Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Circis doceert al 40 jaar Nederlands aan nieuwkomers: «Taaleisen mogen écht verder omhoog»»?1

Vraag 2

Herkent u het beeld dat in het artikel wordt geschetst dat in de praktijk inburgeraars vaker op een lager niveau taalexamen doen (A2 in plaats van B1)? Bent u het met de VVD eens dat het doel van de Wet Inburgering 2021 juist was om de taaleis op te schroeven naar B1? Hoe rijmt u deze beelden met elkaar?

Vraag 3

Deelt u de mening dat beheersing van de Nederlandse taal als sleutel kan dienen tot een succesvolle integratie in Nederland?

Vraag 4

Hoeveel procent van de inburgeraars in de B1-route doet uiteindelijk examen op B1-niveau? Hoeveel procent van de inburgeraars in de B1-route doet uiteindelijk examen op A2-niveau? Kunt u de ontwikkelingen hiervan schetsen sinds de invoering van de Wet Inburgering 2021?

Vraag 5

Deelt u de mening, zoals geformuleerd door de heer Budak, dat het huidige inburgeringsstelsel makkelijker is geworden voor inburgeraars in plaats van ambitieuzer? Zo ja, wat zijn uw plannen om hier iets aan te doen? Zo niet, waarom niet?

Vraag 6

In hoeverre hebben gemeenten de ruimte om van landelijke normen af te wijken door individuen op een lager taalniveau in te schalen dan B1?

Vraag 7

Bent u bereid om te onderzoeken of er minder uitzonderingsmogelijkheden kunnen worden ingebouwd in het inburgeringsstelsel waardoor B1 de norm is en blijft voor mensen behoudens psychische en lichamelijke klachten?

Vraag 8

Bent u het eens met de stelling dat het onwenselijk is dat er een traject bestaat waarbij inburgeraars kunnen «slagen» zonder examen te hoeven afleggen, de Z-route?

Vraag 9

Wanneer regelt het kabinet de afspraak uit het Hoofdlijnenakkoord dat voor het verkrijgen van een Nederlands paspoort in principe altijd een taaltoets wordt afgenomen op B1-niveau?

Vraag 10

Bent u bereid om in gesprek te gaan met ervaren taaldocenten zoals de heer Budak, om hun praktijkervaringen te benutten bij toekomstige aanpassingen van het inburgeringsbeleid?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Migratie is niet hét probleem van de woningmarkt: «dat is onzin»«?1

Vraag 2

Deelt u de opvatting van de deskundigen die in het artikel worden geciteerd dat migratie slechts voor een beperkt deel bijdraagt aan de huidige wooncrisis en dat het werkelijke probleem is dat er gewoon te weinig wordt gebouwd?

Vraag 3

Welke cijfers en prognoses hanteert het kabinet over de bijdrage van migratie (in verschillende subcategorieën: asielmigratie, arbeidsmigratie, gezinsmigratie, studiemigratie) aan de jaarlijkse vraag naar woonruimtes (totaal, huur, sociale huur, middenhuur, koop)? In hoeverre houdt het kabinet bij de gehanteerde cijfers en prognoses rekening met regionale verschillen in de druk op de woningmarkt door migratie? Welke gemeenten of regio’s hebben relatief grote druk als gevolg van migratie?

Vraag 4

Welke analyses heeft het kabinet laten uitvoeren naar de mate waarin starters en doorstromers door migratie in hun kansen worden belemmerd, bijvoorbeeld doordat migranten woningen innemen die anders voor deze groepen beschikbaar zouden zijn? En wat waren de uitkomsten? Wat is bijvoorbeeld het effect van arbeids-, asiel- en studiemigratie op de wachtlijsten voor een huurwoning?

Vraag 5

Welke concrete uitwerking geeft het kabinet aan de aanbeveling van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen om ambities en het beleid op het gebied van woningbouw beter af te stemmen op de demografische ontwikkeling, inclusief de netto migratie?

Vraag 6

Op welke wijze geeft het kabinet opvolging aan de aanbeveling van de Staatscommissie om daadwerkelijk te gaan sturen op alle vormen van migratie, op basis van een bandbreedte voor gematigde groei van de bevolking met 40.000–60.000 per jaar?

Vraag 7

Welke beleidsinstrumenten (nationaal of via gemeenten) brengt het kabinet in stelling om migratie-gerelateerde huisvestingsdruk te beperken, zoals tijdelijke huisvesting (flexwoningen), en wat is het effect van deze instrumenten?

Vraag 8

Is het kabinet bereid om extra middelen (nationaal of regionaal) beschikbaar te stellen voor tijdelijke huisvesting, versnelde vergunningverlening, juridisch-ambtelijke capaciteit en infrastructuur (o.a. netcapaciteit) om zo de bouwproductie op te voeren en knelpunten weg te nemen?

Vraag 9

Kunt u concreet aangeven hoe u gemeenten helpt bij het creëren van doorstroomwoningen voor statushouders om zo de druk op de asielopvang te verminderen?

Vraag 10

Kunt u concreet aangeven hoeveel woningen er beschikbaar zijn voor de huisvesting van arbeidsmigranten en hoe dit zich verhoudt tot de jaarlijkse instroom? Hoeveel daarvan beschikken over een SNF- of AKF-keurmerk?

Vraag 11

Kunt u aangeven hoeveel woningen er in handen zijn van uitzendbedrijven en van private investeerders die woonruimtes verhuren aan uitzendbedrijven?

Vraag 12

Kunt u concreet aangeven hoe u gemeenten helpt om de grootschalige ondermaatse en deels illegale verhuur voor arbeidsmigranten aan te pakken en de kwaliteit van deze huisvesting te waarborgen?

Vraag 13

Deelt u onze mening dat in de uitingen en het beleid van het kabinet onevenredig veel aandacht is voor de druk op de woningmarkt door de asielinstroom, terwijl de druk door arbeidsmigranten en uitzendbedrijven op de woningmarkt vele malen hoger is?

Vraag 14

Hoe waarborgt het kabinet dat statushouders en arbeidsmigranten die legaal in Nederland wonen en verblijven een gelijke toegang tot woonruimte behouden, zonder dat dit tot verdringing leidt van kwetsbare groepen zoals jongeren en langdurig woningzoekenden?

Vraag 15

Bent u bereid deze vragen uiterlijk binnen twee weken te beantwoorden?

Vraag 1

Hoe beoordeelt u het feit dat 109 ngo’s in Griekenland gezamenlijk hebben opgeroepen tot intrekking van deze maatregel en tot optreden van de Europese Commissie?

Vraag 2

Bent u bereid om, samen met andere lidstaten of zelfstandig, bij de Europese Commissie aan te dringen op een spoed juridische analyse van de verenigbaarheid van de Griekse maatregelen met het EU-recht, dit mede in licht van de uitspraken van het Europees Hof?

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de bevelen van het Europees Hof? Ziet u hierin aanleiding om de juridische houdbaarheid van de Griekse wetgeving inzake de asielopschorting ter discussie te stellen, zowel zelfstandig als in EU-verband?

Vraag 4

Kunt u aangeven op welke manier bilateraal Nederlandse ondersteuning in Griekenland op uniebrede steun van de Europese Unie aan Griekenland mogelijk bijdraagt aan het onrechtmatig in detentie plaatsen van personen die een asielverzoek willen indienen?

Vraag 5

Kunt u aangeven op welke manier Europese agentschappen zoals de European Union Agency for Asylum (EUAA) en Frontex mogelijk betrokken zijn bij het onrechtmatig in detentie plaatsen van personen die een asielverzoek willen indienen?

Vraag 6

Kunt u toezeggen de Kamer regelmatig te informeren over de situatie van asielzoekers in Griekenland, en daarbij ook inzicht te geven in de inzet van de Nederlandse overheid, zowel zelfstandig als in EU-verband, om verbeteringen te bewerkstelligen?

Vraag 7

Bent u op de hoogte van de stand van zaken in procedure INF(2022)2156, die de Europese Commissie in januari 2023 is gestart tegen Griekenland wegens het onvolledig transponeren van de Opvangrichtlijn (2013/33/EU), mede gezien rapporten (CPT-comité, VN-Mensenrechtencomité, Artsen zonder Grenzen, EHRM) over onmenselijke behandeling en erbarmelijke omstandigheden in gesloten centra op de Griekse eilanden?

Vraag 8

Heeft u gesproken met uw Griekse collega over procedure INF(2022)2156? Zo nee, waarom niet en wanneer zal u dit wel doen? Zo ja, wat is er uit die gesprekken gekomen?

Vraag 9

Heeft u procedure INF(2022)2156 besproken binnen de Europese Raad en met de Europese Commissie? Zo nee, waarom niet en wanneer zal u dit wel doen? Zo ja, wat is er uit die gesprekken gekomen?

Vraag 10

Bent u bereid uw Griekse ambtsgenoot aan te spreken over de niet proportionele beperkingen die worden opgelegd aan organisaties die essentiële hulp verlenen aan vluchtelingen en migranten?

Vraag 11

Bent u tevens bereid de Europese Commissie op te roepen het Griekse registratiekader voor ngo’s volledig en spoedig te evalueren op verenigbaarheid met het EU-recht en internationale normen en wetgeving?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «RvS keihard over schrappen voorrang statushouders: strijdig met de Grondwet»?1

Vraag 2

Hoe garandeert u dat deze oplossingen daadwerkelijk vóór de ingangsdatum van de wet resultaat opleveren? Is hiervoor extra inspanning van het kabinet nodig? Zo ja, om welke inspanningen gaat het dan?

Vraag 3

Kunt u exact aangeven welke oplossingen u voor ogen heeft om te voorkomen dat statushouders langer in opvanglocaties moeten blijven als hun voorrang bij sociale huurwoningen verdwijnt?

Vraag 4

Op welke manier gaat u bijhouden of de extra maatregelen – zoals bijvoorbeeld flexwoningen, doorstroomlocaties of versnelling van nieuwbouw – ook echt leiden tot voldoende huisvesting voor statushouders?

Vraag 5

Hoeveel specifieke doorstroomlocaties voor statushouders zijn er tot dusver gerealiseerd? Wat is de totale capaciteit van al deze gerealiseerde doorstroomlocaties?

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten hoeveel tijdelijke woningen voor statushouders er zijn gerealiseerd, uitgesplitst naar dit jaar, volgend jaar en wat er de komende jaren in de pijpleiding zit?

Vraag 7

Kunt u reflecteren op het feit dat er veel tijdelijke woningen op dit moment in de opslag staan en wachten totdat ze ergens in het land geplaatst kunnen worden?

Vraag 8

Wat gaat u de komende tijd doen om te zorgen dat de tijdelijke woningen geplaatst kunnen gaan worden? Welke mogelijkheden heeft u daarvoor?

Vraag 9

Bent u bekend met het concept MerWijde in Arnhem van corporaties Vivare en Volkshuisvesting Arnhem, waarbij er 147 tijdelijke huizen worden gebouwd die speciaal bedoeld zijn voor spoedzoekers en statushouders, ook als integratielocaties? Bent u bereid om te kijken of er op korte termijn vergelijkbare projecten op andere locaties in het land kunnen worden gerealiseerd? Waarom wel, waarom niet?

Vraag 10

Hoe verloopt op dit moment de samenwerking met gemeenten voor het realiseren van tijdelijke woningbouwlocaties en het realiseren van tijdelijke huisvesting? Kunt u hierop reflecteren?

