Nr. 5 VERSLAG

De leden van de CDA-fractie zien graag een totaaloverzicht van de technische en juridische bezwaren waarom het alcoholslot feitelijk is verdwenen. Zijn deze bezwaren zoals fraudegevoeligheid, beperkt effect of recidive en een niet waterdicht systeem er nog steeds en zijn hier nog steeds geen oplossingen voor bedacht? Wat waren de redenen dat het niet opportuun was om de maatregel onder te brengen in het strafrecht? Was dit ook het kostenplaatje? Is het nog steeds de verwachting dat indien het alcoholslot in het strafrecht ondergebracht zou worden het aantal opleggingen door de rechter beperkt zal zijn? Is nog steeds de verwachting dat binnen het bestuursrecht het lastig zal zijn een alcoholslotprogramma te ontwerpen waarvan op voorhand zeker is dat het als niet punitief (bestraffend) zal worden aangemerkt? Deze leden horen ook graag van de regering wat het actuele standpunt is van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) op het gebied van het alcoholslot. De SWOV heeft namelijk aangeven dat het alcoholslot het enige bewezen middel is dat werkt tegen herhaaldelijk drankgebruik in de auto. In beantwoording van Kamervragen hierover staat dat de SWOV ook heeft aangegeven dat het effect van het alcoholslot op recidive beperkt is tot de duur van het programma en het stelsel van het alcoholslot niet waterdicht is omdat zij na het gebruik van alcohol een ander voertuig kunnen nemen of anderen kunnen laten blazen. Graag krijgen deze leden meer helderheid wat het actuele standpunt is van de SWOV. Deze leden krijgen verder graag een overzicht van andere Europese landen waar het alcoholslot wel geldt, of dit toe- of afneemt en wat de ervaringen in de andere Europese landen zijn. Wordt in deze landen niet tegen dezelfde problemen aangelopen als in Nederland? En klopt dat dat elke auto in 2022 eenvoudig een alcoholslot moet kunnen installeren? Zo ja, hoe kijkt de regering aan tegen de Europese ontwikkeling in het licht van de ontwikkeling in Nederland?

De leden van de CDA-fractie lezen dat wordt gekozen voor andere maatregelen voor de aanpak van alcohol in het verkeer dan het alcoholslotprogramma, zoals het verhogen van de strafmaxima voor het rijden onder invloed, het verlagen van de grens van het geschiktheidsonderzoek en het verbeteren van de informatie-uitwisseling tussen de ketenpartners. Kan de regering aangeven of het klopt dat de Educatieve Maatregel Alcohol en Verkeer, het afpakken van het rijbewijs en het verhogen van straffen geen effect heeft op het terugdringen van het rijden onder invloed van de groep notoire alcoholrijder, omdat deze groep een hoge mate van alcoholafhankelijkheid heeft en vaak ook psychiatrische nevenproblemen kent? Zo ja, welke maatregelen helpen dan wel tegen deze groep? Zo nee, waar blijkt uit dat dit niet klopt? Kan de regering een overzicht geven van alle maatregelen die er op dit moment zijn voor de aanpak van alcohol in het verkeer? Kan de regering tevens een overzicht geven welke maatregelen er nog aankomen, wanneer deze worden verwacht en wat het verwachte effect is van deze maatregelen? Wat zijn de vorderingen op het gebied van preventie, het stelsel van het straf- en bestuursrecht en inzet van de politie?

De leden van de CDA-fractie zijn benieuwd naar de eindevaluatie van de Alcoholmeter. Kan de regering aangeven in hoeverre een Alcoholmeter als preventieve maatregel een perspectief biedt voor de aanpak van rijden onder invloed van alcohol? Klopt het dat de eindevaluatie dit jaar naar de Kamer komt? En hoe ziet het vervolgproces eruit? Indien de Alcoholmeter een succes blijkt, wanneer zou het op zijn vroegst kunnen worden ingevoerd? Hoe kijkt de SWOV aan tegen de Alcoholmeter? Klopt het dat er in onder andere de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk (Londen) positieve ervaringen met de Alcoholmeter zijn opgedaan? Zo ja, welke effecten waren hierbij te zien op het gebied van voorkomen van rijden onder invloed? En in hoeverre zijn zware alcoholovertreders in het verkeer een uiting zijn van het breder maatschappelijke vraagstuk van problematisch alcoholgebruik? Kan de Alcoholmeter een rol in spelen in het terugdringen van het rijden onder invloed van deze groep zware alcoholovertreders?

