Wetsartikelen 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten- Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Aangezien uitvoering van de spoedeisende maatregel gasopslag Bergermeer die in deze incidentele suppletoire begroting is opgenomen in het belang van het Rijk is, niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal, zal het kabinet de uitvoering van de maatregel starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016. Voor de indiening van deze incidentele suppletoire begroting is uw Kamer vooraf geïnformeerd via de Kamerbrief Gasleveringszekerheid en gasopslagen en de Kamerbrief Garantieregeling Porthos, beide van 9 december 2022.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.
Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,
De Minister van Economische Zaken en Klimaat, M.A.M. Adriaansens
Ondergrenzen toelichtingen
Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.
|
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen |
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen) |
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen) |
|---|---|---|
|
< 50 |
1 |
2 |
|
=> 50 en < 200 |
2 |
4 |
|
=> 200 < 1.000 |
5 |
10 |
|
=> 1.000 |
10 |
20 |
In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.
|
Stand ontwerpbegroting 2023 incl. NvW |
Mutaties ISB |
Stand ISB |
Mutatie 2024 |
Mutatie 2025 |
Mutatie 2026 |
Mutatie 2027 |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Verplichtingen |
13.989.888 |
520.500 |
14.510.388 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
15.969.367 |
542.400 |
16.511.767 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Subsidies (regelingen) |
15.202.106 |
366.800 |
15.568.906 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Missiegedraven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI) |
64.334 |
64.334 |
|||||
|
Hernieuwbare Energietransitie (HER+) |
45.540 |
45.540 |
|||||
|
Energie-efficiency |
2.368 |
2.368 |
|||||
|
Green Deals |
500 |
500 |
|||||
|
Demonstratieregeling Klimaat- en Energie-innovatie (DEI+) |
93.188 |
93.188 |
|||||
|
Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS) |
5.296 |
5.296 |
|||||
|
Projecten Klimaat en Energieakkoord |
10.345 |
10.345 |
|||||
|
SDE |
591.000 |
591.000 |
|||||
|
SDE+ |
2.851.461 |
– 153.700 |
2.697.761 |
||||
|
SDE++ |
52.600 |
52.600 |
|||||
|
Aardwarmte |
17.500 |
17.500 |
|||||
|
ISDE-regeling |
387.200 |
387.200 |
|||||
|
Compensatie Energie-intensieve bedrijven (ETS) |
0 |
0 |
|||||
|
Carbon Capture Storage (CCS) |
4.580 |
4.580 |
|||||
|
Hoge Flux Reactor |
6.401 |
6.401 |
|||||
|
Caribisch Nederland |
22.644 |
22.644 |
|||||
|
Overige subsidies |
26.507 |
26.507 |
|||||
|
Opschalingsinstrument waterstof |
21.100 |
21.100 |
|||||
|
Investeringen waterstofbackbone |
233.320 |
233.320 |
|||||
|
Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE) |
4.000 |
4.000 |
|||||
|
Subsidieondersteuning verduurzaming MKB |
0 |
0 |
|||||
|
IPCEI waterstof |
160.000 |
160.000 |
|||||
|
Vulmaatregelen gasopslag |
633.250 |
520.500 |
1.153.750 |
||||
|
Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI) |
12.140 |
12.140 |
|||||
|
Schadeafhandeling mijnbouw Limburg |
3.337 |
3.337 |
|||||
|
Maatschappelijke Investeringssubsidie Warmtenetten (MIW) |
130.000 |
130.000 |
|||||
|
NGF-project NieuweWarmteNu! |
75.000 |
75.000 |
|||||
|
Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023 |
9.748.495 |
9.748.495 |
|||||
|
Leningen |
9.000 |
0 |
9.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Lening EBN |
9.000 |
9.000 |
|||||
|
Lening EBN voor vullen Bergermeer |
0 |
0 |
|||||
|
Garanties |
0 |
175.600 |
175.600 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Verliesdeclaratie aardwarmte |
0 |