Vraag 11

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Hoe Minister Yesilgöz in 2022 KPMG inschakelde en interne juristen omzeild werden in de crisis rond Ter Apel»?1

Vraag 2

Kunt u het KMPG-rapport inzake «project uitwerking Instroombeperkende maatregelen asiel» afzonderlijk aan de Kamer doen toekomen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Kunt u aangeven wat de kosten waren voor het inhuren van KMPG voor deze opdracht? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Kunt u toelichten waarom de Directie Wetgeving en Juridische Zaken (DWJZ) niet is betrokken bij de voorbereiding en vormgeving van de brief van 26 augustus 2022 (Kamerstuk 19 637, nr. 2992) en hierover dus geen advies heeft kunnen uitbrengen?

Vraag 5

Klopt het dat de Minister van J&V in 2022 de hele zomer om meekijken door DWJZ heeft gevraagd bij de opstelling van de brief van 26 augustus 2022, zoals de Minister dat zelf aangeeft en kunt u dat onderbouwen met documenten? Zo ja, hoe rijmt u dat met de volgende opmerking vanuit de directie DWJZ: «Verder zijn wij op geen enkele manier betrokken geweest bij de totstandkoming van deze brief waarin onder meer een wetgevingstraject wordt aangekondigd»?2

Vraag 6

Kunt u de onderliggende stukken die hebben geleid tot het niet betrekken van DWJZ bij de brief van 26 augustus 2022 aan de Kamer toedoen komen?

Vraag 7

Hoe rijmt u de reactie van het Ministerie van J&V op het NRC-artikel waarbij wordt gesteld dat er geen aanleiding was om de brief voor extra advies voor te leggen aan DWJZ, terwijl de Minister van J&V stelt de hele zomer om meekijken door DWJZ heeft gevraagd bij de opstelling van de brief?

Vraag 8

Kunt u het stoplichtdocument, waarbij «het licht voor de nareismaatregel op rood stond», aan de Kamer doen toekomen? En kunt u aangeven waarom dit document niet mee is gestuurd bij de beantwoording van eerdere Kamervragen in 2022 hierover, waarbij expliciet is gevraagd naar de onderliggende juridische analyses van dit besluit?3

Vraag 9

Kunt u toelichten waarom het ministerie, ondanks interne juridische adviezen, tegen elke uitspraak in hoger beroep is gegaan en kunt u de onderliggende documenten van dit advies en de documenten die hebben geleid tot deze keuze aan de Kamer doen toekomen?

Vraag 10

Hoe rijmt u, ten aanzien van de maatregel om nareis te beperken tot de referent huisvesting heeft, de uitspraak van de Staatssecretaris van J&V in het debat in 2022 waarbij hij stelde: «En de ambtenaren zeggen niet dat het niet kan, maar ze zeggen heel nadrukkelijk wel dat – ik citeer – de juridische houdbaarheid geen zekerheid is»4, met de volgende constateringen van de ambtenaren, «geen begaanbare juridische weg»5 en «kan niet»6 en de constatering van DWJZ: «juridisch niet te rechtvaardigen»7? En hoe rijmt u de uitspraak van de Staatssecretaris van J&V in het debat met het feit dat in het stoplichtdocument het licht voor de nareismaatregel op rood stond? Is naar uw oordeel de Kamer onjuist of onvolledig geïnformeerd ten aanzien van de haalbaarheid van deze maatregel? Zo nee, waarom niet?

Vraag 11

Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden voor het commissiedebat over vreemdelingen- en asielbeleid van 2 oktober 2025?

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van dit artikel?1

Vraag 2

Hoe weegt u het advies van de Raad van State af tegen uw politieke doelstelling om Nederlandse woningzoekenden voorrang te geven?

Vraag 3

Hoe verzoent u het schrappen van voorrang voor statushouders met het grondrecht op gelijke behandeling?

Vraag 4

Hoe bent u van plan tot een grondrechtelijk juiste oplossing te komen?

Vraag 5

Wat is uw zienswijze op het feit dat de Raad van State het «niet realistisch» noemt dat aangekondigde maatregelen voor statushouders op tijd effect hebben?

Vraag 6

Hoe bent u van plan de aangekondigde maatregelen wel op tijd effectief te laten zijn voor statushouders?

Vraag 7

Heeft u verder onderzocht of er alternatieve maatregelen mogelijk zijn waarmee statushouders niet volledig benadeeld worden, en wat kwam er uit dit onderzoek?

Vraag 8

Bent u bekend met het gegeven dat volgens het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) 6 tot 10% van de vrijgekomen sociale huurwoningen naar statushouders gaat?

Vraag 9

Is dit percentage het juiste percentage en zo niet, wat is dan wel het juiste percentage, waarom en wat is de bron?

Vraag 10

Worden alle typen sociale huurwoningen en situaties waarop deze woningen vrijkomen (denk aan nieuwe woningen, doorstroom etc.) in dit percentage meegenomen, zo niet wat dan wel en waarom is de keuze gemaakt om met deze data te komen tot het juiste percentage?

Vraag 11

Hoe verschilt het percentage tussen de starters en statushouders per gemeente uitgesplitst naar kleine, middel, middelgrote en grote gemeenten?

Vraag 12

Kunt u aangeven wat de gevolgen zijn bij het verkrijgen van voorrang voor statushouders op een sociale huurwoning voor de wachttijd van niet-statushouders die op de wachtlijst staan?

Vraag 13

Wat is het percentage statushouders dat een vrijgekomen sociale huurwoning bemachtigt in verhouding tot de starters op de woningmarkt die op de wachtlijst staan voor een sociale huurwoning?

Vraag 14

Kunt u deze vragen één voor één voor het verkiezingsreces beantwoorden?

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Keijzer: Oekraïense mannen moeten zelf huisvesting gaan regelen»?1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven op welke termijn u van plan bent om mannen die werken uit te zonderen van de rechten die ze hebben op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming?

Er is de ruimte om ontheemden die daartoe in staat zijn en bereid zijn, omdat zij bijvoorbeeld een inkomen hebben, zelfstandig een woonplek te laten zoeken. Gebruikmaking van deze ruimte hiervan acht ik wenselijk en ook gerechtvaardigd doordat de opvangcapaciteit voor ontheemden tegen zijn grenzen aanloopt. Er zijn zo goed als geen opvangplekken meer beschikbaar en dit levert schrijnende situaties op voor de meest kwetsbaren onder de doelgroep, zoals gezinnen met kinderen. Daarom moedig ik ontheemden die hiertoe bereid en bij machte zijn zelf een plek te zoeken. Er zijn al ontheemden die dat is gelukt. Zo blijft er ruimte voor hun meer kwetsbare landgenoten in de opvang. Wel blijven ontheemden uit Oekraïne die aan de voorwaarden van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voldoen, recht hebben op bescherming. Dit vloeit voort uit de RTB waaraan Nederland is gebonden en is neergelegd in de Tijdelijke Wet Opvang ontheemden Oekraïne (TWOO). Het is niet mogelijk hierop eigenstandig specifieke doelgroepen uit te zonderen. Daarnaast verken ik met de VNG en andere betrokkenen hoe we redelijk en billijk met de nu ontstane situatie aan krapte om kunnen gaan en kunnen bezien wie op welk bed geplaatst wordt, met inachtneming van het recht op bescherming zoals dit is voorgeschreven in de RTB. Ik verwacht binnenkort meer te kunnen delen.

Vraag 3

Kunt u concretiseren welke doelgroep specifiek u van plan bent uit te zonderen en kunt u aangeven hoe hoog het inkomen dan moet zijn?

Ontheemden uit Oekraïne die zichzelf kunnen redden en bereid zijn om zelfstandig een woonplek te regelen, vraag ik met klem dit te doen.

Vraag 4

Bent u voornemens om vervolgens vrouwen die werken uit te zonderen van de opvang? Zo nee, waarom niet?

Er zullen ongetwijfeld (ook) Oekraïense vrouwen zijn die zichzelf kunnen redden en bereid zijn om een eigen woonplek te realiseren. Ook aan hen geldt mijn oproep. Door middel van deze oproep torn ik niet aan het recht op opvang, maar beoog ik de meest kwetsbaren onder de doelgroep als eerste te kunnen blijven opvangen.

Vraag 5

Klopt het dat u stelt dat de Richtlijn ruimte biedt om mensen terug te sturen naar het land waar ze eerder waren, of om te vragen zelf onderdak te regelen? Zo ja, kunt u artikelen in de Richtlijn aanwijzen die deze ruimte zouden moeten bieden?

In het kader van de laatste verlenging van de tijdelijke bescherming tot en met 4 maart 2027 die onlangs plaatsvond2, met behoud van de op EU niveau afgegeven verklaring over het niet toepassen van artikel 11 van de RTB, is de mogelijkheid opgenomen dat lidstaten geen tijdelijke bescherming hoeven te verlenen aan ontheemden uit Oekraïne die al tijdelijke bescherming hebben in een andere EU-lidstaat (overweging 5 verlengingsbesluit). Ik bekijk momenteel met de IND hoe we hier invulling aan kunnen geven. Dit zou dan in principe per 4 maart 2026 ingaan, omdat deze verlenging dan ingaat. Ik verwacht uw Kamer hierover dit najaar nader te kunnen informeren. Voorgenoemd artikel 11 van de RTB3 stelt dat een persoon met tijdelijke bescherming in een EU-lidstaat, dat land die persoon mag terugsturen als diegene zonder toestemming in een ander EU-land is of daar probeert te komen. Sinds het begin van de grootschalige Russische invasie is er in EU-verband evenwel onvoldoende steun voor toepassing van artikel 11 van de RTB. Daarom is een verklaring4 afgegeven dat artikel 11 van de RTB niet wordt toegepast in solidariteit met lidstaten die door activering onevenredig worden belast.
Er kan aan ontheemden uit Oekraïne die zichzelf kunnen redden, omdat zij bijvoorbeeld een inkomen hebben worden gevraagd om een eigen woonplek te regelen.5 In het langetermijnbeleid dat ik, samen met betrokken departementen, uitwerk, zet ik in op een transitie naar huisvesting. Het doel is normaliseren zodat ontheemden op basis van hun inkomen huur kunnen gaan betalen.
Artikel 13 (1) van de RTB stelt dat de EU-lidstaten ervoor dienen te zorgen dat de begunstigden van tijdelijke bescherming een fatsoenlijk onderkomen krijgen of, in voorkomend geval, middelen ter beschikking krijgen om huisvesting te vinden. Dat betekent dat aan ontheemden middelen ter beschikking gesteld kunnen worden ten behoeve van huisvesting, of bij vaststelling van voldoende inkomen, dat hen gevraagd wordt zelf in huisvesting te voorzien. Het inregelen en uitvoeren van een dergelijke systematiek hiervoor onder de RTB vergt een aanpassing van de Regeling opvang ontheemden Oekraïne (RooO) en mogelijk ook de Tijdelijke Wet opvang ontheemden Oekraïne (TWOO). Daarnaast vergt dit substantiële inzet van gemeenten en doen zich complicerende factoren voor, waaronder het gebrek aan een sociaal vangnet, de krapte op de woningmarkt en de sociaaleconomische positie van ontheemden uit Oekraïne die maken dat huren of kopen naar verwachting voor weinig ontheemden in de gemeentelijke opvang is weggelegd.

Vraag 6

In hoeverre verwacht u dat dit besluit juridisch standhoudt?

Als ik deze vraag zo moet lezen dat met besluit wordt bedoeld, het vragen aan ontheemden om zelf in een woonplek te voorzien als ze daartoe bij machte zijn, dan is dit juridisch mogelijk. Zoals hierboven benoemd, is het juridisch niet mogelijk specifieke groepen ontheemden uit Oekraïne uit te zonderen van het recht op opvang onder de RTB. Het niet verstrekken van tijdelijke bescherming aan ontheemden die tijdelijke bescherming in een andere lidstaat hebben, wordt als onderdeel van het RTB-verlengingsbesluit onderzocht. Hierbij wordt ook zorgvuldig gekeken naar de juridische basis voor de afwijzing.

