen waarborgen en respecteren met betrekking tot religieuze activiteiten op school, waaronder het verrichten van het gebed? Zo nee, waarom niet?

Ik ben voortdurend met koepels en scholen in gesprek over tal van onderwerpen. Mocht daartoe aanleiding zijn, dan zal ik dat ook over dit onderwerp doen.
Vraag 13

Bent u van plan om richtlijnen op te stellen voor scholen over het faciliteren van gebedsruimtes en het toestaan van bidden op school? Zo nee, waarom niet?

Nee, de huidige regelgeving geeft voldoende duidelijkheid rondom dit thema.

31 maart 2023 - 19 april 2023

19 dagen

De antwoorden op vragen van de leden De Hoop, Kwint en Westerveld over het feit dat veel reformatorische scholen nog altijd homoseksualiteit afwijzen en identiteitsverklaringen hanteren
	Caroline van der Plas (BBB), René Peters (CDA), Nicki Pouw-Verweij (JA21), Nico Drost (CU), Harm Beertema (PVV), Roelof Bisschop (SGP)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Kamerstuknummer 2023D12543.

Vraag 1

Heeft u bij de beantwoording van de vragen van de leden De Hoop, Kwint en Westerveld de volledig identiteitsverklaring van het Gomarus College gelezen, waarin wel gesproken wordt over het kwaad en het tegengaan van het kwaad en dit nadrukkelijk niet over seksuele oriëntatie van jongeren gaat?1

Ja, ik heb het volledige identiteitsdocument gelezen. Vervolgens is eerst in de vraagstelling en daarna in de beantwoording onbedoeld de link gelegd tussen het identiteitsdocument van het Gomarus College en het afwijzen van homoseksualiteit.
Hierover heeft mijn ministerie telefonisch contact gehad met de school. In dat gesprek is aangegeven dat ik de ontstane commotie betreur.
Vervolgens heb ik op 31 maart jl. een brief naar de Kamer gestuurd.2 In de brief geef ik ook aan dat ik dit ook richting de Kamer recht wil zetten. Het identiteitsdocument van de school spreekt niet over het afwijzen van homoseksualiteit.
Vraag 2

Bent u het ermee eens dat zorgvuldigheid voor daadkracht moet gaan?

Ja. Daarom doe ik ook zorgvuldig onderzoek naar de uitvoering van de moties Kwint c.s. en Gündoğan/Simons.3 Hierover informeer ik de Kamer in de loop van dit jaar.
Vraag 3

Ziet u ook dat u in schriftelijke vragen en in de beantwoording daarvan onjuist een paar zinnen uit de identiteitsverklaring van het Gomarus College gekoppeld zijn aan opvattingen over het huwelijk, gelijke behandeling voor iedereen, de seksuele oriëntatie van jongeren en een veilig schoolklimaat?

Ja. In de vraagstelling van de Kamervragen en de beantwoording van de Kamervragen is onbedoeld de link gelegd tussen een passage uit het identiteitsdocument van het Gomarus College en opvattingen over het huwelijk en seksuele oriëntatie.
Vraag 4

Bent u bereid om te rectificeren en te verklaren dat deze passage uit de identiteitsverklaring van het Gomarus College niet gaat over seksuele oriëntatie van jongeren?

Ja, zeker.
Vraag 5

Bent u bereid om de uitspraken die voortvloeien uit het onjuist gebruik van de passage uit de identiteitsverklaring terug te nemen?

Ja, zie het antwoord op vraag 4.
Vraag 6

Bent u bereid om uw excuses aan te bieden?

Zeker, mijn ministerie heeft telefonisch contact gehad met de school, en aangegeven de ontstane situatie te betreuren, en zo excuses over te brengen. De school heeft aangegeven het contact en de rectificatiebrief op prijs te hebben gesteld.
Vraag 7

Bent u bereid om u te laten informeren over hoe het Gomarus College invulling geeft aan christelijk onderwijs en werkt aan een veilig schoolklimaat waarin iedereen zichzelf kan en mag zijn?

Ja, daartoe ben ik bereid. Ambtenaren van mijn ministerie gaan binnenkort ook op werkbezoek op het Gomarus College om zich te laten informeren over het beleid van de school op dit terrein. Ik hou mijzelf ook aanbevolen voor een werkbezoek.
Vraag 8

Bent u het ermee eens dat de toetssteen voor een identiteitsverklaring de Grondwet is, met daarin zorgvuldig verwoorde en omkaderde rechten en vrijheden, en niet een naar politiek inzicht in te kleuren vaag begrip als «basiswaarden van de rechtsstaat»? Bent u het in dat licht ermee eens dat scholen een verklaring mogen laten ondertekenen, mits het binnen de grenzen van de Grondwet en de Algemene wet gelijke behandeling blijft?

Scholen hebben op basis van artikel 23 Grondwet een recht om aan ouders en leerlingen te vragen de grondslag van de school te onderschrijven. Een belangrijke grens van de bevoegdheid om denominatief selectiebeleid te voeren is dat geen onderscheid mag worden gemaakt op basis van de seksuele gerichtheid van de leerling of de ouders.
Naar de uitvoering van de eerdergenoemde aangenomen moties Kwint c.s. en Gündoğan/Simons, die oproepen om (delen van) identiteitsverklaringen te verbieden, doe ik op dit moment zorgvuldig onderzoek. Hierover informeer ik de Kamer in de loop van dit jaar.
Vraag 9

Wilt u bovenstaande vragen één voor één beantwoorden?

Ja.

30 maart 2023 - 5 juni 2023

67 dagen

Het bericht 'Grote stroom aan nieuwe leerlingen op internationale scholen levert problemen op'
	Bente Becker (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Omrop Fryslân, 30 november 2022, Grote stroom aan nieuwe leerlingen o…

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Grote stroom aan nieuwe leerlingen op internationale scholen levert problemen op»1?

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat het belangrijk is voor de integratie dat jonge nieuwkomers via het onderwijs zo snel mogelijk Nederlands leren en worden voorbereid om te werken en zo maximaal mee te doen in de samenleving? Deelt u tevens de mening dat Internationale Schakelklassen (ISK’s) daarin een cruciale rol spelen?

Ja, het is belangrijk dat jonge nieuwkomers zo snel mogelijk naar school gaan zodat ze de taal kunnen leren, kunnen integreren en participeren in onze samenleving. Daarom hebben we in Nederland zowel voor het po (taalklassen of nieuwkomersscholen) als het vo (internationale schakel klassen) scholen met een onderwijsprogramma dat specifiek gericht is op nieuwkomers. Dit programma biedt deze kinderen de mogelijkheid om de taal te leren en om zich voor te bereiden op instroom in het reguliere of speciaal onderwijs.
Vraag 3

Is het juist dat op dit moment honderden jonge nieuwkomers op een wachtlijst staan voor een ISK-school en daardoor noodgedwongen thuis zitten? Welke mogelijkheden ziet u om de gemiddelde looptijd te verkoren? Welke mogelijkheden zijn er om in de tussentijd alsnog een vorm van onderwijs te geven in de opvang? Ziet u hier bijvoorbeeld mogelijkheden om met gemeentes en azc’s afspraken te maken om te werken aan het leren van de taal?

Isk-scholen kampen met ernstige capaciteitstekorten door het grote aantal jongeren dat een beroep doet op dit onderwijs. Dit aantal zal de komende periode verder toenemen2. Het tekort aan onderwijsplekken is een urgent maatschappelijk probleem en op heel korte termijn niet op te lossen zonder scholen en gemeentebesturen meer ruimte te geven om het onderwijs op een andere manier te organiseren.
Op 30 november 2022 heb ik aan uw Kamer toegezegd om met een voorstel te komen dat ruimte biedt om op een andere manier het onderwijs voor een bredere groep nieuwkomers te organiseren en daarmee terug te komen naar de Kamer.
Het streven blijft daarbij om kinderen onderwijs te bieden dat het meest in het belang is van het kind. Dit betekent dat de inspanningen erop gericht zijn om kinderen zo snel mogelijk een regulier onderwijsaanbod te doen.
In verschillende bijeenkomsten heb ik de afgelopen periode gesproken over hoe ik de onderwijspraktijk op korte termijn kan helpen. Om dit zo goed mogelijk te garanderen heb ik besloten om op korte termijn met een spoedwetsvoorstel te komen waarmee voor nieuwkomers in het onderwijs tijdelijke voorzieningen mogelijk worden gemaakt. Met dit voorstel wil ik ruimte bieden aan scholen om het onderwijs voor nieuwkomers tijdelijk op een andere manier te organiseren, zodat de wachtlijsten worden tegengegaan. Er wordt momenteel nog gewerkt aan het wetsvoorstel.
Ik verwacht het wetsvoorstel begin juniaan uw Kamer te kunnen voorleggen en ga graag met uw Kamer hierover in gesprek.
Vanwege de massale toestroom van Oekraïense ontheemden heb ik medio 2022 de Wet tijdelijke onderwijsvoorzieningen bij massale toestroom van ontheemden opgesteld. Hiermee heb ik de mogelijkheid gecreëerd om voor deze groep ontheemden tijdelijke onderwijsvoorzieningen (tov's) in te richten. Dit zorgde ervoor dat Oekraïense ontheemden een plek werd geboden binnen het onderwijs. Daarmee werd de druk op het reguliere nieuwkomersonderwijs enigszins verlicht. Desalniettemin zie ik dat de druk op het nieuwkomersonderwijs groot blijft.
Vraag 4

Hoe wordt geanticipeerd op het toenemende aantal Oekraïense kinderen dat een beroep zal blijven doen op de capaciteit van ISK-scholen en het lesaanbod? Bent u bereid in samenspraak met het ISK-onderwijs plannen te maken om verdringing van andere doelgroepen te voorkomen?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 5

Is het juist dat het recht op tweejarige financiering voor nieuwkomers die onderwijs zullen volgen op een ISK wordt gestart op het moment van aankomst in Nederland? Bent u bekend met de klacht vanuit ISK-scholen dat deze financieringsmethode tot een probleem leidt omdat minderjarige nieuwkomers die onderwijs zullen gaan volgen veel later op een ISK starten dan dat zij Nederland binnenkomen en daarmee het recht op financiering dus in de praktijk veel korter is dan twee jaar?

Op dit moment is het inderdaad zo dat de financiering voor onderwijs aan nieuwkomers start op het moment van aankomst in Nederland. Het klopt dat dit er in de praktijk toe kan leiden dat een schoolbestuur voor minder dan twee jaar nieuwkomersbekostiging ontvangt voor een leerling. Ik verken de mogelijkheden om deze systematiek aan te passen en zal de uitkomst daarvan ook met uw Kamer delen.
Vraag 6

Bent u bereid deze financieringsmethode aan te passen en meer recht te doen aan de daadwerkelijke verblijfsduur in het onderwijs? Zo ja, op welke termijn? Zo nee waarom niet?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Bent u bereid een feitelijk overzicht te verstrekken van de volgende cijfers:

Om te beginnen zaten er op 1 januari 2023 20.825 leerlingen binnen de voorwaarden van de nieuwkomersbekostiging in het voortgezet onderwijs. Deze leerlingen gaan niet allemaal naar een isk. Zij zijn niet verplicht om naar een isk te gaan maar kunnen er ook voor kiezen om meteen in te stromen in het regulier onderwijs.
Ik heb beperkt inzicht in het soort onderwijs dat deze leerlingen volgen. Binnen het register onderwijs deelnemers (ROD) is het mogelijk om leerlingen het onderwijskenmerk isk mee te geven, dit is in het lopende schooljaar voor 13.980 leerlingen het geval. Echter het is niet verplicht om leerlingen in een isk dit kenmerk mee te geven en hier is ook geen bekostiging aan verbonden. Daardoor is er een reële kans dat deze registratie niet compleet is en er meer leerlingen isk onderwijs volgen dan nu uit de registratie blijkt. Hierdoor kan ik op dit moment geen sluitend antwoord geven op de vragen over het aantal leerlingen, het aantal klassen en scholen en de spreiding.
Verder heeft LOWAN-vo recent een vragenlijst uitgezet onder alle isk’s. Uit de resultaten3 van deze vragenlijst blijkt dat naar schatting in totaal 30.000 leerlingen onderwijs volgen op de isk’s. In beginsel volgen leerlingen 2 jaar onderwijs op een isk. Er worden geen gegevens bijgehouden over de doorstroom naar het vervolgonderwijs en de loopbaan van nieuwkomers.
De inspectie heeft eerder wel in beeld gebracht in hoeverre de schoolloopbanen van nieuwkomers verschillen van schoolloopbanen van niet-nieuwkomers. In dit themarapport4 wordt onder andere gekeken naar verschillen in opgelopen vertraging, uitstroom naar het speciaal(basis)-onderwijs, schooladviezen, eindexamenresultaten en doorstroom naar het vervolgonderwijs. Het rapport concludeert dat nieuwkomers te maken hebben met meer moeilijkheden in de schoolloopbaan, maar ze krijgen ook kansen en benutten deze ook. De schoolloopbanen van nieuwkomers verlopen enerzijds moeizamer dan bij niet-nieuwkomers: ze lopen vaker vertraging op, wisselen vaker van school, krijgen een lager definitief basisschooladvies, slager minder vaak de eerste keer voor hun examen en starten minder vaak met vervolgonderwijs. Anderzijds maakt een deel van de nieuwkomers gedurende hun schoolloopbaan gebruik van kansen om door te stromen naar een niveau dat meer aansluit bij hun mogelijkheden. In het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs zijn nieuwkomers vaker dan niet-nieuwkomers opgestroomd en doen ze vaker op een hoger niveau eindexamen dan het niveau van hun basisschooladvies. Het merendeel van de nieuwkomers studeert door op een niveau passend bij hun eindexamen.
Tot slot is er geen sluitend beeld van de kwaliteit van eerste opvang anderstaligen (eoa’s) ofwel isk-scholen. Isk’s hebben geen eigen brin-of vestigingsnummer maar worden gekoppeld aan een afdeling binnen een school. Vaak is dat een afdeling van een vmbo-school. Hierdoor bestaat het risico dat de inspectie van het Onderwijs geen of onvoldoende zicht heeft op de isk’s. Om die reden voert de inspectie sinds 2021 jaarlijks een prestatieanalyse uit. In de prestatieanalyse analyseert de inspectie op basis van een aantal gegevens de onderwijskwaliteit en eventuele risico’s bij de eoa-afdelingen. Dit kan leiden tot een kwaliteitsonderzoek of een bestuursgesprek. In 2024 start de inspectie daarnaast met kwaliteitsonderzoeken over de onderwijskwaliteit van eoa-afdelingen in Nederland.
Vraag 8

Als u (enkele van) bovenstaande getallen niet kunt verstrekken vanwege een gebrek aan specifieke registratie en monitoring op ISK, bent u dan bereid deze cijfers te gaan bij houden en de Kamer daarover te informeren?

Op dit moment is er geen wettelijke verplichting om het nieuwkomersonderwijs als dusdanig te registreren. Dit wil ik op termijn wel regelen, maar dit vergt een wetswijziging en is dus niet op korte termijn te realiseren. Tussentijds houd ik de vinger aan de pols via gesprekken met de scholen en betrokken organisaties als LOWAN en VNG. Ook kan ik tussentijds een peiling uitvoeren. De instroom fluctueert sterk waardoor een peiling altijd een momentopname zal zijn.
Bovendien bestaan isk’s volgens de wet niet, waardoor het niet mogelijk is om isk’s te onderscheiden bij DUO. Na de zomer verwacht ik te starten met een verkenning naar regulier nieuwkomersonderwijs, waar registratie en monitoring onderdeel van zullen zijn.
Vraag 9

Zijn de aparte hoofdstukken van het toezichtskader voortgezet onderwijs in uw ogen voldoende om de kwaliteit van het specifieke onderwijs op de ISK scholen te borgen en is er binnen de inspectie voldoende kennis van ISK-onderwijs om goed toezicht te kunnen houden?

Ja, het onderzoekskader vo en het waarderingskader eerste opvang anderstaligen ofwel isk, wat daar onderdeel van is, zijn in mijn ogen voldoende om de kwaliteit van het onderwijs op de isk’s te borgen. In dit waarderingskader wordt specifiek rekening gehouden met de kenmerken van nieuwkomersonderwijs.
Binnen de inspectie is voldoende kennis aanwezig om toezicht te kunnen houden op dit type onderwijs. Het gaat om onderwijs dat valt onder de WVO. De inspecteurs zijn goed in staat om dit type onderwijs te beoordelen. Voor de eoa ofwel isk kent de inspectie specifieke richtlijnen en procedures, die onderdeel zijn van de Kennisbasis waarvan de inspecteurs gebruik maken. De inspectie schoolt nieuwe medewerkers hierin.
Vraag 10

Is ooit overwogen een apart toezichtskader voor ISK onderwijs te ontwikkelen en zo ja, waarom is daar niet voor gekozen? Zo nee, waarom niet?

Nee, dat is niet overwogen. Isk’s vallen onder de WVO. Het toezicht maakt daarom integraal onderdeel uit van het toezicht op scholen voor voortgezet onderwijs. De werkwijze zoals in het onderzoekskader VO 2021 staat beschreven, geldt voor alle onderwijsvoorzieningen die onder de WVO vallen. Zoals in het antwoord op vraag 9 beschreven, is er een apart waarderingskader voor eoa’s ofwel isk’s met een aantal standaardaanpassingen ten opzichte van het kader voor reguliere vo-scholen.
Vraag 11

Is er voldoende aandacht voor benchmarking in de ISK-sector en zo nee, bent u bereid dit aan te jagen en zo ja, op welke wijze?

Nee, isk’s worden niet gebenchmarkt. Isk’s bestaan in verschillende varianten en zijn daarmee onderling niet goed vergelijkbaar.
Wel is er onderling contact tussen isk’s, bijvoorbeeld om goede voorbeelden uit te wisselen. Dat moedig ik aan. Daar heeft ook LOWAN een ondersteunende rol in en leveren ook mijn regiocoördinatoren een belangrijke bijdrage aan. LOWAN-vo heeft bijvoorbeeld de LOWAN-vo community. Deze community biedt de mogelijkheid om in gesprek te gaan met vakgenoten en kennis met elkaar de delen.
Vraag 12

Welke belemmeringen zijn er in de aansluiting tussen het onderwijs in een ISK-klas en het vervolgonderwijs, zoals het middelbaar beroepsonderwijs, en hoe werkt u eraan deze weg te nemen?

Een leerling stroomt zo spoedig mogelijk en in beginsel binnen twee jaar van een isk naar vmbo, havo of vwo. Afhankelijk van het niveau en de leeftijd van een leerling kan ook doorstroom naar mbo, hbo of wo aan de orde zijn. Leerlingen kunnen overigens ook rechtstreeks in regulier vo of mbo instromen, afhankelijk van hun niveau, beheersing van het Nederlands en de ondersteuning die een vo-school of mbo-instelling kan bieden.
Om leerlingen een passende aansluiting van nieuwkomersonderwijs op vervolgonderwijs te kunnen bieden, is een warme overdracht en goede samenwerking tussen scholen van belang. Dit gaat in veel regio’s goed, maar nog niet overal. Ook de onderwijsbehoefte van de specifieke leerling in combinatie met het onderwijsaanbod op de isk en de nieuwe school kan een probleem vormen. Dit speelt bijvoorbeeld als een leerling nog langere tijd extra ondersteuning in de Nederlandse taal nodig heeft, of kan aan de orde zijn als in het nieuwkomersonderwijs niet (voldoende) kan worden aangesloten bij het niveau van de leerling.
Om de overstap soepel te laten verlopen, biedt Lowan vo aan scholen en onderwijsinstellingen een handreiking «In gesprek over doorstroom van isk naar mbo». Verder zijn er ook voorbeelden van isk en mbo-instellingen die gezamenlijk een onderwijsaanbod vorm geven en bestaat de mogelijkheid om een leerling met een beroepsgericht profiel vanuit de isk uit te besteden aan het mbo. Specifiek ten behoeve van de in- en doorstroom van ontheemden uit Oekraïne wordt ook gewerkt aan een aanpak van de doorstroom. Hier verwachten we lessen uit te trekken voor alle nieuwkomers.
Vraag 13

Is het juist dat ISK onderwijs binnen de PABO-opleidingen weinig aandacht geniet? Ziet u mogelijkheden om binnen PABO-opleidingen meer aandacht te besteden aan ISK-onderwijs om aankomend docenten bekender te maken met ISK-onderwijs en om het aanbod van ISK-docenten te vergroten? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Isk’s verzorgen nieuwkomersonderwijs aan leerlingen in het voortgezet onderwijs. Docenten binnen het voortgezet onderwijs worden opgeleid op eerste- of tweedegraads lerarenopleidingen. Pabo-opleidingen daarentegen leiden studenten op om les te geven in het primair onderwijs. Nieuwkomersonderwijs aan leerlingen in het primair onderwijs wordt gegeven op zogenoemde nieuwkomersscholen of taalscholen.
Uit een recente uitvraag aan pabo-opleidingen via de Vereniging Hogescholen bleek dat de meeste pabo-opleidingen binnen het curriculum aandacht besteden aan onderwijs aan anderstalige leerlingen. Dit kan zijn onder de naam NT2, maar ook onder andere namen zoals meertaligheid, anderstaligen, differentiëren of taalverwerving. Daarnaast bieden de meeste pabo-opleidingen ruimte voor verdere verdieping in het onderwerp, bijvoorbeeld via een minor. Ook is er in de helft van de opleidingen de mogelijkheid stage te lopen of een bezoek te brengen aan een azc-school, een nieuwkomersschool, een internationale school of een internationale groep binnen een reguliere school.
De meeste hogescholen bieden een vorm van bij- of nascholing aan leraren in het primair én voortgezet onderwijs op het gebied van NT2/nieuwkomersaanwijs aan. Dit kan in verschillende vormen, van losse modules tot post-initiële opleidingen.
Vraag 14

Bent u bereid een aparte brief te sturen over de stand van het ISK-onderwijs en uw plannen hieromtrent zodat de Kamer in staat wordt gesteld zich meer bezig te houden met deze belangrijke vorm van onderwijs? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Bij de Wet tijdelijke onderwijsvoorzieningen bij massale toestroom van ontheemden heb ik aangekondigd in 2023 aan de slag te gaan met het reguliere nieuwkomersonderwijs. Na de zomer verwacht ik te starten met een verkenning hierop. Hiermee wil ik in kaart brengen wat de stand van zaken is en waar we naartoe willen werken. Wanneer ik de resultaten hiervan heb ga ik graag met uw Kamer hierover in gesprek.

30 maart 2023 - 20 april 2023

21 dagen

Het bericht ‘Steeds meer Nederlandse leerkrachten in Vlaanderen’
	René Peters (CDA), Harm Beertema (PVV)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Nieuwsblad.be, d.d. 15 maart 2023, Steeds meer Nederlandse leerkracht…

Vraag 1

Is bij u bekend dat er steeds meer Nederlandse leerkrachten in Vlaanderen werken als leerkracht?1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.
Vraag 2

Zou een reden kunnen zijn dat er in Vlaanderen meer aandacht is voor een stevige theoretische basis?

