Nr. 5 VERSLAG

De leden van de GroenLinks-fractie hebben kennisgenomen van het wetsvoorstel Plantgezondheidswet. Deze leden vinden het goed dat de Plantgezondheidsverordening (EU) 2016/2031, de aanleiding voor dit wetsvoorstel, de intentie heeft om de nadruk meer te leggen op preventie zodat er minder gebruik zal worden gemaakt van landbouwgif. Zij hebben echter nog wel vragen over de mate waarin landbouwgif in de toekomst nog zal worden ingezet in de gevallen dat preventie niet werkt.

De leden van de SGP-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het voorliggende wetsvoorstel. Goede fytosanitaire maatregelen zijn van groot belang voor bescherming van de handel en van de biodiversiteit. Deze leden hebben op enkele onderdelen, zoals het voorgestelde verbod op het afleveren van gewasbeschermingsmiddelen voor andere gewassen dan de gebruiker zelf teelt, kritische vragen.

De leden van de VVD-fractie hebben enkele vragen naar aanleiding van de inleiding. Het voorliggende wetsvoorstel leidt tot een volledige herziening en vernieuwing van de Plantenziektenwet van 5 april 1951. Kan de regering een overzicht geven van de wijzigingen van deze wet vanaf de inwerkingtreding tot deze volledige herziening?

Kan de regering bevestigen of de Plantgezondheidsverordening (EU) 2016/2031 één op één is overgenomen? Zo nee, welke extra eisen of voorwaarden of anders worden in deze herziening opgenomen? Deze leden zouden graag een uitputtend overzicht zien waarbij er per extra eis of voorwaarde of anders een duiding wordt gegeven of deze nieuw is in deze wet en op basis van welke argumenten deze is op genomen, of dat deze is overgenomen uit de oorspronkelijke wet. Hierbij ontvangen zij graag een duiding waarom deze is overgenomen en welke argumenten deze keuzes rechtvaardigen.

Kan de regering aangeven of de aanpassingen in wetgeving die noodzakelijk zijn op grond van de Verordening (EU) 2017/625 één op één zijn overgenomen? Zo nee, ontvangen zij graag een nadere duiding conform de vorige vraag.

Kan de regering aangeven of de Controleverordening (EU) 2017/625 die leidt tot aanpassing van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Wgb) en de Landbouwkwaliteitswet één op één is overgenomen? Zo nee, graag een nadere duiding conform de vorige vraag.

Welke aanpassingen komen voort uit de bevindingen van de Europese Commissie? Wat is de formele status van deze «bevindingen»? Is een lidstaat verplicht om deze «bevindingen» over te nemen? Zo ja, welke juridische grondslag is hiervoor van toepassing? Zo nee, kunt de regering toelichten waarom zij deze «bevindingen» heeft overgenomen?

Kan de regering toelichten of er contact is geweest met de sector over de Plantgezondheidswet? Zo ja, hoe vaak en in hoeverre zij een rol hebben gehad bij het maken van de wet? De leden van de VVD vragen zich af of bekend is hoe de sector tegenover de wet staat.

Het is voor de leden van de GroenLinks-fractie nog onduidelijk wat de Europese Controleverordening (EU) 2017/625 voor gevolgen zal hebben op andere Nederlandse wetgeving. Er wordt bijvoorbeeld benoemd dat het zal leiden tot «aanpassing van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden en de Landbouwkwaliteitswet» zonder toe te lichten wat deze wijzigingen zullen inhouden. Kan de regering concreet toelichten wat deze aanpassingen zullen betekenen? Zullen die wijzigingen effect hebben op de hoeveelheid en soort gewasbeschermingsmiddelen die gebruikt zullen worden?