Vraag 7

Heeft u in kaart hoe groot de groep is die u voornemens bent uit te zonderen van de gemeentelijke opvang?

Nee. In zijn algemeenheid kan ik uw Kamer melden dat begin september 2025 ongeveer 132.000 ontheemden uit Oekraïne zijn ingeschreven in de BRP en er circa 98.000 gemeentelijk opvangplekken zijn gerealiseerd. Ongeveer 95.000 ontheemden vallen in de leeftijdscategorie van 18–65 jaar. Circa 60.000 ontheemden van deze leeftijdscategorie zijn vrouw en circa 35.000 man. Het merendeel van de ontheemden heeft een baan, vaak onder hun eigen niveau en in laagbetaalde sectoren.
Zoals hierboven vermeld, betreft het een oproep om zelf in opvang te voorzien, en is geen sprake van het onthouden van het recht op opvang.

Vraag 8

Erkent u dat Oekraïense mannen vaak werken in laagbetaalde, tijdelijke of flexibele banen en dat de kans dat ze zonder goede opvang op straat belanden, slachtoffer worden van arbeidsuitbuiting en malafide huisbazen groter wordt?

In zijn algemeenheid zien we ook dat ontheemden, waaronder de mannen, veelal tijdelijke banen hebben en in sectoren werken waar de salarissen doorgaans niet hoog zijn. Uit onderzoek van het CBS volgt dat op 1 mei 2025 61% van de ontheemden uit Oekraïne tussen de 15- en 65 jaar in loondienst werkte.6 In de leeftijdscategorie 15–25 jaar werkte 52% in loondienst. Onder mannen was het aandeel werkenden 59%. De meeste ontheemden werkten op dat moment als uitzendkracht (36%), oproepkracht (23%), of hadden een ander tijdelijk dienstverband (28%). Uit onderzoek7 blijkt dat veel ontheemden uit Oekraïne financiële zorgen hebben en moeite hebben om rond te komen.
Er is een risico dat zij, wanneer zij geen aanspraak kunnen maken op opvangvoorzieningen, extra kwetsbaar worden voor slechte leef- en werkomstandigheden. Een grotere afhankelijkheid van werkgevers, bijvoorbeeld voor de huisvesting, kan leiden tot misstanden en uitbuiting van ontheemden uit Oekraïne. Deze problematiek is ook zichtbaar onder arbeidsmigranten. Het kabinet heeft daarvoor verschillende maatregelen getroffen.8

Vraag 9

Verwacht u dat deze maatregel negatieve effecten zou kunnen hebben op de bereidheid om te werken? Zo nee, waarom niet?

De inzet van het kabinet blijft om belemmeringen om te werken zoveel mogelijk weg te nemen. Werk is voor nieuwkomers in Nederland, waaronder ontheemden uit Oekraïne, onder andere belangrijk voor het meedraaien in de Nederlandse samenleving en draagt daarmee bij aan het versterken van hun (financiële) zelfredzaamheid.

Vraag 10

Kunt u deze vragen een voor een beantwoorden voor het commissiedebat vreemdelingen- en asielbeleid van 2 oktober 2025?

Ja.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel in NRC «Hoe Minister Yesilgöz in 2022 KPMG inschakelde en interne juristen omzeild werden in de crisis rond Ter Apel» van zondag 14 september jl.?1

Vraag 2

Is het juist dat tot de kerntaken van de Directie Wetgeving en Juridische Zaken (DWJZ) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid behoren:

Vraag 3

Klopt het dat bij de totstandkoming van de brief aan de Tweede Kamer van 26 augustus 2022 van de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid2 DWJZ «op geen enkele manier betrokken is geweest»?

Vraag 4

Waarom is DWJZ door notabene haar eigen toenmalige bewindslieden willens en wetens gepasseerd bij de totstandkoming van de brief d.d. 26 augustus 2022, ondanks haar spilpositie binnen de Rijksoverheid waar het gaat om wet- en regelgeving?

Vraag 5

De toenmalige Minister voor Rechtsbescherming schreef in zijn brief van 16 december 2022 aan de Tweede Kamer: «Al vele jaren is het wetgevingskwaliteitsbeleid erop gericht te verzekeren dat wetgeving rechtmatig, doelmatig en doeltreffend is en dat rechtsbeginselen worden verwerkelijkt. Wetgeving moet beantwoorden aan de vereisten van subsidiariteit en evenredigheid en uitvoerbaar en handhaafbaar zijn.»3 Hoe verhoudt het passeren van DWJZ zich tot deze uitspraak?

Vraag 6

De eerder genoemde kwaliteitseisen voor de ontwikkeling en totstandkoming van wetgeving hebben hun invulling en uitwerking gekregen in de «Aanwijzingen voor de regelgeving» en het «Beleidskompas»: de opvolger van het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving. Hoe verhoudt het passeren van DWJZ zich tot deze eisen, die strekken tot het borgen van de kwaliteit van wetgeving?

Vraag 7

Hoe verhouden de in de brief aan de Tweede Kamer van 26 augustus 2022 van de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid aangekondigde tijdelijke en verdere maatregelen zich tot het wetgevingskwaliteitsbeleid, zoals door de Minister voor Rechtsbescherming beschreven in zijn brief aan de Tweede Kamer d.d. 16 december 2022?

Vraag 8

Was de toenmalige Minister voor Rechtsbescherming op de hoogte van de wijze van ontwikkeling en totstandkoming van de brief aan de Tweede Kamer d.d. 26 augustus 2022 van de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid?

Vraag 9

Zo ja, heeft hij hierover geadviseerd aan zijn beide mede-bewindslieden op het ministerie (in het kader van het wetgevingskwaliteitsbeleid) en zo ja, hoe luidde zijn advies? Indien dit advies schriftelijk werd gegeven, bent u dan bereid het aan de Tweede Kamer over te leggen?

Vraag 10

Indien de Minister voor Rechtsbescherming niet op de hoogte was van de totstandkoming van de brief van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid en niet in de gelegenheid is gesteld om te adviseren: waarom is dat niet gebeurd?

Vraag 11

Wat is precies de rol van de toenmalige Minister van Justitie en Veiligheid geweest bij de ontwikkeling en totstandkoming van de brief aan de Tweede Kamer van 26 augustus 2022, gelet op haar politiek-bestuurlijke eindverantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen van haar departement?

Vraag 12

Is het juist dat medewerkers van de DWJZ de Minister van veiligheid en justitie in een formeel memo op de hoogte hebben gesteld van het feit dat DWJZ «niet betrokken is geweest bij de voorbereiding en vormgeving van deze brief (die van 26 augustus 2022) en niet in de gelegenheid is geweest hierover te adviseren», en dat zij waarschuwden voor de juridische kwetsbaarheid van de daarin voorgestelde maatregelen?

Vraag 13

Kan worden bevestigd dat de interne memo van DWJZ aan de toenmalige Minister van Justitie en Veiligheid later «is gekuist» en zij «een nieuwe schone versie» heeft gekregen? Waarom is de eerdere versie van het interne memo «gekuist»?

Vraag 14

Heeft de toenmalige Minister van Justitie en Veiligheid in de kantlijn van de gekuiste versie van het interne memo van de DWJZ geschreven: «Ik heb de hele zomer om meekijken door DWJZ gevraagd»? Zo ja, waarom is daarop dan vervolgens door DWJZ niet geacteerd?

Vraag 15

Kunnen beide memo’s, zowel de ongekuiste als de latere schone versie, aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 16

Waarom heeft de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid de Tweede Kamer niet (schriftelijk of mondeling) op de hoogte gesteld van de «ernstige bezwaren» van DWJZ en van de aanwezigheid van «het stoplichtdocument» tegen de door hem in zijn brief aan de Kamer aangekondigde tijdelijke en verdere maatregelen?

Vraag 17

Moet vastgesteld worden dat de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid daarmee de Tweede Kamer niet juist en volledig heeft geïnformeerd?

Vraag 18

Zo ja, wat is daarover het oordeel van de regering?

Vraag 19

Zo nee, dan graag een uitvoerige motiverende toelichting van die ontkenning?

Vraag 20

Kan worden bevestigd dat voor «een fundamentele heroriëntatie op het hele asielbeleid door de toenmalige Minister en Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid KPMG is gevraagd?

Vraag 21

Waarom is voor het uitvoeren van een dergelijke beleidsopdracht gekozen voor een externe partij, terwijl dat juist bij uitstek behoort tot de corebusiness van het werk van beleidsambtenaren van de Rijksoverheid i.c. het Ministerie van Justitie en Veiligheid?

Vraag 22

Heeft voor de opdrachtverlening aan KPMG een aanbesteding- en gunningstraject gelopen conform de (EU-)regels en richtlijnen die daarvoor gelden binnen de Rijksoverheid? Zo nee, waarom is dat niet gebeurd?

Vraag 23

Wat was de letterlijke opdracht aan KPMG en kan deze opdracht integraal aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 24

Kunnen zowel de spreadsheet met de longlist «met 164 ideeën» als die met «de 24 meest haalbare plannen op de shortlist» van KPMG aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 25

Kan ook het concept-rapport van KPMG, zoals dat op 9 december 2022 aan de toenmalige Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid is gestuurd, aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 26

Heeft de DWJZ over de inventarisatie van KPMG geoordeeld over de juridische haalbaarheid en op basis daarvan de verwachting uitgesproken dat de voorstellen van KPMG «geen stand houden bij de rechter»?

Vraag 27

Kan het advies van DWJZ over de inventarisatie en voorstellen c.q. het rapport van KPMG aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 28

Klopt het dat de door KPMG voorgestelde maatregelen en die door de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid zijn overgenomen voor de rechters geen standhouden, zoals al door DWJZ was voorspeld? Wat is het oordeel van de regering hierover?

Vraag 29

Kan worden bevestigd dat, tegen het advies van DWJZ, door de toenmalige bewindslieden van Justitie en Veiligheid «tegen elke uitspraak in hoger beroep is gegaan»?

Vraag 30

Kan ook dit advies van DWJZ aan de Tweede Kamer worden overlegd? Zo nee, waarom niet?

Vraag 31

Wat waren de kosten voor het ministerie die gemoeid waren met het uitvoeren van de opdracht aan KPMG? Worden vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid nog opdrachten verleend aan KPMG, gelet op het niveau van de kwaliteit van de adviezen en voorstellen en de juridische (on)haalbaarheid daarvan? Graag het antwoord motiveren.

Vraag 32

Wilt u deze vragen één op één beantwoorden en binnen de daarvoor gebruikelijke termijn van 3 weken?

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving van de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Inspectie van het Onderwijs en de Inspectie Gezondheid en Jeugd dat er nog onvoldoende verbetering is in de situatie voor kinderen in de asielopvang?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het volgens u dat het faciliteren van onderwijs aan asielzoekerskinderen primair een taak van de Minister van OCW is?