0 |
|||||
|
Garantie CCS/Porthos |
0 |
175.600 |
175.600 |
||||
|
Opdrachten |
81.500 |
0 |
81.500 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Onderzoek mijnbouwbodembeweging |
3.410 |
3.410 |
|||||
|
SodM onderzoek |
2.500 |
2.500 |
|||||
|
Uitvoeringsagenda klimaat |
473 |
473 |
|||||
|
Klimaat mondiaal |
347 |
347 |
|||||
|
Onderzoek en opdrachten |
41.490 |
41.490 |
|||||
|
Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER) |
15.280 |
15.280 |
|||||
|
Energiehulp Oekraïne |
18.000 |
18.000 |
|||||
|
Bijdrage aan agentschappen |
117.894 |
0 |
117.894 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage RVO.nl |
92.134 |
92.134 |
|||||
|
Bijdrage Agentschap Telecom |
7.492 |
7.492 |
|||||
|
Bijdrage NEa |
13.030 |
13.030 |
|||||
|
Bijdrage KNMI |
1.430 |
1.430 |
|||||
|
Bijdrage NVWA |
914 |
914 |
|||||
|
Bijdrage RIVM |
1.061 |
1.061 |
|||||
|
Bijdrage RWS |
1.833 |
1.833 |
|||||
|
Bijdrage aan ZBO's/RWT's |
146.393 |
0 |
146.393 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Doorsluis COVA-heffing |
111.000 |
111.000 |
|||||
|
TNO kerndepartement |
33.602 |
33.602 |
|||||
|
TNO SodM |
1.791 |
1.791 |
|||||
|
Bijdrage aan medeoverheden |
399.700 |
0 |
399.700 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitkoopregeling |
0 |
0 |
|||||
|
Regeling toezicht energiebesparingsplicht |
13.200 |
13.200 |
|||||
|
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden |
386.500 |
386.500 |
|||||
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
12.774 |
0 |
12.774 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Nuclear Research Group (NRG) |
7.930 |
7.930 |
|||||
|
Internationale contributies |
1.681 |
1.681 |
|||||
|
PBL Rekenmeesterfunctie |
2.156 |
2.156 |
|||||
|
ILT handhaving F-gassen |
1.007 |
1.007 |
|||||
|
Storting/onttrekking begrotingsreserve |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie |
0 |
0 |
|||||
|
Storting in begrotingsreserve aardwarmte |
0 |
0 |
|||||
|
Ontvangsten |
4.505.077 |
21.900 |
4.526.977 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Ontvangsten COVA |
111.000 |
111.000 |
|||||
|
Opbrengst heffing ODE (SDE++) |
225.000 |
225.000 |
|||||
|
Ontvangsten zoutwinning |
2.511 |
2.511 |
|||||
|
Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie |
454.186 |
454.186 |
|||||
|
ETS-ontvangsten |
1.400.000 |
1.400.000 |
|||||
|
Diverse ontvangsten |
12.380 |
21.900 |
34.280 |
||||
|
Heffing gasleveringszekerheid |
0 |
0 |
|||||
|
Ontvangsten lening EBN Bergermeer |
2.300.000 |
2.300.000 |
|
Stand ontwerpbegroting 2023 incl. NvW |
Mutaties ISB |
Stand ISB |
Mutatie 2024 |
Mutatie 2025 |
Mutatie 2026 |
Mutatie 2027 |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Verplichtingen |
13.989.888 |
520.500 |
14.510.388 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
waarvan garantieverplichtingen |
44.200 |
175.600 |
219.800 |
||||
|
waarvan overige verplichtingen |
13.945.688 |
344.900 |
14.290.588 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Budgetflexibiliteit
De budgetflexibiliteit bij de ontwerpbegroting 2023 was ongeveer 24%, ofwel 76% van het beschikbare kasbudget 2023 was al juridisch verplicht. Er vanuit gaande dat de regeling voor het tijdelijke prijsplafond voor de energiekosten medio december wordt gepubliceerd en de hiervoor in 2023 benodigde kasmiddelen (€ 9,75 mld) die per nota van wijziging aan de EZK begroting zijn toegevoegd daarmee ook juridisch verplicht zijn, stijgt het percentage juridisch verplicht naar 88%. Dit hoge percentage wordt vooral veroorzaakt door de langjarige verplichtingen die onder de SDE en SDE+ zijn aangegaan. Ook voor de subsidieregelingen DEI+, HER+, MOOI en ISDE zijn verplichtingen aangegaan die in 2023 uitbetaald dienen te worden.