De leden van de GroenLinks-fractie vinden het van essentieel belang dat de nadruk bij plantgezondheid ligt op preventie. De Plantgezondheidsverordening (EU) 2016/2031 en de Controleverordening (EU) 2017/625 moeten echter nog veel in detail uitwerken, zoals onder andere de aanwijzing van een verbodslijst van planten met een verhoogd risico. Kan de regering aangeven wanneer dit type details zullen worden uitgewerkt? Kan de regering daarnaast toelichten wat voor effect die nadere uitwerking zal hebben op dit huidige wetsvoorstel? De leden van de GroenLinks-fractie hebben begrepen dat de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) verantwoordelijk wordt voor het gehele stelsel van officiële controles en andere officiële activiteiten en dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bevoegd wordt voor het uitvoeren van deze controles en activiteiten. Kan de regering nader toelichten wat dat zal betekenen voor de NVWA?

De leden van de GroenLinks-fractie zijn erg geïnteresseerd in het afgelopen en toekomstige Europese proces op het gebied van de Plantgezondheidsverordening. Kan de regering aangeven waar in het onderhandelingsproces is afgeweken van het kabinetsstandpunt zoals beschreven in de BNC-fiches? En hoe verwacht de regering dat het vervolg er op Europees niveau uit zal zien? Hoe is de regering hierbij betrokken en wat is de rol van de Kamer?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de verdeling van de wettelijke taken en bevoegdheden tussen de NVWA en de keuringsdiensten in een AMvB nader worden beschreven. Kan de regering toelichten waarom de huidige verdeling niet één op één is overgenomen? Kan de regering bevestigen dat de huidige taakverdeling één op één wordt overgenomen? Zo nee, waarom niet? Zijn er nog extra of nieuwe taken die moeten worden verdeeld tussen de NVWA en de keuringsdiensten? Zo ja, welke zijn dat? Op basis van welk afwegingskader worden deze taken verdeeld?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de bevoegde autoriteit binnen Nederland wordt toegewezen aan de NVWA. Deze leden vragen of er ten opzichte van de huidige taken van de NVWA extra taken bij komen? Zo ja, welke zijn dat en wat betekent dat voor de capaciteit van de NVWA? Kan de regering aangeven, als er extra taken en bevoegdheden worden overgedragen aan de NVWA, hoe zij dit binnen de NVWA zal opvangen?

De leden van de VVD-fractie hebben de ervaring dat bij de implementatie van Europese regels het voor de NVWA niet altijd helder is hoe regels gehandhaafd moeten worden. Kan de regering aangeven of dat met de voorliggende wet wel het geval is? Zo ja, kan de regering bevestigen dat er in deze situatie geen rol is voor het Bureau Risicobeoordeling en Onderzoek van de NVWA? Zo nee, waarom niet en wat is die rol? Op welke manier kunnen de Kamer en het bedrijfsleven beoordelen of de interpretatie van de wet gebeurt zoals deze bedoeld is?

De leden van de VVD-fractie vragen de regering welke quarantaineorganismen er op dit moment binnen de Europese Unie zijn, uitgesplitst naar de drie categorieën (EU-quarantaineorganismen, quarantaineorganismen voor beschermde gebieden en «Regulated Non Quarantine Pests»)? Ook vragen deze leden of de NVWA gaat controleren op de meldingsplicht bij quarantaineorganismen. Zo ja, op welke manier? Zo nee, wat is de toegevoegde waarde van het besluit om iedereen, inclusief niet professionele marktdeelnemers, deze aanvullende regelgeving op te leggen? Worden alle professionele marktdeelnemers en niet professionele plantenhandelaren hierover individueel geïnformeerd? Zo ja, hoe wordt de sector geïnformeerd? Zo nee, waarom niet?

De leden van de VVD-fractie lezen dat een teler of handelaar bij constatering van een schadelijk organisme dit direct moet melden. Welke stimulans zit hierin voor de betreffende teler? Deze leden vragen zich af wat te doen met schadelijke organismen? Een uitbraak van plantenziekten kan namelijk worden voorkomen. Wat is de visie van de regering daarop?

