Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 2

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Asiel en Migratie, De Minister voor Asiel en Migratie,D.M. van Weel M.C.G. Keijzer

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Dit is de tweede suppletoire begroting 2025 van het Ministerie van Asiel en Migratie. Deze suppletoire begroting hangt samen met de Najaarsnota 2025.

In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties. Het betreft mutaties die groter zijn dan € 10 mln.

In hoofdstuk 3 is per beleidsartikel de tabel ‘budgettaire gevolgen van beleid’ opgenomen. In hoofdstuk 4 gebeurt dit voor de niet-beleidsartikelen.

Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties 2e suppletoire begroting 2025» gegeven voor zover deze groter zijn dan € 5,0 mln. De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als financieel-technisch van aard zijn. Financieel-technische mutaties worden conform de Rijksbegrotingsvoorschriften niet nader toegelicht. In de regel geldt dat uitgavenmutaties en verplichtingenmutaties aan elkaar gelijk zijn. De toelichtingen gelden daarom voor zowel de uitgaven- als de verplichtingenmutaties. Wanneer dit niet het geval is, wordt voor de verplichtingmutaties een aparte toelichting opgenomen als er sprake is van een opmerkelijk verschil met de uitgavenmutaties.

In hoofdstuk 5 is het exploitatie- en kasstroomoverzichten van het agentschap weergegeven indien de cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan 5% van de oorspronkelijk vastgestelde begroting of cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan € 20 miljoen ten opzichte van de oorspronkelijk vastgestelde begroting, voor zover mutaties ten opzichte van de oorspronkelijke begroting niet reeds zijn gemeld bij de suppletoire begroting september.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

• 1. Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)De asielinstroom is op basis van het mediaan scenario Meerjaren Productie Prognose (MPP) 2025 lager dan eerder geraamd, waardoor er minder asielzoekers opgevangen hoeven te worden en de kosten voor het COA dalen. Vanwege deze lagere instroom daalt de verwachte gemiddelde bezetting bij het COA naar 74.362 personen. Dit leidt tot een meevaller van € 224 mln.

• 2. Official Development Assistance (ODA)Een deel van de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit ontwikkelingslanden wordt betaald vanuit het ODA-budget. Door een lagere asielinstroom op basis van het mediaan scenario MPP 2025 dan eerder geraamd, hoeven minder asielzoekers te worden opgevangen, waardoor ook de eerstejaarstoerekening van de opvang aan het ODA budget wordt verlaagd met € 116,1 mln. Deze middelen worden nu teruggeboekt naar de begroting van het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.

• 3. Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

  Bij de IND is per saldo sprake van een meevaller van 86,5 miljoen euro, veroorzaakt door een mee- en tegenvaller. Door de lagere asielinstroom worden er minder kosten gemaakt voor het behandelen van asielaanvragen en ontstaat er een meevaller van € 107,5 mln. De werkelijke kosten per asielaanvraag zijn hoger dan verwacht, wat leidt tot een tegenvaller bij de IND van € 21 mln.

• 4. Dwangsommen IND

  Door de oplopende voorraden bij de IND lopen ook de wachttermijnen van asielaanvragen op, wat leidt tot het uitkeren van meer en hogere dwangsommen door de IND. Hiervoor wordt € 160 mln. toegevoegd aan de voorziening dwangsommen bij de IND.

• 5. Nidos

  Een meevaller van € 81,9 mln. op Nidos door de lagere asielinstroom op basis van het mediaan scenario MPP 2025 dan eerder geraamd. Door de lagere asielinstroom worden circa € 22 mln. minder kosten gemaakt voor de begeleiding van jongeren. Daarnaast worden er minder kleinschalige opvangplekken gerealiseerd dan nodig, dit leidt tot ongeveer € 60 mln. aan minder uitgaven.

• 6. Samenwerkingsverbanden asielketen

  Een meevaller van € 30 mln. op de samenwerkingsverbanden. De meevaller wordt veroorzaakt doordat de verwachte uitbetaling van de middelen van de spreidingswet niet overeenkomt met de beschikbare middelen in de begroting. De spreidingswetbonussen worden deels in 2025 en deels in 2026 uitgekeerd.

• 7. Versterking vreemdelingenketen

  Binnen het budget Versterking Vreemdelingenketen zijn op diverse onderdelen, zoals het Migratiepact en Procesbeschikbaarheidslocatie (PBL), middelen niet volledig tot besteding gekomen. Dit komt doordat in 2025 minder kosten dan verwacht zijn gemaakt voor de pilot PBL die in juni van start is gegaan en een deel van de middelen die in 2025 zijn toegekend voor o.a. het migratiepact die dit jaar niet volledig tot besteding komen doordat in 2025 de werkzaamheden minder zijn dan eerder verwacht. Dit leidt tot een meevaller van € 15 mln.