De Minister van OCW draagt de zorg voor het scheppen van een wettelijk kader voor het onderwijs, de uitvoering van onderwijswetgeving en het verstrekken van financiële middelen daarvoor. De toegang tot het funderend onderwijs is voor alle kinderen gelijk, ongeacht de verblijfsstatus of herkomst van kinderen. Gemeenten (voor het primair onderwijs) en gedeputeerde staten (voor het voortgezet onderwijs) hebben de garantiefunctie om te zorgen dat er voldoende (openbare) onderwijsplekken beschikbaar zijn.
De Minister voor A&M is er voor verantwoordelijk dat minderjarige asielzoekers zoveel mogelijk in passende opvang worden geplaatst. De uitvoering van deze verantwoordelijkheid ligt bij het COA. Het is standaardbeleid dat bij het openen van een locatie gekeken wordt naar de aanwezigheid van voorzieningen, onder andere onderwijs, in de omgeving waar de opvanglocatie gevestigd is. Door het aanhoudende tekort aan opvangplekken lukt het niet altijd om kinderen te plaatsen in locaties waar onderwijsvoorzieningen beschikbaar zijn. Wanneer er onderwijs beschikbaar is op grotere afstand, beschikt COA voor die situaties over een regeling voor leerlingvervoer voor de doelgroep, dat overigens altijd in samenspraak met de gemeente wordt georganiseerd.
Voor minderjarige asielzoekers hebben het COA, en voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (hierna: amv) NIDOS, ook op andere manieren een rol. Het COA wijst gemeenten op de komst van kinderen in asielopvang en het belang van onderwijs: in de bestuursovereenkomst tussen COA en gemeenten spreken zij ook af dat de gemeente zorgt dat kinderen naar school kunnen gaan. COA ondersteunt ouders bij het aanmeldproces bij de school van hun voorkeur. NIDOS, in de rol van voogd, meldt zelf jongeren aan op een of meerdere scholen. Gemeenten kunnen voor de onderwijshuisvestingskosten van het basisonderwijs en eerste inrichting van het basisonderwijs voor asielzoekerskinderen een beroep doen op de OHBA-regeling, uitgevoerd door het COA.

Vraag 3

Op welke manier is deze verdeling tussen de ministeries momenteel geregeld, zowel op financieel gebied als op beleidsmatig gebied?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Bent u het eens met de stelling dat op basis van het Kinderrechtenverdrag en het Verdrag nopens de bestrijding van discriminatie in het onderwijs u verplicht bent om ervoor te zorgen dat asielzoekerskinderen gelijke toegang tot onderwijs hebben als andere kinderen op Nederlands grondgebied?

Ja.

Vraag 5

Wordt de huidige Europese opvangrichtlijn momenteel gehaald die stelt dat asielzoekerskinderen uiterlijk binnen drie maanden na het indienen van de asielaanvraag toegang moeten krijgen tot het onderwijsstelsel? Zo nee, voor hoeveel kinderen en welk percentage is dit nu niet het geval?

Scholen, gemeenten en provincies slagen er vaak in om minderjarigen op korte termijn toegang tot onderwijs te geven. Maar door de soms snelle opschaling van opvangvoorzieningen en de plotselinge komst van leer- en kwalificatieplichtige kinderen kunnen scholen niet altijd meteen in een (volledig) aanbod voorzien. In de Kamerbrief «kinderen in de asielopvang» van 19 september jl. van de Minister voor Asiel en Migratie wordt de Kamer geïnformeerd over de werkwijze, de beschikbaarheid van data en de uitkomsten van een inventarisatie van het COA naar voorzieningen, waaronder ook onderwijs, voor kinderen in de asielopvang.

Vraag 6

Klopt het dat u als Minister van OCW wettelijke bevoegdheden heeft om in te grijpen als het onderwijs voor asielzoekerskinderen onvoldoende wordt gefaciliteerd?

Specifiek voor asielzoekerskinderen heb ik geen bijzondere bevoegdheden. Wel heb ik de mogelijkheid om, als een gemeente er niet in slaagt om met de schoolbesturen in de gemeente afspraken te maken over de toelating van (alle) nieuwkomers en er aantoonbaar nieuwkomers geen toegang tot onderwijs hebben, een gemeente op te leggen om een tijdelijke nieuwkomersvoorziening (hierna: tnv) te starten. Een tnv is een onderwijsvoorziening waarin een schoolbestuur tijdelijk kan afwijken van de eisen aan onderwijsinhoud, onderwijspersoneel en onderwijstijd. Een tnv is daarmee altijd een tijdelijke noodmaatregel, waarin een schoolbestuur mag afwijken van de reguliere eisen aan onderwijstijd, onderwijspersoneel en onderwijsinhoud. Tot op heden is er geen noodzaak geweest om een gemeente op te leggen een tnv te starten.
Het opleggen van een tnv is een absolute noodmaatregel. Tnv’s worden in de regel gestart op initiatief van gemeenten. In totaal hebben sinds de inwerkingtreding van de wet 16 gemeenten toestemming gekregen om een tnv te starten.

Vraag 7

Klopt het dat u, na overleg met een gemeente, ook op eigen initiatief kunt besluiten tijdelijke voorzieningen te treffen wanneer vaststaat dat een gemeente niet voor iedere nieuwkomer in onderwijs kan voorzien? Zo ja, heeft u hiertoe weleens besloten?

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Hoe staat het met de verkenning met als doel hoe het onderwijs aan nieuwkomers toekomstbestendig kan worden gemaakt waarmee de druk op scholen en gemeenten wordt verlaagd en de onderwijskwaliteit verbeterd?

Op 24 juni 2025 heeft mijn ambtsvoorganger uw Kamer geïnformeerd over de maatregelen die we gaan nemen om het funderend onderwijs voor nieuwkomers te verbeteren in de brief over een betere start voor kinderen met Nederlands als tweede taal2.

Vraag 9

Op welke manier vindt er overleg tussen de ministeries van OCW en A&M plaats over de verbetering van de onderwijskwaliteit voor asielkinderen?

De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs ligt bij schoolbesturen en bij OCW. De Ministeries van OCW en A&M overleggen vrijwel dagelijks over het verbeteren van de randvoorwaarden om het onderwijs goed te kunnen organiseren, de toeleiding naar het onderwijs zo soepel mogelijk te laten verlopen en onderbrekingen in de schoolloopbaan als gevolg van verhuisbewegingen zo mogelijk te voorkomen. Dit overleg vindt plaats in zowel de uitvoering en met ketenpartners, door medewerkers van beide ministeries, als op bestuurlijk niveau.

Vraag 10

Klopt het dat in de de Uitvoerings- en implementatiewet ervan wordt uitgegaan dat de aanmelding van minderjarige kinderen van verzoekers in ieder geval binnen twee weken plaatsvindt na het indienen van een verzoek tot internationale bescherming en in de wet wordt vastgelegd dat de school vervolgens binnen zes weken besluit over de toelating, zonder mogelijkheid tot verlenging? Zo ja, wat wordt eraan gedaan om deze termijnen daadwerkelijk te halen?

Dat is juist. Een periode van zes weken om een aanmelding te beoordelen is vaak voldoende. Mocht dit voor scholen niet haalbaar zijn, dan moeten zij in het belang van de leerling, een kind tijdelijk plaatsen totdat een definitief besluit over toelating of afwijzing is genomen. Over de aanscherping van de termijnen en de gevolgen voor de praktijk, voert het ministerie al overleg met de landelijke vertegenwoordigende partijen van het onderwijs en zal het ministerie ook zorgen voor tijdige informatie aan scholen en andere betrokken organisaties. Voor de langere termijn is het streven dat ook de komende wetgeving gericht op het onderwijs aan nieuwkomers bij kan dragen aan snellere toegang van het onderwijs.

Vraag 11

Kun u deze vragen zo spoedig mogelijk en nog voor het debat over kinderen in de asielopvang op 23 september beantwoorden?

Ja.

Vraag 1

Herinnert u zich de aangenomen motie van het lid Dijk (Kamerstuk 19 637, nr. 3424) die verzoekt om nog voor eind 2025 te stoppen met de commerciële noodopvang?

Vraag 2

Herinnert u zich de al eerder aangenomen motie van het lid Dijk (Kamerstuk 36 410, nr. 107) die verzoekt om de verdienmodellen van de commerciële noodopvang te stoppen?

Vraag 3

Kunt u aangeven welke stappen ondertussen zijn gezet om de afhankelijkheid van de commerciële noodopvang te verminderen?

Vraag 4

Hoe ver is deze commerciële noodopvang afgebouwd? Kun u een tussenstand geven? Zo nee, waarom niet?

Vraag 5

Gaat het dit kabinet lukken deze naar nul af te bouwen voor het einde van het jaar? Zo ja, wat is de planning en voortgang? Zo nee, waarom niet?

Vraag 6

Hoe is deze de afgelopen maanden afgebouwd? Kun u hier een overzicht en voortgang per maand van geven? Zo nee, waarom niet?

Vraag 7

Kunt u aangeven met hoeveel commerciële partijen nog zaken wordt gedaan en hoeveel partijen dit begin dit jaar nog was?

Vraag 8

Kunt u aangeven hoeveel plekken begin dit jaar beschikbaar werden gesteld door commerciële partijen en hoeveel dit nu is?

Vraag 9

Wat kostte de commerciële noodopvang in 2024? Hoe hoog zijn de kosten tot nu toe in het jaar 2025?

Vraag 10

Verwacht u dat de kosten zullen dalen dit jaar? Zo ja, op basis waarvan zijn deze verwachtingen? Zo nee, wat doet u eraan om deze daling van kosten voor commerciële noodopvang alsnog voor elkaar te krijgen?

Vraag 11

Heeft het verminderen van de afhankelijkheid van de commerciële noodopvang prioriteit voor u?

Vraag 12

Is het kabinet van mening dat het zeer onwenselijk is dat er veel geld wordt verdiend aan noodopvang door commerciële partijen terwijl de samenleving hier de rekening voor betaalt?

Vraag 13

Welke stappen worden er de komende tijd gezet om de invloed van de commerciële noodopvang te beperken?

Vraag 1

Bent u bekend met bovenstaand bericht?1

Vraag 2

Waarom hanteert u de opvatting dat een asielaanvraag door transgender personen uit de Verenigde Staten (VS) in Nederland momenteel geen stand kan houden vanwege het landenbeleid van Nederland richting de VS?

Vraag 3

Bent u ook van mening dat de veiligheid van lhbti+-personen, waaronder transgender personen, is verslechterd sinds het laatste ambtsbericht over de VS (daterend van september 2024) en het aantreden van president Trump begin dit jaar? Kunt u daarvoor een onderbouwing geven?

Vraag 4

Bent u bekend met het voornemen van de regering-Trump om zo’n 950 wetten en regelingen uit te voeren die ingaan tegen de rechten van transgender personen? Zo ja, bent u van mening dat deze ontwikkelingen de positie van transgender personen binnen afzienbare tijd zullen doen verslechteren? Kunt u hierop een toelichting geven?

Vraag 5

Hoe kwalificeert u het feit dat Transgender Netwerk Nederland sinds maart dit jaar transgender personen adviseert om niet meer naar de Verenigde Staten te reizen, vanwege de grote zorgen om de veiligheid van transgender personen naar aanleiding van het gewijzigd reisadvies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor lhbtiq+-personen?

Vraag 6

Hoe kwalificeert u het beleid dat in werking is getreden in de VS waarbij transgender personen voortaan aangeduid worden bij hun geboortegeslacht? Deelt u de mening dat dergelijk beleid een frontale aanval is op het bestaansrecht en de veiligheid van transgender personen? Zo ja, wat doet u hieraan? Zo nee, waarom niet?

Vraag 7

Hoe oordeelt u over het feit dat transgender personen een paspoort kan worden geweigerd in de VS waardoor zij niet kunnen uitreizen als zij dat zouden willen?

Vraag 8

Bent u van mening dat het ambtsbericht op de kortst mogelijke termijn moet worden herzien? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9

Zo nee, wanneer bestaat er volgens u wel genoeg aanleiding om het ambtsbericht vervroegd te herzien? Kunt u dit toelichten in het licht van het voornemen van de Trump-regering om de rechten van transgender personen verder in te perken?