Leraar zijn is een heel mooi en betekenisvol vak, of je nu werkt in Nederland of Vlaanderen. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom Nederlandse leerkrachten ervoor kiezen om te werken in Vlaanderen. Dat kunnen verschillen in onderwijssystemen of arbeidsvoorwaarden zijn, maar er zijn ook andere verklaringen denkbaar zoals culturele verschillen, verschillen in woningprijzen of persoonlijke motieven. De cijfers betekenen overigens niet noodzakelijk dat het gaat over personen die in Nederland hun lerarenopleiding volgden of wonen en dan naar Vlaanderen uitwijken om les te geven. Ruim de helft van de Nederlandse leerkrachten in Vlaanderen werkt bovendien in Antwerpen of Brussel, waar al jaren een vrij grote gemeenschap van Nederlanders woont en werkt. Ook dat verklaart een deel van de cijfers. Overigens verdienen leerkrachten in Nederland over het algemeen niet minder dan in Vlaanderen.2
Vraag 3

Zou een reden kunnen zijn dat in Vlaanderen leerkrachten minder bezig moeten zijn met het onderhandelen met kinderen en het gezag van de leerkracht nog van betekenis is?

Zie antwoord vraag 2.
Vraag 4

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat Nederlandse leerkrachten in Nederland willen blijven werken?

Daarvoor moeten wat mij betreft alle registers open, zoals in de Lerarenstrategie beschreven staat.3 We moeten er samen voor zorgen dat het beroep leraar aantrekkelijk is en blijft, zodat leraren en schoolleiders graag in het onderwijs werken en er meer mensen in het onderwijs aan de slag willen. We hebben daarom onder andere investeringen gedaan in de salarissen van leraren en het aanpakken van werkdruk, we geven meer ruimte voor ontwikkeling en professionalisering, we zorgen dat meer mensen kiezen voor de opleiding via zij-instroom routes en we stellen extra geld beschikbaar voor ondersteunend personeel om leraar te worden. Daarnaast zetten we in op meer (regionale) samenwerking en maken we samen met onderwijsorganisaties afspraken over ingewikkelde dilemma’s over onderwijstijd, bevoegdheden en flexibilisering van de lerarenopleidingen. Voor de zomer informeren mijn collega, Minister Dijkgraaf en ik u over de voortgang.

30 maart 2023 - 24 mei 2023

55 dagen

Het rapport 'State of play of academic freedom in the EU Member. States Overview of de facto trends and developments'
	Lisa Westerveld (GL)
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2023/740231/EPRS_S…
2. Rathenau Instituut (2020). Ontwikkeling derde geldstroom en beïnvloeding van wetenschappelijk onderzoek.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van het Europees parlement «State of play of academic freedom in the EU Member. States Overview of de facto trends and developments»?1

Ja.
Vraag 2

Hoe bent u van plan om de aanbevelingen uit het rapport uit te voeren?

Er is nader onderzoek nodig om de aanbeveling van het rapport van het Europese parlement goed te kunnen opvolgen. Ik zal bijvoorbeeld in gesprek gaan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en De Jonge Akademie (DJA) om de conclusies van het rapport wat betreft hiërarchische besluitvorming beter te kunnen beoordelen. Daarnaast wordt een aantal van de vraagstukken in het rapport meegenomen in het lopende onderzoek over zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek en hoger onderwijs.2 In mijn brief aan uw Kamer verstuurd op 17 april 2023 ga ik verder in op de acties die ik zal ondernemen.
Vraag 3

Op welke wijze kan gekomen worden tot een heldere definitie van het begrip «academische vrijheid»?

Ik wacht graag de resultaten af van het lopende onderzoek naar zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek en hoger onderwijs voor ik een uitspraak doe over de noodzaak van het aanscherpen van het begrip «academische vrijheid» in de Nederlandse context. Tot die tijd sluit ik mij aan bij de definitie van het begrip «academische vrijheid» opgesteld in het KNAW rapport Academische Vrijheid in Nederland.
Vraag 4

Hoe beoordeelt u de conclusie van de onderzoekers dat met de intreding van de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie in 1997 de democratische medebeslissingsraden, bestaande uit academici, studenten en administratief personeel vervangen zijn door de medezeggenschapraden en dat dit heeft geleid tot een meer hiërarchische, uitvoerende bestuurspraktijk in de Nederlandse universiteiten?

Ik heb onvoldoende beeld of er een causaal verband is tussen de intreding van de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie en de ontwikkeling van een hiërarchische, uitvoerende bestuurspraktijk die de academische vrijheid belemmert. Ik zal hierover in gesprek gaan met betrokkenen zoals de KNAW en DJA. Daarnaast neem ik deze zorg mee in het onderzoek dat loopt naar aanleiding van de motie van der Woude c.s.3 over zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek mogelijk inzichten bieden op dit onderwerp. Dit licht ik verder toe in mijn reactie op het Academische Vrijheid rapport van het Europees parlement, verzonden aan uw Kamer 17 april 2023.
Vraag 5

Bent u het eens met de onderzoekers dat het sterk hiërarchisch karakter van het bestuur een direct gevaar vormt voor het zelfbestuur van Nederlandse universiteiten? Zo ja, hoe wilt u dit voorkomen? Zo nee, waarom niet?

De governance van de universiteiten kent decanen als (mee-)bestuurders, en bij wet verankerde medezeggenschapsorganen op verschillende niveaus van de organisatie, met instemmings- en adviesrechten op de hoofdlijnen van strategie en begroting. Voor goed functionerend en kwalitatief hoogwaardig hoger onderwijs is het noodzakelijk dat de driehoek van zeggenschap, toezicht en medezeggenschap in balans is. Ik heb onvoldoende beeld of dit ook daadwerkelijk zo ervaren wordt, dus zal hierover in gesprek gaan met betrokkenen zoals de KNAW en DJA. Ik maak mij wel zorgen over de participatiegraad in deze organen. Hierom ben ik, in samenwerking met sector- en medezeggenschapsorganisaties, een campagne gestart om de opkomst bij medezeggenschapsverkiezingen te vergroten.
Vraag 6

Hoe beoordeelt u de constatering dat er sprake is van politieke sturing van onderzoek en tot op zekere hoogte van opleidingsprogramma door middel van publieke financiering en dat dit een potentiële bedreiging vormt voor institutionele autonomie, en daarmee indirect ook aan academische vrijheid onder druk zet?

De colleges van bestuur van de universiteiten zijn verantwoordelijk voor het borgen van de onafhankelijkheid van de wetenschap en de academische vrijheid4. Het bestuur van de universiteit staat onder toezicht van een onafhankelijke raad van toezicht5. De kwaliteit van het onderzoek en het onderwijs wordt op basis van artikel 1.18 van de WHW door onafhankelijke deskundigen beoordeeld6. De examencommissies zijn onafhankelijk gepositioneerd7. Daarnaast staan in de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit normen voor onderzoekers en zorgplichten voor instellingen. Bovendien vindt het grootste deel van de publieke financiering van onderzoek en onderwijs vindt plaats door middel van zogenoemde lumpsum-financiering. Hieraan worden door de overheid geen specifieke voorwaarden verbonden en daarmee is de mogelijkheid van politieke sturing (bijvoorbeeld in de zin van ideologische beïnvloeding) minimaal. NWO financiert ook een groot deel van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland (via de zogeheten tweede geldstroom). Zij is een zelfstandig bestuursorgaan en ik zie geen sprake van ongewenste sturing die academische vrijheid onder druk zet.
Ten aanzien van het onderwijs gelden als belangrijke bekostigingsvoorwaarden dat de opleidingen van kwaliteit zijn (de onafhankelijkheid van die beoordeling is geborgd via de accreditatie), dat de opleidingen toegankelijk zijn en dat het opleidingsaanbod op macroniveau bezien doelmatig is (onder andere met het oog op de arbeidsmarktvraag). Ik acht het van belang dat de overheid kan sturen op het starten van nieuwe opleidingen via het macrodoelmatigheidsbeleid en beschouw dit niet als een ongewenste vorm van sturing die de academische vrijheid onder druk zet. Een begrenzing van de autonomie van instellingen betekent overigens ook niet per definitie een beperking van de academische vrijheid.
Vraag 7

Hoe bekijkt u de conclusies over de publieke financiering in relatie tot de ongewenste beïnvloeding door externe financiering, waaronder Europese subsidieprogramma’s en bedrijven?2

De colleges van bestuur van de universiteiten zijn verantwoordelijk voor het borgen van de onafhankelijkheid van de wetenschap en de academische vrijheid, onafhankelijk van de financieringsbron. De samenwerking tussen onderzoekers en het bedrijfsleven, de overheid en andere organisaties vind ik belangrijk. Samenwerking zorgt ervoor dat wetenschappelijk onderwijs en onderzoek goed aansluiten bij maatschappelijke uitdagingen en dat innovatie wordt gestimuleerd. Hierbij is het wel van belangrijk dat universiteiten informatie over externe financiering van leerstoelen actueel, volledig en publiek toegankelijk hebben. Daarmee kan voorkomen worden dat het vertrouwen in de wetenschap wordt geschaad.
Vraag 8

Geeft de constatering dat de reeks aan tijdelijke contracten, specifiek bij jonge wetenschappers, de academische vrijheid schaadt u voldoende aanleiding om concrete en scherpere voorwaarden te verbinden aan de bekostiging? Zo nee, waarom niet?

Ik vind het zorgelijk te lezen dat de reeksen tijdelijke contracten en de zogeheten «draaideurconstructies» onder jonge wetenschappers een risico vormen voor de academische vrijheid. Academische vrijheid moet te allen tijde geborgd worden. De kabinetsinzet is om draaideurconstructies te voorkomen. Om deze constructies te voorkomen is de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voornemens de regelgeving rondom tijdelijke contracten aanscherpen. Daarnaast is het van belang om in te zetten op stevige structurele financiering van de wetenschap en stimulering van vaste contracten. Dat doe ik met de sectorplannen en starters- en stimuleringsbeurzen. Ook investeer ik de komende tien jaar jaarlijks € 60 miljoen extra in de open competitie. Met deze ophoging van de open competitie zet ik in op een versteviging van het ongebonden onderzoek.
Vraag 9

Heeft u in kaart wat het effect is van bedreigingen van wetenschappers op sociale media op de academische vrijheid?

Het is belangrijk om een beter beeld te krijgen van het effect van bedreigingen van wetenschappers op sociale media op de academische vrijheid. Er loopt nu een onderzoekstraject in samenwerking met UNESCO om de korte en lange termijn effecten van bedreigingen van wetenschappers via sociale media beter in kaart te brengen. Hierover zal rondom de zomer een internationale expertbijeenkomst plaatsvinden. De resultaten van deze bijeenkomst en het aansluitende onderzoek zullen te zijner tijd gedeeld worden met uw Kamer. Ook zal het lopende onderzoek over zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek mogelijk inzichten bieden op dit onderwerp. De resultaten van dit onderzoek worden dit najaar verwacht. Deze samenvatting zal ik te zijner tijd delen met uw Kamer.
Vraag 10

Geven de conclusies van het rapport van het Europees parlement aanleiding tot nader onderzoek naar de academische vrijheid binnen de Nederlandse hoger onderwijsinstellingen?

Aan de hand van het de resultaten van het lopende onderzoek naar zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek en hoger onderwijs kan worden bepaald of verder onderzoek binnen Nederlandse hoger onderwijsinstellingen nodig is. De resultaten van dit onderzoek worden dit najaar verwacht.
Vraag 11

Wat is uw beoordeling van de constatering dat er zorgen zijn over impact van de opkomende «cancel cultuur» op de diversiteit van wetenschappelijke perspectieven? Vindt u deze constatering voldoende onderbouwd door de twee artikelen in de verwijzingen?

De constatering dat «cancel culture» een (negatieve) impact heeft op de diversiteit van wetenschappelijke perspectieven wordt in het rapport onderbouwd aan de hand van drie artikelen, waarvan twee journalistieke stukken. Ik concludeer hieruit dat de effecten van «cancel cultuur» op de academische vrijheid nader onderzoek verdienen. De mogelijke impact van «cancel culture» wordt daarom meegenomen in het lopende onderzoek zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek en hoger onderwijs. De resultaten van dit onderzoek worden dit najaar verwacht.
Vraag 12

Bent u van plan om te onderzoeken hoe het staat met de sociale veiligheid binnen hoger onderwijsinstellingen en wat het effect daarvan is op de academische vrijheid? Zo nee, waarom niet?

Er is reeds onderzoek voorhanden als het gaat om de sociale veiligheid binnen hoger onderwijsinstellingen. De uitkomsten hiervan licht ik toe in mijn brief die ik binnenkort naar uw Kamer stuur. In deze brief licht ik ook toe hoe ik samen met het veld wil werken aan het verbeteren van de sociale veiligheid binnen hoger onderwijsinstellingen. Ik zie vooralsnog geen reden om te onderzoeken in hoeverre een relatie bestaat tussen enerzijds de sociale veiligheid binnen hoger instellingen en anderzijds de academische vrijheid.
Vraag 13

Kunt u garanderen dat onderzoekers aan Nederlandse universiteiten het gevoel hebben dat zij zonder angst voor vergelding kritiek kunnen uiten op hun werkgevers, het bestuur en het beleid? Zo nee, welke acties wilt u daartegen ondernemen?

Ik vind het belangrijk dat onderzoekers zonder angst voor vergelding kritiek kunnen uiten op hun werkgevers, het bestuur en het beleid. De resultaten van het lopende onderzoek zelfcensuur, academische vrijheid en beperking van diversiteit van perspectieven in het onderzoek en hoger onderwijs zullen inzicht bieden in de mate waarin onderzoekers het gevoel hebben dat zij zonder angst voor vergelding kritiek kunnen uiten.
De resultaten van dit onderzoek worden dit najaar verwacht. Afhankelijk van de resultaten kunnen eventuele acties worden bepaald. Deze samenvatting zal ik te zijner tijd delen met uw Kamer.

29 maart 2023 - 6 juni 2023

69 dagen

De ‘Week van de lentekriebels’ en de berichtgeving daarover
	Wybren van Haga (BVNL)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. De Volkskrant, 24 maart 2023, «Hoe de Week van de Lentekriebels oorlo…
2. WHO Collaborating Centre for Sexual and Reproductive Health, 2010, «S…
3. WHO Collaborating Centre for Sexual and Reproductive Health, 2010, «Richtlijnen voor seksuele en relationele vorming».

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Hoe de Week van de lentekriebels oorlog werd, behalve in de klas» van De Volkskrant?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u reflecteren op de manier waarop deze themaweek de afgelopen jaren is veranderd met betrekking tot het soort voorlichting en informatie die aan kinderen wordt verstrekt en de manier waarop dat gebeurt? Bent u het ermee eens dat de invulling van deze themaweek aanzienlijk explicieter is geworden door de jaren heen? En zo ja, kunt u dat vanuit educatief en pedagogisch oogpunt beargumenteren?

De Week van de Lentekriebels is een themaweek waarbij scholen op vrijwillige basis kunnen deelnemen om zo relationele en seksuele vorming in het schoolplan op te nemen. Er zijn nog tal van andere project- en themaweken die door diverse partijen worden georganiseerd om scholen te ondersteunen in het geven van onderwijs.
Navraag bij Expertisecentrum Rutgers leert dat de insteek van de Week van de Lentekriebels al jaren nagenoeg hetzelfde is, dat scholen zelf bepalen hoe ze invulling geven aan deze week en dat de lespakketten die daarbij gebruikt kunnen worden niet explicieter zijn geworden. Het thema van de Week van de Lentekriebels verschilt per jaar.
Voor de Week van de Lentekriebels kunnen scholen kiezen uit verschillende interventies/lespakketten, zoals de lespakketten Wonderlijk Gemaakt of Kriebels in je buik. Voor de kwaliteitsbeoordeling van interventies/lespakketten is een traject ingericht. Dit is een samenwerking van verschillende onafhankelijke organisaties in het sociale en gezondheidsdomein, waarbij ook gekeken worden of de lespakketten (pedagogisch) passend zijn bij het doel van relationele en seksuele vorming2.
Vraag 3

Kunt u aangeven waar de claim van Rutgers en de GGD dat «elke groep voorlichting krijgt op een niveau dat volgens deskundigen bij de leeftijd past» op gebaseerd is? Welke deskundigen van welke organisaties hebben deze bewering gedaan en op basis waarvan? Heeft u inzicht in de psychologische en pedagogische onderbouwing van dit advies?

De lesmaterialen die Rutgers aanbeveelt, zijn gebaseerd op internationale standaarden en richtlijnen die garanderen dat de inhoud van het lesmateriaal past bij de ontwikkeling van het kind. Voor de psychologische en pedagogische onderbouwing van die standaarden verwijs ik naar de FAQ over deze standaarden3.
Daarnaast betrekt Rutgers seksuologen, pedagogen, psychologen en onderwijskundigen bij de ontwikkeling van educatief materiaal. Vervolgens wordt dit materiaal getest alvorens het beschikbaar komt. Een groep van onafhankelijke organisaties, waaronder het RIVM, Movisie en het Nederlands Jeugdinstituut, ziet toe op de kwaliteit van het lesmateriaal en rapporteert daarover naar het veld.
Als het gaat om het ontwikkelen en evalueren van lesmateriaal of lespakketten kan ik alleen maar toejuichen dat dit wordt gedaan door, of in samenwerking met, onafhankelijke experts, zoals expertisecentrum Rutgers dat ook doet.
Vraag 4

Kunt u zich, afgezien van de verkeerde informatie die over het lesprogramma van dit jaar is verspreid, waardoor wellicht een vertekend/overtrokken beeld is ontstaan dat tot (deels) onnodige onrust en ophef in de samenleving heeft geleid, voorstellen dat het curriculum dat wel daadwerkelijk deel uitmaakt van de themaweek van dit jaar, ook leidt tot verbazing en zorgen bij veel ouders/mensen in Nederland?

Deze themaweek is geen verplicht onderdeel van het curriculum. Deelname aan deze themaweek is ook niet de enig mogelijke uitvoering van onder andere kerndoel 38 waarin staat dat aandacht besteed moet worden aan (het respectvol omgaan met) seksualiteit en diversiteit binnen de samenleving. Ouders/verzorgers en leraren hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om kinderen gezond, veilig en autonoom te laten opgroeien.
Ik kan mij voorstellen dat de informatie over de Week van de Lentekriebels die onder andere via de media is verspreid, in sommige gevallen tot zorgen heeft geleid. Bijvoorbeeld wanneer lesmateriaal voor leerlingen uit groep 7 en 8 werd gekoppeld aan lesmateriaal voor kleuters. Het is goed dat de ouders en verzorgers, bij wie de zorgen zijn ontstaan – of dit nou komt door een onjuiste interpretatie van de inhoud van lespakketten of door de werkelijke inhoud – deze zorgen geuit hebben bij hun schoolleiding of de leraar, zodat de beeldvorming bijgesteld kon worden op basis van de feiten.
Vraag 5

Bent u zich ervan bewust dat ook een aanzienlijke aantal scholen en leerkrachten kritiek heeft geuit op deze themaweek en aangeeft dat zij de lesstof te ver vindt gaan? Wat vindt u ervan dat pedagogisch geschoolde medewerkers aangeven dat zij de informatie die zij moeten overbrengen aan kinderen niet pedagogisch verantwoord en/of leeftijdsgeschikt vinden? Kunt u uitleggen waar de discrepantie tussen het werkveld en de beleidsmakers vandaan komt?

Ik wil benadrukken dat scholen niet verplicht zijn om deel te nemen aan de Week van de Lentekriebels. Ook de lespakketten die Expertisecentrum Rutgers aanbeveelt zijn niet verplicht. Zoals bij alle leergebieden het geval is, is er een divers aanbod van lespakketten op de markt, passend bij het diverse onderwijsveld dat ons land kent.
Ik vertrouw erop dat scholen en leraren een goede afweging kunnen maken in de keus voor lesmateriaal of lespakketten. Daarbij vertrouw ik er op dat leraren goed weten welke informatie passend is bij de leeftijd en ontwikkeling van hun leerlingen in de basisschoolleeftijd. Dit geldt natuurlijk ook voor het passend gebruik van beeldmateriaal bij alle mogelijk gevoelige thema’s in het onderwijs. Ik vertrouw erop dat leraren weten wat past bij de leeftijd, ontwikkeling en belevingswereld van kinderen in de basisschoolleeftijd.
Het is belangrijk om bij relationele en seksuele vorming de mannelijke en vrouwelijke geslachtsdelen gelijkwaardig te behandelen. Het 3D-model van de clitoris waar in de vraag aan gerefereerd wordt, is geen onderdeel van lespakketten, maar kon op aanvraag van scholen zelf worden verspreid. Daarnaast kan dit 3D-model ondersteunend zijn aan het geven van volledige informatie, tijdens de lessen die worden gegeven in de bovenbouw (groep zes t/m acht). Het staat scholen en leraren vrij bij het aanbieden van de kerndoelen zelf lespakketten, een deel van lespakketten of aanvullende educatieve materialen in te zetten tijdens het geven van onderwijs.
Vraag 6

Kunt u bijvoorbeeld uitleggen waarom kinderen in de basisschoolleeftijd video’s/animaties te zien krijgen van mensen die geslachtsgemeenschap hebben en er gewerkt kan worden met een 3D-model van een clitoris? Bent u niet van mening dat dit voor kinderen in deze leeftijdsgroep zeer expliciete informatie is? Zo ja, wat is de argumentatie om hen hieraan op deze leeftijd al bloot te stellen, op deze wijze? Kunt u de pedagogische onderbouwing hiervoor delen?

Zie antwoord vraag 5.
Vraag 7

Wat vindt u ervan dat de kritiek op de invulling van deze themaweek dit jaar wordt neergezet als «conservatief», «christelijk» «extreemrechts» en «vanuit de complothoek»? Bent u niet van mening dat als er dusdanige onrust ontstaat in de samenleving, dat dit moet leiden tot serieuze reflectie bij beleidsmakers over de vraag waarom dit gebeurt? Realiseert u zich dat, naast het radicalere geluid dat soms helaas ook ongefundeerde en/of misinformatie verspreidt, ook veel andere, gematigde, mensen kritisch zijn op het lesaanbod van deze themaweek?

De onrust die is ontstaan in de samenleving omtrent de Week van de Lentekriebels is grotendeels gebaseerd op informatie die onder andere via de media is verspreid. Ik kan mij voorstellen dat dit dan ook in die gevallen tot zorgen heeft geleid, bijvoorbeeld wanneer lesmateriaal voor leerlingen uit groep 7 en 8 werd gekoppeld aan lesmateriaal voor kleuters. Daarbij is een verkeerd beeld ontstaan over het doel van de themaweek, de inhoud van de lessen voor verschillende leeftijdsgroepen en het idee dat deelname verplicht zou zijn.
Het vrije en open publieke debat, ook over het onderwijs, is een kernelement van onze democratische rechtsstaat. Het doel van debat is het kunnen maken van geïnformeerde keuzes. Het staat mensen vrij om kritisch te zijn over het lesaanbod van scholen, ongeacht op basis van welke grond. Ik vind het goed dat ouders dusdanig betrokken zijn bij het onderwijs van hun kinderen en dat zij eventuele zorgen uiten bij de school. Ik vind het echter een zorgelijke ontwikkeling dat via sociale media onvolledige en/of onjuiste informatie verspreid is en daardoor het gesprek over relationele en seksuele vorming niet altijd respectvol heeft plaatsgevonden.
Vraag 8

Kunt u reflecteren op de kloof tussen de «progressieve» agenda van dit kabinet, bepaalde subculturen in de maatschappij en deze grote gematigde groep mensen/ouders die zich in toenemende mate zorgen maakt over de ideologische agenda die een steeds prominenter stempel op de maatschappij en de overheersende maatschappelijke opinie drukt?

