| Ingediend | 21 juli 2022 |
|---|---|
| Beantwoord | 13 september 2022 (na 54 dagen) |
| Indiener | Anne-Marijke Podt (D66) |
| Beantwoord door | Eric van der Burg (staatssecretaris justitie en veiligheid) (VVD) |
| Onderwerpen | immigratie migratie en integratie |
| Bron vraag | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2022Z15263.html |
| Bron antwoord | https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20212022-3990.html |
Het streven is dat ontheemden uit Oekraïne die reeds zijn ingeschreven in de BRP voor 1 november 2022 in de gelegenheid zijn om hun verblijfsbewijs (sticker of O-document) op te halen. De IND verstrekt op dit moment 1.200–1.700 stickers per dag. In totaal zijn er op dit moment door de IND bijna 45.000 stickers verstrekt. De IND heeft op dit moment nog een voorraad van minder dan 5.000 stickers. Van 2 september tot 17 oktober 2022 pauzeert de IND vanwege een late levering van stickers door het gebrek aan grondstoffen voor de productie hiervan tijdelijk het stickerproces. Indien de nieuwe voorraad stickers geleverd wordt, zal zo snel mogelijk, uiterlijk op 17 oktober 2022 het stickerproces worden hervat. Ondanks deze korte pauze blijft het streven om ontheemden die hier recht op hebben voor 1 november 2022 te voorzien van een verblijfsbewijs, het is echter nog niet duidelijk of de IND hierin zal slagen. Dit hangt mede af van de instroom en de exacte datum van de levering van de stickers. De IND heeft gedurende dit proces meerdere pilots gehouden om dit proces verder te ontwikkelen. Uiteindelijk is gekozen om op enkele grote locaties verdeeld over Nederland verblijfsstickers te geven aan ontheemden uit Oekraïne. De pilots hebben uitgewezen dat het zeer arbeidsintensief was om op heel veel kleinere locaties dicht bij de Oekraïners in de gemeentelijke opvanglocaties verblijfsstickers te verlenen. Voor nieuwe instroom van ontheemden uit Oekraïne geldt dat gestreefd wordt om ook deze personen zo snel mogelijk in het bezit van een verblijfsbewijs te voorzien.
Voor Oekraïners die willen reizen geldt dat zij in het bezit moeten zijn van een geldig reisdocument, zoals een biometrisch paspoort. De verblijfssticker geldt niet als reisdocument. Bij het ontbreken van een geldig reisdocument, kunnen zij zich wenden tot de Oekraïense ambassade.
De IND hanteert een aangepast proces voor de uitgifte van verblijfsstickers (of o-documenten) voor ontheemden uit Oekraïne. Zij doorlopen niet de gebruikelijke asielprocedure of wachttijden die daarbij horen. Via een online afsprakenplanner kunnen ontheemden een afspraak inplannen om de verblijfssticker te verkrijgen. Echter, ook bij dit proces speelt mee dat er krapte is op de arbeidsmarkt en capaciteit benodigd is om dit proces voorspoedig te laten verlopen. Daarbij speelt dat weliswaar zoveel mogelijk tijdelijke krachten worden ingezet op dit proces, maar er daarnaast ook IND-medewerkers bij dit proces zijn betrokken, die ook op overige processen bij de IND worden ingezet.
De IND heeft samen met Vluchtelingenwerk de afsprakenplanner voor Oekraïense ontheemden ontwikkeld. Gebruiksgemak is daarbij een van de belangrijkste eisen geweest, met in achtneming van de privacy van de ontheemden uit Oekraïne.
Ik ben inderdaad bezig met voorbereidingen met het oog op de positie van ontheemden uit Oekraïne op de middellange en lange termijn. Hierin speelt uiteraard de Europese besluitvorming rondom het verlopen van tijdelijke bescherming een rol alsmede de ontwikkelingen in de oorlog en andere factoren. Er wordt dan ook hard gewerkt aan het schetsen van scenario’s en factoren van invloed voor de middellange en lange termijn. Op basis van die analyse werkt het kabinet, in samenwerking tussen de verschillende ministeries en met partijen uit het veld, de beleidsrichting uit voor de langere termijn en beziet het welke beleidsmaatregelen nodig zijn. In het najaar informeer ik u uiteraard over de uitkomsten hiervan.
Hiervoor zal nog een proces worden ingeregeld waarover op korte termijn nadere informatie zal komen. Onderdeel van dit proces zal in ieder geval zijn dat voorlichting wordt gegeven over terugkeer naar het land van herkomst. In het geval de derdelander zelfstandig wenst terug te keren, kan hij daarbij worden ondersteund door het IOM of de DT&V.
Voor derdelanders die niet meer onder de richtlijn tijdelijke bescherming vallen, geldt het reguliere terugkeerproces. Er worden folders en overige voorlichtingen hierover gegeven. Daarbij is deze informatie aan gemeenten en veiligheidsregio’s verstrekt om verder te verspreiden. Ook is deze informatie op ind.nl beschikbaar. Ook is deze informatie op ind.nl en www.dienstterugkeerenvertrek.nl/ beschikbaar.
Er zijn twee soorten particuliere opvang; ontheemden die zelfstandig bij vrienden, familie en particulieren verblijven – en particuliere opvang georganiseerd door RefugeeHomeNL (consortium van het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk, Leger des Heils en TakecareBNB). Er verblijven naar verwachting enkele duizenden ontheemden in de particuliere opvang. Het Ministerie van J&V heeft geen zicht op de groep ontheemden die zelfstandig bij mensen thuis verblijven. Er is wel zicht op de groep die door RefugeeHomeNL is gehuisvest. RefugeeHomeNL wordt door het Ministerie van J&V financieel ondersteund om particuliere opvang zo veilig en zorgvuldig mogelijk te faciliteren en te coördineren. RefugeeHomeNL informeert, screent, koppelt en begeleidt gasthuishoudens en ontheemden. Op d.d. 11 september 2022 worden er 1.860 Oekraïners opgevangen door particulieren via het consortium. Verschuivingen tussen de POO en de GOO worden niet geregistreerd.