De leden van de CDA-fractie zijn van mening dat bij uitbraken van plagen of ziekten de enorme kosten onder andere door het vernietigen van planten, het vrijwaren van kassen en het niet kunnen produceren niet te dragen kunnen zijn voor individuele ondernemers. Hierbij vragen deze leden wat de alternatieven zijn om deze kosten, die mogelijk zeer hoog zijn, af te dekken, bijvoorbeeld door een verzekering en wat de kosten daarvoor zijn.

Om gezamenlijk deze risico’s af te dekken zijn de leden van de CDA-fractie voorstander van een aanpak soortgelijk aan het diergezondheidsfonds. Deze leden zijn van mening dat ook voor plantaardige teelten een gezamenlijke aanpak, om de enorme risico’s die een ziekte of plaaguitbraak kunnen veroorzaken af te dekken, veel kan bijdragen aan het voorkomen van grote gevolgen van een zware, mogelijk disruptieve crisis voor een bepaalde teelt. Over het opzetten van een plantgezondheidsfonds, zoals die er is voor diergezondheid, zijn eerder ook schriftelijke vragen gesteld door de leden van de CDA-fractie in het kader van de uitbraak van Ralstonia in rozen1. Deze leden vragen naar een laatste stand van zaken over de gesprekken hierover met de sector en over de gesprekken hierover in Brussel? De leden van de CDA-fractie vragen waarom er niet een haakje in de wet is gecreëerd om een gezamenlijke aanpak van een plantgezondheidscrisis aan te pakken. Zou een gezamenlijke aanpak samen met de overheid mogelijk zijn zonder wettelijk basis?. Zo nee, waarom is dit geen onderdeel van deze wetswijziging? Waarom laat de regering de mogelijkheden die de Financiële Verordening biedt voor EU-medefinanciering bij calamiteiten onbenut, zelfs wanneer de sectoren zelf een systeem willen opzetten voor afdekking van dergelijke risico’s via de brancheorganisaties, zo vragen de leden van de CDA-fractie? Kan er gebruik gemaakt worden van EU-medefinanciering bij calamiteiten zonder een wettelijke basis? Zo nee, waarom is hiervoor geen wettelijke basis gecreëerd in de wet?

Daarnaast vragen de leden van de CDA-fractie of de regering bereid is om, zoals het geval is bij het Diergezondheidsfonds, ook te kijken naar een bijdrage van de overheid voor bepaalde kosten? Zo nee, waarom worden bepaalde kosten wel door de overheid vergoed bij een uitbraak van een dierziekte en niet bij een plantenziekte? Kan de regering dit onderbouwen?

Naar de leden van CDA-fractie begrijpen, was in een eerdere versie van artikel 21 de mogelijkheid opgenomen tot tegemoetkoming in de schade. Waarom is dit artikel niet opgenomen in het definitieve wetsvoorstel, zo vragen deze leden. Zij vragen de regering of het melden van ingrijpende ziekten en plagen niet sneller kan met bekende regelingen en ook een tegemoetkoming als uit de melding een ruiming van volgt.

De leden van de SGP-fractie hebben enkele vragen over het niet opnemen van de huidige bepaling in de Plantenziektenwet met betrekking tot nadeelcompensatie in het voorliggende wetsvoorstel. Nadeelcompensatie via de Algemene wet bestuursrecht is aan voorwaarden gebonden. Er wordt bijvoorbeeld geen schade vergoed als de teler het risico op het ontstaan van de schade heeft aanvaard of wanneer de teler op enigerlei wijze schade had kunnen voorkomen of beperken. Wat betekent dit in de praktijk? Is de veronderstelling juist dat het voor telers lastiger wordt om schade vergoed te krijgen? Deze leden willen graag voorkomen dat telers terughoudender worden met het doen van een melding bij de vondst van schadelijke organismen. Waarom kiest de regering er niet juist voor om via het voorliggende wetsvoorstel kaders te geven voor nadeelcompensatie?