Het kabinet staat voor een nieuwe generatie die zelfbewust opgroeit en voor wie praten over relaties en seksualiteit redelijk vanzelfsprekend is. Een generatie die respect toont voor elkaars wensen en grenzen en begrip heeft van – en respect voor – diversiteit4. Hierbij hoort voldoende kennis over relaties en seksualiteit of seksuele gezondheid en vaardigheden om je eigen regie te kunnen voeren. Ik vind het belangrijk dat alle stemmen, subculturen en groepen gehoord worden in het maatschappelijke debat, ook rondom het thema relationele en seksuele vorming. Hierbij benadruk ik dat het aanbieden van de kerndoelen voor het primair onderwijs verplicht is, maar dat scholen vrijheid hebben om deze kerndoelen volgens eigen (onderwijskundige of levensbeschouwelijke) visie vorm te geven.
Vraag 9

Hoewel seksuele educatie zeker deels kan, en wellicht zelfs moet, uitmaken van het curriculum op scholen, bent u niet van mening dat dit in steeds verdergaande mate de taak van ouders/opvoeders en hun wensen/opvattingen met betrekking tot de invulling daarvan overneemt en daarmee de autonomie van ouders/opvoeders over de opvoeding van hun eigen kinderen afneemt? Vindt u niet dat de manier waarop, op welke leeftijd en met welke middelen kinderen seksueel worden voorgelicht primair een taak van ouders/opvoeders is en niet van scholen en/of de overheid? En dat afbraak daaraan raakt aan de vrijheden en rechten en de zeggenschap die ouders hebben over hun eigen gezinsleven en hun verantwoordelijkheid als opvoeders?

In de beleidsvisie seksuele gezondheid5 wordt beschreven dat voor ouders en verzorgers een belangrijke rol en verantwoordelijkheid is weggelegd in de relationele en seksuele vorming van kinderen. Relationele en seksuele vorming is daarop aanvullend een verplicht onderdeel van het curriculum, juist om ouders en opvoeders te ondersteunen in die verantwoordelijkheid. Net zoals het onderwijs die rol vervult voor bijvoorbeeld het leren lezen. Ik ga ervan uit dat ouders hun kinderen onderwijs laten volgen op een school met een visie die in lijn is met die van hen.
Ik vertrouw erop dat scholen en leraren een goede afweging kunnen maken in de keus voor lesmateriaal of lespakketten. Dit geldt natuurlijk ook voor het passend gebruik van (beeld)materiaal, of het nou gaat over seksuele vorming of andere thema’s. Het staat scholen en leraren vrij bij het aanbieden van de kerndoelen zelf lespakketten of een deel van lespakketten in te zetten tijdens het geven van onderwijs.
Zoals ieder jaar heeft Rutgers ook voorafgaand aan deze editie van de Week van de Lentekriebels deelnemende scholen geadviseerd ouders tijdig te informeren over de lessen, door bijvoorbeeld nieuwsbrieven te versturen en ouderavonden te organiseren.
De keuze voor de invulling van de lessen is aan de leraren, waarbij er uiteraard altijd ruimte moet zijn voor het bespreken van eventuele zorgen van ouders. Indien een ouder merkt dat een lespakket (nog) niet aansluit bij de belevingswereld van hun kind of tegenstrijdig is met de opvattingen over de opvoeding van het kind, raad ik aan contact te zoeken met het schoolbestuur.
Vraag 10

Bent u het ermee eens dat, als de lesinhoud van een dergelijke themaweek dusdanig expliciete informatie bevat die met grote waarschijnlijkheid zal raken aan de normen, waarden en de opvoedingsideeën van sommige/veel ouders, daarover bij voorbaat met ouders gecommuniceerd dient te worden en dat zij daarover inspraak zouden moeten hebben, zodat zij in ieder geval een keuze hebben om hun kinderen wel of niet te laten participeren aan een dergelijk onderdeel van het curriculum?

Zie antwoord vraag 9.
Vraag 11

Bent u bereid om kinderen voortaan vrij te stellen van dergelijk themaonderwijs, indien hun ouders het curriculum niet geschikt en/of onwenselijk achten voor hun kinderen? Zo nee, waarom niet en vindt u dan niet dat daarmee ideologische indoctrinatie plaatsvindt die de overheid een te grote invloed geeft op de opvoeding van kinderen?

Zie antwoord vraag 9.
Vraag 12

Vindt u, in bredere zin, niet dat de overheid zich steeds meer invloed toe-eigent op facetten van het leven van mensen waarin zij autonoom zouden moeten zijn? En is het opvoeden van kinderen niet bij uitstek een onderdeel van het leven waarin ouders leidend zouden moeten zijn en waarbij de overheid een zeer bescheiden rol zou moeten vervullen en eigenlijk alleen invloed zou moeten kunnen uitoefenen wanneer het welzijn en/of de veiligheid van een kind in het geding komt?

In de beleidsvisie seksuele gezondheid6 beschrijft het kabinet te staan voor een brede en positieve benadering van het toerusten én beschermen van de samenleving op het gebied van seksuele gezondheid. Dit kabinet wil toewerken naar voldoende kennis, vaardigheden en vrijheid voor personen om eigen keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit. Dit doen we onder andere door algemene publieksvoorlichting en relationele en seksuele vorming in het onderwijs. In mijn ogen is binnen deze huidige beleidsvisie alle ruimte voor ouders om hun kinderen op te voeden zoals zij dat voor ogen hebben en is er een algemeen vormend instituut, de school, om ook ouders en kinderen daarin te ondersteunen.
Vraag 13

Heeft u kennisgenomen van de berichten van ouders die hebben aangegeven dat hun kinderen geschrokken zijn van het lesmateriaal van deze themaweek en daarover met vragen, zorgen en angsten zijn thuisgekomen? Hoe reflecteert u daarop?

Het is mij bekend dat ouders zorgen hebben geuit, via de media, over de lessen seksuele vorming die worden gegeven op basisscholen. Zoals ik in vraag 4 en 7 heb geschetst, kan ik me voorstellen dat de informatie die is verspreid in sommige gevallen tot zorgen heeft geleid. Bijvoorbeeld wanneer lesmateriaal voor leerlingen uit groep 7 en 8 werd gekoppeld aan lesmateriaal voor kleuters. Naast de berichtgeving waar de vraag naar verwijst, heb ik ook veel positieve verhalen gehoord vanuit leraren, ouders en kinderen over de lessen relationele en seksuele vorming die zijn gegeven.
De onrust die soms is ontstaan in de samenleving omtrent de Week van de Lentekriebels is grotendeels gebaseerd op verspreiding van onjuiste informatie. Daarbij is een verkeerd beeld ontstaan over het doel van de themaweek, de inhoud van de lessen en het incorrecte idee dat deelname verplicht zou zijn.
Ik heb vertrouwen in de objectiviteit van de wetenschap en vertrouwen in de ruimte de wetenschap laat aan de maatschappij om eigen standpunten te ontwikkelen ten aanzien van kennis. Als het gaat om het ontwikkelen van lesmateriaal of lespakketten kan ik alleen maar toejuichen dat dit wordt gedaan door, of in samenwerking met, experts. Ik vertrouw op hun objectiviteit en expertise die zij inzetten om de maatschappij te voorzien van juiste informatie en hen in staat te stellen een eigen mening te vormen over de informatie die zij krijgen.
Ik hoop dat scholen, zoals Rutgers ook adviseert, ouders tijdig informeren over de lessen seksuele vorming die zij (gaan) geven, door bijvoorbeeld nieuwsbrieven te versturen en ouderavonden te organiseren. Bovendien zijn mij ook al goede voorbeelden bekend waarbij ouders het gesprek zijn aangegaan met de scholen, hun zorgen hebben gedeeld – en dat dat de manier is om tot een goed gesprek hierover te komen.
Vraag 14

Hoe rijmt u deze reacties van kinderen met de stelling van Rutgers, dat de informatie en de wijze waarop deze naar kinderen wordt overgebracht, «wetenschappelijk onderbouwd» is? Kunt u uitleggen waar deze discrepantie vandaan komt? En kunt u in een breder perspectief dan reflecteren op de huidige stand van de wetenschap, de objectiviteit van wetenschappers en de ideologische/politieke beïnvloeding op de wetenschappelijke gedachtevorming? Hoe neutraal en objectief is de hedendaagse wetenschap in uw optiek? Bent u zich ervan bewust dat er steeds meer ideologische verschillen bestaan tussen de wetenschappelijke wereld en die van de «gewone burger»? Waar is dit volgens u aan te wijten en is dit wat u betreft geen signaal dat de wetenschappelijke consensus wellicht te ver af is komen te staan van de realiteit?

Zie antwoord vraag 13.
Vraag 15

Vindt u dat Rutgers op het lentekriebelscurriculum moet reflecteren en de eigen educatieve opvattingen wellicht zou moeten heroverwegen? Gaat u hierover met Rutgers in gesprek en gaat u de organisatie aanmoedigen informatie op te halen in de samenleving, teneinde samen met ouders en kinderen een curriculum vorm te geven waarvoor bevolkingsbreed steun kan worden gevonden?

Er is zoals eerder aangegeven geen sprake van een lentekriebelscurriculum. De Week van de Lentekriebels is één van de manieren om seksuele vorming in het onderwijs vorm te geven. Deelname aan de Week van de Lentekriebels is vrijwillig en scholen bepalen zelf hoe zij invulling geven aan die themaweek.
Sinds 2012 zijn scholen middels de kerndoelen verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit, diversiteit en seksuele diversiteit. Daar hebben we als samenleving voor gekozen, omdat we dit belangrijk vinden voor een gezonde, veilige en positieve ontwikkeling van kinderen en jongeren. De kerndoelen van alle leergebieden worden op dit moment geactualiseerd. Bovendien vertrouw ik erop dat Rutgers regelmatig haar eigen educatief materiaal evalueert en reflecteert op inhoud en vorm.
Vraag 16

Bent u van mening dat het onderwijs in Nederland dusdanig veel tijd moet besteden aan extra lesstof buiten het basiscurriculum, zoals dergelijke themaweken, wanneer de kwaliteit van het basiscurriculum te wensen overlaat, steeds meer leerlingen kampen met leer- en ontwikkelingsproblematiek en met onderwijsachterstanden van school komen en internationale onderwijsrapporten aangeven dat het Nederlands onderwijs van steeds slechtere kwaliteit is? Moet de focus op dit moment niet liggen bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit in ons land?

Ik draag zorg voor een evenwichtig curriculum in het funderend onderwijs. Aan alle kerndoelen binnen het curriculum van het funderend onderwijs moet aandacht besteed worden. Het ene kerndoel is niet belangrijker dan het andere, hoewel de vorm en frequentie waarin een kerndoel wordt aangeboden kan verschillen. Bovendien kunnen verschillende kerndoelen ook in samenhang met elkaar aangeboden worden. Zo kan het heel nuttig zijn voor de ontwikkeling van lezen, schrijven en rekenen, om dit te integreren met thema’s zoals geschiedenis, de democratische rechtsstaat en economie, of om dit projectmatig aan te vliegen.
Met het Masterplan Basisvaardigheden ondersteun ik scholen extra stappen te zetten om taal, lezen, rekenen, digitale geletterdheid en burgerschap goed vorm te geven. Dat betekent niet dat bewegingsonderwijs, cultuureducatie of projecten rondom financiële educatie, techniek en duurzaamheid niet meer gegeven moet worden: ook bij het masterplan basisvaardigheden kijken we naar het gehele curriculum. Ik vertrouw scholen en leraren in het goed indelen van onderwijstijd en het tactvol inzetten van project- en themaweken ondersteunend aan de ontwikkeling van het kind.
Vraag 17

Indien u van mening bent dat extra-curriculaire activiteiten wel wenselijk en/of nodig zijn in het onderwijs op dit moment, kunt u dan uitleggen waarom bijvoorbeeld geen aandacht wordt besteed aan zaken die voor de educatieve en persoonlijke ontwikkeling van kinderen ook van groot belang zijn, zoals, bijvoorbeeld, begrip van de economie, (financiële) zelfredzaamheid en onafhankelijkheid en politiek? Vindt u niet dat andere thema’s dan seksualiteit belangrijker zijn voor de maatschappelijke ontwikkeling en vorming van (jonge) kinderen?

Zie antwoord vraag 16.
Vraag 18

Zijn de «Standards for Sexuality Education in Europe» van de WHO van invloed op de educatieve seksuele vorming van kinderen in Nederland en zo ja, op welke manier?2 Onderschrijft de Nederlandse overheid deze standaarden en heeft Nederland invloed gehad op het ontwikkelen van deze standaarden?

Sinds 2012 zijn scholen middels de kerndoelen verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit, diversiteit en seksuele diversiteit. Daar hebben we als samenleving voor gekozen, omdat we dit belangrijk vinden voor een gezonde, veilige en gelukkige ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Met de Standards for Sexuality Education in Europe wordt het belang van vroegtijdige, doorlopende en brede relationele en seksuele vorming benadrukt, waarbij niet alleen aandacht is voor risico’s, maar wordt opgeroepen tot een positieve benadering van seksualiteit en seksueel welzijn. Hoewel het document oproept tot aandacht voor relationele en seksuele vorming op scholen, benadrukt het óók de verantwoordelijkheid van ouders. Dit is in lijn met de visie van het kabinet zoals verwoord in de beleidsvisie seksuele gezondheid.9
In de richtlijn adviseert de WHO om relationele en seksuele vorming als vak verplicht te stellen, afgesloten met een examen, omdat dit in veel landen de enige manier is om het thema voldoende aandacht te geven. De Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor het eigen curriculum en hoeft dus de vrijblijvende richtlijnen van de WHO niet letterlijk over te nemen. In Nederland is aandacht voor seksualiteit en seksuele diversiteit verplicht in de kerndoelen, maar niet als vak. Scholen kunnen die kerndoelen volgens eigen visie aanbieden. Dit past bij hoe de vrijheid van onderwijs in Nederland is vormgegeven.
Vraag 19

Wat vindt u van de stelling van de WHO dat «sexuality education» een verplicht onderdeel moet zijn van het curriculum op scholen?3 Op basis van welke criteria en overwegingen wordt dit verplichte curriculum vormgegeven en welke inhoudelijke invloed heeft Nederland daarop?

Zie antwoord vraag 18.
Vraag 20

Is de Nederlandse overheid voornemens om «sexuality education» volgens de WHO-standaarden – op termijn – inderdaad verplicht te stellen in het Nederlandse onderwijs? Zo ja, wat is dan het gevolg als scholen en/of ouders/opvoeders het met dit curriculum niet eens zijn?

Aandacht voor seksualiteit en seksuele diversiteit is al sinds 2012 verplicht op grond van de kerndoelen. De kerndoelen worden in de komende jaren geactualiseerd. Hiermee wordt ook beoogd de doelen verder te concretiseren om leraren meer richting te bieden, waarmee beantwoord wordt aan de geluiden van onder andere leraren dat de kerndoelen nu te open geformuleerd zijn. Op dit moment bestaan er geen voornemens om relationele en seksuele vorming volgens de vrijblijvende adviezen van de WHO verder nog over te nemen en bijvoorbeeld relationele en seksuele vorming als apart vak verplicht te stellen, met examen. Dat seksualiteit en seksuele diversiteit onderdeel blijven van de kerndoelen staat evenmin ter discussie.
Vraag 21

Bent u voornemens om, na de storm van kritiek op de Week van de lentekriebels dit jaar, het programma in de toekomst anders te gaan vormgeven en zo ja, welke manier? Gaat u hierover met onderwijzers en ouders in gesprek? in Europa, Raamwerk voor beleidmakers, onderwijs- en gezondheidsautoriteiten en deskundigen», p. 18, Standards for Sexuality Education | BZgA WHO-CC (bzga-whocc.de)

De Week van de Lentekriebels valt onder de regie van het Expertisecentrum Rutgers, uitgevoerd in samenwerking met de regionale GGD »en. De overheid heeft geen invloed op de inhoudelijke vormgeving van themaweken, ik ben dan ook niet voornemens dit programma anders vorm te laten geven. Ik vind het goed dat expertisecentra zich inzetten om het onderwijs te ondersteunen. Ik vertrouw op de expertise van Rutgers, de GGD’en en op die van scholen en leraren, die zij inzetten om de seksuele gezondheid in Nederland te bevorderen.
Zoals voor elk leergebied het geval is ga ik regelmatig in gesprek met scholen, leraren en ouders om het gesprek aan te gaan over het onderwijs.

29 maart 2023 - 6 juni 2023

69 dagen

De Week van de Lentekriebels en ander onderwijs gericht op seksuele voorlichting en vorming van jonge kinderen
	Thierry Baudet (FVD)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. Expertisecentrum seksualiteit Rutgers.
2. Rutgers, 2023, «Handreiking Positieve Seksuele Vorming – Wat vind ik …
3. Stb. 2012, 470, https://wetten.overheid.nl/BWBR0018844/2012-12-01. …
4. De Volkskrant, 24 maart 2023, «Hoe de Week van de Lentekriebels oorlo…

Vraag 1

Vanaf welke leeftijd acht u seksuele voorlichting en vorming van jonge kinderen noodzakelijk en waarom? Bent u van mening dat seksuele voorlichting en vorming al bij kinderen in groep 1 moet beginnen? Kunt u dit toelichten?

De kerndoelen in het primair onderwijs zijn doelen waarop basisscholen zich moeten richten in het geven van onderwijs aan leerlingen tussen de 4 en 12 jaar. Het aanbieden van de kerndoelen is verplicht maar scholen starten naar eigen inzicht de leerlijn in kwestie op een door hen gekozen moment. Zij dienen hierbij in vorm, tempo en inhoud natuurlijk oog te hebben voor de ontwikkeling en belevingswereld van het kind.
Relationele en seksuele ontwikkeling start al op jonge leeftijd. Daarom is het belangrijk dat vanaf de eerste jaren op de basisschool onder andere aandacht wordt besteed aan het opbouwen van een positief zelfbeeld, vriendschappen en verliefdheid, het respecteren van de grenzen en wensen van anderen en het kunnen aangeven van je eigen grenzen. Door de leerjaren heen kan een leraar lesstof toevoegen die passend is bij de belevingswereld van het kind. Zo is het belangrijk dat kinderen in de bovenbouw kennis hebben van de cognitieve, emotionele, lichamelijke en sociale aspecten van relaties en seksualiteit. In de bovenbouw is het dan onder andere belangrijk dat leerlingen weten wat hen te wachten staat in de puberteit, weten wat voortplanting is en welke invloed sociale media hebben op je zelfbeeld. Op deze manier worden zij toegerust om zelf goed geïnformeerde keuzes te kunnen maken op het gebied van seksuele gezondheid, seksualiteit en relaties.
Scholen kunnen onder andere, voor alle leergebieden, expertisecentra en aanbieders van lespakketten raadplegen om te bepalen wat pedagogisch-didactisch passend is en aansluit bij de (levensbeschouwelijke) visie van de school.
Vraag 2

Kunt u toelichten wat in uw ogen het verschil is tussen seksuele voorlichting en seksuele vorming?

In de beleidsvisie seksuele gezondheid1 beschrijft het kabinet te staan voor een brede en positieve benadering van het toerusten én beschermen van de samenleving op het gebied van seksuele gezondheid. Seksuele voorlichting wijst op éénzijdige kennisoverdracht over seksualiteit en seksuele gezondheid. Brede relationele en seksuele vorming2 betreft het interactief leren over de cognitieve, emotionele, lichamelijke en sociale aspecten van relaties en seksualiteit zodat mensen zelf goed geïnformeerde keuzes kunnen maken op het gebied van seksuele gezondheid, seksualiteit en relaties.
Vraag 3

Ziet u een probleem in de promotie van transgenders op (basis)scholen? Kunt u dit toelichten?

De door u genoemde promotie van transgenders, zoals de leden hier vragen, is geen onderdeel van de lespakketten die Rutgers aanbeveelt. Natuurlijk kunnen kinderen wel vragen hebben over genderdiversiteit, transgender personen en/of ervaringen. Ik vind het belangrijk dat het gesprek daarover gevoerd kan worden op scholen zodat leerlingen op school betrouwbare informatie krijgen, die zij kunnen bespreken met iemand die zij vertrouwen, en daarmee niet online op verkeerde informatie stuiten.
Ik wil dat álle leerlingen zich veilig voelen, geaccepteerd worden op school en dat leerlingen als onderdeel van kerndoel 38 leren dat onze samenleving divers is. Middels kerndoel 38 zijn scholen ook verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit en diversiteit binnen de samenleving waaronder seksuele diversiteit. Daarom vind ik het ook belangrijk dat leerlingen leren dat je geaccepteerd wordt en moet worden als je bijvoorbeeld verliefd wordt op iemand van hetzelfde geslacht. De invulling van het kerndoel dat hierboven beschreven staat helpt leerlingen diversiteit te herkennen en te respecteren en leert kinderen dat ze mogen zijn wie ze willen zijn. In alle gevallen verwacht ik van scholen en leraren, en daar vertrouw ik op, dat zij een veilige sfeer creëren in de klas en zorgen voor betrouwbare informatie om het gesprek aan te gaan over (seksuele) diversiteit.
Vraag 4

Bent u net als Rutgers1 van mening dat heteronormativiteit op (basis)scholen verminderd moet worden?2 Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer is deze vermindering geslaagd?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 5

Kunt u ingaan op de voorbeelden die het lid Baudet in zijn inbreng tijdens het Vragenuur op dinsdag 21 maart 2023 heeft genoemd en een oordeel geven over deze voorbeelden?