De leden van de GroenLinks-fractie maken zich grote zorgen over het toenemende aantal verkeersslachtoffers. Een aanzienlijk deel hiervan wordt veroorzaakt door alcohol- en drugsgerelateerde ongelukken. Een hogere pakkans en effectieve sancties kunnen helpen dit aantal naar beneden te brengen. We zien in landen om ons heen hoe dit in de praktijk werkt. België kent een geringe pakkans en soepele sancties en heeft twee keer meer verkeersdoden dan Nederland. Duitsland kent veel alcoholcontroles en daarbij wordt veel eerder dan bij ons het rijbewijs ingevorderd. Dat is een straf, maar dient vooral om het verkeer te beschermen tegen chauffeurs die willens en wetens te onverantwoorde risico’s nemen. Het alcoholslot in Nederland was bedoeld als een middenweg: niet meer rijden, tenzij je kunt aantonen dat je nuchter bent. Die optie is door de rechter vernietigd. Wat de leden van de GroenLinks-fractie betreft zou het gevolg hiervan moeten zijn dat de uitweg die het alcoholslotprogramma bood, niet meer wordt geboden en dat daarmee veel vaker intrekking van de rijbevoegdheid wordt bevolen. De leden van de GroenLinks-fractie betreuren dat dit niet het geval is. Deze leden betreuren ook het toegenomen aantal verkeersdoden als gevolg van alcohol en het gebrek aan handhaving hierop. De maatschappij dient te worden beschermd tegen chauffeurs die door hun keuzes hebben aangetoond niet in staat te zijn verantwoorde keuzes in het verkeer te kunnen maken.

De leden van de GroenLinks-fractie lezen in de stukken dat alternatieve maatregelen, zoals de Educatieve Maatregel Alcohol, vaker worden toegepast. Deze leden moeten constateren dat hier kennelijk onvoldoende afschrikwekkende werking van uit gaat. Deze leden zijn daarom benieuwd naar de maatregelen die de Minister van Justitie en Veiligheid aan het voorbereiden is en roepen hem op goed te kijken naar het beleid in Duitsland. Niet de zwaarte van de overtreding moet maatgevend zijn, maar de zwaarte van het genomen risico en de bescherming van de maatschappij. Deze leden willen hierbij ook benadrukken dat een gedragsverandering alleen bewerkstelligd kan worden met een redelijke pakkans. Regelmatige alcoholcontroles zijn daarom belangrijk. Deze leden zien uit naar de alternatieve plannen van de regering.

De leden van de SGP-fractie constateren dat de regering kritisch is over het alcoholslotprogramma, omdat de regering ervan uitgaat dat de kans groot is dat sprake blijft van recidive zodra het programma is afgelopen. Deze leden vragen in dit verband aandacht voor een rapportage van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van oktober 2018. De eerste onderzoeksresultaten wijzen op een halvering van de recidive na het volgen van het alcoholslotprogramma. Hoe weegt de regering een dergelijke effectiviteit?

De leden van de SGP-fractie zien dat de regering inzet op een alcoholverbod in combinatie met een alcoholmeter als enkelband. Op dit moment loopt een pilot met de alcoholmeter. Deze leden horen graag wat de resultaten zijn tot nu toe. Is de veronderstelling juist dat wanneer het alcoholverbod in combinatie met een alcoholmeter in het strafrecht opgenomen wordt dit verbod minder snel opgelegd zal worden dan een alcoholslotprogramma, omdat het dieper ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer?

De leden van de SGP-fractie horen graag in hoeverre de regering nog overweegt om het alcoholslotprogramma in het strafrecht op te nemen. Een belangrijk bezwaar is de kostenpost die het voor de veroordeelde met zich meebrengt en het feit dat de rechter dit meeweegt in zijn oordeel. Wat is het perspectief als de overheid een groot deel van deze kosten voor haar rekening zou nemen, zo vragen deze leden.