| Ingediend | 18 april 2025 |
|---|---|
| Beantwoord | 23 mei 2025 (na 35 dagen) |
| Indieners | Chris Stoffer (SGP), Don Ceder (CU), Derk Boswijk (CDA), Isa Kahraman (NSC) |
| Beantwoord door | Caspar Veldkamp (minister sociale zaken en werkgelegenheid) (NSC) |
| Onderwerpen | internationaal organisatie en beleid |
| Bron vraag | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2025Z07898.html |
| Bron antwoord | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20242025-2280.html |
Het toenemende geweld in de deelstaat Plateau is verontrustend. De verschillende aanvallen in april duiden op een escalatie in een langlopend en gewelddadig conflict tussen boeren en nomadische herders in de Middle Belt-regio, waartoe de deelstaat Plateau behoort. Spanningen tussen boeren en herders nemen aan het begin van het zaaiseizoen vaak toe, zoals ook dit jaar.
Het kabinet is bekend met het regelmatig oplaaiende geweld in de Middle Belt-regio van Nigeria. Hoewel religie en etniciteit spanningen tussen veelal christelijke boeren en overwegend islamitische herders kunnen versterken, hebben conflicten in deze regio doorgaans een lokale dynamiek, waarin onder meer strijd om toegang tot land en water, lokale machtsverhoudingen en percepties van sociale of economische marginalisering een rol spelen. Het is bij het kabinet onbekend wie de aanstichters waren van het geweld en wat hen exact motiveerde. Het kabinet is terughoudend in het categoriseren van daders en slachtoffers primair op basis van religieuze achtergrond, gezien dit in veel gevallen geen recht doet aan de situatie ter plaatse en onbedoeld kan bijdragen aan verdere polarisatie.
Nederland roept de Nigeriaanse overheid in bilaterale contacten op tot bescherming van alle burgers en tot het beëindigen van straffeloosheid. Ook in Europees verband wordt geweld tegen gelovigen aangekaart, zoals recent ook tijdens een bezoek van EU-ambassadeurs aan deelstaat Sokoto in mei 2025.
Nederland zet zich blijvend in voor conflictpreventie en bescherming van burgers in Nigeria. De posten in Nigeria en bezoekende bewindspersonen vragen steevast aandacht voor betere bescherming van burgers tegen aanslagen die door gewapende bendes en gewelddadige groeperingen worden gepleegd. Daarnaast financiert Nederland in Nigeria verschillende programma’s gericht op conflictpreventie, zoals het Joint Initiative for Strategic Religious Action (JISRA) en Promoting and Protecting Freedom of Religion and Belief in Nigeria. In deze programma’s wordt via intra- en interreligieuze dialoog tussen diverse geloofsgemeenschappen geprobeerd om lokale en regionale spanningen te verminderen. Gezamenlijke lobby van deze groepen bij de lokale, regionale en nationale overheid heeft tot doel dat sociale en interreligieuze harmonie worden versterkt. Het kabinet ziet op zit moment geen aanleiding deze inzet verder te vergroten.
Nederland ondersteunt humanitaire partnerorganisaties – VN-organisaties en fondsen, de Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging, en de Dutch Relief Alliance – met meerjarige flexibele financiering. Dit geeft hen de ruimte om middelen in te zetten waar en wanneer ze het meest nodig zijn. Meerdere van de humanitaire partnerorganisaties waar Nederland aan bijdraagt, zoals bijvoorbeeld UNHCR en het Internationale Rode Kruis, zijn actief in Nigeria.
De Speciaal Gezant voor Religie en Levensovertuiging volgt de ontwikkelingen in Nigeria nauwgezet en zet zich actief in voor de bevordering van godsdienstvrijheid en de bescherming van religieuze minderheden, onder wie christenen. In dit kader coördineert de gezant diplomatieke inspanningen en werkt daarbij samen met de EU-gezant. Daarnaast onderhoudt de Speciaal Gezant regelmatig contact met ngo’s, met name Faith Based Organisations, die zich inzetten voor godsdienstvrijheid. Internationaal spreekt de gezant zich uit tegen schendingen van de vrijheid van religie en levensovertuiging en religieuze spanningen bijdragen aan geweld.