Tijdens het vragenuur is het lid Baudet ingegaan op een fragment uit het verhaal van de schrijver Pim Lammers (met de titel Trainer, dat is bedoeld voor volwassenen), liet hij een afbeelding zien uit een bespreekboek voor ouders, refereerde hij aan plaatjesboeken met volgens hem expliciete inhoud en benoemde hij een podcast van Dokter Corrie. Voor alle genoemde voorbeelden geldt dat deze geen onderdeel zijn van de Week van de Lentekriebels, noch van de lespakketten die Rutgers aanbiedt op hun website. Scholen en leraren kunnen er zelf voor kiezen om aanvullend materiaal in te zetten tijdens lessen relationele en seksuele vorming. Ik vertrouw op hun expertise om te bepalen wat wel en niet past bij de leeftijd, ontwikkeling en belevingswereld van kinderen. Naast het onderwijsaanbod biedt Rutgers ouders en opvoeders online tips en suggesties om als primaire opvoeder thuis (ook) met seksuele opvoeding aan de slag te gaan, waarbij ouders zelf keuzes kunnen maken die passen bij hun (pedagogische) visie en behoeften.
In Nederland geldt vrijheid van expressie, die een basisvoorwaarde vormt voor een open en democratische samenleving. Deze vrijheid van expressie geldt ook voor schrijvers. Het is daarom niet aan mij om als Minister een mening over te hebben of een oordeel te vellen over de inhoud van een kunstuiting, zoals het fragment uit het verhaal van Pim Lammers.
Daarnaast vertrouw ik erop dat scholen en leraren zorgvuldig afwegen of lesmateriaal en beeldmateriaal dat ondersteunend is aan lesstof geschikt is om invulling te geven aan de kerndoelen, voor alle leergebieden. Scholen en leraren zijn voortdurend bezig passend lesmateriaal te vinden aansluitend bij de kerndoelen, passend bij de leeftijd en ontwikkeling van het kind en in lijn met de (levensbeschouwelijke) visie van de school. Indien scholen merken dat er zorgen en vragen leven bij ouders over de invulling van relationele en seksuele vorming, verwacht ik dat zij samen het gesprek aangaan over deze zorgen.
Vraag 6

Bent u een voorstander van deze seksualisering van jonge kinderen? Ziet u mogelijke problemen in deze seksualisering van jonge kinderen? Zo ja, waarom wel? Zo nee, waarom niet? Kunt u dit toelichten?

Het is een kwalijke zaak dat er door informatie die de afgelopen periode is verspreid, zowel in de Tweede Kamer als online, de suggestie wordt gewekt dat kinderen zouden worden geseksualiseerd door de lessen die tijdens de Week van de Lentekriebels zijn gegeven op scholen. Ik betreur de vergaande en negatieve effecten van deze onjuiste informatie op een organisatie als Rutgers.
Dit kabinet streeft ernaar dat inwoners van Nederland dusdanig goed geïnformeerd zijn dat zij op basis hiervan in staat zijn om keuzes te maken over hun seksuele gezondheid en de keuzes van anderen te respecteren. Scholen zijn sinds 2012 verplicht om aandacht te besteden aan relationele en seksuele vorming. Door brede relationele en seksuele vorming binnen het onderwijs leren kinderen en jongeren dat je in vrijheid zelf keuzes mag maken en worden zij ondersteund om ook goed geïnformeerde keuzes te maken op het gebied van seksuele gezondheid en seksualiteit.
Brede relationele en seksuele vorming sluit aan bij elke fase van de ontwikkeling die kinderen en jongeren doormaken en de vragen die zij per leeftijds- en ontwikkelingsfase hebben. Het zet daarmee niet aan tot seksuele handelingen. Integendeel: onderzoek toont aan dat jongeren die goede voorlichting hebben gehad, gemiddeld genomen bewuster en later beginnen aan seks.5 Juist omdat ze hier van tevoren beter over hebben nagedacht.
Bovendien hangt brede relationele en seksuele vorming ook samen met het bewuster beginnen aan seks, meer consistent gebruik van voorbehoedsmiddelen en een lager cijfer onbedoelde zwangerschappen. Dergelijke vorming lijkt bij te dragen aan meer kennis, een positiever zelf- en lichaamsbeeld, betere vaardigheden en meer zelfregie, respectvollere omgangsvormen en vermindert daarmee het risico op seksuele grensoverschrijding (in zowel de rol als slachtoffer als die van pleger), seksueel overdraagbare aandoeningen en onbedoelde zwangerschap.6
Scholen en leraren geven zelf invulling aan de lessen relationele en seksuele vorming. Dat kan door bijvoorbeeld een vrijwillige deelname aan de Week van de Lentekriebels, maar ook op een andere manier of ander moment. Scholen kunnen daarnaast ervoor kiezen om zich aan te melden voor het Stimuleringsprogramma Relaties en Seksualiteit van de Gezonde School. Hierbij kunnen scholen ook gebruik maken van lespakketten.
Vraag 7

Bent u bereid het gehele lespakket voor de Week van de Lentekriebels 2023 aan de Kamer ter beschikking te stellen?

Allereerst vind ik het belangrijk om te benoemen dat er geen formeel of standaard lespakket is voor de themaweek «Week van de Lentekriebels». Daarbij is deelname vrijwillig en zijn de Week van de Lentekriebels, noch de lespakketten van Rutgers of andere aanbieders, mijn eigendom. Scholen en leraren bepalen bovendien zelf welke lespakketten en materialen zij inzetten voor hun lessen relationele en seksuele vorming, en die kunnen dus ook buiten de «Week van de Lentekriebels» vallen.
Uw vraag om het lesmateriaal dat gebruikt kan worden bij het geven van relationele en seksuele vorming ter beschikking te stellen, heb ik voorgelegd aan Expertisecentrum Rutgers. Zij geven aan dat de leerdoelen van het lespakket «Kriebels in je buik» online te bekijken zijn. Verder zijn grote delen van dit lespakket ook openbaar en is inzage in de lessen mogelijk, via Rutgers.
Vraag 8

Wat vindt u zelf van het lespakket behorende bij de Week van de Lentekriebels 2023?

In alle gevallen, ook bijvoorbeeld bij financiële educatie, cultuur en duurzaamheid, vind ik het belangrijk dat de keuze om wel of niet deel te nemen aan dit soort themaweken en het in gebruik nemen van lespakketten bij de school ligt. Ik ben verantwoordelijk voor het wettelijke curriculum in het funderend onderwijs, waar relationele en seksuele vorming onderdeel van is. Door deelname aan de Week van de Lentekriebels kunnen scholen daar invulling aan geven. De keus om deel te nemen aan die Week van de Lentekriebels is vrijwillig en ligt bij scholen.
Ook kunnen scholen zelf kiezen welke lespakketten, delen van een lespakket of welke andere ondersteunende materialen zij inzetten om relationele en seksuele vorming te geven. Een meerderheid van de scholen biedt relationele en seksuele vorming op een andere manier aan dan door deelname aan de Week van de Lentekriebels, al dan niet met een lespakket. Ik vind het goed dat er publieke organisaties zijn die vanuit hun expertise scholen ondersteunen in het geven van onderwijs en hun expertise inzetten om lespakketten te (laten) ontwikkelen, zoals het geval is bij de Week van de Lentekriebels.
Vraag 9

Bent u bereid ook ander materiaal (zoals het lespakket van voorgaande jaren) in het kader van leerdoel 38 van het Besluit vernieuwde kerndoelen WPO aan de Kamer ter beschikking te stellen?3

Zoals eerder aangegeven ben ik geen eigenaar van lesmateriaal of lespakketten. Noch is er een vast lespakket behorende bij de Week van de Lentekriebels. Lesmateriaal dat ondersteunend is aan het aanbieden van de kerndoelen zijn continu in ontwikkeling. Ik vertrouw op de deskundigheid van leraren in het kiezen van het lesmateriaal of de lespakketten die het beste aansluiten bij hun pedagogisch-didactische of onderwijskundige visie.
Vraag 10

Kunt u aangeven of er inmiddels klachten zijn ontvangen door de Inspectie van het Onderwijs over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan seksuele voorlichting (bijvoorbeeld de Week van de Lentekriebels, Paarse Vrijdag, etc.) in het (basis)onderwijs? Zo ja, wat is de aard en de omvang van deze klachten?

Navraag bij de Inspectie van het Onderwijs leert dat zij enkele tientallen telefoontjes en berichten heeft ontvangen over de lessen relationele en seksuele vorming naar aanleiding van de aandacht voor onder meer de Week van de Lentekriebels. Vaak kwamen deze telefoontjes en berichten van ouders die hun zorgen wilden uiten. Deze zorgen kwamen in grote lijnen overeen met de inhoud van berichten die in de media rondgingen. De inspectie heeft aan ouders informatie gegeven over de ruimte die scholen hebben in de aanbieding van leerstof en heeft tevens aangegeven dat scholen en besturen het eerste aanspreekpunt zijn bij vragen en zorgen over de invulling van het onderwijs. Indien ouders er met de school niet uitkomen, kunnen zij een klacht indienen via de formele klachtenprocedure van de school; deze klachten worden niet centraal geregistreerd.
Vraag 11

Bent u bereid de subsidieverlening aan Rutgers te staken danwel te heroverwegen, indien blijkt dat deze instelling lespakketten met grensoverschrijdende inhoud ontwikkelt? Kunt u dit toelichten?

Ik vertrouw erop dat alle betrokken partijen zorgvuldig kijken naar de inhoud van de lespakketten en advies (blijven) geven als aanpassing nodig blijkt. Expertisecentrum Rutgers is een van de instellingen die door het Ministerie van VWS wordt gesubsidieerd voor specifieke activiteiten die zij uitvoeren op het gebied van seksuele gezondheid ten behoeve van alle Nederlanders. Uiteraard waakt de gehele rijksoverheid bij subsidierelaties, met welke partij dan ook, ervoor dat alle activiteiten binnen de grenzen van de democratische rechtsstaat plaatsvinden.
Vraag 12

Kunt u een lijst van onderzoeken toesturen die zouden bewijzen dat (een vroeg begin met) seksuele voorlichting leidt tot een later begin met seksuele handelingen en dat het normaliseren van seks bij jonge kinderen ertoe leidt dat zij beter weerstand kunnen bieden wanneer volwassenen aan hen zitten, zoals bijvoorbeeld wordt gesuggereerd in het krantenbericht van De Volkskrant op 24 maart 2023?4

In de beleidsvisie seksuele gezondheid wordt ingegaan op de onderbouwing van het belang van brede relationele en seksuele vorming.9 Brede relationele en seksuele vorming (dus niet het normaliseren van seks) hangt samen met het bewuster beginnen aan seks en draagt bij aan meer kennis, een positiever zelfbeeld, betere vaardigheden en meer zelfregie en vermindert daarmee het risico op seksuele grensoverschrijding (in zowel de rol als slachtoffer als die van pleger), seksueel overdraagbare aandoeningen en onbedoelde zwangerschap.10 Het sluit bovendien aan bij wat jongeren zelf belangrijk vinden.11 Het ervaren van seksueel genot, plezier en een positief seksueel zelfbeeld maakt deel uit van seksuele gezondheid, en daarmee van de mentale gezondheid en fysieke gezondheid.12 Als het seksueel welzijn door die persoon als goed wordt ervaren, weet diegene ook beter grenzen en wensen aan te geven en is daarmee ook beter beschermd tegen ongewenste zwangerschap of soa.13
Vraag 13

Kunt u alle communicatie tussen het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Rutgers delen met de Kamer? Zo nee, waarom niet?

Ik kan de communicatie delen tussen OCW en de Rutgers stichting voor zover het communicatie betreft van de beleidsdomeinen waar ik verantwoordelijk voor ben.
Ik zal de door u opgevraagde communicatie zo snel mogelijk delen na verzending van deze antwoorden.
Vraag 14

Wat is het verband tussen de International Planned Parenthood Federation (IPPF) en Rutgers?

Rutgers is lid van de International Planned Parenthood Federation (IPPF).
Vraag 15

Zijn er verbanden tussen de inmiddels verboden Stichting Martijn en (voorlopers van) Rutgers? Kunt u dit toelichten?

Nee. Navraag leert dat expertisecentrum Rutgers informatie geeft aan professionals – bijvoorbeeld in de zorg en in het onderwijs – over alle aspecten van seksualiteit. Rutgers staat voor gelijkwaardige seksuele relaties. Kinderen kunnen nooit op een gelijkwaardige manier wederzijdse toestemming of «consent» geven, omdat dit een continu proces van afstemming is op basis van gelijkwaardigheid. Seksueel gedrag en/of een seksuele relatie tussen een volwassene en een kind is inherent ongelijkwaardig, schadelijk voor kinderen en bovendien strafbaar. De standpunten van Stichting Martijn sluiten dan ook niet aan bij de visie en het werk van Rutgers.
Rutgers is een expertisecentrum dat zich richt op een gezonde seksuele ontwikkeling. Rutgers wijst pedoseksualiteit en seksueel kindermisbruik te allen tijde af, en heeft dat altijd gedaan.
Vraag 16

Kunt u uitsluiten dat Rutgers of een voorloper daarvan ooit in verband is gebracht met het promoten van pedofilie of het pleiten voor legalisatie daarvan? Kunt u dit toelichten?

Expertisecentrum Rutgers heeft pedofilie nooit gepromoot, noch gepleit voor legalisatie.

29 maart 2023 - 14 juli 2023

107 dagen

De Zuidas die meebeslist over docenten en inhoud van het universitair onderwijs over indirecte belastingen
	Farid Azarkan (DENK)
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. Follow the Money, 22 maart 2023, «Zuidas beslist mee over docenten en inhoud van universitair onderwijs».
2. Follow the Money, 22 maart 2023, «Minister Dijkgraaf wil uitleg over invloed Zuidas op studie fiscaal recht».
3. Het Parool, 22 maart 2023, «VU onderzoekt invloed Zuidaskantoren en Belastingdienst op haar studie fiscaal recht».
4. NOS, 29 april 2022, «Hoogleraar UvA neemt ontslag na heimelijke const…
5. Loyens & Loeff Careers, 31 januari 2023, «Tax Masterclass 2023», http…

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de artikelen «Zuidas beslist mee over docenten en inhoud van universitair onderwijs»1, «Minister Dijkgraaf wil uitleg over invloed Zuidas op studie fiscaal recht»2 en «VU onderzoekt invloed Zuidaskantoren en Belastingdienst op haar studie fiscaal recht»3?

Ja.
Vraag 2

Hoe lang bestaat het door de Zuidas en de Belastingdienst gesponsorde onderwijs aan de Vrije Universiteit (VU), de Tilburg University (UvT), de Universiteit Maastricht (UM) en de Universiteit Leiden (UL) in de «indirecte belastingen», zoals btw, douaneheffingen en accijnzen?

Sinds 1 januari 2008 bestaat de samenwerking tussen de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University (UM), Tilburg University (TiU), de Belastingdienst en enkele Zuidaskantoren4 met het oog op het aanbieden van een specialisatie indirecte belastingen binnen hun masteropleidingen fiscaal recht en/of fiscale economie. De Universiteit Leiden (LU) neemt sinds studiejaar 2016–2017 deel aan de samenwerking. De samenwerking bestaat uit een financiële sponsoring en het leveren van (gast)docenten. Daarnaast zijn er enkele hoogleraren met een dubbele aanstelling bij de universiteit en een van de Zuidaskantoren.
Vraag 3

Klopt het dat de sponsoring van de Zuidas en de Belastingdienst betrekking heeft op initieel bachelor- en masteronderwijs van deze universiteiten in de zin van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW)?

De instellingen hebben mij laten weten dat de samenwerking en de daarbij verleende ondersteuning in de vorm van een financiële sponsoring en het leveren van (gast)docenten onderwijs in initiële masteropleidingen en aanbod in de postinitiële fase betreffen. Voor TiU en de UM geldt dat er ook in het bacheloronderwijs sprake is van inzet van gastdocenten uit het werkveld dat de sponsorbijdrage levert.
Vraag 4

Wat is de omvang van de sponsoring in financiële termen de afgelopen vijf jaar?

Ik heb de instellingen gevraagd de omvang van de sponsering inzichtelijk te maken. De daarvoor relevante gegevens hebben zij in navolgende tabel opgenomen.
135.000
1,2 FTE
0,2 FTE
0,2 FTE (12.500)
135.000
1,4 FTE
0,2 FTE
0,4 FTE (25.000)
128.750
1,4 FTE
0,3 FTE
0,4 FTE (18.750 – i.v.m. gedeelte jaar)
128.750
1,6 FTE
0,3 FTE
0,2 FTE (12.500)
128.750
1,4 FTE
0,3 FTE
0,2 FTE (12.500)
Deze tabel hebben zij als volgt toegelicht.
De kolom «Jaarlijks bedrag sponsorinkomsten» (2e kolom) ziet op de sponsorbijdrage die jaarlijks totaal beschikbaar is ter verdeling over de 4 deelnemende universiteiten. Met deze sponsorgelden wordt bijgedragen aan de onderwijskosten. Dat kan via een bijdrage «in cash» of «in kind».
De kolom «Detachering om niet conform sponsorcontract» (3e kolom) geeft aan welke formatie door de organisatie die als sponsors optreden om niet ter beschikking wordt gesteld aan de 4 deelnemende universiteiten. De waarde van de detachering «om niet» kan worden gesteld op circa € 12.500 per 0,2 FTE.
De kolom «Detachering tegen korting conform contract/addendum» (4e kolom) betreft fte-inzet vanuit de sponsoren, waarvan de financiële waarde als onderdeel van de sponsorbijdrage wordt beschouwd (dit mag door de sponsor als korting in mindering worden gebracht op bijdrage «in cash»).
De kolommen 2 tot en met 4 tezamen geven de financiële waarde weer van de huidige sponsorovereenkomst, waarbij de opgevoerde fte’s in kolommen 3 en 4 ook een financiële waarde hebben als bijdrage «in kind».
De kolom «Extra Detachering buiten sponsor- en distributiecontract door een van de partijen» (5e kolom) heeft betrekking op fte-inzet vanuit de sponsoren, waarvoor een factuur naar de universiteiten wordt gestuurd. Dit is dus geen sponsorbijdrage en ook geen bijdrage «om niet». Dit is een detachering waarvoor een vergoeding wordt betaald door de universiteiten.
Vraag 5

Is het door de Zuidas en de Belastingdienst gesponsorde btw-onderwijs aan deze universiteiten geaccrediteerd en wat zijn de uitkomsten van de laatste onderwijsvisitaties van dit gesponsorde onderwijs?

De specialisatie indirecte belastingen is opgenomen in bekostigde geaccrediteerde masteropleidingen, deze zijn geregistreerd in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO) en de betreffende accreditatiebesluiten in de database NVAO. De laatste accreditatiebesluiten van de master Fiscaal recht en Fiscale economie waren positief. Bij de master Fiscaal recht (isat 66827) gaat het om het accreditatiebesluit van NVAO van 31-1-2019 gegeven aan Tilburg University, de Universiteit Maastricht, Universiteit Leiden en de Vrije Universiteit Amsterdam. Bij de master Fiscale Economie (isat 66402) heeft het betrekking op het accreditatiebesluit van 31-05-2018.
Vraag 6

Zou u de Kamer willen informeren over de uitkomsten van het overleg met deze vier universiteiten, dat u aan Follow The Money heeft laten weten te zullen gaan voeren?

Ja, via deze weg informeer ik uw Kamer over de uitkomsten van het overleg. De betreffende universiteiten hebben in het overleg aangegeven hun verantwoordelijkheid voor de academische onafhankelijkheid van hun onderwijs uiterst serieus te nemen. Zij betreuren de schijn van commerciële belangen bij de uitvoering van het onderwijs en zullen waar mogelijk en relevant zo snel mogelijk aanvullende afspraken maken voor een transparantere samenwerking.
Een voorbeeld hiervan is een verscherping van de (verouderde) afbakening van de eerste en derde geldstroom in de contracten met betrekking tot de samenwerkingsactiviteiten. Deze is nog niet in lijn met de huidige vereisten. Ook is onvoldoende zichtbaar gemaakt in de gekozen uitvoeringsconstructie dat er geen sprake is van gratis onderwijs aan werknemers. De universiteiten zullen scherper in de afspraken regelen dat het hier om contractonderwijs gaat dat op de geëigende wijze via de administratie van de bekostigde master worden verwerkt. Deze procedure zal via een betere werkwijze worden ingericht en in de overeenkomsten worden vastgelegd.
Vraag 7

Zou u in het bijzonder bij de vier universiteiten willen informeren naar de kwaliteitsaspecten van het gesponsorde btw-onderwijs in de zin van artikel 5.12 WHW?

De specialisatie indirecte belastingen maakt bij alle betrokken universiteiten onderdeel uit van de masteropleidingen fiscaal recht of fiscale economie. De kwaliteitszorg ten aanzien van deze masteropleidingen vindt bij de universiteiten op dezelfde wijze plaats als ten aanzien van hun andere masteropleidingen. De betreffende opleidingen zijn aan de reguliere accreditatiecyclus onderworpen en de bevindingen en adviezen die hieruit voortvloeien worden opgevolgd. De instellingen hebben mij laten weten dat de academische onafhankelijkheid van de opleidingen is geborgd via het interne systeem van kwaliteitszorg, waarbij de opleidingsdirecteur verantwoordelijk is voor inhoud en kwaliteit van de opleiding, de opleidingscommissie inspraak heeft en de examencommissie de kwaliteit van de toetsing en het eindniveau borgt. De sponsoren functioneren in die zin als een werkveldcommissie die de opleidingsdirecteur informeel kunnen adviseren. Het genoemde is conform kwaliteitseisen en opleidingsdirecteur en vicedecaan onderwijs geven aan altijd regie en eindverantwoordelijkheid te houden.
Vraag 8

Bent u bereid, als de feiten daartoe aanleiding geven, om een onderzoek in te stellen naar de invloed van de Zuidas en de Belastingdienst op het instroombeleid van studenten, de inhoud van het curriculum, de monitoring van studenten ten behoeve van wervingsdoeleinden, de aanstelling van docenten en de kwaliteit van de opleidingen fiscaal recht, in het bijzonder het gesponsorde btw-onderwijs, door een commissie van deskundigen?

De opleidingen Fiscaal Recht bereiden zich momenteel voor op de visitatie in het kader van de externe accreditatie, visitaties vinden plaats in 2023 en 2024 door onafhankelijke panels van externe deskundigen. De master Fiscale Economie is recent door een panel positief geëvalueerd, de accreditatieaanvraag bij de NVAO zal binnenkort plaatsvinden. Alle aspecten die u noemt (instroombeleid, inhoud curriculum, begeleiding en monitoring van studenten, beleid ten aanzien van inzet staf, kortom de kwaliteit van de opleidingen) worden tijdens de visitatie door deze panels beoordeeld. Deze aspecten zijn conform art WHW 5.12 onderdeel van de beoordeling volgens het NVAO accreditatiekader. Extra onderzoek naast deze beoordeling in het kader van de externe accreditatie acht ik daarom op dit moment niet nodig.
Vraag 9

Wat vindt u ervan dat parttime btw-hoogleraren, die zijn verbonden aan de Zuidas, volgens de notulen van een vergadering van het Accent Indirecte Belastingen de discussie over dubbele petten in de wetenschap niet serieus nemen en zelfs afdoen als ingegeven door «politieke motieven»?

Voor zowel onderwijs als onderzoek is een goede aansluiting op behoeften van het werkveld en de samenleving wenselijk. Zo kunnen de nevenfuncties van hoogleraren eraan bijdragen dat zij hun kennis zoveel mogelijk kunnen toepassen in de maatschappij en daarnaast praktijkkennis kunnen meenemen in hun onderwijs en onderzoek. Het is van belang om transparant te zijn over hoogleraren met nevenfuncties in de wetenschap en het moet helder zijn welke belangen zij hebben naast hun werk. Momenteel vindt er een haalbaarheidsstudie plaats omtrent het inrichten van een landelijk register met daarin de nevenfuncties van hoogleraren. De universiteiten hebben aangegeven de discussie over dubbele petten serieus te nemen en ik zal het belang hiervan en van transparantie hierover, ook blijven benadrukken. De besturen van universiteiten hebben daarbij een grote rol in het waarborgen van de academische vrijheid en ook in het breed delen van academische waarden binnen de instellingen.
Vraag 10

Klopt het dat drie aan het gesponsorde btw-onderwijs verbonden btw-hoogleraren allemaal hun hoofdbaan hebben bij accounts- en belastingadvieskantoor PricewaterhouseCoopers (hierna: PwC), en zo ja, drukt daarmee PwC niet een te zware stempel op het btw-onderwijs en -onderzoek in Nederland?