Vraag 10

Bent u bereid om transgender personen uit de VS aan te merken als risicogroep? Zo nee, waarom niet?

Vraag 11

Bent u bereid om de discretionaire bevoegdheid te gebruiken om transgender personen uit de Verenigde Staten asiel te verlenen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 12

Kunt u bovenstaande vragen los van elkaar beantwoorden?

Vraag 1

Hoeveel geeft de Dienst Terugkeer en Vertrek uit aan medische behandeling uitgesplitst voor en na terugkeer?

Vraag 2

Hoeveel bedraagt de jaarlijkse medische kostenpost op basis van artikel 64 van de Vreemdelingenwet?

Vraag 1

Bent u bekend met de recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt aangegeven dat de Nederlandse Staat de kinderen tussen de 12 en 15 jaar in de gelegenheid hoort te stellen om gehoord te worden in hun proces volgens de Dublinverordening in de asielprocedure?1

Ja. Tot nog toe werden begeleide minderjarige vreemdelingen tussen de twaalf en vijftien jaar zonder zelfstandig asielmotief in principe niet zelfstandig en rechtstreeks gehoord, in het kader van door hun ouders mede voor hen ingediende asielaanvragen. Het gehoor vond dus plaats met hun ouders of wettelijke vertegenwoordiger mede voor hen, tenzij de begeleide minderjarige of zijn ouder of wettelijke vertegenwoordiger verzochten om de minderjarige rechtstreeks te horen of als daar volgens de IND goede redenen voor waren. Naar het oordeel van de Afdeling is binnen die werkwijze van de IND onvoldoende gewaarborgd dat begeleide minderjarige vreemdelingen zonder zelfstandig asielmotief op de hoogte zijn van de mogelijkheid om te verzoeken om rechtstreeks te worden gehoord.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het van groot belang is om kinderen tussen de 12 en 15 jaar in de gelegenheid te stellen hun mening vrijelijk te uiten?

Ja, op grond van artikel 24, eerste lid, van het EU Handvest, gelezen in samenhang met artikel 12, eerste lid, van het Kinderrechtenverdrag, hebben kinderen die in staat zijn hun mening te vormen het recht om hun mening vrijelijk te uiten in alle aangelegenheden die het kind betreffen, waarbij aan de mening van het kind passend belang wordt gehecht in overeenstemming met zijn of haar leeftijd en rijpheid.

Vraag 3

Bent u bekend met het geconstateerde probleem van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State dat in het beleid weliswaar staat dat kinderen de rechter hierom kunnen vragen, maar zij vaak helemaal niet op de hoogte zijn van deze mogelijkheid?

Uit de uitspraak van de Afdeling volgt dat begeleide minderjarigen de ruimte moet worden geboden om zich vrijelijk te uiten omdat dit volgt uit het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK) en de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU. Dat kan in persoon maar de uitspraak biedt ook de ruimte om dat bijvoorbeeld schriftelijk te laten plaatsvinden. De uitspraak van de Afdeling geeft aanleiding om de bestaande werkwijze aan te passen om recht te doen aan het hiervoor genoemde, en meer specifiek op het gebied van de informatieverplichting.

Vraag 4

Klopt het dat het verzoek van het kind om gehoord te worden in principe altijd moet worden ingewilligd en dat u hiervan mag afwijken, maar alleen in bijzondere gevallen en alleen als de belangen van het kind het rechtvaardigen dat het niet zelf wordt gehoord?

Ja, dat klopt. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 20 augustus 2025 drie uitspraken gedaan waarin geoordeeld is dat minderjarige begeleide kinderen tussen de 12 en 15 jaar die zelf geen asielmotieven hebben in de gelegenheid moeten worden gesteld om gehoord te worden. Dit hoeft geen fysiek gehoor te zijn maar kan ook schriftelijk. Als een begeleide minderjarige verzoekt om te worden gehoord, maar de IND daarvan afziet, zal dit individueel en concreet gemotiveerd moeten worden. Enkel als de belangen van het kind dat rechtvaardigen, mag worden afgezien van het verzoek van het kind om gehoord te worden.

Vraag 5

Hoe vaak is het tot nu toe gebeurd dat dergelijke verzoeken werden afgewezen?

Specifieke cijfers kunnen niet systematisch bijgehouden worden. Als een begeleide minderjarige vreemdeling zonder zelfstandig asielmotief of zijn ouder of wettelijke vertegenwoordiger verzoekt om de begeleide minderjarige rechtstreeks te horen, wordt daar in de regel aan tegemoet gekomen.

Vraag 6

Waarom worden kinderen onder de 12 jaar nooit gehoord en waarom is er niet voor gekozen om dit in ieder geval wel te motiveren?

In de huidige praktijk wordt het horen van begeleide kinderen onder de 12 jaar die geen zelfstandig asielmotief hebben, onnodig belastend geacht. De Afdeling heeft in een van de uitspraken2 van 20 augustus jl. geoordeeld dat geen beleid is vastgesteld wat betreft het horen van begeleide kinderen onder de twaalf jaar. Op dit punt zal zodoende (nieuw) beleid uitgewerkt worden.

Vraag 7

Bent u bereid het beleid spoedig aan te passen zodat kinderen tussen de 12 en 15 jaar standaard op de hoogte worden gesteld over de mogelijkheid om te kunnen inspreken en dus gehoord te worden, waarbij aan kinderen (op een voor hun begrijpelijke manier) wordt uitgelegd waarom apart voor hen belangrijk kan zijn? Zo nee, waarom niet? Gaat u dit ook doen in de nog lopende procedures met kinderen?

Om tegemoet te komen aan de uitspraak van de Afdeling wordt de werkwijze aangepast met het doel om meegereisde kinderen tussen 12 en 15 jaar te wijzen op de gelegenheid om zelf hun mening te uiten.

Vraag 8

Bent u bereid op zijn minst om een gemotiveerde verklaring te schrijven voor de kinderen onder de 12 jaar die nu standaard hun verzoek om gehoord te worden afgewezen zien worden? Gaat u dit ook doen in de nog lopende procedures met kinderen?

Vooralsnog kan ik daar niet nader op ingaan, omdat zoals toegelicht in antwoord op vraag 6 (nieuw) beleid wordt uitgewerkt.

Vraag 1

Kunt u een overzicht geven van het aantal personen dat in de afgelopen vijf jaar in Nederland asiel heeft aangevraagd op grond van hun seksuele geaardheid of gender, uitgesplist naar land van herkomst? Kunt u daarbij ook vermelden hoe vaak aanvragen zijn afgewezen?

Asielmotieven, zoals seksuele geaardheid of gender, worden niet systematisch geregistreerd en zijn dus niet op geaggregeerd niveau te reproduceren.

Vraag 2

Klopt het dat het aantal aanvragen vanuit de Verenigde Staten (VS) de laatste maanden fors is toegenomen, zoals wordt aangegeven door diverse belangenorganisaties en NRC?1 Zo ja, wat vindt u daarvan?

Tot en met juli 2025 heeft de IND 35 eerste aanvragen asiel ontvangen van vreemdelingen afkomstig uit de Verenigde Staten. Dat is een toename ten opzichte van 2022, 2023 en 2024 toen er respectievelijk 17, 18 en 9 eerste aanvragen asiel werden ingediend door vreemdelingen uit de Verenigde Staten. Dat aantallen aanvragen fluctueren is niet uitzonderlijk. Daarbij zijn vooral in januari relatief veel aanvragen ingediend en lijkt de situatie daarna wat te zijn gestabiliseerd.

Vraag 3

Bent u bereid om in gesprek te gaan met de regering Trump of de Amerikaanse ambassade over de toename van het aantal aanvragen en de onveilige situatie voor lhbtqia+-personen in de VS?

Voor een dergelijk gesprek over het aantal asielaanvragen zie ik nu geen aanleiding. Dat neemt niet weg dat Nederland op bilateraal niveau zich voortdurend inspant om gelijke rechten te bevorderen.

Vraag 4

Klopt het dat aanvragen worden afgewezen omdat de VS volgens u en de Immigratie- en Naturalisatiedienst, nog steeds veilig is? Zo ja, waar baseert u deze informatie op?

Als iemand asiel aanvraagt in Nederland beoordeelt de IND of deze persoon bescherming nodig heeft omdat diegene een gegronde vrees heeft voor vervolging, zoals volgt uit het Vluchtelingenverdrag, of omdat diegene risico loopt onderworpen te worden aan folteringen of onmenselijke behandelingen en bestraffingen als in de zin van artikel 3 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM).
De ontwikkelingen in de Verenigde Staten zijn op dit moment geen aanleiding om in algemene zin aan te nemen dat lhbtiq+ personen uit de Verenigde Staten een gegronde vrees voor vervolging hebben. Dit neemt niet weg dat iedere asielaanvraag altijd op zijn eigen merites wordt beoordeeld en dat bij elke beoordeling recente landeninformatie betrokken wordt.

Vraag 5

Bent u ervan op de hoogte dat ook in de VS het aantal geweldsdelicten tegen lhbtqia+-personen is gestegen en jaarlijks mensen worden vermoord omdat ze transpersoon zijn? Bent u bereid om op basis van actuele informatie de veiligheidssituatie van lhbtqia+-personen opnieuw te beoordelen?

Zie antwoord vraag 4.

Vraag 6

Zijn er voldoende specifieke opvangplekken voor lhbtqia+-personen die in de reguliere opvang niet veilig zijn of onveilige situaties meemaken? Zo nee, bent u bereid dit aantal op te hogen?

Het COA heeft geen landelijk beleid voor het categoraal opvangen van (lhbtiq+) asielzoekers. Wel vindt het COA het belangrijk dat elke asielzoeker in een veilige omgeving opgevangen wordt. Daarom houdt het COA bij plaatsing van asielzoekers zo veel als mogelijk rekening met kwetsbaarheid. Voor lhbtiq+ bewoners kan dit in de praktijk bijvoorbeeld betekenen dat wanneer aangegeven wordt dat een lhbtiq+ bewoner vanuit diens kwetsbare positie behoefte heeft aan plaatsing met andere lhbtiq+ bewoners, het COA deze bewoners samen plaatst in een unit. In de praktijk wordt dit dan vaak een lhbitq+ unit of roze unit genoemd. Deze units zijn afhankelijk van de in-, door- en uitstroom van bewoners, de behoefte van bewoners die op dat moment op de locatie verblijven en de ruimte die de locatie op dat moment heeft. Van een vast aantal plekken voor lhbtiq+ bewoners is dus geen sprake. Wanneer de capaciteitsdruk laag is, is er meer ruimte voor het COA om aan individuele behoeften te voldoen. Op dit moment is de ruimte beperkt, vanwege de hoge capaciteitsdruk bij het COA.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederland mag van rechter geen mannelijke asielzoekers terugsturen naar België: «Enorm frustrerend»»?1

Ja.

Vraag 2

Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak voor de grip op asielmigratie en de keuze die de Nederlandse politiek heeft om te bepalen wie hier mag blijven en wie niet?

De uitspraak heeft gevolgen voor het niet meer kunnen overdragen van alleenstaande mannelijke asielzoekers aan België op grond van de Dublinverordening. Het gaat dan om asielzoekers van wie is vastgesteld dat België de verantwoordelijke lidstaat is voor het behandelen van hun asielverzoek.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit een zeer onwenselijke situatie is?

Die mening deel ik. Deze situatie doet ernstig afbreuk aan de werking van het Europese Dublin systeem, daarmee doelend op de instrumenten en regels ten behoeve van het bepalen van de verantwoordelijke lidstaat. De opvangsystemen van bestemmingslidstaten binnen de Europese Unie, zoals België en Nederland, staan ook onder druk door secundaire migratie vanuit lidstaten elders binnen de EU.