• 8. Nationaal Programma Oekraïense Ontheemden

  • • Op het gebied van de Gemeentelijke Opvang Oekraïners (GOO) en Particuliere Opvang Oekraïners (POO) is er een meevaller van € 358 mln. op de bekostiging van gemeenten voor het realiseren van opvangplekken voor ontheemden. Dit komt enerzijds doordat er minder gemeentelijke opvangplekken zijn gerealiseerd dan de opvangopgave vereiste, en anderzijds omdat minder gemeenten dan verwacht hun werkelijke kosten declareren, voor zover die boven het normbedrag uitkomen.

  • • De veiligheidsregio’s en regionale openbare lichamen maken minder kosten voor de eerste opvang van ontheemden dan geraamd. Dit levert een meevaller op van € 19 mln.

  • • De kosten die medeoverheden maken, zijn lager dan begroot, waardoor ook de benodigde afdracht aan het btw-compensatiefonds daalt. Dit resulteert in een meevaller van € 6 mln.

  • • Uit de afrekening van subsidies aan niet-gouvernementele organisatie (ngo’s) Oekraïne opvang volgt dat er minder nabetalingen nodig zijn dan geraamd. Dit leidt tot een meevaller van € 4 mln.

  • • Voor de Regeling Medische zorg Ontheemden (RMO) is minder budget, ad € 8,4 mln., nodig dan geraamd. Hoewel de gemiddelde zorgkosten per ontheemde iets gestegen zijn, hebben minder ontheemden gebruik gemaakt van zorg dan verwacht.

• 14. BTW- compensatiefonds opvang Oekraïense ontheemdenEen aantal van de taken van gemeenten voor de opvang van Oekraïense ontheemden zijn compensabel uit het btw-compensatiefonds. Als beleidsverantwoordelijk departement heeft Asiel en Migratie dat bedrag ter dekking te storten in het fonds. Hiervoor wordt € 53 mln. overgeboekt naar het ministerie van Financiën.

• 15. Overige mutaties

  De post ‘overige mutaties’ bestaat voornamelijk uit technische mutaties en mutaties van minder dan 10 miljoen euro.

Toelichting

• 1. Afrekening 2024 opvang Oekraïense OntheemdenUit de afrekening voor de gemeentelijke opvang over 2024 blijkt dat een aantal gemeenten een te hoog voorschot hebben ontvangen, dat nu terugbetaald moet worden. Dit leidt tot een ontvangst van € 61 mln.

• 2. Overige mutaties

  De post ‘overige mutaties’ bestaat voornamelijk uit technische mutaties en mutaties van minder dan 10 miljoen euro.

3 Beleidsartikelen

3.1 Artikel 37 Migratie

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Mutaties Uitgaven

Mutaties OntvangstenUit de afrekening voor de gemeentelijke opvang over 2024 blijkt dat een aantal gemeenten een te hoog voorschot hebben ontvangen, dat nu terugbetaald moet worden. Dit leidt tot een ontvangst van € 61 mln.

4 Niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 91 Apparaat Kerndepartement

Toelichting

Deze post bestaat voornamelijk uit een interne herschikking van programmauitgaven voor € 23,3 mln. naar apparaatsuitgaven voor de uitvoering van werkzaamheden door de Dienst Identificatie en Screening Asielzoekers (DISA). Het betreft een technische mutatie. Het resterende saldo omvat een enkele kleinere mutaties.

4.2 Artikel 92 Nog onverdeeld

Toelichting

Artikel 92 is een doorverdeelartikel. Dat houdt in dat bepaalde budgettaire toevoegingen en taakstellingen in eerste instantie op artikel 92 worden verwerkt en later worden doorverdeeld naar de desbetreffende artikelen. Ten laste van artikel 92 worden geen uitgaven en ontvangsten gedaan; dit gebeurt uitsluitend op de overige artikelen. De resterende middelen die nog op dit artikel stonden voor 2025 worden nu afgeboekt.

5 Agentschappen

5.1 Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

Toelichting

Toelichting

Het verschil tussen de stand van de suppletoire begroting september en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt voornamelijk verklaard door een aanvullende bijdrage voor dwangsommen en bijstelling materiele kosten vanuit bijgestelde productieprognose. En lagere personele kosten als gevolg van lagere ambtelijke bezetting.