De instellingen hebben mij laten weten dat van de 20 personen die onderwijs verzorgen in het kader van de specialisatie indirecte belastingen drie hoogleraren werkzaam zijn bij PricewaterhouseCoopers. Het gaat hierbij om (parttime) leerstoelen aan Tilburg University (hierna: TiU), Universiteit Maastricht (UM) en de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), samen opgeteld voor 1 FTE. Van deze drie medewerkers vertrekt de hoogleraar TiU binnen 1 jaar bij PwC en bezit de VU-hoogleraar een tijdelijke (wissel)leerstoel.
De aan PwC verbonden hoogleraren aan de VU, TiU en de UM werken samen met andere hoogleraren en medewerkers in breed samengestelde teams van BTW-docenten.
Vraag 11

Hoeveel hoogleraren belastingrecht zijn in totaal nog verbonden aan PwC na het vertrek van «vastgoedlobbyhoogleraar» Hein Vermeulen aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) vorig jaar?4

In aanvulling op antwoord 10, zijn er naast de drie hoogleraren Indirecte Belastingen verbonden aan PwC, vijf hoogleraren op het gebied van fiscaal recht verbonden aan PwC aan de vier universiteiten werkzaam. Per 1 juli 2023 zijn dat er vier.
Vraag 12

Wat vindt u ervan dat een van de sponsoren, belastingadvieskantoor Loyens & Loeff, onlangs een nieuwe reclamecampagne is gestart om studenten te werven en daarbij de «aan Loyens & Loeff verbonden hoogleraren» inzet als reclamemiddel en tentamenvoorbereiding?5

Ik ben niet bekend met de genoemde reclamecampagne. In algemene zin vind ik dat het organiseren van masterclasses of gastcolleges voor gemotiveerde studenten een mooie manier kan zijn om verbinding te maken tussen het onderwijs en de praktijk. Ik vind dat het daarbij wel glashelder moet zijn voor deelnemers of dit onderdeel is van het curriculum of dat het gaat om een extra curriculaire activiteit. Het is de verantwoordelijkheid van zowel de hogeronderwijsinstelling als het betreffende bedrijf om hierover helder te communiceren richting (aspirant) studenten en de verantwoordelijkheid van de betrokken hogeronderwijsinstelling om bij onduidelijkheden hieromtrent in gesprek te gaan met het betreffende bedrijf waarmee wordt samengewerkt.
Vraag 13

Wat is in het algemeen uw visie op vermenging van commerciële belangen met het hoger onderwijs? Hoe borgt u dat deze commerciële belangen geen rol gaan spelen in de kwaliteit en de inhoud van het hoger onderwijs?

Samenwerking tussen docenten, onderzoekers, het bedrijfsleven, de overheid en andere organisaties is een belangrijk element in ons onderwijsstelsel. Het zorgt ervoor dat wetenschappelijk onderwijs en onderzoek goed aansluiten bij maatschappelijke uitdagingen en dat innovatie wordt gestimuleerd. Tegelijkertijd moet er geborgd worden dat er geen vermenging van commerciële belangen plaatsvindt met de inhoud van het hoger onderwijs en onderzoek.
Dit wordt gedaan door kaders binnen de kennisinstellingen waaronder de Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid, de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit (NGWI)7 en de Spelregels voor privaat-publieke samenwerking bij programmering en uitvoering van fundamenteel en toegepast onderzoek.
De colleges van bestuur van universiteiten dragen de verantwoordelijkheid dat onderzoek en onderwijs binnen de academische vrijheid, vastgelegd in de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschap, op onafhankelijke wijze kan plaatsvinden. Raden van toezicht zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving ervan.
Bij samenwerking is het belangrijk dat universiteiten informatie over externe financiering van leerstoelen actueel, volledig en publiek toegankelijk hebben. Daarmee kan voorkomen worden dat het vertrouwen in de wetenschap wordt geschaad. Colleges van bestuur van universiteiten zijn verantwoordelijk voor deze transparantie. De inspectie kan universiteiten hierbij helpen als het gaat om een duidelijke afbakening van definities en begrippen die eventueel nodig zijn bij het creëren en ontsluiten van uniforme informatie.
Transparantie is ook van belang met het oog op kennisveiligheid. De kennisinstelling moet zicht hebben op de motieven, afspraken en condities die ten grondslag liggen aan die samenwerking om kennisveiligheidsrisico’s goed in te kunnen schatten en waar nodig te mitigeren. Instellingen worden geacht in het kader van due diligence zorgvuldig te onderzoeken waar financiering vandaan komt en kennisveiligheid mee te wegen bij de beslissing om een samenwerking aan te gaan of voort te zetten.
Vraag 14

Wat is uw visie op vermenging van commerciële belangen met andere soorten onderwijs, waaronder het beroepsonderwijs? Hoe borgt u dat deze commerciële belangen geen rol gaan spelen in de kwaliteit en de inhoud van de andere soorten onderwijs?

In het mbo zijn onderwijs en bedrijfsleven in de stichting Samenwerking beroepsonderwijs bedrijfsleven (SBB) gezamenlijk verantwoordelijk voor het vaststellen van kwalificatiedossiers. Hierin staat wat een student aan het eind van de opleiding moet kennen en kunnen om het beroep uit te kunnen oefenen. Op deze manier draagt samenwerking tussen het bedrijfsleven en het onderwijs bij aan een goede aansluiting van het onderwijs op de uitdagingen van de arbeidsmarkt.
Het is in het belang van de kwaliteit van het (beroeps)onderwijs dat er geen vermenging van commerciële belangen plaatsvindt met de inhoud van het onderwijs. In het door mij als Minister van OCW vastgestelde Toetsingskader staan de eisen waar een kwalificatiedossier aan moet voldoen. Deze eisen richten zich op o.a. doelmatigheid en herkenbaarheid. Dit wordt onafhankelijk getoetst door de Toetsingskamer. Op deze manier wordt geborgd dat de inhoud van mbo-opleidingen zich richt op de brede vraag van de arbeidsmarkt, maar dat er geen sprake is van vermenging van commerciële belangen met de inhoud van het onderwijs.
Vraag 15

Welke rol speelt de Inspectie van het Onderwijs bij deze borging tegen commerciële invloed op het onderwijs? Welke andere instanties zijn hierbij betrokken en op welke manier?

De waarborgen van integriteit zijn binnen het Nederlandse systeem allereerst belegd bij het desbetreffende bestuur. Het bestuur moet zorgen voor transparantie op allerlei manieren (zowel financieel als qua benoemingen). De Raad van Toezicht ziet daarop toe. Ik voer periodiek gesprekken met Colleges van Bestuur en Raden van Toezicht, waarin dit ook ter sprake komt. Daarnaast bestaan op sectorniveau afspraken over wetenschappelijke integriteit en de omgang met mogelijke belangenverstrengeling. De KNAW heeft onder andere een code voor wetenschappelijke integriteit en een gedragscode belangenverstrengeling. Als er klachten bestaan over wetenschappelijke integriteit, dan kunnen die ingediend worden bij het LOWI (landelijk orgaan wetenschappelijke integriteit). Het LOWI geeft vervolgens een niet-bindend advies aan het (bij haar aangesloten) bestuur, waarna dat bestuur een definitief oordeel geeft over de vraag of een wetenschapper de wetenschappelijke integriteit heeft geschonden of niet.
Er bestaat geen wettelijke bepaling op basis waarvan de Inspectie van het Onderwijs onderzoek kan doen of kan handhaven als het gaat over externe financiering van wetenschappelijk onderzoek. Wel kan zij bestuurders aanspreken op haar eigen integrale verantwoordelijkheid voor integer bestuur en integer handelen binnen hun organisatie.

27 maart 2023 - 12 juni 2023

77 dagen

De artikelen ‘Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit’ en ‘Nieuw onderzoeksprogramma voor kansengelijkheid en inclusie academische wereld’.
	Hatte van der Woude (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), Zohair El Yassini (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Hanke Bruins Slot (minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (CDA), Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. NWO, 22 maart 2023, «Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit», h…
2. NWO, 22 maart 2023, «Nieuw onderzoeksprogramma voor kansengelijkheid …

Vraag 1

Bent u bekend met de artikelen «Kansengelijkheid helpt de wetenschap vooruit»1 en «Nieuw onderzoeksprogramma voor kansengelijkheid en inclusie academische wereld»2.

Ja
Vraag 2

Bent u het ermee eens dat wetenschappers op hun individuele capaciteiten moeten worden beoordeeld en dat ieder individu het recht heeft zo beoordeeld te worden?

Ik ben van mening dat wetenschappers op hun capaciteiten moeten worden beoordeeld en dat ieder individu het recht heeft zo beoordeeld te worden. Wetenschappers kunnen naast hun individuele capaciteiten bijvoorbeeld ook beoordeeld worden op hun teamprestaties.
Vraag 3

Bent u het ermee eens dat iemands aangeboren, fysieke identiteitskenmerken niet kunnen voorspellen welke kwaliteiten, eigenschappen, perspectieven, privileges en vooroordelen deze individuele persoon heeft of heeft gehad?

Ja, daar ben ik het mee eens.
Vraag 4

Bent u het ermee eens dat het selecteren van wetenschappers door middel van quota op basis van identiteitskenmerken niet bijdraagt aan een diversiteit van perspectieven, omdat identiteitskenmerken niets zeggen over iemands individuele eigenschappen en daarmee het perspectief van deze persoon?

Het betreft hier een onderzoek dat door NWO is gefinancierd dat dient om meer inzicht te verwerven in de kansen, beperkingen en effectiviteit omtrent quota. Het gaat dus niet om een onderzoek dat is uitgezet door het kabinet. Er zijn op het moment ook geen beleidsvoornemens om een dergelijk quotum in te voeren.
Vraag 5

Hoe verhoudt de uitspraak dat de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) de verantwoordelijkheid heeft voor een academisch veld dat een goede afspiegeling is van de samenleving zich tot het wettelijke takenpakket van NWO?

NWO ziet een gezonde onderzoekscultuur als onderdeel van de missie van NWO, namelijk het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek van wereldklasse, met wetenschappelijke en maatschappelijke impact. NWO ziet een gezonde onderzoekscultuur als een cultuur waarin ieder talent de ruimte krijgt en mensen gerespecteerd en gewaardeerd worden om hun unieke bijdrage. De wetenschap is erbij gebaat als iedereen mee kan doen. Het vergroot de kans op verschillende perspectieven en nieuwe ideeën.
Vraag 6

Bent u het ermee eens dat de belangrijkste wettelijke taak van NWO is om de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek te bevorderen? Bent u het ermee eens dat andere taakopvattingen daar ondergeschikt aan zijn?

In de NWO-wet staat: de organisatie heeft tot taak het bevorderen van de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek alsmede het initiëren en stimuleren van nieuwe ontwikkelingen in het wetenschappelijk onderzoek. Daarmee acht ik dit de belangrijkste wettelijke taak van NWO. Bij de invulling van deze taak streeft NWO naar een gezonde onderzoekscultuur waarin ieder talent de ruimte krijgt en mensen gerespecteerd en gewaardeerd worden om hun unieke bijdrage. Ik zie geen tegenstelling tussen de NWO-taak en haar streven naar een gezonde onderzoekscultuur.
Vraag 7

Bent u het ermee eens dat het een kwalijke ontwikkeling is dat de – op zich terechte – algemene stelling dat diversiteit vaak leidt tot meer kwaliteit niet geëxtrapoleerd kan worden naar alle situaties of naar een dogma dat verplicht elk individu in klassen en groepen indeelt?

Diversiteit en kansengelijkheid zijn binnen de wetenschap van groot belang. Het vergroot de kans op verschillende perspectieven en nieuwe ideeën. Identiteitskenmerken betrekken in het beleid en onderzoek kan bijdragen aan het herkennen en bestrijden van ongelijkheid en onrechtvaardigheid. Tegelijkertijd is dit inderdaad niet in alle situaties wenselijk en moeten mensen ook niet louter beoordeeld worden op hun identiteitskenmerken. Het is dan ook zaak scherp te kijken in welke situaties dit noodzakelijk en wenselijk is, en wat hiervoor het meest gepaste instrument is. Daarom heeft NWO hier een onderzoeksprogramma voor ontwikkeld.
Vraag 8

Bent u het met NWO eens dat geracialiseerd academisch personeel is buitengesloten in de Nederlandse academische wereld en dat verplichte quota voor deze specifieke groep daarom onmisbaar zijn? Zo ja, waarop baseert u deze stelling? Zo nee, wat vindt u ervan dat NWO dit als vaststaand feit poneert?

NWO doet niet de uitspraak dat geracialiseerd academisch personeel is buitengesloten in de Nederlandse academische wereld en dat verplichte quota voor deze specifieke groep daarom onmisbaar zijn. NWO financiert een onderzoek naar quota voor geracialiseerd academisch personeel. NWO gaat als financier niet over de details van dit onderzoek.
Vraag 9

Kunt u toezeggen dat een advies om kennisstellingen tot quota te dwingen voor geracialiseerd academisch personeel niet wordt overgenomen?

Er is geen advies om kennisinstellingen tot quota te dwingen. Zoals ik onder vraag 4 aangaf, zijn op het moment ook geen beleidsvoornemens om een dergelijk quotum in te voeren. Mocht het onderzoek leiden tot een goed onderbouwd advies om met quota te werken, dan zal ik dit advies op zijn merites beoordelen.
Vraag 10

Hoe waardeert u de onderzoeksopzet waarbij bezien wordt hoe weerstand tegen zulke quota verminderd kan worden? Bent u het ermee eens dat zulke quota überhaupt niet wenselijk zijn en dat er dus geen weerstand verminderd hoeft te worden?

Het betreft een onderzoeksproject, waarin onder meer onderzoek zal worden uitgevoerd naar de weerstand tegen quota om bestaande patronen, structuren en processen te doorbreken daar waar zij een gezondere, inclusievere wetenschap in de weg staan (specifiek voor geracialiseerde Nederlandse onderzoekers in dit geval). Nederland kent academische vrijheid om dergelijke vragen te onderzoeken.
Vraag 11

Hoeveel geld gaat er naar het onderzoek over quota en hoe gaat dit geld besteed worden?

Zoals in de call for proposals 3 voor het programma is opgenomen, is er per project de mogelijkheid geweest om € 325.000,- aan te vragen. Zoals op de NWO website staat, zal dit driejarige onderzoeksproject de middelen inzetten om een ondersteunend netwerk voor geracialiseerd personeel op te zetten; inzicht te verkrijgen in de succesvolle implementatie van quota in andere contexten en de weerstand hier tegen in Nederland; en deze inzichten toe te passen op de Nederlandse context.
Vraag 12

Wat zijn de eisen van NWO waar instellingen aan moeten voldoen op het gebied van beleid rondom diversiteit en inclusie?

NWO stelt momenteel geen eisen op het gebied van diversiteit- en inclusiebeleid.
Vraag 13

Welke definitie van diversiteit hanteert het Ministerie van OCW?

Diversiteit is een concept om een verscheidenheid aan identiteiten, achtergronden, perspectieven, ervaringen en belevingen te benoemen en herkennen. Concreet gaat het vaak over de demografische samenstelling van mensen in een bepaalde context. In de praktijk wordt diversiteit vaak verbonden met mensen met specifieke minderheidsachtergronden die ondervertegenwoordigd zijn in een organisatie. Diversiteit is een feit, maar mensen moeten wel gelijkwaardig behandeld worden.4
Vraag 14

Welke definitie van diversiteit hanteert het Ministerie van BZK?

Diversiteit en inclusie is een belangrijk onderwerp voor het Rijk. Dit komt ook tot uitdrukking in het Strategisch Personeelsbeleid Rijk 20255 waarin als focuspunt is opgenomen: Het Rijk is een inclusieve organisatie met divers samengestelde teams. Het gaat hierbij om diversiteit én inclusie. Onder diversiteit wordt verstaan: «alle zichtbare en onzichtbare verschillen tussen medewerkers». Het Rijk zet zich blijvend en op allerlei manieren in voor de bevordering en doorontwikkeling van diversiteit en inclusie. BZK heeft hierin een belangrijke rol als coördinerend ministerie.
Hoewel het Ministerie van OCW en het Ministerie van BZK niet woordelijk dezelfde definitie van het begrip diversiteit hanteren, sluiten deze definities inhoudelijk wel op elkaar aan.
Vraag 15

Kan NWO op basis van het niet voldoen aan de door NWO gestelde eisen aan instellingen het recht om in aanmerking te komen voor een NWO-subsidie ontnemen?

In de NWO subsidieregeling 2017 artikel 3.4.5 staat dat NWO, zolang de subsidie niet is vastgesteld, subsidieverlening kan intrekken of ten nadele van de begunstigde wijzigen, indien de begunstigde niet heeft voldaan aan de aan de subsidie verbonden verplichtingen.
Vraag 16

Welke acties gaat u ondernemen naar aanleiding van deze berichtgeving?

Ik zie geen aanleiding om actie te ondernemen. Ik wacht de onderzoeksresultaten met interesse af.
Vraag 17

Kunt u de vragen voor het commissiedebat Wetenschapsbeleid op 18 april 2023 beantwoorden?

De vragen konden met het oog op een zorgvuldige en volledige beantwoording niet voorafgaand aan het commissiedebat worden beantwoord.
Vraag 18

Kunt u de vragen afzonderlijk beantwoorden?

Ja

27 maart 2023 - 12 april 2023

16 dagen

Onderzoek naar oversterfte
	Pieter Omtzigt
	Kuipers

Bronnen

1. 2023Z02847
2. 2023D06565
3. 2023D05702
4. 2022D47955
5. Centraal Bureau voor de Statistiek, 23 juni 2022, «Sterfte en overste…

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de wetenschappelijke factsheets van zowel prof. mr. Corette Ploem als van prof. mr. dr. Martin Buijsen, het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de beantwoording van vragen door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ter zake van het gebruik van gezondheidsdata ten behoeve van onderzoek naar oversterfte, waarin overeenstemming bestaat dat gezondheidsdata ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek gebruikt mogen worden?1, 2, 3, 4

Ja.
Vraag 2

Op welke manier gaat u ervoor zorgen dat het door ZonMW gesubsidieerde onderzoek naar oversterfte op zeer korte termijn, binnen maximaal twee weken, kan plaatsvinden en de wetenschappers over de noodzakelijke data van onder andere het CBS, RIVM (vaccinatie) en Vektis kunnen beschikken over de jaren 2020, 2021 en 2022?

Zoals aangegeven in de Kamerbrief van d.d. 9 februari jl.5 kon voor de laatste onderdelen van het oversterfteonderzoek, met o.a. de vaccinatie- en testgegevens, tot 31 januari een aanvraag worden ingediend bij ZonMw. De aanvragen zijn door de onafhankelijke begeleidingscommissie beoordeeld en de gehonoreerde projecten zijn op de website van ZonMw gepubliceerd.6 De onderzoeken kunnen hiermee inmiddels worden gestart. De onderzoeken worden naar verwachting voor het einde van dit jaar afgerond.
Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de voor het onderzoek naar oversterfte noodzakelijke data gratis of tegen een geringe vergoeding aan de wetenschappers ter beschikking moeten worden gesteld, aangezien de bedragen per onderzoeksvoorstel relatief laag zijn en het maatschappelijk belang om de oorzaken van oversterfte te kennen erg groot?

Ik vind het belangrijk dat onderzoekers in staat worden gesteld om onderzoek te doen naar de oorzaken van de oversterfte. Daartoe heb ik subsidie vrijgemaakt die via ZonMw wordt toegekend. Kosten die worden gemaakt om toegang tot de data te krijgen die nodig zijn voor het onderzoek naar oversterfte zijn subsidiabel bij ZonMw. ZonMw heeft het maximale bedrag per onderzoeksvoorstel opgehoogd van €50.000,- naar €100.000,- na het ontvangen van signalen over de kosten voor de benodigde data. De inschatting van ZonMw is dat de meeste onderzoeken met de huidige subsidietoekenningen zo voldoende worden gestimuleerd en gefaciliteerd.
De kosten die het CBS doorberekent voor de toegang tot en het gebruik van data hangen samen met een aantal werkzaamheden die nodig zijn voor het gereed maken van de data en verlenen van toegang in de remote access omgeving. Het CBS is op grond van de Beleidsregel Taakuitoefening CBS verplicht om voor deze werkzaamheden de integrale kostprijs in rekening te brengen.
Eventuele kosten die voortvloeien uit de door onderzoekers aangevraagde extra datasets bij private partijen, kan ik op dit moment niet beïnvloeden. Zoals gezegd is de inschatting van ZonMw dat de meeste onderzoeken met de huidige subsidietoekenningen voldoende worden gestimuleerd.
Vraag 4

Hoe gaat u regelen dat de voor het onderzoek naar oversterfte noodzakelijke data gratis of tegen geringe vergoeding aan de wetenschappers ter beschikking worden gesteld?

Onderzoekers waarvan het projectvoorstel is gehonoreerd kunnen data aanvragen doen bij de voor hen relevante partijen, zoals het RIVM, het CBS, of private partijen. Het CBS en het RIVM stellen data beschikbaar tegen een kostprijs. Private partijen kunnen een marktconforme vergoeding vragen.
Kosten die worden gemaakt om toegang tot de data te krijgen zijn subsidiabel via bijvoorbeeld ZonMW.
Vraag 5

Hoe gaat u bevorderen dat de data die in hoofdstuk 9 van het CBS-onderzoek genoemd worden en die genoemd zijn in het data-overzicht bij de klankbordgroep alsnog beschikbaar gesteld worden voor oversterfte onderzoek?5

Zoals aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 18 november jl.8 heb ik mij, samen met onze partners, ingezet om de vaccinatie- en testgegevens beschikbaar te krijgen voor het oversterfteonderzoek over de jaren 2020 en 2021. Dit is inmiddels gerealiseerd.
Zoals reeds aangegeven in mijn antwoord op Kamervragen van 16 december 20229 zijn sommige datasets die genoemd zijn in het data-overzicht bij de klankbordgroep bij het CBS beschikbaar na een aanvraag bij de bronhouder. Onderzoekers kunnen tevens zelf aan bronhouders verzoeken of zij de databronnen mogen inbrengen in de beveiligde microdataomgeving van het CBS.
Vraag 6

Kunt u aangeven welk onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek er gedaan wordt naar een mogelijke relatie tussen vaccinatie en oversterfte in spoor 3, zoals beoogd was? Indien zulk onderzoek niets plaatsvindt, hoe gaat u dan bevorderen dat dit alsnog gebeurt?

Op de website van ZonMw zijn de honoreringen t.a.v. lijn 3 gepubliceerd.10 In dit overzicht is te zien dat meerdere toegekende onderzoeken onderzoek doen naar de relatie tussen vaccinatie en oversterfte. Ik zie de uitkomsten van deze onderzoeken met belangstelling tegemoet.
Vraag 7

Kunt u deze vragen ieder afzonderlijk en binnen twee weken beantwoorden?