De leden van de SGP-fractie vragen wat het inwisselen van een nadeelcompensatiebepaling in de Plantgezondheidswetgeving voor een verwijzing naar de generieke nadeelcompensatiebepaling in de Algemene wet bestuursrecht betekent voor eventuele benutting van Europese gelden op basis van Verordening (EU) 625/2014. Kan Nederland nog steeds aanspraak maken op deze gelden, ook als het gaat om schadevergoedingen voor telers?

De leden van de VVD-fractie vragen de regering een uitgebreide toelichting te geven op de controletaken en de gevolgen voor de NVWA, de douane en de keuringsdiensten in relatie tot de brexit? Verder vragen deze leden of de regering een overzicht kan verstrekken voor welke officiële controles en andere officiële activiteiten de vergoedingen en heffingen zijn bepaald. Kan de regering aangeven welke bepalingen in de Verordening (EU) 2017/625 geen dwingend karakter hebben? Kan de regering aangeven hoe de handhavingskosten conform het rapport Maat Houden 20142 wordt toegepast? Kan de regering hier tevens aangeven op welke manier zij de extra kosten die gemoeid zijn met de recente fusie van een tweetal labs buiten deze handhavingskosten blijven, conform de toezegging van de Minister van LNV?

De leden van de VVD-fractie vragen of de NVWA en de douane als gevolg van de wijziging Fytorichtlijn extra controleactiviteiten moeten uitvoeren aan de Nederlandse grens? Heeft dit gevolgen voor het aantal fte of het budget? Hoe ziet het NVWA en het douane controletraject van importzendingen eruit? Met welke wijzigingen worden deze instanties met de voorliggende wet geconfronteerd? Deze leden vragen voorts of er een importverbodslijst komt, wie deze samenstelt en op basis waarvan dat gebeurt. Kan de regering ook aangeven waarom de Controleverordening (EU) 2017/625 voor biologische productie en de etikettering van biologische producten niet nader is uitgewerkt? Is de Europese Commissie voornemens om via uitvoeringshandelingen regels te stellen over specifieke voorschriften? Zo ja, waarom zijn deze nog niet meegenomen? Kan de regering een uitgebreide toelichting geven op de controlerende instantie voor biologische productie en etikettering van biologische producten? Heeft deze wet invloed op de bevoegdheden van deze controlerende instantie? Klopt het dat de SKAL biocontrole op dit moment de controlerende instantie is? Heeft de NVWA hier een rol? Zo ja, welke?

De leden van de VVD-fractie ontvangen graag een opsomming van de maatregelen die genomen zijn door de regering om effectiever op te kunnen treden. Kan de regering daarbij per maatregel aangeven of deze voortkomt uit de Plantgezondheidsverordening (EU) 2016/2031 of het nationaal beleid is? En indien het nationaal beleid is, ontvangen de leden van de VVD-fractie graag een toelichting waarom overgegaan wordt tot deze maatregel.

De leden van de VVD-fractie lezen dat de NVWA afspraken zal maken met de stichting Certificatie Distributie in Gewasbeschermingsmiddelen (CDG) over het invullen van het verbod op het verkopen van gewasbeschermingsmiddelen die niet gebruikt mogen worden in het gewas dat door de koper wordt geteeld. Kan de regering aangeven wat hiermee bedoeld wordt en wat hiermee beoogd wordt? Welke (administratieve) lasten volgen uit deze afspraken voor de koper (vaak de teler) en de distributiebedrijven? Op welke manier is het controleerbaar als een teler meerdere gewassen teelt? Een teler kan op het laatste moment een andere teelt kiezen, dit kan komen door onvoorziene omstandigheden zoals weersinvloeden. Kan de regering een uitgebreide toelichting geven op welke manier zij rekenschap heeft gegeven van de dagelijkse praktijk waarin teler en distributeur te maken hebben met invloeden die niet altijd vooraf in te schatten zijn (zoals bijvoorbeeld op het laatste moment een teeltwijziging)? De leden van de VVD-fractie vragen of de regering bereid is om de invoering van artikel 20a lid 2 van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden te schrappen, omdat dit artikel nog niet klaar is voor invoering. Zo nee, waarom niet? Kan de regering aangeven of er overleg is gevoerd met verschillende organisaties om vooraf tot een uitwerking van bijvoorbeeld artikel 20a lid 2 te komen? Zo nee, waarom niet?