Het Ministerie van J&V heeft reeds gesproken met de VNG over hun onderzoek onder gemeenten over knelpunten bij de opvang van Oekraïense ontheemden. Vanuit het ministerie wordt er veel aan gedaan om de gemeentes zo goed mogelijk te ondersteunen in het werk. Veel werk wordt zo veel als mogelijk opgevangen door het Rode Kruis, het Leger des Heils en Vluchtelingenwerk Nederland.
Het Ministerie van OCW heeft doorlopend contact met het veld, waaronder de instellingen, koepelorganisaties, NUFFIC en vluchtelingenorganisatie UAF. Uit deze gesprekken blijkt niet dat de instellingen terughoudend zijn. Het veld heeft gehoor gegeven aan mijn eerdere oproep voor een ruimhartig opvang van studenten uit Oekraïne. Medio mei jl. hebben alle wo-instellingen, en later hbo-instellingen, beslist om het tarief instellingscollegegeld voor de zittende studenten en de nieuwe instroom uit Oekraïne te verlagen. Er zijn geen andere toelatingseisen aan deze doelgroep gesteld dan aan alle andere internationale studenten. Alle studenten, zowel Nederlandse, als EER en niet-EER-studenten dienen te voldoen aan de kwalitatieve eisen om toegelaten te kunnen worden. Het besluit over toelating en inschrijving is de verantwoordelijkheid van de instellingen.
Voor het studiejaar 2021–2022 is er een bedrag van in totaal maximaal € 3,3 miljoen aan de ho-instellingen ter beschikking gesteld (eerst het bedrag van € 1 miljoen aan studenten en medewerkers; en later nog een bedrag van € 2,3 miljoen aan studenten uit Oekraïne). Met deze tijdelijke noodsteun hebben instellingen studenten kunnen ondersteunen in gevallen waar dat noodzakelijk was. Zowel de zittende als de aspirant-studenten hebben sindsdien een bewuste keuze voor het aankomende studiejaar kunnen maken over wel of niet de studie voort te zetten, dan wel een ho-studie (voor het eerst) te gaan volgen. Indien individuele studenten alsnog in de knel komen dan mag van de instellingen worden verwacht dat ze de eerste ondersteuning kunnen, en moeten bieden. De verantwoordelijkheid voor studenten ligt primair bij de instelling waar de student zijn/haar opleiding volgt. Dit neemt niet weg dat de Minister van OCW de situatie nauwlettend volgt en de Ministerie van OCW blijft graag in gesprek met het veld.
Ondertussen kan het merendeel van de ontheemden uit Oekraïne beschikken over een bankrekening indien zij over een biometrisch identiteitsdocument beschikken. Op dit moment staan er ongeveer 55.000 volwassen ontheemden (Oekraïners en derdelanders) ingeschreven in de BRP (dd. 18 augustus jl.) en zijn er meer dan 41.000 bankrekeningen geopend. Dat betekent dat naar schatting maximaal 25% van de volwassen ontheemden geen bankrekening heeft geopend of kan openen.
Zoals aangegeven in de brief van de Minister van Financiën aan uw kamer van 19 juli jl.3 wordt in overleg tussen de betrokken departementen, De Nederlandsche Bank (DNB), de Nederlandse Vereniging van Banken, de Betaalvereniging Nederland en de banken gekeken naar mogelijkheden om ook personen met verlopen paspoorten, of andere vormen van identificatie waartoe het systeem van banken niet is toegerust, toegang tot een bankrekening te geven.
Een deel van deze groep zal een bankrekening kunnen openen bij Bunq bank op basis van hun niet-biometrische documentatie in combinatie met een certificaat van identiteitsvaststelling van de Oekraïense ambassade. Vanwege het bewerkelijke en arbeidsintensieve proces op locatie heb ik begrepen dat het niet mogelijk is dit zodanig op te schalen dat Bunq bank dit landelijk aan alle personen met een certificaat van identiteitsvaststelling kan aanbieden.
De andere banken zien de noodzaak voor het openen van een rekening ook en onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor het openen van rekeningen van ontheemden met minder gangbare identiteitsdocumenten, zoals een certificaat van identiteitsvaststelling dat is afgegeven door de Oekraïense ambassade in combinatie met een verlopen of cyrillisch paspoort en op welke termijn zij ook voor deze groep rekeningen kunnen openen. Het accepteren van niet-biometrische documenten vereist per type document een handmatig protocol en aanpassing van de systemen. Aangezien het openen van een bankrekening op basis van deze documenten buiten het reguliere beleid en processen van de banken valt vragen zij daarbij om zekerheid en waarborgen van DNB. DNB denkt daarbij mee en de Minister van Financiën heeft gevraagd om flexibel te zijn. Gelet op de complexiteit is het niet eenvoudig een eventuele oplossing in een kort tijdsbestek door alle banken volledig door te voeren.
Hierbij deel ik u mede dat de schriftelijke vragen van het lid Podt (D66), van uw Kamer aan de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over de opvang van Oekraïense vluchtelingen (ingezonden 21 juli 2022) niet binnen de gebruikelijke termijn kunnen worden beantwoord, aangezien nog niet alle benodigde informatie is ontvangen. Ik streef ernaar de vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.