Ik streef naar tijdige beantwoording.

24 maart 2023 - 13 april 2023

20 dagen

Het bericht 'MBO-scholen helemaal klaar met stakingen in streekvervoer: 'Sommige klassen zitten maar halfvol''
	Harmen Krul (CDA), René Peters (CDA)
	Vivianne Heijnen (staatssecretaris infrastructuur en waterstaat) (CDA), Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. EenVandaag, 14 maart 2023, «MBO-scholen helemaal klaar met stakingen …

Vraag 1

Bent u bekend met het item «MBO-scholen helemaal klaar met stakingen in streekvervoer: «Sommige klassen zitten maar halfvol»»? En zou u op de daarin geuite zorgen willen reageren?1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de zorgen over het hoge aantal MBO-studenten dat door de stakingen in het streekvervoer niet naar school kan? Hoe beziet u het feit dat deze stakingen al enige tijd aanhouden en het ernaar uitziet dat deze nog zullen aanhouden? Welke gevolgen heeft dit voor MBO-studenten?

Ik deel de zorgen over de bereikbaarheid van onderwijsinstellingen tijdens stakingsdagen. Voor alle studenten die zijn aangewezen op het openbaar vervoer is het bijzonder spijtig dat een arbeidsconflict uitmondt in stakingen in het streekvervoer en dat zij daar hinder van ondervinden. Daar komt bij dat juist jonge en (financieel) kwetsbare groepen studenten harder geraakt worden omdat zij minder mogelijkheden hebben om zelf alternatief vervoer te regelen. Vanwege het belang voor de reiziger zijn er door de Staatsecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in overleg met de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verkenners aangesteld die hebben geholpen bij het weer op gang brengen van de gesprekken tussen de werkgevers en het ov-personeel.2
Ik ben dan ook heel blij dat er op 7 april een akkoord is bereikt tussen de werkgevers en de (vertegenwoordiging van) werknemers over de cao Streekvervoer. Het akkoord zal nog voorgelegd worden aan de leden van de vakbond. Met het akkoord zijn de stakingen in het streekvervoer van de baan.
Vraag 3

Zou u willen reflecteren op hoe deze problematiek ingrijpt op de nog weg te werken achterstanden door de corona-pandemie? Welke acties bent u van plan te ondernemen om dit aan te pakken?

De impact van een ov-staking is lastig in kaart te brengen. Per staking zijn er verschillen in het aantal werknemers dat meedoet, de duur en het tijdstip van de staking en de omvang qua gebied. Ik kan daarom niet in algemene zin aangeven wat de invloed is van stakingen in het streekvervoer op het onderwijs.
Ik heb veel waardering voor de inzet en creativiteit die de mbo-scholen ook nu weer hebben getoond om studievertraging als gevolg van de stakingen in het streekvervoer tegen te gaan. De uitvoering van het Nationaal Programma Onderwijs dat bedoeld is voor herstel van studievertraging ligt in het mbo verder goed op stoom. Ik ben dan ook blij in dit licht dat verdere stakingen van de baan zijn.
Vraag 4

Zou u in kaart willen brengen welke maatregelen MBO-instellingen hebben getroffen om MBO-studenten toch naar school te krijgen, zoals het in het nieuwsitem aangehaalde initiatief met bussen van Firda?

Uit de contacten die mijn ministerie heeft met de mbo-scholen blijkt dat scholen alles op alles hebben gezet om lesuitval zo veel mogelijk te voorkomen. Scholen stelden zich flexibel op, bijvoorbeeld door te schuiven met lessen. Ook was op sommige locaties tijdens de dagen waarop werd gestaakt zowel online als op locatie onderwijs gegeven. Verder probeerden de scholen individueel maatwerk te leveren als studenten echt geen vervangend vervoer konden regelen voor bijvoorbeeld een examen. De inzet van bussen zoals in Friesland is slechts incidenteel voorgekomen. Aangezien de stakingen in het streekvervoer voorbij zijn, is er geen reden meer voor dergelijke maatregelen.
Vraag 5

Zijn er mogelijkheden om deze maatregelen financieel te steunen en vergelijkbare maatregelen breder uit te zetten?

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2, 3 en 4 heb aangegeven, zijn de stakingen van de baan. Het breder uitzetten van maatregelen is hiermee niet meer nodig.
Vraag 6

Zou u uw oproep aan werkgevers en de bonden om weer in gesprek te gaan willen laten vergezellen met het wijzen van de sociale partners op de maatschappelijke verantwoordelijkheid die zij hebben richting MBO-studenten?

Zoals ik bij het antwoord op vraag 2 heb aangegeven, ben ik blij dat een akkoord is bereikt tussen de werkgevers en de (vertegenwoordiging van) werknemers over de cao Streekvervoer. Ik ben blij dat hiermee de stakingen van de baan zijn en reizigers (waaronder mbo-studenten) weer elke dag kunnen reizen met het streekvervoer.

23 maart 2023 - 31 maart 2023

8 dagen

Leerlingen van het speciaal onderwijs die noodgedwongen thuiszitten
	Habtamu de Hoop (PvdA)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. «Leerlingen speciaal onderwijs zitten noodgedwongen thuis» in De Stentor, 22 mrt 2023.

Vraag 1

Deelt u de mening dat ieder kind het recht heeft om naar school te gaan en dat het daarom des te kwalijker is dat Nederland vele duizenden «thuiszitters» telt?

Deze mening deel ik. Geen kind zou zonder onderwijs of ontwikkeling thuis moeten zitten. Toch komt dit nog te vaak voor. Vorig jaar heb ik een daarom aangescherpte aanpak verzuim gestart.1 De maatregelen werk ik momenteel uit. In de brief die ik u recent heb gestuurd heb ik u nader geïnformeerd over de stand van zaken hierover.2
Vraag 2

Hoe beoordeelt u in dit licht het bericht van de Ambelt-scholen in Zwolle, die een wachtlijst hebben, waardoor ruim vijftig kinderen niet naar speciaal onderwijs kunnen en soms noodgedwongen thuiszitten?1

Het mag niet zo zijn dat een leerling wanneer hij op een wachtlijst staat thuis komt te zitten. De school waar de leerling ingeschreven staat heeft wanneer er geen plek is in het speciaal onderwijs een verantwoordelijkheid om de (daarna) best passende oplossing te vinden, bijvoorbeeld met extra ondersteuning in het regulier onderwijs, zodat de leerling zich zo goed mogelijk kan blijven ontwikkelen. Dit kan ook een tijdelijke oplossing zijn, vooruitlopend op een structurele oplossing.
Ik herken overigens het signaal dat de Ambelt-scholen afgeven over de stijgende aanmeldingen. Er kloppen meer regio’s bij mij aan met vergelijkbare signalen.
Daarom vind ik het belangrijk om zicht te krijgen op de omvang van en redenen achter de wachtlijsten in alle regio’s in het land. Die redenen zijn namelijk niet altijd duidelijk en in ieder geval complex.
Op dit moment vraag ik alle (v)so-scholen naar hun eventuele wachtlijst en de redenen daarvoor. Ik roep alle (v)so-scholen dan ook op om mee te werken, zodat hier een beter beeld van komt. Ik verwacht de cijfers over de wachtlijsten in mei te hebben. Naar aanleiding van de resultaten van de uitkomsten van de monitor ga ik daarna op korte termijn met de betrokkenen het gesprek aan over de acties die nodig zijn. Ik informeer uw Kamer daarover voor de zomer.
Vraag 3

Deelt u de mening dat dagbesteding ergens anders voor de betrokken leerlingen geen volwaardig alternatief kan vormen voor onderwijs? Zo ja, welke consequenties verbindt u daaraan? Zo neen, waarom niet?

Voor leerlingen die een toelaatbaarheidsverklaring voor het (v)so hebben gekregen moet het uitgangspunt onderwijs zijn. In die gevallen is dagbesteding inderdaad geen volwaardig alternatief. Deze leerlingen moeten niet worden uitgeschreven op hun huidige school zolang er geen passende oplossing is gevonden, en de huidige school moet tot die oplossing is er alles aan doen om de leerling onderwijs te bieden en zich te laten ontwikkelen. Zie ook mijn antwoord op vraag 2.
Vraag 4

Hoe verklaart u dat de Ambelt-scholen altijd veel aanmeldingen krijgen van andere scholen van leerlingen die kampen met gedragsproblemen? Is er daar buitenproportioneel minder sprake van inclusief onderwijs dan elders?

Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat het onderwijs in deze regio minder inclusief is dan elders. Ik hoor breder in het regulier onderwijs dat het gegeven uitdagingen zoals het lerarentekort, grote klassen en nasleep van corona erg lastig kan zijn om leerlingen met zwaardere ondersteuningsbehoeften binnen de school te houden.
De Ambelt-scholen hebben, net zoals veel scholen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, een belangrijke regionale functie. In het speciaal onderwijs is daarmee het regionaal het aanbod beperkter dan voor het regulier onderwijs. Een andere verklaring is dat deze regio (net als andere regio’s) intensief bezig is met het toeleiden van kinderen en jongeren met een vrijstelling 5 onder a naar het onderwijs. Het gaat soms om jongeren die al jaren thuis zitten, en bij terugstroom in het onderwijs gespecialiseerde ondersteuning in het (v)so nodig hebben. Het terugleiden an sich is positief, maar zet wel druk op het (v)so.
Vraag 5

Zouden de krappe arbeidsmarkt en het gebrek aan lesruimte, die worden aangevoerd als verklaring voor de gesignaleerde problematiek, door het betrokken samenwerkingsverband kunnen worden opgelost, als deze met meer geld over de brug zou komen voor de Ambelt-scholen? Zo neen, waarom niet?

De verantwoordelijkheid voor de onderwijshuisvesting ligt bij de gemeente en niet bij het samenwerkingsverband. Hierbij is er dan ook geen formele rol voor het samenwerkingsverband passend onderwijs. Ook extra geld is hierbij niet per se de oplossing. Immers, schoolgebouwen moeten aan bepaalde eisen voldoen, en daarmee is het aantal gebouwen dat hiervoor geschikt is dus beperkt. Bij een stijgend leerlingaantal, kan het dus voorkomen dat de grenzen van de onderwijshuisvesting worden bereikt. Zeker als dat, zoals in dit geval, tijdens het schooljaar gebeurt. Ik zal op korte termijn bij de betrokken gemeente wel aandacht vragen voor de situatie.
De krappe arbeidsmarkt en de tekorten binnen het onderwijs kunnen het uitbreiden van het onderwijsaanbod bemoeilijken. Mijn collega Minister Dijkgraaf en ik doen er alles aan om samen met alle partijen in het onderwijs de tekorten aan te pakken. Zo investeren wij in de salarissen, in de ontwikkeling van onderwijspersoneel, maar bijvoorbeeld ook in zij-instroom. De subsidie voor scholen die een zij-instromer aanstellen is dit jaar verhoogd van € 20.000 naar € 25.000. In het (v)so wordt hier nog relatief minder gebruik van gemaakt, daar liggen nog kansen. Er zijn wel voorbeelden waar hier wel invulling van worden gemaakt. Zo hebben (v)so-scholen in Rotterdam en Den Haag afspraken gemaakt met de pabo’s voor een zij-instroomtraject voor het (v)so. Ik zal er op inzetten dat meer (v)so-scholen hier gebruik van gaan maken.
Daarnaast versterken we de regionale aanpak omdat scholen de tekorten niet alleen kunnen oplossen. Voor meer maatwerk en door het bundelen van krachten in plaats van te concurreren kunnen tekorten worden aangepakt.4 Ook voor dit onderwerp ligt het niet voor de hand om het samenwerkingsverband passend onderwijs een rol te geven, aangezien dit niet tot hun verantwoordelijkheid en expertise behoort.
Vraag 6

Kunt u deze vragen beantwoorden voorafgaand aan het commissiedebat van 5 april a.s. over passend onderwijs?

Ja

20 maart 2023 - 22 mei 2023

63 dagen

De financiering van de Stichting Schooldakrevolutie
	Chris Stoffer (SGP), Roelof Bisschop (SGP)
	Hugo de Jonge (minister binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) (CDA), Rob Jetten (minister zonder portefeuille economische zaken) (D66)

Bronnen

1. www.schooldakrevolutie.nl

Vraag 1

Is de veronderstelling juist dat de financiering vanuit het Rijk voor Stichting Schooldakrevolutie stopgezet wordt?1

Nee.
Vraag 2

Waarom heeft u hiervoor gekozen?

In de beginjaren van de Schooldakrevolutie werd het potentieel aan duurzame opwek van energie op schooldaken nauwelijks benut en evenmin waren er marktpartijen die scholen hierbij goed konden ondersteunen. Hierom ontvangt de Stichting Schooldakrevolutie sinds 2019 subsidie van het rijk voor het bieden van ondersteuning aan PO- en VO-scholen bij het realiseren van zonnepanelen. Deze subsidie wordt afgebouwd, omdat zowel de markt als de Stichting Schooldakrevolutie zich inmiddels verder ontwikkeld hebben. Er wordt nog eenmalig subsidie toegekend voor het jaar 2024. De afspraak is dat de Stichting Schooldakrevolutie vanaf 2025 zelfstandig moet kunnen opereren.
Daarnaast biedt het rijk via het ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed ondersteuning aan onder andere PO- en VO-scholen die willen verduurzamen. Via dit spoor organiseert BZK de ontzorging van maatschappelijk vastgoedeigenaren structureler en op landelijke schaal. Bovendien richt de ontzorging zich op meer verduurzamingsmaatregelen, dus ook isolatie en zuinigere installaties. Hiervoor hebben de provincies middelen ontvangen. Het streven is dat dit programma wordt verlengd tot aan 2030. De Schooldakrevolutie wordt via het ontzorgingsprogramma door een aantal provincies ingeschakeld. Ook wordt de Schooldakrevolutie direct benaderd door afzonderlijke scholen.
Vraag 3

Hoe waardeert u de bijdrage van de Stichting Schooldakrevolutie aan de verduurzaming van schoolgebouwen in de afgelopen jaren?

Ik heb grote waardering voor de maatschappelijke inzet van de Stichting Schooldakrevolutie. Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 2 levert Schooldakrevolutie een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs.
Vraag 4

Deelt u de mening dat verduurzaming van schoolgebouwen bijdraagt aan het verlagen van de (sterk opgelopen) jaarlijkse energiekosten, aan de landelijke klimaatopgave en aan het aanschouwelijk onderwijs richting leerlingen?

Ja
Vraag 5

Deelt u de mening dat continuering van de Stichting Schooldakrevolutie en haar opgebouwde kennis en netwerk belangrijk zijn voor goede voortgang bij de verduurzaming van schoolgebouwen?

Ja, mede dankzij de inzet van de Stichting Schooldakrevolutie wordt het potentieel aan duurzame opwek op schooldaken beter benut. Met het geleidelijk afbouwen van de subsidie, stellen we de Schooldakrevolutie in staat om de nodige stappen te zetten zodat het vanaf 2025 zelfstandig verder kan.
Vraag 6

Bent u bereid in overleg met andere betrokken partijen te zorgen voor continuering van de Stichting Schooldakrevolutie en afdoende financiering hiervoor, bijvoorbeeld vanuit de beschikbare middelen voor het Klimaatfonds?

Ja, zoals is toegelicht in het antwoord op vraag 2.

16 maart 2023 - 5 juni 2023

81 dagen

Het bericht ‘Kunstacademies zijn steeds internationaler: soms ligt voor Nederlanders ‘de lat te hoog’’
	René Peters (CDA)
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. NRC, d.d. 28 februari 2023, «Kunstacademies zijn steeds international…

Vraag 1

Geldt de wervingstop voor internationale studenten ook voor de kunstacademies en conservatoria?1

Op 22 december jl. heb ik een brief gestuurd aan alle colleges van bestuur van instellingen voor hoger onderwijs met de oproep om tot het verschijnen van de vervolgbrief over internationalisering (zoals u gemeld verwacht ik u deze uiterlijk mei 2023 te sturen) te stoppen met actieve werving van internationale studenten. Deze oproep is gericht aan álle hogescholen en universiteiten, met als uitzondering opleidingen gericht op (regionale) tekortsectoren. Kunstopleidingen vallen niet binnen deze categorie en daarom is deze wervingstop voor internationale studenten ook voor dit type opleidingen van toepassing.
Vraag 2

Hoe worden internationale studenten meegenomen in de Kunstonderwijs-afspraken uit 2011, waarmee de kansen voor kunstenaars op de arbeidsmarkt op peil moeten worden gehouden?

In 2011 zijn afspraken gemaakt tussen het Ministerie van OCW en de hogescholen met kunstopleidingen over het totale aantal studenten dat toegelaten kan worden tot de bacheloropleidingen van verschillende kunstopleidingen en hoe dit aantal verdeeld is over de diverse opleidingen. Deze afspraken hebben betrekking op alle studenten, zowel uit Nederland als EER en niet-EER landen. Er wordt in de volumeafspraken geen onderscheid gemaakt in herkomst van de student.
Vraag 3

Herkent u de situatie die de Design Academy schetst, waar Nederlandse aspirant-studenten aarzelen om zich aan te melden aangezien zij vaak tegen de academie opkijken en verwachten dat de lat voor hen te hoog zal liggen? Speelt dit ook bij andere kunstacademies en conservatoria?

Ik herken dat er veel belangstelling van aspirant-studenten is om een kunstopleiding te volgen. Daarom kennen deze opleidingen vaak een toelatingselectie, waarbij wordt gekeken naar de vooropleiding, portfolio’s, artistieke aanleg en specifieke vaardigheden. Het is mogelijk en aannemelijk dat er aspirant-studenten zijn die zelfselectie toepassen en hierdoor zich niet aanmelden voor een kunstopleiding. In hoeverre dit specifiek bij de Design Academy het geval is of bij andere kunstacademies en conservatoria speelt, is niet bekend.
Vraag 4

Wat vindt u ervan dat, in concurrentie met internationale studenten om de schaarse plekken, Nederlandse studenten eigenlijk alleen een kans maken op een plek op een van de kunstacademies of conservatoria, indien zij een jaar lang op eigen kosten een voorbereidend traject volgen?

De toegankelijkheid van kunstopleidingen is een groot goed, vandaar dat we moeten erkennen dat er daadwerkelijk zorgen zijn op dit gebied. Dit is overigens niet alleen het geval voor kunstopleidingen, de toegankelijkheid van het gehele onderwijsstelsel is een groot goed en een belangrijk onderwerp van de bredere discussie die op dit moment speelt.
Zoals aangegeven bij de beantwoording op vraag 3, vindt er bij bepaalde kunstopleidingen een toelatingselectie plaats. Bij deze selectie moet blijken dat de student over de vaardigheden en talent beschikt om de opleiding te kunnen volgen. Deelname aan een voorbereidend traject vergroot de kansen voor aspirant-studenten om toegelaten te worden tot een kunstvakopleiding. Een voorbereidend traject is echter geen voorwaarde om deel te nemen aan een toelatingsselectie of om toegelaten te worden tot een kunstvakopleiding.
Om ruimte te bieden voor de ontwikkeling van talent van Nederlandse aspirant-studenten is het van belang dat zij in het primair en voortgezet onderwijs toegang krijgen tot een kwalitatief goed aanbod, binnen- en buitenschools. Het stimuleren van de ontwikkeling van creatief vermogen in de meest brede zin is daarvoor essentieel.
Kinderen komen in het primair onderwijs in aanraking met kunst en cultuur via het leergebied kunstzinnige oriëntatie. De rijksoverheid ondersteunt cultuureducatie middels het programma Cultuureducatie met Kwaliteit, waarmee de verbinding tussen culturele sector en het onderwijs wordt gemaakt. In het voortgezet onderwijs volgen jongeren lessen CKV en mogelijk de kunstvakken zoals beeldende vorming, muziek, drama of tekenen. Zij kunnen zich na deze kennismaking verder ontwikkelen en bekwamen.
In Nederland bestaan ook cultuurprofielscholen. Deze scholen bieden een kunst- en cultuurrijk programma en -leeromgeving en verbinden cultuureducatie structureel met de andere leergebieden. Specifiek op het gebied van Dans en Muziek is er samenwerking met DaMu-scholen, waarbij leerlingen in het vo zich voorbereiden op een opleiding in het kunstonderwijs.
Ook wil ik er voor zorgen dat alle kinderen in Nederland in hun vrije tijd aan cultuur kunnen deelnemen en zich hier verder in kunnen bekwamen en ontwikkelen. De CJP-cultuurkaart en combinatiefunctionarissen (zogenaamde «cultuurcoaches») kunnen hierin een rol spelen. Wanneer gezinnen financiële drempels ervaren om aan cultuurbeoefening te doen, kunnen zij terecht bij het Jeugdfonds Sport en Cultuur.
Vraag 5

Deelt u de mening dat het Nederlandse kunstvakonderwijs en conservatoria er in eerste instantie zijn om Nederlandse studenten te onderwijzen?

Het Nederlandse hbo-kunstonderwijs staat internationaal (zeer) hoog aangeschreven en heeft wereldwijd een sterke aantrekkingskracht. Die hoge kwaliteit van het onderwijs vertaalt zich door in het Nederlandse culturele en creatieve werkveld, waar afgestudeerden – Nederlands en internationaal – aan de slag gaan. Een deel van de kunstopleidingen aan de hogescholen heeft een internationaal profiel en trekt ook internationaal talent naar Nederland. Deze opleidingen leiden op vanuit een bewuste onderwijsvisie met een internationaal en intercultureel karakter. De internationale omgeving draagt bij aan de positie van het kunstonderwijs en daarmee het Nederlandse culturele en creatieve werkveld en cultuuraanbod in de wereldtop. Vanzelfsprekend moeten we ervoor zorgen dat de voordelen van internationalisering in balans zijn met de mogelijke nadelen en moeten we ervoor waken dat de toegankelijkheid, ook voor studenten uit Nederland, geborgd blijft. In de Kamerbrief over beheersing internationale studentenstromen in het hoger onderwijs van 21 april jl. heb ik maatregelen aangekondigd om het aantal internationale studenten dat naar Nederland komt beter te kunnen beheersen en te sturen.

10 maart 2023 - 6 april 2023

27 dagen

Het artikel 'Ruimtegebrek dreigt door extra gymlessen Hardenbergse scholen: 'Vooral in Dedemsvaart''
	Rudmer Heerema (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. AD, 8 maart 2023, «Ruimtegebrek dreigt door extra gymlessen Hardenber…
2. Aanhangsel Handelingen II, vergaderjaar 2022–2023, nr. 339
3. ibidem

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ruimtegebrek dreigt door extra gymlessen Hardenbergse scholen: «Vooral in Dedemsvaart?»»1

Ja.
Vraag 2

Deelt u de mening dat het belangrijk is dat elk kind minimaal twee uur per week bewegingsonderwijs krijgt en dat gemeenten voldoende tijd hebben gekregen om te voldoen aan deze bijgestelde norm?