Vraag 4

Hoeveel alleenstaande mannen in Nederland kunnen door deze uitspraak niet meer teruggestuurd worden naar België? Wat gaat er met deze mannen gebeuren?

Op dit moment zijn er ongeveer 170 alleenstaande mannelijke asielzoekers in Nederland voor wie is bepaald dat België de verantwoordelijke lidstaat is.2 Het is echter niet zo dat zij eerder, voorafgaand aan de gestelde belemmering, in alle gevallen wel daadwerkelijk zouden zijn overgedragen aan België. Het is nu zo dat Nederland is gehouden het asielverzoek inhoudelijk te behandelen als de termijn voor de overdracht in een individuele zaak verloopt, de situatie in België daaraan voorafgaand niet is veranderd, en de persoon op dat moment nog steeds in Nederland is. Dat kan leiden tot een asielvergunning dan wel een afwijzing en uiteindelijk terugkeer naar het land van herkomst.

Vraag 5

Klopt het dat de Raad van State noodopvang in België niet heeft meegewogen in hun uitspraak? Hoeveel procent van de opvang in Nederland is noodopvang en wat zijn de verhoudingen in België?

Dat klopt. De uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) van 23 juli 2025 borduurt voort op de uitspraak van de Afdeling van 13 maart 2024. De uitspraken moeten daarom in samenhang worden gelezen. Beschikbaarheid van nood- en daklozenopvang is in beide uitspraken onderwerp van geschil geweest. In de meest recente uitspraak oordeelt de Afdeling onder andere dat het tekort aan reguliere opvangplekken voor alleenstaande mannelijke asielzoekers niet meer tijdelijk, maar structureel is geworden. Verder is volgens de Afdeling onduidelijk of deze groep terecht kan bij de nood- en daklozenopvang, omdat niet kan worden vastgesteld hoeveel plaatsen daadwerkelijk beschikbaar zijn voor deze specifieke groep. Op 25 juli 2025 beschikte COA over ca. 70.440 opvangplekken, waarvan 51% reguliere opvang (ca. 36.060 plekken), 43% noodopvang (ca. 30.000 plekken) en 6% tijdelijke gemeentelijke opvang (ca. 4.380 plekken). Daarnaast worden er ca. 2.470 personen op een niet-COA-locatie opgevangen (waaronder in hotels). De verhoudingen in België zijn niet bekend.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het noodzakelijk is om de Dublinafspraken zo snel als mogelijk in ere te herstellen en vreemdelingen terug te sturen naar landen zoals België, indien dat hun land van herkomst of doorreizen is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dit doen en kunt u de Tweede Kamer hierover binnenkort informeren?

Ja, die mening deel ik ten zeerste. Daarom ben ik recent in gesprek gegaan met mijn Belgische ambtgenoot om tot een oplossing komen voor de gevolgen van de uitspraak van de Afdeling. Er werd wederzijds uitgesproken dat er snel een oplossing gevonden moest worden. België heeft sinds de peildatum van de situatie die de Afdeling heeft meegewogen in de uitspraak maatregelen genomen om de druk op de opvang te verlichten. België heeft toegezegd dit op schrift te stellen. Het kabinet zal op basis daarvan bezien of de overdracht van Dublinclaimanten weer zo spoedig mogelijk hervat kan worden. In het gesprek is tevens het belang benadrukt dat de opvangstelsels van bestemmingslidstaten zoals België en Nederland ook onder druk staan door secundaire migratie vanuit lidstaten elders binnen de EU. Ik ben voornemens in gezamenlijkheid met België hierover in gesprek te gaan met de Europese Commissie. Wij zullen de Kamer over de voortgang informeren.

Vraag 7

Hoe staat het met het uitwerken van de afspraak uit het hoofdlijnenakkoord: «het recht op opvang zal gedurende de opschorting gedifferentieerd worden beperkt en sterk worden versoberd»?

In het Regeerprogramma van 13 september 2024 was een Asielcrisiswet aangekondigd om de instroom van asielzoekers fors te beperken, onder andere middels het opschorten van de behandeling van asielaanvragen. Daarnaast was het voornemen aangekondigd om de opvang verder gedifferentieerd te beperken en te versoberen. Zoals uw Kamer bekend is het wetsvoorstel Asielnoodmaatregelenwet met verschillende maatregelen om de asielketen per direct te ontlasten en de instroom van asielzoekers in Nederland te verminderen op 3 juli 2025 na hoofdelijke stemming aangenomen door de Tweede Kamer.
Ten aanzien van de versobering van de opvang heeft onze ambtsvoorganger de Kamer op 18 april jl. per brief geïnformeerd over de genomen maatregelen.3 Zo dienen asielzoekers in procedure verblijvend in de procesopvanglocatie of azc zelf voor hun maaltijden te zorgen. Daarnaast is de Regeling eigen bijdrage asielzoekers 2008 uitgebreid met een eigen bijdrage voor de zorgkosten wanneer een asielzoeker inkomen of vermogen heeft, en is de wekelijkse inhuisregistratie uitgebreid naar centrale aanmeldlocaties. Tot slot is het rechten- en plichtengesprek aangepast en worden asielzoekers tijdens dit gesprek nu ook gewezen op de gevolgen van een afwijzing op de asielaanvraag voor het verblijf in de opvang en bijbehorende verstrekkingen. Dit wordt ook opgenomen in het document dat asielzoekers dienen te ondertekenen.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Visumvrij reizen: 85 miljoen Turken stap dichterbij, grip op migratie vergeet het dan maar» in De Telegraaf van 22 juli 2025?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de Europese Commissie serieus overweegt om visumvrij reizen voor alle Turkse staatsburgers in te voeren, terwijl Turkije niet voldoet aan alle 72 voorwaarden van de visumliberaliseringsroutekaart, met name het weigeren om de veel te brede antiterreurwetgeving aan te passen?

Nee. Invoering van visumliberalisatie is op dit moment niet aan de orde aangezien Turkije niet voldoet aan de daarvoor geldende criteria. Turkije moet nog voldoen aan zes van de 72 criteria. Zie hiervoor ook het antwoord op vraag 4.
Het Schengen visumcomité besloot tot aanpassing van het Schengen cascademodel voor Turkije. De aanpassing van het Schengen cascademodel heeft als doel om efficiënter om te gaan met bonafide, frequente reizigers, en om meer uniformiteit te realiseren in het visumafgiftebeleid, zodat Schengenlanden in vergelijkbare gevallen visa met eenzelfde geldigheidsduur en type afgeven. Het gaat bij dit model dus niet om visumliberalisatie. Het cascademodel is een systeem waarbij de geldigheidsduur van het visum stapsgewijs wordt verlengd op basis van de reisgeschiedenis en naleving van de overige visumvoorwaarden door de aanvrager. De voorwaarden voor het verkrijgen van een visum blijven onveranderd.
Turkse reizigers die eerder op de juiste manier gebruik van hun visum hebben gemaakt, kunnen voortaan bij een tweede aanvraag een multiple entry visa (MEV) aanvragen voor de duur van zes maanden. Dit loopt stapsgewijs op naar een geldigheid van vijf jaar. Het gaat daarbij om reizigers die goede redenen hebben om met regelmaat naar het Schengengebied te reizen, zoals bijvoorbeeld werknemers van bedrijven die veel zakendoen met Nederland. Het vorige cascademodel maakte een MEV van een jaar pas mogelijk na de derde aanvraag.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u deze ontwikkeling in het licht van de aanhoudende afbraak van democratie en rechtsstaat in Turkije, waaronder het knevelen van de pers, politieke tegenstanders en het ontbreken van onafhankelijke rechtspraak? Hoe verklaart u dat de Europese Commissie überhaupt vasthoudt aan dit plan, terwijl Turkije zich steeds verder verwijdert van Europese normen en waarden?

Zie het antwoord op vraag 2 en 4. Turkije voldoet niet aan de uitstaande voorwaarden voor visumliberalisatie en deze is dan ook niet aan de orde.

Vraag 4

Kunt u aangeven welke criteria in uw optiek nog openstaan voordat visumliberalisering daadwerkelijk tot de mogelijkheden behoort?

Turkije voldoet nog niet aan alle eisen voor visumliberalisatie. Er staan nog zes van de 72 criteria uit het stappenplan voor een visumvrije regeling met Turkije open. Hierop vindt geen voortgang plaats. Deze zes criteria zijn als volgt:

Vraag 5

Hoeveel Turkse staatsburgers hebben nu al visumvrije toegang tot Europa, voornamelijk via zogenaamde groene of grijze paspoorten?

Turkse staatsburgers die reizen op een speciaal (groen) paspoort, een dienst (grijs) paspoort, of een diplomatiek (zwart) paspoort, hebben visumvrije toegang tot de Schengenzone. Een speciaal (groen) paspoort wordt uitgegeven aan (1) personen die in dienst zijn van de Turkse overheid, of gepensioneerden die in het verleden in dienst waren van de Turkse overheid, (2) hun partners en kinderen, (3) medewerkers (van een bepaald niveau) van bepaalde Turkse publieke instellingen, zoals publieke banken, Kamers van Koophandel, en handelsassociaties, en (4) exporteurs die een minimum volume per jaar exporteren. Een dienst (grijs) paspoort wordt uitgegeven aan personen die voor officiële zaken naar het buitenland moeten reizen, en niet in aanmerking komen voor de andere categorieën. Een diplomatiek (zwart) paspoort wordt voornamelijk uitgegeven aan Turkse diplomaten en bewindspersonen.
Er is geen inzicht in de aantallen van deze paspoorten die op dit moment in omloop zijn (en daarmee naar Europa reizen).

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat visumliberalisering feitelijk neerkomt op het openen van de buitengrenzen van de Europese Unie (EU) voor 85 miljoen Turkse staatsburgers, zonder dat Nederland daar zelfstandig nog zeggenschap over heeft?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Kunt u garanderen dat, zolang Turkije niet aan álle voorwaarden voldoet – waaronder aanpassing van de antiterreurwetgeving en herstel van persvrijheid – Nederland zich binnen de EU stevig blijft verzetten tegen visumvrij reizen voor Turken?

Visumliberalisatie is een Europees proces gebaseerd op objectieve criteria. Het kabinet houdt onverminderd vast aan de vervulling van alle benchmarks, zie hiervoor ook het antwoord op vraag 4.

Vraag 8

Kunt u een risicoanalyse met betrekking tot deze visumliberalisering delen met de Kamer, inclusief de gevolgen voor de Nederlandse samenleving, de impact op de grensregio’s, impact op de landbouwsector en sociale cohesie?

Zie antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumliberalisering.

Vraag 9

Kunt u aangeven welke voordelen deze visumliberalisering heeft voor Nederland?

Zie antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumliberalisering. De voorwaarden voor het afgeven van een visum blijven onveranderd.

Vraag 10

Overwegende dat de BBB voorstander is van het stoppen van het kandidaat-lidmaatschap van Turkije en het afbreken van EU-toetredingsonderhandelingen, hoe verhoudt het kabinetsbeleid zich tot eventuele visumliberalisering voor Turkije?

Zie het antwoord op vragen 7 en 8. Daarbij zij nog opgemerkt dat visumliberalisatie en EU-toetreding twee afzonderlijke trajecten zijn waarvoor afzonderlijke, zij het deels vergelijkbare, criteria gelden. Zoals u weet liggen de toetredingsonderhandelingen tussen de EU en Turkije sinds juni 2018 stil door de aanhoudende achteruitgang op het gebied van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten in Turkije.