Toelichting
In deze incidentele suppletoire begroting wordt het parlement om autorisatie verzocht voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor de vulmaatregel gasopslag, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Gasleveringszekerheid en gasopslag van 9 december 2022 en de garantieregeling voor Porthos, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Garantieregeling Porthos van 9 december 2022.
Verplichtingen en uitgaven
Subsidies
Dekking Porthos uit de SDE+
Dekking voor de garantieregeling aan Porthos komt uit de SDE-middelen. Het Porthos project levert namelijk een aanzienlijke bijdrage aan de CO2-reductie doelen van de industrie.
Vulmaatregelen gasopslag
In verlengde van de subsidie die afgelopen vulseizoen aan EBN is verleend ten behoeve van het vullen van de gasopslag Bergermeer, verleent het kabinet een subsidie aan EBN om gas op te slaan in de gasopslag Bergermeer. Deze opdracht bestaat uit twee onderdelen. Ten eerste krijgt EBN de opdracht om tot 6,7 TWh aan gas (het volume wat volgens het productieplan van EBN op 1 januari nog in de opslag zit) waar mogelijk «door te rollen». Dit betekent dat EBN gas wat in de opslag zit, laat zitten tot het eerste kwartaal van 2024 en ander gas aankoopt om aan de voor het eerste kwartaal van 2023 aangegane verkoopverplichtingen te voldoen. Dit «doorrollen» draagt bij aan de ambitie van het kabinet om met zo goed mogelijk gevulde gasopslagen de winter uit te komen. Ten tweede krijgt EBN de opdracht om zo snel mogelijk (bij voorkeur per januari) te beginnen met het vullen van gasopslag Bergermeer. Het kabinet geeft EBN opdracht om Bergermeer tot 15–20 TWh te vullen, voor zover de markt dit niet doet. Ook aan deze opdracht worden, evenals afgelopen jaar het geval is geweest, voorwaarden verbonden om te voorkomen dat gas tegen een te hoge aankoopprijs en te negatieve zomer/winterspread wordt ingekocht. In totaal subsidieert het kabinet EBN om tot 15–20 TWh in te kopen. Dit is inclusief het deel wat EBN kan doorrollen. Hiervoor is maximaal € 520,5 mln aan subsidie nodig. Uitgangspunt is dat deze kosten worden gedragen door de gebruikers, hiervoor wordt als bekend gewerkt aan een heffing op geboekte capaciteit voor transport via het landelijk gastransportnet van GTS (bovenop – maar niet in – de tarieven voor gastransport). Deze ontvangsten worden pas in 2024 verwacht.
Garanties
Garantieregeling Porthos
In de Kamerbrief Garantieregeling Porthos van 9 december stelt het kabinet voor om aan de initiatiefnemers (EBN, Gasunie, Havenbedrijf Rotterdam) van het CCS-project Porthos een garantie te verstrekken om vertraging van het project, en in het uiterste geval zelfs mogelijk afstel, te voorkomen. De garantie ziet toe op het scenario dat de benodigde natuurwetvergunning niet verkregen wordt. De garantie zal onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring en met terugwerkende kracht lopen van 12 december 2022 t/m 31 december 2023. De verplichtingen en eventuele kasuitgaven door het Rijk en premie ontvangsten vanuit de Porthos partijen zullen echter pas in 2023 plaatsvinden. De garantie dekt een aanzienlijk deel van de door Porthos aan te gane financiële verplichtingen met externe partijen benodigd voor de bouw van het project in voornoemde periode, met een maximum van € 175,6 mln. De garantie is eenmalig en schept geen precedent voor toekomstige projecten.
Ontvangsten
Diverse ontvangsten
Voor het verkrijgen van de garantie dient Porthos een marktconforme premie te betalen. Deze is becijferd op € 21,9 mln en wordt via de begroting in een risicovoorziening gestort.