Ja, ik deel de mening dat het belangrijk is dat kinderen voldoende bewegingsonderwijs krijgen. De nieuwe norm van twee (les)uren bewegingsonderwijs per week in het primair onderwijs, die per schooljaar 2023/2024 in werking treedt, draagt hieraan bij. Na het aannemen van het amendement2 van Rudmer Heerema en Van Nispen over de urennorm bewegingsonderwijs, in het voorjaar van 2020, heb ik gemeenten en scholen op diverse manieren ondersteund om binnen drie jaar te voldoen aan de wettelijke verplichting. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de subsidieregeling Impuls en Innovatie Bewegingsonderwijs. Deze wordt dit jaar geëvalueerd. Hierover wordt uw Kamer naar verwachting in 2024 over geïnformeerd. Desondanks ben ik ook op de hoogte dat het bijbouwen van gymzalen niet altijd mogelijk is in gemeenten waar een tekort aan accommodaties is. Daarom ben ik positief gestemd dat veel gemeenten en scholen de afgelopen periode hebben benut om andere oplossingen te vinden, zoals het in gebruik nemen van buitenlocaties waar de kerndoelen van bewegingsonderwijs goed uitgevoerd kunnen worden.
Vraag 3

Deelt u de mening dat het voldoen aan landelijke regels voor bewegingsonderwijs niet afhankelijk moet zijn van een oplettende lokale partij?

Het voldoen aan de nieuwe norm voor bewegingsonderwijs is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van scholen en gemeenten. Gemeenten dragen zorg voor onderwijshuisvesting, waar bewegingsonderwijs ook een plek in heeft. Scholen hebben, in aanvulling daarop, de rol en verantwoordelijkheid om tijdig het gesprek aan te gaan met de gemeenten over waar hun ondersteuningsbehoefte ligt, en een eventueel gebrek aan voldoende geschikte ruimte voor bewegingsonderwijs aan te kaarten.
Vraag 4

Is inmiddels 100 procent van alle gemeenteambtenaren op de hoogte van de bijgestelde urennorm, in plaats van 95 procent?2

Op dit moment herhaalt de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) in samenwerking met het Mulier Instituut op eigen initiatief het onderzoek naar huisvesting bewegingsonderwijs4 om te zien of gemeenten, die een tekort aan accommodaties hadden, inmiddels stappen hebben ondernomen om knelpunten op te lossen.
Vraag 5

Heeft elke gemeente inmiddels maatregelen getroffen om voldoende capaciteit voor bewegingsonderwijs te realiseren?

Zie antwoord vraag 4.
Vraag 6

Hoe staat het met het door u aangekondigde communicatieplan om scholen en gemeenten steviger te wijzen op de urennorm?3

Samen met de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO), de Vereniging Sport en Gemeenten, een vertegenwoordiging van de Academie voor Lichamelijke opvoeding (ALO NL) en de PO-Raad hebben we individueel en gezamenlijk acties ondernomen om ervoor te zorgen dat niemand de urennorm ontgaat. Er komen ook diverse vragen van scholen over de urennorm, bijvoorbeeld over de precieze inhoudelijke invulling of hoe om te gaan met knelpunten. Daarom hebben we ook gecommuniceerd waar scholen ondersteuning kunnen vinden indien nodig. De komende maanden zullen we nogmaals alle informatie en de antwoorden op veel gestelde vragen bundelen en verspreiden onder diverse doelgroepen zoals scholen en gemeenten.
Vraag 7

Bent u bereid te onderzoeken welke gemeenten nog niet kunnen voldoen aan de urennorm? En bent u tevens bereid te onderzoeken welk deel van de gemeenten enkel kunnen voldoen aan de urennorm door buiten te gymmen?

Zoals eerder aangegeven ga ik ervan uit dat gemeenten op de hoogte zijn van het belang van voldoende accommodaties voor het geven van bewegingsonderwijs en indien nodig, zelf onderzoek doen naar de stand van zaken in hun gemeente. In aanvulling hierop verschaft het vervolgonderzoek van de VSG naar de huisvesting van bewegingsonderwijs weer nieuwe informatie en waar nodig ook urgentie bij gemeenten om zelf hier een vervolg aan te geven. Als het bewegingsonderwijs dat buiten gegeven wordt, wordt ingezet voor leerlijnen die ook goed buiten kunnen worden gegeven, is dit mijns inziens geen reden voor vervolgonderzoek. De Inspectie van het Onderwijs zal ook als onderdeel van het brede toezicht, toezien op het bewegingsonderwijs.
Vraag 8

Kunt u garanderen dat alle scholen bij aanvang van het nieuwe schooljaar kunnen voldoen aan de urennorm bewegingsonderwijs? Indien niet, waarom niet? Welke verdere maatregelen gaat u nemen om te garanderen dat elk kind met ingang van het schooljaar 2023–2024 twee lesuren per week bewegingsonderwijs kan krijgen?

Ik heb vertrouwen in scholen dat zij hun uiterste best doen om bij aanvang van het nieuwe schooljaar te voldoen aan de urennorm bewegingsonderwijs. De Inspectie van het Onderwijs zal in het brede toezicht ook toezien op voldoende en goed bewegingsonderwijs. Als scholen bij de aanvang van het nieuwe jaar hier niet aan voldoen, vertrouw ik erop dat dit enkel door overmacht komt en dat zij zich inspannen om alsnog zo snel mogelijk de norm voor bewegingsonderwijs te halen. Dit jaar kunnen scholen hiervoor nog gebruik maken van middelen uit de subsidieregeling Impuls en Innovatie Bewegingsonderwijs. Op basis van de evaluatieresultaten van deze regeling zal ik bepalen of en welke vervolgondersteuning vanaf het schooljaar 2023–2024 passend is om ervoor te zorgen dat ieder kind kan rekenen op twee lesuren bewegingsonderwijs per week.

9 maart 2023 - 13 april 2023

35 dagen

Het artikel 'How China controls its top students in Germany'
	Hatte van der Woude (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. Felden, E. (2023, 3 juli). How China controls its top students in Ger…
2. Parlisnummer: 2023Z03570

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «How China controls its top students in Germany»?1

Ja.
Vraag 2

Kunt u de informatie uit dit artikel meenemen bij de beantwoording van de schriftelijke vragen over het artikel «Chinese students signing «loyalty» pledges before arrival in Sweden» van 28 februari 2023?2

Ja.
Vraag 3

Kunt u specifiek reflecteren op de signalen dat promovendi aan hun ambassade moeten rapporteren? Is dat ook in Nederland het geval?

Soortgelijke berichten hebben mij eerder bereikt. Het is erg lastig te achterhalen wat er in elk contract staat, omdat CSC met alle kennisinstellingen in Nederland, maar ook in Europa, andere contracten afsluit. Ook is moeilijk vast te stellen wat de precieze mate van invloed is die de Chinese overheid uitoefent op individuele promovendi.
Vraag 4

Bent u bereid te onderzoeken hoeveel promovendi met China Scholarship Council (CSC) beurzen er in Nederland zijn en in welke domeinen zij onderzoek doen?

Er is recent een onderzoek gestart vanuit het China Kennisnetwerk van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap naar de hoeveelheden CSC-promovendi in Nederland en van de voorwaarden in de CSC-contracten. Ik informeer uw Kamer voor het einde van dit jaar over de hoofdlijnen van dit onderzoek.
Vraag 5

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het debat wetenschapsbeleid van 18 april?

Ja.

9 maart 2023 - 7 april 2023

29 dagen

Het artikel 'Op deze school werden kinderen geslagen. Toch mochten de leerkrachten blijven'
	Mariëlle Paul (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
	Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

1. NRC, 7 maart 2023, «Op deze school werden kinderen geslagen. Toch moc…

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Op deze school werden kinderen geslagen. Toch mochten de leerkrachten blijven» en de documentaire «De Platoschool»?1

Ja, ik ben bekend met het artikel en de documentaire.
Vraag 2

Bent u ook geschrokken van deze casus en het feit dat dit slechts twintig jaar geleden gebeurd is?

Ik heb met ontzetting de verhalen van de kinderen en de leerkrachten uit de documentaire aangehoord. Dat er kinderen, soms onder toeziend oog van de hele school, werden geslagen en vernederd is afschuwelijk. En dat zo veel kinderen hierover niets durfden te zeggen omdat ze dachten dat het normaal was, is hartverscheurend. Ik vind het onvoorstelbaar dat dit zo lang heeft kunnen voortduren.
Casussen zoals die in de documentaire naar voren zijn gebracht, moeten we te allen tijde zien te voorkomen. Daarom heeft dit kabinet de veiligheid van leerlingen tot één van zijn speerpunten gemaakt. Onder andere door versterking van het klachtenstelsel, uitbreiding van de monitor sociale veiligheid en aangescherpt toezicht.
Vraag 3

Bent u het ermee eens dat onderwijsvrijheid nooit misbruikt mag worden voor excessieve straffen, waaronder lijfstraffen?

Natuurlijk mag het recht van scholen op onderwijsvrijheid nooit misbruikt worden voor excessieve straffen, dit staat buiten kijf. Met artikel 23 van de Grondwet is het recht op onderwijsvrijheid in het leven geroepen om ruimte te bieden aan de diversiteit aan opvattingen die er bestaat over goed onderwijs. Maar deze ruimte is altijd begrensd geweest, allereerst door de democratische rechtsstaat waarin wij leven. Binnen de democratische rechtsstaat is het uitoefenen van geweld bij wet verboden. Scholen kunnen zich dus nooit beroepen op artikel 23 van de Grondwet als legitimatie van geweld.
Ook de burgerschapsopdracht en de wettelijke zorgplicht van scholen voor de veiligheid van onderwijs stellen vandaag de dag grenzen aan de ruimte die scholen hebben om een eigen invulling aan het onderwijs te geven. Dit betekent, onder meer, dat scholen de basiswaarden van de democratische rechtstaat die zijn gedefinieerd als vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit onder kinderen behoren te garanderen en dat scholen zorgdragen voor een veilig schoolklimaat. Scholen die lijfstraffen geven of hun leerlingen vernederen voldoen absoluut niet aan deze opdracht.
Vraag 4

Zijn de hedendaagse regels en toezicht op die regels voldoende om dit soort geestelijke en fysieke mishandeling op scholen te voorkomen? Hoe weet u dat?

De wet verplicht besturen te zorgen voor veiligheid op scholen. De Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) ziet erop toe dat deze regels naar behoren worden nageleefd, dit doen zij aan de hand van scherpe kaders en processen.
Door een betrokkene bij de Platoschool wordt in de documentaire verklaard dat de inspectie op de hoogte was van de lijfstraffen toen die op de school plaatsvonden en daar nooit iets van gevonden heeft. Dit is niet in lijn met wat de inspectie zelf verklaarde toen de misstanden in 1996 aan het licht kwamen: dat zij nooit met klachten of signalen over lijfstraffen geconfronteerd waren.2
Sinds 1996 zijn de kaders en processen van de inspectie flink aangescherpt. Ook zijn er aanvullende maatregelen getroffen om veiligheid op scholen te kunnen garanderen. In mijn brief aan de Kamer van 18–11 jl. heb ik aangekondigd om dit pakket aan maatregelen ten behoeve van de (sociale) veiligheid op scholen nog verder uit te breiden.3 Dat heeft onder meer betrekking op het versterken van het klachtenstelsel, het uitbreiden van de monitor sociale veiligheid, het uitbreiden van de meldplicht naar seksuele intimidatie en ernstige incidenten en het tijdig ingrijpen door de Inspectie.
Vraag 5

Hoe vaak zijn zulke of vergelijkbare excessen alsnog voorgevallen? Is in deze gevallen ook strafrechtelijke vervolging ingesteld?

De inspectie heeft mij laten weten dat er bij de vertrouwensinspecteurs geen vergelijkbare voorvallen bekend zijn of bekend zijn geweest. De inspectie maakt een jaarlijkse rapportage met daarin op hoofdlijnen uitgesplitst de bij de vertrouwensinspecteurs gemelde incidenten. De inspectie is niet (direct) betrokken bij strafrechtelijk vervolging. Slachtoffers van dergelijke praktijken kunnen zelf aangifte doen. Wel kan de inspectie besturen en scholen, maar ook ouders en leerlingen, adviseren over eventuele vervolgstappen.
Navraag leert dat ook bij stichting School & Veiligheid (SSV) sinds hun officiële oprichting in 2014 nooit meldingen zijn binnengekomen van lijfstraffen of andere excessieve straffen.
Vraag 6

Kunt u garanderen dat zoiets nooit meer gebeurt?

Ik beschouw het als een van mijn voornaamste taken om de sociale en fysieke veiligheid van leerlingen en onderwijspersoneel te waarborgen. Een garantie op het voorkomen van dit soort incidenten kan niemand geven. Wel stelt de huidige wetgeving die betrekking heeft op sociale veiligheid de nodige eisen aan besturen en scholen. Het is in die context dat ik in mijn brief aan de Kamer van 18 november 2002 heb aangekondigd om het pakket aan maatregelen ten behoeve van de (sociale) veiligheid op scholen verder uit te breiden.
Deze wetgeving wil ik verder versterken door een wettelijke meldplicht bij ernstige incidenten in te voeren. De meldplicht van besturen wordt zo uitgebreid, waardoor de vertrouwensinspectie bij meer incidenten een rol krijgt en de nodige stappen kan zetten. Onderdeel van het pakket aan maatregelen is ook de versterking van het klachtenstelsel dat dient voor leerlingen, ouders en medewerkers om officieel een klacht in te dienen bij een klachtencommissie. Daarnaast is sinds dit jaar de verplichte jaarlijkse schoolmonitoring rondom sociale veiligheid geïntensiveerd. Ook zijn de beslisregels rond herstelopdrachten aangescherpt door de standaard «veiligheid» zwaarder te laten wegen en wordt er door de inspectie een specifieke escalatieladder uitgewerkt voor sociale veiligheid. Voor alle nieuwe of herziene maatregelen geldt dat ze, naar verwachting, in 2025 in werking zullen treden.
Leerlingen, studenten en ouders kunnen zich overigens altijd in voorkomende gevallen wenden tot de vertrouwensinspectie. In de onwenselijke situatie dat dit soort incidenten zich alsnog voordoen, reageert de inspectie adequaat en resoluut. Daarnaast roep ik ook onderwijspersoneel en ouders op om actief melding te maken als zij een misstand vermoeden. Zo kan iedereen bijdragen aan een veilige leer- en werkomgeving.
Vraag 7

Kan verscherping van toezicht op bijzondere scholen, privéscholen en informeel onderwijs bijdragen aan het voorkomen van excessen?

De wet maakt onderscheid tussen de in de vraag genoemde bijzondere scholen enerzijds en privé en particuliere scholen en informeel onderwijs anderzijds. Bijzonder onderwijs is bekostigd onderwijs en daar geldt hetzelfde wettelijke kader en toezicht als in het openbaar onderwijs. Voor privé en particuliere scholen, ook wel niet-bekostigd onderwijs genoemd, geldt een beperkt wettelijk kader. De zorgplicht voor de veiligheid valt wel binnen dat wettelijke kader. Aan informeel onderwijs worden momenteel nog geen eisen gesteld.
Ik ben ervan overtuigd dat vrijwel iedereen die bij het onderwijs betrokken is het beste voorheeft met de leerlingen. Tegelijkertijd kunnen er zich excessen voordoen. Het voorkomen daarvan begint met een goed en breed gedragen veiligheidsbeleid op school, goede interne meldstructuren en een aanspreekcultuur tussen onderwijspersoneel onderling.
Extern toezicht door de inspectie is het sluitstuk hiervan. Daarom is, naast de eerder aangekondigde maatregelen, ook het intensiveren van toezicht onderdeel van de maatregelen ten behoeve van sociale veiligheid op reguliere scholen, waar ook bijzondere scholen en particuliere scholen onder vallen.
Voor informeel onderwijs heeft de inspectie vooralsnog geen bevoegdheid om toezicht te houden. Dit wringt: ook binnen het informeel onderwijs kunnen zich immers excessen voordoen en ook binnen het informeel onderwijs moeten we dit willen voorkomen. Daarom heb ik in mijn brief aan de Kamer van 18–11 jl. aangekondigd om aan de slag te gaan met een wetsvoorstel dat signaalgericht toezicht van de inspectie op informeel onderwijs mogelijk maakt. De contouren van het wetsvoorstel zullen halverwege 2023 aan de Kamer worden voorgelegd.
Vraag 8

Is aanscherping van regels nodig om dit soort excessen te voorkomen? En is dit mogelijk binnen het Nederlandse stelsel van onderwijsvrijheid?

Zoals ik in mijn eerdere antwoorden al aangaf, wordt er op dit moment veel gedaan aan de aanscherping van maatregelen ten behoeve van het voorkomen van excessen. Zie hiervoor mijn antwoord op vraag 6.
Voorlopig ga ik ervan uit dat de gemaakte aanscherpingen voldoende zijn om zo’n omgeving te garanderen en om excessen op het gebied van fysieke en sociale veiligheid te voorkomen. Maar ik blijf hier scherp op. Mocht op den duur blijken dat scholen meer duidelijkheid nodig hebben dan zal ik niet aarzelen om dit in gang te zetten.

3 maart 2023 - 17 maart 2023

14 dagen

De motie-Omtzigt c.s. die oproept tot het ontwikkelen van heldere normen voor artikelen 1.3 lid 5 en 7.2 WHW en te bevorderen dat de Inspectie van het Onderwijs deze normen handhaaft
	Pieter Omtzigt
	Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

1. Kamerstuk 31 288, nr. 1008
2. Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 46, p. 47–48 …
3. Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 1992–1993, nr. 53, p. 3424–3425 …
4. Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 1992–1993, nr. 53, p. 3424–3425 …
5. Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 46, p. 72 …
6. Kamerstuk 21 073, nr. 26
7. ScienceGuide, 11 oktober 2017, «Wet op taalbeleid écht handhaven. Volgens WHW-kenner Peter Kwikkers houden we ons al jaren niet meer aan Artikel 7.2 van de WHW», Wet op taalbeleid écht handhaven – ScienceGuide
8. LinkedIn, 1 februari 2023, opinie Peter Kwikkers over debat werving i…
9. Kamerstuk 31 288, nr. 1008
10. Inspectie van het Onderwijs, 21 december 2018, «Nederlands of niet: gedragscodes en taalbeleid in het hoger onderwijs», Nederlands of niet: gedragscodes en taalbeleid in het hoger onderwijs | Themarapport | Inspectie van het onderwijs (onderwijsinspectie.nl)

Vraag 1

Herinnert u zich dat op 7 februari jl. de motie van het lid Omtzigt c.s. is aangenomen waarin u wordt verzocht de artikelen 1.3, lid 5 en 7.2 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) te verduidelijken en vervolgens te handhaven, samen met de Inspectie van het Onderwijs?1

Ja.
Vraag 2

Herinnert u zich dat ik u na het aannemen van de motie heb verzocht om binnen een week kenbaar te maken hoe u uitvoering gaat geven aan de motie?

Ik ben mij er van bewust dat het lid Omtzigt tijdens de stemmingen heeft aangegeven graag binnen een week een tijdspad te ontvangen over hoe de motie stap voor stap uitgevoerd zou worden en hoe ervoor gezorgd wordt dat Nederlands weer de voertaal bij de bacheloropleidingen wordt aan de universiteit.
Vraag 3

Wat is de reden dat u nog geen gehoor hebt gegeven aan voornoemd verzoek?

In het debat over de werving van internationale studenten (31 januari jl.) heb ik aangegeven bezig te zijn met de brief waarin mijn brede lijn voor de beheersing van de internationale studentenstromen met uw Kamer wordt gedeeld. Opleidingstaal, en daarmee ook de motie van de heer Omtzigt, maakt onderdeel uit van deze brief. Het is onuitvoerbaar gebleken om op deze korte termijn gehoor te geven aan voorgenoemd verzoek, omdat dit onderdeel uitmaakt van de verwerking van de brede input van de Kamer in de aangekondigde brief.
Vraag 4

Herinnert u zich dat u tijdens het Kamerdebat over internationalisering op dinsdag 31 januari jl. het volgende te kennen gaf: «Zoals ik al zei, kan de inspectie momenteel alleen toetsen of er een gedragscode is en of de keuze gemotiveerd is, maar niet of een opleiding terecht wordt verzorgd in het Engels. Daar is gewoon aangepaste wetgeving voor nodig.» en «[...] de drie uitzonderingen [op artikel 7.2 WHW] zoals die al zijn geciteerd, en vooral de derde, bieden juist de ruimte om in [een andere taal] onderwijs te geven.»2

Dit is inderdaad de letterlijke weergave van mijn antwoord.
Vraag 5

Deelt u de mening dat de eerste twee uitzonderingsgronden, namelijk dat je een andere taal mag gebruiken wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft en wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt, zodanig specifiek en goed omschreven zijn dat zij niet kunnen leiden tot grote aantallen opleidingen (niet zijnde taalstudies) die in een andere taal gegeven worden? Zo nee, kunt u dat toelichten?

De bepaling waar het lid Omtzigt op doelt, artikel 7.2 WHW, is een dwingende bepaling in haar geheel, en dit geldt dus ook voor alle drie uitzonderingen. Zoals ook uit de parlementaire geschiedenis van deze bepaling blijkt, dient de keuze voor een bepaalde voertaal te worden afgeleid van de aard van het vak, de eindtermen, het beroepsperspectief en de samenstelling van de studenten- en docentenpopulatie. «Het hanteren van een vreemde taal moet daarbij worden beoordeeld vanuit haar functionaliteit.»3
Het huidige artikel 7.2 van de WHW kent drie uitzonderingen voor het voeren van een andere opleidingstaal dan het Nederlands. Ik deel de mening dat de interpretatie van de uitzonderingen onder a en b (te weten: taalstudie of het onderwijs laten verzorgen in het kader van een gastcollege) minder ruimte voor de interpretatie laat dan de uitzonderingsgrond onder c. Bij deze laatste categorie gaat het inderdaad om de noodzaak van anderstalig onderwijs vanuit het oogpunt van de aard, inrichting, kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten. Hoe het instellingsbestuur hiermee omgaat moet zij vastleggen in een gedragscode.
Vraag 6

Deelt u de mening dat de derde uitzonderingsgrond genoemd in artikel 7.2 onder c WHW, die «noodzaak» stelt als voorwaarde om af te wijken van de regel dat onderwijs in het Nederlands gegeven moet worden, een bindend criterium is?

Ik verwijs graag naar het antwoord op vraag 5.
Vraag 7

Indien het antwoord op de vorige vraag bevestigend is, bent u het ermee eens dat hieruit volgt dat als een opleiding die noodzaak niet kan aantonen, het onderwijs niet in een andere taal dan het Nederlands gegeven mag worden?

Ja, ik ben het hiermee eens. De huidige wet vereist dat instellingen in een gedragscode moeten onderbouwen wanneer er sprake is van het noodzaakcriterium. Verder verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 9.
Vraag 8

Deelt u voorts de mening dat wanneer opleidingen zich niet aan het genoemde criterium houden, dit komt doordat de wet niet gehandhaafd wordt en niet doordat de wet die ruimte biedt?

Neen, deze mening deel ik niet.
Vraag 9

Indien u de mening geformuleerd de vorige vraag niet deelt, kunt u onderbouwen waarom u deze niet deelt?