Ook via de nauwe intergouvernementele samenwerking in de International Religious Freedom or Belief Alliance/Article 18 Alliance (IRFBA)zet de Speciaal Gezant zich in om aandacht voor de zorgelijke situatie in Nigeria te vragen. De leden van IRFBA pleiten er stelselmatig voor om de internationale inzet voor vrijheid van religie en levensovertuiging voor alle betrokken groepen te laten gelden en niet alleen voor christenen, om dezelfde redenen als hierboven werden genoemd.
Via onze Permanente Vertegenwoordiging in Brussel volgt het kabinet de benoeming van de nieuwe EU-Speciaal Gezant voor vrijheid van religie en levensovertuiging nauwgezet. Nederland pleit regelmatig voor een spoedige aanstelling. De Europese Commissie heeft in recent contact haar intentie bevestigd om een nieuwe Speciaal Gezant te benoemen. Het selectieproces is momenteel gaande en wordt naar verwachting op korte termijn afgerond, al kan er nog geen precieze datum worden genoemd.
Naast de eerder genoemde inzet die Nederland ontplooit op dit en gerelateerde onderwerpen zal onder anderen de Mensenrechtenambassadeur tijdens zijn bezoek aan Nigeria, voorzien voor 22 en 23 mei 2025, uitgebreid aandacht besteden aan het recht op vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in contacten met overheid, religieuze leiders en maatschappelijke organisaties. Onderdeel hiervan zijn ontmoetingen met christenen, in lijn met de motie van het lid Stoffer c.s. van 21 november 2024, 36 600 V, nr. 45.
Nederland heeft Nigeria tijdens de 57e Mensenrechtenraad van september jl. opgeroepen religieuze gemeenschappen te beschermen. In de 43e Universal Periodic Review van Nigeria, in 2024, heeft Nederland aanbevolen, ten behoeve van de uitoefening van het recht op vrijheid van religie en levensovertuiging, de veiligheid van burgers in alle regio’s van Nigeria te vergroten en de accountability voor schendingen van dit recht te versterken.
Nederland zal in de VN-Mensenrechtenraad actief aandacht blijven vragen voor het tegengaan van religieus geweld en de Speciaal Rapporteur Vrijheid van Religie en Levensovertuiging, Nazila Ghanea, blijven oproepen aandacht te schenken aan de situatie wereldwijd, waaronder ook Nigeria. Deze Speciaal Rapporteur kan zelfstandig onderzoek doen naar landensituaties. In 2023 uitte de Speciaal Rapporteur, samen met andere VN-gezanten, nog haar zorgen over de situatie van christenen in Nigeria.
Het kabinet acht het op dit moment nog altijd onwaarschijnlijk dat er brede steun zal zijn voor het oprichten van een VN-gemandateerde internationale onderzoekscommissie voor onderzoek naar religieus geweld in Nigeria.
De uitspraak van de Community Court of Justice van ECOWAS onderstreept het belang van vrijheid van meningsuiting in Nigeria. De rechtbank oordeelde dat twee bepalingen uit de shariastrafwet van de deelstaat Kano in strijd zijn met internationale mensenrechten, namelijk een onvoldoende duidelijke definitie van religieuze belediging en de doodstraf voor het beledigen van de profeet Mohammed.
Gewelddadige incidenten gerelateerd aan blasfemiebeschuldigingen komen regelmatig voor in Nigeria en treffen mensen van verschillende religieuze achtergronden. De straffeloosheid in deze zaken is zorgwekkend. De incidenten benoemd in voorgaande vragen betreffen conflicten tussen boeren, herders en gewapende bendes, waarin religie soms een rol speelt, maar geen direct verband gelegd kan worden met blasfemiewetgeving. In andere contexten kan dit verband soms wel gelegd worden.
Nederland benoemt blasfemiewetgeving regelmatig in bilaterale contacten met de Nigeriaanse overheid, en doet dit waar mogelijk in EU-verband. Dit is in lijn met de EU-richtsnoeren over vrijheid van religie en levensovertuiging, in het bijzonder het uitgangspunt dat de EU in landen waar blasfemie strafbaar is, decriminalisering aanbeveelt.
Op 18 april jl. hebben de leden Ceder (ChristenUnie), Stoffer (SGP), Boswijk (CDA) en Kahraman (Nieuw Sociaal Contract) schriftelijke vragen gesteld over het bericht «Nigeria: christenen in deelstaat Plateau keer op keer slachtoffer militante Fulani’s». Met het oog op een zorgvuldig beantwoording en de benodigde interdepartementale afstemming kunnen deze vragen niet binnen de termijn worden beantwoord. U ontvangt de antwoorden zo spoedig mogelijk.