Vraag 11

Bent u bereid aan te dringen op een gezamenlijk standpunt met andere Europese lidstaten dat visumvrije toegang voor Turkse burgers niet gecombineerd mag worden met voortzetting van toetredingsonderhandelingen?

Zie het antwoord op vragen 4 en 10.

Vraag 12

Overwegende dat bij de BBB-fractie grote zorg bestaat dat visumvrij reizen leidt tot toenemende migratiedruk op Nederland en de EU, welke maatregelen ziet u als noodzakelijk om dat risico adequaat te beheersen?

Zie het antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 13

In welke mate biedt het asiel- en migratiepact van de EU (met o.a. solidariteit en herverdeling), dat volgend jaar juni wordt ingevoerd, voldoende instrumenten aan Nederland om ongecontroleerde instroom via visumvrij reizen tegen te gaan?

Zie het antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 14

Overwegende dat voor wie niet voldoet aan toelatingscriteria (zoals visumvrije toegang) het traditionele migratiesysteem wel van kracht blijft, hoe garandeert u dat vluchtelingenprocedures uit Turkije niet als indirecte route gebruikt kunnen worden indien visumvrij reizen wordt ingevoerd?

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 15

Deelt u het standpunt dat toetredingsonderhandelingen met Turkije moeten stoppen vóórdat enige vorm van visumvrij reizen wordt toegestaan?

Zie het antwoord op vragen 2 en 10.

Vraag 16

Wat zijn volgens u de reële migratiegevolgen van het openstellen van visumvrij reizen voor 85 miljoen mensen uit een instabiel, autoritair geleide staat als Turkije?

Zie antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 17

Hoe denkt u grip te houden op migratie als Turkse staatsburgers straks zonder visum naar Nederland kunnen reizen en zich hier vervolgens beroepen op verblijf, asiel, medische zorg of gezinshereniging?

Zie het antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 18

Klopt het dat bestaande afspraken in het migratiepact van de EU (zoals herverdeling of solidariteit) onvoldoende bescherming bieden tegen de toestroom die dit plan teweegbrengt?

Zie het antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 19

Hoe verhoudt deze koers zich tot het principe van Nederlandse soevereiniteit en eigen migratiecontrole, die voor BBB essentieel is?

Zie het antwoord op vraag 2. Er is geen sprake van visumvrij reizen.

Vraag 20

Bent u bereid zich binnen de EU krachtig te verzetten tegen zowel visumliberalisering voor Turkije als voortgang van de toetredingsonderhandelingen? Zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vragen 2 en 10.

Vraag 1

Kent u het bericht dat Oekraïense jongeren in Nederland een lost generation dreigen te worden? Zo ja, wat vindt u van dit bericht?1

Ja, deze publicatie is mij bekend. Het stilzitten en niet kunnen meedoen aan de samenleving is niet wenselijk; voor het individu noch voor de maatschappij. Dit geldt overigens in zijn algemeenheid voor jong en oud, ongeacht land van herkomst en/of nationaliteit.

Vraag 2

Herinnert u zich uw beantwoording van eerder gestelde schriftelijke vragen hierover?2

Ja.

Vraag 3

Staat u nog steeds achter uw oproep aan onderwijsinstellingen om het instellingscollegegeldtarief te verlagen voor Oekraïense studenten? Zo ja, brengt de constatering dat het talent van duizenden jonge Oekraïners voor Nederland én Oekraïne onbenut blijft u tot herziening van uw standpunt om geen financiële regeling voor deze groep op te zetten, maar collegegeldverlaging voor Oekraïense studenten over te laten aan onderwijsinstellingen? Zo nee, waarom niet?

Zoals aangegeven in eerdere brieven3 biedt de huidige wet- en regelgeving ruimte voor instellingen om een lager collegegeld voor Oekraïense ontheemden te hanteren. Mijn ambtsvoorgangers hebben de afgelopen drie jaren meerdere oproepen richting de instellingen gedaan om -waar mogelijk- het collegegeldtarief te verlagen. Ik heb grote waardering voor de instellingen die dit mogelijk maken, en sta zeker nog steeds achter de oproep van mijn voorganger om het collegegeldtarief waar mogelijk te verlagen. Tegelijk is het van belang om te benadrukken dat het aan de instelling is om te bepalen welk tarief voor deze groep te hanteren, waarbij meerdere factoren een rol kunnen spelen, zoals budgettaire ruimte, beschikbare capaciteiten, maar ook de persoonlijke omstandigheden van een student. Ook hier geldt een zorgvuldige afweging van al deze factoren. En tot slot verleent OCW jaarlijks een subsidie aan de Stichting voor Vluchteling Studenten (UAF). UAF kan deze groep financieel ondersteunen, en kan waar nodig ook bemiddelen voor een lager collegegeldtarief.

Vraag 4

Hoeveel Oekraïense jongvolwassenen verblijven momenteel in Nederland? Hoeveel van hen zou in Nederland een studie aan een hogeschool of universiteit willen aanvangen en hoeveel van deze groep studeert ook aan een Nederlandse hogeschool of universiteit? Hoeveel Oekraïense jongvolwassenen zouden, als Nederlands recht op hen van toepassing zou zijn en zij een Nederlandse studie volgden, in aanmerking komen voor studiefinanciering?

Op dit moment staan in de Basisregistratie Personen (BRP)4 in totaal 124.780 Oekraïense ontheemden geregistreerd, waarvan in de leeftijdscategorie 18–35 jaar: 42.620 (waarvan 18.320 mannen en 24.300 vrouwen).
In het huidige studiejaar 2024–2025 staan 1.494 mbo studenten ingeschreven, waarvan 1.412 die onder de tijdelijke bescherming vallen. In het hbo en wo staan 1.708 studenten met de Oekraïense nationaliteit ingeschreven, waarvan 546 die onder de tijdelijke bescherming vallen (c.q. ontheemden).
Het ministerie beschikt niet over informatie over hoeveel jongvolwassenen zouden willen en kunnen studeren, omdat dit afhankelijk is van meerdere factoren. Dat zijn bijvoorbeeld de ambitie om te studeren en toelaatbaarheid van een aspirant-student, d.w.z. het voldoen aan de kwalitatieve eisen, zoals vooropleiding, vakinhoudelijke kennis. Ook over het aantal Oekraïense jongvolwassenen dat potentieel in aanmerking komt voor studiefinanciering is geen eenduidig antwoord te geven. Dit komt doordat studenten aan specifieke voorwaarden moeten voldoen. Zo mogen zij niet ouder zijn dan 30 jaar op het moment dat de studiefinanciering ingaat. Voor mbo-studenten geldt bovendien een minimale leeftijd van 18 jaar. Daarnaast moet de student ingeschreven staan bij een voltijdopleiding in het mbo (bol), hbo of wo.
De enige wijze waarop een inschatting kan worden gegeven in het potentieel aantal studenten onder ontheemden is om eenzelfde percentage deelnemers te hanteren zoals gebruikelijk onder Nederlanders.5 Het is vooraf niet in te schatten of dit percentage onder Oekraïense jongvolwassenen hetzelfde is als onder Nederlandse jongvolwassenen. Met hetzelfde percentage deelnemers zal dit kunnen gaan om circa 8.500 studenten in het hbo en wo en 5.550 studenten in het mbo.

Vraag 5

Kunt u aangeven welk bedrag gemoeid is indien op de kortst mogelijke termijn voorzien zou worden in a. het toekennen van het recht op studiefinanciering aan in Nederland verblijvende Oekraïense jongeren die hier een studie aanvangen en b. een vergoeding aan onderwijsinstellingen die aan in Nederland studerende Oekraïense jongeren niet langer het hogere instellingscollegegeld, maar het lagere wettelijke collegegeld?

Voor bekostiging van mbo-studenten zijn geen aanvullende middelen vereist. In het mbo worden studenten die vallen onder het Richtlijn Tijdelijke Bescherming namelijk al volledig bekostigd en betalen het reguliere les- en cursusgeldtarief als zij 18 jaar of ouder zijn. Hierin wordt geen onderscheid gemaakt tussen een wettelijk- dan wel instellingstarief.
Voor hoger onderwijs geldt dat indien het kabinet besluit dat deze doelgroep recht heeft op het wettelijk collegegeld en de instellingen hiervoor via de reguliere bekostiging compenseert, dan kost dit per student in het hbo € 10.500 en per student in het wo € 9.000.6
Voor studiefinanciering zijn er kosten voor zowel mbo- als hbo- en wo-studenten.7 8 Het is niet mogelijk om een zuivere raming te maken van de totale kosten voor de bekostiging van Oekraïense jongvolwassenen in het hbo en wo en de kosten voor studiefinanciering in het mbo, hbo en wo. De bedragen die hiermee zijn gemoeid zijn sterk afhankelijk van het aantal studenten dat zich aanmeldt en van hun (woon)situatie. Zie voor een verdere toelichting ook het antwoord op vraag 4. Daarnaast zal de deelname van Oekraïners aan het onderwijs ook afhankelijk zijn van het perspectief dat zij hebben. Opleidingen zijn veelal immers meerjarig. Indien het recht op studiefinanciering en bekostiging van een onderwijs voor een relatief korte periode wordt toegekend zal dit mogelijk ook van invloed zijn op de keuzes van (potentiële) Oekraïense studenten.

Vraag 6

Welke maatregelen neemt u zich voor om te voorkomen dat Oekraïense jongeren die vaak al sinds 2022 in Nederland verblijven daadwerkelijk een lost generation dreigen te worden?

Zoals in de Verzamelbrief d.d. 4 juli jl.9 is aangegeven, is het kabinet bezig met een nadere verkenning naar een nationaal in tijd afgebakend transitiedocument en het ontwikkelen van het terugkeerbeleid voor ontheemden. Tegelijk zijn in het kader van zelfredzaamheid en participatie van ontheemden verschillende actielijnen geïdentificeerd voor de ontwikkeling van vaardigheden die ingezet kunnen worden in Oekraïne bij de terugkomst, maar ook in Nederland zolang ontheemden hier mogen verblijven.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Rijk of arm geen factor bij overleg over asielopvang»?1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er in de Provinciale en Regionale Regietafels over de spreiding van asielopvangplekken geen rekening wordt gehouden met de sociaaleconomische draagkracht van gemeenten, zoals in het artikel wordt gesteld?

Als hulpmiddel voor de gesprekken aan de Provinciale en Regionale Regietafels over de spreiding van asielopvangplekken is op 31 januari 2024 een indicatieve verdeling van het landelijk aantal benodigde opvangplekken (de capaciteitsraming) per gemeente gepubliceerd. Deze indicatieve verdeling per gemeente is gebaseerd op het inwoneraantal van de gemeente en vermenigvuldigd met een rekenfactor gestoeld op de SES-WOA score van desbetreffende gemeente. De SES-WOA score meet de sociaaleconomische status van een buurt, wijk of gemeente op basis van (financiële) welvaart, opleidingsniveau en recent arbeidsverleden. Voor gemeenten met een lage SES-WOA score is daardoor een lager aantal plekken opgenomen en voor gemeenten met een hoge SES-WOA score is een hoger aantal plekken opgenomen in de indicatieve verdeling dan wanneer alleen gekeken zou worden naar inwoneraantal. De Provinciale en Regionale regietafels hadden zelf de ruimte om de indicatieve verdeling onderdeel te laten zijn van de gesprekken en de weerslag daarvan in de zogenaamde provinciale verslagen die door elke provinciale regietafel conform de wet zijn ingediend.
Ook bij de totstandkoming van de verdeelbesluiten is rekening gehouden met de indicatieve verdeling en daarmee dus ook met de SES-WOA score. Wanneer een provincie een restopgave had, is deze naar rato van de indicatieve verdeling verdeeld over gemeenten die niet of niet in voldoende mate bijdragen aan de realisatie van asielopvangplekken. Daarnaast zijn gemeenten die meer plekken realiseren dan het aantal plekken in de indicatieve verdeling uitgesloten bij de verdeling van de restopgave.