Tenslotte vragen de leden van de VVD-fractie of het klopt dat de regering bij het veilig gebruik van «pesticiden» het veilig gebruik van «gewasbeschermingsmiddelen» bedoelt.

De leden van de CDA-fractie hebben grote zorgen over de praktische gevolgen van artikel 20 lid 2 van het voorliggende wetsvoorstel. De vraag hierbij is hoe de leverancier van gewasbeschermingsmiddelen zeker kan weten dat een agrariër de bepaalde teelt waarvoor middelen worden aangeschaft heeft en in dat jaar gaat uitvoeren. Hoe stelt de regering voor dat de distributeur controleert of een agrariër een bepaalde teelt heeft? Op basis van welke criteria? Is het mogelijk dat het teeltplan op een later moment wordt gewijzigd dan waarop middelen worden aangeschaft en beleverd? Zo ja, kan in die situatie de distributeur van een gewasbeschermingsmiddel verantwoordelijk worden gehouden voor het toch leveren van een bepaald middel? Hoe zou de distributeur hiermee moeten omgaan? Zou de distributeur zonder de bevoegdheid daartoe telers moeten gaan controleren na levering, zo vragen zij? Zo nee, hoe dan wel?

De leden van de CDA-fractie stellen vast dat heel onduidelijk is welke verantwoordelijkheid distributeurs nu krijgen en hoe zij daaraan kunnen voldoen. Daarnaast is het nog de vraag hoe wordt omgegaan met de data van agrariërs; mogen distributeurs die bijhouden en uitwisselen?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de NVWA de uitvoerbaarheids- en handhaafbaarheidstoets heeft uitgevoerd voor de Plantgezondheidswet. De uitkomsten van deze toets zijn niet met de Kamer gedeeld. Is de regering bereid om de toets vooruitlopend op de nota naar aanleiding van het verslag met de Kamer te delen? Zo nee, waarom niet?

Deze leden lezen dat de NVWA toegeeft dat de Plantgezondheidswet een verzwaring van de bestaande taken en een introductie van nieuwe taken voor de NVWA met zich meebrengt. De NVWA zou graag zien dat er een Uitvoerbaarheids- en Handhaafbaarheidstoets wordt uitgevoerd op de uitvoeringsregelingen. Deze leden vragen of er al een indicatie kan worden gegeven over de gevolgen voor de capaciteit van de NVWA en waarom de uitvoeringsregelingen pas na behandeling van de wet worden ontworpen? Deelt de regering de mening dat het voor de uitvoering van de wet cruciaal is dat het voor de NVWA duidelijk is wat de gevolgen zijn voor werkdruk, eventuele personeelsuitbreiding, de capaciteit van de organisatie en de gevolgen voor de ondernemers in de tarieven? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom is dit nog niet onderzocht? Kan de regering een indicatie geven over de capaciteit en de kosten die zich structureel en eenmalig zullen voordoen bij de NVWA?

De leden van de SGP-fractie lezen dat de NVWA heeft aangegeven dat het wetsvoorstel zal zorgen voor verzwaring van bestaande taken van de NVWA en voor de introductie van geheel nieuwe taken. Deze leden vragen of deze extra capaciteit beschikbaar is. Kan de regering een indicatie geven van de benodigde extra fte’s voor het domein plantgezondheid? Welke budgettaire gevolgen zal dit ongeveer hebben?

De leden van de SGP-fractie vragen de regering of het mogelijk is de integrale rapportage van de uitvoerbaarheids- en handhaafbaarheidstoets door de NVWA naar de Kamer te sturen.

De NVWA heeft geadviseerd om de retributieverplichting in artikel 21, het eerste lid, te formuleren als een «kan-bepaling». Waarom heeft de regering hier niet voor gekozen, zo vragen de leden van de SGP-fractie.