De huidige wet stelt de «noodzaak» als voorwaarde voor het mogen verzorgen van een anderstalige opleiding. Deze wetsbepaling bevat open criteria, waardoor het aan de instellingsbesturen is om tot verantwoorde keuzes te komen.
Dit betekent echter niet dat door het gebruikmaken van open criteria en uitzonderingen instellingen in strijd met de wet handelen of welbewust de wet niet naleven.
De Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie) heeft onder meer tot taak om toe te zien op de naleving van de WHW en de ontwikkeling van de kwaliteit van het stelsel van hoger onderwijs te bevorderen (artikel 3, eerst lid, onderdeel a, Wet op het Onderwijstoezicht). In 2018 heeft de inspectie in haar thema-onderzoek geconstateerd dat de huidige bepaling geen duidelijke richting geeft aan wat wel en niet mag.4 De inspectie vermeldt dat de WHW instellingsbesturen verplicht om te motiveren waarom het noodzakelijk is om onderwijs te geven in een andere taal, maar geen normenkader bevat aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of er daadwerkelijk sprake is van zo’n noodzaak. De inspectie gaf aan dat daardoor aan instellingen weinig richting wordt gegeven voor de invulling van de gedragscode en het ook voor de inspectie lastig is de grens te bepalen wanneer noodzakelijkheid is aangetoond en wanneer niet. Uit de inventarisatie van de inspectie is gebleken dat de gedragscode teveel een invulling van de verplichting uit de wet is, zonder dat er een gedegen eigen invulling en duurzaam taalbeleid aan ten grondslag ligt.5
Vraag 10

Bent u bekend met de opmerkingen van voormalig D66-Kamerlid Aad Nuis over artikel 1.3, lid 5 en artikel 7.2 WHW tijdens het Kamerdebat over de WHW op 18 februari 1992: «Ik [wil] van mijn kant geen twijfel (...) laten bestaan over de bedoeling van de bepalingen die bij de zesde nota van wijziging alsnog in de wet zijn opgenomen.» […]. Verder sprak hij zich uit tegen «het elimineren of terugdringen van de landstaal, bij het ons het Nederlands, als vanzelfsprekende doceer- en examentaal. Die weg leidt tot verarming van het denkproces voor de student – die leert immers niet goed vertalen – en op den duur tot verarming van het Nederlands. Zeker dat laatste is een verantwoordelijkheid van de overheid die niet aan de instellingen alleen kan worden overgelaten. In de wet dient de richting te worden aangegeven zonder een starheid die de reële eisen van het internationale verkeer zou miskennen.»?3

Ik ben bekend met deze opmerkingen.
Vraag 11

Bent u het ermee eens dat het feit dat het Nederlands verdwenen is uit vele bacheloropleidingen en zelfs bijna verdwenen is van hele universiteiten (zoals de Universiteit Twente en de Technische Universiteit Eindhoven) indruist tegen de bedoeling van de wetgever, zoals geformuleerd door D66-Kamerlid Aad Nuis tijdens de wetsbehandeling?4

Daar ben ik het mee eens. Uitzonderingen op de hoofdregel lijken de laatste jaren, op stelselniveau bezien, steeds meer de norm te zijn geworden; ook omdat de wet, zoals hierboven toegelicht, ruimte biedt voor eigen invulling. De ambitie om het hoger onderwijs te internationaliseren heeft hier een belangrijke rol gespeeld. In mijn aangekondigde beleidsbrief zal ik uitgebreid ingaan op mijn visie inzake ontwikkelingen rondom Engelstalige opleidingen.
Vraag 12

Herinnert u zich dat u tijdens het Kamerdebat over internationalisering op dinsdag 31 januari jl. het volgende zei over artikel 1.3, lid 5 WHW: «Ook dat betreft alleen een opdracht aan de instelling in brede zin. Het heeft geen toepassing op specifieke opleidingen. Als bijvoorbeeld een opleiding geheel in het Engels wordt aangeboden, zoals de heer Omtzigt schetst, dan kan de instelling het Nederlands nog steeds extracurriculair bevorderen, bijvoorbeeld via taalcentra en trainingen. Dat is de vaagheid in dat artikel, waardoor het eigenlijk niet mogelijk is voor de inspectie om te handhaven.»?5

Dit is inderdaad de letterlijke weergave van mijn antwoord.
Vraag 13

Bent u zich ervan bewust dat in de toelichting op de zesde nota van wijziging op de WHW het volgende staat vermeld: «Deze nota van wijziging legt vast dat de bevordering van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands tot de doelstellingen van de instellingen voor hoger onderwijs behoort. Met het oog daarop wordt voorgeschreven dat het Nederlands voertaal is bij het geven van onderwijs en het afnemen van de examens.»?6

Daar ben ik me van bewust.
Vraag 14

Deelt u de mening dat de wetgever dus juist nadrukkelijk heeft voorgeschreven dat het reguliere onderwijs in het Nederlands wordt gegeven (wat artikel 7.2 WHW gebiedt) om te kunnen voldoen aan de eis van artikel 1.3, lid 5 WHW?

Ik zal de betreffende wetsgeschiedenis, inclusief de zesde nota van wijziging, betrekken bij het vormen van mijn visie en uitgangspunten inzake de opleidingstaal.
Vraag 15

Zo ja, is dit volgens u te rijmen met uw bewering dat extracurriculaire bevordering van het Nederlands voldoende zou zijn om te voldoen aan de eis van artikel 1.3 lid 5 WHW, en zo ja, hoe?

Zie mijn beantwoording op vraag 14.
Vraag 16

Heeft u het artikel «Wet op taalbeleid écht handhaven. Volgens WHW-kenner Peter Kwikkers houden we ons al jaren niet meer aan Artikel 7.2 van de WHW» in ScienceGuide gelezen?7

Ik heb kennis genomen van deze publicatie.
Vraag 17

Heeft u in genoemd artikel kennisgenomen van de volgende passage: «Volgens Kwikkers, die meeschreef aan de wet, was destijds de gedachte expliciet om het Nederlands als voertaal voor het hele hoger onderwijs aan te houden. «Er zijn inderdaad een paar uitzonderingen, maar daar gaat het niet om uitzonderingen voor de hele opleiding.» De uitzondering slaat volgens hem op onderdelen van het onderwijs, zoals een gastcollege of een onderdeel van een taalcursus Chinees waar het oefenen met die taal expliciet de bedoeling is.»?

Ik heb met veel belangstelling kennis genomen van deze passage.
Vraag 18

Wat is uw reactie op de genoemde passage?

De bepaling dateert uit de jaren negentig, en is in de laatste jaren ook niet gewijzigd. De praktijk laat echter zien dat de ontwikkelingen in hoger onderwijs razendsnel gaan. Maar wat we de afgelopen jaren hebben gezien is dat de wetgeving op een aantal punten onvoldoende instrumenten biedt om ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan, of adequaat te kunnen reageren. Zoals ik heb toegezegd, zal ik in mijn brief uitgebreid ingaan op de recente ontwikkelingen in het hoger onderwijs op het gebied van internationalisering, met inbegrip van de passende maatregelen.
Vraag 19

Bent u bekend met de reactie van de heer Kwikkers op uw opmerking dat de huidige artikelen 1.3, lid 5 en 7.2 WHW volgens de Inspectie van het Onderwijs niet te handhaven zijn, waarin hij stelt dat dit wel degelijk mogelijk is, en dat dit veel problemen in het hoger onderwijs zou oplossen?8

De reactie van de heer Kwikkers is mij bekend geworden.
Vraag 20

Wat is hierop uw reactie?

Bij het toezicht op de hogeronderwijsinstellingen is er sprake van een rolverdeling tussen de inspectie en de Nederlands-Vlaamse accreditatieorganisatie (NVAO). De inspectie houdt toezicht op de naleving van de WHW en de daarop gebaseerde regelgeving. Dit gebeurt door middel van signaalgestuurd toezicht en op instellingsniveau. Daarnaast onderzoekt de inspectie door middel van thematische onderzoeken ontwikkelingen in het stelsel van hoger onderwijs (artikel 12a, eerste lid, van de Wet op het Onderwijstoezicht). De inspectie heeft in het hoger onderwijs niet de taak om alle opleidingen periodiek te beoordelen en is hiervoor ook niet toegerust. Die functie, en dan alleen op het gebied van kwaliteit en kwaliteitszorg en aan de hand van visitaties, is belegd bij de NVAO ten behoeve van accreditatie.
In de afgelopen jaren is gebleken dat het huidige artikel 7.2 WHW aan herziening toe is en moeilijk handhaafbaar is. Ook in haar rapport heeft de inspectie nog eens benadrukt dat interpretatie van bepalingen in de WHW in de geest van de wet steeds lastiger wordt. Die heldere juridische kaders zijn ook nodig voor de handhaving van regelgeving.12
Om die reden heeft de regering een wetswijziging voorgesteld (in het wetsvoorstel Wet taal en toegankelijkheid), mede met betrekking tot deze bepaling en de wijze waarop het toezicht daarbij geregeld is. In mijn aangekondigde beleidsbrief zal ik verder ingaan op de handhaving van dit artikel.
Vraag 21

Bent u bereid de heer Kwikkers advies te vragen hoe u het beste uitvoering kunt geven aan de motie van het lid Omtzigt c.s., die u oproept de artikelen 1.3, lid 5 en 7.2 WHW te verduidelijken en vervolgens te handhaven, samen met de Inspectie van het Onderwijs?9

Zoals ik heb aangegeven, heb ik kennisgenomen van de opvattingen en argumenten van de heer Kwikkers. Ik zie geen bezwaar dat mijn departement in gesprek met de heer Kwikkers gaat.
Vraag 22

Heeft u kennisgenomen van het rapport «Nederlands of niet: gedragscodes en taalbeleid in het hoger onderwijs» van de Inspectie van het Onderwijs?10

Dit rapport is mij bekend.
Vraag 23

Bent u bekend met de volgende passage in het rapport over de gedragscodes die artikel 7.2 WHW verplicht: «Landelijk taalbeleid (inclusief wetgeving) én het taalbeleid van instellingen zouden een afweging moeten maken van de verschillende voor- en nadelen van het gebruik van een andere taal dan het Nederlands. De gedragscodes in haar huidige vorm slagen er niet in die gewenste afweging te laten zien. In veel gevallen ontbreekt de gedragscode en als er een code is, dan is de invulling vaak summier. Ze voldoen daarmee niet aan de huidige wet.»?

Ja, ik ben bekend met de bovengenoemde passage.
Vraag 24

Bent u bereid de Inspectie van het Onderwijs heldere en eenduidige instructies te geven, zodat de Inspectie van het Onderwijs een einde kan maken aan deze overtreding van de wet?

Dit is de strekking van de motie zoals deze ook na het debat inzake internationalisering op 31 januari jl. werd aangenomen. In mijn aangekondigde beleidsbrief zal ik uitgebreid ingaan op de motie en hoe ik deze ga uitvoeren.
Vraag 25

Kunt u de motie van het lid Omtzigt c.s. zo spoedig mogelijk uitvoeren en helder aangeven op welke wijze Nederlands weer de standaard voertaal bij bacheloropleidingen van Nederlandse hoger onderwijsinstellingen wordt?

Ik verwijs graag naar mijn antwoord op vraag 24.
Vraag 26

Kunt u aangeven hoeveel buitenlandse studenten fulltime in Nederland studeren voor een hele opleiding aan de universiteit (geen uitwisselingsprogramma zoals Erasmus) en hoeveel Nederlanders fulltime in het buitenland studeren aan een universiteit aldaar (zonder uitwisselingsprogramma’s zoals Erasmus)?

In het studiejaar 2021/’22 studeerden 115.068 internationale diplomastudenten bij hogescholen en universiteiten in Nederland die door de overheid worden gefinancierd (bekostigde ho-instellingen). Van alle studenten op universiteiten was 23,5% internationaal, tegenover 7,1% in het hbo.
In 2019 namen ruim 20.000 Nederlandse studenten deel aan diplomamobiliteit, bijna een verdubbeling ten opzichte van 10 jaar eerder. Dit komt neer op ongeveer 3% van het totale aantal Nederlandse studenten in het hoger onderwijs.15 De meest recente gegevens zijn vooralsnog niet beschikbaar.
Vraag 27

Kunt u deze vragen een voor een en binnen twee weken beantwoorden (aangezien het verzoek er lag dat half februari al een brief in de Kamer zou liggen)?

Ja.

1 maart 2023 - 12 april 2023

42 dagen

De berichtgeving van the Wall Street Journal over natuurlijke immuniteit tegen het SARS-COV-2 virus
	Wybren van Haga (BVNL)
	Kuipers

Bronnen

1. The Wallstreet Journal, 26 februari 2023, «Three years late, the Lanc…

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Three years later, the Lancet recognizes natural immunity» van the Wall Street Journal?1

Ja.
Vraag 2

Onderschrijft u de conclusies van dit artikel, waarin wordt aangegeven dat het doormaken van een natuurlijke SARS-COV-2-infectie net zoveel bescherming biedt als vaccinatie?

Het opiniestuk in The Wall Street Journal heeft betrekking op een in The Lancet verschenen publicatie. Voor een duiding van de conclusies van deze studie, verwijs ik naar mijn antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid Van Houwelingen (FvD) van 21 februari jl.2
Vraag 3

Hoe reflecteert u op het feit dat het idee van het inzetten op groepsimmuniteit voor het SARS-COV-2-virus lange tijd is verworpen door overheden en wetenschappers, terwijl dit principe in de immunologie voor andere virussen al sinds jaar en dag breed gedragen wordt?

Aan het begin van de pandemie was nog veel onduidelijk over het SARS-CoV-2-virus. Het kabinet heeft ingezet op het maximaal controleren van de verspreiding van het virus om zo kwetsbaren in de samenleving te beschermen en de zorg toegankelijk te houden. Immuniteit opbouwen door een infectie resulteert in (gedeeltelijke) bescherming tegen het virus, maar brengt ook het risico op een ernstig beloop van de infectie, inclusief ziekenhuisopname en overlijden, met zich mee. Als veel mensen tegelijk ernstig ziek worden, ontstaat er een enorme druk op de zorg. Met het beschikbaar komen van vaccins werd het mogelijk om de immuniteit onder de bevolking op een veilige manier snel te verhogen, zonder het risico van druk op de zorg.
Vraag 4

Kunt u uitleggen waarom de Nederlandse overheid in het begin van de coronavirus nog wel sprak over het bereiken van groepsimmuniteit, maar deze strategie plotseling verwierp en bovendien tegensprak dat de Minister-President er in zijn «torentjes-toespraak» actief aangaf dat de Nederlandse aanpak van het virus gericht zou moeten zijn op het bereiken van groepsimmuniteit?

Zie antwoord vraag 3.
Vraag 5

Onderschrijft u dat gezonde mensen die eenmaal een infectie met een respiratoir virus hebben doorgemaakt robuuste immuniteit opbouwen en bovendien na herinfectie zelden nog ernstig ziek worden? Zo ja, waarom heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport / het kabinet dan toch ingezet op het massaal vaccineren van de bevolking, als zij wist dat dat dus niet nodig was en terwijl over de effectiviteit van de nieuwe coronavaccins bovendien minder bekend was dan over de effecten van het natuurlijk doormaken van een infectie voor gezonde mensen?

Zie mijn antwoorden op vraag 2 en vraag 3 en 4.
Vraag 6

Als het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport / het kabinet op de hoogte was van de wetenschappelijke inzichten op het gebied van natuurlijke immuniteit, waarom is dan niet gekozen voor het inzetten op bescherming van de kwetsbare groepen in de samenleving, zoals bijvoorbeeld het initiatief HerstelNL propageerde, en het tegelijkertijd opbouwen van groepsimmuniteit onder jonge, gezonde mensen? Bent u niet van mening dat deze strategie heel veel economische en maatschappelijke schade had kunnen voorkomen, omdat lockdowns en andere verregaande restrictieve maatregelen dan vermeden hadden kunnen worden en er bovendien veel sneller grootschalige immuniteit onder de bevolking was bereikt, wat weer had geleid tot bescherming van ouderen en kwetsbaren? Zo nee, waarom niet? Kunt u een uitgebreide, onderbouwde analyse geven?

Zie mijn antwoord op vraag 3 en 4. Daarbij is het niet mogelijk en wenselijk om kwetsbare groepen af te zonderen van de rest van de samenleving. Ik ben dan ook niet van mening dat de door u voorgestelde strategie economische en maatschappelijke schade had kunnen voorkomen.
Vraag 7

Heeft het verwerpen van de natuurlijke immuniteits-theorie te maken gehad met het willen behouden van zoveel mogelijk draagvlak voor lockdowns en andere coronamaatregelen en het willen onderdrukken van verzet vanuit de bevolking daartegen? Waarom was het zo belangrijk om kritiek op en verzet tegen het (wereldwijde) coronabeleid te onderdrukken, als beleidsmakers en autoriteiten zich er wel degelijk van bewust waren dat het inzetten op groepsimmuniteit waarschijnlijk een wetenschappelijk en epidemiologisch valide strategie zou zijn? Welke afwegingen en belangen speelden hierbij mee? Is de nevenschade van de lockdowns en de coronamaatregelen afgewogen tegen de winst van het sneller opbouwen van groepsimmuniteit onder de bevolking?

Van de suggesties die de vraagsteller hier doet neem ik nadrukkelijk afstand.
Vraag 8

Klopt het dat werd gevreesd dat de natuurlijke immuniteits-theorie de vaccinatiebereidheid zou verminderen, aangezien veel mensen zich dan zouden realiseren dat zij geen vaccinaties nodig hadden? Zo ja, vindt u niet onethisch om mensen op misleidende gronden te bewegen een voor hen onnodige medische behandeling te ondergaan, die potentieel gezondheidsrisico’s oplevert? Bent u niet van mening dat de mogelijkheid van een tegenvallende vaccinatiebereid het actief verzwijgen en ontkennen van de wetenschappelijke realiteit nooit rechtvaardigt? Waarom werden mensen dan toch niet volledig geïnformeerd en werden zij niet in staat gesteld om op basis van volledige informatie een persoonlijke keuze te maken voor hun eigen gezondheid?

Ik neem afstand van de stellingname dat het kabinet mensen op misleidende gronden heeft gepoogd te bewegen een medische handeling te ondergaan. Dit geldt ook voor de stellingname dat het kabinet actief zaken heeft verzwegen of ontkend. Het vaccinatiebeleid is altijd gebaseerd op wetenschappelijke adviezen van de Gezondheidsraad en het OMT-V. Ik vertrouw op de kennis en kunde en de onafhankelijke advisering van deze adviesorganen.
Vraag 9

Vindt u het niet vreemd dat aan een theorie die al jaren wetenschappelijk en epidemiologisch gemeengoed is en bovendien tijdens de coronacrisis door vele wetenschappers en medici wereldwijd is uitgedragen, pas ruchtbaarheid wordt gegeven op het moment dat de gezondheidscrisis door de heersende macht als beëindigd wordt bestempeld en deze ten langen leste plotseling in de reguliere media verschijnt?

Zie antwoord vraag 8.
Vraag 10

Hoe reflecteert u op de demonisering van mensen die zich niet wilden laten vaccineren, omdat zij wisten dat het doormaken van een natuurlijke SARS-COV-2-infectie voor hen geen groot risico zou vormen en dat zij naar alle waarschijnlijkheid robuuste natuurlijke immuniteit zouden opbouwen? Vindt u de manier waarop door de Nederlandse overheid is omgegaan met en gesproken over ongevaccineerde mensen nog altijd geoorloofd? Bent u bereid excuses aan te bieden voor de manier waarop de Nederlandse overheid is omgegaan met mensen die zich niet wilden laten vaccineren?

Vaccineren is altijd een vrijwillige keuze. Ik vind het kwalijk dat de indruk wordt gewekt dat het kabinet mensen die ervoor kiezen om zich niet te laten vaccineren zou stigmatiseren en demoniseren. Dit klopt niet.
Vraag 11

Kunt u aangeven waarom het kabinet drie jaar lang heeft beweerd «de wetenschap te volgen», terwijl diezelfde wetenschap met betrekking tot natuurlijke en groepsimmuniteit voor respiratoire virussen al sinds jaar en dag het volstrekt tegenovergestelde uitdraagt? Hoe verklaart u dit?

Zie mijn antwoorden op vraag 3 en 4 en vraag 8 en 9.
Vraag 12

Hoe werd binnen het Outbreak Management Team (OMT) gedurende de coronacrisis aangekeken tegen de theorie van natuurlijke immuniteit en de vele wetenschappers en medici die hiertoe wereldwijd opriepen voor het omgaan met het SARS-COV-2-virus? Is deze theorie ook binnen dit orgaan vanaf het begin van de crisis verworpen door alle OMT-leden en op basis waarvan? Of zijn er hierover binnen het OMT wel degelijk discussies geweest?

Het OMT heeft in zijn adviezen regelmatig gerefereerd aan de opgebouwde immuniteit na besmetting, bijvoorbeeld in de adviezen over quarantaine. Voor de experts binnen het OMT is het vanaf het begin van de uitbraak duidelijk geweest dat na een besmetting natuurlijke immuniteit kan optreden tegen het SARS-COV-2-virus, net als tegen veel andere virussen. Zoals ik in bovenstaande antwoorden heb toegelicht, moeten de voordelen van het opbouwen van natuurlijke immuniteit afgewogen worden tegen het risico op ernstige ziekte of sterfte door besmetting. Het risico op ernstige ziekte en sterfte door COVID-19 zonder bescherming door vaccinatie is nog altijd groter dan het zeer kleine risico op (ernstige) bijwerkingen na vaccinatie.

Titel

Status

Indiener (persoon)

Indiener (partij)

Onderwerpen

2561 kamervragen gevonden

beantwoord onbeantwoord uitgesteld

Alle

5 april 2023 - 13 juni 2023

69 dagen

Het nieuwe NWO-programma voor onderzoeksfinanciering dat de etniciteit van academici beoordeelt

Simone Kerseboom (FVD)

Robbert Dijkgraaf (minister onderwijs, cultuur en wetenschap) (D66)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12

5 april 2023 - 15 juni 2023

71 dagen

Het door schoolbesturen weigeren van gebedsruimten en gebedsmogelijkheden

Stephan van Baarle (DENK)

Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12

Vraag 13

31 maart 2023 - 19 april 2023

19 dagen

De antwoorden op vragen van de leden De Hoop, Kwint en Westerveld over het feit dat veel reformatorische scholen nog altijd homoseksualiteit afwijzen en identiteitsverklaringen hanteren

Caroline van der Plas (BBB), René Peters (CDA), Nicki Pouw-Verweij (JA21), Nico Drost (CU), Harm Beertema (PVV), Roelof Bisschop (SGP)

Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

30 maart 2023 - 5 juni 2023

67 dagen

Het bericht 'Grote stroom aan nieuwe leerlingen op internationale scholen levert problemen op'

Bente Becker (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Dennis Wiersma (minister zonder portefeuille onderwijs, cultuur en wetenschap) (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)

Bronnen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4

Vraag 5

Vraag 6

Vraag 7

Vraag 8

Vraag 9

Vraag 10

Vraag 11

Vraag 12

Vraag 13