Vraag 3

Hoe verhoudt deze praktijk zich tot de Spreidingswet, waarin via het amendement van het lid Van Dijk (Kamerstuk 36 333, nr. 75) is vastgelegd dat naast inwoneraantal ook de Sociaaleconomische status – Welvaart, Opleiding en Arbeidsscore (SES-WOA-score) bepalend is voor de spreiding van opvangplekken?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre er sinds de inwerkingtreding van de Spreidingswet in deze overleggen rekening is gehouden met de SES-WOA-score, en hoe zich dat vertaalt in de daadwerkelijke verdeling van opvangplekken per gemeente?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat het negeren van sociaaleconomische verschillen bij de verdeling van asielopvangplekken in strijd is met de wet? Zo nee, waarom niet?

Sociaaleconomische verschillen zijn middels een rekenfactor gebaseerd op de SES-WOA score verwerkt in de indicatieve verdeling. Deze indicatieve verdeling diende als hulpmiddel bij de bestuurlijke gesprekken en was van invloed op de totstandkoming van de verdeelbesluiten. Middels deze score worden sociaaleconomische verschillen niet genegeerd bij de verdeling van asielopvangplekken.

Vraag 6

Waarom is de SES-WOA-score, ondanks de wettelijke basis, geen onderdeel van de gesprekken binnen de Provinciale en Regionale Regietafels?

De indicatieve verdeling, waarin de SES-WOA score is verwerkt, is een hulpmiddel geweest voor de gesprekken binnen de Provinciale en Regionale regietafels. Het is niet aan mij om te bepalen of de SES-WOA score, los van de indicatieve verdeling, onderdeel uitmaakt van de gesprekken die aan de Provinciale en Regionale Regietafels worden gehouden.

Vraag 7

Welke mogelijkheden heeft u om in te grijpen wanneer gemeenten of regio’s bij de verdeling van asielopvangplekken geen of weinig rekening houden met de SES-WOA-score? En gaat u dat ook doen?

De SES-WOA score is verwerkt in de indicatieve verdeling en deze is vervolgens gebruikt bij de totstandkoming van de verdeelbesluiten. Interbestuurlijk toezicht op gemeenten is enkel mogelijk op basis van de wettelijke taak die gemeenten hebben gekregen in de verdeelbesluiten.

Vraag 8

Bent u bereid aanvullende richtlijnen op te stellen, zodat provincies en gemeenten actief de sociaaleconomische draagkracht betrekken bij de verdeling van asielopvangplekken?

Op dit moment is hier geen aanleiding voor. Omdat de SES-WOA score in de indicatieve verdeling wordt verwerkt en deze indicatieve verdeling is meegenomen in de verdeling van de restopgaven in de verdeelbesluiten, is de sociaaleconomische draagkracht reeds betrokken bij de verdeling van asielopvangplekken.

Vraag 1

Bent u bekend met het NRC-artikel getiteld «Op de hoogste berg van het land bespreekt Duitsland Europese «migratieturbo» met vijf buurlanden (en zonder Nederland)» van 17 juli 2025?1

Ja.

Vraag 2

Hoe kan het zijn dat u strenger migratiebeleid nastreeft maar dat Nederland als enige buurland van Duitsland geen afvaardiging heeft gestuurd naar deze als zodanig aangekondigde migratietop in Beieren?

Zoals de vraagsteller terecht opmerkt pleit dit kabinet binnen de EU al lange tijd voor een aanscherping van het Europese asiel- en migratiebeleid. Zo nam Nederland samen met gelijkgezinde lidstaten het initiatief voor de nieuwe Terugkeerverordening en innovatieve oplossingen en partnerschappen, zoals het veilig derde land-concept. Dergelijke samenwerkingen lopen langs verschillende lijnen. Dat Duitsland ook stappen in deze richting zet is daarom positief. Nederland ontving net als enkele andere buurlanden en EU-lidstaten geen uitnodiging voor deze bijeenkomst en stuurde daarom geen afvaardiging.

Vraag 3

Heeft Nederland net als alle andere buurlanden van Duitsland een uitnodiging ontvangen voor deze migratiebesprekingen? Zo ja, waarom is Nederland daar niet op ingegaan?

Zie antwoord vraag 2.

Vraag 4

Hoe geeft het kabinet uitvoering aan de aangenomen motie van het lid Eerdmans (Kamerstuk 32 317, nr. 962) die verzoekt de intentie van de door negen Europese landen ingezonden EVRM-brief van 22 mei jl. te onderschrijven, op Europees niveau te bepleiten en indien mogelijk de brief alsnog te ondertekenen?

Voor de uitvoering van de motie Eerdmans verwijs ik naar de aanbiedingsbrief van de Geannoteerde Agenda van de JBZ-Raad van 22 en 23 juli2 en het Verslag van de Europese Raad van 26 juni3.

Vraag 5

Welke stappen heeft het kabinet reeds gezet om internationale verdragen aan te passen ten behoeve van strenger (Europees) migratiebeleid?

Conform de eerdere toezegging aan uw Kamer in het commissiedebat Vreemdelingen- en asielbeleid van 18 juni jl. wordt u over het vervolgproces van motie Van Zanten / Boomsma4 – waarin de regering gevraagd wordt om een juridische en diplomatieke verkenning te starten naar verdragen die mogelijk moten worden gemoderniseerd of herzien in het kader van migratiebeleid – nog voor het verkiezingsreces geïnformeerd.

Vraag 6

Hoe voorkomt u dat Nederland geen aansluiting blijft vinden bij Europese partners die migratiebeleid eveneens wensen aan te scherpen?

Nederland voert een constante dialoog met gelijkgezinde lidstaten, partners en de Europese instellingen over een scherper migratiebeleid. Zo hebben, en marge van de informele JBZ-Raad van 22 en 23 juli, verscheidene gesprekken met gelijkgezinde landen plaatsgevonden om het Europese asiel- en migratiebeleid verder aan te scherpen. In dat kader verwijs ik u ook naar het Verslag van de JBZ-Raad van 22 en 23 juli5, dat op 4 september met de Kamer gedeeld is. Het kabinet zal deze aanpak doorzetten.

Vraag 1

Heeft u met uw brief gedateerd 11 juli, door ons ontvangen op 14 juli, getiteld «Diverse onderwerpen op het gebied van opvang» (Kamerstuk 19 637, nr. 3458), uitvoering proberen te geven aan de hele strekking van de aangenomen motie-Van Nispen1 over het opvangen van kinderen op voor hen geschikte locaties, of volgt er nog meer?

Ik onderschrijf de doelstelling van deze motie geheel en het blijft mijn inzet dat kinderen worden opgevangen in geschikte locaties. Mede daarom is het COA bezig met een hernieuwde inventarisatie van de situatie van kinderen en amv’s in de (asiel)opvang. Deze inventarisatie brengt in kaart welke locaties wel of niet voldoen aan de opvangstandaarden voor kinderen, en wat nodig is om verbeteringen te realiseren. In mijn brief van 11 juli jl. heb ik aangegeven dat met het oog op het feit dat de zomervakantie in delen van het land al begonnen is én door het aanhoudende tekort aan structurele opvangplekken, ik op zo’n korte termijn, nog geen gehoor kan geven aan het eerste deel van deze motie.
Zie hiertoe ook mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 2

Klopt het dat het ministerie signalen heeft ontvangen over enkele locaties die ver onder de standaarden zitten waar kinderen verantwoord kunnen worden opgevangen? Zo ja, wanneer? Wat heeft u daarmee gedaan?

Het COA heeft vorige week van het kinderrechtencollectief signalen ontvangen betreffende enkele locaties waar opvang voor kinderen niet houdbaar zou zijn, met name omdat een buitenspeelruimte zou ontbreken. Het COA herkent zich niet in die exacte kritiek omdat de locaties die het betrof allemaal beschikken over een buitenspeelruimte, al erkent het COA dat ook die niet ideaal is. Het COA heeft contact gelegd met het kinderrechtencollectief om de punten van kritiek helderder te krijgen en te bezien wat er mogelijk is. Het COA zal dit bovendien betrekken bij de inventarisatie en het verbeterplan zoals beschreven in vraag 5.

Vraag 3

Bent u met de betreffende gemeenten hierover in gesprek gegaan om te bespreken hoe de situatie van kinderen verbeterd kan worden? Zo ja, met welk resultaat? Zo nee, waarom niet?

Alvorens met de gemeenten in gesprek te gaan worden de uitkomsten afgewacht van de hernieuwde inventarisatie van de situatie van kinderen en amv’s in de (asiel)opvang. Afhankelijk van de uitkomsten en aanbevelingen zal het COA met gemeenten in gesprek gaan om de omstandigheden van kinderen in de opvang te verbeteren. Uiteindelijk is en blijft het doel om kinderen op te vangen in geschikte locaties. Zoals hiervoor al aangegeven is dat geen eenvoudige opgave.

Vraag 4

Bent u het eens dat het argument van een tekort aan structurele opvangplekken u, mede vanwege deze breed aangenomen Kamermotie, niet ontslaat van een zware inspanningsverplichting om direct samen met betreffende gemeenten er alles aan te doen dat de rechten van kinderen worden gerespecteerd, en te bekijken of de kinderen die verblijven op de meest schrijnende locaties kunnen worden gehuisvest op plekken waar hun rechten niet structureel worden geschonden? Zo nee, waarom niet?

Ja

Vraag 5

Wat kunt en gaat u meer doen om hiervoor te zorgen?

Het is mijn inzet om voldoende duurzame opvangplekken te organiseren. Het COA zet zich, samen met de gemeenten, in om deze plekken daadwerkelijk te realiseren en op die manier dure noodopvang af te kunnen stoten. Voor de opvang van kinderen wordt extra aandacht gevraagd. Samen wordt ingezet op veilige opvanglocaties die aansluiten bij de specifieke behoeften van deze jongeren, met extra aandacht voor hun ontwikkeling en bescherming. Verder is het streven dat op iedere COA-locatie een contactpersoon kind aanwezig is. Deze persoon is verantwoordelijk voor het organiseren van activiteiten en coördinerend in het bieden van begeleiding en voorlichting aan kinderen.
Het COA is verzocht voort te bouwen op bestaande verbeterplannen voor deze doelgroepen. Daarbij blijft het uitgangspunt dat kinderen, amv’s en andere kwetsbare groepen niet worden opgevangen op noodopvanglocaties. Wanneer dit toch noodzakelijk is, moeten die locaties kunnen voorzien in hun specifieke begeleidings- en activiteitenbehoeften.
Daarnaast is het COA gestart met een hernieuwde inventarisatie van de situatie van kinderen en amv’s in de (asiel)opvang. Deze inventarisatie brengt in kaart welke locaties wel of niet voldoen aan de opvangstandaarden voor kinderen, en wat nodig is om verbeteringen te realiseren. Op basis van de uitkomsten zullen gerichte maatregelen worden getroffen om de opvangsituatie van kinderen en amv’s te verbeteren.
Daarnaast kan ik toezeggen dat bij de realisatie van nieuwe reguliere opvangplekken, naast bewoners van de dure tijdelijke opvang in boten en hotels, ook gezinnen met kinderen voorrang krijgen.

Vraag 6

Bent u bereid deze vragen binnen een week te beantwoorden, ook gezien het feit dat de zomervakantie op veel plekken al is begonnen en kinderen op de meest zorgwekkende locaties niet eens buiten kunnen spelen?

Ja